Raynav 300 GPS Plotter. Gebruikershandleiding

Raynav 300 GPS Plotter Gebruikershandleiding

Holland Nautic Apeldoorn bv Nagelpoelweg 16 Postbus 20089 7302 HB Apeldoorn Telefoon (055) 541 21 22 Fax (055) 542 26 96 Document nummer: 81171_2 NL Datum: mei 2000

2001401518.2

Voorwoord

iii

Raynav 300 GPS Plotter Gebruikershandleiding OPMERKINGEN T.A.V. VEILIGHEID WAARSCHUWING: HULPMIDDEL VOOR NAVIGATIE Dit apparaat is uitsluitend een hulpmiddel voor navigatie. De nauwkeurigheid ervan kan worden beïnvloed door vele factoren, zoals storingen of defecten, omgevingsomstandigheden en onjuiste behandeling of gebruik. De gebruiker is verantwoordelijk voor een verstandig gebruik en verantwoorde navigatie. Dit apparaat mag niet worden gebruikt ter vervanging van dergelijk verstandig gebruik en verantwoorde navigatie.

VOORZICHTIG: De GPS antenne niet aansluiten/afkoppelen van de display terwijl de stroomtoevoer ingeschakeld is. Dit kan tot onherstelbare schade leiden.

WAAS Satelliet Differentieel GPS WAAS wordt bijna continu uitgezonden sinds december 1999 en vormt een differentiële aanvulling op GPS. Het systeem is ontwikkeld om de standaard GPS service te verbeteren ten behoeve van de luchtvaart, voor het vliegen en landen op instrumenten en WAAS is tevens beschikbaar voor andere GPS toepassingen, zoals scheepvaartnavigatie, landmeettechniek, landbouw en toepassingen in de automobielindustrie. WAAS bestaat uit een netwerk van grondstations in de Verenigde Staten die GPS satellietdata controleren. De hoofdstations verzamelen gegevens van de referentiestations en creëren een GPS correctiebericht, waarbij rekening wordt gehouden met selective availability (SA), GPS satellietbaan- en klokverschuiving en signaalvertragingen veroorzaakt door de atmosfeer en ionosfeer. De ‘gecorrigeerde’ differentieelberichten worden vervolgens uitgezonden via twee ‘Geostationary Earth Orbit’ (GEO) satellieten op dezelfde frequentie als het GPS signaal. De Raytheon Raynav 300 en 301GPS ontvangers gebruiken twee van hun 12 kanalen om de gecorrigeerde WAAS-berichten te ‘beluisteren’ en te decoderen. Het resultaat is een DGPS systeem met een hogere nauwkeurigheid (<7 meter) in vergelijking met standaard GPS systemen (100 meter) en DGPS systemen met landstations (10 meter). Het WAAS systeem is schematisch weergegeven in Figuur 0-1.

iv

Raynav 300 GPS Plotter

Figuur 0-1: het WAAS systeem

Beschikbaarheid van het WAAS systeem Het WAAS systeem wordt momenteel uitgezonden en getest voor gebruik door de luchtvaart. Naar verwachting wordt het in 2002 door de FAA gecertifieerd. Tijdens de testen certifiëringsperiode is het systeem naar verwachting continu in bedrijf, maar er kunnen korte signaalonderbrekingen optreden doordat het systeem verfijnd en verbeterd wordt. De status van WAAS en geplande onderbrekingen worden on-line weergegeven op Raytheon’s website http://www.raytheontands.com/waas of http://www.raymarine.com

Grotere dekking in kustwateren Met behulp van twee GEO satellieten levert WAAS een betere differentieel GPS dekking voor het grootste deel van Noord-Amerika. Omdat de WAAS differentieelberichten door GEO satellieten worden uitgezonden, bestrijken de WAAS signalen een groter gebied, zowel op het land als in kustwateren, in vergelijking met DGPS systemen met landstations. De dekking voor NoordAmerika is weergegeven in Figuur 0-2.

Voorwoord

v

Figuur 0-2: kaart van WAAS dekking

Dekking buiten Noord-Amerika Europa en Azië ontwikkelen momenteel vergelijkbare systemen (respectievelijk EGNOSS en MSAS). In combinatie met WAAS zullen deze systemen in de toekomst een wereldomvattend satelliet differentieel GPS systeem vormen.

