Requiem voor [6e editie]

Cappella Amsterdam in de Waalse Kerk Requiem voor… [6e editie] Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss Vrijdag 5 november 2010 | 20.15 uur Pieterskerk, Utrecht Zaterdag 6 november 2010 | 20.15 uur Waalse Kerk, Amsterdam Zondag 7 november 2010 | 15.00 uur Sint-Gudulakerk, Lochem De KRO maakt van het concert op 7 november een radio-opname. Deze zal worden uitgezonden op 10 november op Radio 4. Fonds Podiumkunsten NL Gemeente Amsterdam

2

Requiem voor... [6e editie]


3

Programma

Toelichting

Gregoriaans Media vita in morte sumus

De Latijnse motetten van Di Lasso vormen zonder enige twijfel het absolute hoogtepunt binnen zijn oeuvre, zowel kwalitatief als kwantitatief. Als geen ander in zijn tijd wist hij telkens vanaf de eerste noot de ‘juiste toon’ te treffen, vooral ten dienste van een optimale weergave van de tekst. Zijn motetten zijn meesterlijke staaltjes van expressieve tekstverklanking. Door tijdgenoten werd hij geroemd omdat hij er in slaagde ‘iets voor te stellen alsof het voor je ogen gebeurt’ (‘rem quasi actam ante oculos ponendo’). Uiteraard kiest hij dan ook vaak teksten die passen bij een affectief geladen en beeldend-illustratieve toonzetting. Ze zijn afkomstig uit zeer diverse Bijbelboeken, zoals de psalmen (Ad Dominum cum tribularer, Deficiat in dolore vita mea), het boek Ecclesiastes (of Prediker) (O mors quam amara est), de evangelies (Pater Abraham uit Lucas) en de brieven van Paulus (Cum essem parvulus uit een van de brieven aan de Korinthiërs). Soms zijn ze verhalend (Pater Abraham), soms zijn het reflecties over de zondigheid van de mens en de hoop op goddelijke redding (Ad Dominum cum tribularer, Media vita in morte sumus) of over de vergankelijkheid van het menselijk bestaan (Anni nostri), soms moraliserend van aard (Cum essem parvulus) of een gebed om vrede (Da pacem Domine)… Elke tekst pakt Di Lasso aan op een zeer persoonlijke manier, nu eens met een uitbundige tekstexpressie, dan weer sober en beheerst. Doordat hij vertrekt vanuit de tekst zijn de meeste van zijn motetten vrij gecomponeerd, los van bestaande gregoriaanse melodieën. Soms sluit hij nog aan bij de traditie om gregoriaanse melodieën te lenen, zoals in de antifoon voor de vrede Da pacem Domine of in Media vita in morte sumus. Deze op het gregoriaans geënte motetten zijn doorgaans vooral gericht op het scheppen van sfeer, minder op de weergave van details. Di Lasso brengt hier dan ook in de eerste plaats hulde aan de onovertroffen kunst van het imitatieve contrapunt, waarbij de verschillende stemmen als evenzoveel individuele melodische lijnen vervlochten zijn tot een fascinerend klankweb. In de andere, vrij gecomponeerde motetten laat Di Lasso zijn beeldend vermogen de vrije loop, waarbij hij de tekst op de voet volgt. Daartoe verdeelt hij de tekst in korte fragmenten, soms van slechts één of enkele woorden, wat hem dan de kans biedt om specifieke details in de verf te zetten. Zo verdeelt hij de eerste zin van Deficiat in dolore vita mea (‘Mijn leven kwijnt in smart) in drie fragmenten, Deficiat – in dolore – vita mea, die elk op een andere wijze worden getoonzet: Deficiat met een melisme en imitatief, in tegenbeweging (sommige stemmen dalend, andere stijgend), in dolore met dissonanten, als uiting van smart, vita mea met een levendig, ‘positief’ motiefje dat, ter benadrukking, meerdere malen wordt herhaald. Hierin zien we een duidelijk verschil met de motetkunst van Di Lasso’s belangrijkste Italiaanse tijdgenoot, Giovanni Pierluigi da Palestrina, die lange melodische frasen verkiest boven korte motieven, met als resultaat een meer gelijkmatige muzikale textuur, minder gericht op detailweergave of contrastwerking.

