RECLAME
Technologie | Publiciteitsgrafiek M. Vandewalle
RECLAME - GESCHIEDENIS : nov ‘08 - Mario Vandewalle
Geschiedenis
‘Het promoten van een product, dienst, bedrijf of idee door middel van een veelal gesponsorde boodschap.’
Reclame - Inleiding GESCHIEDENIS
gingen ontwerpen. Toulouse Lautrec ontwierp prach-
Reclame bestond al ten tijde van het Romeinse rijk: er
tige theateraffiches. Een Nederlands voorbeeld is het
zijn reclameboodschappen teruggevonden in de ruïnes
affiche dat de Jugendstilschilder Jan Toorop voor de
van Pompeii. In de commercieel succesvolle Gouden
Nederlandse oliefabriek ontwierp. Jugendstil is in de
Eeuw werd ook al reclame gemaakt in kranten. Het eer-
volksmond zelfs slaoliestijl gaan heten.
ste reclamebureau werd in 1843 door Volney Palmer in In 1870 zag je alleen re-
Philadelphia opgericht.
clames op uithangborWe worden dagelijks overspoeld door reclame; op te-
den en gevelstenen. Ook
levisie, in de krant, op bushokjes, op gebouwen en te-
huurden kooplui omroe-
genwoordig zelfs op de wc als je gaat stappen. Veel
pers in om op de markt
reclame is irritant en absoluut niet mooi of aantrekkelijk.
te schreeuwen. Reclame
Maar reclame kan ook heel grappig of kunstzinnig zijn.
en handel waren lang
Reclameposters van honderd jaar geleden hang je nu
iets minderwaardig. Via
misschien ingelijst aan de muur en sommige tv-spotjes
mond-tot-mondreclame
winnen prijzen voor korte filmpjes op filmfestivals. Een
hoorden mensen of pro-
overzicht van reclame door de eeuwen heen.
ducten goed waren. Een aankoop keurde je zelf; als een koopman iets moest aanprijzen was het blijkbaar niet geweldig. Jongeren
DE OPKOMST VAN DE RECLAME
kochten nooit iets. 1. Late middeleeuwen tot 19de eeuw. Reclame bestaat al langer dan je misschien zou den-
2. Reclame in de twintigste eeuw
ken. Al in de zestiende eeuw stonden er advertenties in de kranten. In het midden van de 19e eeuw begon reclame een steeds belangrijkere rol te spelen. Er werd meer gehandeld, de steden werden groter en de concurrentie
RECLAME - GESCHIEDENIS : nov ‘08 - Mario Vandewalle
ook. Producenten en winkeliers moesten hun producten aan de man brengen en
producten
werden
steeds meer onder een merknaam verkocht. De advertenties waren eerst in zwart-wit en ze bestonden in hoofdzaak uit tekst.
Aan het begin van de 20e eeuw was het vrij rustig op
Frankrijk was het eerste
reclamegebied. Wel namen steeds meer bedrijven een
land waar bekende kun-
kunstenaar in de arm om mooie gestileerde adverten-
stenaars reclameposters
ties te ontwerpen. Een mooi voorbeeld van de stijl in die tijd zijn de reclames van Van Nelle.
Reclame - geschiedenis Aan het einde van de Wereldoorlogen was het helemaal niet meer nodig om reclame te maken, er was tenslotte nauwelijks iets wat verkocht kon worden. Na de oorlog zag je soms nog advertenties die op een grappige manier een toespeling maakten op een periode die iedereen zo snel mogelijk wilde vergeten.
Na de oorlog kwam de massaproductie op gang en nam de koopkracht van veel mensen toe. Er kwamen grote hoeveelheden producten op de markt, zoals telefoons, huishoudelijke apparaten en auto’s, voor heel veel mensen. Dit veranderde het denken over reclame. In reclameboodschappen stond toen de kwaliteit en de prijs van producten centraal. Door de komst van de krant, radio en tv konden reclamemakers de mensen nog indringender bereiken. De consumptie steeg; ook
RECLAME - GESCHIEDENIS : nov ‘08 - Mario Vandewalle
jongeren gingen meer besteden.
Rond 1960 was er nog helemaal geen reclame op de televisie. Er verschenen advertenties in de krant en in tijdschriften, maar daar bleef het bij.In 1967 verscheen de eerste reclame op tv. Een uitzending van de STER in Nederland die de reclame verzorgt voor de publieke omroepen. Niet op zondag want dat was toen verboden.
Na 1970 nam de welvaart voor iedereen enorm toe er kwam een consumptiemaatschappij. Omdat alle producten nu kwalitatief goed zijn, richten reclames zich op andere aspecten. Mensen willen zich altijd onderscheiden van anderen. Reclamemakers presenteren daarom sommige producten alsof ze exclusief horen bij bepaalde sociale groepen met een eigen levensstijl. Reclame wordt kunst. Denken we maar aan Andy Warhol en de pop-Art. Wie had ooit van Cambells Soup gehoord?