Continuïteit van signaaldekking Raytheon Marine Company of Raytheon Corporation is niet verantwoordelijk voor de continuïteit van de uitzending van SD signalen.

vi


Producten van RAYTHEON MARINE worden ondersteund door een netwerk van geautoriseerde dealers. Voor informatie over Raytheon producten en service kunt u contact opnemen met: EUROPA

Raytheon Marine Limited Anchorage Park Portsmouth Hampshire PO3 5TD England Telefoon: +44 (0)23 9269 3611 Fax:: +44 (0)23 9269 4642

NEDERLAND

Holland Nautic Apeldoorn B.V. Nagelpoelweg 16 Postbus 20089 7302 HB Apeldoorn Telefoon 055 - 541 21 22 Fax 055 - 542 26 96

Website

http://www.raymarine.com

Copyright © Raytheon Marine Company 2000 De technische en grafische informatie in dit handboek was, naar ons beste weten, correct bij het ter perse gaan. Door het beleid van Raytheon om producten voortdurend te verbeteren en te actualiseren, behouden wij ons het recht voor productspecificaties zonder voorafgaande mededeling te wijzigen. Daardoor kunnen er soms niet te voorkomen verschillen tussen product en handleiding zijn, waarvoor Raytheon zich niet aansprakelijk stelt. Raytheon is een gedeponeerd handelsmerk van Raytheon Corporation. SeaTalk is een gedeponeerd handelsmerk van Raytheon Marine Europe Limited. C-MAP is een gedeponeerd handelsmerk.

Voorwoord

vii

Voorwoord In deze handleiding beschrijven we de Raynav 300 GPS Plotter, een product van Raytheon Marine Company. De handleiding bevat zeer belangrijke informatie over de installatie en het gebruik van uw nieuwe apparatuur. Om de beste bedieningsresultaten en prestaties te bereiken, dient u de handleiding daarom zorgvuldig te lezen. De vertegenwoordigers van Raytheon of uw dealer zijn graag bereid om eventuele vragen te beantwoorden.

Garantie Om u als eigenaar van de Raynav 300 GPS Plotter te registreren, vult u de garantie-registratiekaart in. Deze vindt u achterin de handleiding. Om van een volledige garantie te profiteren, moet u de kaart volledig invullen en opsturen.

Conformiteit met EMC-normen Alle apparatuur en accessoires van Raytheon zijn ontworpen volgens de hoogste industriële normen voor gebruik in de pleziervaart. Ontwerp en fabricage zijn in overeenstemming met de desbetreffende normen voor elektromagnetische compatibiliteit (EMC). Een goede installatie is echter noodzakelijk om goede prestaties te verzekeren.

viii


Voorwoord

ix

Inhoud – Raynav 300 GPS Plotter OPMERKINGEN T.A.V. VEILIGHEID ...................................... iii WAAS Satelliet Differentieel GPS .................................................. iii Beschikbaarheid van het WAAS systeem .................................... iv Grotere dekking in kustwateren ................................................... iv Dekking buiten Noord-Amerika ....................................................v Continuïteit van signaaldekking ....................................................v Garantie ........................................................................................ vii Conformiteit met EMC-normen ................................................... vii Hoofdstuk 1: Inleiding ......................................................................... 1 1.1 Overzicht .................................................................................... 1 Indeling van de handleiding ......................................................... 1 1.2 Kenmerken ................................................................................. 2 Algemeen ................................................................................... 2 Display ....................................................................................... 2 1.3 Het Plotter scherm ....................................................................... 3 Plotterfuncties ............................................................................. 3 1.4 Bedieningselementen .................................................................. Trackpad en cursor ...................................................................... Vaste toetsen ............................................................................... Soft keys ..................................................................................... Pop-up menu’s ............................................................................ Databaselijsten ............................................................................

4 5 6 7 7 8

Hoofdstuk 2: Aan de slag ..................................................................... 2.1 Inleiding ...................................................................................... Tekstweergave in de handleiding ................................................. Simulator ....................................................................................

1 1 1 1

2.2 Display aan en uit zetten ............................................................... 1 Verlichting en contrast instellen ................................................... 2 2.3 Bediening van de display ............................................................. 3 Werkstand selecteren ................................................................... 4

x


2.4 Bedieningsfuncties van het plotterscherm ..................................... Gebruik van het plotterscherm...................................................... Opties voor schermpresentatie instellen ........................................ Simulator stand ...........................................................................

