Reğioburgemecsier Noord-Holland
Postadres
Behandeld door Directe telefoon E-mail Onderwerp Datum Ons kenmerk Uw kenmerk
Postbus 57 2000 AB Haarlem
R oel van der Wal 06 - 20871327 roei, van. der.wal@kennemerland. politie.nl
* Aan: Burgemeesters van Noord-Holland, Hoofdofficier, Politiechef
Voortgang meerjarenbeleidsplan 23 juni 2014
Blad Bijlage(n)
Geachte burgemeester, hoofdofficier en
politiechef,
o
B i j g a a n d t r e f t u d e 70 Zo c o n c e p t v e r s i e v o o r h e t I n t e g r a a l
Meerjarenbeleidsplan
Veiligheid 2 0 1 5 - 2 0 1 8 v o o r de e e n h e i d . Een b i j z o n d e r e e d i t i e : v o o r het eerst w e r k e n g e m e e n t e n , Openbaar Ministerie en politie vanaf de start g e z a m e n l i j k aan de totstandkoming van dit beleidsplan. I nde werkwijze tot nu toe staat centraal: «
de verbinding tussen lokale, eenheidsbrede en landelijke
prioriteiten
»
brede betrokkenheid en draagvlak voor de inhoud van beleid b i j g e m e e n t e n , OM en politie; door actief s a m e n t ew e r k e n aan voorstellen e n oplossingen en tijd voor ambtelijke consultatie van conceptproducten;
«
inzet van v a k m a n s c h a p en deskundigheid v a n beleidsvoorbereiders adviseurs van g e m e e n t e n , OM en politie in de t o t s t a n d k o m i n g van
en inhoud
en opbouw van het plan; »
samenbrengen van de diverse belangen van partners in proces en plan door inzet van een onafhankelijke, externe procesbegeleider en schrijver.
Dit concept bevat voorstellen
voor:
»
Opbouw en inhoud van het plan
«
Een g e m e e n s c h a p p e l i j k e v e i l i g h e i d s m i s s i e en - s t r a t e g i e v o o r d e i n t e g r a l e veiligheidsaanpak inde k o m e n d e
»
beleidsperiode
Prioritering van vijf veiligheidsthema's (elk m e t een clustering van veiligheidsproblemen) t.b.v. het v r i j m a k e n van capaciteit en middelen de eenheid-brede aanpak hiervan in deze periode.
voor
Regioburgemeester A o o r d - l l o l l n n d
Bij de t o t s t a n d k o m i n g v a n d i t d o c u m e n t zijn u w a m b t e n a r e n g e r a a d p l e e g d e n intensief betrokken bij de formulering v a n prioriteiten en aandachtsvelden. In de a a n l o o p o p d e 90 Zo v e r s i e w o r d e n d e l o k a l e i n t e g r a l e v e i l i g h e i d s p l a n n e n o
verwerkt,
evenals de aanvullingen vanuit experts op de prioriteiten.
D e z e v o r m v a n c o n s u l t a t i e is s c h r i f t e l i j k . U k u n t t o t e n m e t 7 j u l i o p - o f aanmerkingen plaatsen m e t betrekking tot de structuur en inhoud van dit d o c u m e n t . D e z e w o r d e n v e r w e r k t i n d e 90 Zo v e r s i e e n v e r v o l g e n s o p n i e u w a a n u o
voorgelegd. Indien noodzakelijk, kan de werkgroep integrale
samenwerking
n a d e r e t o e l i c h t i n g g e v e n o p h e t p r o c e s e n o f i n h o u d . C o n t a c t p e r s o o n is R o e l v a n der Wal (roei.van.der.waĶakennemerland.p olitie.nl en 06 -
43209739).
Met vriendelijke groet,
Bernt Schneiders Regioburgemeester
2
Samen aan zet voor een veiliger Noord-Holland Integraal Meerjarenbeleidsplan Veiligheid 2015 - 2018
Gemeenten, Openbaar Ministerie en Politie eenheid Noord-Holland
Werkgroep Integrale Samenwerking IMH |
Inhoud Bestuurlijke s a m e n v a t t i n g
pag
Voorwoord
pag
1
Inleiding
pag
2
A m b i t i e v o o r een veilige(r) N o o r d - H o l l a n d
pag
3
Samen aan zet
pag
4
Tijd v o o r p r i o r i t e i t
pag
5
Sterkteverdeling van politie
pag
Bronbijlage
pag
Colofon Toevoegen 90X
versie
Bestuurlijke samenvatting Samenvatting bestuurlijke boodschap en i n h o u d Toevoegen in lOOYo versie
Voorwoord Toevoeging
in de 90%-versie.
Op basis van bestuurlijke
feedback
en - besluiten
rond
70%-versie.
V o o r w o o r d belicht n i e u w e status van het m e e r j a r e n b e l e i d s p l a n : v o o r het eerst is dit een integraal plan w a a r v o o r g e m e e n t e n , O M en Politie vanaf start constructief en slagvaardig h e b b e n s a m e n g e w e r k t . Bevat de maatschappelijke en bestuurlijke boodschap v a n u i t de 38 burgemeesters, Hoofdofficier van Justitie en politiechef Eenheid N o o r d - H o l l a n d v o o r de k o m e n d e beleidsperiode. Titel slaat t e r u g o p bestuurlijke boodschap. Vanuit deskundigen is g e o p p e r d : 'Samen aan zet v o o r veiliger N o o r d - H o l l a n d ' . V o o r uitleg bestuurlijke boodschap b e t e k e n t dit: specifiek ingaan o p gezamenlijke b u n d e l i n g van krachten v o o r b e w a k e n , handhaven en v e r b e t e r e n van veiligheid in het gebied van de e e n h e i d . Dwz: nóg eerder, intensiever en effectiever s a m e n w e r k e n o m de gezamenlijke veiligheidsambitie t e kunnen realiseren. O n d e r t e k e n d d o o r 38 burgemeesters, HovJ, politiechef NH (Lay out-idee
(100X versie): fotootjes
plaatsen
van alle burgemeesters,
hovj en
politiechef)
4
1
Inleiding
De Politiewet 2012 bepaalt dat burgemeesters en h o o f d o f f i c i e r van justitie minimaal eens in de vier jaar een beleidsplan vaststellen v o o r de regionale eenheid van politie die in hun gebied haar taak u i t v o e r t . M e t dit meerjarenbeleidsplan veiligheid v o o r de eenheid Noord-Holland geven de 38 1
g e m e e n t e n , het Openbaar Ministerie ( O M ) én politie in de e e n h e i d hier samen uitvoering aan. 2
Het is een beleidsplan op h o o f d l i j n e n v o o r de periode 2015 - 2018, dat integraal t o t stand is g e k o m e n . G e m e e n t e n , O M en politie zijn van begin af aan gezamenlijk o p g e t r o k k e n in de p l a n v o r m i n g . Een effectieve gezamenlijke inzet in de uitvoering van veiligheidstaken is namelijk gebaat bij een gemeenschappelijke, onderliggende a m b i t i e en plan v o o r een veilige(r) e e n h e i d . Dit beleidsdocument is bedoeld v o o r een bestuurlijke en a m b t e l i j k e lezersgroep: burgemeesters, gemeenteraadsleden, officiers van justitie en parketleiding van het O M , eenheidsleiding en m a n a g e m e n t van politie en beleidsvoorbereiders O O V v a n g e m e e n t e n , politie en O M . Het d i e n t als basis v o o r b e s l u i t v o r m i n g en verdere u i t w e r k i n g van beleid. IVP's als vertrekpunt G e m e e n t e n v o e r e n de regie o p de lokale integrale veiligheid. D a a r o m zijn de gemeentelijke Integrale Veiligheidsplannen (IVP's) als v e r t r e k p u n t g e n o m e n v o o r dit beleidsplan v o o r de e e n h e i d . 3
De veiligheidsproblemen uit de IVP's die g e m e e n t e n de k o m e n d e j a r e n lokaal m e t v o o r r a n g w i l l e n aanpakken (de lokale p r i o r i t e i t e n ) , zijn geïnventariseerd. Daarna zijn deze, samen m e t andere eenheid-brede veiligheidsproblemen, o p basis van verschillende criteria beoordeeld en g e w o g e n . Daarbij was de vraag of bepaalde veiligheidsproblemen w e l l i c h t zó o m v a n g r i j k zijn of zoveel impact h e b b e n , dat de aanpak ervan p r i o r i t e i t zou m o e t e n krijgen v o o r de hele e e n h e i d . M e t de achterliggende overtuiging dat een krachtenbundeling o p eenheidsniveau de aanpak effectiever maakt. O m d a t dan meer capaciteit, middelen en k n o w h o w vrij k u n n e n w o r d e n gemaakt o m het p r o b l e e m op te lossen. Landelijke doelstellingen en thema's Naast deze p r i o r i t e i t e n uit de g e m e e n t e l i j k e IVP's en de e e n h e i d - b r e d e p r i o r i t e i t e n zijn o o k de landelijke doelstellingen die de minister van Veiligheid en Justitie opstelt v o o r de p o l i t i e relevant 4
v o o r dit meerjarenbeleidsplan. Ze zijn o p g e n o m e n in de Strategische Veiligheidsagenda 2015 2 0 1 8 . Bijvoorbeeld o m d a t ze grensoverschrijdend zijn o f landelijk spelen en v o o r 5
k w a l i t e i t s v e r b e t e r i n g een gemeenschappelijke aanpak nodig is. M a a r het kan ook zijn dat lokaal en eenheid niveau de benodigde k n o w h o w en expertise, technische m i d d e l e n of innovatieve aanpakken niet beschikbaar zijn. Van de eenheid w o r d t een bijdrage v e r w a c h t in de aanpak van deze 'landelijke t h e m a ' s ' . Het gaat in deze beleidsperiode o m o n d e r m i j n e n d e criminaliteit, cybercrime, f r a u d e , k i n d e r p o r n o en High
Art 39 lid 1 Politiewet 2012. Zie voor volledige tekst van dit artikel het bronnenoverzicht op pagina.. Vanaf 2015 omvat het gebied van de regionale eenheid Noord-Holland nog 36 gemeenten. Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer fuseren per 1 januari van dat jaar. Bij aanvang van het planproces het voorjaar van 2014 hadden nog niet alle betrokken gemeenten een IVP, o.a. in verband met de coalitievorming in de pas gekozen gemeenteraden. Op basis van art 18 lid 1 Politiewet stelt de minister elke vier jaar landelijke beleidsdoelstellingen vast voor de politie. Op basis van art 20 lid 1 bepaalt de minister vervolgens voor alle regionale eenheden een verwachte bijdrage aan de realisatie van de landelijke beleidsdoelstellingen. Dat gebeurt in de vorm van doelstellingen voor de eenheid. Het (meerjaren)beleidsplan voor de eenheid moet deze doelstellingen voor de eenheid 'in acht nemen' (art 39 lid 1). Zie voor betreffende wetsteksten het bronnenoverzicht op pagina .... Strategische Veiligheidsagenda 201S - 2018, vastgesteld op 2014 (aanvullen). 1
