Reisverhalen en. beschrijvingen. van. E. Brands en familie. Periode

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

Reisverhalen en beschrijvingen van E. Brands en familie Periode 1930-2000 ,'

Foto's stamboom Grietje Bos

Evert Brands Getrouwd met Geboren 28-10-1930

Geb 13-05-1936 op 12-12-1963

Rein 08-10-1964 getrouwd op 31-07-1987 met Ellen Ras 09-04-1967 Laura Stephanie Thom , Bram

Kinderen uit dit huwelijk Femmy Janine 16-11-1966 07-10-1971 . 02-08-1991

14-07-1996

Jacob Brands Fokke Molenaar 25-07-1967 12-02-1967 Richard Eef Gemma

,"

Klaas-Jan Evert

I I I I I I I I I I I I .,1 I I I I I I I

---------------

I I I I I I I I I I

~.~1 .

Gemeente. ~.

:~.~.~.~.tt~1:.~.~ \.~.b.3.

J.'L

Op ..

iu.Üe~..

.

T

I f

.~ .

*~;I:_.__ ' _

l.~..~.~.:.~... ~.~.~_ ...... l~.~.Q

p ... zoon van ~..

li>..~~~.~.~

I·.V_~t~ ...1'1 ~.~,~.

1·

I

:.

geboren te

. ~

_~.~i.

~::i.~1~11 1: :

.1I.~.,~:__-:-....,rr-·_.~ __ """-...,.-.~. ,

oP ...J~ ....

.'

"

dochter van ~ en

l(j.~.ig

., .

Z>~·-.-' ----'--___,;~'

..~.~.) ::;::::~I....

_
_ .. .r.~r?i;'~'~'~J~-"'" --' -.-.----.._,--;_~.~~.~.~1J~,.: ..

rij vanvgeI ingevolgeart. 3:'1,lid 1, ~,der ,?eg:lw:t 19IJ,juncto art. 136

Bll'I'gerlijkWetboek

Ik ~~

van dt burgerlijkestand,.

--------. J~~-_

I I I I

is het huwelijk voltrokke-h

-----.;..._-'-

~.~ .. ~.. ~1 __ ·

geborente

n

al~

------

I~l.~w.~.~.~~~>·

----

V .~.:"Sr.~ ~

prOVinCie~~.

De kerkelijke bevestiging van het huwelijk heeft tussen

3..iz.J,.. .. Lf .._

I

u..::>V""~ ..., /

.

.

..?

_--.-"-~ Voor de Kerkeraad.

;

Gemeente.

.J.1-

Op

~.~1

~.~.~~.~k.~.~ .\.~la.~_ T

tusse~.

. t=

--------

~q:~ ..l__'

1.l...~.~.~.~k.~.~_ ....jGj.~.Q~_

op ...

~..l~..~~5.

-'--

_

':l ~~~1-

is het huwelijk voltrokken

::n ~.~-= . -.;r.:~.i.'~"~J'~-~ .~ ....

9.~ .. ~.. ~.~-_ .. _

geboren te ...

zoon van

- __

_... -.. _._

-. __l.w~~.&~s.>~

V ~
ProVincie_Q

geborente

1.

'

.1I.~1~,--· _.._,....

~

l(j.~.b---'--.....--.-., .....,.-

op ....l.~- ..J·1:~.~i. ...,...

a.~~

..

dochtervan.~

..9':$...)"""

.

,

.

'/'O..:lV.~,:t.1.~ . . I1 -r' ~j.~-1~1.1 ...' -.~ en .v.~\~..~.~.~_. __,_._. en
Vrij vanz~g~lingeooigeart. 31/, lid I. fJfJ, der ~eg:lw:t 1917, juncto art. 136

t» amb~ _,-

Burg~Tlijk W~tboek

van dl burgerlijke stand, .

,j~~_.)). De kerkelijke bevestiging van het huwelijk heeft tussen

:~3;. f4.:Lt .. ...

I

~~ '1' '.

plaatsgehad op ... .1..1..

.

~J~:\. ..

'r"'~":

,

I

\?:..:~.tr~i t.

I'

i~"d~ .

·j!t·i~-.-.K~>~J.(~,

.\M ..Jt.R ..~.~

..

Voor de Kerkeraad,

,

I I

..····.·, 1 ~:; ·"" 1 .

.

...

.

,

,:~;;{

::-:~/. .'


,.

.~,,~

-.-.

10

~J_

Riekelt 8rands (Riekelt van Fim van de Spaorbank). Geboren: 13 april 1891 Overleden: 9 november 1981_ . Noordzeevisser, IJsselmeervisser en werkzaam bij de Zuiderzeewerken.

3. RIEKELT BRANDS geboren 13 april 1891. Met zIJn nu 85 jaar loopt hij met een prachtige Chinese .wandel stok (van zoon Evert, meegenomen uit een ver land). Hij kan zijn huis Wijk 6 no. 37 nog goed vinden, waar Fem altijd is om hem te ontvangen, kan ook zijn stoel in de Bethelkerk niet leeg laten staan. Als ik hem zie denk ik: Riekelt, wat rijk om nog samen een eigen huis te bewonen, ook te mogen zijn in het huis des Heeren. Nu je met de stok loopt moet je hier maar vaak aan denken: Uw stok en Uw staf die vertroosten mij. Is God niet bezig ons voor te bereiden op het wonen van ons in Zijn huis, waar Hij nu reeds alles voor ons in gereedheid brengt ? Aan de lengte der dagen van het daar echt met God wonen komt "nooiteen einde. Looft den Heere, mijn ziel, en vergeet niet één van Zijn weldaden.

I

'X . \

2

t.

3

~

.

I Gemeente ..... ~1 I .op ..jrf/~uL...___ I .