27 okt. 1987 kwamen de eerste commerciële zender (VTM) Later volgend Kanaal 2, VT4, en regionale zenders als Focus en WTV. Deze stations krijgen geen geld van de overheid en zijn volledig afhankelijk van reclame-inkomsten. Bij commerciële zenders worden kijkers overspoeld met reclameboodschappen. Ze onderbereken zelfs hun programma’s om reclame uit te zenden.
Reclame - geschiedenis ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’
foto’s voor grote campagnes en reclamefilmpjes won-
In de periode na de Tweede Wereldoorlog was ieder-
nen prijzen op filmfestivals. Een voorbeeld hiervan is het
een druk bezig het land weer op te bouwen. De menta-
(door een Nederlander gemaakte) filmpje over een com-
liteit ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’ was
munistische parade van Delta Lloyd. Veel kunstenaars
duidelijk merkbaar. De advertenties uit deze tijd waren
schamen zich er niet meer voor om in de reclamewereld
sober. In Amerika zag je wel advertenties met veel kleur
te werken.
die luxe en welvaart uitstraalden. Deze advertenties zijn de voorlopers geweest van de advertenties die wij sinds de jaren ‘80 kennen, waarin de wereld van de reclame mooier is dan het echte leven, een wereld om bij weg te dromen.
Toch zijn er ook kritische geluiden. Met name de huisfotograaf van Benetton, Oliviero Toscani, zorgt wereldwijd voor opschudding. Hij maakt foto’s met geboorte, dood, seks en discriminatie als thema. Een paar van zijn meest opzienbarende foto’s zijn de beelden van de kleding van een overleden soldaat en van een stervende aids-patiënt. Toscani vindt dat reclame ons in de maling neemt. Reclame wil ons geluk verkopen, maar eigenlijk wekt zij begeerte op die nooit bevredigd wordt. Met zijn werk wil hij het reclamesysteem van binnenuit wakker RECLAME - GESCHIEDENIS : nov ‘08 - Mario Vandewalle
schudden. Voor veel kunstenaars is hun werk vaak een
Kritiek op het reclamesprookje Aan het einde van de jaren ‘80 en in het begin van de jaren ‘90 werden de reclamebudgetten steeds groter. Er kwamen grote campagne met posters, advertenties en televisiespotjes tegelijkertijd. Kunstacademies en andere opleidingen besteedden steeds meer aandacht aan het ontwerpen van advertenties. Topfotografen maakten
Reclame - geschiedenis reactie en ook kritiek op de maatschappij waarin wij leven. Sommige mensen zeggen dan ook dat Toscani zijn werk laat sponsoren door Benetton. Critici vinden dat Benetton misbruik maakt van het leed van kwetsbare mensen om zo veel mogelijk T-shirts te verkopen.
Eind jaren ’90 doet het Internet zijn intrede als reclamemedium. Er worden websites als bedrijfsvoorstellingen gemaakt. Er wordt gebruik gemaakt van advertenties op druk bezochte websites. (webvertising). dentsverkiezingen in Amerika, Obama vs Macain). Er wordt ook gebruik gemaakt van andere technieken om boodschappen door te geven bv. via GSM, er worden parfums in winkels verspreid die het koopgedrag beinvloeden. Vanaf de 21ste eeuw is reclame en ‘visuele communicatie’ niet meer weg te denken. Reclame is ‘BIG BUSI-
De reclameboodschappen wordt origineler, zodat ze
NESS’. Over alle vormen van communicatie wordt na-
meer blijven nazinderen bij de mensen. Er wordt humor
gedacht door marketingstrategen in reclamebureaus. Dit gaat van het kleinste naamkaartje, tot alle bedrijfsattributen (kledij, auto’s, website, advertenties, briefhoof-
RECLAME - GESCHIEDENIS : nov ‘08 - Mario Vandewalle
den, ...). Alles wordt in éénzelfde huisstijl gegoten.
gebruikt of shokkende beelden waardoor er over reclames wordt gespoken. Onderzoeken worden verricht naar het koopgedrag van de mensen. Op basis daarvan worden doelgroepen samensgesteld. Deze doelgroepen Daarnaast zien we steeds maar andere publicitaire
worden specifieke reclameboodschappen toegestuurd.
dragers zoals billboards, vloerstickers, luchtreclame,
(via internet, gsm, post, ...). Hoe groter het bereik hoe
digitale TV, reclame in videogames (bv. Voor de presi-
meer resultaat er geboekt wordt.