2
3
4
5
5
Impact Crimes (HIC). Binnen deze laatste categorie van veiligheidsproblemen legt de Veiligheidsagenda de nadruk o p de aanpak van w o n i n g i n b r a k e n , overvallen, s t r a a t r o v e n , g e w e l d en jeugdcriminaliteit. Basis en hoofdlijnen voor 2015 - 2018 Dit integrale meerjarenbeleidsplan belicht de actuele veiligheidssituatie in Noord-Holland en de gemeenschappelijke veiligheidsambitie en - s t r a t e g i e van g e m e e n t e n , O M en politie. Het zet vervolgens uiteen w e l k e veiligheidsproblemen o p basis daarvan en na deskundige w e g i n g ' e e n h e i d - b r e e d ' als p r i o r i t e i t zijn b e s t e m p e l d v o o r deze p e r i o d e . Dit zijn veiligheidsproblemen die zó belangrijk zijn, dat de t i e n d r i e h o e k e n binnen de eenheid bereid zijn o m extra capaciteit en 6
m i d d e l e n in t e z e t t e n v o o r de aanpak ervan. Het uitgangspunt daarbij is overigens dat v o l d o e n d e capaciteit beschikbaar blijft v o o r de aanpak van eventuele andere (lokaal g e p r i o r i t e e r d e ) v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n en v o o r normale 'going c o n c e r n - a c t i v i t e i t e n ' v o o r de veiligheid. Die laatste b e t r e f f e n nadere uitwerking
van term en inhoud
'going concern'
voor
90%-versie.
Dit plan schetst verder de hoofdlijn van de beoogde integrale aanpak v o o r de e e n h e i d - b r e d e g e p r i o r i t e e r d e veiligheidsthema's. Inclusief de belangrijkste m i d d e l e n die daarvoor k u n n e n w o r d e n ingezet. Daarbij blijft er r u i m t e voor m a a t w e r k : a f s t e m m i n g van de aanpak op de specifieke situatie in een bepaald gebied. T o t slot k o m t ook de verdeling van de beschikbare politiesterkte aan de o r d e in dit beleidsplan, m e t beschikbaarheid van w i j k a g e n t e n ( c o n f o r m bepaling in de P o l i t i e w e t ) . 7
Realisatie, sturing en verantwoording V o o r de realisatie van het m e e r j a r e n b e l e i d w o r d e n op diverse niveaus en o n d e r d e l e n uitvoerings- en organisatieplannen gemaakt. Daarin w o r d e n aanpak en de inzet van mensen en m i d d e l e n v e r d e r u i t g e w e r k t . Structuur en p r o d u c t e n zijn nog in o n t w i k k e l i n g , ook o m d a t integrale s a m e n w e r k i n g o p beleidsniveau in de eenheid nog j o n g is. Ze zullen in deze beleidsperiode v e r d e r v o r m krijgen. Sturing op de uitvoering van dit m e e r j a r e n p l a n v i n d t plaats o p diverse niveaus: »
In de lokale d r i e h o e k e n (basisteamniveau): bepalen de integrale aanpak en de verdeling van capaciteit en m i d d e l e n v o o r de aanpak van zowel lokale p r i o r i t e i t e n als regionaal geprioriteerde thema's;
«
In de regionale driehoek ( m e t daarin de regioburgemeester, h o o f d o f f i c i e r van justitie en politiechef van de eenheid). Deze s t u u r t o p de u i t v o e r i n g van de e e n h e i d - b r e d e g e p r i o r i t e e r d e veiligheidsthema's. En o p de activiteiten v o o r realisatie van de e e n h e i d doelstellingen op de (landelijke) t h e m a ' s uit de Strategische Veiligheidsagenda.
«
Heeft deVlO-
het overlegorgaan
van de voorzitters
hierin nog een rol? Houdt deze bijvoorbeeld veiligheidsproblemen, capaciteit
daarvoor
incidenten
en evenementen
over de diverse
van de tien driehoeken
zicht op de aanpak van
in de eenheid
-
belangrijke
in de eenheid en op de verdeling
van
driehoeken?
Beleidsmatig/bestuurlijk w o r d e n aanpak en realisatie van beleidsdoelstellingen uit dit plan b e w a a k t en v e r a n t w o o r d d o o r : *
Het Regionaal Beheers Overleg Politie (RBOP), namelijk over eenheid-brede doelstellingen o p o
de g e p r i o r i t e e r d e veiligheidsthema's;
o
de t h e m a ' s uit de landelijke Strategische Veiligheidsagenda.
De eenheid r a p p o r t e e r t hierover in een jaarverslag .
In de driehoeken geven gemeente(n), OM en politie samen sturing aan de veiligheidsaanpak. Opname in dit beleidsplan van de sterkteverdeling binnen de eenheid gebeurt eveneens op grond van art 39 lid 1 en art 38a lid 1 (Politiewet 2012). De sterkteverdeling over de verschillende eenheden wordt door de minister bepaald, op basis van art 36 lid 1 van diezelfde wet. 7
6
»
Het Artikel 19-overleg (van Regioburgemeesters en Openbaar M i n i s t e r i e ) , m.b.t. de t h e m a ' s en doelstellingen uit de landelijke Strategische Veiligheidsagenda.
7
2
Ambitie voor een veilige(r) Noord-Holland
G e m e e n t e n , O M en politie in de eenheid w i l l e n Noord-Holland nóg veiliger maken en h o u d e n . Er bestaan een sterke w i l en w e n s o m m e t elkaar én samen m e t de mensen en organisaties in dit gebied in t e zetten o p een leefbare o m g e v i n g . Veiligheid is daarin een gezamenlijke v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d , m e t v o o r iedereen een eigen rol en taak. Veiligheid is een o p d r a c h t v o o r ons allemaal. M e n s e n die in dit gebied w o n e n , w e r k e n en recreëren kunnen zelf veel doen o m hun b u u r t en o m g e v i n g veiliger t e m a k e n . M a a r daarbij m o e t een ieder w e l kunnen rekenen op een krachtige o v e r h e i d . Een g e m e e n t e , O M en politie die w a a r nodig hulp bieden bij het oplossen van v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n . Als organisaties die één taal spreken en in goede a f s t e m m i n g hun krachten bundelen. Samen sterker O m d a t veiligheid niet begint of s t o p t bij g e m e e n t e g r e n z e n , valt veel w i n s t t e behalen m e t een evenwichtige gezamenlijke aanpak v o o r het gebied van de eenheid als geheel. Samenwerking is b o v e n d i e n een v o o r w a a r d e o m de beschikbare capaciteit, financiële en andere m i d d e l e n goed en slim te b e n u t t e n . V o o r de periode 2015 - 2018 geldt d a a r o m de uitdaging o m nóg eerder, intensiever en beter m e t elkaar samen t e w e r k e n aan veiligheid in n e t w e r k e n . In tijdelijke of langduriger, constructieve v e r b a n d e n m e t g e m e e n t e n , politie, O M en tal van andere organisaties. Én m e t de mensen die in dit gebied w o n e n , w e r k e n en recreëren. Belangrijke v o o r w a a r d e hiervoor is dat alle partijen elkaar - als partners in veiligheid - goed k u n n e n bereiken, verstaan en v e r t r o u w e n . Of dat lukt zal uiteindelijk afhangen van de w i l en bereidheid van een ieder: o m zich daarvoor in t e zetten en steeds w e e r s a m e n w e r k i n g en a f s t e m m i n g te zoeken. Hoopgevende resultaten In 2013 nam het aantal misdrijven en m e l d i n g e n van overlast en criminaliteit in de eenheid af . 8
Bovendien bleek uit de jaarlijkse integrale V e i l i g h e i d s m o n i t o r dat het veiligheidsgevoel van mensen was v e r b e t e r d . Een m o o i e steun in de rug v o o r de integrale w e r k w i j z e die in de eenheid steeds m e e r v o r m krijgt. En een stimulans v o o r de gerichte en gezamenlijke inzet o p de aanpak van de meest impactvolle veiligheidsproblemen o m d a t die mogelijk resultaat oplevert. A c h t e r o v e r leunen is zeker geen o p t i e . W a n t het kan nog steeds veiliger! Bovendien is het de bedoeling o m het daar waar het nu veilig is, ook veilig t e h o u d e n . Belangrijke invloeden Daarbij hebben veiligheidspartners in de e e n h e i d t e m a k e n m e t (algemene) maatschappelijke, politieke, economische en sociale o n t w i k k e l i n g e n en t r e n d s die van invloed zijn op de samenleving en veiligheid (o.a. digitalisering, v o r m i n g van een i n f o r m a t i e - , n e t w e r k - en participatiemaatschappij). V o o r een positief resultaat op de veiligheid is het van belang hier rekening mee t e h o u d e n in de integrale aanpak van veiligheidsproblemen. Daarnaast speelt ook het karakter van het gebied een belangrijke rol. Dat bepaalt namelijk in sterke m a t e w e l k e veiligheidsproblemen hier v o o r k o m e n . En het is van belang v o o r de aanpak van die p r o b l e m e n . Variatie is het belangrijkste gebiedskenmerk van de eenheid. Afwisseling is de standaard: in landschap, inrichting en bevolking, maar ook in bestuurlijke organisatie én in de veiligheidssituatie.