6 6 9 9

Hoofdstuk 3: Bediening .................................................................... 3-1 3.1 Inleiding .................................................................................. 3-1 3.2 Werkstand van display veranderen ............................................ 3-1 Presentatie van informatie ......................................................... 3-2 GPS/Waypoint data .................................................................. 3-3 Boot-/omgevingsdata ............................................................... 3-6 CDI/BDI data ........................................................................... 3-8 Databoxen ............................................................................... 3-9 Datalog .................................................................................. 3-10 3.3 Werken met waypoints ........................................................... Inleiding ................................................................................ Waypoint plaatsen .................................................................. Waypoint selecteren ............................................................... Weergave van waypoint data................................................... Waypoint data bewerken ........................................................ Waypoint verwijderen ............................................................

3-11 3-11 3-12 3-13 3-14 3-15 3-16

3.4 Werken met routes.................................................................. Nieuwe route creëren .............................................................. Huidige route opslaan ............................................................. Route-informatie weergeven ................................................... Huidige route van het scherm verwijderen ............................... Route uit de database opvragen ............................................... Route wissen of een naam geven via de routelijst ...................... Route bewerken ..................................................................... Route omkeren .......................................................................

3-17 3-18 3-21 3-22 3-24 3-25 3-25 3-26 3-27

3.5 Route volgen en naar een bestemmingspunt gaan ..................... Naar een bestemmingspunt gaan ............................................. Route volgen .......................................................................... Andere opties voor het volgen van routes ................................. Volgen of GoTo stoppen ......................................................... Aankomst op bestemming .......................................................

3-28 3-29 3-30 3-30 3-32 3-32

Voorwoord

xi

3.6 Overdracht van waypoints en routes ........................................ 3-33 Weergave van Seatalk waypoints ............................................ 3-33 Beheer van databaselijsten ...................................................... 3-33 3.7 Werken met tracks .................................................................. 3-34 Huidige track van het scherm verwijderen ................................ 3-36 SmartRoute ............................................................................ 3-37 3.8 Man overboord (MOB) ........................................................... 3-38 3.9 Alarmen en timers .................................................................. 3-39 Alarmmeldingen .................................................................... 3-39 Alarmen en timers instellen ..................................................... 3-40 3.10 Cursoroverdracht .................................................................. 3-41 3.11 Informatie van andere apparatuur ........................................... 3-41 Hoofdstuk 4: Instellen van de GPS Plotter .......................................... 1 4.1 Inleiding ..................................................................................... 1 4.2 Wijzigen van instellingsparameters .............................................. 1 4.3 Systeemparameters ..................................................................... Bearing Mode (peilingmodus) ..................................................... Cursor Display (cursor weergave) ................................................ Cursor Readout (cursor aflezing) .................................................. Day/Night (dag/nacht) ................................................................. Help ........................................................................................... Soft Keys .................................................................................... Key Beep (pieptoon bij indrukken van toetsen) ............................. MOB Data .................................................................................. Menu Timeout periode ................................................................ Units (eenheden) ......................................................................... Variation Source (variatiebron) .................................................... Cursor Echo (cursoroverdracht) ................................................... Datum- en tijdinstellingen ............................................................ Language (taal) ........................................................................... Simulator ....................................................................................

2 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 6 7 7 7

xii


4.4 Plotterinstellingen ....................................................................... Plotter oriëntatie .......................................................................... Waypoint symbolen .................................................................... Waypoint nummers ..................................................................... Standaard waypoint symbool ....................................................... Vectoren ..................................................................................... Keuze van referentiesysteem (datum) ...........................................

7 8 8 8 8 9 9

4.5 GPS Setup .................................................................................. 9 Fix Mode ................................................................................... 10 D-GPS Setup ..............................................................................11 Differential Age ......................................................................... 12 Hoofdstuk 5: Installatie ....................................................................... 1 5.1 Inleiding ..................................................................................... 1 EMC-richtlijnen voor installatie ................................................... 1 5.2 Componenten uitpakken en controleren ........................................ 2 Product registreren ...................................................................... 3 5.3 Plaats .......................................................................................... 3 Keuze van de beste plaats ............................................................. 3 5.4 Aansluiting op andere apparatuur ................................................. 4 5.5 Plotter monteren .......................................................................... 5 Montage met behulp van beugel ................................................... 5 Montage in een paneel ................................................................. 5 5.6 Montage van de GPS antenne ....................................................... 6 Montage op een oppervlak ........................................................... 7 Montage op een paal .................................................................... 8 5.7 Kabels leggen .............................................................................. 9 Inleiding ..................................................................................... 9 Aansluitingen .............................................................................. 9 5.8 Systeemtest en eerste keer aan zetten ...........................................12 EMC-compatibiliteit .................................................................. 12 Systeemtest ................................................................................12 Eerste keer aan zetten .................................................................. 12 Werking van de GPS plotter controleren ...................................... 13