Orlando di Lasso (1532-1594) Motetten Media vita in morte sumus Da pacem, Domine Cum essem parvulus Ad dominum cum tribularer Deficiat in dolore vita mea Anni nostri sicut aranea Pater Abraham, miserere mei O mors quam amara est memoria tua PAUZE Gregoriaans Audi tellus Orlando di Lasso Missa pro defunctis (Requiem)

4


Soms wordt de tekst geïnterpreteerd door compositietechnieken die ons nu vreemd voorkomen. Drie stemmen in parallelle tertsen en sexten laten zingen, werd in de tijd van Di Lasso beschouwd als een zwakke, zelfs ‘slechte’ manier van componeren, een gebrek aan ‘varietas’. Deze schrijfwijze past Di Lasso toe op de woorden ‘a labiis iniquis’ (‘van liegende lippen’) in de psalm Ad Dominum cum tribularer. Een gelijksoortige passus bevat het motet Pater Abraham op het woord ‘mala’ (‘het slechte’). Dit motet, een van Di Lasso’s onbetwiste meesterwerken, verklankt de dramatische dialoog tussen aartsvader Abraham en de rijke vrek uit het evangelie van Lucas. De vrek, die de bedelaar Lazarus tijdens zijn leven zelfs de kruimels onder de tafel niet gunde, belandt na zijn dood in het hellevuur. Hij smeekt Abraham om Lazarus vanuit de hemel te sturen zodat deze met zijn vingertop een druppel water op zijn tong kan laten vallen om zijn eeuwige pijnen even te verlichten. Abrahams antwoord is streng en onherroepelijk: ‘Gedenk, mijn zoon, dat jij tijdens je leven al het goede hebt ontvangen, Lazarus daarentegen al het slechte: hij wordt nu getroost, jij daarentegen moet lijden.’ Elke frase wordt verklankt met het oog op optimale overdracht van de boodschap: Pater Abraham: de rijke vrek richt zich aarzelend tot aartsvader Abraham, miserere mei (‘heb medelijden met mij’): alle stemmen komen ‘en bloc’ samen in een nagenoeg melodieloze voordracht, als uiting van de smeekbede, et mitte Lazarum… (‘zend Lazarus…’): de muziek wordt levendiger en melodisch gevarieerder: laat Lazarus in actie komen! Di Lasso verklankt de vingertop (extremum digiti) door alleen de hoogste stemmen (extremum!) te laten zingen. quia crucior in hac flamma (‘want ik lijd hier in de vlammen’): de flakkerende vlammen beeldt Di Lasso uit met een kronkelend melisme. Fili, recordare (‘Gedenk, mijn zoon’): Abraham spreekt de vrek gedragen en plechtstatig toe, quia recepisti bona in vita tua: deze zin wordt nadrukkelijk meerdere keren herhaald om de vrek in te prenten hoeveel voorspoed hij in zijn leven heeft gekend, et Lazarus similiter mala: de passus met de ‘slechte’ schrijfwijze op mala. nunc autem hic consolatur: de vertroosting van Lazarus verleidt Di Lasso tot een dansant motiefje op het woord ‘consolatur’. tu vero cruciaris: de climax van het drama is verpletterend. De herhaling van ‘tu vero’ (‘jij daarentegen’) is als de wijzende, vermanende vinger van Abraham. ‘Cruciaris’ vormt het schrijnende hoogtepunt. De zeer lang aangehouden toon in de bas vertolkt het eindeloze lijden van de vrek. Daarop stapelt Di Lasso in de bovenstemmen krasse dissonanten… Deze enkele voorbeelden mogen volstaan ter illustratie van de vaardigheid van Di Lasso om de polyfonie te doordringen van een tot dan toe ongekende illustratieve en affectieve intensiteit. Di Lasso zet de onomkeerbare stap naar een meer emotioneel geladen muziek, die enkele decennia later in de vroegbarok tot een uitbarsting zou komen (onder meer bij Claudio Monteverdi). Het evenwicht en de beheersing van de