Zie Jaarverslag Eenheid Noord-Holland 2013.
8
5
r
Op een oppervlakte van ongeveer 5.600 km2 leven bijna anderhalf m i l j o e n i n w o n e r s . In de z o m e r m a a n d e n zijn dat er - zeker bij m o o i w e e r - al snel t i e n d u i z e n d e n m e e r : v a n w e g e de toeristische aantrekkingskracht van het gebied en aanwezigheid van de (wereld)luchthaven Schiphol. Veiligheidsproblemen in de eenheid hangen o n d e r m e e r samen m e t de bestaande mix van landelijke en stedelijke gebieden en g e m e e n t e n . Zowel (Rand)stedelijke als 'landelijke' criminaliteit en overlast k o m e n h i e r v o o r . De impact van typisch 'stadse' p r o b l e m e n als overvallen en straatroven is hier feitelijk niet m i n d e r g r o o t dan e e n p r o b l e e m van het ' p l a t t e l a n d ' als a r b e i d s u i t b u i t i n g in de agrarische sector. De p r o m i n e n t e aanwezigheid van w a t e r in het gebied speelt eveneens een r o l . Het w a t e r zorgt - via t o e r i s m e en recreatie - o n d e r m e e r v o o r g r o t e wisselingen en pieken in het aantal mensen dat in het gebied verblijft. Daarnaast v o r m e n de kust en zeehaven IJmuiden een grenspost m e t o.a. G r o o t B r i t t a n n i ë , w a t specifieke veiligheidsrisico's en criminaliteit m e e b r e n g t . Sluizencomplexen, de M a r i n e h a v e n in Den Helder, het Noordzeekanaal en andere d r u k b e z e t t e w a t e r w e g e n zijn w a t veiligheid b e t r e f t eveneens kwetsbare e l e m e n t e n . Andere risico-locaties die gevoelig kunnen zijn v o o r t e r r o r i s m e , ( m i l i e u ) r a m p e n en crises zijn b i j v o o r b e e l d de kernreactor in Petten, de staalfabriek van Tata Steel in IJmuiden, de gasrotonde installaties in de Kop van N o o r d - H o l l a n d , luchthaven Schiphol en A g r i p o r t (langs de A 7 ) , evenals een flink aantal d r u k b e z e t t e verkeersaders en - t u n n e l s . (Lay-out idee voor 100 A versie: toevoeging 0
van een geografisch
kaartje
van de
eenheid)
Maatstaven voor een veiliger Noord-Holland N o o r d - H o l l a n d veiliger maken en h o u d e n is een brede a m b i t i e , die betrekking heeft o p vele e l e m e n t e n en o n d e r w e r p e n . G e m e e n t e n , O M en politie zijn zich b e w u s t dat f o r m u l e r i n g van gewenste resultaten verplichtingen schept. Namelijk o m daadwerkelijk t e m o n i t o r e n , m e t e n en v e r a n t w o o r d e n op betekenisvolle i n d i c a t o r e n . Het algemene resultaat v o o r de beleidsperiode 2015 - 2018 w o r d t d a a r o m vooral a f g e m e t e n aan de resultaten die w o r d e n geboekt o p de gezamenlijke doelstellingen die g e m e e n t e n , O M en politie f o r m u l e r e n v o o r de integrale aanpak van de meest impactvolle v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n . Het totaalresultaat o p deze doelstellingen v o r m t de hoofdindicator. Het geeft een indruk en o n d e r b o u w i n g o f de eenheid veilig(er) is of w o r d t . NB: De WIS constateert meent dat formulering uitvoering
dat de Veiligheidsmonitor van doelstellingen
van dit middel die niet/moeilijk
weliswaar
op dit onderdeel haalbaar
eveneens een indicator verplichtingen
kan zijn.
Maar
schept m.b.t. inzet en
zijn.
9
3
Samen aan zet
Om het gebied van de eenheid Noord-Holland deze beleidsperiode samen veilig(er) t e m a k e n en t e h o u d e n , h a n t e e r t de eenheid drie strategische uitgangspunten. Deze zijn leidend v o o r de manier w a a r o p de veiligheidsaanpak v o o r de eenheid als geheel in deze beleidsperiode w o r d t u i t g e w e r k t . Ze krijgen verder v o r m in de integrale aanpak van specifieke veiligheidsproblemen en in de m i d d e l e n die d a a r v o o r w o r d e n ingezet (zie ook h o o f d s t u k 4 'Tijd v o o r p r i o r i t e i t ' ) . 1. De focus ligt op vijf geprioriteerde veiligheidsthema's, die probleemgericht worden aangepakt M e t de beschikbare capaciteit en m i d d e l e n w i l de e e n h e i d een zo g r o o t mogelijk e f f e c t bereiken o p de veiligheid. De keuze is daarom o m de gezamenlijke aanpak specifiek t e richten o p de belangrijkste v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n . Die k o m e n niet altijd en niet evenveel v o o r in alle g e m e e n t e n . M a a r het zijn w é l de p r o b l e m e n die d o o r de ernst o f o m v a n g ervan de meeste impact h e b b e n . V a n w e g e het g r o t e beslag dat de aanpak ervan legt op beschikbare capaciteit en m i d d e l e n . Of vanwege de gevolgen die ze k u n n e n hebben v o o r de leefbaarheid en veiligheidssituatie in het gebied en het veiligheidsgevoel van m e n s e n . Over het algemeen b e t r e f t het p r o b l e m e n die: «
g e m e e n t e ( n ) hebben b e n o e m d als lokale p r i o r i t e i t , maar die ook relevant zijn v o o r het hele gebied van de eenheid e n / o f
»
significante veiligheidsrisico's m e t zich m e e b r e n g e n v o o r de hele eenheid e n / o f
»
g r o t e impact hebben o p slachtoffers en de samenleving e n / o f
»
o n t s t a a n uit of t e m a k e n h e b b e n m e t de invoering van n i e u w e w e t g e v i n g op gebied v a n veiligheid.
Wetenschappelijk o n d e r z o e k t o o n t aan dat de oorzaak van een g r o o t deel van de onveiligheid, 9
overlast en criminaliteit ligt bij een relatief klein deel van de veiligheidsproblemen, daders, locaties, t i j d s t i p p e n en slachtoffers. M e t een gezamenlijke aanpak die specifiek is gericht o p juist dit deel van de p r o b l e m e n (of o n d e r d e l e n daarvan) kan d a a r o m naar v e r w a c h t i n g relatief veel w o r d e n bereikt. I n f o r m a t i e en vakmanschap als basis I n f o r m a t i e v o r m t de basis o m t e bepalen w e l k e p r o b l e m e n dit zijn binnen de e e n h e i d , w a a r en w a n n e e r ze het meest v o o r k o m e n en w i e daarbij zijn b e t r o k k e n (type daders en slachtoffers). Politie is een belangrijke leverancier van die i n f o r m a t i e en analyses. Het gedetailleerde veiligheidsbeeld dat politie v o o r de eenheid opstelt en m o n i t o r t , v o r m t d a a r o m een gedegen f u n d a m e n t v o o r inzichten en b e s l u i t v o r m i n g o p dit vlak. Op basis van dit v e i l i g h e i d s b e e l d
10
en de h i e r b o v e n g e n o e m d e k e n m e r k e n , zijn een zorgvuldige
w e g i n g gedaan en a f w e g i n g gemaakt. W e l k e lokale veiligheidsprioriteiten in de diverse g e m e e n t e n (uit de IPV's) en w e l k e andere veiligheidsproblemen hebben in de k o m e n d e periode de meeste impact v o o r de e e n h e i d als geheel? En zouden bestuurders in de driehoeken en de eenheid bereid zijn (extra) capaciteit en middelen vrij t e m a k e n v o o r de aanpak?