Voorwoord

xiii

Hoofdstuk 6: Onderhoud en problemen oplossen .......................... 6-1 6.1 Onderhoud ............................................................................... 6-1 Routinecontroles ...................................................................... 6-1 EMC-richtlijnen m.b.t. service en veiligheid .............................. 6-1 6.2 Reset van het systeem ............................................................... 6-2 6.3 Problemen oplossen.................................................................. 6-3 Problemen en oplossingen ........................................................ 6-3 Software upgrades .................................................................... 6-3 6.4 Service wereldwijd ................................................................... 6-4 Contact opnemen met Raytheon ............................................... 6-4\

Bijlage A: Technische gegevens ....................................................... A-1 Bijlage B: SeaTalk en NMEA data ..................................................... B-1 Bijlage C: Lijst van afkortingen ........................................................ C-1 Sjabloon voor montage van Raynav 300 GPS Plotter ..................... T-1 Sjabloon voor montage van an tenne .............................................. T-3

xiv


Hoofdstuk 1: Inleiding

1-1

1.1 Overzicht In deze handleiding beschrijven we de Raynav 300 GPS Plotter. NB: vele illustraties in deze handleiding tonen voorbeelden van schermen. Welk scherm u precies op de display ziet, is afhankelijk van de configuratie van uw systeem en ingestelde opties, zodat het van de afbeeldingen kan verschillen.

Indeling van de handleiding De handleiding is als volgt ingedeeld: Hoofdstuk 1 - Inleiding (dit hoofdstuk) geeft een overzicht van de functies en kenmerken van de Raynav 300 GPS Plotter. Lees dit hoofdstuk om u vertrouwd te maken met de GPS plotter. Hoofdstuk 2 - Aan de slag geeft een overzicht van de bedieningselementen. Tevens wordt uitgelegd hoe u begint met de GPS plotter te werken. Hoofdstuk 3 - Bediening geeft uitgebreide informatie over de bediening van de belangrijkste plotterfuncties - waypoints en routes plotten, routes volgen, werken met tracks, SmartRoute, Man overboord en Data Log stand. Hoofdstuk 4 - Instellen van de GPS plotter bevat instructies voor het aanpassen van de GPS plotter aan uw voorkeuren. Lees dit hoofdstuk om te bepalen hoe u de systeeminstellingen gaat instellen. Hoofdstuk 5 - Installatie bevat informatie voor de planning van de installatie en uitgebreide instructies voor het installeren van de GPS plotter. Hoofdstuk 6 - Onderhoud en problemen oplossen bevat informatie over het onderhoud en wat u moet doen als zich problemen voordoen. Bijlage A bevat de technische gegevens van de GPS plotter. Bijlage B geeft een overzicht van de SeaTalk en NMEA data die in geïntegreerde systemen wordt verzonden. Bijlage C bevat een lijst van afkortingen die in deze handleidingen worden gebruikt. Een sjabloon voor installatie en garantie-informatie vindt u aan het einde van de handleiding. Een samenvatting van de bedieningselementen van de GPS plotter vindt u op de (Engelstalige) naslagkaart die bij het systeem wordt geleverd.

Overzicht


1-2


1.2 Kenmerken Overzicht

Algemeen De Raynav 300 GPS Plotter is ontwikkeld voor gebruik van de volgende navigatiesignalen: • Satelliet Differentieel GPS (bijv. WAAS) • Differentieel GPS met grondstations • Standaard GPS Deze zijn in volgorde van nauwkeurigheid weergegeven en de beschikbaarheid ervan is afhankelijk van uw locatie. De Raynav 300 GPS Plotter gebruikt het beste signaal dat beschikbaar is ten behoeve van een optimale nauwkeurigheid. De Raynav 300 GPS Plotter is waterbestendig volgens CFR46 en kan boven- of benedendeks worden geïnstalleerd. Het systeem bestaat uit de volgende componenten: • Laagprofiel antenne (Raynav 300) • 4½ inch display unit met: • Acht vaste bedieningstoetsen (met opschrift) • Vier soft keys (programmeerbare toetsen, met opschrift) • Trackpad De display en toetsen zijn uitgerust met verlichting, die ingeschakeld kan worden bij duisternis.