5

renaissance maakt bij Di Lasso steeds meer plaats voor typisch barokke kenmerken: contrast, verrassing, onvoorspelbaarheid. Hij wordt dan ook terecht beschouwd als een sleutelfiguur die de deur naar de barok opent. Requiem Op het moment dat in 1589 bij Adam Berg in München de laatste verzameling met miscomposities van Orlando di Lasso (1532-1594) in druk verscheen, was hij de beroemdste componist van Europa. De drukkers leverden strijd om zijn werk als eerste uit te mogen geven! Zijn fenomenale succes was evenredig aan de veelzijdigheid (en de kwaliteit) van zijn werk. In elk genre van de vocale muziek, religieus en profaan, voelde hij zich als een vis in het water: zowel Latijnse motetten, missen, Lectiones, Magnifcats en Lamentaties als Franse chansons, Italiaanse villanelle en madrigalen, en Duitse liederen vloeiden als vanzelf uit zijn vruchtbare pen. In Frankrijk werd hij geroemd als ‘le plus que divin Orlande’ en niemand minder dan koning Karel IX probeerde hem af te snoepen van de Beierse hertog Albrecht van München. Die had hem in 1556 als tenorzanger aangesteld en in 1563 tot kapelmeester bevorderd, een functie die hij tot aan zijn dood in 1594 zou uitoefenen. In 1579 werd Albrecht opgevolgd door zijn zoon Wilhelm, die als fervente, zelfs fanatieke aanhanger van de contrareformatie ook zijn religieus licht liet schijnen op zijn hofkapel, met als resultaat dat van Di Lasso meer geestelijk georiënteerde muziek werd verwacht. Tot het (liturgische) repertoire behoorden uiteraard missen, maar ook Magnificats (hij schreef er meer dan 100!). In totaal componeerde hij ca. 70 missen. De meeste daarvan zijn zogeheten ‘parodiemissen’, die hun muzikale thematiek ontlenen aan reeds bestaande, meerstemmige composities, zowel madrigalen en chansons als motetten. In een aantal andere miscomposities put Di Lasso uit het aloude gregoriaanse repertoire, dat dan ook duidelijk op de voorgrond treedt. Typische voorbeelden zijn de twee Missae pro defunctis (Missen voor de overledenen) of Requiemmissen (genoemd naar het eerste woord van de intredezang (Requiem aeternam dona eis Domine, ‘Heer geef hun eeuwige rust’). De eerste, vierstemmige, mis werd gepubliceerd in 1577; de tweede was vijfstemmig en verscheen in de missenbundel van 1589, samen met vijf andere missen. In het 16de-eeuwse Requiem variëren de teksten nog vaak, in tegenstelling tot later. Het Dies irae bijvoorbeeld komt zelden voor. Opvallend in de Requiemmis is de combinatie van misdelen uit het ordinarium (het ‘gewone van de mis’, de vaste teksten die in elke liturgie terugkeren) en het proprium (teksten die wisselen naar gelang de feestdag). Di Lasso’s vijfstemmige Requiem bevat de volgende delen: als ordinarium Kyrie, Sanctus-Benedictus en Agnus Dei, als proprium het tractus Absolve Domine, het offertorium Domine Jesu Christe en het communio Lux aeterna. Het muzikale uitgangspunt is de oorspronkelijke eenstemmige gregoriaanse melodie, die alomtegenwoordig is. Eerst en vooral worden eenstemmige gregoriaanse fragmenten afgewisseld met meerstemmige delen. Verder plaatst Di Lasso in de meer-