_................... Provincie .. o·

1919

'-~

~~~~aL/.

.

is het huwelijk voltrokken tusschen:

1--~~~~···~~:~~ .. ·~~··lJL~ ..~ ~!._~ Y.J~~.

,i~~.·.~~.~ ~~

geboren te

LLJ.

--

9/"

den .. /.». ..:~------

Izoon van /tLo_a_L ...·....YJ1-Oc=..oL/. . ~",.)o,:\.:>.\,~ -,:-.,' I j~--~' \. I I .. ~~ ... geboren '.te U~. Idochter van d.l,H.A"'l~ .....l~&i... _ len van d~;. Yi~--

.. 18

u,>'

::':n~a:!/tL

Q.

ÛL'=-i'?Dl'\-""'"

_

EN

weduwe van

'.

. . "_'

.

I'_;-':':::::""=~---':""::~-====".·==·_··... =... =~~

I I

I I I

!.~. -' .

__ ._ -

.

......___..._-~-

.. -_'_-_'':''_-~--'--''~'_:

4

KINDEREN - UIT

voo

RNA MEN.

11.~~~e_ I I I

.... -_.

2 .. ~./~/. 3

/.,c~~

5

~~-

6.

q~~

TE GEB

° l,R ENDEN Î

I

·····!.(-<.. /(/.v.v.~ ··!I .:.I·/r~.. /y.'..t;;Çl .. ~tl ..··1 Jbff~0Z~ i I.;_li.r.m.: 14' lLU! J/!~ 1JJ.!,-",,".. .q;'/ .. ~zLqq i: IY~~/1J.'-· .\-\.':\..qq I

!

_._.

-'

!

~

•

..qq

1

7 '.

TEO VER rED E :EN

I

.... -....-._.- .. -i.I

IJ

I

il.tof~·/9M.1··

,~,

~~L

4

I

DIT ijHUWELIjK GEBOREN.

....

q.

•••

•••

• ••••••••••••••••••••

·1

q

•

••

•

••

;1

i I- .. • I

8 9.

: .

I

,

l

!i !I

i· ...

i

.

I I I I I I I I I I I I I I I I I I

I I

VIII. 44 Klaas Riekeltsz BRANDS, geboren op 05-06-1863 te Urk. Gehuwd op 22-jarige leeftijd op 15-08-1885 te Urk met Marijtje Jurieaans KROON, 20 jaar oud, geboren op 12-11-1864 te Urk, dochter van Juriean KROON en Jannetje MOLENAAR. Uit dit huwelijk: 1.Riekelt Klaasz BRANDS, geboren op 15-01-1886 te Urk, overleden op 31-01-1886 te Urk, 16 dagen oud. 2.Jurie Klaasz BRANDS, geboren op 15-01-1886 te Urk, overleden op 26-01-1886 te Urk, 11 dagen oud. 3.Riekelt Klaasz BRANDS, geboren op 03-01-1887 te Urk, overleden op 21-11-1887 te Urk, 322 dagen oud. 4. Marretje Klaasdr BRANDS, geboren op 15-02-1888 te Urk, overleden op 21-02-1895 te Urk op 7-jarige leeftijd. 5·J_!JrJ5!M __ KI_~a~~ BRAN_Q_S_ (zie IX.35). 6. Riekelt Klaasz BRANDS, geboren op 13-04-1891 te Urk, 2,,' e \X _\ Gehuwd op 28-jarige leeftijd op 18-04-1919 te Urk met Femmetje van URK, 24 jaar oud, geboren op 16-01-1895 te Urk, dochter van Evert van URK en Marretje ROOS. 7.Klaas Klaasz BRANDS, geboren op 12-10-1893 te Urk. Gehuwd op 26-jarige leeftijd op 10-04-1920 te Urk met Jannetje KRAMER, 25 jaar oud, geboren op 29-07-1894 te Urk, dochter van Gerrit KRAMER en Aaltje KRAMER. 8. Marretje Klaasdr BRANDS, geboren op 12-04-1896 te Urk. Gehuwd op 24-jarige leeftijd op 16-04-1920 te Urk met Fokke Jansz WAKKER, 24 jaar oud, geboren op 13-06-1895 te Urk, zoon van Jan WAKKER en Geesje de VRIES. 9.Jannetje Klaasdr BRANDS, geboren op 09-10-1897 te Urk, overleden op 12-08-1905 te Urk op 7-jarige leeftijd. 10.Jan Klaasz BRANDS, geboren op 09-01-1900 te Urk. l1.Willem Klaasz BRANDS, geboren op 26-06-1902 te Urk.

IX.35 Juriean Klaasz BRANDS, geboren op 10-10-1889 te Urk. Gehuwd op 26-jarige leeftijd op 16-10-1915 te Urk met Hendrikje WESTERNENG, 21 jaar oud, geboren op 25-09-1894 te Urk, dochter van Gerrit WESTERNENG en Marretje HAKVOORT. Uit dit huwelijk: 1.Klaas Juriansz BRANOS, geboren circa 1921 te Urk, overleden op 12-02-1922 te

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

Generatie 1 1 Evert Brands geboren 28 oktober 1930 Generatie 2 2 Riekelt Brands geboren 13 april 1891 te Urk overleden huwde op 18 april 1919 te Urk met: 3 Femmetje van Urk geboren 16januari 1895 te Urk overleden

Generatie 4 8 Riekelt Brands . geboren 12 april 1820 overleden? huwde op 26 juni 1848 met: Beroep Visserman 9 Marijtje Ras geboren 6 april 1823 te Urk overleden 3 februari 1908 Marijtje is na het overlijden van Riekelt hertrouwd met Jan Comelis Janse (Visscher)

4 Klaas Brands geboren op 5 juni 1863 te Urk overleden? huwde op 15 augustus 1885 te Urk met:

10 Jurie (Juriean of Juriaan) Kroon geboren 6 maart 1836 te Urk overleden 18 april 1904 huwde op 24 juni 1861 met: Ten tijde van dit huwelijk woonde de vader van de bruidegom te Harlingen en was de moeder va de bruidegom overleden. Ook de moeder van de bruid was reeds overleden

5 Marijtje Kroon geboren op 12 november 1864 te Urk overleden 13 augustus 1936 te Urk

11 Jannetje Molenaar geboren 25 maart 1838 overleden 23 februari 1916

6 Evert van Urk geboren 14 of 19januari 1866 overleden 23 november 1932 huwde op 13 september 1890 met:

12 Klaas van Urk geboren 24 oktober 1836 overleden huwde op 4 februari 1861 met: Ten tijde van dit huwelijk waren alle vier ouders reeds overleden

Generatie 3

7 Marretje Roos geboren 11 februari 1867 overleden?

13 Lubbetje Hoefnagel geboren 9 februari 1841 overleden 2 februari 1908 14 Tiemen Roos geboren 18januari 1833 overleden 16 oktober 1884 huwde op 17juni 1858 met: 15 Femmetje Weerstand geboren 3 augustus 1833 overleden 10januari 1912


Generatie 5 26 Frederik Hoefnagel geboren te Elburg , overleden 23 augustus 1859 te Urk huwde op 25 december 1814 met: Hij was winkelier van beroep

16 Klaas Brands geboren 15 mei 1787 overleden 5 mei 1855 huwde met: Klaas was visserman 17 Teuntje Willems de Vries' geboren overleden 1855-1866 te Urk 18 Jentje Wijbrands Ras geboren 17 maart 1790 te Urk overleden 1 september 1859 te Urk huwde op 17 september 1820 te Urk met: 19 Aagje Veld geboren 1802 te Enkhuizen overleden 14 april 1880 te Urk 20 Klaas Kroon geboren 7 mei 1809 overleden huwde op 16 februari 1834 met: Na het overlijden van Marijtje is Klaas hertrouwd op 13 februari 1843 met Albertje Bakker die ook al weduwe was van Klaas Snoek. 21 Marijtje de Boer geboren 24 september 1809 gedoopt 24 september 1809 overleden 23 oktober 1841 22 Willem Molenaar geboren 2 oktober 1808 overleden huwde op 14 december 1834 met: 23 Harmpje Timmerman geboren 3 september 1813 overleden 20 november 1842 24 Evert van Urk geboren 9 september 1810 overleden huwde op 7 augustus 1836 25 Jannetje Snijder geboren 15 september 1815 overleden

met:

27 Jannetje Snoek geboren 17januari 1796 overleden 28 Jelle Roos geboren 21 juni 1801 overleden huwde op 25 juli 1824 met: 29 Jannetje Hakvoort geboren 26 juli 1807 overleden 30 Albert Weerstand geboren 4 oktober 1801 overleden huwde op 6 november 1829 met: Tijdens het huwelijk waren de vader van de bruidegom en de moeder van de bruid reeds overleden. 31 Marretje (Marritje) Post geboren 24 juli 1805 overleden


Generatie 6

huwde met:

32 Grubbelt Albertsz Brands geboren ca1760 overleden huwde met: beroep: tolgaarder aan de weg Haarlem-Den Helder, woonplaats(en): Velsen, Heemskerk

43 Anna Jurieaans Snijder geboren overleden

33 Anna ten Broek geboren overleden 34 geboren overleden huwde met:

45 Aaltje Schouten geboren overleden 46 Maarten (Meerten) Timmerman geboren overleden huwde met:

35 geboren overleden 36 Wijbrand Abrahamsz Ras geboren 17 maart 1790 te Urk overleden 1 september 1859 te Urk huwde op 1juli 1787 te Urk met: 37 Marretje Jacobs van Smirnen geboren overleden 38 geboren overleden huwde met:

44 Pieter Molenaar geboren overleden huwde met:

Simon Velt

39 Marritje Widouw geboren overleden 40 Frans Kroon geboren overleden huwde met: 41 Jacobjede Boer geboren overleden 42 Okke Willemsz de Boer geboren overleden

47 Jannetje Jacobs Schouten geboren overleden 48 Klaas van Urk geboren overleden huwde met: 49 Willempje Schouten geboren overleden 50 Klaas Hendriks Snijder geboren overleden huwde met: 51 Harmpje Teunis Romkes geboren overleden 52 Leendert Hoefnagel geboren overleden huwde met: 53 Dirkje Comelis Aaltse geboren overleden 54

Jan Lubberts Snoek

"

+,

~=================='=l================~~ . BESTUUR DEK, _POMEINEN.

~

KANTOOR:

.....HO.O.R..N

~~ERGUNNING GEOORLOOFDE VISCHTUIGEN TEN BEHOEVE VAN

..... / ..~~~ geboren te wonende te

5l..

No

.

VAN DE VI S S CH E R IJ

TOT UfroEFENING MET ALLE

.

~~;

OP HET IJSSELMEER

, houder van een groote vischakte A,

;;/.~

:

, den

~.;.::::. ~":. ~/

:

,

/~~~~j~~~~~:~J:~;~~: ;:: 4ij . no

Deze vergunning is strikt persoonlijk en niet vatbaar voor overdracht. Zij kan te allen tijde worden ingetrokken. Zij is niet geldig op de gedeelten van het Ijsselmeer, waarop derden recht van visscherij bezitten of waarvan de visscherij door den Staat is verhuurd.' . Het is aan den vergunninghouder geoorloofd personen, die zich in zijn gezelschap bevinden, te doen medevisschen, . . De aandacht van den vergunninghouder wordt voorts gevestigd op de aan binnenzijde vermelde bepalingen. . . kas¬ e18~ . ik d' .. ~r .' uitgere t oor mi" der . D eze vergunning IS dowcjpc.,p. tegen betalin~an een vergoeding van f 10,?ntvanger

registratie en dom,inon'"

.

QO'KN

~

.2.

,

J.UUJ94L

194

®

.

8061 - '41

Bepalingen,

welke door 'den vergunninghouder moeten worden nageleefd.

Onverminderd de bepalingen. van de Visscherijwet en Visscherijreglementen, is de vergunninghouder, op straffe van intrekking van deze vergunning, zonder dat hij in dat geval recht heeft op geheele of gedeeltelijke teruggaaf van de vergoeding, welke door hem mocht zijn betaald en onverminderd de door den Directeur van den Rijksdienst ter uitvoering van de Zuiderzeesteunwet tegen hem eventueel te nemen maatregelen, verplicht tot stipte naleving van de volgende bepalingen: 1°. Het is verboden te visschen met kuil- of kornetten met behulp van een vaartuig, hetwelk mechanisch kan worden voortbewogen, tenzij men voorzien is van een schriftelijke vergunning van den Inspecteur der Visscherijente Amsterdam. ,

.

2°. Het is verboden met' een kuil- of kornet te visschen: a. in het gedeelte van het Ijsselmeer, dat aan de eene zijde wordt begrensd door den Wieringermeerdijk, den vasten wal van"'Nóoi'.üholllind,Utrecht; Gelderland en .Overiissel en aan de andere zijde door een lijn getrokken van het licht op den Wieringermeerdijk, over de zwarte ton No. Ivan de Kreupel, de bolton van de -Kreupel, ,de bolton aan de noordzijde van het Enkhuizerzand, de gasboei van de Trentel naar een punt 2000 m bezuiden het licht van Oosterleek; vervolgens door de lijn, welke evenwijdig aan de kustlijn loopt op 2000 m afstand daarvan naar een punt 2000 m bezuiden den hoek van de Nek; vandaar naar den vuurtoren op de oostpunt van Marken; vervolgens naar een punt op 3000 m. afstand van de kustlijn en in het verlengde van de haven van Huizen; vandaar naar een punt 8000 m. benoorden den- havenmond van Nijkerk; vandaar over de gasboei van Harderwijk, de gasboei van het Spijk en de gasboei van het Roggebot naar een punt van den dijk van 'den N.O. polder, gelegenop 52°36'50" n.br. en 0°50'30" 0.1. van Amsterdam en vervolgens langs dien dijk' in oostelijke richting tot de' kust; b. in het gedeelte van het Ijsselmeer, hetwelk aan de eene zijde wordt begrensd door de kust van Friesland en aan de andere zijde door een lijn van het havenlicht van Stavoren over de gasboei en de zwarte ton No. 2 van het Vrouwenzand

naar den toren van Kuinre .tot het snijpunt van deze lijn met den dijk van Lemmer naar Urk en vervolgens van' dit snijpunt langs dezen dijk naar Lemmer. 3°., Visschers, die de hoekwantvisscherij als bedrijf uitoefenen zonder tevens de kuilvisscherij uit te oefenen, mogen in het sub 2° genoemde gedeelte van het Ijsselmeer niet een wonderkuil aas visschen, mits zij voorzien zijn van een 'schriftelijke vergunning van den Inspecteur der Visscherijen te Amsterdam. 4°. Visschers, die de visscherij met aalfuiken uitoefenen, zijn gehouden zich te' gedragen naar de bestaande of te treffen regelingen inzake deze visscherij. 5~.' De vergunninghouder moet ervoor zorgdragen, dat een hem toebehoorend vaartuig niet voor de uitoefening der visscherij op het Ijsselmeer wordt gebruikt door iemand, die niet in het bezit is van een vergunning voor de uitoefening der visscherij op het Ijsselmeer en een geldige groote vischakte A. 6°. De vergunninghouder is verplicht alle visch, door hem zijn' mede-opvarenden gevangen, te verkoopen door bemiddeling van een vischafslag of aan een vischopkooper of -handelaar, 'door den Directeur van den Rijksdienst ter uit': voering van de Zuiderzeesteunwet voor' de toepassing van deze bepaling als vischafslag,-opkooper of -handelaar erkend.

of

Onder de aandacht van den vergunninghouder wordt gebracht, dat bovenstaande bepalingen te allen tijde kunnen worden gewijzigd of aangevuld. De vergunninghouder is alsdan verplicht tot naleving van die gewijzigde bepalingen, bij gebreke waarvan, overeenkomstig het bovenstaande, tot intrekking van de vergunning kan worden overgegaan. Indien een schriftelijke vergunning als bedoeld sub 1° of sub 3° is uitgereikt, worden de voorwaarden, waaronder zij is verleend, geacht aan bovenstaande bepalingen te zijn' toegevoegd en is de vergunninghouder op gelijke wijze tot naleving van bedoelde voorwaarden verplicht. Het visschen geschiedt geheel op eigen risico. Schade ondervonden tengevolge van in uitvoering zijnde werken kan niet op het Rijk of de uitvoerders dier werken worden verhaald.

ffiffiffi~EBffirnffirn~~EBEB~B3~~~rnrnB3B3EBEBEBEBEBEBEBrnEBEBrnEBI EB:EB 11 KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. ;

I; B8 iI B8 I . D! . 19 - 19 42 m EB •.•••••••••••••••••••.•.••••••••.•••••••••••••• ~•••••••••••••••••••••••••••••••.••••• EB

r

l; EB ... fB I::~:ig~::19~~..... -:.... ~::b:.:~ei:l~;;: I rn I ~~[~~;;,;gk' I ;

1

_

~

TOT

EB

wonende te .

,\~R.OOTE VISCHAKTE·

A

.

HET, VISSCHEN MET ALLE GEOORLOOFDE VISCHTUIGEN iN DE BINNENWATEREN EN DE RIVIEREN

Urk

~

= ..

:J.l·

Uitgereikt den

:........

§3

..

;~[;;;,.I94/.

Ill~~B8B8:~B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8B8~B8B8B8B8ffiffiB8li

Handteekening

van den houder:

ONTVANGEN

voor recht

de somma

van f 7,50

..e.& Het hoofd

van plaatselijke

politie

.;.

N.B. houder

Deze akte zal niet gelden, _dan

r adat

daarop

de handteekening

van den

zal zijn geplaatst.

De visscher ambtenaren

moet de akte bij het viss hen steeds bij zich hebben en haar aan de

op de eerste vordering ter Inzage verstrekken.

'

KON

IN KR IJ.

Groote Vischak e

DER

N EDE

..,,~

R LA N DEN

A ...

TOT HET VISSCHEN MET ALL'E GEOORLOOFDE VISCH. TUIGEN IN DE '3INNENWATEREN EN DE RIVIEREN GELDIG VOOR

TOT EN I" .T" 30 JUNI

~è~

WONENDE

V)Ztk--.-..~

, .. a

.

", GEBOREN

IN

/cf't;/ 7

TE

UITGEREIKT DEN

NUMMER

-,

1943 IN HET GE.HEElE RIJK

.' 19-4.(.

I

,.. HANDTEEKENING

~ _,.

@

VAN

DEN

HOUDER:

DEZE AKTE ZAL NIET GELDEN, DAN NADAT DAAROP DE HANDTEEKENING VAN DEN HOUDER ZAL ZIJN GEPLAATST DE VISSCHER MOET DE AKTE BIJ HET VISSCHEN STEEDS BIJ ZICH HEBBEN EN HAAR AAN DE AMBTENAREN OP DE EERSTE VORDERING TER INZAG EVERSTREKKEN 21376

- '42

- K 983

ONTVAN GEN VOO R RECHT Di SOMMA VAN

F 7.50

BIJDRAGE TER VERBETERING VAN Dl~ VISCHSTAND - ..

F 1.-

TC"IAAL __ ...

F 8.50

_ .....

HOOFD VAN PLAATSELIJKEPOLITIE TE

URK

~

II

Inhoudsopgave·

~

VISSERIJ-ONlWIKKELINGSHULP GEZIEN DOOR DE OGEN VAN . EVERT BRANDS

~

1930 Biografie

~

I I I I 1I= 'I-=-

I I I I I I I I ;::;;

I

1950-1952 NIEUW GUINEA KONINKLIJKE MARINE Hoe het begon in Nieuw Guinea

1953-1954 VAREN OVER DE WERELDZEEËN

1956-1961 Van zeil naar motor in Zuidoost Azië HET VERRE OOSTEN - Maleisië (ALS VRIJGEZEL)

1969-1971 HET VERRE OOSTEN (MET GEZIN) 1973-1977 TANZANIA (MET GEZIN) Urkers in de visserij in Tanzania Een zegen van de Pieterman 1974

1978 Visserij missies naar Nigeria, Gambia en Egypte

1980-1982 Scheepswerf Ossenzijl

1982 Visserij in de Nubische woestijn

.1983 Urkers in Ethiopië

1985 Somalië


Jeugdherinneringen Ik werd geboren op 28 oktober 1930 als vierde kind van: Riekelt Brands en Femmetje Brands-van Urk Doordat mijn Bèbe van moeders kant aan de beurt was met vernoemen werd ik een Evert, vernoemd naar de vader van mijn moeder nl: Evert van Urk en Marretje van Urk-Roos Mijn vader was een zoon van: Klaas Brands en Marretje Kroon Mijn kennis van mijn voorgeslacht is minimaal, omdat deze ook karig waren in hun mededelingen aangaande hun geslacht. Later heb ik nog geprobeerd om inlichtingen en feiten aangaande mijn voorouders te verzamelen, maar er rustte blijkbaar een taboe op deze navraag van jongeren naar ouderen. Ik werd geboren in een crisistijd met een wereldoorlog daaraan gekoppeld (1940) Zowel mijn vader als grootvader van beide kanten waren vissers. Zo voer mijn vader (geboren in 1891) tussen 1903 en 1920 regelmatig op loggers vanuit Vlaardingen en het Duitse Emden. Ook mijn vaders broers waren vissers, waarbij afwisselend op ansjovis werd gevist op de Zuiderzee en op haring in de Noordzee. In 1920 zei mijn vader de visserij vaarwel: hij kon aan het werk bij de aanleg van de Afsluitdijk die in 1932 gereed-kwam. Na enige tussenpozen van werkloosheid, kon hij in 1936 bakkenschipper worden bij de Zuiderzeewerken, die op Urk weer voor werk zorgden. Al vrij snel na het begin van de oorlog kwamen die werken echter grotendeels stil te liggen als gevolg van onder andere: schaarste aan olie en kolen. Wel maakte hij nog enige beschietingen vanuit jachtvliegtuigen mee..... Ondanks alles kwam in 1942 de Noordoostpolder gereed, waarbij deze werd leeggemalen. Mijn vader kon toen weer zijn oude vissersberoep uitoefenen omdat er veel vis in grote kuilen in de polder achterbleef Deze viste mijn vader op met staande netten. In die tijd kwam ik van school af en ik begon mijn vader te helpen bij zijn visserij-aktiviteiten. Ik moest zorgen voor emmers en teilen die ik van de plaatselijke vuilnisbelt ophaalde. Mijn vader had een schouwtje aangeschaft en hij viste met een noodvergunning (tot grote ergernis van de traditionele vissers die de gelegenheidsvissers niet erg mochten) Verschillende brieven werden in verband daarmee naar Domeinen in Alkmaar gestuurd..over mijn vader. Mijn grootvader aan moederskant was een vooruitstrevende visser, als één der eersten op Urk liet hij omstreeks 1915 een I-cilinder Kromhout-hulpmotor installeren in zijn botter de UK 166. De kennis van de inbouw van motoren in houten botters was toen nog minimaal.De gevolgen bleven niet uit. Tijdens het vissen op de Noordzee voor Egmond barstte de schroefaskoker. Er zat niet anders op dan het schip op het strand te zetten. De bemanning kwam er zonder kleerscheuren vanaf maar de botter was "totalloss" . Van de strandvonder kregen ze wat geld voor de terugreis naar Urk. De botter was onverzekerd. wat in die tijd normaal was op Urk. Door de lage verdiensten konden de premies niet opgebracht worden. Door deze stranding was mijn grootvader schipper-af, een hard gelag voor het gezin van deze hardwerkende visserman dat het in de crisistijd heel moeilijk had.


Geen visser De crisistijd en de Tweede Wereldoorlog heb ik bewust meegemaakt, evenals de aanvankelijk trage opbouw van de vissersvloot in de na-oorlogse jaren. Ik: stond dan ook niet te trappelen om visserman te worden. Verder had mijn vader al vrij snel door dat er geen visser in mij school. Bij de nog altijd gerenommeerde Urker machinefabriekHoekman kon ik uiteindelijk aan het werk komen. Daar deed ik mijn eerste ervaringen op met het inbouwen van motoren en ander installatiewerk in vissersschepen. Mijn kans kreeg ik vlak na de oorlog, toen van regeringswege een fonds werd ingesteld voor zonen van vissers. (tenminste wanneer ze daarvoor in aanmerking kwamen). En zo kreeg ik een plaatsje op de technische school (ofwel de ambachtsschool) in Kampen. De kosten van de opleiding evenals de reis- en verblijfskosten kwamen voor rekening van dit fonds. In de zomer gingen we elke dag met de boot heen en terug van Urk naar Kampen. Voor de winter moest ik echter een kosthuis zoeken in Kampen. Nadat ik mijn opleiding had afgerond op de technische school, werd ik opgeroepen voor de militaire dienst. Mijn militaire dienstplicht, van 1950 tot 1952, vervulde ik bij de Marine in de wateren van Nieuw Guinea. Een Urker moet je niet bij de Landmacht stoppen, zullen ze bij Defensie hebben gedacht. Na mijn diensttijd had ik het op zee voor een tijdje bekeken. Toen ik een advertentie van de PGEM zag, waarin men een machinist zocht voor één van hun elektrische centrales, solliciteerde ik daarnaar en met succes. Ik werkte er van 1952 tot 1954. In die tijd behaalde ik ook mijn diploma "landmachinist" . Die baan bleek toch een beetje te rustig voor mij te zijn. Daarom monsterde ik aan bij de Rederij Amsterdam als bankwerker op één van hun wildevaart vrachtschepen. Ik: maakte onder andere twee flinke reizen mee met de Amstelbrug. Na deze wildevaarten met de Amstelbrug waar ik met allerlei ruig slag volk in aanraking kwam, de meesten met een crimineel verleden. In Zuid-Amerika drosten verschillende mensen.,zodat we met een uitgedunde bemanning in Nederland arriveerden. Ik wilde nog wel eens voor een nette maatschappij varen, dit lukte mij bij de Maatschappij "Nederland" . Deze reis zou mij naar het Verre Oosten voeren, na verschillende havensteden in deze regio aangedaan te hebben, liep ik in Singapore een andere Urker tegen het lijf, nl. de JEKA die daar bij een bekend Nederlands Handelshuis werkte als technisch man in Separatore voor de Rubberplantages. Uitgenodigd in zijn huis in Singapore waar hij met zijn gezin woonde, werd onder een Urker bekkien het volgende besproken: "Evert ze zoeken nog iemand met verstand van dieselmotoren, is dat niks voor jou?" Het varen en zeeziekte deed de rest, vanuit Singapore solliciteerde ik naar dit baantje en werd aangenomen. En zo begon het tijdperk Lindeteves-Jacoberg, waar ik eerst stage moest lopen, o.a. bij M.W.M. (nu Deutz) en nog enkele fabrieken in Duitsland. Zie verslag het Verre Oosten en mijn vertrek met het passagiersschip M.S. Oranje.