Display • Berekent positie-informatie op basis van SDGPS, DGPS of GPS • Weergave en verzending van SeaTalk en NMEA data • Cursoroverdracht via SeaTalk • Keuze van oriëntatie: Head Up, Course Up of North Up

Display werkstanden De GPS plotter kan data in de volgende werkstanden weergeven, die achtereenvolgens worden geselecteerd door telkens de DISPLAY toets in te drukken: • Standaard GPS/waypoint weergave • Bootdata (drie pagina’s) / omgevingsdata (twee pagina’s) • Peiling- en afstandsindicator (Bearing & Distance Indicator, BDI) / koersafwijkingsindicator (Course Deviation Indicator, CDI) • Databoxen • Data Log


1-3

• Terug naar standaard GPS/waypoint scherm De werkstanden waarin meer dan één pagina met informatie kan worden weergegeven hebben extra soft keys, die toegang geven tot de overige pagina’s van elke groep, die met die toets achtereenvolgens worden weergegeven.

1.3 Het Plotter scherm Nadat een positiebepaling uitgevoerd is, wordt de positie van uw schip, mits het schip zich op het scherm bevindt, weergegeven door een bootsymbool, dat in de richting van de huidige koers wijst (of COG, als er geen koers beschikbaar is). Als er geen koers of COG beschikbaar is, wordt het schip door een cirkel weergegeven. Op een statusbalk boven aan het scherm wordt de schaal met cursorpositie, afstand en peiling of, wanneer de cursor op het schip is vastgezet (door op FIND SHIP te drukken), de positie van het schip, de snelheid over de grond (SOG) en koers over de grond (COG) weergegeven. NB: wanneer de cursor op het bootsymbool wordt ‘vastgezet’, beweegt hij met het schip mee. Het scherm schuift automatisch mee, zodat het schip en de cursor in het midden van het scherm blijven. De huidige route wordt getoond, evenals waypoints die u geplaatst hebt (tenzij u die uitgeschakeld hebt in Setup). U kunt op het scherm informatie weergeven door de cursor op een waypoint, huidige route of track te plaatsen. Voor de schermweergave zijn de volgende functies beschikbaar: • In- en uitzoomen • Scherm verschuiven (panning) • Kaart rond het schip centreren

Plotterfuncties Schermfuncties De Raynav 300 GPS Plotter beschikt over de volgende functies: • • • • •

Waypoint plaatsen, verplaatsen, verwijderen en bewerken Goto (ga naar) waypoint of cursor Route creëren, opslaan, naam geven, bewerken en volgen Route en waypoint lijsten bekijken Afgelegde weg (track) v.h. schip weergeven, track opslaan en naam geven om later opnieuw op het scherm weer te geven • SmartRoute gebruiken om de huidige track in een route om te zetten • Alarmen en timers instellen

Het kaartscherm

• Plotterscherm

1-4


• Man overboord (MOB) om naar een vermiste persoon of object terug te gaan Het kaartscherm

• Data Log scherm

Plotterbewerkingen m.b.v. GPS navigatiedata pagina’s De GPS Data pagina’s bestaan uit vier tekstschermen, die door middel van een soft key worden geselecteerd. Hierin wordt vitale informatie weergegeven ten behoeve van het plotten van een koers voor uw schip. • • • • • • • • •

Status van positiebepaling (Fix Status) Stuurindicatie Positie lengtegraad/breedtegraad Waypoint peiling en afstand Koers over de grond (COG) Snelheid over de grond (SOG) Huidige tijd Tijd van zonsopgang en zonsondergang Schemertijden

Deze vier pagina’s worden beschreven in Werkstand selecteren in hoofdstuk 2. De complete reeks pagina’s wordt uitgebreid beschreven in hoofdstuk 3, Bediening.