6


stemmige passages het gregoriaans als basismelodie in een van de vijf stemmen, die hij omrankt met vier nieuw gecomponeerde en soms rijk uitgewerkte partijen. In tegenstelling tot zijn vaak extreem op emotionele uitdrukking gerichte motetten, waarin de stijl- en stemmingscontrasten schering en inslag zijn, blijft de muziek van het Requiem eerder sereen en niet gericht op effect. De polyfonie is als het ware een verlengstuk van het gregoriaans, het voegt er een dimensie van waardigheid en majesteit aan toe. Toentertijd diende een Requiemmis de gelovige aan te sporen tot reflectie en bezinning over de vergankelijkheid van het menselijk bestaan en het uitzicht op het ‘eeuwige licht’ (lux aeterna), niet tot ongecontroleerde emotionele uitbarstingen. Di Lasso slaagt er grandioos in deze sfeer op te roepen, die, los van elke doctrine, ook de luisteraar van de 21ste eeuw blijft aanspreken. Ignace Bossuyt

Teksten: Media vita in morte sumus

In het midden van het leven zijn we dood

Media vita in morte sumus. Quem quaerimus adjutorem nisi te, Domine? Qui pro peccatis nostris juste irasceris. Sancte Deus, sancte fortis. Sancte misericors Salvator. Amarae morti ne tradas nos.

In het midden van het leven zijn we dood. In wie zoeken we hulp anders dan in U, Heer? Die door onze zonden met recht boos moge worden. Heilige God, sterke heilige. Meelijdende heilige, redder. Geef ons niet over aan de bittere dood.

Da pacem, Domine

Geef vrede, Heer

Da pacem, Domine, in diebus nostris; quia non est alius qui pugnet pro nobis nisi Tu, Deus noster.

Geef vrede, Heer, in onze dagen, want niemand anders strijdt voor ons dan U, onze God.

7


Cum essem parvulus

Toen ik een kind was

Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus sapiebam ut parvulus cogitabam ut parvulus quando autem factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli. Videmus nunc per speculum in aenigmate: tunc autem, facie ad faciem. Nunc cognosco ex parte tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum. Nunc autem manent fides, spes, caritas, tria haec: major autem, horum est caritas.

Toen ik een kind was, sprak ik als een kind, voelde ik als een kind, dacht ik als een kind; nu ik volwassen ben, heb ik het kinderlijke achter mij gelaten. Nu kijken wij nog in een spiegel, we zien raadselachtige dingen, maar straks zien we van aangezicht tot aangezicht. Nu ken ik nog slechts ten dele, maar dan zal ik ten volle kennen zoals ik zelf gekend ben. Deze drie dingen blijven altijd bestaan: geloof, hoop en liefde; maar de liefde is het voornaamste.

Ad Dominum cum tribularer

Tot de Heer riep ik

Ad Dominum cum tribularer clamavi, et exaudivit me. Domine, libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa. Quid detur tibi, aut quid apponatur tibi ad linguam dolosam? Sagittae potentis acutae, cum carbonibus desolatoriis. Heu mihi, quia incolatus meus prolongatus est! habitavi cum habitantibus Cedar; multum incola fuit anima mea. Cum his qui oderunt pacem eram pacificus; cum loquebar illis, impugnabant me gratis.

Tot de Heer riep ik toen ik benard was en hij heeft mij verhoord. Heer, bevrijdt mijn ziel van de lippen die liegen en van het verraad van de tong. Wat zal door u gegeven worden, of wat door u ingebracht, tegen de verraderlijke tong? Scherpe pijlen van de machtige, met gloeiende kolen die verwoesten. Wee mij, omdat mijn verblijf verlengd is, ik woonde bij bewoners van Kedar: lange tijd was mijn ziel inwoner. Met hen die de vrede haten, verkeerde ik, vredelievende, Toen ik sprak met hen vielen zij me om niet aan.

8


Deficiat in dolore vita mea

Mijn leven kwijnt in smart

Deficiat in dolore vita mea et anni mei in gemitibus. Ut requiescam, in die tribulationis.

Mijn leven kwijnt in smart en mijn jaren in zuchten. Dat ik rust mag vinden in de dag van ellende.

