Redaktle: Martin v.d. Berg, Alfred Blok, Koes Hazevoet., Steven Schoevaart, Wim v.d. Schot, Ed Veling

DE GIERZWALUW

21 JRG.NR.2

1983

De Gierzwaluw Redaktle: M a r t i n v.d. Berg, A l f r e d

B l o k , Koes Hazevoet., S t e v e n S c h o e v a a r t , Wim v . d . S c h o t , Ed

R e d a k t i e a d r e s : U i t e r w a a r d e n s t r a a t 2 6 1 / 3 , 1079 CR

Amsterdam,

tel.

A d r e s v o o r r u i l a b o n n e m e n t e n ( t e v e n s b i b l i o t h e e k VWGA): Do B e c k e r s , H i j e n b u r g 2 5 , 1081 0 0 T y p e w e r k & l a y - o u t : Kees H a z e v o e t . Bestuur

Voorpagina:N'iels

Veling.

020-424390. Amsterdam,

tel.

020-422608.

Rietveld

KNNV-VWG Amsterdam

Kees H a z e v o e t - v o o r z i t t e r H e n r i e t t e Postma - s e c r e t a r i s K a r e i Straatman - penningmeester O v e r i g e b e s t u u r s l e d e n - Henk de G r o o t , A n n e l i e s Romer, S t e v e n S c h o e v a a r t Adres s e c r e t a r i s : Govert F l i n c k s t r a a t Adres penningmeester: K l e i n e N o o r d d i j k Het

3 5 0 " , 1074 CG 1 , 1432 CC

lidmaatschap/abonnement

Betalingen: giro

Amsterdam,

Aalsmeer,

020-728003.

020-416868.

b e d r a a g t : v o o r n i e t l e d e n KNNV Amsterdam

jli , j O

v o o r l e d e n KNNV Amsterdam

ƒ12,dü

huisgenootleden

ƒ 6,25

j e u g d l e d e n t/m 18 j a a r

ƒ12,50

1432 CC

5060400 t . n . v . V o g e l w e r k g r o e p Amsterdam, K l e i n e N o o r d d i j k 1 ,

Doorgeven van waarnemingen: W i l l e m v . d . Waal, Laagte K a d i j k

A r o n d e u s s t r a a t 48', 1063 GD Amsterdam.

tel.

tel.

1 1 " , 1018 BA

Amsterdam,

tel.

020-272129.

Aalsmeer.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

M O T O R C R O S S T E RREU'R

KEES HAZEVOET

B o v e n d i e n z i t t e n we i n h e t Amsterdamse s t a d s b e s t u u r nog o p g e s c h e e p t met een motorcross-terreinen platte proleet a l s Schaeffer, die er ZWOLLE (ANP)—CedegHiiecrde n i e t voor t e r u g d e i n s t om z i c h i n v o l staten van Overijssel wil zo spoedig ledige crossuitmonstering te laten vermogeUjk een eind maken aan de eeuwigen i n h e t p u l p b l a d Panorama, z o overlast die wordt veroorzaakt 4oor inotcrcrffissers die aan hei «efenen doende aan de t e r r e u r nog een a i r van zijn. Vooral in Twente wordt toet l e g i t i m i t e i t v e r s c h a f f e n d . De smakelooscrossen snel populairder. h e i d t e n top! D a a r n a a s t l a a t hij geen geEr wordt vaak geoefend op illegale l e g e n h e i d voorbijgaan om z i c h d e n i g r e r e n d terreinen, waardoor de natuur ernstig wordt verstoord door deze lau i t t e l a t e n over wat hij noemt 'een paar waaiige sport. stomme p l a n t j e s ' en ' g e i t e w o l l e n s o k k e n De provincie wil het aantal crossl u i ' . Daar v a l t immers geen e e r a a n t e terreinen verminderen en regionale b e h a l e n voor de g r o t e v o l k s v r i e n d . centra inrichten op plaatse?» waar ze geen last veroorzaken. Omdat de De a f g e l o p e n j a r e n hebben v e r s c h i l procedures daartoe nogal wat tijd l e n d e mensen, waaronder l e d e n van onze vergen, heeft GS besloten in ieder VWG, v i a i n f o r m e l e c o n t a c t e n met de pogeval uitbreiding van het aantal illegale terreinen te voorkomen. l i t i e en h e t s c h r i j v e n van b r i e v e n aan de gemeente geprobeerd de e r g s t e u i t w a s s e n e n i g s z i n s i n t e dammen. T o t op heden In het hierboven afgedrukte s t u k j e u i t e c h t e r met r e s u l t a a t n u l . I n t e g e n d e e l , de V o l k s k r a n t van 24 j u n i 1983 wordt melding gemaakt van een verheugend i n i - nog s t e e d s worden e r weer nieuwe t e r r e i n en door de h e r e n onder handen genomen. t i a t i e f , waarvan h e t t e hopen i s d a t N i e t t e m i n schijnt h e t z.g. vrije c r o s s e n het s p o e d i g overgenomen wordt door a n v o l g e n s de Amsterdamse APV verboden t e d e r e p r o v i n c i a l e en gemeentelijke o v e r zijn en i s h e t a b s u r d i s t i s c h e t i j d v e r d r i j f heden. s l e c h t s t o e g e s t a a n op d a a r t o e aangeEvenals elders i n het land i s het wezen t e r r e i n e n . H e l a a s i s ook i n deze c r o s s g e w e l d ook i n onze r e g i o een z i c h zaak onze b e s t e kameraad n i e t bij machte i n a a n g e p a s t r a z e n d tempo u i t b r e i d e n d e er op t o e t e z i e n dat haar eigen v e r o r p l a a g waartegen geen k r u i d gewassen d e r i n g e n worden n a g e l e e f d , v o o r a l ook l i j k t t e zijn. Geen e n k e l t e r r e i n waaronder h e t mom van de h i e r b o v e n aangeomheen geen m e t e r s brede s l o t e n en h a a l d e c i t a t e n . Merkwaardigerwijs vinmanshoge hekwerken s t a a n b l i j k t v e i l i g den we i n deze j a g e r s k r i n g e n aan voor deze n i e t s o n t z i e n d e m a f i a . H e l e onze zijde. Een g e d e e l t e v a n h e t w e stegebieden worden omgeploegd door de l i j k h a v e n en i n d u s t r i e g e b i e d , waar de z i c h van n i e t s en niemand i e t s a a n t r e k B r u i n e K i e k e n d i e v e n , p l e v i e r e n , K l u t en, kende p r i m i t i e v e n . H i e r g e l d t k e n n e l i j k Bergeenden, P o r s e l e i n h o e n e n en R o e r nog h e t r e c h t d e r s t e r k s t e ! En n a t u u r dompen ondanks h e t c r o s s g e w e l d verwoede l i j k s t a a t de p o l i t i e weer m a c h t e l o o s . pogingen blijven doen om voor n a g e s l a c h t 'Die jongens zijn v e e l t e s n e l ' en 'we t e z o r g e n , v a l t onder de gemeente S p a a r n zijn a l blij d a t ze van de s t r a a t z i j n ' . woude en H a a r l e m m e r l i e d e . Omdat d i t d e e l B o v e n d i e n ' d i t i s t o c h geen n a t u u r g e i s verpacht a l s j a c h t t e r r e i n , dient e r b i e d ? ' Dat e r j a a r l i j k s honderden l e g de r u s t gehandhaaft t e worden. Het i s s e l s en jongen van w e t t e l i j k beschermde v o g e l s s n e u v e l e n i s niet. van b e l a n g . dan ook h e t e n i g e t e r r e i n waar w e i e e n s p r o c e s v e r b a a l t e g e n c r o s s e r s i s opgeD i c h t e r bij de w a a r h e i d i s h e t d a t v e l e maakt, o v e r i g e n s zonder e n i g blijvend s u r v e i l l e r e n d e agenten h e t maar een r e s u l t a a t . Hulp k a n dus u i t onverwachte m a c h t i g mooi gedoe vindennen h e t l i e f s t hoek komen en we moeten z e k e r p r o b e r e n z e l f op een c r o s s m o t o r zouden k r u i p e n een zo breed mogelijk f r o n t t e maken. om even een r o b b e r t j e mee t e doen. Provincie wil minder

De

Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Hoewel h e t c r o s s g e w e l d i n h e t g e b i e d van S l o t e r d i j k en v e r d e r w e s t w a a r t s i n h e t w e s t e l i j k h a v e n g e b i e d w e l zijn meest g r o t e s k e vormen h e e f t aangenomen, b l i j v e n ook a n d e r e g e b i e d e n n i e t gespaard z o a l s bijvoorbeeld v e r l e d e n j a a r w e l b l e e k bij Diemen. I n een daar g e g r a v e n " z a n d p u t " t e n behoeve v a n t o e k o m s t i g e wegenbouw, g i n gen a l l e n e s t e n v a n K l u t e n , en d a t waren e r t i e n t a l l e n , v e r l o r e n en werd e n p a s s a n t ook nog e e n k o l o n i e van Oeverzwaluwen p l a t g e r e d e n . D e r g e l i j k e z a n d e r i g e en r i j k e l i j k van hobbels en heuvels voorziene stukken hebben u i t e r a a r d e e n bijzondere a a n t r e k k i n g s k r a c h t op deze v e r w o e s t e n d e l i e d e n d i e ook nog voor e e n f l i n k e d o s i s s t a n k en l a w a a i zorgen. H i e r door worden v o o r a l de v o g e l s o o r t e n van d e r g e l i j k e g r o t e n d e e l s b r a a k l i g gende t e r r e i n e n door deze n i e t s o n t z i e n d e " s p o r t " g e t r o f f e n . E n h e t zijn j u i s t deze s o o r t e n , z o a l s K l u u t , V i s dief, Kleine P l e v i e r , Bontbekplevier, d i e s l e c h t s s p a a r z a a m e n l o k a a l rond onze s t a d voorkomen. V e r d e r worden v e l e s o o r t e n v a n i n de omgeving van

KONTAKTAVONDEN NAJAAR 1 9 8 3

de door deze s p o r t l u i u i t v e r k o r e n t e r r e i n e n gelegen r i e t v e l d e n en bossages e r n s t i g v e r s t o o r d z o d a t e r v a n broeden weinig of n i e t s terechtkomt. Het bet r e f t v o o r a l Bruine K i e k e n d i e f , Roerdomp, W a t e r r a l en v e r s c h i l l e n d e z a n g vogelsoorten d i e hiervan het s l a c h t o f f e r worden. Ongetwijfeld wordt een f l i n k d e e l v a n de e l l e n d e v e r o o r z a a k t door onwetendheid en i g n o r a n t i e v a n de zijde v a n de c r o s s e r s , maar i k denk d a t h e t i j d e l e hoop i s t e denken d a t deze l i e d e n op t e voeden zouden z i j n . Daarom i s h e t de h o o g s t e tijd d a t e r ook op d i t g e b i e d i e t s g e r e g e l d w o r d t . B e p a a l d e g e d e e l t e n z u l l e n moeten worden aangewezen a l s o f f i c i e e l c r o s s t e r r e i n en e r z a l v e r v o l g e n s s t r e n g op moeten worden t o e g e z i e n d a t men z i c h d a a r a a n h o u d t . Zo i s h e t t r o u w e n s i n S l o t e r d i j k e n omgeving ook begonnen, maar a l s n e l meende i e d e r e c l a n r e c h t t e kunnen doen g e l d e n op e e n " e i g e n " t e r r e i n e n b r e i d d e de n a r i g h e i d z i c h a l s e e n o l i e v l e k u i t t o t d a t h e t e r nu op l i j k t d a t h e t h e l e g e b i e d " v o g e l v r i j " i s v e r k l a a r t en i e d e r e g e m o t o r i s e e r d e i d i o o t meent t e kunnen doen en l a t e n wat hij w i l . E i n d e l i j k een zaak waar e e n goede en v e r s t a n d i g e gemeentelijke r e g e l i n g meer dan welkom i s ! TV

J £ tüm TV TV

15 s e p t e m b e r : De befaamde v o g e l f o t o g r a a f Oene Moedt, d i e e e r d e r d i t j a a r door z i e k t e v e r h i n d e r d was t e komen, z a l op deze avond u i t g e b r e i d a a n d a c h t b e s t e d e n aan de door hem v e r r i c h t t e g e d r a g s s t u d i e s v a n w e i d e v o g e l s e n i n h e t tweede g e d e e l t e a a n h e t thema m o e r a s v o g e l s . D i t a l l e s a a n de hand v a n v e l e f r a a i e d i a ' s . 28 o k t o b e r : V o g e l l e v e n i n h e t w e s t e l i j k h a v e n - e n i n d u s t r i e g e b i e d v a n Amsterdam. I n d i t g e b i e d , d a t w e l i s w a a r n i e t u i t b l i n k t door l a n d s c h a p p e l i j k schoon, h e e f t z i c h een z e e r g e v a r i e e r d e en i n t e r e s s a n t e v o g e l w e r e l d o n t w i k k e l d . B r u i n e K i e k e n d i e f , B l a u w b o r s t , K l u u t , S t r a n d p l e v i e r , Snor zijn e n k e l e v a n de a l d a a r b r o e d ende s o o r t e n , t e r w i j l v e l e andere e r i n de t r e k t i j d t e v i n d e n z i j n . O n g e t w i j f e l d z u l l e n v e l e VWG'ers e r ook r e g e l m a t i g komen. 0.a.,met behulp v a n d i a ' s v a n F . Nordheim z u l l e n v e r s c h i l l e n d e g e r e g e l d e b e z o e k e r s van h e t g e b i e d o v e r hun ervaringen v e r t e l l e n . B o v e n s t a a n d e avonden z u l l e n gehouden worden i n Het P a v i l j o e n i n h e t A m s t e l p a r k , aanvang 20.00 u u r . 12 november: E e n avond o v e r r o o f v o g e l s en u i l e n , v e r z o r g d door Anton Bruijn u i t Woudenberg. De h e e r Bruijn i s houder v a n e e n r e v a l i d a t i e - a s i e l voor r o o f v o g e l s en u i l e n e n h e e f t door de' j a r e n heen p r a k t i e s a l l e N e d e r l a n d s e s o o r t e n onder zijn hoede gehad. P u t t e n d u i t zijn rijke e r v a r i n g op d i t g e b i e d z a l hij ons h e t een e n a n d e r o v e r zijn werk v e r t e l l e n , rijk geïllustreerd met d i a ' s van zijn hand. V e r d e r h e e f t hij e e n .bijzondere d i a s e r i e o v e r S p e r w e r s voor ons i n p e t t o . L e t op! Deze avond z a l gehouden worden i n de P o r t i e l j e z a a l , i n g a n g v i a IVN, P l a n t a g e M i d d e n l a a n 41, aanvang 20.00 u u r .

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

/

EXCURSIEPROGRAMMA NAJAAR 1 9 8 3 Zondag

4 september:

Maasvlakte.

Deze v l a k t e h e e f t de a f g e l o p e n j a r e n e e n g r o o t a a n t a l d w a a l g a s t e n en zeldzame d o o r t r e k k e r s o p g e l e v e r d , z o a l s S l a n g e n a r e n d , B a i r d s S t r a n d l o p e r , Raddes Zanger, P a l l a s B o s z a n g e r . B o v e n d i e n t r e k k e n e r e l k j a a r o m s t r e e k s deze tijd de M o r m e l p l e v i e r e n door. D u i d e l i j k r e d e n e n genoeg om om 6.30 uur van h e t S t a d i o n p l e i n ( F e b o ) t e v e r t r e k k e n . We gaan met e i g e n v e r v o e r ; dus a u t o m o b i l i s t e n geef even op h o e v e e l p l a a t s r u i m t e e r b e s c h i k b a a r i s . Zaterdag

1 oktober

& zondag

2 oktober:

najaarsweekend

Schiermonnikoog.

De Waddeneilanden behoeven bij de v o g e l a a r s a l l a n g geen i n t r o d u k t i e meer. We v e r t r e k k e n om 6.00 u u r van h e t S t a d i o n p l e i n ( F e b o ) . S l a a p z a k , k l e d i n g voor a l l e w e e r s t y p e n en l u n c h p a k k e t voor z a t e r d a g meenemen. Ook h i e r gaan we z o v e e l mogelijk met e i g e n v e r v o e r ; b e s c h i k b a r e p l a a t s e n p e r 'auto s v p doorgeven. Voor de e n t h o u s i a s t e l i n g e n onder ons b e s t a a t de mogelijkheid om a l op vrijdag t e gaan. L a a t d i t dan e v e n weten. Z a t e r d a g 22 oktober: Zuidpier IJmuiden. en mogelijk Duin & Kruidberg. Wanneer h e t weer meewerkt kunnen we weer van a l l e s v e r w a c h t e n : J a n v a n Genten, of m i s s c h i e n z e l f s de e e r s t e G r o t e en/of K l e i n e B u r g e m e e s t e r van h e t s e i z o e n . We v e r z a m e l e n om 8.45 u u r bij h e t b u s s t a t i o n M a r n i x s t r a a t . D i e g e n e n d i e met e i g e n v e r v o e r gaan z i e n we dan e e n u u r l a t e r bij P a v i l j o e n Z u i d p i e r . Zondag

13 november:

Kop van

Noord-Holland.