1940 GEEN VISSER De crisistijd en de Tweede Wereldoorlog heb ik bewust meegemaakt, evenals de aanvankelijk trage opbouw van de vissersvloot in de na-oorlog se jaren. Ik stond dan ook niet te trappelen om visserman te worden. Verder had mijn vader al vrij snel door dat er geen visser in mij school. Veel keus had ik niet in de oorlog en daarna. De banen lagen niet voor het oprapen. Ik kon kiezen tussen visser, bij een machinefabriek of timmerman. De visserij stelde na de oorlog op Urk nog niet zoveel voor, omdat veel schepen door de bezetter gevorderd waren. En omdat niks doen niet beloond werd in die tijd, ging ik maar in de plaatselijke motorenfabriek werken, met een beginloon van f 7,50 in de week. Bij de nog altijd gerenommeerde Urker Machinefabriek Hoekman kon ik uiteindelijk aan het werk komen. Daar deed ik mijn eerste ervaringen op met het inbouwen van motoren en ander installatiewerk in visserschepen. Mijn kans kreeg ik vlak na de oorlog, toen van regeringswege een fonds werd ingesteld voor zonen van vissers (tenminste wanneer ze daarvoor in aanmerking kwamen). En zo kreeg ik een plaatsje op de technische school (oftewel de "ambachtschool") in Kampen. De kosten van de opleiding evenals de reis- en verblijfkosten kwamen voor rekening van dit fonds. In de zomer gingen we elke dag met de boot heen en terug van Urk naar Kampen. Voor de winter moest ik echter een kosthuis zoeken in Kampen. Nadat ik mijn opleiding had afgerond op de technische school, werd ik opgeroepen voor de militaire dienst.

.k.I+!1~r/ i-9~t)_

lt;Jery


In het Urkerland van maart 1951 van Evert

"Van Urkers uit Nieuw Guinea"

Een van de schaarse berichten, dit kwam toen na de overdracht van Indië. Er kwam toen ook een einde aan de brievenstroom in het Urkerland van de vele Indiëgangers. In die tijd werd Nieuw Guinea gezien als een strafplaatsing voor kolonialen.

"Zie in hoe het begon, de bouw van een lokale prauw".


Hoe het begon In de na-oorlogse jaren kwam voor velen nog de militaire dienst, met als gevolg een keuring. Ik werd gekeurd met een dertigtal Urkers in Zwolle, waar ik niets onbeproefd liet om afgekeurd te worden. Helaas werden er enkelen opgeroepen waaronder ik zei de gek, nl als matroos speciale diensten bij de marine.En deze laatste werd geselecteerd voor dienst in onze nog overgebleven overzeese gebiedsdelen. Dit was nog na Indië, Nieuw Guinea. Na mijn 6 weekse opleiding op .deHilverse hei, waar een betonnen schip de indruk moest geven van een heus marinekamp, kreeg ik de aanzegging dat ik was uitgekozen voor 1jaar Nieuw Guinea. Verre van vrolijk en met gemengde gevoelens ging ik naar de Bult voor inschepingsverlof. Mijn vertrek met het troepentransportschip MS Torbinta naar Nieuw Guinea. Na wat strubbelingen met de datum van vertrek, waar politie Kok op Urk en de MP uit Amsterdam bij betrokken was, kwamen we na een 3 weekse reis in Hollandia aan wal. Ik had het geluk ingedeeld te worden bij de Vaartuigendienst en werd ondergebracht op een door de Amerikanen achtergelaten landingsvaartuig. Daar ontmoette ik Cor de Scheveninger en gezamenlijk besloten we wat te doen aan de klamme hitte en verveling. Samen met een papoea gingen we op zoek naar een vaartuig (zie verslag uit Het Urkerland, hier volgt een gedeelte van het verslag): Van Urkers uit Nieuw Guinea Hollandia, 21 februari 1951 In het oerwoud zochten we een geschikte boom uit, die geschikt was voor een prauw om te vissen. Dat is zo'n rank bootje, dat ook de Papoea's gebruiken om te vissen. Je moet maar zo rekenen: 's lands wijs, 's lands eer. Het viel ons echter niet mee. We moesten eerst bij een berg op en toen een weg banen door de dichte begroeiing van het oerwoud. Eindelijk hadden we dan een boom uitgezocht, die ons geschikt leek voor het doel. Tussen de dichte struiken of Boes Boes, zoals ze dat noemen, togen we aan het werk. En nu nog de gereedmaking of uitholling tot prauw, maar daar wist de Papoea raad op. Het is wel een heel werk maar, dat gafniet. We kregen ons schuitje. Meestal zit ik nu te vissen. Want een Urker kan niet zonder z'n visje. Mijn dagelijks werk is, varen op een ponton, waar ik dienst doe als motordrijver, dus mooier kan het niet. Van de week vingen we een vis van niet minder dan 24 pond. Hij was 1.20 meter lang en die hebben we gebakken en lekker opgegeten. Ja, vergis je niet hoor, wij niet alleen, want we werden geholpen door een 20 man. Zo was er gauw weinig meer, dan wat graat over. Hij was gauw op. Evert Brands Daar de vissers van Nieuw Guinea nog in het stenen tijdperk leefden, bijna naakt en met een primitieve levenswijze en daarbij de schamele behuizing, vroegen wij ons afwat het materiaal was waar ze mee visten. Dat was hoofdzakelijk met pijl en boog en speer. Dit probeerden wij ook, helaas zonder succes. Tijdens ons nachtelijke vissen met de prauw, zagen wij bij het passeren van een vissersdorpje een visser een netje breien, maar wat gebruikte hij voor materiaal? Tot onze stomme verbazing lag onder handbereik een landingo wiel van een Amerikaanse bommenwerper, waar de aluminium binnenring was uitgesneden en voorzichtig werd de kern eruit getrokken en werd het netje gebreid. Onder de indruk van dit schouwspel werd dit de basis, waarvoor ik mij later zou inzetten: Hulp aan vissers in de Derde Wereld.

Tot onze stomme verbazing lag onder handbereik een landing5wiel van een Amerikaanse bommenwerper, waar de aluminium binnenring was uitgesneden en voorzichtig werd de kern eruit getrokken en werd het netj e gebreid. Onder de indruk van dit schouwspel werd dit de basis, waarvoor ik mij later zou inzetten:

Hulp aan vissers in de Derde Wereld.

l l l I I


Tot onze stomme verbazing lag onder handbereik een landing5wiel van een Amerikaanse bommenwerper, waar de aluminium binnenring was uitgesneden en voorzichtig werd de kern eruit getrokken en werd het netje gebreid. Onder de indruk van dit schouwspel werd dit de basis, waarvoor ik mij later zou inzetten: Hulp aan vissers in de Derde Wereld.

;1..

V A- b S tZ

13R A- ('f n <5

7-fTbEN~

l

I

l

I l l

'}

I

LAATSTE ARMADA NAAR DE GROTE OOST SIGNALEMENT

VAN

DE

TROEPEN

SCHEPEN

1945-1950

Tussen 1945 en 1950 brachten 43 grote schepen een compleet leger van meer dan 120.000 Nederlandse militairen en... bijbehorend materiaal naar de andere kant van de wereld. Hoofddoel: orde en rust herstellen in het tropische deel van ons wereldrijk. Een klein zeevarend volk dat moeilijk afscheid kon nemen van een roemrucht verleden, balde nog een keer de nationale vuist. Ooit stuurde de wereldmacht Spanje ons, de afvallige 'Grote Noord', een oorlogsvloot op het dak. Dat hielp niet! Wij deden vele eeuwen later hetzelfde en stuurden een laatste 'Armada' naar onze 'Grote Oost'. Vergeefs. Zoals wij nu weten.

-_

Ik ging met één van de troepenschepen "de Tabinta", als laatste van .de grote Armada die vooraf hun menselijke lading in Indië (nu Indonesië) afleverden en ik dan op het laatste schip. Het doek is gevallen, dankzij onze vrienden (Amerika en Engeland) die niets hebben nagelaten om ons uit onze koloniën te verwijderen. Nederland was na de Tweede Wereldoorlog niet bij machte hieraan wat te doen.

GRO.O T- V,E RLOFPAS Ingevolge machtiging van de minister van marine verleent de commandant

van

.................... HET ..lr'I.ARmE. OPKOMST CENTRUM..TE ...VOORSCHOTEN ..

GROOT

·VERLOF

tot nadere oproeping aan de zeemilicien matroos ..van..speoiale ...diensten (ATD) ... der 3

e klasse

.....

stam boeknummer : geboren

bert

BR.AN:OO

66278 . ..., te

.... 28 October 1930

gewoo~ ~ienstplichtig~ ~er lichti~g ~~.~_i_~:_!__mee~.~ ... --Gemeente of plaats van vestiging na vertrek met groot verlof: .) u

provincie of gewest: .

Hu

u

uu

uuu

uu

.

u

I

••

.

0•.

Onafgebroken in werkelijke dienst sedert Het groot verlof vangt aan op

Urk

8 Me.L..

7 FebruarL1952

1950 . te 24.00 uur

(Deze datum duidt aan de laatste dag van de werkelijke dienst. ·De groot-verlofganger is derhalve op die dag noS militair. Hij is als zodanig onderworpen aan de krijgstucht en dient zich dienovereenkomstig te gedragen) .......Voorschoten

, de

.

4 Februari

. 1952

Zee

Hendrikse.;'"

~--------------------------~ 828/22911-20.000

~

17040-6-'50

z.o.z.

BEPALINGEN, WAARNAAR DE GROOT-VERLOFGANGER ZICH HEEFT TE GEDRAGEN OF WAARVAN DE KENNIS VOOR HEM VAN BELANG IS

* 1. Indien de groot-verlofganger wordt opgeroepen om weder in werkelijke dienst te komen, is hij verplicht aan de oproeping- te voldoen. Deze oproeping kan zowel schriftelijk als door middel van aanplakking, pers of radio .geschieden en is verschillend voor: a.

de militair der zeemacht, aan wie door tussenkomst van de burgemeester een zakblad is uitgereikt;

b. . de militair der zee:nacht, aan wie geen takblad

is uitgereikt.

2.'

".

Hij is verplicht brieven of andere militaire bescheiden, aan hem in zijn hoedanigheid van groot-verlofganger der Koninklijke Mari-ie gericht, in ontvangst' te nemen en des-

.~.... ~ ....

g_e_v_ra_a_g_d_te_bea:1tWoo:~n~~~n_ of op _t~ zend~n.

3. Voor zover hem militaire uitrustings-goederen zijn uitgereikt of voor zover hij deze heeft aangeschaft, is hij verplicht deze naar behoren te bewaren en te onderhouden. zomede te zorgen, dat zij niet worden gebruikt.buiten de gevallen door de minister van marine aangewezen. 4. Bij niet-naleving van deze bepalingen kal} hij worden gestraft.

Inlichtingen: omtrent ·dieilStplichtaangelegenheden in Nëderland; kan de grootverlofganger verkrijgen bij de gemeentesecretarie, op het bureau, waar de militaire zaken worden behandeld.

._

Ministerie

van Defensie

Plein 4 2511 CR Den Haag Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon 070-318.8188 Fax 070-318.7888 Telex 34576 MVD/GV/NL Aan

Geadresseerde

Datum Ons kenmerk

P/2003003387

In november 2002 heb ik de instelling van het Draaginsigne Veteranen aangekondigd en het is met groot genoegen dat ik u hierbij uw insigne kan aanbieden. Het draaginsigne heeft twee functies. Allereerst is het een symbool van de erkenning die de Nederlandse samenleving in steeds toenemende mate voelt voor haar oude en jonge veteranen. Daarnaast heeft het insigne een functie in de communicatie tussen veteranen onderling. De verschillende veteranen zijn voortaan door middel van het zelfde symbool voor elkaar herkenbaar, en weten zich op deze wijze ook onderling nadrukkelijk verbonden. Aan zo'n vorm van verbondenheid met de rest van de Nederlandse samenleving heeft het lang ontbroken. Ik hoop dat u de instelling van dit Draaginsigne zult beschouwen als een belangrijke stap in het proces van erkenning voor veteranen. Ik spreek de hoop uit dat u daaraan ook zelf wilt bijdragen door dit insigne frequent te dragen, waardoor u als veteraan voor de samenleving herkenbaar wordt. Tenslotte betuig ik mijn respect voor de inzet die u en uw thuisfront in opdracht van de Nederlandse samenleving hebben getoond. Een eenvoudig sieraad als het Draaginsigne Veteranen kan nooit alle daaraan verbonden offers wegnemen, maar het geeft wel uiting aan de waardering die u toekomt. Het is mijn wens dat u dit Draaginsigne als zodanig wilt en ook kunt beschouwen

DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Bij beantwoording

datum, ons kenmerk, en onderwerp vermelden.

Ministerie

van Defensie

Directie Personeel Koninklijke Marine

Aan: de Weledele heer E. Brands Middelbuurt 12 8321 ZD Urk

Uw Kenmerk

Referte :

Ons Nummer

Datum

6356

16 februari 1996

Uw aanvraag d.d. 6 juli 1995

Onderwerp:

Nieuw-Guinea Herinneringskruis

Geachte heer Brands Naar aanleiding van uw aanvraag betreffende toekenning van het Nieuw-Guinea Herinneringskruis, is het mij een voorrecht u hierbij het genoemde Herinneringskruis alsmede de bijbehorende oorkonde aan te bieden. Ik hoop hiermede de waardering van de Koninklijke marine voor uw inzet en plichtsbetrachting in het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea tot uitdrukking te hebben gebracht.

DE MINISTER VAN DEFENSIE voor deze DE DIRECT~UR PERSONEEL KM

W.J.E: van Rijn Schout-bij-nacht Bijlagen:

-2-

Telefoon

070-3162569

Telexnr: 31335 Fax: 070-3162689

Bezoekadres Van der Burchlaan 31 2597 PC 's-Gravenhage

DE MINISTER VAN DEFENSIE KENT TOE AAN

E. Brands

·S-GRAVENHAGE. 16 februari 1996

DE MINISTER VOORNOEMD.


Hoe het begon "

In de na-oorlogse jaren kwam voor velen nog de militaire dienst, met als gevolg een keuring. , Ik werd gekeurd met een dertigtal Urkers in Zwolle, waar ik niets onbeproefd liet om afgekeurd te worden. Helaas werden er enkelen opgeroepen waaronder ik zei de gek, nl als matroos speciale diensten bij de marine.En deze laatste werd geselecteerd voor dienst in onze nog overgebleven overzeese gebiedsdelen. Dit was nog na Indië, Nieuw Guinea. Na mijn 6 weekse opleiding op de Hilverse hei, waar een betonnen schip de indruk moest geven van een heus marinekamp, kreeg ik de aanzegging dat ik was uitgekozen voor 1jaar -Nieuw Guinea. Verre van vrolijk en met gemengde gevoelens ging ik naar de Bult voor inschepingsverlof. Mijn vertrek met het troepentransportschip MS T~binta naar Nieuw Guinea. Na wat strubbelingen met de datum van vertrek, waar politie Kok op Urk en de MP uit Amsterdam bij betrokken was, kwamen we na een 3 weekse reis in Hollandia aan wal. Ik had het geluk ingedeeld te worden bij de Vaartuigendienst en werd ondergebracht op een door de Amerikanen achtergelaten landingsvaartuig. Daar ontmoette ik Cor de Scheveninger en gezamenlijk besloten we wat te doen aan de klamme hitte en verveling. Samen met een papoea gingen we op zoek naar een vaartuig (zie verslag uit Het Urkerland, hier volgt ëen gedeelte van het verslag): Van Urkers uit Nieuw Guinea

Hollandia, 21 februari 1951

In het oerwoud zochten we een geschikte boom uit, die geschikt was voor een prauw om te vissen. Dat is zo'n rank bootje, dat ook de Papoea's gebruiken om te vissen. Je moet maar zo rekenen: 's lands wijs, 's lands eer. Het viel ons echter niet mee. We moesten eerst bij een berg op en toen een weg banen door de dichte begroeiing van het oerwoud. Eindelijk hadden we dan een boom uitgezocht, die ons geschikt leek voor het doel. Tussen de dichte struiken of Boes Boes, zoals ze dat noemen, togen we aan het werk. En nu nog de gereedmaking of .uitholling tot prauw, maar daar wist de Papoea raad op. Het is wel een heel werk maar, dat gaf niet. We kregen ons schuitje. Meestal zit ik nu te vissen. Want een Urker kan niet zonder z'n visje. Mijn dagelijks werk is, varen op een ponton, waar ik dienst doe als motordrijver, dus mooier kan het niet. Van de week vingen we een vis van niet minder dan 24 pond. Hij was 1.20 meter lang en die hebben we gebakken en lekker opgegeten. Ja, vergis je niet hoor, wij niet alleen, want we werden geholpen door een 20 man. Zo was er gauw weinig meer, dan wat graat over. Hij was gauw op. Evert Brands Daar de vissers van Nieuw Guinea nog in het stenen tijdperk leefden, bijna naakt en met een primitieve levenswijze en daarbij de schamele behuizing, vroegen wij ons afwat het materiaal was waar ze mee visten. Dat was hoofdzakelijk met pijl en boog en speer. Dit probeerden wij ook, helaas zonder succes. Tijdens ons nachtelijke vissen met de prauw, zagen wij bij het passeren van een vissersdorpje een visser een netje breien, maar wat gebruikte hij voor materiaal?

I I I I I I I I I I I I I I I I

I I I

Eindelijk hadden we dan een boom uitgezocht, die ons geschikt leek voor het doel. Tussen de dichte struiken of Boes Boes, zoals ze dat noemen, togen we aan het werk. En nu nog de gereedmaking of uitholling tot prauw, maar daar wist de Papoea raad op. Het was wel een heel werk maar, dat gaf niet. We kregen ons schuitje. Meestal zit ik nu te vissen. Want een Urker kan niet zonder z'n visje. Mijn dagelijks werk is, varen op een ponton, waar ik dienst doe als motordrijver, dus mooier kan het niet. Van de week vingen we een vis van niet minder dan 24 pond. Hij was 1.20 meter lang en die hebben we gebakken en lekker opgegeten. Ja, vergis je niet hoor, wij niet alleen, want we werden geholpen door een 20 man. Zo was er gauw weinig meer, dan wat graat over. Hij was gauw op. Daar de vissers van Nieuw Guinea nog in het stenen tijdperk leefden, bijna naakt en met een primitieve levenswijze en daarbij de schamele behuizing, vroegen wij ons af wat het materiaal was waar ze mee visten. Dat was hoofdzakelijk met pijl en boog en speer. Dit probeerden wij ook, helaas zonder succes. Tijdens ons nachtelijke vissen met de prauw, zagen wij bij het passeren van een vissersdorpje een visser een netje breien, maar wat gebruikte hij voor materiaal? Tot onze stomme verbazing lag onder handbereik een landingswiel van een Amerikaanse bommenwerper, waar de aluminium binnenring was uitgesneden en voorzichtig werd de kern eruit getrokken en werd het netje gebreid. Onder de indruk van dit schouwspel werd dit de basis, waarvoor ik mij later zou inzetten: Hulp aan vissers in de Derde Wereld." Het verblijf in Nieuw Guinea HOLLANDIA

De Tabinta meerde aan een houten steiger in de baai van Hollandia aan. De mariniers gingen naar de Mariniers Kazerne en de overige marinejongens van divers pluimage naar het Kloofkamp Kazerne. Dit was een verzameling nissenhutten achtergelaten door de Amerikanen, met een hoog hek er omheen en een wachtpost, daarnaast een vlaggemast met het rood,wit en blauw. Al gauw werd ik geplaatst op een LSD landingsvaartuig in de baai van Hollandia. Dit vaartuig had zijn beste tijd ook gehad, want we moesten voor het slapengaan eerst gaan pompen om 's nachts niet te zinken. Met nog een aftandse sleepboot en twee pontons die langszij lagen werd deze verzameling schroot "kleine vaartuigendienst" genoemd. Deze 2 pontons met elk 3 grote motoren waar we vracht en mariniers op vervoerden. Ook moesten we de achtergelaten Amerikaanse dumps leeghalen en op zee dumpen. Door de schuld van anderen o.a. een sleepboot die ipv achteruit vooruit voer, kreeg ik een zware balk op mijn hoofd, en verdween in het hospitaal met een hersenschudding. Na 6 weken kwam ik weer in de roulatie en kort daarna kreeg ik een gevaarlijke tropeninfectie, er moest snel operatief ingegrepen worden. Dit was in Ifar, waar ik aan mijn hand geopereerd werd. Hier werd ik vertroeteld als enige blanke, door Ambonese zusters.

i


Teruggekeerd in Hollandia, mijn hand was genezen, kreeg ik bericht dat ik overgeplaatst was naar Biak, een groot eiland in de Geelvinkbaai. Met de torpedojager de HMS Evertsen werd ik overgeplaatst. Mijn slaapplek werd de Bakstafel, dit had tot nadeel dat ik een half uur eerder op moest staan. Verder was mijn taak het helpen van de kok aan boord. Tijdens een stop tussen Hollandia en Biak liet de Evertsen het anker vallen zo maar aan de kust. Hier waren de grootste Amerikaanse legerdumps achteloos achtergelaten. Het meeste was reeds overwoekerd door het oerwoud. Ik was met enkelen van de bemanning een kijkje wezen nemen. Plots stond ik tegenover een blanke man met een lange witte baard. Ik groette hem maar hij zei niets en vervolgde zijn weg. Verbaasd vertelde ik aan boord mijn ontmoeting met de geheimzinnige blanke man met de baard. Ook navraag bij de officieren leverde niets op, zodat ik maar zweeg over de verschijning. Wie was dat en wat deed hij daar? Dat zal tot op de dag van vandaag onbeantwoord blijven. Op Biak kwam ik in een grote Marine en Marinierskazeme terecht en moest ik in een grote loods werken waar diverse machines draaiklaar gemaakt moesten worden. Het werk was met het vele wachtlopen door de broeierige temperatuur afmattend, zodat ik blij was dat mijn tijd erop zat. Een vlucht met een Cataline vliegboot naar de Wisselmeren ging niet door, omdat de Malaria mij geveld had. Achteraf was ik blij omdat een van de Cataline vliegboten een noodlanding had moeten maken, waarbij 1 dode en een paar zwaargewonden waren gevallen. Ik zou per KLM terugvliegen naar Nederland. Constallation de PH TES "Soerabayo".

Dit gebeurde met een Lockhead


msJohan van Oldenbarnevelt, NL, 1930-1963 185,4m lengte, 22,8 m breedte, Cap. 2924 militairen

ms Oranje, NL, 1939-1979 199,9m lengte, 25,5 m breedte, Cap. max. 1273


Plotseling stopte het gesprek en Jelle zei dat ze nog iemand zochten voor de dieselmotoren of dat niet iets voor mij was. Jelle had al gauw in de gaten dat varen op den duur ook niets was voor Evert. 'Ik solliciteerde vanuit Singapore en bij thuiskomst lag er een brief van deze firma met een uitnodiging voor een gesprek. Op 18 juni 1954 kwam ik weer terug in Nederland. MS JOHAN VAN OLDENBARNEVELT Hier deed ik nog twee reizen mee..De eerste met emigranten naar Canada en de tweede reis naar Melboume, Sydney in Australië en via de Barrierrif naar Indonesië voor het ophalen van gestrande en uit het land gezette landgenoten. Volgens de toenmalige regering werd Nederland TE VOL (+/- 10 miljoen) en konden Nederlanders die dat wilden een bestaan opbouwen in Canada en Australië. Toch een vreemde zaak, 1500 Nederlanders naar Canada en Australië zenden en er 1000 terug uit Indonesië. In september 1954 kwam ik in Amsterdam terug met de Johan van Oldenbamevelt en beëindigde ik mijn zeemansleven, later'zou ik heel wat gerieflijker als passagier naar Maleisië (Singapore) reizen. Het varen en het werk aan boord beviel mij uitstekend, maar ik had geen zeebenen en geen sterke maag, zodat ik regelmatig de inhoud van mijn maag aan de zee moest toevertrouwen. Een oudere matroos gafmij het volgend recept omdat hij medelijden met mij kreeg nl. oude jenever op je nuchtere maag. Volgens mij zocht de Banka de stormweer en depressies op zodat mijn zeeziekte chronisch werd. Maar 0 wonder de twee slokken oude jenever hielpen en fluitend liep ik de kombuis binnen en bestelde eieren met spek. Ik werd aangegaapt door de kok die vroeg wat er was gebeurd. Ik begreep dat het bij die enkele slokken oude jenever niet zou blijven en het gevaar groot was een alcoholist te worden. Daarom wilde ik het varen opgeven en een baan aan de wal zoeken. Na het zeemansleven vaarwel te hebben gezegd, werd ik aangenomen bij Lindeteves in Amsterdam en moest stage lopen in Duitsland bij verschillende fabrieken o.a. M.W.M. nu Deutz. Daar kreeg ik een gedegen opleiding, dit hield in dieselmotoren van 5 tot 2500 pk. Verder bezocht ik fabrieken voor fabricage van pompen, separatoren en kettingzagen. Zie verslag leugdleven: De reis als passagier met de Oranje