Anni nostri sicut aranea

Wij voleindigen onze jaren

Anni nostri sicut aranea meditabantur. Dies annorum nostrorum in ipsis, septuaginta anni, si autem in potentatibus octoginta anni; et amplius eorum labor et dolor

Wij voleindigen onze jaren als een gedachte. De dagen onzer jaren, daarin zijn zeventig jaren, en, indien wij sterk zijn, tachtig jaren; het beste daarvan is moeite en leed,

Pater Abraham, miserere mei

Vader Abraham, betoon me genade

Pater Abraham, miserere mei, et mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Et dixit illi Abraham: Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala: nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris.

Vader Abraham, heb medelijden met mij en zend Lazarus dat hij zijn vingertop in het water doopt en mijn tong kan bevochtigen, want ik lijd hier in de vlammen. Abraham zei hem: Gedenk, mijn zoon, dat jij tijdens je leven al het goede hebt ontvangen, Lazarus daarentegen al het slechte: hij wordt nu getroost, jij daarentegen moet lijden.

O mors, quam amara est memoria tua

O dood, hoe bitter is de gedachte aan u

O mors, quam amara est memoria tua, homini pacem habenti in substantiis suis, viro quieto, et cuius viae directae sunt in omnibus, et adhuc valenti accipere cibum.

O dood hoe bitter is de gedachte aan u voor de mens die in vrede leeft te midden van zijn bezittingen, voor de onbekommerde, wie het in alles wel gaat en die nog de kracht heeft van lekker eten te genieten.

O mors, bonum est iudicium tuum homini indigenti, et qui minoratur viribus defecto aetate,

O dood, het is goed als gij verordend wordt over een mens die gebrek lijdt,

9


et cui de omnibus cura est et incredibili, qui perdit patientiam.

die zijn krachten ziet slinken, over een afgeleefde mens, altijd door vrees geplaagd, ontmoedigd en niets meer verwachtend.

Audi tellus Audi tellus, audi magni maris lymbus, audi omne quod vivit sub sole: Huius mundi decus et gloria, quam sit falsa quam transitoria. Protestantur hec temporalia non in uno statu manencia. Nichil enim regalis dignitas, nichil valet corporis quantitas. Nil arcium valet profunditas, neque diis falsa divinitas. Nullum salvat genus aut species, nulli prodest auri congeries. Ubi Plato, ubi Pompejius, ubi Porrus aut ubi Daryus, ubi Cesar, ubi Vergilius, ubi Flaccus, ubi Porphyrius? Alexander ubi rex maximus, Hector Trojie ubi fortissimus? Cum Helena Paris pulcherimus, aut Achilles ubi magnanimus? Transierunt leges mortalium per unius diei spacium. Sed tu, Deus, rector fidelium, fac te Christe, nobis propicium cum de malis fiet iudicium.

Luister aarde Luister, aarde, luister, uiteinde van de grote zee, luister, alles wat leeft onder de zon: wat zijn de roem en trots van deze wereld bedrieglijk en vergankelijk. Al het tijdelijke hier op aarde getuigt hiervan en is onstandvastig. Waarlijk, koninklijke waardigheid betekent niets, grootheid van gestalte is waardeloos. Niets vermogen grootse burchten, niets de valse goddelijkheid der afgoden. Afkomst of uiterlijk brengt geen heil, veel goud is voor niemand nuttig. Waar is Plato, waar Pompeius, waar Porrus of waar Darius, Waar Caesar, waar Vergilius, waar Flaccus, waar Porphyrius? Waar Alexander, de machtigste koning, waar Hector van Troje, de dapperste? Waar Paris, met Helena, de allermooiste, waar de fiere Achilles? De wetten van de sterfelijken vergaan in één enkele dag. Maar jij, God, de leider van de gelovigen, jij, Christus,_wees ons genadig wanneer je over de zondaars je oordeel zal vellen.

10


Missa pro defunctis (Requiem)

Mis voor de overledenen (Requiem)

Requiem aeternam dona eis, Domine. Et lux perpetua luceat eis.

Heer, geef hun eeuwige rust en laat het eeuwige licht hen verlichten.

Te decet hymnus, Deus, in Sion, Et tibi reddetur votum in Jerusalem Exaudi orationem meam Ad te omnis caro veniet.