De a f g e l o p e n j a r e n h e e f t de VWGA i n d i t g e b i e d o v e r e e n gebrek a a n g e l u k n i e t t e k l a g e n gehad met S t r a n d l e e u w e r i k , G r o t e K r u i s b e k , R o s s e F r a n j e p o o t . We v e r t r e k k e n om 8.00 uur van h e t S t a d i o n p l e i n ( F e b o ) . We gaan weer met e i g e n v e r v o e r r i c h t i n g Hondsbossche Z e e w e r i n g en l a t e r op de dag n a a r h e t B a l g z a n d . Zondag 11 december:

Duinen

bij Castricum

(PWN).

Naar v e r l u i d i s de S0V0N- computer van s l a g g e r a a k t door de g r o t e h o e v e e l h e i d waarnemingen d i e W i l l e m v.d. Waal van d i t g e b i e d i n g e s t u u r d h e e f t . Hij weet d a a r a c h t e r e l k b o s j e w e l e e n a a r d i g v o g e l t j e t e o n t d e k k e n . We v e r t r e k k e n om 9.00 uur p e r t r e i n v a n h e t CS ( v e r z a m e l e n i n de h a l bij de k i o s k ) . Mensen d i e . met e i g e n v e r v o e r w i l l e n komen z i e n we om 9.30 u u r bij s t a t i o n C a s t r i c u m . E v e n t u e l e b e s c h i k b a r e p l a a t s r u i m t e doorgeven s v p .

Voor a l deze e x c u r s i e * g e l d t : d e e l n e m e r s opgeven bij Menno H u i z i n g a , of e v e n t u e e l o v e r d a g t e l . 023-319512.

t e l . 129350,

Lj«j_

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

JGONDERZOEKVWGONDERZOEKVWGONDERZOEKVWGONDERZOEKVWGONDERZOEKVWGONDERZOEKVWGONDERZO

WATERHOENTELLING

1983

Het was de b e d o e l i n g om i n deze Gierzwaluw v e r s l a g t e doen v a n de w a t e r h o e n t e l l i n g v a n j a n u a r i j . l . , maar d a t was n i e t mogelijk omdat e e n a a n t a l t e l l e r s nog s t e e d s z'n t e l g e g e v e n s n i e t h e e f t o p g e s t u u r d ! Hopelijk gebeurd d a t nu s n e l zodat h e t v e r s l a g alsnog i n h e t volgende nummer k a n s t a a n . N i e t t e m i n r e k e n e n we erop d a t i e d e r e e n i n j a n u a r i 1984 weer meedoet!

HUISZWALUWTELLING

1983

J u l i en a u g u s t u s zijn de b e s t e maanden om n e s t e n v a n Huiszwaluwen t e t e l l e n . Het i s d i t j a a r de derde k e e r d a t we Huiszwaluwen i n Amsterdam en omgeving t e l l e n . We hopen d a t a l l e t e l l e r s v a n v o r i g e j a r e n en v e l e nieuwe t e l l e r s meedoen a a n h e t onderzoek van deze f r a a i e en i n t e r e s s a n t e v o g e l s . A l s u z i c h nog n i e t opgegeven h e e f t k u n t u d a t a l s n o g doen bij K e e s H a z e v o e t , 235049. INVENTARISATIE

VAN DE FUUT

Denkt u e r a a n om uw gegevens van de door u v a s t g e s t e l d e b r o e d p a r e n v a n de F u u t zo s n e l mogelijk door t e geven a a n de c o o r d i n a t o r v a n d i t onderzoek; W i l l e m vd Waal, L a a g t e Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam, t e l . 272129. SVN-MOERASVOGELONDERZOEK D i t onderzoek b e t r e f t Roerdomp, B r u i n e K i e k e n d i e f , G r o t e K a r e k i e t , Snor & S p r i n k h a a n r i e t z a n g e r . Graag a l uw waarnemingen v a n deze s o o r t e n i n de r e g i o Amsterdam, met e v e n t u e l e bijzonderheden z o a l s v e r b l i j f s d u u r v a n z i n g e n d e exemp l a r e n , b r o e d r e s u l t a t e n en a l l e s wat v e r d e r v a n b e l a n g k a n zijn om h e t p r e c i e s e a a n t a l v a s t t e s t e l l e n , n a a r K e e s H a z e v o e t , K e r k s t r a a t 380, 1017 J B Amsterdam, t e l . 235049. ONDERZOEK

NAAR

WULPENSLAAPPLAATSEN

Gevraagd wordt 1 a 2 a t l a s b l o k k e n t e o n d e r z o e k e n op s l a a p p l a a t s e n v a n Wulpen. Deze s l a a p p l a a t s e n worden dan op v a s t g e s t e l d e d a t a g e t e l d . I n f o r m a t i e o v e r h e t o n d e r z o e k , o v e r de Wulp i n h e t algemeen, o v e r hoe s l a a p p l a a t s e n zijn t e a c h t e r h a l e n en hoe s l a a p p l a a t s t e l l i n g e n u i t g e v o e r d worden, i s v e r k r i j g b a a r b i j : P e t e r Rozemeijer, D o r p s s t r a a t 203,. 1531 HE Wormer, t e l . 02982-5187. LEPELAARONDERZOEK D o e l v a n h e t onderzoek i s t e a c h t e r h a l e n waar de L e p e l a a r s d i e i n h e t Zwanew a t e r broeden hun v o e d s e l zoeken en onder w e l k e omstandigheden d a t g e b e u r d . Gevraagd wordt gegevens t e v e r z a m e l e n i n h e t g e b i e d t e n noorden v a n de l i j n I J m o n d - Z a a n s t r e e k - W a t e r l a n r l i n de p e r i o d e a p r i l - j u n i . D a a r n a a s t z a l i n de p e r i o d e 25 j u l i - 5 a u g u s t u s i n g e h e e l N o o r d h o l l a n d o n d e r z o c h t worden waar de L e p e l a a r s f o e r a g e r e n . Het k o n t a k t a d r e s i s : J . Manneveld, Doornenhof 9, 1741 ZE Schagen, t e l . 02240-96946.

Pe Gierzwaluw

VERSLAG

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

4 3

VWG-WEEKEND AMELAND 7 & 8 M E I 1 9 8 3

kees

hazevoet

De w e e k e n d - e x c u r s i e s v a n de VWG mogen z i c h i n e e n toenemende b e l a n g s t e l l i n g v e r h e u g e n , g e t u i g e h e t a a n t a l deelnemeis aan h e t Ameland-weekend v a n d i t j a a r . E e n e n t w i n t i g mensen g i n g e n n a a r B u r e n , t e r w i j l e e n p a a r l e d e n door z i e k t e e n a n d e r e v e r v e l e n d e o o r z a k e n , z o a l s eindexamens, hun p l a n t o t deelname n i e t konden v o l v o e r e n . H e t r e s u l t a a t v a n 128 waargenomen s o o r t e n i s dan ook mede t e danken a a n h e t f e i t d a t we met zo'n a a n t a l d e e l n e m e r s h e t e i l a n d met k l e i n e g r o e p j e s op d e g e l i j k e wijze konden uitkammen. Ameland l a g e r d a t v r o e g e mei-weekend p r a c h t i g bij e n ook h e t weer z a t mee. Dat. we e e n v o c h t i g v o o r j a a r hebben gehad was goed t e merken. D u i n v a l l e i e n s t o n den onder w a t e r en h e t w a t e r p e i l i n de d u i n p i a s s e n was f l i n k hoog. Het meest f r a p p e r e n d e v a n Ameland was weer h e t g r o t e a a n t a l V e l d u i l e n d a t we t e z i e n k r e g e n . We waren a l s n e l de t e l kwijt, maar h e t moeten e r t i e n t a l l e n gew e e s t z i j n . Ook Blauwe K i e k e n d i e v e n werden i n f l i n k e g e t a l e g e z i e n , z e o v e r t r o f f e n de B r u i n e K i e k v e r r e i n a a n t a l . B e i d e dagen werd ook e e n <j) Grauwe K i e k e n d i e f g e z i e n , d a t op kenmerkende e l e g a n t e wijze o v e r h e t d u i n zweefde. Om nog e v e n bij de r o o f v o g e l s t e b l i j v e n ; e n k e l e g e l u k k i g e n zagen e e n S l e c h t v a l k , t e r w i j l e r ook nog e e n l a t e S p e r w e r , e e n B u i z e r d , Boomvalk en n a t u u r l i j k T o r e n v a l k werden g e z i e n . Een o p v a l l e n d s c h a a r s e v o g e l op Ameland b l e e k h e t Waterhoen. Hoezeer we ook ons b e s t deden, we hebben e r n i e t één g e z i e n . A n n e l i e s en H e s s e l , d i e nog wat l a n g e r b l e v e n , hebben e r l a t e r t o c h nog e e n g e z i e n . De s o o r t o n t b r e e k t dus n i e t h e l e maal . Dan

nu e e r s t maar even de waargenomen s o o r t e n :

Dodaars J a n v a n Gent Aalscholver Blauwe R e i g e r Lepelaar W i l d e Eend Wintertaling Krakeend Pijlstaart Slobeend Kuifeend Tafeleend Brilduiker Z w a r t e Zeeeend Eidereend M i d d e l s t e Zaagbek Bergeend Rotgans Buizerd Sperwer Bruine Kiekendief Blauwe K i e k e n d i e f Grauwe K i e k e n d i e f Slechtvalk Boomvalk Torenvalk Fazant Waterral Meerkoet Scholekster Kievit Zilverplevier

Goudplevier Bontbekplevier Strandplevier Steenloper Watersnip Houtsnip Wulp Regenwulp Grutto Rosse Grutto Oeverloper Tureluur Zwarte R u i t e r Groenpootruiter Kanoetstrandloper Bonte S t r a n d l o p e r Drieteenstrandloper Kemphaan Kluut G r o t e Mantelmeeuw K l e i n e Mantelmeeuw Zilvermeeuw Stormmeeuw Kokmeeuw Dwergmeeuw Visdief Noordse S t e r n Grote S t e r n Holenduif Houtduif Tortelduif Turkse T o r t e l

Koekoek Velduil Gierzwaluw Hop Draaihals Veldleeuwerik Boerenzwaluw Huiszwaluw' Oeverzwaluw Boompieper Graspieper Witte Kwikstaart Gele Kwikstaart E n g e l s e G e l e Kwik Grauwe K l a u w i e r Winterkoning Heggemus Grote Lijster Kramsvogel Zanglijster Bef l i j s t e r Merel Tapuit Roodborsttapuit Paapje Gekraagde R o o d s t a a r t Zwarte Roodstaart Nachtegaal Roodborst Sprinkhaanrietzanger Kleine Karekiet Rietzanger 1

Spotvogel Zwartkop Tuinfluiter Grasmus Braamsluiper Fitis Tjiftjaf Fluiter Goudhaantje Vuurgoudhaantje Grauwe V l i e g e n v a n g e r Bonte V l i e g e n v a n g e r Koolmees Pimpelmees Z w a r t e Mees Staartmees Boomkruiper Ortolaan Rietgors Groenling Putter Kneu Barmsijs Vink Keep Huismus Ringmus Spreeuw Zwarte K r a a i Kauw Ekster Gaai

De

Gierzwaluw

21

(1983), nr. 2

Twee j a a r g e l e d e n hadden we een R o o d k o p k l a u w i e r op Ameland. D i t m a a l was h e t een Hop d i e a l s k l a p s t u k f i g u r e e r d e . Leo en Edwin, d i e met z'n tweeën door h e t bos op de w e s t p u n t s t r u i n d e n , waren de o n t d e k k e r s van de v o g e l . Het i s w a a r s c h i j n l i j k de e e r s t e k e e r d a t een Hop i n N e d e r l a n d g e f o t o g r a f e e r d i s , a f g e z i e n van e n k e l e n e s t f o t o ' s . E r werden twee 66 Grauwe K l a u w i e r g e z i e n , een s o o r t d i e i n 1981 n i e t g e z i e n werd. Van één werd ook de zang vernomen, een z a c h t g e b a b b e l en g e k r a s d a t n i e t vaak gehoord wordt. Twee O r t o l a n e n werden o v e r v l i e g e n d g e z i e n , waarbij k e n n i s van de v l u c h t r o e p e s s e n t i e e l was voor de d e t e r m i n a t i e . De D r a a i h a l s h i e l d z i c h b e i d e dagen op i n een b o s j e l a n g s de N e s s e r Zeeweg. Hij was e r g m o e i l i j k t e z i e n t e k r i j g e n . M e e s t a l werd hij pas gez i e n a l s hij opvloog van de grond om s n e l t u s s e n de s t r u i k e n t e verdwijnen. E r was een f l i n k e t r e k van Regenwulpen, d i e i n groepen t o t + 40 e x e m p l a r e n o v e r v l o g e n i n n o o r d e l i j k e r i c h t i n g . Eén J a n van Gent werd g e z i e n v a n a f h e t s t r a n d t e r w i j l hij voorbij v l o o g r i c h t i n g W. Dwergmeeuwen werden g e z i e n v a n a f de boot van Lauwersoog n a a r Ameland. Boven de k w e l d e r s waren Noordse S t e r n s aan h e t b a l t s e n , waarbij o p v i e l dat voor deze vermeende m o e i l i j k e s o o r t h e t g e l u i d een van de b e s t e kenmerken i s . B e p a a l d e roepen zijn d u i d e l i j k hoger en s c h e l l e r dan de overeenkomende r o e p e n van de V i s d i e f . O p v a l l e n d i n de l i j s t i s h e t o n t b r e k e n van de F u u t . Hadden we meer tijd b e s t e e d aan z e e t r e k t e l l e n dan was e r o n g e t w i j f e l d een g e z i e n , maar h e t b l i j f t o p v a l l e n d d a t zo'n algemene s o o r t , n e t a l s h e t Waterhoen, op h e t weekend n i e t g e z i e n i s . Jimmy, de j o n g s t e d e e l n e m e r , o n t d e k t e een K i e v i t d i e met zijn v l e u g e l v a s t z a t aan h e t p r i k k e l d r a a d van een n e s t " b e s c h e r m e r " . Samen met z'n moeder h e e f t hij h e t s l a c h t o f f e r van deze door sommige g r o e p e r i n g e n a l s zo bijzonder n u t t i g b e s c h r e v e n b e s c h e r m i n g s m a a t r e g e l weten t e bevrijden. Door d i t i n c i d e n t i s mijn t w i j f e l aan h e t nut van a l d a t gedoe met n e s t b e s c h e r m e r s nog weer e e n s t o e g e nomen, maar o n g e t w i j f e l d z a l d i t r i s i c o voor de v o g e l s door de z.g. n a z o r g e r s g e b a g a t a l i s e e r d worden. R e s t nog t e v e r m e l d e n d a t we op de " K i e n s t r a - h o e v e " hadden met v o l o p r u i m t e en van a l l e gemakken v o o r z i e n .

een

riant

onderkomen

De Gierzwaluw

21

(1983), nr. 2

NOGMAALS DE

WATERVOGELS I N

HET

WESTELIJK

HAVENGEBIED

J . Walters

E v e n a l s i n een a a n t a l v o o r a f g a a n d e j a r e n ( z i e De Gierzwaluw 20 ( 1 9 8 2 ) , n r . 1) h i e l d i k ook i n de w i n t e r 1982/83 e n k e l e ( a c h t ) t e l l i n g e n van w a t e r v o g e l s i n e n i g e Amsterdamse w e s t e l i j k e h a v e n s . Het p l a n i s d e r g e l i j k e t e l l i n g e n i n komende w i n t e r s t e h e r h a l e n , maar h e t l i g t n i e t i n de b e d o e l i n g h i e r o v e r e l k j a a r t e r a p p o r t e r e n . Waarschijnlijk zouden we dan i n t e v e e l h e r h a l i n g e n v e r v a l l e n . De r e s u l t a t e n van de t e l l i n g e n i n de w i n t e r 1982/83 w i l i k h i e r t o c h i n a a n s l u i t i n g op de e e r d e r e p u b l i c a t i e k o r t v e r m e l d e n omdat deze w i n t e r i n twee opz i c h t e n s t e r k afweek van de voorgaande: l

2

e

e

- E r kwam nu p r a k t i s c h geen v o r s t voor. A l l e e n i n de tweede en derde week van f e b r u a r i was e r overwegend l i c h t e v o r s t , waardoor a l l e e n ondiepe w a t e r e n k o r t e tijd b e v r o r e n r a a k t e n . I n de havens en op h e t Noordzeek a n a a l werd z e l f s geen s c h o t s j e i j s g e s i g n a l e e r d . - V o o r a l i n h e t b e g i n van de w i n t e r waren e r v e e l stormdagen, waaronder z e l f s met w i n d k r a c h t 10.