i

~~.~_

,

,

,Hl

" , NoenHe/go/and

À~ - __ ~

Wangerooge

i

',I

" '

'\,0 :\

'I

Vog.lin"l Mel/um Regelmällig~,.Unienvtrkehl' mif 8äcJel'schiff.Rijstringeni.~\

'\ll~. ,,'.\'

(.1tR.Q(/H&I'I~if,.1. 4

ho,..,.

IYIJII~. H<

IIE: E IJ € IV rel; "'

.'

ëö

~

.....

H~,

.. 11\/1 _ . _ _

I ct 5'

o. ---,- - - -

j

rfl~~1'Yl. I

r

1

(0 ~(/ll

.

;.

J~_ cY'rj-ó~

.... h1.~'

-: ~ .-

I

i I .

.

..---. n,

....

.'

--

-

"__:_:

_-- ..- -

.---.---_ ...--_ ..--_. .~-_:_:_:_:..::....-:-:_- ---

_.".

----_

__ .-.------

.-_.-_._---

J

~

0él~~IYL~

:J

S5

=r ~ ~ IVJ.VJ VVl l~

~

3.

1,..

IC) ST {~2.

ti s:

1.. .I D ~19' J

r ,

--

r

i,

lEIESCIHIIEITNIT cG UN cG Herrn

Everts

BRA

N D S von

Firma

LINDETEVES

N.V.,

Amsterdam/Holland

wird hiermit bescheinigt, daB er an einem Lehrgang

W @ [ffr cw[fU~ cw[fU@ ~ @ ~ @ [f@frcw

U

@@u AAWAA=[Q)o@~@~=AA@fr@u@[fU in der Zeit vom __:_3_.1_.1_;:9_5_5

bis

teilgenommen

22.10.55

hat.

Hierbei wu rden d ie Typen ----..:RH~_---=.!:A=KD=---____:::u=n=d__:_KD~ __ beha ndelt.

Mannheim, den

AA(Q)u©~~~

20.

Oktober

192.2_

oW~~OC~ AAjQ\~ [NJ[]=[]~~ r

Nr. 2263

_--------_.-

BESCHEINIGUNG Herrn

BRA

Everts

N

D

S

von

'_

Fa. LINDETEVES wird

N.V. Amsterdam/ Ho11and,J.W.Brouwersp1ein

hiermit

bescheinigt

om Lehrgang

Wartung und Reparatur der

MWM - Diesel- Motoren

18.November

in der Zeit vom

1955

24.Februar 1956

bis .

teilgenommen

Hierbei

wurden

besonders

die

zu

,

haben:.

Motortypen_---'R!=H~S"--...L5-"'=-1=8 _

behandelt.

MtlNCHEN DlbèdJ~den

28.Februar

19_2§_

C0JWD2 MOTOREN-WERKE

MANNHEIM

AG.

VORM. BENZ ABT. STAT. MOTORENBAU

Lief~rwerk: SUDDEUTSCHE BREMSEN A.G. MÜNCHEN 13, MOOS:ACHERSTRASSE 80 ••

J

~.

l:tlll'!\~

Nr. 629_

I I I I I I I

I I I I I I I I I I I I I

PERIODE VAN 5 JAAR IN MALAKKA MET EEN STAGE IN NEDERLAND EN DUITSLAND VANAF DECEMBER 1954 PER MS ORANJE NAAR SINGAPORE

APRIL 1956

.'-.~'( -

....:~.

',of: :

\0

r

r,.", f

eu r : lWOlven, tel. 235 ,

ie: ter, Domineesweg 33a'o~el.49;\

.tralie: ( __ er,pr. Hendrikstr. Î6, te~=

, , , , , , , , , , I I I I

, ,

J E-V G D LEV E N _,.

~

I

.....

u Gereformeerde Jeugdcèntrale

(waaraan toegevoegd Kerkbod Gereformeerde Kerk te

Van Urkers:"'waar ook ter wereld ~V-U-U-O-O-O-O-O-O-o-u_o_u_u_ü_o_o_o

ë

o o o

B °l J

.

MIJ

N

VER -

T REK

.....

naar Malakka (Indië) ~roet ~ ik mijn familie, vrienden en vriendinnen. ~ In 11 J eu.gd I even." hoop ik o Spoedi~ weer eens iets van me o te laten horen. o Evert Brands. o 0u1estraat 37.

ö -0 o o

o 0°

-oo o 0

~i

o-:)-O-O-O-o-o-o-o-o-o-o_o_o_o_o_o-c-ö

-- ------_._--

Voor wie Evert wil E-cJ'll0ij ven, (Wat hij wel zal willen)~e_ oven we mete~n even het adres doo.r·.Dit luidt: 'ro Ml'.E.Brands, Engineel° IJinri e t eves (lVialaya) r.ee . Ivoh l'erak. _!Vlalaya. Gaarne wekken we onze lezers om Everot niet te vergeten.

1

op

(Red. )

°°,

I ~

I

J, A. BEARE. Mevrouw BEARE en 2 kinderen.

Mr. H. W. VAN BENTEM. Mevrouw VAN BENTEM. L. BéRCZY. Mevrouw BéRCZY en kind. J. BISMEYER. Mevrouw BISMEYER.

H. B.

BUJENBERG.

W. BOBIUOFF. Mevrouw M. S. BOELHOUWER-GROENIER en 2 kinderen. W. C. BOER. Mevrouw BOER en 2 kinderen. W. BOISSEVAIN. Mevrouw BOISSEVAINen 2 kinderen. J. W. L. BoL. J. M. BOMMEZIJN. J. M. Bos. Mevrouw Bos en 4 kinderen.

(E. BRANDS.

Mevrouw J. E. M. BRIANT. Mevrouw G. M. BRINSDEN en 2 kinderen. J. BUCKIE. J. BURGERHOUT. Mevrouw BURGERHOUT en 2 kinderen. Mevrouw K. N. BURROUGHS en 2 kinderen. W. B. CAMERON. Mevrouw S. M. J. CARSON en 2 kinderen. W. CLAASZ COOCKSON. Mevrouw CLAASZ COOCKSON en 3 kinderen. R. M. CODD. N. D. COKER. Mejuffrouw F. E. COULES. J. F. CROWTHER. J. A. DAVlES.

\

1.-


Aanloop naar mijn verblijfvan

vijf jaren in Zuid-Oost Azië

Na een periode van zwerven over de wereldzeeën, kwam ik in Singapore aan. Deze haven zouden we oorspronkelijk niet aandoen, maar door oorlogshandelingen in DIEN BIEN PHU verlegde de Ms. Banka zijn koers naar Singapore.

Hier kwam ik mijn dorpsgenoot Jelle Koffeman (Jeka) met zijn vrouw tegen. Jelle had voor mij een alternatief voor het varen, en had een baan als dieselmotorenmonteur voor mij bij zijn firma (toen nog) Lindeteves NV.

Vanuit Singapore solliciteerde ik voor de baan en werd aangenomen in Nederland. Eerst moest ik nog een stageperiode in Duitsland doorlopen van 1 Y2jaar. In 1956 vertrok ik naar Malakka, zie verder het verslag in Schutlevaer: 'Naar het Verre Oosten'.

_--

~----_.

- -

---~-

.~-_ ..-

_"

r(

N.V. STOOMVAART

MAATSCHAPPIJ "NEDERLAND"

2~126 '--------1

AMSTERDAM

.L.inde.t.e.ie..~ N!!Y!!

.

f

de somma va~ wegens passage op de onderstaande en aan ommezijde vermelde vervoersvoorwaarden voor

........de. He..er...E •.l3.r.ands

.. ~~;~;';~rC~ , ._ . ,' " 'f naar SUlgap.ore~:~.~~_ H ~~

J

vOlw·13/12jr.~~~~~:e~ a/I jr.

:7.~.:..:.:::~.: ~'9::~..~!'''.:..

t·

~

.

19S1.:

m ~m·~··~~~··.t ~~=~ 9

do

P

9.5

per m•.s •.'.'Or.anje.~~ Bed

A

..

: :.

.

. ...

j j ~.~. -,: •••••. .. ;;~~~~ .,~;;~; i;;§ get.

OVERTOCHTSVOORW

_

~ ..

(geldende totdat

......_--_

..__ ._.

•• ) Aanvullingart. 2: "'8 Door dit passa(!ebiljette aanvaarden of in ontvangst te nemen, I geeft de passagier blijk er mede in te stemmen dat kapitein, officierenen bemanning en ieder ander in .vaste of tijdelijke dienst van het schip genoemd in dit biljet of van ieder. ander schip gereed door of varende in de dienst van de maatschappij, alsmede degenen, die ten behoeve van deze schepen, de lading, de bagage of de passagiersaan boord daarvan arbeid verrichten, niet aansprakelijkzijn voor verlies,schadeof kwetsuren(dodelijke daaronder begrepen)veroorzaakt door fouten, verzuimenof nalatigheden door deze personen tijdens of in verband met hun werkzaamheden-begaan, De passagiererkent, dat deze uitsluiting van aansprakelijkheid betrekking heeft zowel op zijn persoon en goederen alsook op die van kinderen of personen, die onder zijn toezicht of in zijn gezelschapreizenen dat deze ook geldt tegenover zijn nagelatenbetrekkingenen rechtverkrijgenden.De maat- f schappij is het in deze clausule bepaalde met de passagier overeengekomenten behoevevan al degenen hierboven genoemd en wordt, voor zover nodig, geacht dit beding als hun vertegen- i woordiger te hebben gemaakt. . U .1 8-'55 Du. - 2500

3. Passagier;;zijn verplicht zich te onderwerpen aan ma~~egelen, ~e genomen worden ter voorkoming van verb'7,ding van Ziekte!,an b?ord. Indien, hetzij vóór of tijdens de reis, de geneeskundig adviseur der Maatschappij te Amsterdam, dan wel een door de Maatschappij aan te wijzen geneesheer in Indonesië of in één der tussenhavens, dan wel de scheepsarts, verklaart dat de lichamelijke of geestelijke toestand van ~ passa!p~r-:en:oer ongewenst maakt, de algemenegezondheld of veiligheid 10 gevaar kan brengen of overlast aan anderen kan. veroor~ken, zal. de Maatschappij de bevoegdheid hebben de ~cheplOg. te _welgerenof de passagier te ontschepen. De pass~gJer zal 10
Z'''d Ie omrnezu e

. 4. Indien een passagier niet tijdig aan boord is. hetzij bij aanvang der reis of in een tussenhaven, heeft hij/zij geen recht op terugbetaling van enig deel der passagegelden, doch kan hem/baar vergund worden met enig schip der Maatschappij waarop ter beoordeling der Maatschappij plaats is, door te reizen d.w.z. binnen de geldigheidsduur van het passagebiljet en onder voorwaarde, dat op het betreffende schip in de klasse, waarin gereisd wordt, plaats beschikbaar is. . ... 5. Passagiers die, door welke omstandigheden óok, niet met het in het passagebiljetgenoemde schip van of tot de in het passagebiljet vermelde haven reizen, kunnen geen aanspraak maken op terugbetalingvan enig deel der passagegelden. 6. Indien het schip in de haven van vertrek of in enige andere haven of op enige rede langer dan 24 uur oponthoud ondervindt, zullen de passagiers op eigen kosten aan de wal in hun onderhoud moeten voorzien; indien zij aan boord kunnen of moeten blijven, zullen zij daarvoor moeten betalen volgens het door de Maatschappij vastgesteldetarief. 7, De Maatschappij heeft het recht het tijdstip van vertrek en de route te wijzigen,dan wel het in het passagebiljetgenoemde schip door een ander te vervangen, zonder dat dit de passagier aanspraak geeft op schadevergoedingof op restitutie van passage-

zover

van

deze voorschriften

door

de Minister

van

Verkeer

en Waterstaat vrijstelling is verleend. De passagier aanvaardt dat dit de geschiktheid van het schip voor het vervoer van passagiers in generlei opzicht' aantast en voor schade aan goederen of letsel en de gevolgen daarvan, daardoor ontstaan. hemof zijn nabestaandengenerleivorderingtegen de Maatschappij zal toekomen. . 10. Alle bagage - tenzij daarvoor een bagagereçu is afgegeven - geldt als onder bewaring gebleven van de passagier; enige aansprakelijkheid daarvoor wordt door de Maatschappij niet aanvaard dan wanneer de passagier bewijs levert, gelijk aan het slot van de eerste alinea van artikel 11 aangegeven. De passagiers mogen geen vuurwapenen en evenmin buskruit of ander gevaarlijk of licht ontvlambaar goed·:.ofcontrabande aan .boord in hun .öçziJ.of o,~~er:'l!u~~ag,!gç·.4~bben.Bij overtreding zal de passagier. onverminderd de aansprakelijkheid voor de gevolgen,een boete van duizend gulden, of zoveel minder als de Maatschappij zal vaststellen, verschuldigd zijn. Zonder toestemming der Maatschappij mogen geenvloeibare of aan smelting onderhevige stoffen onder de passagiersgoederen 'Y.ord~!lmeegevoerd.Bij overtreding zal de passagier aansprakelijk zIJn voor scbade,'welke daardoor aan eigen of andermans goederenmocht worden toegebracht. . Indien de Maatschappij geen vervangend schip kan stellen, 11. De Maatschappij is aansprakelijk voor schade en/of of indien zij de passagier op het vervangendeschip geen plaats letsel veroorzaakt door onvoldoende zorg voor onderhoud. kan verschaffen, geeft hem/haar dit geen recht op schadever- uitrusting of bemanning van het schip, of voor deszelfsgeschiktgoeding. . heid.tot het overeengekomen ve~v
N.V. STOOMVAART MAATSCHAPPIJ "NEDERLAND"

PASSAGE

24126

L-------IIII

AMSTERDAM

~.~ .

Ontvangen va~

.

.....;t,.;ind.ei;.ev.e..~ N!I!.v.!I!

.

f

de somm,ava~ wegens passage op de onderstaande en aan ommezijde vermelde vervoersvoorwaarden voor

......de .He..er.E •.B.rands

van

vOlw·13/12jr.~~~~%~~0/1 jr. I----~~~~~·~

......................... ~E(.~ .. 4mJ?te.:rg,,/·.,,?~·~···T.r ~~ ~

naar.

Singapo.re---·-·-._

Hu,;!19

".~+."'",.~=.'" ...1.9 A,p.;r.ll J9.5.9. .

-

l

do

.per m•.s.•.t.'O.ranje.!~ :

...

~:=i~~Pë:'~mmmmBed Am: _.

Jlj~~*~c

.

. E3.~.e.:rcl.~

,

9. Ap.:r~;l,..:.l9.5!5.

.

HAPPIJ ..NEDERLAND"

sterdam

& CO. get.

oh,

OVERTOCHTSVOORW (geldende totdat andere voorwaarden zullen zijn I. Het passagebiljet is strikt persoonlijk en wordt slechts afgegevenonder de voorwaardenen bepalingenhieronder vermeld, alsmede die in het handboek der Maatschappij voorkomende. 2. Het recht op passage bestaat eerst door overhandiging van het passagebiljet en tegen betaling van het op de dag van afvaart geldende volle passagebedrag in de muntsoort, waarin het passagebedraggenoteerd wordt, dan wel, bij betaling in een andere muntsoort, tegen betaling van een bedrag in die muntsoort als, volgensop de dag van afvaart geldende omrekeningskoers, overeenkomt met evenbedoel\! vol passagebedrag in de genoteerde muntsoort. De passagier, die een passagebiljet aanneemt, erkent daarmede de overtochtsvoorwaarden te aanvaarden. Indien passagiers vóór de aanvang der reis de passage opzeggen, heeft de Maatschappij het recht de betaalde passagegeldenals schadevergoedingte behouden. Alle kosten, zowel in- en ontschepingsgelden,zegelrecht en de tax, welkevoor overmakingverschuldigdzal zijn (transfer tax) enz., zoals vastgesteld door de overheid en de resp. gezondheidsdiensten, zijn voor rekening van de passagier en moeten worden betaald aan de Maatschappij vóór dat de passagierrecht op vervoer heeft. Zie aanvulliRg-, .

U .1 8-'55 Du. - 2500

3. Passagiers zijn verplicht zich te onderwerpen aan maatregelen, die genomen worden ter voorkoming van verbreiding van ziekte aan boord. Indien, hetzij vóór of tijdens de reis, de geneeskundig adviseur der Maatschappij te Amsterdam, dan wel een door de Maatschappij aan te wijzen geneesheer in Indonesië of in één der tussenhavens, dan wel de scheepsarts, verklaart dat de lichamelijke of geestelijke toestand van een passagier vervoer ongewenst maakt, de algemenegezondheid of veiligheidin gevaar kan brengen of overlast aan anderen kan veroorzaken, zal de Maatschappij de bevoegdheid hebben de inscheping te weigeren of de passagier te ontschepen. De passagier zal in die gevallen geen recht hebben op schadevergoeding of op restitutie van enig deel der passagegelden. Tegen de beslissing van de Maatschappij kan op generlei wijze worden opgekomen. Alle kosten in de haven, waar de passagierwordt achtergelaten of ontscheept, zijn te zijnen/haren laste. Bij overlijden van een passagier is de Maatschappij niet verplicht tot restitutie van passagegelden.

Zie ommezijde

4. Indien een passagier niet tijdig aan boord is, hetzij bij aanvang der reis of in een tussenhaven,heeft hij/zij geen recht op terugbetaling van enig deel der passagegelden, doch kan hem/haar vergund worden met enig schip der Maatschappij waarop ter beoordeling der Maatschappij plaats is, door te reizen d.w.z. binnen de geldigheidsduurvan het passagebiljet en onder voorwaarde, dat op het betreffende schip in de klasse, waarin gereisd wordt, plaats beschikbaar is. 5. Passagiers die, door welke omstandigheden ook, niet met het in het passagebiljetgenoemdeschip van of tot de in het passagebiljet vermelde haven reizen, kunnen geen aanspraak maken op terugbetalingvan enigdeel der passagegelden. 6. Indien het schipin de haven van vertrek of in enige andere haven of op enige rede langer dan 24 uur oponthoud ondervindt, zullen de passagiers op eigen kosten aan de wal in hun onderhoud moeten voorzien; indien zij aan boord kunnen of moeten blijven, zullen zij daarvoor moeten betalen volgens het door de Maatschappijvastgesteldetarief. 7. De Maatschappij heeft het recht het tijdstip van vertrek en de route te wijzigen,dan welhet in het passagebiljetgenoemde schip door een ander te vervangen, zonder dat dit de passagier aanspraak geeft op schadevergoedingof op restitutievan passage-

zover van deze voorschriften door de Minister van Verkeer en Waterstaat vrijstelling is verleend. De passagier aanvaardt dat dit de geschiktheid van het schip voor het vervoer van passagiers in generlei opzicht' aantast en voor schade aan goederen of letsel en de gevolgen daarvan, daardoor omstaan, hem of zijn nabestaanden generlei vordering tegen de Maatschappij zal toekomen. . 10. Alle bagage - tenzij daarvoor een bagagereçu is afgegeven - geldt als onder bewaring gebleven van de passagier; enige aansprakelijkheid daarvoor wordt door de Maatschappij niet aanvaard dan wanneer de passagier bewijs levert, gelijk aan het slot van de eerste alinea van artikel 11 aangegeven.

waarvan

gegaan door een voorval,

De passagiers mogen geen vuurwapenen en evenmin buskruit of ander gc:vaarlijk.o~ licht ontvlam~a~. goed·;.ofcontrabande aan .boord in hun"b~zlJof o.l)
dat de M'aatschuppij redelijkerwijze

redelijke tijd kan voortzetten, zulks ter beoordeling van de niet heeft kunnen voorkomen of afwenden, behoudens tegenMaatschappij, eindigt de reis in de haven, waar het schip zich bewijs. bevindt of in de naaste veiligehaven, die het kan bereiken, .Voor-schade en/of letsel, ontstaan vóór het ogenblik der inof eindigt, indien' het schip geenveiligehaven meer kan bereiken;-seheping; 0 fná dat der ontscheping,is de Maatschappij nimmer, op de plaats, welkehet schip bereikt heeft,en zal de Maatschappij op welke wijze ook, aansprakelijk behoudens het geval van in al deze gevallen niet gehouden zijn 'tot terugbetaling van grove schuld of opzet van de zijde der Maatschappijzelve. enig deel der passagegelden,noch tot schadevergoeding,noch Onder inscheping, resp. ontscheping wordt verstaan het de passagiers te vervoeren naar -hun bestemmingshaven, noch betreden, resp. verlaten van het op het passagebiljet vermelde te zorgen of te betalen voor het oridèrhoud"àn de passagier na schip der Maatschappijwaarmedede zeereisgemaaktwordt of is. zijn ontscheping. "I De Maatschappij is niet verplicht het schip aan de vaste Indien door een. ~aatregel van' hogerhand het schip de reis wal te doen meren of verder te gaan dan de rede. niet op het bepaalde tijdstip kan aanvangen, of indien een maatIngevolgehet hiervoren bepaalde is, indien het schip niet aan regel van hogerhand de voor het vervoer van de passagier(s) de vaste wal gemeerd wordt, of het schip op de rede blijft, de bestemde ruimte van' het schip geheel of gedeeltelijk aan de Maatschappij op generlei wijze aansprakelijk voor schade of beschikking van de vervoerder onttrekt, heeft uitsluitend de letsel, ontstaan tijdens het vervoer tussen schip en wal, ongeacht Maatschappij het recht de overeenkomst te verbreken. Is in of het-vaartuig, hetwelk voor het vervoer gebezigd wordt, aan laatst bedoeld geval de reis reeds aangevangen,dan eindigt de Maatschappij toebehoort, of door haar ter beschikking zodanige verbreking de overeenkomst in de haven, waar het gesteld wordt, of dat passagiers zelve voor dit vervoer zorgen, zich bevindt of in de naaste veilige haven, die het kan behoudens.het, geval van· grove schuld of opzet van de zijde De Maatschappij zal niet gehouden zijn tot terug- der Maatschappij zelve. betaling van enig deel der passagegelden,noch tot schadever- Indien de passagierzijn reis gedeeltelijkmaakt met een andere goeding, noch de passagierste vervoeren, of te doen vervoeren lijn of een ander vervoermiddel,onverschilligof de reis gemaakt naar hun bestemmingshaven of enige andere haven, noch te wordt over water, over land, of door de lucht, dan treedt de zorgen of te betalen voor het onderhoud van de passagier na Maatschappij ten aanzien van die andere lijnen of vervoerzijn ontscheping. middelenslechtsol?als boekingsagente; de aansprakelijkheidder 9. Het schip zal mogen varen met of zonder loodsen; andere Maatschappij beperkt'zich dan tot het vervoer met haar eigen . '~chepen onder alle omstandighedenmogen slepen en bijstaan; schepen. Vóór de aanvang van zodanig traject met een andere \\n:àar believen en tot welk doel ook mogen terugvaren of enige vervoerder, zal het originele passagebiljet worden ingenomen . 'llaven binnenlopen en daar blijven zolang nodig; andere, of en een vervoerbewijs voor het vervoermiddel, waarmede de meer of minder tussenhavensmogen aandoen dan in de dienst- reiswordt voortgezet,worden ter hand gesteld.De Maatschappij regelingaangegeven;in elke richtingof met welkdoel ook mogen is niet aansprakelijk voor gebrek-aansluiting,noch voor handeafwijken van de rechtstreekseof gewone koers, zullende al der- lingen, tekortkomingen, onachtzaamheden of de gevolgen gelijke afwijkingen worden geacht in de voorgenomen' reis he- daarvan. van enige andere vervoerder; het vervoer met een grepen te zijn. andere lijn of een ander vervoermiddelgeschiedtonder de voorHet schip mag explosievenof andere gevaarlijke lading van waarden, geldende bij de betreffendevervoerders. welke soort ook vervoeren en indien dit geschiedt in verband l2. Alle geschillen, naar aanleiding der overtochtsvoormet troepentransport of ander vervoer voor de Staat, of in tijd waarden rijzende, of daarmede op welke wijze ook verband van oorlog, voor één zijner bondgenoten, ook in hoeveelheden, houdende, zullen worden beoordeeld naar Nederlandsrecht en op een wijze of anderszins, afwijkend van het gebruik of voor- zullen worden berecht uitsluitend door de Rechter ter plaatse schriften; wat afwijkingen van de voorschriften betreft, voor van de zetel der Maatschappij binnen het Rijk in Europa.

~

~

~~7~··

~,ak_

=rr- -

. .~.

.<#~ (fl.er.

I

57~

~

'J<'J~

~~.~

.

~

'L ~

~

..

... .

...~ '1··~· Q.44

...~ .~d.)~

MvdM,.~

~.,_.1(5g.~

1/1A.~"

~

({_) ..

":":

lJ)6

1IJ-~D.

DINER

Soepen

1

2

Julienne Soep Comtesse Soep

Kalfsvleespasteitjes

Rump Steak Brussels Lof Aardappel Puree

Wener Chocolade Rol

Fruit

KOFFIE WORDT GESERVEERD IN DE DEKSALONS

Maandag 23 Abri! 1956 m.s. ,Oranje" 2e Klasse

REJSVERHAI_EN IN HET JEUGDLEVEN VAN tJRKERS \VAAR OOK TER WERELD TIJDVAK

1956-1961