Bron: The Best of Three Worlds, 2010, Politieacademie en Politie Haaglanden. Regionaal Veiligheidsbeeld Noord-Holland 2010-2013, Afdeling Analyse en Onderzoek Eenheid NoordHolland, 2014. 9
1 0
10
Inventarisatie, kwalitatieve w e g i n g en beoordeling
zijn uitgevoerd d o o r deskundigen van
g e m e e n t e n , O M en politie in een integrale s e t t i n g . Hun vakmanschap v o r m d e de basis v o o r 12
u i t k o m s t e n en v o o r s t e l l e n . Prioriteiten v o o r de eenheid De belangrijkste veiligheidsproblemen die uit de w e g i n g naar v o r e n k w a m e n , zijn geclusterd binnen vijf g e p r i o r i t e e r d e veiligheidsthema's v o o r 2015 - 2018: 1. High Impact Crime
a. W o n i n g i n b r a a k b. Overvallen c. Straatroof
2. Geweld
a. Geweld in de horeca en het uitgaansleven b. Relationeel geweld (in huis e n / o f gerelateerd aan eer) c. Geweld tegen mensen m e t een publieke taak
3. OGGZ-problematiek
Overlast, g e w e l d en criminaliteit d o o r personen die k a m p e n m e t psychosociale p r o b l e m e n .
4. Jeugd
a. Jeugdoverlast b. Jeugdcriminaliteit ( m e t o.a. inzet o p g e b r u i k / m i s b r u i k van alcohol en v e r d o v e n d e m i d d e l e n d o o r j o n g e r e n ) .
5. Ondermijning
Georganiseerde criminaliteit die de w e r k i n g van de maatschappelijke s t r u c t u u r ernstig misbruikt en v e r z w a k t . M e t in aanvang specifieke inzet o p de aanpak v a n : a. O u t l a w M o t o r c y c l e Gangs b. Drugscriminaliteit (specifiek grootschalige h e n n e p t e e l t ) c. Fraude en w i t w a s s e n van crimineel geld d. M e n s e n h a n d e l (zowel misbruik van mensen in de p r o s t i t u t i e als arbeidsuitbuiting)
Vier van deze vijf t h e m a ' s v o o r de eenheid (namelijk High Impact Crime, G e w e l d , Jeugd, Ondermijning) k o m e n overeen m e t landelijke t h e m a ' s in de Strategische Veiligheidsagenda (zie pagina 5). OGGZ-problematiek lijkt vrij specifiek v o o r de eenheid N o o r d - H o l l a n d . Ruimte v o o r m a a t w e r k In de u i t v o e r i n g k u n n e n g e m e e n t e n , O M en politie de aanpak van deze veiligheidsproblemen specifieker toespitsen. Bijvoorbeeld op een bepaald gebied, locatie en t i j d s t i p p e n w a a r het p r o b l e e m het vaakst v o o r k o m t of de meeste impact heeft. Of o p de aanpak van een specifieke groep personen (daders of slachtoffers) die in v e r h o u d i n g veel/vaak bij deze p r o b l e m e n zijn b e t r o k k e n . Hoofdstuk 4 is gewijd aan de aanpak van de g e p r i o r i t e e r d e veiligheidsthema's v o o r de e e n h e i d . Aan de o r d e k o m e n de belangrijkste ambities en doelstellingen, de h o o f d l i j n e n van de aanpak en de belangrijkste m i d d e l e n die daarvoor kunnen w o r d e n ingezet.
De voorlopige lijst van alle veiligheidsproblemen op de diverse niveaus (lokaal, eenheid en landelijk) is opgenomen in de Bijlage Werkdocumenten bij dit beleidsplan. In de loop van het proces van totstandkoming en besluitvorming wordt e.e.a. verwerkt in een overzicht van lokale prioriteiten per gemeente. In een expertmeeting van beleidsvoorbereiders uit de hele eenheid en in een themabijeenkomst van de Werkgroep Integrale Samenwerking NH (mei/juni 2014). 1 1
1 2
11
2. Aanpak vindt plaats door de keten, via een combinatie van diverse soorten maatregelen In de aanpak van veiligheidsproblemen en van de daders, maar ook in de zorg v o o r slachtoffers, zoekt de e e n h e i d steeds naar een goede balans tussen p r e v e n t i e , pro-actie en repressie, tussen bestuursrechtelijke en strafrechtelijke maatregelen. Onderzoek h e e f t a a n g e t o o n d dat een aanpak die alleen is gericht o p repressie (opsporen, a a n h o u d e n en straffen) niet w e r k t v o o r het v e r b e t e r e n van de veiligheid. Het meest effectief blijkt een c o m b i n a t i e m e t preventieve m a a t r e g e l e n . Die zijn er op gericht o m een veiligheidsprobleem in een zo v r o e g mogelijk stadium t e v o o r k o m e n . Dat d w i n g t g e m e e n t e n , O M , politie en alle andere organisaties die w e r k e n aan veiligheid o m in hun aanpak intensief samen te w e r k e n . Bij het bepalen van maatregelen is het steeds o p n i e u w een kwestie van c o m b i n e r e n en balanceren: o m een o p t i m a l e mix t e v i n d e n v o o r de aanpak van een bepaald p r o b l e e m in een bepaalde situatie. In de eenheid N o o r d - H o l l a n d spelen ook het RIEC , s a m e n w e r k i n g s v e r b a n d e n binnen de 13
Veiligheidshuizen en het P r o g r a m m a b u r e a u Integrale Veiligheid een belangrijke rol in de o n t w i k k e l i n g e n u i t v o e r i n g van een o p t i m a l e integrale aanpak. Door i n f o r m a t i e over en inzet en borging van m o g e l i j k h e d e n en best practices r o n d de integrale aanpak van veiligheidsproblemen (binnen de e e n h e i d en daarbuiten) dragen zij bij aan een efficiënte k e t e n s a m e n w e r k i n g . 3. De overheid stimuleert mensen in dit gebied om actief deel te nemen in de zorg voor veiligheid Er gaat een actieve stimulans uit naar mensen die in het gebied van de eenheid w o n e n , w e r k e n en recreëren o m bij t e dragen aan de veiligheid in hun eigen b u u r t en o m g e v i n g . G e m e e n t e n , O M en politie in Noord-Holland beschouwen veiligheid namelijk als een gezamenlijke v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d . Participatie d o o r de mensen in dit gebied biedt overheidsorganisaties w a a r d e v o l l e extra ogen, o r e n , handen en v o e t e n in de veiligheidsaanpak. Bij het v o o r k o m e n e n / o f signaleren van onveiligheid. M a a r ook bij de opsporing van veroorzakers v a n overlast of van v e r d a c h t e n van criminaliteit. Een actieve bijdrage en goede onderlinge s a m e n w e r k i n g k u n n e n ervoor zorgen dat m e e r veiligheidsproblemen w o r d e n v o o r k o m e n of opgelost. G e m e e n t e n , O M en politie stimulerne en faciliteren de (burger)participatie op het t e r r e i n van veiligheid in deze beleidsperiode op diverse m a n i e r e n : »
Aanbieden en organiseren van m o d e r n e m i d d e l e n die snelle c o m m u n i c a t i e mogelijk m a k e n . En w a a r m e e o.a. signalen van onveiligheid k u n n e n w o r d e n g e m e l d aan g e m e e n t e , O M en politie. V o o r b e e l d e n zijn Burgernet, bereikbaarheid van w i j k a g e n t e n via social media, Waakz (?), M e l d Misdaad A n o n i e m etc)
»
Informatievoorziening en faciliteiten die bij k u n n e n dragen aan preventie van criminaliteit. V o o r b e e l d e n zijn de voorlichting over risico's of invoering van een veiligheidskeurmerk.
»
Investeren in een goede onderlinge relatie en c o m m u n i c a t i e , d o o r actieve dialoog en een goede bereikbaarheid via diverse kanalen.
Randvoorwaarden Een aanpak van veiligheidsproblemen volgens de drie strategische uitgangspunten kan alleen succesvol plaatsvinden als de organisaties van g e m e e n t e n , O M en politie v o l d o e n aan een aantal randvoorwaarden: 1.
Een goede dienstverlening aan de mensen in het gebied en een b e t r o k k e n zorg v o o r de
2.
Veiligheid v o o r en integriteit van m e d e w e r k e r s in de u i t o e f e n i n g van hun beroep.
3.
Continue aandacht voor procesverbeteringen in de aanpak van veiligheidsproblemen en in
slachtoffers van misdrijven.
de organisatie van mensen en m i d d e l e n daarvoor; zowel binnen de eigen organisatie als in Regionaal Informatie Centrum voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit.
12
de keten en onderlinge s a m e n w e r k i n g . De mogelijkheid o m veilig en efficiënt i n f o r m a t i e uit t e kunnen wisselen, de productie van integrale i n f o r m a t i e p r o d u c t e n zijn daarin van belang. De o n t w i k k e l i n g en v e r b e t e r i n g e n van deze r a n d v o o r w a a r d e n binnen de diverse organisaties en in de s a m e n w e r k i n g v o r m t geen o n d e r d e e l van dit beleidsplan. Planvorming, m o n i t o r i n g en v e r a n t w o o r d i n g op deze o n d e r w e r p e n v i n d t plaats in andere (uitvoerings- en organisatie-)plannen.