Deze v e r s c h i l l e n i n weersomstandigheden w e e r s p i e g e l d e n z i c h i n - d e e l s o n v e r w a c h t e - v e r s c h i l l e n i n de w a t e r v o g e l s t a n d , z o a l s wij h i e r o n d e r z u l l e n z i e n . Het g i n g ook i n 1982/83 weer om A m e r i k a - , Australië- en A z i e h a v e n met een s t u k j e N o o r d z e e k a n a a l , met d e z e l f d e o p p e r v l a k t e van 192 ha a l s voor 1981/82 bes c h r e v e n . De s i t u a t i e rond de h a v e n s was p r a k t i s c h o n v e r a n d e r d . A l l e e n waren e r werkzaamheden op gang gekomen om de A z i e h a v e n t e v e r l e n g e n , waardoor e n k e l e ha ondiep w a t e r soms - a l s de v e r s t o r i n g e n door h e t werk n i e t a l t e h e v i g waren - e n k e l e t i e n t a l l e n eenden en k o e t e n t r o k k e n . Aan de a n d e r e k a n t was de voor v o g e l s " n u t t i g e " o p p e r v l a k t e w a t e r ingekrompen, doordat e r door de nood d e r tijden s t e e d s meer g r o t e z e e s c h e p e n , d i e geen e m p l o o i meer konden v i n d e n , werden o p g e l e g d . De v o g e l s b l e k e n w e l s n e l aan de hoge o b s t a k e l s t e wennen, z o d a t de n e g a t i e v e i n v l o e d der s c h e p e n n i e t a l t e g r o o t was. Wel was e r i n v e r band met p r o v i a n d e r i n g van bemanningen en onderhoudswerkzaamheden op de schepen d u i d e l i j k meer o n r u s t i n h e t g e b i e d dan i n voorgaande j a r e n . ENIGE

TELRESULTATEN

Nadat e r i n september en o k t o b e r a l w e e r v e l e honderden eenden opgemerkt werden, waren e r bij een e e r s t e komplete t e l l i n g op 27 november r u i m 2500. Op 29 decemb e r b l e e k h e t a a n t a l eenden en k o e t e n a l opgelopen t e zijn t o t c a . 6500. De top werd d i t s e i z o e n op 2 j a n u a r i b e r e i k t , t o e n de t o t a l e s c h a t t i n g op 9 - 10.000 uitkwam. Dat was w e l i s w a a r h e e l wat minder dan i n j a n u a r i 1982, t o e n de a a n t a l l e n o p l i e p e n t o t 14 - 16.000, maar d a t was t o e n ook i n een p e r i o d e van s t e v i g e v o r s t , w a a r i n o.a. h e t eendenrijke I J s s e l m e e r b e v r o r e n r a a k t e . D a a r v a n was i n het s e i z o e n 1982/83 geen s p r a k e . V e r g e l e k e n met v r o e g e r e k w a k k e l w i n t e r s was de top van 9 - 10.000 dan ook b e h o o r l i j k hoog. De o o r z a a k i s w e l d u i d e l i j k : e r was o.a. i n december 1982 v e e l a a n v o e r van z o n n e b l o e m p i t t e n bij h e t e x t r a c t i e b e d r i j f aan de w e s t k a n t van de A m e r i k a h a v e n . Een g r o o t d e e l van de a a n g e v o e r d e s c h e e p s l a d i n g e n werd g e l o s t met open g r i j p e r b a k k e n . D i t , gecombineerd met h a r d e wind t o t s t o r m , h e e f t h e t bedrijf t i e n t a l l e n tonnen g r o n d s t o f f e n g e k o s t . Zowel zwem- a l s d u i k e e n d e n , maar ook k o e t e n en h e e l v e e l meeuwen, hebben h i e r v a n e l k op hun e i g e n wijze, d i r e c t of soms m i s s c h i e n w e l i n d i r e c t , kunnen p r o f i t e r e n . De i n d r u k b e s t o n d , d a t e e r s t de v o o r r a d e n d i e aan de o v e r k a n t van de haven t o t v e r i n de Australiëhaven t e r e c h t g e k o m e n waren, benut werden. E e n hoog p e r c e n t a g e van de 9 - 10.000 v o g e l s ( e x c l u s i e f de v e l e honderden meeuwen) was d a a r t e v i n d e n , zoekend t u s s e n de s t e n e n van de w a l k a n t e n of d u i k e n d n a a r de o n d i e p e t a l u d s . I n de r e s t van de h a v e n s , b.v. h e t z u i d e l i j k d e e l van de A m e r i k a h a v e n en de Aziëhaven, kwamen i n d i e tijd n a a r v e r h o u d i n g w e i n i g w a t e r v o g e l s

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

v o o r . L a t e r werden de v o o r r a d e n p i t t e n t o t v l a k onder de w a l van h e t v e r w e r kende b e d r i j f a a n g e s p r o k e n . Honderden v o g e l s c o n c e n t r e e r d e n z i c h t o e n h i e r en kwamen, e r na e l k e v e r s t o r i n g weer s n e l t e r u g . Op 23 j a n u a r i was de s t a n d weer t e r u g op bijna 6000, op 13 f e b r u a r i 2880, op 20 f e b r u a r i ( t o e n e r a l e l f z e e s c h e p e n l a g e n ) 1590, op 3 maart 1350 en op 13 maart c a . 750. Op de t o t a l e a a n t a l l e n had de v o r s t van f e b r u a r i k e n n e l i j k geen i n v l o e d gehad, w e l op de s o o r t e n s a m e n s t e l l i n g . Onder de 2880 op 13 f e b r u a r i waren 1250 S m i e n t e n , de t o p voor deze s o o r t i n w i n t e r 1982/83. Zij waren door de v o r s t u i t de g r a s l a n den en p o l d e r s l o t e n onder Westzaan v e r d r e v e n . Op 18 f e b r u a r i waren e r nog honderden ( v e r d e r o n g e t e l d ) , maar op 20 f e b r u a r i kwam i k n i e t hoger dan 30, op 3 maart op 6! Op 13 m a a r t zorgde k e n n e l i j k e e n v e r s t o r i n g bij Westzaan voor weer e e n s 80, maar d i t b l e e f bij een i n c i d e n t e l e waarneming. De K r a k e e n d was t o t d i e p i n maart goed v e r t e g e n w o o r d i g d : c a . 7 5 . DE

DUIKEENDEN

Ook bij de d u i k e e n d e n waren e r g r o t e schommelingen i n de a a n t a l l e n . De t o p werd b e r e i k t op 23 j a n u a r i : 2500-2600 K u i f - en 700-750 T a f e l e e n d e n . E r was t o e n v a n e n i g e v o r s t nog geen s p r a k e . Op 13 j a n u a r i waren deze a a n t a l l e n i n g e z a k t t o t r e s p . 400 en 180, op 3 maart t o t 200-220 en c a . 100 en op 13 m a a r t nog maar 100 en 45-50. Ook bij deze s o o r t e n b r a c h t de l i c h t e v o r s t v a n f e b r u a r i dus geen o p l e v i n g . Men k a n e r o v e r s p e c u l e r e n , o f a l l e e n de z o n n e b l o e m p i t t e n de o o r z a a k waren van de g r o t e opkomst van de d u i k e e n d e n . Overdag waren e r ook w e l g r o t e groepen d i e op r u s t i g e p l e k k e n met de kop i n de v e r e n r o n d d r e v e n . E r g h o n g e r i g waren d i e dus z e k e r n i e t . M i s s c h i e n was h e t r e l a t i e f r u s t i g e w a t e r , v e r g e l e k e n met d a t van h e t I J s s e l m e e r , i n s t o r m a c h t i g e p e r i o d e n ook w e l een a a n t r e k k e l i j k e f a c t o r voor de eenden. Mogelijk werd, b i j v i , ' s ^ n a c h t s , ook wel e l d e r s gefourageerd. Zoals t e verwachten v i e l , bleven soorten a l s B r i l d u i k e r (meestal 1 e x ) , G r o t e Zaagbek (max. 14 e x , op 13 f e b r u a r i ) en N o n n e t j e (max. 9 e x , op 20 f e b r u a r i ) nu, meer dan i n w i n t e r 1981/82, op e e n l a a g p e i l . Ze hadden e r w e i n i g t e zoeken. VERDERE

INVLOEDEN

De stormen hadden, b e h a l v e door h e t s t r o o i e n met de p i t t e n , o v e r i g e n s geen d u i d e l i j k e r e c h t s t r e e k s e i n v l o e d op de w a t e r v o g e l s t a n d . E r werden w e l v e r s c h e i dene Drieteenmeeuwen g e z i e n o f dood gevonden, maar i n v e r h o u d i n g t o t de g o l f van waarnemingen o v e r e e n g r o o t d e e l v a n h e t l a n d had d i t w e i n i g t e b e t e k e n e n . Midden j a n u a r i waren e r twee R o o d k e e l d u i k e r s , b e i d e met o l i e besmeurd. (Ook g e z i e n door de h e r e n Kamp en v . d . W a a l ) . E e n e i n d j e b u i t e n h e t g e b i e d , op h e t N o o r d z e e k a n a a l t e n o o s t e n v a n de w e s t e l i j k e h a v e n s , was de waarneming v a n e e n l e v e n d e K l e i n e A l k op 12 december door een s p o r t v i s s e r i n t e r e s s a n t . G e l u k k i g b l e e f d i t s e i z o e n ( t o t nu t o e ) s t e r f t e v a n e n i g e b e t e k e n i s a c h t e r w e g e . !

xJb ^3t

^^^^S^ÉÏ

J . Walters, ^ V e s p u c c i s t r a a t 83 , 1056 SK Amsterdam.

De Gierzwaluw

VERSLAG

41

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

VWG-EXCURSIE DUIN

EN K R U I D B E R G / K E N N E M E R D U I N E N 2 2 M E I 1 9 8 3 jan

joost

bakhuizen

Met z'n vijven g i n g e n we met de t r e i n c.q. motor n a a r de p l a a t s v a n bestemming. I n de t r e i n had W i l l e m h e t a l o v e r e e n B e r g f l u i t e r d i e een p a a r dagen d a a r voor i n Duin en K r u i d b e r g was g e z i e n en gehoord. We zagen e e r s t bij de i n g a n g een Boomklever, F l u i t e r ( e e n z i n g e n d e x . ) , Grauwe V l i e g e n v a n g e r en G r o t e Bonte S p e c h t e n . Daarna kwamen we i n een e i k e n b o s met v e e l o n d e r b e g r o e i i n g . W i l l e m d a c h t e e r s t e e n B r a a m s l u i p e r t e h o r e n , maar n a d a t we b e t e r g e l u i s t e r d hadden begonnen we t e t w i j f e l e n . We w i l d e n w e l h e t b e e s t j e z e l f z i e n . Wij h e t e i k e n b o s i n en de z a n g e r b l e e k i n een r i j t j e p o p u l i e r e n t e z i t t e n . N i e t l a n g d a a r n a werd hij o n t d e k t i e t s onder de t o p . Onmiddelijk zagen we d a t h e t gèèn B r a a m s l u i p e r was maar e e n F i t i s / T j i f t j a f - a c h t i g e ; de B e r g f l u i t e r d u s . De zang b e s t o n d u i t een t r i l l e r d i e deed denken aan B r a a m s l u i p e r en F l u i t e r , w e i n i g a f w i s s e l i n g dus, e e n b e e t j e s a a i . Even l a t e r v l o o g hij u i t de p o p u l i e r e e n eikenboom i n en b l e e f l e k k e r door t r i l l e r e n . Nadat we hem nog een k e e r zagen en nu z e l f s met z'n i e t s l i c h t e r e s t u i t , vonden we h e t wat b e t r e f t de B e r g f l u i t e r genoeg en l i e p e n v e r d e r . ( De B e r g f l u i t e r i s een l i d van de F i t i s / T j i f t j a f - f a m i l i e en h e e f t een wat l i c h t e r e s t u i t , v e r d e r wat l i c h t e r e s t r e p e n op de v l e u g e l s . Hij i s 11 cm g r o o t en komt voor i n Z u i d - E u r o p a , F r a n k r i j k en d e l e n v a n MiddenE u r o p a en i s i n N e d e r l a n d een d w a a l g a s t -ongeveer 15 g e v a l l e n - en een mogelijk b r o e d g e v a l op de Veluwe. Hij z a t n i e t z o a l s de F l u i t e r i n oude beukenbossen maar i n een l a a g e i k e n b o s . ) We l i e p e n nu langzaam v e r d e r en kwamen i n wat meer open g e d e e l t e n . We hoorden e e n Goudvink, T o r t e l d u i v e n , v e l e N a c h t e g a l e n , Zwartkoppen, Koekoeken en S t a a r t m e z e n . V e r d e r zagen we v e e l Boompiepers en Grasmussen, K u i f m e z e n ( 2 ) , en e e n Groene S p e c h t . We kwamen bij een d u i n m e e r t j e waar v e l e Storm- en Z i l v e r meeuwen z a t e n , een o T a f e l e e n d o v e r v l o o g en een Blauwe R e i g e r z a t t e v i s s e n . Weer v e r d e r lopend zagen we e e n T o r e n v a l k en o v e r v l i e g e n d e Bergeenden, Kneuen, een T a p u i t , Boerenzwaluwen, G i e r z w a l u w e n , G r o e n l i n g e n en e e n z i n g e n d e Booml e e u w e r i k . We kwamen nu bij h e t s t r a n d waar n i e t v e e l t e b e l e v e n v i e l , e e n a a n t a l b a d g a s t e n en wat V i s d i e f j e s . Nadat we wat gegeten en gedronken hadden bij " P a r n a s s i a " g i n g e n we de Kennemerduinen i n . I n h e t b e g i n was e r n i e t s nieuws t e b e l e v e n , maar t o e n we bij h e t Vogelmeer kwamen konden we weer wat n o t e r e n . I n de meeuwenkolonie op h e t e i l a n d j e z a t e n zo'n 15 K l e i n e Mantelmeeuwen, waarvan twee o n d e r s o o r t e n werden o n t d e k t . T u s s e n d i e meeuwen z a t ook f a m i l i e Nijlgans met 3 p u l l e n . Op h e t meer v e r d e r : T a f e l e e n d , K u i f e e n d en F u t e n . We hoorden e e n S p r i n k h a a n r i e t z a n g e r en een R i e t g o r s . Nadat we twee Gekraagde R o o d s t a a r t e n hadden g e z i e n g i n g e n we v a n h e t pad. G e r t j a n en i k r a a k t e n h e l a a s de groep kwijt en we v e r v o l g d e n onze weg door een rimboe v a n d u i n b e g r o e i i n g . We zagen z e l f s nog e e n 6 Grauwe K l a u w i e r en twee wegrennende V o s s e n . H i e r n a g i n g e n we n a a r de B r e d e r o d e b e r g voor mogelijke ( G r o t e ) K r u i s b e k k e n d i e d a a r de a f g e l o p e n w i n t e r v e e l g e z i e n z i j n . Maar h e l a a s . Bij de i n g a n g van Duin en K r u i d b e r g kwamen we de* r e s t van de groep weer t e g e n . Ze v e r t e l d e n d a t z e nog een R o o d b o r s t t a p u i t , Zwarte S p e c h t en G l a n s k o p g e z i e n hadden. T o t b e s l u i t hebben we nog even n a a r de B e r g f l u i t e r g e l u i s t e r d . E e n mooi s l o t voor een z o n n i g e dag met v e e l v o g e l s 1

£y g

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Z W E E D S E GRAUWE GANZEN

E N WITBROOD

Guus van Duin F r e d Vogelzang

Om i n ons l a n d v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n ganzen t e z i e n t e krijgen hoef j e o v e r het algemeen n i e t a l t e v e e l m o e i t e t e doen. A f h a n k e l i j k v a n de gewenste s o o r t e n ga j e i n de wintermaanden n a a r F l e v o l a n d , n a a r F r i e s l a n d , de Zeeuwse D e l t a o f n a a r B r a b a n t . Het b e l a n g r i j k s t zijn k i j k e r , t e l e s c o o p , maar v o o r a l een a u t o , de s c h u i l h u t v a n de 20e eeuw. De waakzaamheid en dus de s n e l l e n e i g i n g om op t e v l i e g e n en de waarnemer met een s c h u l d g e v o e l a c h t e r t e l a t e n , z u l l e n v e e l v o g e l a a r s bekend zijn. Zo a f en t o e kun j e o n g e s t r a f t op ganzen a f s t a p p e n , a l s zij d a t z e l f a l n i e t doen: r i c h t i n g waarnemer! De W i t b u i k r o t g a n z e n op de Z u i d p i e r van I J m u i d e n waren daar v o r i g e w i n t e r een t o t de v e r b e e l d i n g s p r e k e n d v o o r b e e l d v a n . Het kan ook a n d e r s . Op 29 december 1982 waren wij van Diemen op weg n a a r h e t F l e v o p a r k . Op de r o u t e l i g t e e n h u i s a a n de ( n u a l w e e r bijna v o o r m a l i g e ) r i n g v a a r t om de Waterg r a a f s m e e r , waar z i c h s i n d s j a a r en dag e e n g r o o t a a n t a l tamme ganzen ophoudt. I n k l e u r v a r i e r e n zij van v r i j w e l ' w i l d ' t o t v r i j w e l w i t . De u i t h a n g e n d e b u i k e n v e r r a d e n een goed l e v e n . E e n a a n t a l p a r e n b r o e d t i n de omgeving, d a t w i l z e g gen, e r worden i n de v e r s c h i l l e n d e n e s t e n t i e n t a l l e n e i e r e n g e l e g d , waar voor z o v e r wij weten nog n o o i t e e n k l e i n e gans u i t t e v o o r s c h i j n i s gekropen. Ook d e ze dag waren de ganzen p a r a a t . Wie s c h e t s t e c h t e r onze v e r b a z i n g t o e n e r p l o t s een e x e m p l a a r met k l e u r r i n g e n t u s s e n b l e e k t e z i t t e n , bij nadere beschouwing nog een, t e r w i j l h e t t o t a a l a a n t a l e c h t e Grauwe Ganzen e l f bedroeg. Toen nog omz i c h t i g s t a p t e n wij a f , v o o r z i c h t i g s p e u r e n d n a a r meer g e k l e u r r i n g d e v o g e l s . Onze v o o r z i c h t i g h e i d b l e e k o v e r b o d i g , omdat j u i s t op d a t moment de e i g e n a a r met zijn v e e r p o n t de v a a r t o v e r s t a k en de ganzen i n h e t g e h e e l geen schuwheid v e r t o o n d e n t e g e n o v e r de man. A l s n e l b l e e k waarom. I e d e r e dag worden de ganzen h i e r gevoerd met g r o t e h o e v e e l h e d e n brood, voornamelijk w i t b r o o d . Zij zijn d a a r dermate op g e k o n d i t i o n e e r d , d a t z e z i c h wat b e t r e f t h e t gedrag nog maar nauwelijks o n d e r s c h e i d e n van hun tamme v e r w a n t e n . Wel b l e v e n zij r e d e l i j k bij e l k a a r i n de b u u r t , op twee e x e m p l a r e n n a , d i e gedurende de g e h e l e l a t e r e waarn e m i n g s p e r i o d e s t e e d s bij e l k a a r t e v i n d e n waren, vaak e n i g s z i n s a f g e s c h e i d e n van de r e s t v a n de groep.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Op 30 december 1982 kon met de t e l e s c o o p h e t nummer v a n de aluminium r i n g e n van de twee g e r i n g d e v o g e l s worden a f g e l e z e n . Het b l e e k t e gaan om i n Zweden g e r i n g d e Grauwe Ganzen. Ongetwijfeld zijn ook de negen o n g e r i n g d e v o g e l s u i t d i t l a n d a f k o m s t i g . A c h t e r a f moeten h e t deze e l f Grauwe Ganzen geweest zijn, d i e e e r d e r door ons op 11 december 1982, en op 22 december 1982 door W i l l e m v.d. Waal op deze p l a a t s werden g e z i e n . De l a a t s t e waarneming werd gedaan op 1 maart 1983; e n i g e tijd h i e r v o o r was o v e r i g e n s een d e e l v a n h e t h u i s waarbij de ganzen v e r t o e f d e n t e n p r o o i g e v a l l e n aan de vlammen. Mogelijk h i e r door werden de v o g e l s v a k e r a a n h e t e i n d van de K r u i s l a a n g e z i e n , a l w a a r z i j menigeen onder a a n v o e r i n g v a n hun tamme v r i e n d e n brood a f t r o g g e l d e n . N i e t v e e l mensen z u l l e n op de hoogte zijn geweest v a n de c u r i o s i t e i t van h e t g e v a l . Een k o r t e s c h e t s daarom van wat bekend werd v i a h e t N a t u r h i s t o r i s k a R i k s museet i n S t o c k h o l m .