Met de M.S. Oranje naar Singapore Brief 1: Van Urkers waar ook ter wereld "Brieven van emigranten uit Indonesië Deze reis was voor mij niet nieuw. enkel ik was nu passagier, met de voordelen en pleziertjes daaraan verbonden. Van Amsterdam gingen we naar Southampton, waar ik een bustocht maakte door de omgeving. Dezelfde dag vertrokken we weer met als doel Port Said. Laat ik eerst iets vertellen over de Oranje. Dit is een 3-schroefsschip van 21000 ton, met 3 motoren van samen 36000 pk (Sulzer). Met een bemanning van 500 kop en kan hij totaal BOO passagiers meenemen. De snelheid per uur is ongeveer 22-24 mijl. Hij vaart op rechte stukken en op lange afstanden automatisch. Ik heb het gehele schip van voren naar achteren bekeken. Maar er was voor mij niet veel nieuws te ontdekken want mijn laatste reis was met de Johan van Oldenbarnevelt. De reis van l.Jmuiden is ongeveer 10000 mijl. We hadden een prachtige reis met prachtig mooi weer. Men kon in een luie stoel met een parasol het een tijd lang uithouden. Verveelde dat. dan sprong je in het zwembad. Was je na al die bezigheden hongerig geworden. dan kon je aan de lunch 's middags je keus maken uit 20 nummers op de spijskaart. Daar ik alles onmogelijk kan opsommen hoe die spijzen heetten zal ik jullie die maar besparen. Ik ben trouwens al die vreemde namen al vergeten. Alles wordt opgediend door Indonesische bedienden. Van de reis kan ik niet veel nieuws vertellen. want het was voor mij geen nieuwtje. In Port Said gingen we 's avonds de wal op. Deze bewoners zijn de mening toegedaan dat iedereen met een blank velletje wel schatrijk moet zijn. Met mijn bezittingen die ik stevig vasthield in mijn zakken probeerden we bedelaars en Arabieren van ons af te schudden. Ik was blij toen ik 's avonds weer aan boord was. We gingen weer door het s. uez j{.aniHtlen ,1tr.;~lJlen tp~n in ?e Roqe Z~e. wa'f~ ~!3t altdtl ~rbedheel . IS.Toen we daar UItwaren kwamen we In de Indische Oceaan, op weg naar

Colombo op Ceylon. Daar arriveerden we 4 mei. We gingen de stad in, maar het viel ons dik tegen. Achtervolgd door bedelaars en kooplui vluchtten we een Bhoedda-tempel binnen. We trokken onze schoenen uil en rondgeleid door een priester bekeken we de door hen vereerde heiligdommen. Het leek allemaal erg geheimzinnig, overal brandden kleine pitjes. De priester legde ons allemaal uit wat al die beelden en schilderijen te betekenen hadden. Maar plotseling veranderde hij in een keiharde zakenman. Hij verlangde van ons ongeveer 2 gulden de man. Er werd een rode stip op ons voorhoofd gedrukt. Ik veronderstelde dat het een vrijgeleide was, om zonder moeilijkheden door de stad te komen. En waarlijk. op de terugweg werd ons niets in de weg gelegd. We vertrokken "s avonds weer met als eindbestemming Singapore. waar we ' "s morgens de Be mei aankwamen. Tot de volgende keer. EVERT



Plotseling stopte het gesprek en lelie zei dat ze nog iemand zochten voor de dieselmotoren of dat niet iets voor mij was. Jelle had al gauw in de gaten dat varen op den duur ook niets was voor Evert. -Ik solliciteerde vanuit Singapore en bij thuiskomst lag er een brief van deze firma met een uitnodiging voor een gesprek. Op 18 juni 1954 kwam ik weer terug in Nederland.

MS JOHAN VAN OLDENBARNEVELT Hier deed ik nog twee reizen mee.De eerste met emigranten naar Canada en de tweede reis naar Melboume, Sydney in Australië en via de Barrierrif naar Indonesië voor het ophalen van gestrande en uit het land gezette landgenoten. Volgens de toenmalige regering werd Nederland TE VOL (+/- 10 miljoen) en konden Nederlanders die dat wilden een bestaan opbouwen in Canada en Australië. Toch een vreemde zaak, 1500 Nederlanders naar Canada en Australië zenden en er 1000 terug uit Indonesië. In september 1954 kwam ik in Amsterdam terug met de Johan van Oldenbamevelt en beëindigde ik mijn zeemansleven, later'zou ik heel wat gerieflijker als passagier naar Maleisië (Singapore) reizen. Het varen en het werk aan boord beviel mij uitstekend, maar ik had geen zeebenen en geen sterke maag, zodat ik regelmatig de inhoud van mijn maag aan de zee moest toevertrouwen. Een oudere matroos gaf mij het volgend recept omdat hij medelijden met mij kreeg nl. oude jenever op je nuchtere maag. Volgens mij zocht de Banka de stormweer en depressies op zodat mijn zeeziekte chronisch werd. Maar 0 wonder de twee slokken oude jenever hielpen en fluitend liep ik de kombuis binnen en bestelde eieren met spek. Ik werd aangegaapt door de kok die vroeg wat er was gebeurd. Ik begreep dat het bij die enkele slokken oude jenever niet zou blijven en het gevaar groot was een alcoholist te worden. Daarom wilde ik het varen opgeven en een baan aan de wal zoeken. Na het zeemansleven vaarwel te hebben gezegd, werd ik aangenomen bij Lindeteves in Amsterdam en moest stage lopen in Duitsland bij verschillende fabrieken o.a. M. W.M. nu Deutz. Daar kreeg ik een gedegen opleiding, dit hield in dieselmotoren van 5 tot 2500 pk. Verder bezocht ik fabrieken voor fabricage van pompen, separatoren en kettingzagen. Zie verslag leugdleven: De reis als passagier met de Oranje

I I


REISVERHALEN IN HET JElJGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-J961 Brieven van onze emigranten Nieuws uit Mallaka Brief 2: Aankomst in Singapore Ontmoeting met JK en Zwaan Onze buitenlandse correspondent Evert bericht ons: Beste vrienden en vriendinnen, In mijn laatste brief was ik gebleven, dat ik aankwam in Singapore. Met nog 2 van dezelfde firma werden we afgehaald door de grote baas, of de manager van Singapore. We gingen naar het kantoor. Ik zat al uit te kijken naar JK, maar deze was druk bezig met verhuizen. Want die zou de volgende dag naar Kuala-Lumpur. Maar enkele ogenblikken later kwam hij met Zwaan het kantoor instuiven. We schakelden direct over op oenze Urker toal. en ik wisselde de laatste nieuwtjes uit van oenze Urker bult. Daar ik direct door moest reizen met het vliegtuig naar Kuala Lumpur, (deze vertrok om 2 uur 's middags, dus ik had weinig tijd) dineerde ik eerst nog in Singapore:met gezelschap van Jelle e~ Zwane en de kinderen en enkele van kantoor. Toen werd ik naar het vliegveld gebracht, met nog een van de firma zou ik eerst naar Kuala Lumpur reizen. Het vliegtuig van de Malaya Airways stond al te draaien. We stapten vlug in en na enkele minuten vlogen we boven Singapore en verder de jungle in naar Malakka. Daar ik al eerder gevlogen had, was het niets nieuws voor mij. Na ongeveer een uur landde hij in Kuala Lumpur. Daar overnachtte ik in een hotel. De volgende morgen vertrok ik weer met een dakota van de Malaya Airways naar Ipoh. Maar op het vliegveld verwelkomde ik eerste JK en zijn vrouw, die arriveerde met de kinderen. Over een kwartier zou mijn toestel vertrekken. JK zelf zou met de auto komen. We praatten nog over koetjes en kalfjes, toen het sein werd gege,!en dat ik in moest stappen. Na enkele ogenblikken zat ik hoog in de lucht. uit het raampje naar het onmetelijke oerwoud van Mallaka te kijken. De afstand van Kuala Lumpur naar Ipoh is ongeveer een 100 mijl. Een half uur later had ik vaste voet op de grond van lpoh. Dat mijn toekomstige dorp zal worden. Ipoh is niet groot, maar erg druk. In de omgeving zijn hoofdzakelijk tinmijnen en rubbertuinen. Mijn werk is hoofdzakelijk voor de M.W.M.'motoren, die ze in de tinmijnen gebruiken. Maar het is wel een afwisselend beroep. 's Morgens

I I

I I i

ga ik op de motor diverse tinminers Chinezen bezoeken. Daar hier de omgangstaal Engels is. moet natuurlijk Engels gesproken worden. Maar de meeste Chinezen spreken geen Engels. Dus moet ik Maleis de conversatie beginnen. In 't begin ging het natuurlijk niet zo vlot. Maar op Urk zeggen ze wel eens: met Urkers kom je ver. Maar toch niet bij die Chinezen. Ze hebben wel veel gemeen met Urkers. zoals: gastvrij. vriendelijk en handig. Daarom kan ik ook goed met ze opschieten. Ze kunnen de R niet uitspreken en die kennen ze ook niet. Daarom noemen ze mij: Belans. De bevolking van Singapore en de federation of Malaya bestaat uit Maleiers. Chinezen en Indianen. De laatste zijn geen roodhuiden. maar mensen die geïmmigreerd zijn uit India. De Maleiers zijn arm en hebben op economisch gebied niks te vertellen. dit is in handen van Chinezen. Het geld is de Strates dollar. deze heeft een waarde van f 1.25. Er zijn hier veel dingen die goedkoper zijn in Holland. Ik woon in een messroom van de firma buiten Ipoh met nog 2 vrijgezellen van kantoor. We hebben 2 baboes en een tuinman. Onze tuinhe eft dezelfde grootte als een voetbalveld. dus groot genoeg en met exotische plantengroei. Ik stop maar weer en tot de volgende keer. EVERT.

I I

I I I I I I I

I I I ~

I I I I I I I I


REISVERHALEN IN HETJEUGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 lpoh. 24 oktober 1957, Beste vrienden en vriendinnen, 1-iier eindelijk weer eens een levensteken van mij uit een zelfstandig Malakka, want 1 augustus jJ. hebben de Engelsen Malakka overgedragen aan de Maleiers. Dit is rustig verlopen, want ze verwachtten wel een beetje herrie tussen Maleiers, Chinezen, Indianen en nog andere rassen. De Europeanen hadden ze gewaarschuwd om maar binnen te blijven, maar ik ging 's morgens vroeg de stad al in. gewapend met mijn fototoestel, om de indrukken op de gevoelige plaat vast te leggen, maar het was erg rustig, net als een gewone werkdag. dus teleurgesteld ging ik weer huiswaarts. Veel is er niet veranderd. De Engelse troepen. versterkt met Australische en Nieuwzeelandse soldaten blijven nog wel één of twee jaar. totdat Malakka zelf een leger heeft. Het enige verschil is dat alles zo'n beetje duurder wordt en de rubber en tin. waar het land op drijft. zakt sterk in prijs op de wereldmarkt. Maar je hoort zo overal van bestedingsbeperking. dat ik daar maar geen zorgen over maak. Deze maand heeft zich de regen weer aangemeld met elke dag regen. dat duurt dan tot Kerstmis. maar overdag krijg je praktisch geen regen. dat begint dan om 5 uur in de middag. Vorige week zou ik met mijn vriend naar een inboorlingendorp in het oerwoud. Die hadden 's avonds feest. Dit zijn de eigenlijke bewoners van MaJakka. Deze mensen komen het oerwoud niet uit. Men vertelde ons dat ze nog erg primitief leefden. dus vroegen we toestemming om daar naartoe te gaan. Na een uur rijden door het oerwoud langs een smal paadje. vonden we de nederzetting. In de verte hoorden we tamtam muziek. Het feest speelde zich af in een grote hut boven op een heuvel. Het regende weer erg, op handen en voeten vonden we een uitgehakt paadje naar boven toe. maar dit was als spek zo glad. dus kropen we als apen naar boven toe. Toen we daar aankwamen en onze bleke gezichten in de de deuropening staken, stopte de tamtam ,en de dansers. enkel gekleed in een lendendoek. Ze staarden met grote ogen naar twee verregende bleekgezichten onder de modder. Het hoofd Jan de kampong wees ons een plaatsje.aan in de hoek, maar hij vertelde ons dat er niet

gefotografeerd mocht worden. daar de dansers in trance waren en door het flitslicht in paniek zouden raken en amok zouden maken. Geschro.kken slopen we voorzichtig over de gevlochten vloer van bamboe. Bij elke stap schudde de hut op zijn palen. De dans begon weer en alle toeschouwers, gehurkt op de vloer, keken nog enkele malen naar ons en staarden toen weer naar de dansende en stampende figuren. De dans begon erg slepend, maar later werd het opgezweept. zodat de dansers in een roes raakten. Niet helemaal op mijn gemak sloeg ik het oerwoud schouwspel gade. De muziek en het tamtam geraffel werd overstemd door een waterval. die zich van een berg stortte in een met rotsblokken bezaaide rivier. Het geluid werd volmaakt door het geluid uit het oerwoud. In de andere hoek zat de kampong medicijnmeester met stekende blik naar ons te loeren. De regen bleef maar in stromen neerplensen. het dak lekte een beetje. Alle mannen en vrouwen waren schamel gekleed. maar rookten dure Engelse sigaretten. Tot mijn grote verbazing zag ik in de andere hoek een radio staan dien op accu's liep. Toen ik goed rond keek, zag ik tot mijn nog grotere verbazing een Singer naaimachine staan. De beschaving was dus toch wel een beetje doorgedrongen in het oerwoud. Na anderhalf uur stapten we op en lieten ons weer zakken én waren wat blij toen we de lichten van Ipoh weer zagen. Enkel de gedachte liet me niet los, of die naaimachine werkelijk gebruikt zou worden of dat hij er alleen voor de sier stond. Tot de volgende keer, EVERT.


REISVERHALEN IN HET JEUGD LEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 Ipoh, 25 mei 1958 Beste vrienden en vriendinnen, "Gehurkt zat ik aan de voeten van een Siamees in de spaarzaam verlichtte ruimte. Deze lag met de ogen gesloten met zijn hoofd op een houten blok. Hij sprak geen enkel woord, hij sprak geen Engels, Hollands, Maleis of een andere taal, enkel Siamees en dat verstond ik niet. Zodoende heerste er een doods stilzwijgen. Na een half uur opende hij zijn ogen en staarde verbaasd naar de persoon aan zijn voeteneind. In gedachten gaf hij mij zijn opiumpijp, welke ik niet aanpakte. Plotseling begon hij zenuwachtig te lachen en kwam tot de ontdekking dat niet een andere Siamees aan zijn voeteneind zat maar een Europeaan oftewel een Urker. Dromerig en verdoofd schudde hij het hoofd en begon met langzame bewegingen het kluitje opium te kneden boven het petroleumlichtje. Hij stopte het gesmolten opium in zijn pijp en inhaleërde met zichtbaar welbehagen, mij vergetende, of zag hij mij wel? Zag hij geen mooiere dingen wat opiumsnuiven veroorzaakt? Ik schrijf dit verhaal over Siam oftewel Thailand, waar ik voor enkele weken geweest ben, om precies te zijn twaalf dagen, om een grote motor, welke uit elkaar genomen was, maar verkeerd in elkaar gezet was weer te maken zoals het hoorde. Zodoende zei de baas:'Hier zijn kaartjes voor het vliegtuig naar Siam, wat er te doen is weet ik niet, dat zie je wel als je daar komt'. Ik vertrok met de Malaya Airways uit Ipoh naar Penang en moest overstappen in een vliegtuig van de Tai Airways. Het schema bleek niet te kloppen, zenuwachtig liepen de piloten heen en weer. Ik vroeg aan een klerk van het vliegveld wat er te doen was. 0, zei hij het zijn de Siamezen, die denken dat alles kan. Hij is overbelast en mag niet opstijgen. Nu moeten ze weer benzine uit de tanken laten lopen. Eindelijk na twee uur was dit gebeurd en met knikkende knieën liep ik naar het toestel, want ik had wel verhalen gehoord over het ruwe vliegen van de Siamezen. Wat mij danig opluchtte was dat we loskwamen van de grond. De passagiers waren vogels van diverse

pluimage, Siamezen, Chinezen, Amerikanen, Engelsen en een Hollander, en dat was ik dan. Ik had verhalen gehoord dat ze wel eens over de landingsbaan schoten. Na twee uur vliegen kwam ik op mijn bestemming aan. Dat was een plaatsje Bhuket genaamd, gelegen aan de Indische Oceaan, en niet ver van de grens van Birma af en ongeveer een goeie 150 km. van de dodenspoorweg af, welke door de Japanners is aangelegd. Hier zijn een hoop gevangen omgekomen. Ik werd afgehaald door een Siamees die een beetje Engels sprak. Hij vertelde mij dat hij de baas over de mijn was. maar de eigenlijke grote baas bemoeide zich nergens mee, die was gelukkig als hij met zijn opiumpijp op de grond lag. Hij vertelde mij, dat als hij een beetje eigenaardig deed, ik me er maar niets van aan moest trekken. Ik kreeg een grote Amerikaanse wagen van de mijneigenaar om van de mijn naar huis te rijden. Hij bezat er drie, welke hij zelden of nooit gebruikte. HiJ had een kamer voor mij in zijn huis gereserveerd, een hotel was er wel in Bhuket, maar volgens de Siamees kon daar geen Europeaan vertoeven, zo smerig was het daar. Dat het zo was, bleek maar al te waar te wezen. Eén ding nog. Ik moest mijn tanden poetsen met coca cola om geen buikloop te krijgen. Tot de volgende keer, EVERT.

l I I I I I I I I

FEDERATION OF MALA

n.

STUDENT PILOTS LICENCE (FLYING MACHINES)

lIL

Nu~ber of Licence

Particulars

391 ·······

of the holder : "P.P '" FOS -:-:-:-:::':-:-::

. full Name In

IV.

.

Evert

................................................................

I I

1 Tige:::, Léme, Address

V.

···························..·

.

_pon, T '

.................................................................

Porak

.................................................................

VI.

Natiouality

I

I I I

.?~.~.~~~·.········· ..···· ..····· .

~

'7'

~.. ._ -- ~~,.._.,.,...

. •..

_.

Q.. (q

_.~

4- ~

J

~l

I.~y

....

~"

~\?:

-} ~ ? -<-

~

<,

\~

.q .p>

I,I

el

-

\ \: ;':,", (, Bmali t·

.

I

~

,t ~

Im ~

\!l.Ö)

I:' '. \'. ~' ,

•

~

,

~

~~MIL~~ ~Öil~~wráI~

~~fdlmm~ ~

®iJ (Ç&U) ~

'b~o~

~6D

t I~

:•.,

~

; t~.

}

I '·1.

No entries. endorsements or alterations may be made on any licence or certificate enclosed in this cover, except in the manner and by the persons duly authorised for this purpose.

'-

6627-SüO-l-4-S3-FL 18/13-G.P., K.L.

(D.C.A.2L)

,

I.

FEDERATION OF MALAYA

II.

STUDENT PILOTS LICENCE (FLYING MACHINES)

lIl.

Nu~ber of Licence

391

.

Particulars of the holder :

IV.

Name

. full

In

BRftlIDS ::~

.

Evert V.

Address

1 Tiger Lane,

.

Ipoh, Perak ,

VI.

Nationality

vn.

Signature

P~.~.~~ ~

. .

VIII. Issued in accordance with the Air Navigation Ordinance, 1952, and the Orders in force thereunder, and with the pro visions of Annexe I

XIII. Lirnitations:

to tbe International Convention on Civil Aviation signed on 7th December, 1944. Endorsements: IX.

x.

This licence remains valid for the period shown in Item XIV hereof, and permits the holder to fty as pilot in sole charge of a flying machine within the Federation of Malaya under the direction of an authorised flying instructor for the purpose of becoming qualified for the grant or renewal of a pilot's licence to fly flying machines; but the holder may !!2!. carry passengers.

·Si~~= ~= H.P.!..~ (Dlrector of CMl Av

.

XIV. PERIODS OF VALIDITY. This licence lapses when the holder is granted a ftying machine pilot's licence. Subject ·to this condition, its periods of validity are as shown hereunder. From

To

Signature of Issuing Officer, date and official stamp

Ion)

oQ'

c. ~

-!.~.~;y:.}??.~ .....

Date and stamp ..... ~ ...

Xr."

~.O"i ...);··

Minister of Transport. By

authority of the ld411Jh C ..mmiosiFlIiM. for the Federation of Malaya.

14777-2SO-R 31-S-S5-PP 80/17-G.P .• K.L.

7.6.60

D2PARTI.12NT lOF

ClVlL AVIATION


REISVERHALEN IN HET JEVGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 Standplaats Ipoh Brief 3 Ipoh, 7 augustus 1956 ~este vrienden. Hier is weer jullie correspondent uit Ipoh Mallaka. Ik heb vernomen dat het slecht zomerweer is bij jullie, zit ik hier met een klamme hand deze brief voor jullie te pennen. Een stukje verderop zit een ventilator onafgebroken een koude luchtstroom in mijn richting te stuwen. Maar het klimaat is hier niet erg heet, tenminste ik heb nu zo'n klein beetje over de aardbol gezworven, dus de temperaturen zijn me bekend. Het klimaat in Ipoh is gunstig, omdat we tussen de bergen liggen, dit is weer het nadeel voor een goed radio-ontvangst o.a. storing. Ik ontving enkele Jeugdlevens en las ook het stuk van mijn medecorrespondent en collega. over tijgers die over elkaar strompelen. Daar ik helaas nog nooit van deze dieren ontmoet heb. of het zou in Artis geweest zijn, kan ik er niet over schrijven. De enigste dieren. die ik hier-tot nu toe ontmoet heb. waren de kippen van mijn buren. en een paar honden en katten. Kom je daarentegen in een Chinese toko. daar kun je elk denkbaar dier kopen in gedroogde vorm. o.a. vis. slakken. spinnen. kikkers en muizen. Dit moet volgens een Chinese kennis van me een verrukkelijke lekkernij wezen. Ik heb al verschillende malen met Chinezen gegeten. meestal in een klein tentje. ergens aan de weg. Daar meestal de zindelijkheid ver te zoeken is moet je niet erg precies kijken. Onze grijnzende Lirn is erg verheugd een Europeaan in zijn tentje te krijgen. Hij komt neerbuigend, grijnzend met de handen gevouwen en wacht beleefd tot dat het menu samengesteld is. Als dit gebeurd is. begint hij met het aansjouwen. een kommetje dat later soep bleek te zijn. het vlees was nergens te bespeuren. Het vlees waar het in aanraking geweest was. moest dan de smerige duim van onze Urn geweest zijn. Het menu is erg uitgebreid en de stokjes liggen naast mijn bord. dus "s lands wijs "s lands eer begin ik met stokjes te eten. maar vergis je niet, waarde lezers, dat valt niet mee. Ik kreeg niet veel naar binnen, het meeste viel op de grond. eindelijk kwam onze Lim met een roestige vork, die hij waarschijnlijk geleend had van een vriend met westerse manieren. Als iedereen zich te goed heeft gedaan onder luid gesmak, dan beginnen mijn

tafelgenoten luid te boeren. wat in onze oren erg ongemanierd klinkt en onbeschaafd. Maar doe je dat niet. dan is degene die je uitgenodigd heeft. erg beledigd. Want dan heeft het je niet gesmaakt of er was tekort eten. Ook mag je alles niet tot de laatste kruimel opeten want dan zou het net wezen. of je nog wel meer opgekund had. Dus jullie merken wel dat er nog een heel verschil is met een Urker pot (bv een gare pooi) en met een Chinese maaltijd, maar om eerlijk te zijn. zou ik toch het eerste nemen, en dan mijn beide handen gebruiken in plaats van stokjes. Tot de volgende keer. EVERT.