13
4
Tijd voor prioriteit
De p r i o r i t e r i n g van vijf veiligheidsthema's v o o r de j a r e n 2015 - 2018 in de eenheid h o u d t in dat (waar mogelijk) capaciteit en m i d d e l e n w o r d e n vrijgemaakt v o o r de integrale aanpak op e e n h e i d niveau. Zoveel mogelijk náást de aanpak van andere veiligheidsproblemen die een lokale p r i o r i t e i t v o r m e n . En naast activiteiten v o o r veiligheid die o n d e r d e e l zijn van going c o n c e r n - u i t v o e r i n g . G e m e e n t e n , O M en politie leggen m e t dit m e e r j a r e n b e l e i d s p l a n de belangrijkste gezamenlijke doelstellingen, h o o f l i j n e n en belangrijkste m i d d e l e n v o o r de aanpak vast. NB Deze 70%-conceptversie biedt een eerste aanzet v o o r de aanpak van de diverse v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n . Deze is gebaseerd op i n f o r m a t i e uit diverse p o l i t i e d o c u m e n t e n m.b.t. aanpak in voorgaande j a r e n of een al afgestemde aanpak. Dit overzicht is niet c o m p l e e t (er is nog geen i n p u t van O M en g e m e e n t e n ) en mogelijk niet op alle p u n t e n correct. Een nadere u i t w e r k i n g kan plaatsvinden d o o r vakinhoudelijk deskundigen v o o r de 9096 versie. Belangrijke overlegpunten daarbij zijn: f o r m u l e r i n g van gezamenlijk a m b i t i e n i v e a u , indicatoren en eventuele doelstellingen en het niveau w a a r o p een aanpak en m i d d e l e n w o r d e n u i t g e w e r k t in het m e e r j a r e n b e l e i d . Dit b e t r e f t ook de vraag w e l k e onderdelen w o r d e n u i t g e w e r k t in (andere) uitvoeringsplannen (en welke). Aanpak van geprioriteerde veiligheidsthema's voor de eenheid 1. High I m p a c t C r i m e In Kernbeleid
Veiligheid
14
onderdeel
van een Veilige woon- en leefomgeving
- Objectieve
veiligheid
High Impact Crime w o r d t als verzamelnaam g e b r u i k t v o o r misdrijven die - zoals de n a a m al zegt g r o t e impact h e b b e n o p leven en welzijn van slachtoffers en hun o m g e v i n g . Het zijn ingrijpende gebeurtenissen die vaak g r o t e gevolgen hebben v o o r het veiligheidsgevoel van m e n s e n . De eenheid zet specifiek in op de aanpak van overvallen, straatroven en w o n i n g i n b r a k e n : vanwege de o m v a n g van deze p r o b l e m a t i e k en de aantallen m i s d r i j v e n . 1.1 Veiligheidsbeeld overvallen, straatroven en woninginbraken in Noord-Holland In de afgelopen j a r e n kreeg de integrale aanpak van deze veiligheidsproblemen al p r i o r i t e i t in N o o r d Holland via een taskforce. Zowel het aantal overvallen als straatroven in de eenheid daalde. Ten opzichte van het voorgaande jaar w a r e n er in 2013 896 m i n d e r straatroven. Alleen in het district Kennemerland steeg het aantal. Straatroven zijn een typisch stedelijk p r o b l e e m . Binnen de eenheid zijn de g e m e e n t e n Alkmaar, Haarlem en Zaanstad de hotspots. Het risico o m slachtoffer t e w o r d e n is in v e r h o u d i n g het g r o o t s t in Zaanstad. Het aantal overvallen in de eenheid in 2013 was laag in vergelijking m e t voorgaande j a r e n . Ongeveer een derde deel van de overvallen is gepleegd in de d e t a i l h a n d e l , in Kennemerland zijn dat er m e e r (4496). Ook de integrale aanpak van woninginbraken kreeg p r i o r i t e i t de afgelopen j a r e n . Het aantal aanhoudingen o p h e t e r d a a d van inbrekers steeg h i e r d o o r m e t maar liefst 896. Het t o t a l e aantal w o n i n g i n b r a k e n bleef desondanks licht stijgen ( m e t 196) en blijft dus een b r o n van zorg. Ook al is het inbraakrisico in Noord-Holland relatief laag vergeleken m e t andere e e n h e d e n . W o n i n g i n b r a a k is een
Vanwege de gemeentelijke regierol op de lokale integrale veiligheid volgt de Eenheid de ordening van het gemeentelijke Kernbeleid Veiligheid 2014, ontwikkeld door de VNG. 1 4
14
p r o b l e e m in g r o t e r e én kleinere g e m e e n t e n . Het grootste inbraakrisico was er in H a a r l e m m e r l i e d e , Bloemendaal en Uitgeest. De p r o b l e m e n kunnen w e e r t o e n e m e n , mogelijk in v e r b a n d m e t een groei van m o b i e l b a n d i t i s m e : r o n d t r e k k e n d e groepen plegers van v e r m o g e n s c r i m i n a l i t e i t of f r a u d e . 1.2
Ambitie
Voor 90%-versie: a m b i t i e en evt. doelstellingen f o r m u l e r e n v o o r de aanpak. 1.3
Aanpak
Een geïntegreerde aanpak richt zich v o o r een belangrijk deel o p het v o o r k o m e n van w o n i n g i n b r a k e n , overvallen en s t r a a t r o v e n . Belangrijke e l e m e n t e n zijn: »
Gericht verzamelen, analyseren en delen van i n f o r m a t i e m e t partners d o o r politie over risicovolle locaties, -tijdstippen en p o t e n t i ë l e dader(groepen).
«
« »
Bewoners en o n d e r n e m e r s i n f o r m e r e n en stimuleren (door g e m e e n t e ) o m : o
preventieve maatregelen t e n e m e n
o
in actie t e k o m e n als zij signalen o f daders van een (potentieel) misdrijf w a a r n e m e n .
Veiligheid van de fysieke r u i m t e waar mogelijk v e r g r o t e n d o o r g e m e e n t e . I n f o r m a t i e gestuurd surveilleren (op hot places en hot t i m e s ) d o o r politie, g e m e e n t e n en woningbouwcorporaties.
Repressieve maatregelen zijn: «
Stimuleren van de aanhouding van v e r d a c h t e n op heterdaad. Onder m e e r d o o r b e w o n e r s t e
«
Stimuleren van Live View ( m e t directe beschikbaarheid van camerabeelden in
s t i m u l e r e n o m signalen t i j d i g t e m e l d e n via middelen als Burgernet. heterdaadsituaties) «
Persoonsgerichte benadering in straffen en resocialisatie van daders d o o r O M , politie en
«
Bestrijding van heling van gestolen spullen en afpakken van d o o r criminaliteit verkregen
reclassering. Om t e v o o r k o m e n dat daders o p n i e u w in de f o u t gaan. v e r m o g e n (door politie en O M ) .
2. G e w e l d In het Kernbeleid veiligheid)
Veiligheid
onderdeel
en veiligheidsveld
van veiligheidsveld
Bedrijvigheid
en veiligheid
Veilige woon- en leefomgeving (Veilig
(Objectieve
uitgaan)
2.1 Veiligheidsbeeld g e w e l d Over het geheel g e n o m e n is het aantal geregistreerde geweldsdelicten in Noord-Holland a f g e n o m e n sinds 2010. W e l steeg het aantal geregistreerde geweldszaken dat mogelijk gerelateerd is aan de eer van m a n / v r o u w / f a m i l i e : de 389 zaken die in 2013 w e r d e n behandeld zijn een stijging van r u i m 1096 t e n opzichte van 2010. Ook steeg het aantal aangiften van g e w e l d tegen mensen die w e r k e n in de publieke sector, zoals p o l i t i e a g e n t e n , ambulancepersoneel, leraren, bestuurders en gemeenteambtenaren. In beide gevallen h o e f t het niet t e betekenen dat het aantal misdrijven is gestegen. Mogelijk w o r d t vaker dan v o o r h e e n aangifte gedaan van deze v o r m e n van g e w e l d . Bijvoorbeeld o m d a t deze p r o b l e m e n m e e r bekendheid krijgen en aangifte doen w o r d t gestimuleerd. In 2 0 1 1 deed 8896 van de a m b t e n a r e n die slachtoffer w a r e n van een geweldsmisdrijf aangifte, in 2013 steeg dat percentage naar 9496. Vanwege de grote materiële en i m m a t e r i ë l e schade die geweld t o e b r e n g t aan slachtoffers en de maatschappij v e r d i e n t de aanpak ervan ook in de k o m e n d e j a r e n p r i o r i t e r i n g . Het gaat o m diverse
15
v o r m e n van mishandeling, bedreiging en openlijke geweldpleging. Specifiek de v o r m e n die plaatsvinden i n : «
horeca en het uitgaansleven (vaak gepleegd d o o r jeugdige daders, w a a r b i j o v e r m a t i g gebruik van drank of drugs dikwijls een rol speelt);
»
relationele/huiselijke sfeer, al of niet in v e r b a n d m e t eerkwesties. Behalve mishandeling en bedreiging w o r d e n ook v e r n e d e r i n g , v e r w a a r l o z i n g , seksueel misbruik en financiële u i t b u i t i n g b e s c h o u w d als geweldsdelicten;
»
u i t o e f e n i n g van het b e r o e p d o o r mensen met een publieke taak.