Grauwe Gans 9.222.363 ( r e c h t s b o v e n : l i c h t b l a u w , r e c h t s o n d e r : aluminium, l i n k s b o v e n : donkerblauw, l i n k s o n d e r : w i t ) werd op 2 j u l i 1979 g e r i n g d bij H u d i k s v a l l , H a l s i n g l a n d ( 6 1 . 4 4 N, 17.06 0 ) . De a f s t a n d H u d i k s v a l l - Waterg r a a f s m e e r b e d r a a g t 1274 km. De v o g e l was t o e n a l m i n s t e n s een j a a r oud. Z e e r w a a r s c h i j n l i j k werd d i t e x e m p l a a r ook a l i n december 1981 en j a n u a r i 1982 op deze p l a a t s g e z i e n : de k l e u r r i n g k o m b i n a t i e stemt i n e l k g e v a l o v e r e e n , maar h e t ringnummer werd toen n i e t a f g e l e z e n . Grauwe Gans 9.222.354 ( r e c h t s b o v e n : donkerblauw, r e c h t s o n d e r : aluminium, l i n k s b o v e n : l i c h t b l a u w , l i n k s o n d e r : w i t ) werd op d e z e l f d e p l a a t s en op d e z e l de datum a l s h e t v o r i g e e x e m p l a a r g e r i n g d , en was e v e n e e n s m i n s t e n s een j a a r oud. Deze v o g e l was a l e e r d e r bij Diemen g e z i e n en l a t e r z e l f s gevangen. Voor h e t e e r s t waargenomen bij Diemen b e g i n december 1981, v e r b l e e f deze voge ( a l l e e n ? ) tussentijds ( v a n 18 t o t 30 december 1981) bij Woerden ( Z H ) . Op 7 j a n u a r i 1982 werd hèt e x e m p l a a r gevangen bij de r i n g v a a r t om de Waterg r a a f s m e e r en na k o n t r o l e weer l o s g e l a t e n . De l a a t s t e waarnemingsdatum i n deze w i n t e r i s ons n i e t bekend.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

I n de w i n t e r 1981/82 waren o v e r i g e n s nog m i n s t e n s twee a n d e r e g e k l e u r r i n g d e Grauwe Ganzen a a n w e z i g op deze p l a a t s . Aan v e r z o e k e n om i n l i c h t i n g e n o v e r deze v o g e l s werd door de Zweedse r i n g e r t o t op heden n i e t v o l d a a n . U i t d i t a l l e s b l i j k t d a t i n h e t w i l d l e v e n d e Grauwe Ganzen onder b e p a a l d e omstandigheden een opmerkelijke tamheid kunnen gaan v e r t o n e n . I n e l k g e v a l t i j dens h e t v o e r e n waren ze t o t b i n n e n twee meter a f s t a n d t e l o k k e n . H e i l i g o n t zag hadden z e voor onze v a n g s t o k , z o d a t een r i n g p o g i n g m i g l u k t e . D i r e k t na deze poging waren ze weer h i n d e r l i j k tam! Bijzonder i s d a t o v e r w i n t e r i n g s g e b i e d k l a a r b l i j k e l i j k dermate goed b e v i e l , d a t z e k e r één en w a a r s c h i j n l i j k m i n s t e n s twee v o g e l s (we weten p e r s l o t n i e t s van de o n g e r i n g d e v o g e l s ) de m o e i t e hebben genomen om op deze p l a a t s t e r u g t e k e r e n . Z i t t e n wij t o t s l o t nog met h e t probleem wat we aanmoeten met d i e Canadagans, d i e e v e n e e n s van september 1982 t o t i n e l k g e v a l e i n d f e b r u a r i 1983 t e r p l a a t s e a a n w e z i g was. Deze was v r i j w e l n e t zo tam, o n g e r i n g d , en had gave v l e u g e l s . Mogelijk d a t d i t een Zweedse Canadagans was? A l met a l genoeg r e d e n e n om de komende w i n t e r e e n s op üw tamme ganzen t e l e t t e n . V e r g e e t v o o r a l uw brood n i e t . Met dank aan W i l l e m v.d. Waal voor h e t l e n e n van zijn d i a ' s van de ganzen u i t de w i n t e r 1981/82. De f o t o ' s bij d i t a r t i k e l zijn n a a r d i a ' s van Guus van Duin, genomen i n j a n u a r i 1983. p/a Rode K r u i s l a a n 1111 ZZ Diemen.

1043,

c 3 Q C •H

CO

De Gierzwaluw

VERSLAG

21

(1983), nr. 2

VWG-NACHTEXCURSIE FLEVOPOLDER

18

JUNI

1983

f r a n k v groen

T e c h n i s c h e gegevens: 10 d e e l n e m e r s , 3 a u t o ' s , onbewolkt, 18*-12'C, NO-wind, v e r t r e k t i j d 19.40 uur, t e r u g + 1.00 u u r . Om h a l f a c h t werd bij h e t A m s t e l s t a t i o n v e r z a m e l d . G e l u k k i g was h e t g e l u k t op h e t l a a t s t e moment een auto t e l e n e n z o d a t t o c h nog i e d e r e e n meekoh. Bij de v o o r b e r e i d i n g e n voor deze e x c u r s i e b l e e k maar weer e e n s d u i d e l i j k hoe g r o o t h e t gebrek i s aan a u t o ' s met c h a u f f e u r onder VWGA'ers. I n i e d e r g e v a l b e l o o f d e d i t u i t s t a p j e wel wat t e worden. E r was namelijk een Zwarte I b i s i n de p o l d e r g e s i g n a l e e r d . De v e r w a c h t i n g e n waren dus hoog gespannen. Eenmaal i n de F l e v o p o l d e r werd v a n a f de O o s t v a a r d e r s d i j k a l rijdende h e t een en a n d e r g e z i e n , z o a l s een p a a r B r u i n e K i e k e n d i e v e n en een <j> Blauwe K i e k . Op de p l a s s e n zagen we v e r s c h e i d e n e g r o t e groepen W i l d e Eenden, z i c h v e r z a m e l end voor de j a a r l i j k s e r u i . I n de O o s t v a a r d e r s p l a s s e n doen ze d i t i n g r o t e get a l e vanwege de d a a r h e e r s e n d e r u s t . Op de Knardijk begonnen we de b o s j e s aan de o v e r k a n t i n t e n s i e f a f t e s p e u r e n op een e v e n t u e l e Z w a r t e I b i s . E r werden wel Blauwe R e i g e r s en Z w a r t e K r a a i e n g e z i e n . De l a a t s t e n werden e r door sommigen a f en t o e van v e r d a c h t Z w a r t e I b i s t e z i j n . H e l a a s s t o n d e r een v r i j s t e r k e n o o r d - o o s t e l i j k e wind d i e h e t g e h e e l een wat kouwelijke i n d r u k g a f . Tijdens h e t s p e u r w e r k n a a r de i b i s werden v e r s c h e i d e n e L e p e l a a r s , o v e r v l i e g ende F u t e n , V i s d i e v e n en Z w a r t e S t e r n s g e z i e n . Ook v l o g e n e r g r o e p j e s K u i f - , T a f e l - en S l o b e e n d e n l a n g s . Na een p o o s j e g i n g e n we n a a r de h u t , wat een B l a u w b o r s t , Grauwe Ganzen met j o n g e n en + 40 Z w a r t e R u i t e r s o p l e v e r d e . We bleven er n i e t lang vanwege de d r u k t e . W i l l e m , d i e wat was a c h t e r g e b l e v e n , b l e e k de Z w a r t e I b i s t o c h nog l a n g s h e t r i e t lopend g e z i e n t e hebben; de gel u k s v o g e l ! Eenmaal weer op de Knardijk b l e e k K e e s een l e k k e band t e hebben. Na hem g e w i s s e l d t e hebben b e r e i k t e n we de K e e r s l u i s p l a s . H i e r z a t e n + 400 G r u t t o ' s , + 75 K l u t e n , een p a a r B o n t b e k p l e v i e r e n , 2 Kemphanen en 2 B l a u w b o r s t e n , d i e een mooie b e u r t z a n g weggaven. Ook hoorden we S p o t v o g e l , K l e i n e K a r e k i e t , R i e t z a n g e r , R i e t g o r s , Winterkoning, Merel, Zanglijster, F i t i s , Zwartkop, T u i n f l u i t e r en Grasmus. Boven de H o l l a n d s e Hout zagen we een H o u t s n i p vliegen. Ons l a a t s t e d o e l was h e t H a r d e r b r o e k . De zon was i n t u s s e n ondergegaan. We r a a k t e n e l k a a r voor h e t e i n d d o e l kwijt, h e t g e e n Menno deed vermoeden d a t de a n d e r e n k o f f i e waren gaan d r i n k e n . Ze waren e c h t e r wat v e r d e r l a n g s de dijk l a n g s h e t H a r d e r b r o e k doorgereden dan wij. G e l u k k i g werden we h i e r v a n op de hoogte g e b r a c h t door de p l a a t s e l i j k e b o s w a c h t e r . Na d i t i n c i d e n t werd e r i n t e n s i e f g e l u i s t e r d , wat h e t v o l g e n d e o p l e v e r d e : Dodaars, F u t e n , Meerkoeten, G r u t t o ' s , W i t g a t j e s , B l a u w b o r s t , K u i f e e n d , wat S n o r r e n , een W a t e r r a l en een Waterhoen d a t een wat ander g e l u i d maakte dan h e t normaal p l e e g t t e doen. S l e c h t s k o r t werd even een Woudaapje gehoord, t e r w i j l Roerdomp en P o r s e l e i n hoen v e r s t e k l i e t e n gaan, wat w a a r s c h i j n l i j k door de v r i j l a g e t e m p e r a t u u r werd veroorzaakt. H i e r n a g i n g e n we weer op Amsterdam aan, met onze g e d a c h t e n nog bij deze l e u k e e x c u r s i e .

£"2.

D

e

Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

WAARNEMINGEN I N D E R E G I O

AMSTERDAM MAART T/M

MEI 1983

Gebruikte afkortingen: JB - J a n J o o s t B a k h u i z e n BB - B e r t j a n B o l FG - F r a n k van Groen DB - Remco D a a l d e r & Hans Brouwer KH - Kees Hazevoet GH - G e r t j a n Hijstek MH - Menno H u i z i n g a RS, SS - R i c h a r d & S t e v e n S c h o e v a a r t WW - W i l l e m vd Waal VOD - Vogel O v e r l e g Diemen Samengesteld

door W i l l e m vd Waal, L a a g t e Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam t e l . 272129.

Roodhalsfuut Een ongedateerde

v o o r j a a r s w a a r n e m i n g van 1 ex B u l l e w i j k e r p l a s (W. B a k k e r )

Kuifduiker 12/3 1 ex Haven B a l l a s t (VOD) 30/4 1 ex i n b r o e d k l e e d Vijfhoek (VOD) 4/5 1 ex i n b r o e d k l e e d Haven B a l l a s t (VOD) Geoorde Fuut 30/4 6 exx i n b r o e d k l e e d Vijfhoek (VOD) 1/5 1 ex Zandput Diemen (VOD) 4/5 & 6/5 2 e x x Zandput Diemen ( F G , VOD) Dodaars H e l e maand maart 1-5 exx Nieuwe Meer (BB, J B , v. B l a n k e n ) 2/4 1 ex 1 ex r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude ( v . B l a n k e n ) 15/4 8 paar Zandput Diemen ( F G ) Aalscholver 13/3 1 ex Nieuwe 21/3

Meer (GH)

1 ex S l o t e r p l a s ,

vanaf d i e datum r e g e l m a t i g a l d a a r waargenomen

Purperreiger 10/5 1 ex ZO V e n s e r p o l d e r (VOD) 28/5 1 ex ZO J e k e r s t r a a t ( S S ) tfoercfomp 5/3 1 ex Vijfhoek (VOD) 19/3 1 ex Vijfhoek (VOD) Ooievaar 24/4 1 ex N over A m s t e l k a n a a l ( O r e e l ) 4/5 1 ex ZO over D i e m e r p o l d e r (VOD) Zwarte Ooievaar 24/4 1 ex ZO z u i d p u n t Ronde Hoep ( S S , de W i t t e ) 26/4 1 ex over A p o l l o l a a n ( T . Hoogendoorn) 14/5 1 ex W H a a r l e m m e r s t r a a t ( R S , S S )

(Kamp)

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

5 ^

Lepelaar E e r s t e waarneming: 2/3 2 exx O P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (MH) Vanaf d i e datum r e g e l m a t i g waarnemingen van o v e r v l i e g e n d e en f o e r a g e r e n d e exx, v o o r a l u i t Spaarnwoude en omgeving. Ook h e t r e s t a n t van de O v e r b r a k e r b i n n e n p o l d e r i s weer een v a s t e l e p e l a a r s p l e k (Kamp, v V o o r s t ) Wilde 9/4

Zwaan 1 ex I J m e e r bij Diemerzeedijk. Vermoedelijk h o o g s p a n n i n g s l e i d i n g s l a c h t o t t e r ;

zwom rond met een gebroken v l e u g e l (VOD) Grauwe Gans 2/3 5 groepen, i n t o t a a l 60 exx, NO Vijfhoek (VOD) 3/3 1 ex Halfweg ( F G ) 3/3 9 exx omgeving Uitdam (WW) 5/3 6 exx omgeving M o b i l O i l (MH) 13/3 18 exx 0 Diemerzeedijk (VOD) Kol gans 7/4

1 ad B u l l e w i j k e r p l a s

(VOD)

Rietgans 3/3

6 exx 0

Marken

(WW)

Brandgans 12/3

33 exx NO

Vijfhoek (VOD)

Nijlgans 3/3 3 exx Het Ven nabij Uitdam (WW) 27/5 2 exx Halfweg ( F G ) Bergeend .9/4 2 exx Nieuwe Meer (DB) 14/5 27 exx A z i e h a v e n ( v B l a n k e n ) Wintertaling, Krakeend en Slobeend V e l e waarnemingen u i t de g e h e l e p e r i o d e i n de h e l e r e g i o . L e t voor deze

soor-

t e n eens op met p u l l i ! Zomertaling R e g e l m a t i g waargenomen P o e l r u i t e r p l a s , r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude, omgeving Diemen en W a t e r l a n d . Zowel e n k e l e exx, p a r e n en meerdere exx. Ook bij deze s o o r t op o_<j> met p u l l i l e t t e n ! Smient I n maart nog v e l e waarnemingen. 7/4 5 exx O s d o r p e r b i n n e n p o l d e r (KH) 7/4 630 exx B u l l e w i j k e r p l a s (VOD) 14/4 2 6 1 o Amerikahaven (WW) 22/4 9 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (MH) 14/5 1 ex omgeving Spaarnwoude ( v B l a n k e n ) 23/5 1 6 P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude ( F G ) 27/5 16 N o o r d e l i j k e O e v e r l a n d e n Nieuwe Meer ( J B ) 31/5 1 6 P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (DB) Krooneend 27/3 1 6 r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude ( V i s b e e n ) 28/3 - 30/3 3 66 Nieuwe Meer (DB, v B l a n k e n , vd S c h o t , V i s b e e n ) 1/4 1 paar Markerdijk ( v d S c h o t ) 7/4 1 p a a r B u l l e w i j k e r p l a s *(V0D) 16/4 & 30/4 1 6 Vijfhoek (VOD) 22/4 1 6 1 o Vijfhoek. (VOD) 14/5 1 p a a r Gouwzee en 1 paar op Marken z e l f ( F r i e s w i j k )