REISVERHALEN IN HET JEUGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 Of er na dit Chinese Nieuwjaar nog meer volgen weet ik niet. maar er is niets nieuws onder de zon. want op Urk ons eigen Urk. is ook een befaamde dorpsfiguur die met juni nog nieuwjaar loopt te wensen. Met het eind van 1956 was de regentijd ook afgelopen. We hebben nu elke dag weer stralend zomers weer. Trouwens. we hebben hier het hele jaar zonneschijn. maar ik heb er in 't geheel geen last van. Ik ben wel een paar pond afgevallen. maar dat was nog het extra gewicht van Duitsland. Ik ga elke dag tinmijnen bezoeken die motoren van ons hebben. De tin wordt op twee manieren gewonnen. de eerste is met tinbaggermolens. deze behoren allen tot Europese eigenaars. de tweede manier is dan op z'n Chinees. Deze beginnen op de begane grond met 2 motoren en 2 pompen neer te zetten. de ène pomp wordt gebruikt voor 2 à 3 waterkanonnen water te geven. Deze spuiten de grond los. en de andere pomp zuigt het op en pompt de modder en zand naar een palong (Chinees). Dat is een grote sorteerbak of zeef kun je het noemen van een 20 meter lengte. Het tin wat zwaarder is blijft liggen. het modder en zand loopt weg. Het tin ziet er uit als zwarte poeder. dit gaat later naar de smelterij en worden er tin broodjes van gegoten. Maar deze winning van tin kun je vergelijken met de visserij. De een verdiend een aardige cent. terwijl zijn buurman een kilometer verderop de schuldeisers ontloopt en uiteindelijk op de fles gaat. Maar ik heb al eens gezegd dat Chinezen listige jongens zijn. deze zijn niet voor één gat te vangen. Hier zijn Chinezen die 4 jaar terug nog koelie waren. maar nu miljonair en zoons hebben die studeren in Oxford. Engeland. Tot de volgende keer. EVERT

I I I I I I I I I I I

I I I I I I I

REISVERHALEN IN HET JEUGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961

Beste vrienden en vriendinnen. Ik was het laatste stuk geëindigd dat ik mijn tanden poetste met coca cola. Het andere dat wel het voornaamste was. bleek dat men ook niet kieskeurig moest wezen met het eten. Dat werd natuurlijk rijst. dit is ook het hoofdvoedsel voor de Siamees en dat eet hij dan natuurlijk drie keer per dag. soms vier keer. al naar gelang zijn beurs dat toelaat. De eerste dag kwam ik "s middags het hotel binnen. of liever gezegd een houten keet. Ik hoorde van verre al dat het een eetgelegenheid was. want een koor van smakkende. spugende en knorrende Siamezen zaten al hun inwendige mens te goed te doen.

De onderbaas. wat ook voor mij de tolk was liet een onderzoekende blik door het vertrek gaan. Er bleek een tafel vrij te zijn. maar daar ging hij echter niet zitten. omdat de tafel rond was. De overige tafels bleken allemaal vierkant te zijn. want met een grijns vertelde hij. dat hij voor eten breeduit moest zitten. Hij bestelde. wat kon het ook anders. rijst. De ober was

enkel gekleed in een kort blauw broekje en op zijn buik krabbend kwam hij met de eerste schotel aan. Hij werd achtervolgd door een legioen zwarte vliegen. welke niet bij de prijs inbegrepen zijn. Schurftige honden zaten onder mijn tafel. verderop zat een bedelaar met hongerige blikken zijn bewegingen te volgen. Daar ik niet veel trek had. riep ik de bedelaar. die met een handige beweging het maal in zijn bedel nap deponeerde. De andere dag was ik een beetje aan de toestand gewend en slikte ik met mijn ogen dicht de hap naar binnen. Maar's nachts lag ik te krimpen in bed van de buikloop wat op het maal volgde. Daar er geen stromend water was. moet ieder voor enkele dagen water in huis nemen. wat men kan kopen van tankwagens. Deze halen het weer uit de rivier. Wil men het drinken. dan moet het eerst gekookt worden en dan filteren. Dat daar niet de hand aan gehouden werd bleek er wel uit dat ik er niet tegen kon en nu ben ik er toch al aardig tegen gehard. Maar een maag van een Europeaan protesteert toch eerder dan die van een Aziaat. "s Avonds zat ik weer bij onze opium-rokende Siamees. die juist een paar pond opium gekocht had. Jullie zullen zich wel afvragen of dat toegestaan is in Siam. Dat is toegestaan door de Siamese regering maar de regering heeft dan ook het monopolie. want die alleen mag opium verkopen. De regering redeneert zo: verbieden wij het dan wordt het toch gesmokkeld uit andere landen en verdienen wij er niets aan. in Malakka is het verboden. Een mooi verhaal vertelde mijn tolk. dat ik jullie niet wil onthouden. Hier komt het relaas. Er was eens een rijke boer die met opium elke dat bezig was en hier aan veel geld instak. hij was verslaafd. Daar hij het

r

''j

I

I I I I I

-----~

Verkeer in Ipoh

I l I

I

I-

WAN TUEN MINlNG KONGSI, LTD.,

~;t~*1ffl~á] Regd. Office:- 42. COCKMAN

Tel. No. lpola

?~.~!.. C 6/35.

~ \.:/ Dur Ref.

lil

STREET. IPOH.

.

23..r.d ~~ar.c.h.;.l9.6.1.•....

'
Your Ref.

\

\

Iviotoren-Werke, hiannheim, Germany. ~

\

Dear Sirs, Motoren-Benz.

CM) Ltd.,

VVeare informed by Mr, E.Brands of ~:I/s. Lindeteves-Jacoberg that 'r;e is soon rroing on vacational leave by way of Hannheim.

\7e therefore take t he opportuni ty to t hank , first, l\'Ir. Brands being the only sales and service engineer of vou.r esteemed Benz diesel 1 engines in this papt of the world, fpr the ever~ready and efficient services rendered to the Benz engines Ln our tin-mines and for the invaluabIe advice ~iven to our engine-drivers and without which sound counsel, our min=ng operations wouid not have been so smoothly carried out. I

We also wish to thGRk you for supplying to the IV1alayan tinmines your very reliable anQ economical diesel engines, for which services and spare-parts are always available through your agents.

Yóurs faithfully,

WAN

Yï~~"'-""-~/"A.

..

,

'\'

\

REISVERHALEN IN HET JEUGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 Ipoh. Malakka 4 januari 1957 Beste vrienden.

I I I I I

Hier mijn eerste brief in het nieuwe jaar. Ja. laat ik eerst jullie een voorspoedig 1957 toewensen. en hoop dat jullie mijn briefjes geregeld mogen lezen. De kerstdagen heb ik doorgebracht met Jeka en zijn vrouw. Dus het was toch nog een klein beetje Urk. en praten over Urk natuurlijk. Oud en Nieuw bracht ik door in mijn eigen plaats bij Hollanders. Dit was voor mij het 2e nieuwjaar al in 2 maanden tijd. want het eerste nieuwe jaar was op 1 november en werd gevierd door de Indianen hier. Dit zijn emigranten uit India afkomstig. Daar kregen wij ook een vrije dag voor. Nu waarde lezers. schrik niet. want begin volgende maand vieren wij het Chinese nieuwjaar. Deze spleetogen doen het groots met 7 feestdagen. Wij krijgen er 2 vrije dagen voor. Dat deze dagen voor sommigen met schrik tegemoet gezien worden. zal ik jullie duidelijk maken. Ons kantoor doet zaken met Chinezen en nu moet de baas en zijn Chinese verkoper de klanten af om nieuwjaar te wensen. Bij elke klant krijgt hij iets te drinken of te eten aangeboden. Weigeren kan hij niet. want dat betekent een klant minder. Dus jullie voelen wel hoe zo'n iemand zich na de dertigste klant voelt. Het weigeren van eten of drinken wordt door de Chinezen als een belediging aangerekend. Zelf heb ik het ook vaak gehad. dat ik's morgens om 11 uur al 8 koppen koffie geslurpt had.Ja dat zal ik jullie ook even vertellen. Als je een kop koffie krijgt. wordt het schoteltje ook vol gegooid. In het begin dacht ik. wat morsen die lui toch. maar dit doen ze opzettelijk. het beduidt dan. we gunnen je het van harte.

qoi",ltiH'i/

~OU

c.iJ

;;.eapp'J & C[)ro"perOU6

Cf1e w ';};JeCl"'-' ~~fé

*:;g

~~

ffi )J1Z

From:

E.

BRANOS

LlNDETEVESJACOBÉRG (M) LTD 60. Brewster Road. IPOH. Office Phone 3551-2

®


I I I

REISVERHALEN IN HET JEUGDLEVEN VAN URKERS WAAR OOK TER WERELD TIJDVAK 1956-1961 tpoh, 29 april 1959 Beste vrienden! 'Ik had nog tijd om Jeka af te duwen uit Penang. een eiland aan de Westkust. met het ms Oranje. Ik zat enkele dagen daarvoor nog aan de Oostkust van Malakka. Jeka is ondertussen al op de Rots gearriveerd. en geniet nu van zijn verlof. Dit komt voor mij echter ook. al zal dit nog enige tijd duren. Echter. ik zit met een plan in mijn hoofd om per auto over land van her naar Holland. een afstand van ruw geschat van een 12 à 13.000 km, te rijden door de landen Siam. Burma. India. Kashmir. Afghanistan. Perzië. Turkije. Jugoslavië. Duitsland en als eindpunt Holland. Dat dit geen Emmeloord-Kampen is. zal jullie wel duidelijk zijn. En dat het nog een plan is. wat maanden van voorbereiding eist. waarbij veel bekeken moet worden. Visa aanvragen. een speciale auto met extra tanks. bergversnelling. etc. Er moet aan 1001 dingen gedacht worden. Een vriend en"ik zijn het al in principe overeengekomen. Dat we angstig dicht langs Tibet rijden hopen we dat de spleetoog zich nog een tijd achter de bergen houdt. Want ik was eerst van plan over de Pool te gaan per vliegtuig. als eerste Urker. maar daar ik zojuist het Jeugdleven las. dat dit al gedaan was door een Urker. gaat dit over. Ik hoop. dat deze eerstgenoemde tocht mag doorgaan. met gezondheid. Voorlopig zWerf ik nog door Malakka. Verleden week was ik op een eilandje genaamd Pankor (al eens eerder in één van mijn brieven over geschreven). Hier wonen allemaal visserlui. hoofdzakelij.k Chinezen. En deze lui gaan hun vloot uitbreiden: grotere boten (hout) en sterkere motoren. Dus zijn wij daar als Hollanders om ons deel er van mee te pikken. We hoeven niet te klagen. want er zijn al enige orders geboekt Ik vroeg of ik een nachtje meemocht. maar dat ging niet gemakkelijk. Want de Chinese visserlui hebben een hoop tradities en gebruiken. Eén er van is. dat je niet met schoenen de schepen mag betreden. enkel op blote voeten. Dus dat maar doen. Daar ik enkele schepen bezocht had. waren mijn schoenen zoek geraakt. dus op blote voeten maar verder. Het schip. waarop ik zou meegaan was klaar om te vertrekken. Een bemanninç van. schrik niet. 30 man zat mij met verholen spot aan te gapen. Ik hoorde al in

het Chinees mompelen van: Je zult geen staart zien. Inwendig hoopte ik dat het een goede vangst zou worden. Helaas. niets gevangen. Voordat ze uit gingen. ging het grootste deel der bemanning aan land of liever gezegd op een rots midden in zee. waar een klein Bhoeddabeeldje stond. Hierbij werd wat vis neergelegd en kaarsen aangestoken als offer voor Bhoedda. Het feit alleen. dat dit nooit wordt vergeten. maakte diepe indruk op mij. Uit een gesprek met de eigenaar-schipper kwam ik te weten dat bij nalaten van dit offeren men zich blootstelt aan ongelukken. Na ongeveer 20 mijl varen. waren we op de visgronden. Er zat een uitkijk in de mast. die de scholen moest opsporen. Er waren twee roeiboten aan boord gevuld met netten. een zogenaamde zegen. Bij het zien van en grote school jaagt men er achter aan. de boten worden overboord gezet en de zegen uitgevierd in een cirkel. Hetzelfde idee eigenlijk als vroeger op Urk. Maar hoe de uitkijk ook keek. hij zag geen vis. geen staart. Ik voelde de blikken in mijn rug van de lui die gezegd hadden: dat wordt niks. Uit het Chinees werd mij vertaald. wat zo ongeveer in het Hollands luidde: Een vreemde en vrouwen op een schip brengt ongeluk. Zonder vis koersten we weer op de kust van Malakka aan. Ze hadden niet eens een kompas aan boord. EVERT.

....lEf JUI~I(If~IIA\ CL";l!i1leIU'1:

Nationaal

11)

Wee'''''Dlli'ld

Uitgave HmT unKmnLAND, U,.Jr - nednctJo· en ndmlnL~tJ'ntfcndrMP. HoclananFltrnnt 81 PO!1thlJ.Q 20, Telrfonn Ofi277-172f'i. ft honnr.1l1cnl, prr htt;U jomf IJ, . VonJ' 1'0!itnhmJnf\'o por hnlt Jnut' f 7,fiO. AhnnnorucuLRgclrlcn bU voorullhctnJlng. GIl'o Ut' 1006000 Le HIDT UnIODRJ ...AND UrJc. en name van o

Tweede bezoek met gezin naar Maleisië. Tijdvak 1969 - 1971 Vertrokken 25 april van Schiphol via Londen naar Kuala Lumpur.

Zie reisverslagen in het Urkerland.

_

Uit verre

landen Singapore, 19 sept. 1969

I I I I I I I I I I I I I I I I I

De laatste zondag van de maand augustus, 's avonds om 8 uur, was de Presbyterian Church buitengewoon goed bezet met een goede 120 Hollanders van alle richtingen; ook enkele buitenlandse genodigden waren aanwezig. Het was bloedheet in de kerk. Daardoor was het orgel zeker ook uitgevallen. een ingenieur van de Shell - die in het dagelijks leven iets met kraakinstallaties te maken had - zweette en produceerde benauwde geluiden uit het binnenste van het orgel. Eindelijk begon het orgel te spelen en besteeg Ds. van Heerde de preekstoel. Het dagelijks werk voor Ds. van Heerde is het bezoeken van Nederlandse koopvaardijschepen. Bij een dagelijks gemiddelde van 200 schepen per dag, welke Singapore aandoen, zijn ongetwijfeld vele Nederlandse schepen. De koopvaardij was vertegenwoordigd door de directeur van de Royal Interocean Lines. Na afloop van de kerkdienst was er een receptie met koffie en Deventer koek. Een Engelse dominee bekende, dat hij niet veel van de preek begrepen had. Hij had alleen verstaan Jezus Christus en Amen. Dit is niet veel in 5 kwartier, maar dit gebeurt ook nog al te vaak in een taal welke wel verstaan wordt maar niet begrepen. Nu zitten we dan zonder Hollandse dominee, maar gezien het tekort aan dominees in Holland zal het moeilijk worden voor de Hollandse gemeenschap. Jaren terug heeft de ons aller bekende Ds. Zijlstra enige jaren in Singapore gestaan. Ds. Zijlstra moet nu in Zuid-Afrika staan als koopvaardij-dominee. Wij bezoeken regelmatig de Presbyterian kerkdiensten. Ds. White is bijzonder actief en zorgt er wel voor dat hij zijn leden bij elkaar houdt. Regelmatig verzorgt hij lezingen e.d. Enkele dagen geleden was er een Israëliet, die vertelde over het leven in de Kibboets. Eerst was er wat te eten en om 9 uur begon hij te vertellen. 't Was reuze interessant. Om het echte kibboetsleven te leren kennen, moet men er tenminste 1 jaar gewerkt hebben want het valt niet mee om precies te vertellen hoe men leeft en werkt. Terwijl je hier heus niet behoeft te denken, waar zal ik eens naartoe gaan - er is genoeg te beleven - zijn zulke avonden altijd heel erg in trek en is er belangstelling genoeg. Tot de volgende keer. fam. E. Brands


Uit verre landen Wij ontvingen van de fam. Brands twee brieven tegelijk, welke wij hieronder plaatsen. Singapore, 7 aug. 1969 Met de Cornet (4) arriveerden we op het Singapore vliegveld, Paya lebar airport genaamd, een van de modernste vliegvelden van het verre Oosten, waar regelmatig moderne jetliners van Australië, Indonesië, Amerika en Europa neerstrijken. Onze oude vertrouwde KLM is er een regelmatige gast in Singapura, wat 'leeuwenstad' betekent. In 1819 toen Raffles landde, werd hij begroet door circa 500 visserlui. Nu een snelgroeiende metropool met ongeveer 2 miljoen inwoners, waarvan er 75% Chinezen zijn, verder Indianen, Pakistanen, Maleiers en nog 16600 Europeanen. Wij werden naar één van de modernste hotels van Singapore gebracht. Wij waren de eerste gasten, de meeste kamers waren nog niet klaar. Daarom kregen wij een suite airconditioned met TV en een koelkast met koude dranken. Er waren nog een serie hotels in aanbouw, de één nog mooier en groter dan de ander. Wij hebben hier al een stuk of veertig hotels geteld en het eind is nog niet in zicht. De eetgelegenheden zijn ontelbaar. De één is gespecialiseerd in grote biefstukken, die per vliegtuig worden ingevlogen vanuit Nieuw Zeeland en ze zijn nog goedkoper dan in Holland. Trouwens een pakje Hollandse roomboter kost hier 80 cent en zo zijn er meer dingen die van ver komen goedkoper dan in het land van herkomst. Echter vele Hollandse artikelen zijn hier te krijgen, o.a. zoute haring, rolmopsen. Ik had er een paar gekocht en schoongemaakt. Zij waren niet duur, maar doordat zij extra gezouten waren werden zij duur door de nadorst. In de Hollandse club waar wij lid van zijn, staat op het menu o.a. zuurkool met worst, snert met kluif, kapucijners. Dus keus genoeg, zonder elke dag hetzelfde te eten. Wij wonen in een nieuw modern huis met 4 slaapkamers waarvan 2 met airconditioning, dit is wel nodig want de nachten zijn hier vrij warm en nu kun je in een koele kamer slapen. Het huizenprobleem is al net als overal, daardoor verrijzen ook hier de flats als paddestoelen uit de grond, bouwgrond is niet meer te krijgen, dit komt vooral omdat ze veel te veel hotels bouwen, met 2 jaar zijn hier 30.000 hotelkamers, dit is wel enorm veel, en men kan niet begrijpen waar het personeel voor deze hotels vandaan moet komen.

Singapore 14 augustus 1969 De feestweek in Singapore is weer achter de rug. Met optochten, parades, vuurwerk werd het ISO-jarig bestaan van Singapore afgesloten. Er was hoog bezoek uit Engeland van Prinses AIexandra. Daar het te warm was op straat, hebben wij het meeste gevolgd met een koele drank voor de TV. Daar hoorden wij ook het verleden over Singapore, nl 150jaar geleden landde de Engelsman Thomas Stamford Bingley Raflles. Hij was luitenant gouverneur van Bencoolen op Sumatra, waar niet veel te beleven was en hij vroeg toestemming om een strategisch punt te zoeken voor de handel, leger en de vloot. Daar de Engelsen veel last hadden van de Hollanders, kreeg hij prompt toestemming en zo landde hij op Singapore, aangestaard door een kleine 500 visserlui, en deze zullen hetzelfde gedacht hebben als de Urkers toen een pastoor met de boot kwam op Urk. En zo op 29 januari in 1819 werd voor 8000 dollar Singapore verkocht. Raflles was een harde werker, schafte de slavernij af en gaf Singapore een wet, magistraat en politie. Hij ruilde enkele jaren later met de Hollanders Mallaka tegen Beneooien op Sumatra, Beneooien heet nu Bangkahulu, dat ging toen die tijd veel gemakkelijker als nu. Later ruilde men niet meer, men nam het over. Het huidige Singapore, welke de gedachtenis aan Raffles in ere houdt. Bijna had de regering welke nu aan het bewind is, het standbeeld van Raffles opgeblazen. Momenteel is er een socialistisch bewind, met een liberaal tintje. Vele grote buitenlandse bedrijven worden naar Singapore gelokt door de eerste jaren geen belasting te betalen. Bijna elke dag wordt er iets geopend, of een fabriek in bedrijf gesteld. Stakingen, hoe gek het ook klinkt worden door de regering met harde hand de kop ingedrukt. De werktijden werden in plaats van minder, meer uren, ook de Europeaan moest mee doen ofhij wilde of niet. Een voorbeeld voor vele landen. Zondag 17 augustus. Vanmorgen preekte in de Presbyterian church een Hollandse dominee in de Engelse taal, en doopte bij een Hollands kind in de Nederlandse taal. Hier zitten nl. veel Hollanders in bedrijven en zakenleven. Er was eenmaal per maand een Hollandse kerkdienst, deze werden door een 40-50 Hollanders bezocht. Verleden week hebben we Rein naar een Hollandse school gebracht waar zo'n 50-60 kinderen les krijgen in het Nederlands. Gisteren zaten we samen met de Hollandse ambassadeur onder het genot van een Hollands biertje en een saté, welke klaargemaakt werd door een Indonesiër en rondgediend door een haboe, gekleed in sarong, te praten over Hollandse koetjes, waarvan de produkten hier goedkoper zijn dan in Holland. De roomboter kost hier 80 cent, en alsje ziet wat voor lange weg dat pakje moet afleggen, is het toch vreemd gesteld met de Hollandse economie. fam. E. Brands

I I I I I I I I I I I I

Uit verre landen

Singapore,26 september 1969 Vandaag vieren de Chinezen maanfeest. Dan worden er maankoeken gebakken en lampions gemaakt in de vorm van vogels en vliegende draken, en voor de meer Westerse Chinees een vliegtuig en een raket. Waarom, zullenjullie zeggen, die lampions in de vorm van vliegtuigenen vogels? Dit in verband hiermee: Eeuwen geleden was er een keizerin in China, die had het zo slecht bij haar gemaal de keizer, dat ze wat in zijn eten deed, zodat hij naar de maan verhuisde. Daar zit hij nog. De eerste Chinees op de maan, eeuwen terug, en hij moet volgens de overleveringen er nog wonen. Niet de Amerikanen waren de eersten, maar een Chinees. De keizerin zal wel gezegd hebben: 'Och loop naar de maan'. Dit feest wordt uitbundig gevierd met veel vuurwerk. We hebben zojuist een bezoek gebracht aan China Town. China Town is in Singapore een bezienswaardigheid. Nog wel, want er bestaan plannen om er flats en winkelwijken neer te zetten. Dan is er weer een toeristenattraktie minder in Singapore.

I I NOV

n

Aan de ene kant worden er miljoenen uitgegeven om hotels te bouwen en toeristen aan te trekken, en aan de andere kant worden alle bezienswaardigheden opgeruimd. Singapore is bezig aan een gedaanteverwisseling in zulk een tempo, dat zelfs Amerikanen, die wel wat gewend zijn, hun ogen niet kunnen geloven. Ze dachten een Oosterse stad te vinden met een Oosters straatbeeld. In plaats daarvan zien zij moderne wolkenkrabbers en hotels met twintig of meer verdiepingen. En wat nog het frappantste is, de schoonheid van Singapore: Dit wordt uitgevoerd, in een aktie "houdt uw stad schoon". Wie wat op straat gooit, moet een boete betalen van 500 Singapore Dollars. Voor een werkman die 150 dollar per maand verdiend, is dit een hoog bedrag. Het resultaat is dan ook, een schone stad, en dat is voor een stad in Azië een dubbel succes. Fam. Brands, Singapore


i' ...

:',1'. ".

•

O~

•

AO~

..

I I

I I I I I I I I I I I I I I I I I