2.2 A m b i t i e V o o r 90%-versie: a m b i t i e en evt. doelstellingen f o r m u l e r e n v o o r de aanpak. 2.3 Aanpak Geweld in horeca en uitgaansleven: »
Horecatoezicht d o o r politie (risicovolle locaties, -personen en - t i j d s t i p p e n , controle o p naleving drank- en h o r e c a w e t ) .
»
Afspraken m e t h o r e c a o n d e r n e m e r s (in een convenant) over het w e r e n van p o t e n t i ë l e geweldsplegers uit horeca- en uitgaansgebieden.
» »
Snelrecht bij speciale e v e n e m e n t e n / f e e s t d a g e n d o o r O M ? Speciale boetes en afdoening d o o r O M / b u r e a u Halt bij alcohol- en drugsmisbruik d o o r jongeren.
Relationeel geweld: »
Toepassing van de w e t t e l i j k e meidcode huiselijk g e w e l d en kindermishandeling d o o r g e m e e n t e l i j k e instanties en zorgverleners, politie en O M ; v o o r eerder signaleren en o p t r e d e n d o o r hulpverleners.
»
Samenvoeging van m e l d p u n t e n huiselijk g e w e l d en kindermishandeling in A M H K (door g e m e e n t e v a n u i t W M O ) . V o o r u i t v o e r i n g van onderzoek naar (vermoedens) van delicten.
«
Preventieve inzet van het huisverbod d o o r de burgemeester (en uitvoering d o o r politie).
Geweld tegen medewerkers met een publieke taak: »
Doorvoering van maatregelen uit het p r o g r a m m a 'Veilige Publieke Taak' (VPT) bij overheidsorganisaties en het lokale bestuur, o m mensen te leren omgaan m e t agressie en geweld in de u i t o e f e n i n g van hun b e r o e p .
V o o r alle soorten geweldsmisdrijven: »
Afspraken in de s t r a f r e c h t k e t e n d o o r O M en een persoonsgerichte aanpak van daders (via s a m e n w e r k i n g in de Veiligheidshuizen), beide gericht op het v o o r k o m e n van herhaling d o o r plegers van geweldsmisdrijven.
3. O G G Z - p r o b l e m a t i e k In Kernbeleid
Veiligheid
onderdeel
van een Veilige woon- en leefomgeving
(Sociale
kwaliteit)
3.1 V e i l i g h e i d s b e e l d r o n d overlast, g e w e l d en c r i m i n a l i t e i t d o o r p e r s o n e n m e t psychosociale problemen In de gebiedsscans die w o r d e n uitgevoerd in de eenheid blijkt een flinke t o e n a m e van v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n die t e maken h e b b e n m e t sociaal psychische p r o b l e m a t i e k m e n s e n die o n d e r de zorg vallen van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Of ze zouden daar o p hun plek zijn. Alleen al in het district Noord-Holland N o o r d zijn in 2013 r u i m 4.600 incidenten geregistreerd die t e m a k e n hadden m e t OGGZ-problemen en w a a r b i j politie moest o p t r e d e n . O m d a t lang niet alle
16
1
r
relevante incidenten als OGGZ-incidenten w o r d e n geregistreerd, is het aantal waarschijnlijk veel groter. Belangrijke oorzaak van de p r o b l e m e n is waarschijnlijk de o p h e f f i n g van veel i n t r a m u r a l e GGZplekken. Het leidt t o t p r o b l e e m - en overlastsituaties in de w i j k die niet w o r d e n opgelost. De o m g e v i n g w o r d t geregeld v e r s t o o r d d o o r geweldsincidenten en a n d e r e v o r m e n van c r i m i n a l i t e i t d o o r ernstig v e r w a r d e personen of mensen die de nodige zorg hardnekkig m i j d e n . 3.2 Ambitie V o o r 90%-versie: ambitie en evt. doelstellingen f o r m u l e r e n v o o r de aanpak. 3.3 Aanpak »
Signaleren en in kaart brengen van p r o b l e e m g e v a l l e n / i n c i d e n t e n en r a p p o r t e r e n / a d v i s e r e n aan ketenpartners:
»
o
O M m.b.t. rechtelijke machtiging
o
G e m e e n t e / b u r g e m e e s t e r m.b.t. inbewaringstelling
o
Door politie aan GGZ, GGD en Brijder (casus-overleg) m.b.t. hulpverlening.
Snelle opvolging van m a a t r e g e l e n in de k e t e n .
4. Jeugd In Kernbeleid alcohol en
Veiligheid
onderdeel
van Jeugd en veiligheid
(Jeugdoverlast,
Jeugdcriminaliteit
en Jeugd,
drugs)
4.1 Veiligheidsbeeld Jeugdoverlast en -criminaliteit (o.a. gebruik van alcohol en verdovende middelen) Overlast en criminaliteit d o o r j e u g d , specifiek d o o r g r o e p e n , w o r d t d o o r veel mensen ervaren als bedreigend. Het beïnvloedt het veiligheidsgevoel van mensen sterk en h e e f t een negatieve invloed op de w i j k of b u u r t . Het aantal geregistreerde overlastincidenten r o n d jeugdigen in de e e n h e i d daalde in de afgelopen vier jaar m e t maar liefst 3596. De intensieve gerichte en integrale aanpak van criminele en overlastgevende j e u g d g r o e p e n (die p r i o r i t e i t kreeg in de eenheid en driehoeken) w i e r p haar v r u c h t e n af. In 2013 w a r e n er in Noord-Holland 42 problematische j e u g d g r o e p e n . Zes ervan vallen o n d e r de n o e m e r ' c r i m i n e e l ' , zeven in de categorie 'overlastgevend'. De overige 29 g r o e p e n krijgen het predicaat 'hinderlijk', (nadere uitleg aanvullen
in 90 Á o
versie)
O m d a t een intensieve integrale aanpak van m e t n a m e j e u g d g r o e p e n resultaat o p l e v e r t , krijgt dit in de beleidsperiode 2015 - 2018 o p n i e u w p r i o r i t e i t , (aanvulling
in 9Q Zo versie) 0
Daarnaast w o r d t speciale aandacht besteed aan het g e b r u i k / m i s b r u i k d o o r j o n g e r e n van alcohol en drugs. Niet zelden speelt dat een belangrijke rol bij het ontstaan van overlast o f plegen van criminaliteit. Bovendien h e e f t de politie zorgen r o n d de gevolgen van de aanscherping van de Drank en Horecawet (DHW, per 2014). (Leeft dit ook bij gemeenten?
^ check 90 A versiejVerschuiving o
van
de leeftijdsgrens v o o r alcoholgebruik van 16 naar 18 jaar levert mogelijk nieuwe p r o b l e m e n op v o o r de openbare orde en veiligheid. Bijvoorbeeld i d e n t i t e i t s f r a u d e , o m d a t geen alcohol m e e r geschonken m a g w o r d e n aan bezoekers o n d e r de 18 jaar. M a a r ook bestaat het risico dat j o n g e r e n hun heil elders zoeken en gaan drinken in ' z u i p k e t e n ' en o p hangplekken. De w e t t e l i j k verplichte preventie en handhaving d o o r g e m e e n t e en politie levert eveneens risico's o p . Zo bestaat de kans op veel w e e r s t a n d v a n u i t de jeugd van 16 en 17 jaar, die t o t 2014 nog w e l
17
alcohol m o c h t d r i n k e n maar daarna niet meer. Bovendien kunnen k n e l p u n t e n o n t s t a a n o p locaties waar drank verkrijgbaar is en waar m o e t w o r d e n g e c o n t r o l e e r d , zoals horecagelegenheden, s u p e r m a r k t e n en sportkantines. 4.2 Ambitie V o o r 90%-versie: a m b i t i e en evt. doelstellingen f o r m u l e r e n v o o r de aanpak. 4.3 Aanpak »
In kaart brengen (door politie) w a a r j e u g d g r o e p e n actief zijn, w e l k e status ze hebben en w i e er deel van u i t m a k e n .
»
(Persoonsgericht) aanpakken van ' k o p s t u k k e n ' uit overlastgevende en criminele j e u g d g r o e p e n o n d e r regie van de g e m e e n t e . In samenwerkingsverband van het Veiligheidshuis w o r d t ingezet o p slim en e f f e c t i e f gebruik van het w e t t e l i j k i n s t r u m e n t a r i u m .
»
Gebiedsgerichte maatregelen en afspraken d o o r g e m e e n t e , politie en O M m e t ouders, b u r e n , scholen, welzijnsorganisaties v o o r een specifieke j e u g d g r o e p o p de plek waar de o v e r l a s t / c r i m i n a l i t e i t zich v o o r d o e t (bijvoorbeeld m e t behulp van de integrale veiligheidsmatrix).
«
Gerichte controles d o o r g e m e e n t e en politie o p naleving van DHW d o o r j o n g e r e n ,
»
Speciale boetes en afdoening d o o r O M / b u r e a u Halt bij alcohol- en drugsmisbruik d o o r
h o r e c a o n d e r n e m e r s en andere verkopers/verstrekkers van drank. jongeren.