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Toppereend 8/3 1 6 Barnegat (FG) 30/3 + 25 exx B a r n e g a t (KH) 1/4 30 exx Uitdammer D i e ( v B l a n k e n ) 9/4 + 400 exx Diemerzeedijk ( v d S c h o t ) 4/5 & 13/5 1 6 Vijfhoek (VOD) Tafeleend 1 b r o e d p a a r bij Halfweg (KH) 30/5 <j> & 4 p u l l i H a a r l e m m e r l i e d e (KH) Tafeleend x Kuifeend 29/4 1 6 Halfweg ( K H ) . Z i e voor een f o t o van een d e r g e l i j k e h y b r i d e o. het l a a t s t e nummer van Dutch B i r d i n g , j r g . 4 n r . 4 pag. 132 Witoogeend 22/5 & 23/5 1 p a a r B e l m e r p o l d e r , W a t e r l a n d ( W i n t e r ) 29/5 a l l e e n 6 a l d a a r g e z i e n (KH, W i n t e r ) Brilduiker 4/3 1 o Nieuwe Meer ( J B ) 8/3 + 300 exx I J s s e l m e e r ( F G ) 2/4 1 paar G r o t e B r a a k , Halfweg Zivarte 12/3

(v B l a n k e n )

Zeeeend 1 p

I J m e e r t h v K r u i t f a b r i e k Muiden

(VOD)

Eidereend 13/3 & 15/3 ad ? & onv ó Nieuwe Diep (VOD) 28/3 1 ? Vijfhoek (VOD) .2/4 & 9/4 1 onv 6 Vijfhoek (VOD) 15/4 1 ? & 1 6 Nieuwe Diep (VOD) 4/5 1 onv 6 Diemerzeedijk ( F G ) Grote Zaagbek D i v e r s e maartwaarnemingen, v e r d e r : 5/4 l o l ? Amerikahaven (WW) 9/4 1 6 Vijfhoek (VOD) 13/4 e n k e l e exx Nieuwe Meer ( v B l a n k e n ) 14/5 1 o Vijfhoek (VOD) Nonnetje 3/3 2 7/3 2 8/3 1 11/3 1

66 2 ¥° Halfweg ( F G ) 66 1 ¥ Halfweg (KH) ¥ Barnegat (FG) 6 3 ¥¥ Halfweg (KH)

Buizerd Diverse 24/4 3 14/5 2 Laatste

maartwaarnemingen, v e r d e r : exx boven Zandput NM (GH, J B ) exx s c h r o e v e n d Diemen Z u i d .(VOD) waarneming: 23/5 1 ex s c h r o e v e n d NW-N

Ruigpootbuizerd 6/3 1 ex H o u t r a k p o l d e r 4/4

1 ex Z

(MH)

over I J - e i l a n d

( v d S c h o t , de R o e v e r ,

Sperwer D i v e r s e maartwaarnemingen, v e r d e r : 14/4 ad 6 Australiëhaven (WW) 15/4 1 ex O e v e r l a n d e n Nieuwe Meer (DB) L a a t s t e waarneming: 16/4 1 ex Halfweg (KH) -

Jekerstraat (SS)

Samwel)

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

5"f

Havik o o i_ , 14/3 13.55-14.05 uur J e k e r s t r a a t , ad ¥ ffavi/c & + Sperwer s c h r o e v e n d en a a n g e v a l l e n door oa Z w a r t e K r a a i , Kauw en z e l f s Spreeuw, l a t e r a f g l i j d e n d : Havik NO en Sperwer £ 0 a c h t e r Spreeuwen aan ( S S ) 15/4 1 ex ZW Diemen (VOD) Op 10/3 werden p l u k r e s t e n gevonden i n h e t Asd Bos van Vlaamse G a a i , W i l d e Eend, K i e v i t , " d u i f " , E k s t e r . Vermoedelijk waren deze p l u k r e s t e n van een ¥ Havik ( S S ) Rode Wouw 21/4 1 ex, verm. 2 k j , Z o v e r A m s t e l k a n a a l 24/4 1 ex N o v e r A m s t e l k a n a a l ( O r e e l ) 14/5 2 exx NNO over L a a g t e Kadijk (WW)

(Oreel)

Z w a r t e Wouw 21/4

1 ex

NO

Havens Oost ( J . S t u a r t )

Wespendief 22/'4 1 ex 0N0 Vijfhoek, boven de Vijfhoek even b a l t s e n d (VOD) Bruine Kiekendief 11/3 1 ¥ Zandput NM ( B B ) 14/3 1 6 omgeving Durgerdam ( F G ) 13/4 & 22/4 1 p a a r b a l t s e n d Batterij, Halfweg (DB) 29/4 6 exx Lange B r e t t e n (KH) 2/5 1 ¥ S l o t e r p a r k (KH) B r o e d p a r e n : H a l f w e g (.2), Ruigoord ( 1 ) , Oeverland Liede ( 1 ) , Barnegat ( 1 ) , omgeving M o b i l O i l ( 1 ) , omgeving M o t o r c i r c u i t S l o t e r d i j k ( 1 ) , Vijfhoek ( 1 ) Blauwe Diverse 14/4 1 22/4 1 Laatste

Kiekendief maartwaarnemingen, v e r d e r : ¥ M o b i l O i l (WW) ex Lange B r e t t e n (MH) waarneming: 24/4 1 ex omgeving Halfweg ( F G )

Slechtvalk . 1/4 1 ad 6 i n hoogspanningsmast I J - e i l a n d , v l o o g weg r i c h t i n g Ransdorp ( v d b c h o t ) Smelleken 16/3 1 ex omgeving Spaarnwoude 2/4 16 Vijfhoek (VOD) L a a t s t e waarneming: 16/4

(MH)

1 ex Vijfhoek

(VOD)

Boomvalk E e r s t e waarneming: 18/4 2 ex W Diemen (VOD) 19/4 1 ex V o n d e l p a r k ( V o g e l z a n g ) 19/4 & 22/4 1 ex Diemen (VOD) 4/5 & 10/5 2 exx ZW Vijfhoek (VOD) Torenvalk > o< 24/4 ad ö s l a a t G i e r z w a l u w (!) en p l u k t deze op h e t O k u r a h o t e l ( S S ) Waterral 10/4 3 11/4 1 15/4 4 5/5 1 19/5 1 22/5 1

exx Lange B r e t t e n (GH, J B ) ex gehoord R u i g o o r d (KH) exx gehoord Lange B r e t t e n (KH) ex Lange B r e t t e n (DB) ex O e v e r l a n d e n Nieuwe Meer (DB) ex Zandput NM (GH.)

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Porseleinhoen Van 11/4 t o t 20/4 Van 15/4 t o t 28/4

1-3 roepende exx 1-4 roepende exx

Scholekster 7/4 617 exx B u l l e w i j k e r p l a s (VOD) 9/4 168 exx 2 Diem - D i e m e r p o l d e r e

R u i g o o r d (KH, GH, WW, v I J z e n d o o r n ) Lange B r e t t e n (KH, GH, FG, WW, vd S c h o t )

(VOD)

Goudplevier D i v e r s e maartwaarnemingen, v e r d e r : 15/4 + 900 exx t e n z u i d e n van B a r n e g a t ( F G ) 22/4 250-300 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (MH) 1/5 22 exx omgeving Boezemgemaal, Halfweg (GH, J B ) Zilverplevier 4/5 1 ex N Vijfhoek (VOD) 6/5 1 ex Zandput Diemen ( F G ) Bontbekplevier V e l e waarnemingen van 1 t o t 3 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude Volgende t e r r i t o r i a zijn bekend: 28/3 1 p a a r , l a t e r 1-2 p a a r B u l l e w i j k (VOD) 1 p a a r A z i e h a v e n (WW, MH, KH) en g e s l a a g d e b r o e d g e v a l l e n Zandput Diemen & V e n s e r p o l d e r (VOD) P o e l r u i t e r p l a s Kleine Plevier 2 t e r r i t o r i a Zandput Diemen ( F G , VOD) 2 t e r r i t o r i a A z i e h a v e n (WW) 27/3 & 16/4 2-3 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude ( J B , FG) 22/5 & 29/5 2 exx Zandput NM (GH) Strandplevier 5/4 - 12/4 2-5 exx A z i e h a v e n (WW, KH, FG, v B l a n k e n ) 13/5 1 ex A z i e h a v e n (WW) Watersnip V e l e waarnemingen, ook van b a l t s e n d e exx, w e l l i c h t a l s g e v o l g van h e t n a t t e voorjaar Bokje 28/4

1 ex B u l l e w i j k

(VOD)

Houtsnip 7/3

1 ex S l o t e r w e g , Badhoevedorp ( B B )

Wulp 4/3 + 200 exx omgeving B a r n e g a t (KH) 5/3 3 exx omgeving Spaarnwoude ( v B l a n k e n ) 15/3 69 exx N Vijfhoek (VOD) 18/3 40 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude ( F G ) 2/4 23 exx omgeving Spaarnwoude ( v B l a n k e n ) 7/4 33 exx B u l l e w i j k e r p l a s (VOD) 3/5 1 ex K i n s e l m e e r ( v B l a n k e n ) 13/5 1 ex Australiëhaven (WW) 14/5 1 ex omgeving Spaarnwoude (V B l a n k e n ) Regenwulp Van

16/4 t o t 6/5 v e l e o v e r v l i e g e n d e exx Diemen en omgeving (VOD)

Grutto 28/3 m i n s t e n s 40 exx w e i l a n d e n M e e r z i c h t ( v B l a n k e n ) 7/4 420 exx B u l l e w i j k e r p l a s (VOD)

(KH)

De Gierzwaluw

Rosse 9/5

21 ( 1 9 8 3 ) ,

nr. 2

5"ft

Grutto 6 exx NO

Venserpolder

(VOD)

Witgatje 10/4 1 ex Gemaal H a l f w e g (GH, J B ) 20/4 gehoord R u i g o o r d (KH, WW) 28/4 1 ex R u i g o o r d ( v d S c h o t ) 29/4 1 ex H a l f w e g (KH) Bosruiter 6/5 1 ex Zandput Diemen (VOD) Groenpootruiter 5/4 gehoord B u l l e w i j k (VOD) 6/5 1 ex Zandput Diemen (VOD) Z w a r t e Ruiter en Oeverloper V e l e waarnemingen u i t de g e h e l e p e r i o d e Bonte 12/3 30/3 13/4 1/5

Strandloper 1 ex P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude 3 exx A z i e h a v e n (WW) 4 exx Zandput Diemen (VOD) 1 ex Gemaal H a l f w e g (GH)

(MH)

Kemphaan ^ , , . , „ V e l e waarnemingen v o o r a l u i t de omgeving van de P o e l r u i t e r p l a s ( p e r i o d e max. 12 e x x ) a l w a a r een t o e r n o o i p l a a t s i s . V e r d e r nog waarnemingen u i t W a t e r l a n d , Marken, w e i l a n d e n M e e r z i c h t en omgeving M o b i l O i l mr>

Kluut 6- 8 b r o e d p a r e n B u l l e w i j k (VOD) + 20 b r o e d p a r e n A z i e h a v e n (WW) 7- 8 b r o e d p a r e n E e n d r a c h t p o l d e r (KH) Kleine Mantelmeeuw 15/3 1 ex 2 k j zwemmend A m s t e l k a n a a l 9/4 1 ex 2 k j Vijfhoek (VOD) e

(Oreel)

e

Dwergmeeuw 1/5 2 ad P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (KH) 1/5 5 exx ,, >, ( > 14/5 1 ex 2 k j Diemerzeedijk (VOD) G H

e

Z w a r t e Stern E e r s t e waarneming: 18/4 6 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude 6/5 26 exx Zandput Diemen ( F G ) 7/5 3 exx K i n s e l m e e r ( v B l a n k e n ) 8/5 37 exx Vijfhoek (VOD)

(MH)

Visdief E e r s t e waarneming: 16/4 Haagseweg ( J B ) Grote

Stern

13/5

3 exx A m e r i k a h a v e n & N o o r d z e e k a n a a l

(WW)

Tortelduif E e r s t e waarneming: 30/4 1 ex r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude (1G) 13/5 1 ex Australiëhaven (WW) 18/5 1 ex B u l l e w i j k (VOD) Koekoek E e r s t e waarneming: 23/4 1 ex B a t t e r i j , H a l f w e g ( F G )

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Velduil 2/3 1 e x Spaarnwoude (MH) 2/3 1 ex Vijfhoek (VOD) 5/3 t o t 18/3 1 ex B l u s v i j v e r S c h i p h o l w e g ( B B ) 13/4 1 ex B a t t e r i j Halfweg (DB) 2/5 1 ex Spaarnwoude ( S S ) Gierzwaluw E e r s t e waarneming: 21/4

Grote Braak (v Blanken)

Ijsvogel 11/3

1 ex V o g e l e i l a n d Asd Bos ( B B )

Groene

Specht

9/3 1 ex Noordkant Asd Bos ( V i s b e e n , de G r a a f ) 12/3 1 ex H o u t r a k p o l d e r (MH) 13/3 1 ex J . P . T h i j s s e p a r k , A m s t e l v e e n ( v H e u k e h s f e l d ) 9/4 1 ex nabij K l e i n e V i j v e r , Asd Bos (DB) Kuifleeuwerik \ 6/3 4 exx Hoekenes/P. C a l l a n d l a a n (KH) 7/3 1 ex M o t o r c i r c u i t S l o t e r d i j k (WW) 14/3 z i n g e n d ex L a m b e r t u s Z i j l l p l e i n (KH) 1/5 1 ex Bijlmermeer ( v d S c h o t ) Boomleeuwerik 10/3 3 maal 1 ex NO H e u v e l Asd Bos ( S S ) 4/4 gehoord NO Noordkant Asd Bos ( S S ) Boerenzwaluw E e r s t e waarneming: 9/4 Huiszwaluw

1 ex Diemerzeedijk ( v d S c h o t )

22/4

E e r s t e waarneming: G r o t e Vijver, Asd Bos ( J B ) Oeverzwaluw E e r s t e waarneming: 19/4

2 exx V o n d e l p a r k

Boompieper 22/4 1 ex I n d u s t r i e t e r r e i n S l o t e r d i j k 26/4 3 exx Diemen Z u i d (VOD) 28/4 2 exx Australiëhaven (WW) 30/4 5 exx gehoord Vijfhoek (VOD) 4/5 2 maal 1 ex Vijfhoek (VOD) 6/5 2 exx Zandput Diemen (VOD) 6/5 6 exx B u l l e w i j k (VOD) Waterpieper 7/3 1 ex A z i e h a v e n (WW) 7/4

(Vogelzang)

(MH)

1 ex N o o r d z e e k a n a a l t h v M o b i l O i l (WW,

KH)

Rouwkwikstaart 29/3 1 6 O u d e r k e r k e r p i a s ( S S ) 3/4 1 6 Diemerzeedijk (WW) Grote Gele Kwikstaart 12/3 2 exx Z Vijfhoek (VOD) 13/3 1 ex r o e p e n d o v e r F r e d e r i k s p l e i n ( v d S c h o t ) 4/4 gehoord NO G r o t e S l u i s , Asd Bos ( S S ) Gele Kwikstaart E e r s t e waarneming: 9/4 2 exx L u t k e m e e r p o l d e r (KH)

De Gierzwaluw

S3

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Grote Lijster 3/3

5 exx

Vijfhoek

(VOD)

Kramsvogel 16/3 2 exx Spaarnwoude (MH) 17/3 3 exx op w e i l a n d bij Zandput NM ( B B ) 24/4 1 ex H a l f w e g ( F G ) 1/5 2 exx Spaarnwoude (KH) Koperwiek 26/3 20 exx t e r r e i n RLD ( B B ) 28/3 1 ex V o n d e l p a r k (MH) L a a t s t e waarneming: 11/4

+15

exx E e n d r a c h t p o l d e r

(KH)

Beflijster 22/4

1 ex Vijfhoek

(VOD)

Tapuit E e r s t e waarneming: 14/4 1 6 I n d u s t r i e t e r r e i n S l o t e r d i j k Roodborsttapuit 16/3 1 ? Gemaal H a l f w e g ( F G ) Paapje 4/5 3 exx M a x i s (VOD) 13/5 1 +* omgeving Australiëhaven (WW) Gekraagde 4/5 1 6 Zwarte

Roodstaart Golfbaan Duivendrecht

(VOD)

Roodstaart

E e r s t e waarneming: 2/4

1 6 PEN-Centrale

(VOD)

T e r r i t o r i a : P E N - C e n t r a l e ( 1 ) , Diemen Z u i d ( 1 ) , V e n s e r p o l d e r ( 3 - 4 ) (VOD) Hoogte Kadijk ( 1 ) ( v d S c h o t , WW),

O o s t e l i j k e Havengebied ( 1 0 ) ( z i e a r t i k e l

in

d i t nummer) Blauwborst 2/4 z i n g e n d ex Vijfhoek

(VOD)

V e r d e r z i n g e n d e exx a a n w e z i g : Lange B r e t t e n (KH, FG, WW), c u i t S l o t e r d i j k - op 28/4 ook een ¥ - (WW, dijk (MH), Zandput NM Sprinkhaanriet

omgeving M o t o r c i r -

Frieswijk), Industrieterrein Sloter-

(GH, J B )

zanger

E e r s t e waarneming: 14/4

2 exx H a l f w e g ( F G )

Snor 2/4 2 exx z i n g e n d Vijfhoek (VOD) 29/4 & 13/5 1 ex z i n g e n d Lange B r e t t e n (KH) Kleine Karekiet E e r s t e waarneming: 20/4 1 ex Zandput NM (GH) Bosrietzanger E e r s t e waarneming: 24/4

1 ex H a l f w e g ( F G )

Rietzanger E e r s t e waarneming: 19/3

1 ex Ankeveen (VWG

Spotvogel E e r s t e waarneming: 8/5

t

1 ex Vijfhoek

Zwartkop * Twee e e r s t e waarnemingen: 19/4 19/4

exc.)