Uit verre landen Singapore, 11 oktober 1969 Door de gunstige ligging van Singapore ten opzichte van Hongkong, is de industrie hier enorm vooruit gegaan. Honderden nieuwe industrieën krijgen hier een pionierstatus, d.w.z. ze betalen 5 jaar geen belasting. De Amerikaanse industrieel zag hier al gauw een winstgevend bedrijf in. Moest hij in Singapore een arbeider 50 Amerikaanse Dollars betalen in de maand, in de USA ging een arbeider met 600 à 800 dollar naar huis. Om de Japanner voor te blijven, kwamen de Amerikanen dus heel rap naar Azië. De oorlog in Vietnam zal ook hierdoor wel enigszins verklaarbaar zijn. Singapore is nu nl. de spil in Azië, wat het zakendoen betreft althans. Met duizenden kantoren, kantoortjes, allerlei nationaliteiten proberen een graantje mee te pikken. Ik zelf ben dan ook dagelijks op pad om onze produkten aan de man te brengen, o.a. motoren, machines en boten. Vorige week moest ik in Chinatown zijn, in een hele drukke straat, waar aan beide kanten van de straat de vrachtwagens (dubbel geparkeerd) stonden. Koelies liepen druk heen en weer, haast bezwijkend onder de zware last die ze droegen. Hier werden de goederen gelost, peren uit Australië, aardappels uit Nederland, balen textiel uit China, kisten met machine onderdelen en tv. sets uit Japan. In deze buurt moest ik ergens wezen. Ik beklom een trap van plm. 70 treden. Amechtig kwam ik boven, en in de eerste de beste stoel viel ik neer. Het was hier net een bijenkorf: Indonesiërs, Chinezen en Vietnamezen liepen door elkaar. Eén van hen vroeg of ik wat wilde drinken, wat een overbodige vraag is bij 30 graden Celsius. Het was 9 uur in de morgen, dus verwachtte ik een kopje koffie, maar al gauw bleek, dat een Chinees, die ook hijgende bovenkwam (vanwege die 70 treden) een fles bier had gehaald, gebotteld door Hollanders in Singapore. Om ze niet teleur te stellen, heb ik de fles toen maar leeggedronken. Ik werd argwanend bekeken, want een Europeaan in deze buurten is een vreemde eend in de bijt. een Cambodjaan fluisterde of ik ook aan wapens kon komen. Daar ik hem eerst niet begreep, demonstreerde hij met piet: paf.poef Bleek van schrik bekende ik dat dit mijn handel niet was. Toen hij teleurgesteld wegging, werd met de Indonesiërs het gesprek in het Hollands gevoerd.

Deze mensen hebben alles nodig, o.a. onderdelen voor Kromhout motoren, boten, motoren, machines (liefst Nederlands fabrikaat). Het klinkt misschien gek, maar de Indonesiërs hebben veel vertrouwen in Nederlanders. We staan volgens deze mensen toch weer boven aan de lijst, en men ziet liever een Hollander dan een andere nationaliteit. Er is ook een enorm tekort aan Nederlandse boeken en tijdschriften, maar dat verkopen wij nu eenmaal niet. Singapore, Fam. Brands

I Uit verre landen

Singapore, 14 november 1969 Verleden week met de auto een lange tocht gemaakt naar Kuala-Trengganu, een vissersdorpje aan de Oostkant van Malaysia. Hier wordt een viskotter gebouwd, op kosten van de Duitse ontwikkelingshulp; de motor, een 325 pk MWM, was ook een geschenk. Het plan was een expert te sturen vanuit Duitsland, maar dat bleek een dure grap te worden, want men werkt hier niet zo vlug, dus dat gaat in de papieren lopen. Dus werd ik er naar toegestuurd, en aan de glinsterende oogjes van de baas te zien, werd het van onze kant nu ook niet bepaald een liefdedienst, maar volgens de baas was er al zoveel duizenden guldens tussen de wal en het schip gevallen, dat die paar van ons geen kwaad konden. Dus besloot ik met de gehele familie te gaan, dan kregen die ook een verzetje, om bloedheet Singapore te ontvluchten. De volgende dag, het was nog stikdonker, verlieten wij Singapore en reden wij even later door de stikdonkere rubberondemerningen van Johore. Echter honderden rubbertapsters waren al bezig de latex te verzamelen, uit de potjes, welke aan de boom hangen en waar langzaam de latex indruppelt. Na een 150 km kwamen wij in onze eerste pleisterplaats Mersing, een vissersdorp, waar wij in een Resthouse, een soort motel, ons verfristen en de inwendige mens verzorgden. Na dit, en genoeg te drinken ingeslagen te hebben voor onderweg - want wij zouden door een junglegebied trekken, waar nog olifanten en tijgers veel voorkomende dieren zijn. Wij zagen echter geen spoor van leven. De eerste rivier waar wij over moesten - wat met een pontje moest geschieden - zag er erg primitief en onbetrouwbaar uit. Het was gratis, maar op eigen risico, was in 4 talen vermeld op een groot bord aan de rivier. Zonder ongelukken kwamen wij aan de overkant; er zouden nog 3 rivieren volgen. Het landschap wisselde steeds, in jungle, palmbomen met kampongs op palen, waar hele gezinnen in een ruimte van 6 bij 5 meter gelukkig (7) bij elkaar leefden. Ze deden echter niets, alleen maar kijken en praten. De moskee zag er heel duur uit voor de omgeving. Dit is een heel normaal verschijnsel in die gebieden, waar overwegend moslims wonen. 's Middags om 1 uur kwamen wij in Kuantan aan, dit was een flinke stad met een grote vissersvloot, echter allemaal kleine bootjes, voor bij de kust te vissen. In Kuantan gingen we weer in een Resthouse eten. Na het eten vertrokken we om de laatste 200 km

naar Trengganu af te leggen, wat meest langs het strand zou wezen. Echter zonder waarschuwing begon het te regenen. Dit is heel zachtjes uitgedrukt, het kwam met bakken uit de lucht. De Chinese zee werd zeer ruw. Later zouden we vernemen, dat de Moeson was begonnen aan de Oostkust en dat zou duren tot de eerste week van januari. Om 6 uur' s avonds kwamen we doodmoe in Kuala Trengganu aan. Wij hadden 675 km gereden, de afstand Amsterdam-Wenen. Tot de volgende keer. Fam. E. Brands

I I I I I I I I I I I I

I J

I Uit verre landen


Singapore, 13-I2-1969 Sinterklaasfeest is weer achter de rug in Singapore. Hij zou komen per helikopter op het grasveld voor de Brouwerij, welke onder Hollandse leiding is. Hier wordt de Tiger en Anchor bier gebrouwen, een produkt beroemd in dit deel van de wereld. De Hollandse jeugd was verzameld door het hoofd van de Hol1andse school en hun leerkrachten. "Zie ginds komt de stoomboot" en "Sinterklaas kapoentje" klonk uit honderden Hollandse kindermonden. De Maleiers, Indianen en Chinezen vergaapten zich op de landingsplaats. Alleen met z'n vrouw stond de ambassadeur. Deze zou de Sint toespreken. Eindelijk kwam boven de bomen de helikopter in zicht en de kinderen waren niet meer te houden. Toen de Sint uit de helikopter stapte, vergezeld door enkele zwarte pieten, was het gejuich niet van de lucht. De ambassadeur viel ook uit zijn rol en zwaaide ook uitgelaten. Maar, wat was er met de Sint aan de hand? Moeizaam, strompelend, kwam hij, zwaaiend op z'n benen, de groeten van de ambassadeur in ontvangst nemen, maar hij kon niet op z'n benen, maar hij kon niet op z'n benen staan. De kinderen keken onthutst toe en vroegen zich af, of de tocht uit Spanje niet te zwaar was geweest voor de Sint. Echter de ouderen vroegen zich af of de Bierbrouwerij op de achtergrond niet de schuldige was, want iemand wist zich te herinneren, dat jaren terug ook een Sinterklaas op het vliegveld in elkaar was gezakt. De oorzaak was - vond men later de warmte. De Sint was toen door de warmte bevangen . .Misschien leest deze Sint dit stukje nog wel!! Toen er een stoel gehaald was, zeeg de Sint daarop neer. Hij was zeer bleek om <,

zijn neus. De kinderen zwegen en konden niet zingen. Eindelijk schraapte de Sint zijn keel, en vertelde dat hij niet tegen vliegen kon, en dat hij de volgende keer maar met de boot zou komen. 's Middags was er in de Hollandse club een groot Sinterklaasfeest voor kinderen; maar ook voor de ouders was het een feest om nooit te vergeten. Nu is de kerstman een dagelijkse verschijning in de straten van Singapore (in deze tijd van het jaar). Hier wordt niet alleen door de duizenden Engelsen, Amerikanen en Australiërs Kerstfeest gevierd, maar hebben de Chinezen dit feest ook als één der hunnen gemaakt. De Maleiers vierden jl, woensdag hun Nieuwjaar, na een maand van vasten, maar deze dag werd, na 24 uur onafgebroken geregend te hebben, een ramp. Vele kampongs kwamen onder water te staan en de bewoners moesten zich het vege lijf redden op daken en soms moesten helikopters mensen uit bomen plukken. Al hun gebakken koekjes, fruit en eten werd door het water meegevoerd. Wij waren uitgenodigd door onze tuinman, om hem in de kampong te bezoeken, maar hij had twee meter water in zijn kamer staan. Dus... het ging niet door. Hier wonen - net als in andere gedeelten van de wereld - de armsten, en dat zijn plaatsen waar de klappen het eerst aankomen. Een zalig Kerstfeest en een voorspoedig Nieuwjaar toegewenst. EVERTBRANDS

I I

1 1 1 I' I I 1 1

1 I I I I I I I I I I

Uit verre landen s,

Singapore, mei 1970

Het Burmese vrachtschip, de 10.000 tonner MV Htan taw ywa lag voor anker in de wateren rond Singapore. Met een klein motorbootje, welke zijn weg zocht tussen de schepen van .verschillende nationaliteiten, liet ik mij bij de Bunnees brengen. Hij kwam uit Rangoon en wilde hier een hulpmotor laten inbouwen. Daarvoor komt men in Singapore niet eens voor aan de wal. De scheepswerven liggen vol met schepen van Amerika, Engeland, Rusland, China en Indonesië. Een Russisch schip lag broederlijk naast een schip uit Zuid Afrika. Na een snoeksprong belandde ik op de trap langszij en klom naar boven. De .. chef-machinist stond mij al op te wachten. Ik was bang dat er taalmoeilijkheden zouden wezen, maar dat bleek mee te vallen. De chef wist beter de weg in Rotterdam, dan ik zelf De kapitein kwam er ook bij zitten en vertelde vol trots, dat hij nog verkering had gehad met een Hollands meisje uit Katendrecht. Vol belangstelling vroeg ik of hij ermee getrouwd was, maar dat bleek niet het geval te zijn. Ik verwachtte dat hij zou zeggen, dat er moeilijkheden zouden zijn met het geloof, maar tot mijn verbazing zie hij, dat zijn regering geen toestemming gaf. Dit was een nieuw gezichtspunt voor mij. Ik had er in kunnen komen, als hij gezegd had: mijn schoonmoeder of het geloof De kapitein was Bhoedist en het Hollands meisje misschien Hervormd. Zoals een Indonesisch vrouwtje mij met trots vertelde, dat zij hetzelfde geloof had als Koningin Juliana. Toen ik vroeg welk geloof dat was, wist ze het echter niet. J a, in de Oost kan men soms voor de vreemdste situaties staan, bv: Toen ik met iemand uit Indonesië Maleis wilde praten over iets en deze zeide: Ik zou graag

Nederlands willen praten, dat heb ik in een tijd niet kunnen doen. Ik ben zo blij, dat er" weer Nederlanders naar Indonesië komen. Dan benje wel even stil, want ondanks het Soekarno-tijdperk, praten ze weer over de goede oude tijd, toen de Toekan Blanda er nog was. Hiervan zal de VARA wel niets van terughebben. 30 april, Koninginnefeest

Het begon 's morgens in de Hollandse club; kinderen met limonade en spelletjes doen, de vaders genoeglijk aan een koud pilsje, keuvelend over het/goede Holland, paling, zoute haring en andere heerlijkheden. 's Avonds stonden wij, in pakian-deftig, bij de Ambassadeur gezamenlijk het Wilhelmus te zingen. Een oude Nederlandse pater, al 35 jaar in de Oost, pinkte stilletjes een traan weg;hij was al in 10jaar niet in Holland geweest. Een buurman naast hem vertelde, dat hij in 1933 haar Singapore was gekomen en sindsdien nog niet naar Holland geweest is. De jongeren, met terms van twee en drie jaar, konden dit niet begrijpen, maar allen waren het er over eens, dat de Koningin een lekkere borrel schonk en de hapjes lekker waren, met zalm, paling en zoute haring. Ook de oude pater, die beverig zijn glaasje Bokma naar de mond bracht en stond de discussiëren met de Hollandse koopvaardijdominee over de laatste ontwikkelingen in Rome. Tot de volgende keer, E. Brands


Uit verre landen Singapore, 20 mei 1970 Met enkele dames van de Presbyterian Church (Engelse kerk) hadden we een excursie georganiseerd en zo vertrokken we dan op een morgen om half negen om het paleis, moskee en tuinen te bezoeken van de Sultan van Johore. J ohore Bakru ligt net over de grens in Maleisië en vanuit Singapore is het dan ook nog 45 minuten rijden. Bij ons vertrek regende het, maar toen we in Maleisië kwamen was het gelukkig droog. De huidige Sultan woont in een heel modern paleis met 16 kamers, maar voor zijn gasten heeft hij nog weer een speciaal verblijf laten bouwen, terwijl in het paleis toch ruimte genoeg is. Want alhoewel volgens de Mohammedaanse" godsdienst een man 4 vrouwen mag trouwen, heeft de Sultan maar één vrouw, en iedereen is het met elkaar eens dat het een heel vriendelijk en goedgevig mens is. Het nieuwe paleis kon niet worden bezichtigd, en dus trokken we naar de oude woning. Ook hier enorm veel kamers, die nu als een soort museum zijn ingericht. Ook wordt serviesgoed en bestek hier bewaakt. Het was de moeite waard om dit allemaal eens te bezichtigen. er was een heel gouden servies, borden, kopjes, schalen en bestek glom je tegen. Dit bestek en serviesgoed is in 1955 het laatst gebruikt bij het gouden jubileum van de vorige Sultan. Maar denk nu niet dat dit het enige serviesgoed was, want er was hetzelfde ook in zilver en dan nog porselein en kristal. In volgende zalen waren de jachttrofeeën' verzameld, en men kon zien hoe van olifantenpoten de mooiste dingen waren gemaakt. Toen we hier alles wel bekeken hadden gingen we naar de Moskee, normaal mag een vrouw nooit een moskee binnen, maar dit was de privé moskee van de sultan en hier werd een uitzondering gemaakt, nu mis je niets als je er nooit

binnen bent geweest, het is nJ. een grote lege ruimte, kleden op de grond en daarop knielt de mohammedaan om Allah te aanbidden, we waren dan ook gauw uitgekeken, Het mooiste waren de orchideeëntuinen, de mooiste en zeldzaamste soorten worden hier gekweekt, het was een lust voor het oog. Als je in Nederland orchideeën koopt worden de bloemetjes geteld, hier koop je grote takken voor f 1,- enje hebt er-weken plezier van. Omdat het al bijna 12 uur was en we ook nog op de terugweg de oorlogsgraven wilden gaan zien, moesten we onze bus weer gaan opzoeken. We hadden een leuke morgen gehad daar was iedereen het over eens. . Fam. E. 8rands


Urkers in Tanzania 1) Visseri jproj ecten

.

In

Dar es Salaam

1974 - 6 maanden en . 2) Visserijproject

aan het Victoriameer vanaf 1974 tot 1977 een D.E.G.I.S. project van Nederland


Safari van Dar es Salaam over Klein Zwitserland Een gebeurtenis-die ons is bijgebleven was de Safari met de landrover naar Dar es Salaam. Gré en de kinderen kwamen later terug vanaf de Bult, daar hadden we ons tropenverlof doorgebracht. Ik had ze beloofd dat ik ze van het vliegveld in Dar es Salaam zou afhalen. De witte pater Henk Kager zou mij vergezellen, want deze safari's waren niet van gevaren ontbloot. (zie moord op een Nederlandse dokter) . We hadden alles tegen: overstromingen, slecht weer, hitte en droogte wisselden elkaar af. Ik had de landrover goed nagekeken, planken, touwen een onmisbare spade, extra benzine enz. Allès lag klaar om te gaan en ik wachtte op de pater. Deze kwam en zei dat we eerst moesten bidden voor een veilige overtocht. Geknield naast de landrover deed hij een eenvoudig gebed De afstand Mwanza - Dar es Salaam was een knappe 1000 km. dwars door het Serengeti wild park De tocht naar Dar es Salaam verliep niet vlekkeloos. Een paar tropische regenbuien hadden de verharde wegen veranderd in een modderpoel. Maar de landrover nam deze hindernissen met groot gemak. Eindelijk na veel geploeter en omrijden kwamen we behouden aan in Dar es Salaam. De pater kon bij andere witte paters in het missiehuis slapen, en ik vond een plaatsje bij een landgenoot. Gré arriveerde met de KLM bepakt en bezakt, daarna aanvaarden wij de terugreis naar Mwanza, volgens de pater konden we beter over klein Zwitserland gaan, een bergachtig gebied. De landrover vol geladen nam deze de bergen met de voorwielaandrijving zonder moeite. Toch ging er iets fout, we waren bezig aan de laatste afdaling en het werd al snel donker. Op een gegeven moment begaf de aandrijfvooras het. Er was grote schrik, wat moesten we nu doen. En in het dorpje wat in het donker voor ons opdoemde was volgens mijn pessimistische verwachtingen nog geen kromme spijker te krijgen, laat staan een as voor een landrover. De bewoners van het dorpje stonden ons aan te gapen en volgden het gesprek van de pater met een opgeschoten jongen in het Swahili, deze zou zijn vader ophalen. Na een halfuurtje met toenemende bezorgdheid te hebben gewacht, dook plotseling uit de omstanders een Afrikaan naar voren met op zijn schouders een nieuwe ingepakte as. Wij waren in verwarring gebracht, hoe kwam hij aan zo'n nieuwe as in deze negorij? Een dorpje wat niet eens elektriciteit had, dat afgesloten was van de bewoonde wereld. We moesten de landrover bij hem achterlaten. Boven op de berg was een resthouse waar we overnachten konden, hij zou ons daar wel naar toe brengen. Die nacht sliep ik niet, want een landrover met veel koffers betekende voor de arme monteur een klein vermogen. De pater zag mijn vertwijfeling en bestraffend zei hij dat ik geen geloof had in de mensheid en nog minder geloof had in het Opperwezen. Want zei hij: Toen de landrover in het donker in het dorpje kapot ging, heb ik gebeden en gevraagd of de Here iemand wilde sturen met het onderdeel voor de landrover. Volgens afspraak kwam de monteur met de gerepareerde landrover de berg af, precies op tijd. Beschaamd vervolgden wij onze weg naar Mwanza, onze thuishaven.


Communicatie problemen Die waren gigantisch in Afrikaanse landen. In Mweru in Tanzania waar wij woonden, werkte 'de telefoon niet. En de monteurs konden het euvel niet verhelpen. Ze waren van goede wille want bij Huize Brands was er altijd een koud biertje en een fooi. Alleen de telefoon bleef zo dood als een pier, geen geluid of gebrom, niets. De lokale telefoonmaatschappij was ten einde raad. Want ik vertikte het om mijn telefoonrekening te betalen. We woonden buiten Mwanza met hier en daar een paar hutten en wat huizen met Europeanen waar we geen contact mee hadden. Dus zaten we afgezonderd en geen telefoon, ik was nog al eens een nachtje weg dus een goede communicatie was van groot belang. Ten einde raad ging ik zelf de telefoon.kabels nakijken, tot buiten aan de weg waar een eenzame paal stond. Wat bleek nu, de telefoon had men verbonden met een dode electriciteitskabel. Hierna was het euvel snel verholpen. Een aardige anekdote hoorde ik van onze pater en huisvriend over communicatieproblemen. De pater woonde in het missiehuis in ~egezie en men zat al maanden zonder telefoon In een lange donkere gang hing de telefoon aan de muur, zo dood als een pier. Tijderis het avondeten klonk plotseling de telefoon, bard en dringend. De paters keken geschrokken elkaar aan, wat had dit te betekenen? Eén verbrak de stilte en zei dat iemand hem op moest nemen. Henk, de witte pater, was wat vlugger van begrip en begreep dat hier iets plaats vond wát niet normaal was. Maandenlang had de telefoon het niet gedaan Henk pakte de hoorn van de haak en zei, hallo. Het bleek een familielid van Henk te zijn uit Nederland die hem het droeve nieuws vertelde dat zijn tweelingbroer was overleden En zijn wens was dat Henk:hem zou begraven en de kerkdienst leiden. Na dit gesprek deed de telefoon het maanden niet meer. Henk kwam op tijd in Nederland aan om zijn tweelingbroer te begraven. Hoe kwam deze verbinding met Nederland tot stand?


Het toegezegde huis bracht meer problemen. Want 'no problem' bij een Afrikaan betekende dat je midden in de problemen zat. pus was de enige oplossing om twee kamers in een hotel te nemen, en zelf op zoek te gaan naar een geschikte woning. Het Tanzaniaanse bedrijf Nyanza Fishing & Processing Company Mwanza, waar ik met nog een Nederlander en twee Denen ging werken, deed niets. De school voor de kinderen·was geen probleem, deze stond onder leiding van een Anglicaanse bisschop en leerkrachten uit Engeland en Nieuw-Zeeland. Er heerste een strenge discipline, waar af en toe het Spaanse rietje nog werd gebruikt. Na wat gezoek en met mensen op hoge posten gesproken te hebben, kreeg ik een huis aangeboden in Mweru. Het huis was in oud koloniale stijl gebouwd. We verhuisden van de stad naar een buiten gewest, waar veel drankstokers woonden. Om het huis was een gigantische groentetuin, die vreemd genoeg al beplant was met casaveplanten. Niemand onderhield deze tuin, en hij was blijkbaar van niemand. Door de casaveplanten en de weelderige groei van onkruid was de tuin een toevluchtsoord voor ongewenste dieren zoals o.a. slangen geworden.

..

Toen niemand de casaveplanten kwam opeisen, schakelde ik de dorpsmedicijnman en dorpsoudste in. Daar waren we mee op goede voet komen te staan omdat we hem zo nu en dan een lift gaven naar de stad toe en af en toe een visje uit het meer brachten. Later zou hij ons huis vrijwaren ofinbraakproofmaken door zijn eigen afdoende wijze. Dieven in Huize Brands. De buren hadden al enige bezoeken gehad van het dievengilde uit Mwanza, en ook Huize Brands in Mweru kreeg op een stormachtige nacht met veel regen bezoek van deze lieden. Gré en de kinderen waren vooruit gereisd naar Nederland, waar we ons tropenverlof zouden doorbrengen, dus was ik alleen achtergebleven. Ik werd wakker door gestommel om het huis, niet wetende hoeveel het er waren en of ze bewapend waren deed ik de hoofdschakelaar van het licht uit. Het was hartstikke donker, ik begon toen alle lichtschakelaars aan te doen en zette onze grammofoon, waar toevallig het Urker mannenkoor op lag, op volle sterkte. Het geboefte buiten werd wat onzeker, wat had die gekke blanke ('Musungu') binnen voor plannen? Dit kwamen ze snel te weten toen ik de hoofdschakelaar omdraaide en Huize Brands buiten en binnen volop verlicht werd en bovendien de grammofoon, waar het Urker mannenkoor het lied 'Waar de blanke top der duinen'op volle sterkte ten gehore werd gebracht. Er was grote schrik bij het geboefte die niet op zulk een ontvangst gerekend had. Na deze gebeurtenis namen wij een nachtwaker in dienst, maar toen die 's avonds gewapend met pijl en boog het erf op kwam sloffen voelden wij ons niet erg op ons gemak. . Niet erg gerust op de man zijn kwaliteiten als bewaker en dievenvanger, vroeg ik hem of hij een houten lantaarnpaal op meer dan 50 meter kon raken. Ik was nog niet uitgesproken of de pijl bleef trillend in de paal steken. Ook onze medicijnman en dorpsoudste had gehoord van het bezoek van de dieven.