5. O n d e r m i j n i n g In Kernbeleid
Veiligheid
onderdeel
van Integriteit
en veiligheid
(Georganiseerde
criminaliteit)
5.1 Veiligheidsbeeld ondermijning De prioritering van de aanpak van o n d e r m i j n i n g , heeft t e m a k e n m e t de ernst van deze veiligheidsproblemen en hun gevolgen. Ze v o r m e n een g r o t e bedreiging v o o r maatschappij en rechtstaat. De o n d e r m i j n e n d e w e r k i n g van deze georganiseerde en financieel-economische criminaliteit b e t e k e n t : verzwakking en misbruik van de s t r u c t u u r van onze maatschappij. Boven- en o n d e r w e r e l d v e r m e n g e n zich o p een manier die de f u n d a m e n t e n van de rechtstaat aantasten. Op basis van actuele v o r m e n van o n d e r m i j n i n g die in het veiligheidsbeeld naar v o r e n k o m e n , is er in eerste instantie aandacht v o o r de aanpak van O u t l a w M o t o r c y c l e Gangs, drugscriminaliteit, f r a u d e , witwassen van crimineel geld en mensenhandel. M a a r o n d e r m i j n i n g kan zich in de loop van de t i j d o o k u i t e n in vele andere v o r m e n en v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n . Die kunnen sterk verschillen per g e b i e d , maar dat zegt niets over de impact. Criminaliteit door leden van Outlaw Motorcycle Gangs (OMG): In de eenheid zijn acht O u t l a w M o t o r c y c l e Gangs ( w a a r o n d e r bekende clubs als No Surrender en Bandidos) en drie supportclubs bekend. Leden zijn b e t r o k k e n bij o n d e r andere georganiseerde h e n n e p t e e l t , overvallen en geweldsmisdrijven (zoals mishandelingen en steekpartijen). V e r w e v e n h e i d van criminele activiteiten m e t de b o v e n w e r e l d w o r d t v o o r n a m e l i j k zichtbaar via beveiligingsbedrijven en horeca. Drugscriminaliteit (specifiek grootschalige hennepteelt): In de eenheid zijn diverse criminele s a m e n w e r k i n g s v e r b a n d e n bekend die zich bezighouden m e t de p r o d u c t i e e n / o f in- en uitvoer van harddrugs, m e t georganiseerde h e n n e p t e e l t en - h a n d e l . De meest
18
ĩõ
opvallende o n t w i k k e l i n g in de afgelopen j a r e n is de t o e n a m e van incidenten die t e maken hebben m e t h e n n e p t e e l t en w i t w a s s e n in de o m g e v i n g van H o o r n P u r m e r e n d . Hier is een d a d e r g r o e p actief m e t een specifieke a c h t e r g r o n d . Fraude en witwassen van crimineel verkregen geld en vermogen: In NoordHolland gaan w i t w a s a c t i v i t e i t e n o n d e r m e e r via ABC transacties, loanback's, gefingeerde o m z e t of gefingeerde speelwinst. In 2013 pakten politie en O M r u i m C 8,5 m i l j o e n aan crimineel v e r m o g e n af van v e r d a c h t e n . Ruim C 2 m i l j o e n daarvan had t e m a k e n m e t w i t w a s s e n . In dat jaar stuitte de politie in onderzoeken naar financiële 'facilitators' geregeld o p w i t w a s activiteiten via stichtingen en vastgoedconstructies. Toekomstige w i t w a s p r a k t i j k e n v i n d e n naar v e r w a c h t i n g plaats m e t vastgoedconstructies en zogenaamde n e w p a y m e n t m e t h o d s (zoals Bitcoin en Prepaid Debit Cards). Mensenhandel (in de prostitutie en via arbeidsuitbuiting): Een h o t s p o t waar seksuele u i t b u i t i n g (mensenhandel) plaatsvond in de eenheid w a r e n de p r o s t i t u t i e r a m e n op de A c h t e r d a m in Alkmaar. Bij een g r o t e handhavingsactie in dit gebied in 2013 w a r e n er signalen van mensenhandel. De recente sluiting van p r o s t i t u t i e r a m e n in Alkmaar en o p andere plaatsen in Nederland leidt naar v e r w a c h t i n g t o t verplaatsing van het p r o s t i t u t i e a a n b o d . Waarschijnlijk naar het illegale circuit, o n d e r andere naar de illegale hotelescort en t h u i s p r o s t i t u t i e . Daarnaast k o m t een andere v o r m van mensenhandel v o o r in m e e r landelijke gebieden binnen de eenheid. Zo w e r d e n in 2013 in r u i m 700 registraties indicaties g e v o n d e n van mogelijke (niet seksuele) arbeidsuitbuiting in diverse branches: o.a. huishoudelijk w e r k , w e r k in de agrarische sector en in de b o u w . 5.2 Ambitie V o o r 90%versie: ambitie en evt. doelstellingen f o r m u l e r e n v o o r de aanpak. 5.3 Aanpak De aanpak van de meeste v o r m e n van o n d e r m i j n e n d e criminaliteit bestaat uit een g e c o m b i n e e r d e en geïntegreerde inzet van bestuurlijke, strafrechtelijke, fiscale én privaatrechtelijke i n s t r u m e n t e n . Coördinatie en o n d e r s t e u n i n g v i n d t plaats d o o r het Regionaal I n f o r m a t i e Centrum v o o r de aanpak van georganiseerde criminaliteit (RIEC). Inzet g e b e u r t gebiedsgericht, o p basis van ( i n f o r m a t i e over) de soort delicten, daders, facilitators en slachtoffers en afhankelijke van de plaatsen waar het zich voordoet. Algemeen: »
A f p a k k e n van crimineel verkregen v e r m o g e n en bezit d o o r O M en politie, o.a. via o n t n e m i n g ,
»
Analyse van u n d e r g r o u n d banking d o o r de financieeleconomische recherche.
«
V e r g r o t e n van kennis en bewustzijn over o n d e r m i j n e n d e c r i m i n a l i t e i t en signalen bij
conservatoire beslaglegging. Het gaat o m o.a. h e n n e p , pleziervaartuigen in jachthavens, ?
m e d e w e r k e r s van g e m e e n t e n , opsporingsdiensten en p a r k e t (o.a. d o o r c o m m u n i c a t i e en opleiding). »
Tegenhouden van o n d e r m i j n i n g d o o r o p w e r p e n van bestuursrechtelijke barrières.
»
Ontwikkeling van n i e u w e i n t e r v e n t i e m o g e l i j k h e d e n en strategieën d o o r g e m e e n t e , politie, O M en partners (o.a. mediastrategie).
»
Informatieanalyse en d u i d i n g van signalen van diverse v o r m e n van mensenhandel d o o r een speciaal politieteam (RUIT) v o o r advisering van partners.
Specifiek op de g e p r i o r i t e e r d e v o r m e n van o n d e r m i j n i n g : *
Uitvoering p r o s t i t u t i e c o n t r o l e s d o o r politie.
19
»
O n t m a n t e l i n g van h e n n e p k w e k e r i j e n d o o r g e m e e n t e , politie, O M en e n e r g i e b e d r i j v e n .
«
Bestuurlijke maatregelen en rapportages d o o r g e m e e n t e v o o r b i j v o o r b e e l d sluiting van clubhuizen v a n O M G ' s .
«
Barrièremogelijkheden.
A a n p a k v a n o v e r i g e l a n d e l i j k e d o e l s t e l l i n g e n en t h e m a ' s De meeste t h e m a ' s w a a r o p de minister van Veiligheid Ä Justitie landelijke doelstellingen h e e f t b e n o e m d in de Strategische Veiligheidsagenda 2015 - 2018 k o m e n in de inventarisatie van lokale p r i o r i t e i t e n en andere veiligheidsproblemen in Noord-Holland ook naar v o r e n . Ze blijken in de w e g i n g zó belangrijk dat een eenheid-brede p r i o r i t e r i n g o p z'n plaats is. De t w e e overige t h e m a ' s w a a r v o o r de minister doelstellingen f o r m u l e e r d e v o o r de aanpak Cybercrime en Kinderporno - zijn niet b e o o r d e e l d als p r i o r i t e i t . Dat w i l niet zeggen dat de p r o b l e m e n helemaal niet v o o r k o m e n in de eenheid. En ook niet dat er niets aan w o r d t gedaan. M a a r er zijn veelal specifieke o n d e r d e l e n van de politieorganisatie die zich bezighouden m e t de aanpak. Die w o r d t v o o r een belangrijk deel landelijk o n d e r s t e u n d m e t gespecialiseerde kennis o p dit t e r r e i n , o m d a t lokaal en in de eenheden de k n o w h o w en technische middelen v o o r aanpak b e p e r k t zijn o f ontbreken. Cybercrime Volgens cijfers van het CBS (2013) w o r d t één op de acht Nederlanders slachtoffer van Cybercrime. Cybercrime (in enge zin: hacking, DdoS-aanvallen, phishing) is ook in Noord-Holland een ' g r o e i m a r k t ' . Naar v e r w a c h t i n g n e m e n aantal slachtoffers, schadebedrag en de gelegenheden v o o r het plegen van c y b e r c r i m e de k o m e n d e j a r e n t o e . M e t het serverpark van het bedrijfLeaseweb in de W a a r d e p o l d e r h e e f t de eenheid één van de grootste hosting providers t e r w e r e l d binnen haar geografische grenzen. Dit v o r m t een belangrijk aandachtsveld. Bovendien zal M i c r o s o f t langs de A7 op het b e d r i j v e n t e r r e i n A g r i p o r t een g r o o t d a t a c e n t r u m vestigen. Naast cybercrime 'in enge zin' is er in de eenheid o o k aandacht v o o r gedigitaliseerde c r i m i n a l i t e i t . O M , politie en M a r k t p l a a t s hebben samen een Landelijk M e l d p u n t I n t e r n e t o p l i c h t i n g (LMIO) opgericht, dat bijdraagt in de aanpak van gedigitaliseerde oplichting en f r a u d e . Kinderporno Kinderporno v o r m t e e n bedreiging v o o r de maatschappelijke o r d e d o o r de seksuele a c h t e r g r o n d van d i t delict in c o m b i n a t i e m e t de geavanceerde verspreidingsmogelijkheden via i n t e r n e t . Het gaat o m afbeeldingen o f video's van een minderjarige m e t een seksueel karakter. In de eenheid w o r d e n onderzoeken gedaan o m p r o d u c e n t e n , verspreiders en a f n e m e r s van k i n d e r p o r n o o p t e sporen. In 2013 leverde dat 26 dossiers o p v o o r het O M . In 8096 van de gevallen b e t r o f het bezit van k i n d e r p o r n o . De overige verdachten w e r d e n v e r d a c h t van het verspreiden of p r o d u c e r e n van k i n d e r p o r n o , o f het misbruik van m i n d e r j a r i g e n . Vanuit de landelijke doelstellingen in de Veiligheidsagenda w o r d t ingezet o p : » »
Veilig stellen van slachtoffers bij acuut misbruik; Persoonsgerichte aanpak van daders t e r v o o r k o m i n g van herhaling, daders in besloten n e t w e r k e n en in risicovolle b e r o e p e n en posities;
»
Opsporing van d o w n l o a d z a k e n ;
«
Herijking van strafbaarstelling.