(VOD)

4 66 F l e v o p a r k ( F G ) 1 6 Vondelpark (Vogelzang)

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Tuinfluiter E e r s t e waarneming: 28/4

1 ex Australiëhaven

(WW)

Grasmus E e r s t e waarneming: 24/4

1 ex

Halfweg ( F G )

Braamsluiper E e r s t e waarneming: 18/4

1 6 Diemen

(VOD)

Fitis E e r s t e waarneming: 7/4 1 ex O e v e r l a n d e n NM ( V i s b e e n ) 23/5 1 ex s u b s p e c i e s acjie.duJLa J e k e r s t r a a t ( S S ) Tjiftjaf 13/3 2 exx Noordkant Asd Bos ( J B ) E e r s t e zangwaarneming: 15/3 Vijfhoek (VOD) (Op de Vijfhoek hebben 1 t o t 5 t j a f f e n overwinterd) Fluiter 19/4 1 ex Diemen (VOD) 21/4

Tjif-

1 z i n g e n d ex K a r e i L o t s y l a a n ( v d S c h o t )

Goudhaantje 9/4 1 ex zang B a l k a n Asd Bos & 2 exx zang H e u v e l Asd Bos (DB) Vuurgoudhaantje 3/3 1 ex Diemerzeedijk (VOD) 6/3 2 exx Oude Haagseweg, op 11/3, 14/3 & 27/3 1 ex a l d a a r ( B B ) 13/3 2 exx S l o t e r p a r k (GH) Grauwe

Vliegenvanger

E e r s t e waarneming: 28/4

Australiëhaven

(WW)

Bonte Vliegenvanger E e r s t e waarneming: 19/4 1 ¥ V o n d e l p a r k ( V o g e l z a n g ) 2/5 & 3/5 1 6 i n t u i n K e i z e r s g r a c h t 569-571 ( P o s t m a ) 4/5

1 6

m u z i e k t e n t V o n d e l p a r k ( J B ) ( a l d a a r op 2/5 g e z i e n door NJN'ers, med.JB)

Baardmannetje V e l e waarnemingen Lange B r e t t e n en omgeving Geelgors 16/3

1 6

Lange B r e t t e n

(WW)

Vink 1-2 t e r r i t o r i a B e a t r i x p a r k ( J B ) Keep 6/3 1 ex Ruigoordweg (MH) 29/3 5 exx J a c h t h a v e n b o s Asd Bos (DB) Sijs 1/3 34 exx Diemen (VOD) 4/3 + 75 exx Noordkant Asd Bos ( J B ) 13/3 4 exx J . P . T h i j s s e p a r k , A m s t e l v e e n ( v H e u k e D s f e l d ) 28/3 1 ex V o n d e l p a r k bij Amstelveenseweg (MH) Frater 7/3

17 exx A z i e h a v e n

(WW)

Barmsijs 9/4

1 ex ZO

Spreeuw 27/3 +

Vijfhoek

(VOD)

30.000 exx P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (GH)

De Gierzwaluw

éi

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Wielewaal 20/5

2 e x x zang E l z e n s p e e l p l a a t s Asd Bos (JB,)

Bonte

Kraai

12/3

5 exx Australiëhaven (MH)

Vlaamse Gaai 29/4 1 ex Westermarkt

DE

ZWARTE R O O D S T A A R T

Asd Centrum ( v B l a n k e n )

I N DE OOSTHAVENS

I N 1983

vrillem v.d. w a a l

E v e n a l s i n 1981 en 1982 heb i k ook d i t j a a r h e t O o s t e l i j k Havengebied weer op Z w a r t e R o o d s t a a r t e n geïnventariseerd. Het o n d e r z o c h t e g e b i e d i s h e t z e l f d e a l s i n de voorgaande j a r e n . Voor een k a a r t en een b e s c h r i j v i n g van h e t g e b i e d v e r wijs i k n a a r h e t v o r i g e v e r s l a g ( v . d . Waal 1 9 8 2 ) . Het r e s u l t a a t van de t e l l i n g van 1983 v e r s c h i l t n i e t v e e l van d i e v a n 1982, z o d a t we kunnen k o n k l u d e r e n d a t de s o o r t z i c h a l s b r o e d v o g e l i n h e t g e b i e d g e s t a b i l i s e e r d h e e f t . Werd e r v a n 1981 n a a r 1982 een s p r o n g gemaakt v a n 3 n a a r 11-15 t e r r i t o r i a , i n 1983 waren e r 10 b e z e t t e t e r r i t o r i a . Eén t e r r i t o r i u m , i n de R i e t l a n d e n t . h . v . de l u c h t brug, werd o n g e s c h i k t d o o r d a t de b r o e d p l a a t s v a n v o r i g j a a r vanwege bouwvoorb e r e i d i n g e n werd opgeruimd. Het t e r r i t o r i u m i n en op de p a k h u i z e n ^ v a n h e t Nieuwe E n t r e p o t d o k werd d i t j a a r n i e t b e z e t . D a a r e n t e g e n werd e r e e n t e r r i t o rium gevonden op een p l a a t s waar e r v o r i g j a a r geen was, namelijk op de O o s t e lijke Handelskade t.h.v. h e t Vriesveem. 's W i n t e r s neem i k n o o i t Z w a r t e R o o d s t a a r t e n i n h e t O o s t e l i j k Havengebied waar. Omdat e r e l d e r s w e l eens Z w a r t e R o o d s t a a r t e n i n de w i n t e r worden g e z i e n , v e r w a c h t t e i k gedurende de z a c h t e w i n t e r 1982/83 o v e r w i n t e r e n d e Z w a r t e Roods t a a r t e n , maar h e l a a s , e r werd e r n i e t één g e z i e n . Vermoedelijk i s h e t open " l a n d s c h a p " en de d a a r d o o r v r i j s p e l hebbende wind h i e r debet a a n . Wel werden e r e n k e l e , 3 t o t soms w e l 7 e x x , v a n de W i t t e K w i k s t a a r t g e z i e n , d i e l a t e r i n h e t s e i z o e n zorgden voor de b e z e t t i n g v a n 3 t e r r i t o r i a . I n voorgaande j a r e n broedde e r s t e e d s één p a a r i n h e t g e b i e d . De z a c h t e w i n t e r i s dus voor de W i t t e K w i k s t a a r t van g u n s t i g e i n v l o e d g e b l e k e n . Vermeldenswaard i s e c h t e r nog d a t de K u i f l e e u w e r i k nu d e f i n i t i e f ( ) a l s b r o e d v o g e l i s verdwenen u i t h e t O o s t e l i j k Havengebied. Werden e r i n 1982 nog 2 z i n g e n d e 66 gehoord en g e z i e n en i n 1981 nog 2 b r o e d g e v a l l e n g e k o n s t a t e e r d , i n 1983 werden e r i n h e t g e h e e l geen K u i f l e e u w e r i k e n meer waargenomen. ?

LITERATUUR Waal, W. v . d . 1982. De Z w a r t e R o o d s t a a r t i n h e t O o s t e l i j k De G i e r z w a l u w 20 ( 2 ) : 55-58.

Havengebied.

W i l l e m v.d. Waal, L a a g t e Kadijk 11/2, 1018 BA Amsterdam.

^

fle

Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

DE AMSTERDAMSE uit:

KOKMEEUWEN

"Ons Amsterdam" j r g .

17,

j . j .frieswijk 1965.

Kokmeeuwen, ook wel kapmeeuwen genoemd, vormen in de winter een onderdeel van het Amsterdamse stadsbeeld dat zich niet licht over het hoofd laat zien. Vooral daar waar water is, en dat is i n onze stad op vele plaatsen het geval, kan men deze ranke meeuwen in groot aantal aantreffen. Niet alle i n de stad overwinterende meeuwen zijn echter kokmeeuwen, ook de grotere storm-, zilver- en mantelmeeuwen komen 's winters, zij het in veel kleiner aantal, wel i n de stad. I k heb wel eens getracht midden i n de winter het aantal kokmeeuwen vast te stellen dat zich ophield langs en op de Amstel tussen de Nieuwe Amstelbrug en de Berlagebrug. Daarbij kwam i k tot ongeveer 500 exemplaren, en dat terwijl het hier een stuk water van slechts één kilometer lengte betreft. Aan een schatting van het totale aantal kokmeeuwen dat 's winters i n Amsterdam verblijf houdt durf ik mij niet te wagen, daarvoor zijn niet voldoende gegevens beschikbaar. Dat de Amsterdammers op hun meeuwen gesteld zijn, blijkt wel uit het enthousiasme waarmee zij hen van (eenzijdig) voedsel voorzien. Toch maken de kokmeeuwen slechts gedurende een gedeelte van het jaar van onze gastvrijheid gebruik. Tegen het voorjaar, als de broedtijd nadert, neemt hun aantal zienderogen af. K i j k t men in de zomer naar hen uit, dan ziet men slechts hier en daar een enkeling. Zo leverde het bovengenoemde gedeelte van de Amstel bij een telling in de zomer slechts een vijftal exemplaren op. Even geleidelijk als zij tegen de broedtijd verdwijnen, komen zij i n de herfst weer terug, om ieder jaar opnieuw bij te dragen tot de verlevendiging van onze winterse stad. Ook i n de broedtijd echter, als zij hun naam kapmeeuw met ere dragen, doordat zij getooid zijn met een donkerbruine kap, kan men op Amsterdams grondgebied plaatselijk grote aantallen kokmeeuwen aantreffen. Zij broeden koloniegewijs i n de IJdoornpoIder bij Durgerdam, waar men, vooral als men de beschikking heeft over een kijker, van de Waterlandse zeedijk af hun bedrijvigheid goed kan gadeslaan. Het is te begrijpen dat er wel eens een verband gelegd wordt tussen de aanwezigheid van genoemde kokmeeuwenkolonie i n landelijk Amsterdam en het voorkomen van grote aantallen kokmeeuwen 's winters i n de stad. Aan de nauwkeurige beschouwer dringt zich echter wel een verschil op: de winterbevolking overtreft de broedvogelbevolking (tot 1000 paren) wel zeer sterk i n aantal. De vraag in hoeverre onze eigen broedvogels deel uitmaken van de winterse meeuwenscharen is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. De vakliteratuur vermeldt dat de kokmeeuw in Nederland „jaarvogel" is, een broedvogel die — als soort — het hele jaar door aanwezig is. Daarmee zijn wij niet veel verder gekomen, want dat „als soort" houdt in dat de mogelijkheid dat het niet steeds dezelfde individuen zijn, bewust wordt opengelaten. De enige manier om na te gaan of er verband bestaat

tussen broed- en wintervogels is gelegen in ringonderzoek. In het kader van het ringonderzoek worden vogels van genummerde aluminium pootringen voorzien. Op deze wijze worden vogels dus individueel kenbaar gemaakt. Wordt een vogel met een ring dood gevonden, of raakt deze op andere wijze i n mensenhanden, dan kan het nummer worden afgelezen, waarna het Vogeltrekstation te Arnhem, dat i n ons land dit onderzoek organiseert, i n de registers kan nagaan waar de betrokken vogel van zijn ring werd voorzien. Tenminste als het een Nederlandse ring betreft, want ook in het buitenland worden vogels geringd. Gaat het om een ring van een buitenlands ringstation, dan kan het Vogeltrekstation door correspondentie de gewenste gegevens meestal wel achterhalen. N u zijn er i n de Amsterdamse kolonie i n de IJdoornpoIder i n de loop der jaren heel wat kokmeeuwen als nestjong geringd, en wat belangrijker is, van verschillende daarvan heeft men later nog iets vernomen. U i t deze terugmeldingen, zo noemt men de ontvangen berichten omtrent het aantreffen van geringde vogels, is gebleken dat de meeste van de i n de IJdoornpoIder geringde jongen zich zeker niet aangetrokken voelden tot een winterverblijf i n Amsterdam. Hoe is het anders te verklaren dat de meeste terugmeldingen van deze jongen uit het buitenland kwamen? I n België, Frankrijk en Engeland, om de i n dit opzicht belangrijkste landen te noemen, werden zij in hun eerste winter aangetroffen, terwijl slechts enkele van hen uit ons land werden teruggemeld. In Amsterdam zijn, voor zover mij bekend, geen redelijke aantallen volwassen kokmeeuwen als broedvogel geringd. Waar dit op andere plaatsen i n Nederland wel geschiedde, is gebleken dat deze, zij het i n iets mindere mate dan de jongen, ook na de broedtijd hun heil elders zochten. W i j mogen dus wel aannemen dat onze eigen A m sterdamse broedvogels en hun jongen niet meer dan een klein gedeelte uitmaken van de winterbevolking. Waar komen dan onze wintergasten vandaan? I n 's Gravenhage heeft men verscheidene malen volwassen kokmeeuwen, die daar overwinterden, geringd. De terugmeldingen, waarvan wij mogen aannemen, dat zij op elders broedende vogels betrekking hebben, kwamen voor een groot deel van verre, ondermeer uit Denemarken, Zweden en Finland. Hiermee staat de ligging van het gebied, waaruit de Haagse wintergasten voor een groot deel stammen, wel vast. Er is geen enkele reden te veronderstellen dat er tussen de Haagse en de Amsterdamse kokmeeuwen op dit punt verschil bestaat, zodat ook de herkomst van onze wintergasten hiermee wel duidelijk is. Bij de kokmeeuw hebben wij dus, evenals bij een aantal andere vogelsoorten, te doen met een „doorschuifsysteem", waarbij broedvogels zich naar een zuidelijker gelegen winterkv/artier begeven, terwijl hun plaatsen in de winter worden ingenomen door soortgenoten die broeden in noordelijker streken. Men kan niet zeggen, dat de wintergasten, eenmaal in

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

hun winterverblijfplaats aangekomen, van geen verplaatsingen meer willen weten. Ieder die in de winter wel eens gelet heeft op de kokmeeuwen, die op verschillende tijden van de dag in de stad vertoeven, zal hebben gemerkt, dat hun aantal zeker niet constant is. I n de loop van de middag bijvoorbeeld neemt het geleidelijk af, in de namiddag vermindert het zelfs snel. Als het eenmaal donker is, zijn de kokmeeuwen alle uit de stad verdwenen, 's Morgens ziet men hen, in het algemeen al vroeg, weer verschijnen. D i t verdwijnen en verschijnen, elke dag opnieuw, hangt samen met de eisen die de kokmeeuwen aan hun slaapplaats stellen. Men zou zeggen dat de meeuwen zonder bezwaar in de stad ter ruste konden gaan, maar hun instinct zegt hen, dat zij tegen donker de stad moeten verlaten om er pas 's morgens weer terug te komen. H u n slaapplaatsen 'liggen alle buiten de stad. Iedere wintergast, die hier arriveert, is dus direct „forens". Als sociaal levende vogels geven de kokmeeuwen bij hun tocht naar de slaapplaats, bij hun verblijf op de slaapplaats en bij hun terugkeer naar het voedselgebied de voorkeur aan het groepsverband. Sociale slaapplaatsen van kokmeeuwen zijn er verschillende aan de rand van de stad; de verplaatsingen van voedselgebied naar slaapplaats en omgekeerd, slaapvluchten genaamd, kan elke Amsterdammer die er op let, vooral in de winter gemakkelijk waarnemen, door het grote aantal vogels dat erbij betrokken is. Het is de moeite waard de slaapplaatsen en de slaapvluchten van de kokmeeuwen nog iets nader te bezien. Kokmeeuwen overnachten in het algemeen drijvend op het water. Het omringd zijn door water tijdens de nacht komt hun veiligheid ongetwijfeld ten goede. Er zijn bepaalde watervlaktes dichtbij de stad, die elk jaar weer als slaapplaats worden gebruikt. Een fraai voorbeeld hiervan is de Amstelveense Poel, waar vele

kokmeeuwen, ook uit andere richtingen, samenkomen om er gezamenlijk de nacht door te brengen. Van minder permanent karakter zijn de watervlaktes die ontstaan ten gevolge van opspuitingswerkzaamheden. Ook zulke watervlaktes worden vaak als slaapplaats in gebruik genomen, zij het dat de meeuwen daar nogal eens van plaats moeten veranderen doordat de terreinomstandigheden zich bij de voortgang der werkzaamheden wijzigen. Toch kan een complex van dergelijke terreinen jarenlang als vaste slaapplaats dienst doen. Een mooi voorbeeld hiervan vormen tegenwoordig de opspuitingsterreinen bij Sloterdijk. De slaapvluchten tussen voedselgebied en slaapplaats verlopen volgens een betrekkelijk streng schema. Elke dag worden bij het vertrek naar de slaapplaats dezelfde wegen gevolgd, terwijl 's morgens in het algemeen deze wegen weer i n omgekeerde richting worden afgelegd. Deze wegen zijn overigens elk jaar in grote trekken dezelfde. Bij de keuze van hun routes laten de kokmeeuwen zich vooral leiden door de aanwezigheid van water; waar mogelijk worden waterlopen gevolgd. Hun gebondenheid aan water valt het meest op in de late namiddag en in de vroege ochtend. Kokmeeuwen die dan vliegen, doen dat bijna i n donker en de waterbinding is dan zo sterk, dat zij vlak boven het water vliegen, alsof zij bang zijn het contact ermee te verliezen. Overdag, als het volop licht is, is deze binding veel minder sterk, zodat men ook op betrekkelijk grote afstanden van de waterwegen voedselzoekende kokmeeuwen kan aantreffen. Dat zij zich overdag veel vrijer kunnen bewegen, is voor hen niet ongunstig, want ook in de stadsgedeelten zonder water zijn altijd wel Amsterdammers die gaarne bereid zijn hun steentje bij te dragen tot de wintervoedering van onze geziene wintergasten, de kokmeeuwen.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

KNIPSELKRANT

Nesten haviken bewaakt EINDHOVEN — Tientallen vrijwilligers gaan de komende weken in Brabant, Limburg en oostelijk Nederland nesten van haviken en buizerds bewaken. Er is volgens vogelbeschermers sprake van toenemende agressie van jagers en jachtopzieners tegen deze roofvogels in gebieden waar fazanten zijn uitgezet voor de jacht. De vogelbeschermers zullen ieder geval van agressie tegen de roofvogels onmiddellijk aan de politie melden.