U past ons loflied in Sion en voor u moet de gelofte worden ingelost in Jeruzalem. Verhoor mijn bede, tot u zal komen alle vlees.

Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison. Absolve, Domine, animas omnium fidelium defunctorum ab omni vinculo delictorum et gratia tua illis succurente mereantur evadere iudicium ultionis, et lucis aeternae beatitudine perfrui. Domine Iesu Christe, Rex gloriae, libera animas omnium fidelium defunctorum de poenis inferni et de profundo lacu. Libera eas de ore leonis, ne absorbeat eas tartarus, ne cadant in obscurum; sed signifer sanctus Michael repraesentet eas in lucem sanctam, quam olim Abrahae promisisti et semini eius. Hostias et preces tibi, Domine, laudis offerimus; tu suscipe pro animabus illis, quarum hodie memoriam facimus. Fac eas, Domine, de morte transire ad vitam. Quam olim Abrahae promisisti et semini eius.

Heer, ontferm u, Christus, ontferm u, Heer, ontferm u. Bevrijd Heer de zielen van alle geloofsgetrouwe gestorvenen van de schuld van alle kwaad, en dankzij Uw genade voor hen, zullen zij de ultieme veroordeling ontlopen, en de schoonheid van het eeuwige licht ontwaren. Heer, Jezus Christus, koning vol heerlijkheid: bevrijdt de zielen van alle overleden getrouwen van de verterende straf en de bodemloze put. Redt hen van de muil van de leeuw, dat het kwade hen niet zou verteren en zij niet in de duisternis zouden vallen maar laat de heilige tekendrager Michael hen verwelkomen in het eeuwige licht zoals U eens beloofde aan Abraham en zijn nageslacht. Heer, U ter ere bieden wij aan onze inzet en gebeden; neemt U deze aan voor het zieleheil van hen die wij op deze dag gedenken: Heer, maak dat ze de weg van dood naar leven gaan. Zoals u eens beloofde aan Abraham en zijn nageslacht.


11

Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth; Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. Benedictus, qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.

Heilig, heilig, heilig is de Heer, God van de hemelse heerscharen, Hemel en aarde zijn vol van uw heerlijkheid, Hosanna in de hoge. Gezegend Hij, die komt in de Naam des Heren, Hosanna in de hoge.

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem sempiternam.

Lam van God, dat de zonden van de wereld draagt, geef hun rust. Lam van God, dat de zonden van de wereld draagt, geef hun de eeuwige rust!

Lux aeterna luceat eis, Domine, cum sanctis tuis in aeternum, quia pius es. Requiem aeternam dona eis, Domine; et lux perpetua luceat eis.

Laat het eeuwig licht hen verlichten, Heer, tezamen met uw heiligen in eeuwigheid, want Gij zijt getrouw. Heer, geef hun eeuwige rust en laat het eeuwige licht hen verlichten.