I I I I 1 1 I I I 1 1 1 1 I

I· I 1

1 1 1 I

Op een avond kwam hij uitgedost met veertjes, botjes, kralen en andere tekenen van waardigheid op bezoek bij Huize Brands. Een jongen vergezelde hem met een ladder en flesjes aan touwtjes. medicijnman beduide dat de flesjes aan de dakgoot kwamen te hangen. Ik vroeg wat er in de flesjes zat en de jongen, die wat Engels sprak, zei dat het een bezweringsvloeistof was en een vloek voor kwaadwillenden. Meewarig en vol ongeloof keek de van huis uit Calvinistische Urker naar dit heidens ritueel uitgevoërd door een Afrikaanse MedÎeÜnman. Rondom het huis hing hij de flesjes aan de dakgoot. De volgende dag kreeg ik bezoek van onze Nederlandse pater en huisvriend Henk Kager, deze zag de flesjes hangen. Vol ongeloof enbestraffend keek hij mij aan en zei dat hij dit niet van mij verwacht had. Niet op mijn gemak na deze confrontatie met de pater, mompelde ik schaapachtig: 'Baat het niet dan schaadt het ook niet'. Vreemd genoeg was wel dat de omliggende buren wel door de dieven bezocht werden en dat Huize Brands verschoond bleef van het bezoek van het geboefte.

De

Pater BerthoJd Deze uit Duitsland afkomstige witte pater was geruime tijd werkzaam voor de missie in Tanzania. Hij maakte zich niet alleen nuttig op het geestelijk vlak, maar legde in dorpen die verstoken waren van water een waterleiding aan. Voor Afrika een luxe. Hij deed dit werk met veel overgave, omdat water in Afrika soms van grote afstand gehaald moest worden, wat een zware taak voor de vrouwen en meisjes was. Toen sloeg het noodlot toe, een Nederlandse arts ontdekte bij pater Berthold een ernstige ziekte, nl. kanker. Hij bezocht op aanraden van deze dokter zijn geboorteland, en liet zich -onderzoeken in één van de beste klinieken van Duitsland. .Daar woonde nog zijn enige familielid, zijn zuster, waar hij afscheid van nam. De diagnose was duidelijk, hij had nog maar enkele maanden te leven. Bij zijn terugkeer in Tanzania, met de beste medicijnen op zak om de pijnen te verzachten en een brief voor zijn Nederlandse dokter in Mwanza, vertelde hij het droevige relaas aan zijn medepaters in de missiepost. Hij wilde nog, zoals hij de dorpsoudste beloofd had, zijn werk afinaken nl. de aanleg van de drinkwaterleiding. Tijdens deze werkzaamheden in het bewuste dorp leek het of zijn kwaal was genezen. De mensen uit het dorp waren toch ongerust omdat ze bang waren dat de zaak niet afgemaakt werd. Toen dit wel het geval was, was iedereen blij. Vooral de vrouwen en meisjes in het dorp omdat het water nu dichtbij was gekomen voor hun, zo hoefden ze niet meer van die lange afstanden in de hete zon af te leggen voor een emmer water. Pater Berthold genoot van deze vreugde en toen de dorpsoudste van het nabijgelegen dorp een hartstochtelijk beroep op hem deed met de vraag om ook te helpen bij de aanleg van een waterleiding. Pater BerthoId durfde niet te weigeren en beloofde ook daar een waterpomp aan te leggen. 's Avonds in de missiepost onder het avondeten, vertelde hij zijn medepaters zijn belofte aan een nieuw dorp deze van water te voorzien. Deze schudden hun hoofden en de oudste nam het woord, hij zei dat pater Berthold het voorgaande dorp had voorzien en dat hij tijdelijk bespaard was van de ernstige ziekte. Maar dat hij zich moest voorbereiden dit aardse leven vaarwel te zeggen en zich voor moest bereiden op het hemelse.


Bovendien, vervolgde de oudste van de paters, boven wacht je een loodgietersbedrijfje met gouden pijpen en kranen. Vredig sliep pater Berthold in. 'Daar hij dezelfde dag begraven moest worden, werden er boodschappers gestuurd en werd er getelefoneerd naar bekenden en vrienden. Teunis Ras en ik zaten buiten vis te roken, de telefoon werkte als vanouds niet. Mijn telefoon, merkte ik later, was aangesloten op een achtergelaten electriciteitskabel. Daar wij pater Berthold geholpen hadden, Teunis met zijn bootje en ik met een dieselmotor voor zijn aftandse Landrover. Tijdens het roken bespraken we nog de toestand van de pater. Teunis geknield hield het vuur in de gaten en gooide wat zaagsel op het vuur om dit te doven. De vis was bijna klaar, we hadden al geproefd weggespoeld met Konyaki, dit geestrijk vocht was beter dan het water uit de kraan. Plotseling kwam één van de Nederlanders het erf op en zei dat de pater over een uur begraven zou worden. Wat nu, we waren niet gekleed voor deze gebeurtenis en bij het visroken zie je er niet op je voordeligst uit. Maar Teunis zei, we gaan achterin staan in de kathedraal, zogenoemd bij de lokale bevolking. Bij de kathedraal was een enorme menigte .. op de been en daarbinnen zaten de genodigden en de hoogwaardigheidsbekleders en andere hoge gasten. onopgemerkt verschuilden wij ons achter een pilaar en konden nog net een blik in de kerk werpen, daar zagen ze de kist met daarbij de medepaters en andere kerkelijke leiders. De dienst zou beginnen toen een koorknaap naar het kerkportaal kwam waar wij stonden. Hij zei dat hij opdracht had gekregen om ons naar voren te brengen en dat wij naast de kist van pater Berthold moesten plaatsnemen . Met zachte dwang werden wij naar voren gebracht, smerig als wij waren van het visroken. Èij Teunis ontwikkelde zich een lichte paniek, want zo kon je je toch niet vertonen op een begrafenis? We moesten plaatsnemen elk aan een zijde van de kist, die open was. De overledene was gewikkeld in witte lakens. We gingen zitten met een blik op oneindig en het verstand op nul. Van de dienst hebben we niets gehoord, we werden de hele dienst verbaasd aangestaard door de genodigden in de kerk Wie waren deze Musungu's (blanken) in hun smerige kleding? In de chaos op het kerkhof, waar iedereen probeerde rond het graf te komen, verdwenen wij stilletjes en zochten onze rookton op waar de vis van de spietjes (staven) was gevallen in het vuur en was verbrand. Dus geen gerookte vis die dag.

Mijn belevenissen als missionaris van 1928-2001 Infebruari 2002 stuurde Henk Kager, zoals hij beloofd had, het boekje door hem geschreven. (zie titel hierboven) Inmijn eerste boek reisverhalen van 1930 tot 1980 verhaalde ik uitgebreid over Henk, die ons regelmatig bezocht in Bwiru, even buiten Mwanza in Tanzania.

I

I

Zie: Dieven in Huize Brands Lokale weenvrouwen in Mwanza Safari van Dar es Salaam over Klein Zwitserland Communicatieproblemen Hier volgt het verhaal uit zijn boek:

I I I I I I I I I I I I I I

H.J.M. Kager M.Afr.


We sliepen niet veel, zo nu en dan er even uit voor je weet wel. Om 6 uur begon het licht te worden. Ik zei: Teunis, ik ga weer naar de ingang. Ze hebben wel gezegd: we komen jullie eruit halen, maar dat "weetje wel. Goed, zei Teunis, neem Marije en de kinderen dan met je mee. Alleen Janneman bleef bij vader inde auto. Wij op weg. Ineens zei Marije : een leeuw. Nee, zei ik, dat is een gnoe. Maar er had van alles kunnen gebeuren. Na een uur waren we bij de ingang. Jelle had lekker geslapen. Ik vroeg de heren: wat nu ? Ze zeiden: hier 3 km vandaan woont mijnheer Kiboko, die haalt wel eens meer auto's uit de modder. De weg van Musoma naar Mwanza was vlak bij. De bus kwam vrij snel. Wij er in. Na 3 km ik eruit en op zoek naar de Heer Kiboko, die ik snel vond. Marije en de kinderen gingen verder met de bus, richting Mwanza en toen Kiboko zijn landrover klaar had, gingen we naar de ingang. Weer gingen er twee kerels met geweren mee en wij op weg naar Teunis. De kabel aan de auto en die landrover trok de auto van Teunis er uit, als was het een luciferdoosje. Bij de ingang afrekenen en toen: ik heb niet genoeg benzine, zei Teunis. Gelukkig hadden ze nog wat vliegtuigbenzine, want er"was daar een airstrip. Dat gaat ook. Teunis en ik en Janneman richting Mwanza. In Bujora stonden Marije en de andere kinderen langs de weg, want de bus had pech... gebeurt wel meer. Zij zagen ons voorbij gaan en schreeuwden: Teunis, Teunis, maar ja, wij wisten van niets en reden door. Thuis aangekomen bleek, dat Mamma en de kinderen er niet waren. We stonden net op het punt naar de stad te gaan, toen ze met een taxi aan kwamen. Ze waren met een andere bus naar Mwanza gegaan en toen met de taxi naar huis. Nou, iedereen onder de douche, want we waren vies en vuil, een flinke borrel en toen even plat - het was twee uur in de middag. Daarna nam ik mijn kevertje en ik weer naar Nyegezi. Nou, sinds dat evenement kon ik geen kwaad meer doen bij de familie Ras. Ik had mijn leven op het spel gezet tussen de wilde dieren. Van toet) af aan was ik helemaal in. Een keer gingen we zeilen: ik in mijn boot en Teunis met een onervaren Deen in een andere boot. Even buitengaats werd het donker, het begon te waaien, ik weer de baai in en toen zag ik Teunis met die Deen naar buiten gaan. Ik zei: zijn die twee gek? Weer keek ik om en daar gingen ze net over de kop. Maar de wind was zo sterk. Ik kon er niet tegenin naar hen toe. Ik naar een landingsplaats in Butimba. Toen de wind wat ging liggen, kwam Josef die de reddingsboot bestuurde naar ons toe. Ik zei: op naar Teunis, want die ligt om. Maar ik heb niet voldoende benzine, zei Josef, ik moet eerst de hele baai over terug naar de club om benzine te halen. Goed, hij sleepte mij achter zich aan, want dat ging vlugger dan zeilen, omdat de wind was gaan liggen. Bij de club benzine erin en wij op weg naar Teunis. Hij was afgedreven, maar we vonden hem toch vrij snel. En wat zagen we : de boot nog op zijn kop en Teunis en die Deen' in het water, zich vastklampend aan de boot. Ze lagen zo al twee uur in het water. Haal me eruit, zei Teunis, mijn hart, mijn hart. Goed, Teunis en die Deen in de reddingsboot, Josef en ik draaide hun boot om, die vol water zat. Ik erin. Ik kon niet gaan zitten, want hij was topzwaar en bij het minste of geringste kapseisde hij. Dus ik stond achterin met het.roer tussen mijn benen. Toen de boot, getrokken door Josef, een beetje vaart kreeg, werd het water er vanzelf uitgezogen door de selfbailers. Aangekomen bij de club, wilde Teunis uit de boot springen, hij gleed uit en brak een rib op de rand van de boot. Maar verder alles goed. Iemand gaf mij droge kleren, een stevige borrel en dat was dat. Nou, dat was de tweede keer, dat ik Teunis uit de pinarie haalde. Ik was toen nog meer in. Evert zeilde niet. Hij zorgde voor de machines. Een jaar lang ging ik elke woensdag naar Teunis om zijn zoon en dochter, Jakke en Willy, elk een uur bijles te geven: wis- en natuurkunde. Ze volgden de LOl: de Leidsche Onderwijs Instelling. Dan bleef ik eten, en lekker, want Marije kon goed koken. En op donderdag ging ik naar Evert en Gré in Bwiru. En ook daar kreeg ik lekker eten. Waarom? : Gré kon ook heerlijk koken. Een jaar lang was zij housemember op de club en verzorgde de parties. Teunis voerde Evert wel eens door te zeggen: ja, de liefde gaat door de buik, Evert. Steeds als ik op verlof kwam, moest ik naar Urk, naar Teunis en Marije en naar Evert en Gré en dat doe ik nu nog steeds, elk jaar minstens één keer. Jammer genoeg is Teunis in 1993 overleden.


LokaJe weenvrouwen in Mwanza Op 19 september 1976 overleed plotseling mijn moeder. Het bericht per telegram arriveerde snel in Mwanza. Ik belde direct terug naar mijn bedroefde familie op Urk en zei dat ik kost wat kost op de begrafenis aanwezig wilde zijn. Het droeve bericht ging ook door Mwanza. Ik maakte direct aanstalten om naar Urk te vertrekken, ik kreeg ook meteen alle medewerking van instanties en anderen. Normaal moet men weken van te voren een reis plannen naar Europa, maar nu was één en ander razendsnel voor elkaar, dit kan ook in Afrika! Daar ik de reis zelf moest betalen was het ondoenlijk om met het hele gezin te gaan. Jarenlang had ik hier een verzekering voor afgesloten, maar juist nu was ik het een jaar . vergeten. Goede raad was duur en snel moest er iets gebeuren. Ik raadpleegde een goede kennis bij de bank van Tanzania, want om snel in het bezit te komen van een vliegticket moest in het bezit zijn van buitenlandse valuta. Om daarvoor geld vrij te maken kan weken duren. Listig vroeg hij wat er voor hem aanzat, de bittere ellende van de heilstaat Tanzania had hem ook getroffen in de portemonnee. Toen dit onderling tot volle tevredenheid was geregeld vroeg hij wat ik aan buitenlandse valuta bezat. Ik zei 5 Engelse ponden, zijn commentaar was: dan stort je die toch? Nog niet begrijpend stortte ik deze ponden en ik kreeg een stortingsbewijs waarop stond dat ik buitenlandse valuta op de bank van Tanzania had gestort. Met dit bewijs kon ik bij een lokaal reisbureau mijn ticket halen en betalen in Tanzaniaanse shillings, waar ik voldoende van had.

Ik was geboekt op de KLM vlucht uit Zuid-Afrika met een tussenstop in Nairobi. Hier moest ik de volgende dag met een klein vliegtuigje gecharterd uit Mwanza naartoe. Daar onze huisvriend, pater Henk, in Nyegezie het nieuws nog niet wist, wilde ik dat hem . persoonlijk mededelen. Ik ging met Gré naar Nyegezie en vertelde Henk het droeve nieuws. Hij condoleerde mij met het verlies en vroeg of hij de volgende dag een mis mocht opdragen voor mijn moeder. Dit kon ik niet weigeren. De avond voor het vertrek zaten we op de veranda naar de ondergaande zon te kijken met enkele vrienden waaronder Teunis en de pater. Plotseling begon onze waakhond waanzinnig te blaffen. Deze hond, van onbekend ras, had een aversie voor Afrikanen, dit kwam omdat de Afrikaanse jeugd die deze honden op het terrein van een blanke bekogelden met stenen. Er kwamen vrouwen het terrein op, de vrouwen waren gekleed in het zwart en hadden een zwarte doek over het hoofd. Het bleken weenvrouwen te zijn. Ik wist niet wat ik hiermee aan moest dus liet ik ze hun gang maar gaan. Aan de voet van de veranda gingen ze op de eerste trede zitten en begonnen te huilen en misbaar te maken. Het ging door merg en been en hoe moesten we ze stoppen? Teunis fluisterde dat ik ze wat shillings en wat flessen bier moest geven, dan zijn ze zo vertrokken. Ik liet de pater dit afhandelen en inderdaad na het geld en het bier aangenomen te hebben, waren ze zo vertrokken. De kinderen stonden in hun piama stokstijf deze gebeurtenissen gade te slaan, en konden die nacht slecht slapen. De reis naar Urk verliep voorspoedig en ik kon gelukkig bij de begrafenis van mijn moeder ZIJn. Met het overlijden van mijn vader zat ik in Soedan. Daar verliep het echter heel anders. EVERT

norms set by the Protein Advisory Group of the United Nations. Experiments in th is direction by the project resulted in an FPC that showed a much darker colour as compared to ordinary fish meal of the same source. Consumer acceptance tests with this type B FPC were clearly unsuccessfull. The non-acceptanceofthis fish-meallike product was probably mainly due to psychological reasons, since it can be c1aimed that the product is certainly not inferior to the sun-dried fish that is sold readily tot the same target group.

Project title: Freshwater Fisheries Mwanza, Tanzania. Execution

The problem seems to be largely one of incorporating the product in the local diet. Efforts to obtain a more acceptable type of FPC from Haplochromis are now being continued. The fisheries station at Nyegezi has in it first decade of course occupied itself with numerous ot her aspects of fishing and fish handling. Training and education have always played a significant role in the whole of the activities. It is expected that the institute will continue to fulfil its role ,. in the development of Tanzanian fisheries ...

Research

Station

"Nyegezi",

Box 1213,

: Fisheries Dept. of the Ministry of Natural Resources Tourism. Dar es Salarn. lnstitute for Fishery Products TNO, Box 183 Ymuiden, Nether lands. Bureau for International Projects TNO, Box 778, The Hague, Netherlands.

and

FRESHWATER FISHERIES RESEARCH STATION "NYEGEZI"

• a fisheries development project in Tanzania

In 1966 the Institute for Fishery Products TNO of the Food Research Organization TNO started with the execution of a fisheries project on the shores of Lake Victoria in Mwanza, Tanzania. This project was the result of a bilateral agreement on technical assistance between Tanzania and the Netherlands. Altogether the Netherlands participation has lasted ten years. At the time of the project start the then newly established Fisheries Department in Tanzania had high expections about the possibility to increase catches by local fishermen with the introduetion of mechanized fishing boats and modern fishing methods on Lake Victoria. The main objects of the project were initially to provide technical assistance with regard to handling and processing of fish and training of future fisheries officers in these aspects of fisheries. The station was therefore provided with a range of equipment and machinery for processing, such as: smoking and drying kilns, canning equipment, a fish meal pilot plant, ice plant, ice store, freezing plant, cold store, workshop, chemical and microbiological laboratories. The Dutch staff of the project va ried through the years in strength and compositron. Altogether 29 men-years were provided. At one time the staff consisted of a food technologist, an economist, a marketing expert and two master-fishermen. Tanzania provided counterparts, local staff and buildings and in a later stage ernployed an expatriate fishery biologist. The supply of raw material for experimental and marketing purposes turned out to be a difficult problem to solve. The project, upon its exension in 1970, was therefore provided with a fishing vessel, a stern trawler of 15 meters length and 100 Hp engine. With the addition of this new item supplies were secured and activities extended into

the field of exploratory fishing, collection of data and statistics of fishi ng and the training of local crew. The fishery department at the time added a fishery biology and limnology section to the project. Meanwhile UNDP had established a fisheries project, aimed primarily at the study of the different fish species in the lake, their standing stocks and sustainable yields, in Jinja, Uganda. In cooperation with th is project the station in Mwanza has been able to add substantially to the amount of data on fishing potentials of Lake Victoria while at the same time it was possible to map the good fishing grounds in the Tanzanian part of the lake and study economie feasibility of modern fishing methods. Among other things it was established th at Lake Victoria holds a vast stock, estimated at 600.000 tons, of a species group of small fishes called Haplochromis. Of this standing stock an estimated 200.000 tons may be harvested annually. The exploitation of such a vast and virtually untapped resource obviously presents achallenge. Because the Haplochromis, due ro its small size and boniness, is not readily accepted by consumers, the chances of marketing large quantities of this fish as fresh or dried product are rernote, However the marketing section of the project has tried this and booked some success by distributing the fresh iced Haplochromis via middlemen in small villages at some distance from the lake at very low but still economical prices. The consumers th us reached were all of the very low income group inhabitating the rural areas. These efforts have now been continued on a slightly larger scale as a feasibility study that forms part of a World Bank project for Tanzanian fisheries. This study, together with the data previously collected, is expected to supply Tanzanian development planners with the

e

data necessary for the establishment of fishing cum processing and marketing cooperatives based on the Ujamaa principle. This sort of operation, however, is not likely to grow to a turnover of, e.g, 50.000 tons annually within the foreseeable future, if only for the high distribution costs caused by the lack of good allweather secondary roads. The only option when one has to deal with large quantities of fish that is not too popular with consumers is at the moment the production of fish meal. The alternative is to leave the available stocks to a large extent unexploited. With the projects vessel trawling a 20 mm mesh size net, catches of up to 1200 Kg per hour were no exception. Meanwhile the decision to start a fish meal factory has been taken and implemented. The production of this factory, presently being supplied by means of a fleet of four

small stern trawlers with containerized fish hold to store the catch, will enable Tanzania to stop the import of fish meal. The factory at full capacity will be capable of producing some 2500 tons of fish meal annually. The production of protein for human consumption by inclusion of fish meal in animal feed is of course an inefficient way to utilize the protein available from the resource. It is hoped that in the longer run a convenient and economie method comes available to use part of the possible catches to produce a type B fish protein concentrate for direct human consumption. One difficulty here is the fact that the bones of Haplochromis contain a high amount offluorine. Any method to produce an FPC for human consumption from this resource must therefore include a step in which most of the bones are removed if one is at least expected to conform to the

e

The project vessel MZ 1 "Mdiria"

TE
re

\) tC-/oa. I ff f1E~r<

D

e

H E:"î'

NIET

~~,-o.~VAN DAT _ _ ~---=B=-=E=-:::NAUWDE '-~

-I I

I

.

. I

:>

, file:/IF:\evert05.jpg

11 ~

ttFJ)II
197f)

Vfé1DRf A M'EK-A

24-3-02

Reisverhalen en. beschrijvingen. van. E. Brands en familie. Periode

Recommend Documents