Buizerds en havikken op grote schaal om het leven gebracht Van onze verslaggever ZEIST — In de eerste helft van dit jaar zijn opnieuw op grote schaal buizerds en havikken gedood. De vereniging Vogelbescherming en de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging (KNJV) hebben vrijdag een lijst gepubliceerd van 109 gedode roofvogels. De vervolging van de beschermde vogels is het sterkst in Noord- en Midden-Limburg, Oost-Brabant, Twente en Drenthe. Vorig jaar heeft Vogelbescherming zo'n lijst in oktober gepubliceerd. Toen waren er 150 kadavers door het Centraal Diergeneeskundig Instituut (CDI) onderzocht. Dat er zo vroeg in het seizoen nu al 109 gevallen bekend zijn duidt volgens drs S. Woldhek van Vogelbescherming op een verslechtering van de situatie. Het werkelijke aantal gedode vogels moet volgens Woldhek veel groter zijn, omdat de kans om een dode roofvogel te vinden niet erg groot is. In nagenoeg alle 109 gevallen is er sprake van opzet. Tweemaal zijn jongen uit het nest gehaald, twee keer is een boom met een nest erin omgezaagd en vijf keer werd een nest op andere manieren verstoord. Zeventig slachtoffers werden vergiftigd. In veel gevallen werd ook het vergiftigde aas gevonden. Het meest gebruikte middel is het insectenbestrijdingsmiddel parathion. Een keer werd een havik in een klem gevonden. In vijftien gevallen werden vogels of nesten geschoten.

Vogels en planten profiteren mee van gesloten vis-tijd De gesloten vistijd is niet alleen van belang voor vissen, maar ook voor broedvogels en voor de plantengroei. Hij moet daarom niet opgeheven worden. D i t vindt de natuurbeschermingsraad blijkens een aan minister Braks van landbouw uitgebracht advies. De gesloten vistijd duurt, globaal genomen, op de rivieren van begin april tot eind mei, in het IJsselmeer en de overige binnenwateren van 16 maart tot eind mei. Braks' voorganger De Koning dacht indertijd aan opheffing, wat voor de toenmalige minister van CRM aanleiding was de raad om advies te vragen over de natuurbeschermingsaspecten. In de nieuwe departementsindeling zorgt Braks voor het natuurbehoud, zijn staatssecretaris Ploeg voor de sportvisserij. Het belangrijkste argument voor opheffing was destijds, dat de visserijbiologische noodzaak van een gesloten tijd niet meer aanwezig wordt geacht voor enkele bij de sportvissers popu-

U?o«U «Ufo Wilde planten A M S T E L V E E N - Als bezuiniging heeft de gemeente Amstelveen besloten van een aantal grasvelden die langs het water liggen, bennen te maken. Volgens de gemeente 'zal het aanzien van de velden sterk véranderen. In plaats van glad geschoren gazons zullen ruige bennen ontstaan, waarin wilde planten tot ontwikkeling komen", aldus de gemeente Amstelveen.

Zaandam (NH); Vijfhoekpark,

Start:

Parkeerterrein

Wibautstraat;

29/5;

Vroege ochtendwandeling door Vijfhoekpark o.l.v. leden van de Vogelbeschermingswacht Zaanstreek voor het beluisteren van de zang van o.a, de Fidio, Zwartkop, Spotvogel en Duinfluiter; starttijd; 8 u; 075-162221.

laire vissoorten zoals blankvoorn, brasem en karper. De natuurbeschermingsraad stelt daartegenover, dat roofvissoorten zoals de snoek er wel veel baat bij hebben. Zij zullen achteruitgaan als deze bescherming wegvalt. Broedtijd De huidige gesloten tijd, aldus de raad, beslaat een belangrijk gedeelte van de broedperiode van vogels. Bij opheffing zouden verstoring en verontrusting van op of aan het water broedende vogels sterk toenemen. Het gaat onder meer om kwetsbare soorten als roerdomp, wouwaapje, ral, stern, karekiet en rietzanger. De waterkant is vaak ook bijzonder waardevol vanwege de plantengroei. Komt er juist als die zich aan het ontwikkelen is veel geloop, dan zullen in veel gevallen plantengemeenschappen worden aangetast. De raad stelt een compromis voor: de gesloten tijd opheffen voor wateren met geringe natuurwetenschappelijke waarde, maar laten bestaan voor wateren en oevers met hoge natuurwaarde. Verder zou bekeken moeten worden, waar de gesloten tijd in het belang van de natuur zou kunnen worden verlengd. R u i m e r doel Van de wateren waar de gesloten tijd moet blijven zou een lijst moeten worden opgesteld. Zelf heeft de raad al een lijstje gemaakt van kwetsbare soorten plantengroei. Dat zou, samen met gegevens over broedvogels, als uitgangspunt kunnen dienen. De visserij wet 1963, basis voor de gesloten-tij dregeling, moet volgens de raad een ruimere doelstelling krijgen, zodat bij de uitvoering ervan ook het natuurbehoud een volwaardige rol kan spelen.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Dorp schrikt, spreeuw niet Bijna waren de inwoners van het Overijsselse Borne voorgoed verjaagd. Ze zijn zich in ieder geval lam geschrokken. En de spreeuwen lachen. In het centrum van het dorp wonen sinds twee maanden enorme groepen spreeuwen in een parkje. Ze bezorgen omwonenden veel overlast. Het forse lawaai was nog tot daar aan toe, maar sinds het wanner is geworden is hun gezamenlijke vogelkak ook nog gaan stinken. De gemeente besteedde weinig aandacht aan de klachten. Daarom zochten de buurtbewoners andere wegen. Via het ministerie van Landbouw kwamen ze terecht bij Staatsbosbeheer en via Staatsbosbeheer bij de Vogelbestrijdingsdienst van de vliegbasis Twente. Die dienst wilde graag komen helpen. En zo kon het gebeuren dat op een mooie zomeravond rond half tien tientallen schrikpatronen in het spreeuwenbos werden geschoten. De krachtige ontploffingen waren in het hele dorp te horen. Mensen die rustig buiten zaten dachten aan iets vreselijks, oorlog of zo. Baby's schrokken huilend wakker, dommelende paarden raakten in hun weitjes in paniek. En de spreeuwen? Die verlieten massaal de bomen en toen het voorbij was lieten ze zich weer terugzakken. Volgens deskundigen van de vliegbasis zijn ze wel definitief te verdrijven maar dan moeten ze meer avonden achtereen bestookt worden met knallen. Dat zit er voorlopig niet in. De vogelverschrikkers mochten zelfs op die ene avond hun programma niet helemaal afwerken. Geschrokken bewoners waarschuwden de politie en die maakte een einde aan het vuurgevecht. De plaatselijke politieverordening zegt dat het na acht uur 's avonds verboden is de rust te verstoren. Alleen als de gemeente ontheffing van dit verbod verleent kan de slag om de spreeuwen opnieuw luidruchtig oplaaien.

Spreeuwen weg De spreeuwen zijn weg uit Borne. De kolonie van naar schatting 30 duizend spreeuwen was in het centrum van het dorp gaan wonen, maakte lawaai en kakte de boel onder (zie dag-in-dag-uit van 7 juni). De eerste poging van de vogelbestrijdingsdienst van vliegbasis Twente mislukte. Schrikgranaten, afgevuurd in de bomen, joegen dorpsbewoners de stuipen op het lijf, niet de

H E G G E M U S

P I K T

C O N C U R R E R E N D S P E R M A W E G Voor een man zijn er tal van manieren om de kans op nageslacht te vergroten. Gedurende de evolutie zijn er bij sommige diersoorten zeer bizarre wijzen tot ontwikkeling gekomen. De meest spectaculaire zijn te vinden bij insekten. Mannetjes vertonen uitgebreide broedzorg, er wordt een soort kurk op het geslachtsorgaan van wijfjes achtergelaten (om volgende mannetjes te ontmoedigen) of er treedt zelfs verwijdering van het sperma van vorige mannetjes op. Datzelfde gebeurt ook dichter bij huis en wel bij de heggemus, een onaanzienlijk vogeltje dat juist nu in deze tijd van het jaar in tuinen goed te zien valt. Uit uitgebreid onderzoek van N.B. Davies van de Universiteit van Cambridge blijkt dat heggemussemannetjes een uitgebreid voorspel bij de paring kennen. Wanneer kort vooraf een ander mannetje met het wijfje heeft gepaard zal het mannetje ertoe overgaan het wijfje te bewegen dat sperma weer uit te scheiden. Hij doet dat door langdurig naar de cloaca te pikken. De cloaca is de gemeenschappelijke opening voor ontlasting, urinezuur (vogels hebben geen urine met ureum) en geslachtsprodukten. Hoe korter daarvoor de paring met het andere mannetje plaatshad, des te uitgebreider is het cloaca-pikken. Heggemussewijfjes hebben vaak meer dan een enkel mannetje. Uit het onderzoek bleek dat heggemussen moeilijk de winter doorkomen, de wijfjes nog slechter dan de mannetjes: het onderzoek begon met 48 mannetjes en 31 wijfjes, allemaal met een kleurige pootring die op afstand te herkennen was. De dieren waren hiermee individueel uit elkaar te houden.

wijfje het sperma van het vorige mannetje eruit. Onmiddellijk hierna paarde het tweede mannetje met haar. Bij vogels brengt het mannetje het sperma in de vagina, een korte gespierde buis die uitmondt in de cloaca. Er is een sperma-opslagruimte waar het sperma enige tijd wordt bewaard voordat het wordt getransporteerd naar de eileider waar bevruchting met een eice! plaatsvindt. Dit laatste gebeur slechts gedurende een korte perio de, reden waarom het spermi wordt opgeslagen. Bij heggemussen is er vaak spraki van triootjes, twee mannetjes di' een wijfje onderhouden. Eén val beide mannetjes is dan dominant Door vaker te paren en vaker cloa ca te pikken stijgt zijn kans op na komelingschap. In de sperma competitie-hypothesi is de meest volledige dominantii het bezit van een vrouwtje doo. een enkel mannetje. Het blijkt da zulke mannetjes gemiddeld iets gro ter zijn, de dominante mannetje bij de trio's zijn iets kleiner en d gedomineerde mannetjes he kleinst. Uiteraard zijn de wijfje nog kleiner. (Nature 24 maart 334)

I Gedurende het pikken werd de ! cloaca roze en tenslotte perste het

spreeuwen. De politie greep in. Knallen mag niet volgens de politieverordening. Staatsbosbeheer wist gemeente en politie ervan te overtuigen, dat de spreeuwen beslist verdreven moesten worden. Het aantal spreeuwen zal anders binnen enkele weken verdubbeld zijn. Door het aanhoudende mooie weer beginnen de spreeuwen aan hun tweede nest van dit . jaar. De ontheffing van de verordening werd verleend. Weer knallen. Nu in combinatie met een doodsschreeuw. Deze speciale spreeuwendoodschreeuw stond op een bandje. Het heeft geholpen.

Vogels onder invloed gepakt STUTTGART (DPA) - Bij het dierenasiel van Stuttgart werden onlangs een mus, een merel en dertig duiven afgeleverd die 'dronken' waren. Ze hebben hun roes uitgeslapen en zijn daarna vrijgelaten. Het bleek dat de vogels rijstkorrels hadden gegeten die, waarschijnlijk door een vogelhater, in alcohol waren gedrenkt.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

Militair vlieg100 Dooie kraai verkeer botst in diergaarde vaker op vogels Y E A R S A G O Bezoekers van een camping met bijbeD E N HAAG (ANP) - Het aantal 'aanvaringen' tussen militaire vliegtuigen en vogels is vorig jaar sterk toegenomen. Dat blijkt uit het luchtmachtblad Veilig Vliegen van deze maand. I n 1982 kwamen 282 vogels in botsing met een militair vliegtuig, over de periode 1977 tot en niet 1981 waren dat er in totaal 747. I h 57 gevallen liep hierdoor vorig jaar een vliegtuig schade op. Ook léveren de vogelaanvaringen een ernstig risico op voor de vliegers. Vooral het aantal vogelaanvaringen met P-16 straaljagers en Starfighters P-104 neemt toe. Met deze toestellen wordt het laatste jaar meer, lager en sneller gevlogen. De meeste botsingen met vogels vinden onderweg plaats, tijdens laagvliegen niet hoge snelheid, en niet tijdens s^art of landing. • In tegenstelling tot wat totnutoe wferd aangenomen, schrijft Veilig Vliegen, is niet de meeuw 'de grootste vijand van de vlieger'. Tussen 1977 en 1981 vonden 41 aanvaringen plaats met gierzwaluwen en ook 41 met kieviten, daarna volgen de kokmeeuw (21), buizerd (20) en stormmeeuw (17). In 285 gevallen bleef de soort vogel onbekend.

SCIENTIFIC AMERICAN "The English sparrow was first introduced to this country in 1862. The importation was made solely in view of the benefit to result from the birds' immense consumption of larvae. The only positive result of their introduction is that the measuring worm, which formerly infested all our vegetation, is now very nearly extinct through the instrumentality of the sparrow. The amount of havoc in our wheat fields created yearly by the sparrows, however, is enormous. Their forwardness and activity have driven all other birds from where they have settled, so that the hairy caterpillars, which sparrows do not eat and which used to be extensively consumed by other birds, are now greatly on the increase."

horend dierenparkje in het Limburgse Helden troffen vorige week tijdens een wandeling langs de vijver twee kraaien aan. Dood bungelend aan een touw. Ze waarschuwden de politie. Niets aan de hand zei beheerder F. Gommers van het dierenpark. Het betreft een veelbeproefde methode om kraaien af te schrikken. Die zijn dol op de eieren van broedvogels. Ze pikken de schaal kapot en sloeberen het eitje leeg. En zo krijgt Gommers zijn vijver nooit vol jonge knobbelganzen. De rijkspolitie in Helden wees verontwaardige bezoekers er op dat het ophangen van dode vogels wettelijk is toegestaan. Gommers: „Ik heb ze niet zelf doodgemaakt Ik heb ze gewoon zo gekregen." Hij benadrukt dat de toegepaste methode de enige succesvolle is. Kan de beheerder niet iets gepasters bedenken voor zijn dierentuin? Jawel. Gommers: „De enige andere oplossing is dat een heleboel mensen ons mooie dierenparkje bezoeken. Dan durven de kraaien niet meer te komen."

De

Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) ,

nr. 2

SGftELTEMA HOLKEAAA f; VERMEULEN B.V. van Aalscholver tot Zwartsnavel koekoek

ruime sortering VOGEL boeken op onze Algemene afdeling scheltema holkema Vermeulen b.v. boekverkopers sedert 1853 spuilO, 1012 WZ amsterdam tel. 0 2 0 - 2 6 72 1 2

£ g

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

ONTVANGEN L I T E R A T U U R

B e s c h r e v e n door Do B e c k e r s

De Graspieper (Samenwerkende VWG's N o o r d - h o l l a n d ) , j r g . 3 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1. - Wulpen op de Nooodhollandse s l a a p p l a a t s e n , - De h u i s z w a l u w t e l l i n g i n de r e g i o Amsterdam i n 1981 en 1982, - Over de herkomst en t r e k van bij C a s t r i c u m g e r i n g d e F i t i s s e n , - Het voorkomen van de B u i z e r d i n N o o r d h o l l a n d s N o o r d e r k w a r t i e r , - Z w a r t e S t e r n s i n de W i e r i n g e r m e e r en bij W i e r i n g e n i n de nazomer van 1982, - De n a j a a r s t r e k van Z w a r t e S t e r n s u i t h e t I J s s e l m e e r g e b i e d bij de Vijfhoek, - Trekwaarnemingen v a n Z w a r t e S t e r n s bij Medemblik i n h e t n a j a a r v a n 1982. De -

Korhaan (VWG h e t Gooi e . o . ) , j r g . 17 ( 1 9 8 3 ) n r . 2. De S l e c h t v a l k , o v e r w i n t e r a a r i n h e t Gooi e.o.? Het N a a r d e r b o s ( b r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e 1 9 8 2 ) , A v i f a u n a van h e t Gooi; ( i n v o o r b e r e i d i n g ) , Jonge Bergeenden zonder o u d e r s , De A p p e l v i n k , zijn voorkomen en gedrag i n h e t Gooi en h e t V e c h t p l a s s e n g e b i e d , De R o o d k o p k l a u w i e r , E x c u r s i e v e r s l a g e n : F l e v o p o l d e r & Ankeveen.