12


Cappella Amsterdam werd in 1970 opgericht door Jan Boeke en staat sinds 1990 onder artistieke leiding van Daniel Reuss. In de loop der jaren heeft het koor zich een vooraanstaande positie in het Neder landse muziekleven verworven. Maar ook elders in en buiten Europa heeft het ensemble een uitstekende reputatie opgebouwd. Zo maakt Cappella Amsterdam sinds 2005 deel uit van het Europees netwerk voor professionele kamerkoren Tenso. Cappella Amsterdam wordt geroemd om zijn homogene en verfijnde ensemble klank en zijn grote veelzijdigheid. Het koor voelt zich evenzeer thuis in de werken van eigentijdse als in die van oude meesters. Een bijzondere affiniteit heeft het ensemble met het oeuvre van Nederlandse componisten. Het koor valt niet alleen te beluisteren in eigen programma’s, maar werkt ook samen met andere gerenommeerde koren, ensembles, dirigenten en orkesten in bij zondere en uiteenlopende producties. Bij harmonia mundi verscheen inmiddels een aantal cd’s die bijzonder goed door publiek en pers werden ontvangen. Zo werd Lux Aeterna – met werken van György Ligeti en Robert Heppener – bekroond met de Diapason d’Or de l’année 2009. En met de recent verschenen cd’s met werken van Sweelinck en Golgotha van Frank Martin gaven Cappella Amsterdam en Daniel Reuss opnieuw twee bijzondere artis tieke visitekaartjes af. In november 2009 ontving Cappella Amsterdam de VSCD Klassieke Muziekprijs in de categorie ‘meest indrukwekkende prestatie van een klein (kamermuziek) ensem ble’. In 2010 is het koor onder meer genomineerd voor de Amsterdamprijs voor de Kunst. Daniel Reuss studeerde koordirectie aan het conservatorium van Rotterdam bij Barend Schuurman. In 1990 volgde hij Jan Boeke op als artistiek leider en chefdirigent van Cappella Amsterdam. Het koor is onder zijn leiding uitgegroeid tot een van de meest vooraanstaande Europese kamerkoren. Van 2003 tot 2006 was Daniel Reuss tegelijkertijd chef-dirigent van het RIAS Kammerchor in Berlijn. Met dit koor maakte hij een aantal succesvolle, door har monia mundi uitgebrachte cd’s, die bekroond zijn met onder andere in Frankrijk de Diapason d’or de l’année 2004 en in Duitsland de Preis der Deutschen Schallplat tenkritik. In de zomer van 2006 was Daniel Reuss, op uitnodiging van Pierre Bou lez, als docent en dirigent te gast op de Lucerne Festival Academy in Zwitserland. In februari 2007 maakte hij zijn debuut bij de English National Opera, met Agrip pina van Händel. Vanaf het seizoen 2008-2009 combineert Daniel Reuss zijn werkzaamheden als artistiek leider en chef-dirigent van Cappella Amsterdam met het chef-dirigent schap van het Estonian Philharmonic Chamber Choir. De samenwerking tussen Cappella Amsterdam en dit koor uit Tallinn leidde onder meer tot de recent bij har

13


monia mundi verschenen en internationaal geprezen cd met Golgotha van Frank Martin. Daniel Reuss dirigeert geregeld ensembles en orkesten uit heel Europa, zoals de Akademie für Alte Musik Berlin, de musikFabrik, het Scharoun Ensemble, en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Met Collegium Vocale Gent en Pieter Wispel wey nam hij de cd The Canticle of the Sun op, met onder andere de gelijknamige compositie van Sofia Gubaidulina. Daniel Reuss voert repertoire uit dat reikt van het jaar 1200 tot heden en toont zich daarmee een ‘overtuigd niet-specialist’. Uitvoerenden Dirigent Daniel Reuss Cappella Amsterdam: Sopranen Marijke van der Harst Dorothea Jakob Cécil Kempenaers Maria Köpcke Simone Manders Marjo van Someren

Alten Sabine van der Heyden Inga Schneider Alex Schneider Desirée Verlaan

Tenoren Jon Etxabe-Arzuaga Guido Groenland Robert Coupe Kevin Skelton Markus Schuck Hans Wijers

Bassen Nicolas Boulanger Jan Hoffman Donald Bentvelsen

Recente cd’s Cappella Amsterdam Golgotha, Frank Martin (harmonia mundi, 2010) Cappella Amsterdam, Estonian Philharmonic Chamber Choir, Estonian National Symphony Orchestra o.l.v. Daniel Reuss ‘Though his (Frank Martin) best known works are probably the Petite Symphonie Concertante and the secular oratorio Le Vin Herbé, based on the Tristan legend, Golgotha may be Martin’s masterpiece. It is hard to imagine a better performance than this sensitive and elegant account with the Dutch conductor Daniel Reuss leading the Cappella Amsterdam, the Estonian Philharmonic Chamber Choir, the Estonian National Symphony Orchestra and an impressive roster of vocal soloists.’ (Anthony Tommasini, The New York Times, 13-07-2010) Mis in b-klein, BWV 232 (Hohe Messe), Johann Sebastian Bach (Glossa, 2009) Cappella Amsterdam, Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v Frans Brüggen