A n d e r e o p v a l l e n d e p r o b l e m e n in h e t v e i l i g h e i d s b e e l d in N o o r d - H o l l a n d Uit de w e g i n g en beoordeling van veiligheidsproblemen o p basis van het veiligheidsbeeld, k w a m e n drie p r o b l e m e n naar voren die o m verschillende redenen opvallen. Ze zijn niet b e o o r d e e l d als
20
1
prioriteit. M a a r de ernst en actualiteit ervan o f de sterke m a t e w a a r i n ze (lokaal) beslag leggen o p de politiecapaciteit vragen o m o p l e t t e n d h e i d en aandacht v o o r de o n t w i k k e l i n g e n . «
Milieucriminaliteit - Een p r o b l e e m dat in de eenheid sterk samenhangt m e t de o m g e v i n g s k e n m e r k e n . O.a. illegale a f v a l s t r o m e n , g r o n d - en b o d e m v e r o n t r e i n i g i n g , gebruik van asbest en i m p o r t v a n / h a n d e l in illegaal v u u r w e r k k o m e n voor. Het is w e l een ernstige v o r m van o n d e r m i j n e n d e criminaliteit, m e t nadelig effect o p de volksgezondheid, leefomgeving, economisch verkeer en gezag van de o v e r h e i d .
*
Fietsdiefstal - Het is één van de meest v o o r k o m e n d e p r o b l e m e n in de e e n h e i d . Lokaal legt de aanpak ervan flink beslag o p de politiecapaciteit. In de afgelopen j a r e n n a m het aantal diefstallen af, maar in 2013 was w e e r sprake van een stijging. De hotspots liggen r o n d o m stations, in stads- en dorpscentra en r o n d e v e n e m e n t e n t e r r e i n e n . Naar schatting b e t r e f t het zo'n 1096 van alle aangiften o p jaarbasis.
«
Vormen van radicalisering en van maatschappelijke onrust - 'Lichte o n t v l a m b a a r h e i d ' en media-beïnvloeding van mensen zijn ook herkenbaar in de e e n h e i d . Ze kunnen serieuze veiligheidsrisico's m e t zich m e e b r e n g e n . Preventie en o f aanpak hangen v o o r a l samen m e t v o l d o e n d e bewustzijn van mogelijke risicovolle f a c t o r e n en a l e r t h e i d . Actueel is een groeiend aantal uitreizigers uit de eenheid naar Jihadistische strijdgebieden. De eersten zijn inmiddels weer teruggekeerd.
De aanpak van deze p r o b l e m e n is deels o n d e r d e e l van going concern-activiteiten of mogelijk een (incidentele) lokale prioriteit. Keuzes v o o r aanpak vinden in principe plaats in de d r i e h o e k e n . De aanpak van omvangrijke m i l i e u c r i m i n a l i t e i t v i n d t plaats v a n u i t de landelijk milieukamer.
21
i
5
Sterkteverdeling van politie
W e t t e l i j k verplicht o p basis van A r t 39 lid 1 Politiewet. Toevoegen in 90 Zo of ÏOOX versie. M e t t o e l i c h t i n g m.b.t. e v e n t u e l e v e r a n d e r i n g e n t e n opzichte 0
vorige beleidsperiodes e n / o f gevolgen. (Evt in bijlage?)
Bronbijlage Geraadpleegde documenten » « «
Alle ingebrachte gemeentelijke LIVP's Regionaal Veiligheidsbeeld Noord-Holland 2010-2013 (2014) Veiligheidsagenda artikel 19-overleg 2015-2018 (conceptversie 20-3-2014)
»
Beleidsplan 2013 - 2014 Politie Eenheid Noord-Holland (31-7-2012 v 3.0)
» »
Jaarverslag Eenheid Noord-Holland 2013 Aanpak ondermijning Eenheid Noord-Holland 2013 - 2015 (RJO november 2013)
« » »
Kaderbrief OM 2014 (20-3-2014) Diverse projectplannen en rapportages rond veiligheidsthema's en strategische middelen Jaarplan RIEC Noord-Holland 2014
Expertmeetings Integrale bijeenkomsten v o o r invulling van dit beleidsproces- en - p l a n en v o o r prioriteringsvoorstellen van v e i l i g h e i d s p r o b l e m e n / t h e m a ' s »
Group Consulting R o o m , d.d. 24 m e i 2014 Veiligheidshuis Alkmaar. Bijeenkomst m e t 22
»
T h e m a b i j e e n k o m s t m e e r j a r e n b e l e i d s p l a n , W e r k g r o e p Integrale Samenwerking, d.d. 4 j u n i
beleidsvoorbereiders van g e m e e n t e n , O M , politie en P r o g r a m m a b u r e a u Integrale Veiligheid. 2 0 1 4 in H o o f d d o r p . Relevante (onderdelen van) wetsteksten Politiewet 2012 Artikel 39 1. De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie stellen ten minste eenmaal in de vier jaar, met inachtneming van de doelstellingen, bedoeld in artikel 20, eerste lid, het beleidsplan en jaarlijks het jaarverslag voor de regionale eenheid vast. Het beleidsplan omvat in ieder geval de verdeling van de beschikbare politiesterkte waaronder de beschikbare wijkagenten, bedoeld in artikel 38a, eerste lid, over de onderdelen van de regionale eenheid, rekening houdend met het belang van een goede vervulling van de politietaak in alle betrokken gemeenten en de doelen, bedoeld in artikel 38b, eerste lid. Artikel 18 1. Onze Minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eenmaal in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen vast ten aanzien van de taakuitvoering van de politie. Artikel 20 1. Onze Minister stelt, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, met inachtneming van de omstandigheden van de betrokken eenheid, ten minste eenmaal in de vier jaar voor iedere regionale en landelijke eenheid de doelstellingen vast ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen, bedoeld in artikel 18, eerste lid. Alvorens een regioburgemeester de gezamenlijke zienswijze van de burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert geeft, hoort hij deze burgemeesters over de doelen die de gemeenten op het terrein van de veiligheid nastreven. 2. Indien daarvoor bijzondere redenen zijn, kunnen de doelstellingen voor een regionale of landelijke eenheid tussentijds worden gewijzigd of aangevuld. Artikel 36 1. Onze Minister verdeelt de sterkte en middelen over de onderdelen van de politie, bedoeld in artikel 25, eerste lid. 2. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over deze verdeling. Artikel 37
23
1. Onze Minister stelt jaarlijks een beheersplan en een jaarverslag vast voor de politie. 2. Het beheersplan bevat in ieder geval de indeling van de eenheden als bedoeld in artikel 25, eerste lid, in districten en basisteams. 3. De burgemeesters van de gemeenten in het gebied waarin de regionale eenheid zijn politietaak uitvoert en de hoofdofficier van justitie worden door de korpschef gehoord over de indeling van de regionale eenheid en de omvang van de onderdelen ervan. 4. Het jaarverslag omvat een omschrijving van de door de regionale en landelijke eenheden gerealiseerde activiteiten ter verwezenlijking van de landelijke beleidsdoelstellingen, bedoeld in artikel 18. Artikel 38a 1. Er is ten minste één wijkagent werkzaam per 5 000 inwoners. 2. Bij algemene maatregel van bestuur worden nadere regels gegeven. Artikel 38b 1. De gemeenteraad stelt ten minste eenmaal in de vier jaar de doelen vast die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft door de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening door de politie. 2. Voorafgaand aan de vaststelling van het beleidsplan, bedoeld in artikel 39, eerste lid, hoort de burgemeester van een gemeente in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert, de gemeenteraad van die gemeente over het ontwerpbeleidsplan.
24