De -

Fitis (VWG Haarlem) j r g . 18 ( 1 9 8 2 ) , n r . 6. Grote Kruisbekken i n Nederland, De S t a a r t m e e s en zijn vormen, E x c u r s i e v e r s l a g e n : Spaarnwouderbos & W i e r i n g e n , Sneeuwganzen i n de F l e v o p o l d e r ( 2 exx, 2 1 / 1 1 / 8 2 ) , E e r s t e waarnemingsdata z o m e r v o g e l s i n Zuid-Kennemerland, V e r s l a g van e e n v o g e l r e i s i n I s r a e l ( d e e l 1, v o o r j a a r 1 9 8 2 ) , Veldwaarnemingen.

De Fitis j r g . 19 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2. - A l f i e t s e n d h e t j a a r door, - V o g e l i n v e n t a r i s a t i e v a n h e t Vogelmeer en h e t S p a r t e l m e e r i n de Kennemerduinen, - W a t e r v o g e l t e l l i n g j a n u a r i 1983, - Ganzenexcursie F r i e s l a n d . De -

Meerkoet (VWG W i e r i n g e n - W i e r i n g e r m e e r ) j r g . 6, (1982),__nr. 3. V o g e l e n i n S p a n j e , v o o r j a a r 1982: Midden S p a n j e en Pyreneeën, Boerenzwaluw met k l e u r a f w i j k i n g bij Medemblik, Weekend Ameland.

De -

Meerkoet, jubileumnummer 1973-1983. Over de R o t g a n s , W a t e r v o g e l s l a n g s de A f s l u i t d i j k , V e r s l a g van de r o o f v o g e l s t a n d i n de W i e r i n g e r m e e r i n 1982, De Z w a r t e S t e r n op n a j a a r s t r e k i n W i e r i n g e r m e e r en W i e r i n g e n j u l i t/m o k t . ' 8 2 , V o g e l e n op W i e r i n g e n , V o g e l s kijken i n de j a r e n z e s t i g , De A v i f a u n a van de W i e r i n g e r m e e r 1930-1983.

Natuur- en Milieufederatie Wierhaven ( o p v o l g e r van de Meerkoet), - Wieringen, s t e n e n , ijstijden, - M y c o l o g i s c h e i m p r e s s i e s u i t h e t Robbenoordbos, - De waarde v a n eendenkooien met name op W i e r i n g e n , - N a t u u r b e l e v e n i s s e n aan de Waardweg, - De A v i f a u n a van de W i e r i n g e r m e e r , d e e l 2. De Tjiftjaf (VWG-ACJN) j r g . ' 2 8 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1. - Waarnemingen i n de b a l t s - en b r o e d p e r i o d e van de R a n s u i l , - V o o r t p l a n t i n g s g e d r a g bij v o g e l s , - Een z e e t r e k t e l l i n g i n E i s t .

j r g . 7 (1983) n r . 1.

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

De Grauwe Gors ( A v i f a u n a G r o n i n g e n ) j r g . 11 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1. - M a s s a l e d o o r t r e k van de K l e i n e R i e t g a n s bij G r o n i n g e n op 15/10/82, - Knobbelzwanen i n de s t a d G r o n i n g e n i n s t r e n g e w i n t e r s , - V o g e l t e l l i n g e n Lauwersmeer 1981/1982, - R o o f v o g e l s opnieuw b e d r e i g t ? - V e r s l a g h o l e n b r o e d e r s 1982, - V e r s l a g e x c u r s i e Punt van Reide/Eemshaven, - F a l s t e r b o , een vogelmekka i n Z.-Zweden, - Waarnemingen w i n t e r / v o o r j a a r 1982/83, - B i g Day 1983 ( 1 4 5 s o o r t e n ) . VWG Franeker e.o., v e r s l a g 1982. - G e t e l d e p a r e n i n de r a y o n s en h e t r e s e r v a a t , gegevens v e r w e r k t v i a - E n k e l e b e v i n d i n g e n van e i e r z o e k e r s en v o g e l w a c h t e r s i n h e t v e l d ,

computer,

- V e r s l a g "Ringgroep Franeker", - De door de r i n g g r o e p g e r i n g d e v o g e l s , - Terugmeldingen u i t het buitenland. De Winterkoning (VWG C a s t r i c u m ) , n i e u w s b r i e f n r . 7, maart 1983. - I n v e n t a r i s a t i e I n f i l t r a t i e v e l d C a s t r i c u m 1982 ( b r o e d v o g e l s ) , - I n v e n t a r i s a t i e Marquette, - Waarnemingen. Twirre

(Fryske Feriening foar F j i l d b i o l o g i e ) ,

- Wielenwerkgroep, - Voorkomen van muizen en s p i t s m u i z e n - W u l p e n p r o j e k t 1982.

j r g . 6 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1.

in Friesland,

Ficedula (VWG T w e n t e ) , j r g . 12 ( 1 9 8 3 ) n r . 1. (Nieuw r u i l a b b o n e m e n t ) . - De T w e n t s e A v i f a u n a : o p z e t van een v i e r j a r e n p r o j e c t , - P u t t e r X ?: P u t t e r met Goudvink-kenmerken; vermoedelijk k r u i s i n g , - K r a a n v o g e l w a a r n e m i n g e n i n Twente: nov.-dec. 1982, t o t a a l c a 10000 exx, - N e s t k a s t v e r s l a g 1982, - J a n van Genten bij O l d e n z a a l , - K l a p e k s t e r o v e r w i n t e r t op v l i e g b a s i s Twente, - F e n o l o g i e 1982, - Veldwaarnemingen. NB: ook de j a a r g a n g e n 7,8,9,10 & 11 zijn a a n w e z i g (7 & 8 o n v o l l e d i g ) . De Skor (VWG T e x e l ) , j r g . 2 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1.(Nieuw r u i l a b b o n e m e n t ) . - Z e e t r e k t e l l i n g op T e x e l : 26-11-82 t o t 28-1-83, - V e r s l a g van de l a n d t r e k t e l l i n g e n op de Nol van B e r t u s 1982, - Kemphanen i n Waalenburg, - S t o o k o l i e s l a c h t o f f e r s nov.-dec. 1982, - Over h e t b r o e d s u c c e s van de Kauw, - Grauwe Ganzen op de Noordzee, - de W a d v o g e l t e l l i n g van 14-8-82, - Waarnemingen. NB: ook j a a r g a n g 1 i s a a n w e z i g . De -

Skor j r g . 2 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2. Z e e t r e k t e l l e n op T e x e l : 29-1-83 t o t 1-4-83, S t o o k o l i e s l a c h t o f f e r s 1982-83, D e t e r m i n a t i e en l e e f t i j d s b e p a l i n g bij A l k en Z e e k o e t , Stookolieslachtoffers Natuurrecreatiecentrum jan/febr

- S t e l t l o p e r s met k l e u r r i n g e n , - Over de t r e k van de Z i l v e r m e e u w , - Waarnemingen.

1983,

0

De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

De Noordelijke Oeverlanden van de Nieuwe Meer: p l a n t e n g r o e i , z w a r t b o e k , n a t u u r en r e c r e a t i e . Rapport ( 6 6 b l z ) d a t e n k e l e r e s u l t a t e n b e v a t van h e t a k t i e v o e r e n t e g e n de p l a n nen van de gemeente om woningen en k a n t o r e n t e bouwen i n de Noordelijke O e v e r l a n d e n . Het r a p p o r t i s t e b e s t e l l e n bij de a k t i e g r o e p "De O e v e r l a n d e n B l i j v e n ! " , g i r o 5417345 t n v R. vd Helm, voor de p r i j s van ƒ 5, — . Aan de oevers

van de stad,

b u l l e t i n van de A k t i e g r o e p "De O e v e r l a n d e n B l i j v e n ' " .

e

5 Verslag Roofvogels en Uilen in Noordholland 1982 , Coördinatiecommissie R o o f v o g e l en U i l e n b e s c h e r m i n g i n N o o r d h o l l a n d ( 1 1 8 b l z ) .

voor

Provinciale milieu-inventarisatie Noord-Holland, v o o r t g a n g s v e r s l a g 1981. P r o v . W a t e r s t a a t van N . - H o l l a n d . I n v e n t a r i s a t i e h y d r o b i o l o g i e , f l o r a en veget a t i e , amfibieën en r e p t i e l e n , o n d e r z o e k a v i f a u n a ( 6 9 b l z ) . Milieucontact (Contact Milieubescherming Noord-Holland), j r g 2 (1982), n r . 4 en j r g . 3 ( 1 9 8 3 ) , n r . 1. CMN-rapport A f v a l v e r w e r k i n g i n Alkmaar: v e r b r a n d e n of c o m p o s t e r e n ? ROM, magazine o v e r R u i m t e l i j k e O r d e n i n g en M i l i e u b e h e e r n r . 2, maart 1983. - Waddenzeebeleid - N a t t e Markerwaard: a l t e r n a t i e v e n o t a op komst. ROM, n r . 3, a p r i l 1983. - Themanummer o v e r de Waddenzee. Ontvangen van J . W a l t e r s : Completion of primary moult in the Black-headed J . W a l t e r s . Overdruk u i t Bird Study 29 ( 1 9 8 2 ) :

Gull LOA.UA /ijjLiAunduó, door 217-220.

Ontvangen van RIN: Watervogels j r g . 5 ( 1 9 8 0 ) , n r . 2 en j r g . 6 ( 1 9 8 1 ) , n r . 3, w a a r i n de v e r s l a g e n van de w a t e r v o g e l t e l l i n g e n i n j a n u a r i en maart 1979 en i n j a n u a r i en maart '80. Verspreiding van een locale populatie Knobbelzwanen R e n s s e n . O v e r d r u k u i t Limosa 54 ( 1 9 8 1 ) : 89-92.

CygnuA

Numbers and distribution of wild geese in the Netherlands, J . Rooth e . a . O v e r d r u k u i t Wildfowl 32 ( 1 9 8 1 ) : 146-155.

olo/i, door Th. A.

1974-1979,

door

Mogelijke waarneming van de ondersoorten en johan/>e/u, van de gans Arueji fiaJLaJÜA, door L.M.J. vd B e r g h . Overdruk u i t Limosa 53 ( 1 9 8 0 ) :

Riet21-23.

De Korhoenders verdwijnen uit onze heide- en veengebieden door F . N i e w o l d . U i t Natuurreservaten 1981 n r . 4 b i s , b u l l e t i n van de B e l g i s c h e N a t u u r - en V o g e l reservaten.

architecture+natura international

booksellers

1015 DH Amsterdam - Leliegracht 44 - tel. 020-23 61 86

W I J HEBBEN EEN GROTE S O R T E R I N G B O E K E N OP V E L E R L E I N A T U U R - G E B I E D : VOGELS,PLANTEN,ZOOGDIEREN,INSEKT E N , V I S S E N EN VOOR NOG V E E L MEER KUNT U B I J ONS TERECHT! The A n i m a l s among us - W i l d l i f e i n t h e C i t y door John C. M c L o u g h l i n . Hoofds t u k k e n o v e r o.a. Huismus, Spreeuw, S t a d s d u i f , Muizen, R a t t e n ƒ40,95 NIEUW: The S h e l l Guide t o t h e B i r d s of B r i t a i n and I r e l a n d . James F e r g u s o n - L e e s , I a n W i l l i s & J.T.R. S h a r r o c k . 1800 a f b e e l d i n g e n van 488 s o o r t e n + een f o t o g r a f i e s e b i o t o p e n g i d s + 258 k a a r t e n ƒ42,50 NIEUW: B i r d s of t h e N e t h e r l a n d s A n t i l l e s , door P r o f . Dr. K.H. Voous ƒ39,50 De h a n d i g s t e g i d s voor a l l e beginnende v o g e l a a r s : C o l l i n s Handguide t o t h e B i r d s of B r i t a i n and E u r o p e . H. H e i n z e l & M. Woodcock ƒ18,00 V o g e l s en vogelwaarneming, N e i l A r d l e y , een geïllustreerde g i d s met een g r o t e v e r s c h e i d e n h e i d aan algemene en g e s p e c i a l i s e e r d e informatie ƒ39,50 Voor uw v a k a n t i e i n E n g e l a n d : B i r d w a t c h e r ' s B r i t a i n door John P a r s l o w . 50 v o g e l t o c h t e n i n d e t a i l en 130 wandel i n g e n door de b e s t e v o g e l g e b i e d e n , met v e l e bijzonderheden over wat e r t e z i e n valt + vele kaarten ƒ29,90 Geopend: zaterdag

dinsdag t/m vrijdag van 9 tot 6, van 9 tot 5, maandag gesloten.

INHOUD De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

-

M o t o r c r o s s t e r r e i n . Kees Hazevoet

39

Kontaktavonden

^

Excursieprogramma

^

VWG-onderzoek

4

V e r s l a g VWG-weekend Ameland. K e e s H a z e v o e t

^3

Nogmaals de w a t e r v o g e l s i n h e t W e s t e l i j k H a v e n g e b i e d . J . W a l t e r s

45

V e r s l a g VWG-excursie

2

D u i n en K r u i d b e r g / K e n n e m e r d u i n e n . J a n J o o s t B a k h u i z e n 47

Zweedse Grauwe Ganzen en w i t b r o o d . Guus v a n D u i n & F r e d V o g e l z a n g

48

V e r s l a g VWG-nachtexcursie F l e v o p o l d e r .

51

F r a n k van Groen

Waarnemingen i n de r e g i o Amsterdam. W i l l e m van d e r Waal

52

De Z w a r t e R o o d s t a a r t i n de O o s t h a v e n s i n 1983. W i l l e m van d e r Waal

61

De Amsterdamse Kokmeeuwen. J . J . F r i e s w i j k

62

Knipselkrant

64

Ontvangen l i t e r a t u u r .

Do B e c k e r s

68

architectura+natura international

booksellers

1015 DH Amsterdam - Leliegracht 44 - tel. 020-23 61 86

W I J HEBBEN EEN GROTE S O R T E R I N G B O E K E N OP V E L E R L E I N A T U U R - G E B I E D : VOGELS,PLANTEN,ZOOGDIEREN,INSEKT E N , V I S S E N EN VOOR NOG V E E L MEER KUNT U B I J ONS TERECHT! The A n i m a l s among us - W i l d l i f e i n t h e C i t y door John C. M c L o u g h l i n . Hoofds t u k k e n over o.a. Huismus, Spreeuw, S t a d s d u i f , Muizen, R a t t e n ƒ40,95 NIEUW: The S h e l l Guide t o t h e B i r d s of B r i t a i n and I r e l a n d . James F e r g u s o n - L e e s I a n W i l l i s & J.T.R. S h a r r o c k . 1800 a f b e e l d i n g e n van 488 s o o r t e n + een f o t o g r a f i e s e b i o t o p e n g i d s + 258 k a a r t e n ƒ42,50 NIEUW: B i r d s of t h e N e t h e r l a n d s A n t i l l e s door P r o f . Dr. K.H. Voous ƒ39,50 De h a n d i g s t e g i d s voor a l l e beginnende v o g e l a a r s : C o l l i n s Handguide t o t h e B i r d of B r i t a i n and E u r o p e . H. H e i n z e l & M. Woodcock ƒ18,00 V o g e l s en vogelwaarneming, N e i l A r d l e y , een geïllustreerde g i d s met een g r o t e v e r s c h e i d e n h e i d aan algemene en g e s p e c i a l i s e e r d e informatie ƒ39,50 Voor uw v a k a n t i e i n E n g e l a n d : B i r d w a t c h e r ' s B r i t a i n door John P a r s l o w . 50 v o g e l t o c h t e n i n d e t a i l en 130 wandel i n g e n door de b e s t e v o g e l g e b i e d e n , met v e l e bijzonderheden o v e r wat e r t e z i e n valt + vele kaarten ƒ29,90 Geopend: zaterdag

dinsdag t/m vrijdag van 9 tot 6, van 9 tot 5, maandag gesloten.

INHOUD De Gierzwaluw

21 ( 1 9 8 3 ) , n r . 2

-

M o t o r c r o s s t e r r e i n . Kees Hazevoet

39

Kontaktavonden

^0

Excursieprogramma

^

VWG-onderzoek

4

V e r s l a g VWG-weekend Ameland. K e e s H a z e v o e t

43

Nogmaals de w a t e r v o g e l s i n h e t W e s t e l i j k Havengebied. J . W a l t e r s

45

V e r s l a g VWG-excursie

D u i n en K r u i d b e r g / K e n n e m e r d u i n e n .

2

J a n J o o s t B a k h u i z e n 47

Zweedse Grauwe Ganzen en w i t b r o o d . Guus van Duin & F r e d V o g e l z a n g

48

V e r s l a g VWG-nachtexcursie F l e v o p o l d e r .

51

F r a n k van Groen

Waarnemingen i n de r e g i o Amsterdam. W i l l e m van d e r Waal

52

De Z w a r t e R o o d s t a a r t i n de O o s t h a v e n s i n 1983. W i l l e m v a n d e r Waal

61

De Amsterdamse Kokmeeuwen. J . J . F r i e s w i j k

62

Knipselkrant

6

Ontvangen l i t e r a t u u r .

Do B e c k e r s

4

68