14


‘Wat Cappella Amsterdam aan transparantie, homogeniteit en veerkracht ten beste gaf, deed de oren versteld staan. Dit gezelschap laat inmiddels alle kamerkoren van Nederland achter zich.’ (Thiemo Wind, De Telegraaf, 20-03-2009) Psaumes français & Canciones Sacrae, Jan Pieterszoon Sweelinck (harmonia mundi, 2009) Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss ‘The outstanding Cappella Amsterdam’s cascading harmonies … shifting through sequential repetitions, have a sublime, intense purity.’ (Andy Gill, The Independent, 06-11-2009) ‘De cd van Cappella laat zich beluisteren als ideale teaser tot Sweelinck’s werken.’ (Mischa Spel, NRC Handelsblad, 18-12-2009) Lux Aeterna, György Ligeti en Robert Heppener (harmonia mundi, 2008), Diapason d’or de l’année 2009 Cappella Amsterdam, musikFabrik, Susanne van Els, altviool o.l.v. Daniel Reuss ‘On this richly rewarding CD by the Dutch chamber choir Cappella Amsterdam, Daniel Reuss leads a broadly paced, pristinely voiced rendition, enhanced by an atmospheric yet finely detailed recording.’ (Steve Smith, New York times, 18-01-2009) ‘In Lux Aeterna verklankt Ligeti eeuwig licht als een draaiend klankprisma: je hoort het weefsel van onafhankelijke stemmen voortdurend variëren, maar ervaart het als een “geluidswolk”, zoals Ligeti zelf het waarschijnlijk zou verwoorden. De koor liedcyclus Im Gestein van zijn Nederlandse generatiegenoot Robert Heppener is ondanks de instrumentale begeleiding opener opgezet. Nog beter hoor je hoe goed het kamerkoor Cappella Amsterdam eigenlijk is.’ (Mischa Spel, NRC Handelsblad, 18-12-2009)

15


Steun Cappella Amsterdam Cappella Amsterdam wordt financieel ondersteund door het Fonds Podiumkunsten NL en de Gemeente Amsterdam. Maar hiermee zijn wij er nog niet. Wij hebben uw steun hard nodig om onze activiteiten op het niveau dat u van ons gewend bent ook in de toekomst te kunnen garanderen. Elke bijdrage is van harte welkom, maar wij hebben ook een aantal speciale arrangementen voor u ontwikkeld. Vriend van Cappella Voor € 25,-- per jaar krijgt u korting op al onze cd’s en tevens toegang tot twee openbare repetities. Goede vriend van Cappella Voor € 50,-- per jaar krijgt u 10% korting op al onze cd’s en op alle concerten van onze eigen producties. Tevens krijgt u toegang tot twee openbare repetities. Grote vriend van Cappella Voor € 100,-- per jaar krijgt u, naast de eerder genoemde voordelen, een gratis cd en een gratis toegangskaartje voor een concert naar keuze bij een eigen productie.

Ja, ik wil Cappella Amsterdam graag steunen en meld mij aan als: □ Vriend

□ Goede Vriend

□ Grote Vriend

naam/voorletters: adres: postcode/plaats: telefoon: e-mailadres:

m/v:

16 Cappella Amsterdam Artistieke leiding Daniel Reuss Zakelijke leiding Anna Becker Productie Annemiek van der Heyden Marketing & PR Alexandra Daly Comité van Aanbeveling Frans Brüggen Krisztina de Châtel Reinbert de Leeuw Gerardjan Rijnders Ed Spanjaard Paul Witteman Rosita Wouda Programmaboekje Teksten en vertalingen Ignace Bossuyt Redactie Inger Limburg Samenstelling Alexandra Daly Grafisch ontwerp Gijs Mathijs Klunder

Stuur deze bon op naar: Cappella Amsterdam Antwoordnummer 11321 1000 PJ Amsterdam

Cappella Amsterdam gebruikt graag uw gegevens om u verder te informeren over programma’s en eventuele wijzigingen en u op de hoogte te houden van onze activiteiten en speciale aanbiedingen.

Requiem voor [6e editie]

Recommend Documents