1.4 Bedieningselementen Voor de bediening van de plotter worden de toetsen op de display unit gebruikt, gecombineerd met een aantal schermfuncties: • De trackpad, waarmee een cursor op het scherm omhoog, omlaag, naar links, naar rechts of diagonaal wordt verplaatst. • Acht vaste toetsen (met opschrift). • Vier soft keys, waarvan de opschriften op het scherm worden weergegeven. • Pop-up menu’s, verschijnen op het scherm, hierin kunt u opties selecteren. • Databaselijsten op het scherm, waarin u items kunt bewerken. NB: de cursor is het kruissymbool (+) op het scherm. U verplaatst de cursor met behulp van de trackpad en gebruikt de cursor om een positie of object op de kaart te selecteren. . De bedieningselementen zijn in Figuur 1-1 weergegeven. Ze zijn uitgerust met verlichting voor gebruik in het donker. Bij veel bedieningselementen verschijnt helptekst boven aan het scherm (u kunt de helptekst desgewenst uit zetten, zie hoofdstuk 4). In de volgende paragrafen beschrijven we de bedieningselementen en schermfuncties.

1-5

Cursor Statusbalk

6nm

CSR 50°50^05W POS 001°06^00W

DISPLAY toets MARK toets

SOG 23.4kn COG 234°M

RANGE toets ALARMS toets Trackpad ROUTE

GOTO

SCREEN

FIND SHIP

MENU toets D4925_1

CLEAR toets POWER toets

Soft keys

Soft key labels

ENTER toets

Figuur 1-1: Bedieningselementen van de Raynav 300 GPS Plotter

Trackpad en cursor De trackpad heeft verschillende functies: • de cursor over het scherm verplaatsen • een optie in een pop-up menu selecteren • een soft key schuifregelaar instellen De cursor wordt gebruikt om: • een positie op het scherm te selecteren • een item, bijv. een waypoint, op het scherm te selecteren en, indien mogelijk, te verplaatsen • het scherm te verschuiven

Cursor verplaatsen Druk de gewenste zijde van de trackpad in om de cursor horizontaal, verticaal of diagonaal te verplaatsen. Hoe langer u de trackpad ingedrukt houdt, des te sneller gaat de cursor bewegen. De huidige cursorpositie wordt op de statusbalk boven aan het scherm getoond. NB: wanneer bepaalde menu’s en soft keys worden weergegeven, is de cursor niet actief. Als u de cursor niet kunt bewegen, is het mogelijk dat het apparaat in één van die werkstanden staat. Druk (meermaals) op CLEAR totdat de standaard soft keys verschijnen; de cursor moet dan normaal reageren.

Bedieningselementen


1-6


Contextgevoelige cursor Bedieningselementen

De cursor is contextgevoelig. Als de cursor op bepaalde objecten in de display wordt geplaatst, zoals waypoints of kaartobjecten, verschijnt er een pop-up venster met informatie over dat object. Bovendien worden voor bepaalde items soft keys weergegeven. Plaatst u de cursor bijvoorbeeld op een waypoint, dan worden de waypoint gegevens in een pop-up venster weergegeven en verschijnen de waypoint soft keys. Als de cursor op speciale objecten in de display wordt geplaatst, verschijnt er een tekstlabel onder de cursor, die de functie van het object beschrijft, als volgt: Tabel 1-1: Labels bij contextgevoelige cursor Tekstlabel

Functie

BOX

Data box (elk type)

MOB

Man overboord markering

WPT

Kaart waypoint

COG

Koers over de grond vector

HDG

Koers vector

POS

Positie van het schip

RTE

Etappe van een route

TIDE

Getijde vector

Vaste toetsen De toetsen DISPLAY, MARK, RANGE, ALARMS, ENTER, CLEAR, MENU en POWER hebben een vaste functie. Sommige toetsen kunnen op twee manieren worden gebruikt: • Indrukken: toets kort indrukken en loslaten. Deze methode wordt voor de meeste toetsfuncties gebruikt. • Ingedrukt houden: toets indrukken en ingedrukt houden gedurende de vermelde tijd (bijvoorbeeld 3 seconden), daarna de toets loslaten. Als u een vaste toets indrukt, gebeurt één van de volgende dingen: 1. De bijbehorende actie wordt uitgevoerd, bijv. kaartschaal veranderen (RANGE). 2. Er verschijnt een pop-up menu met verdere opties. 3. Er verschijnt een reeks soft keys met verdere functies. Bij het indrukken van een toets klinkt één pieptoon ter bevestiging. Als de toetsaanslag niet geldig is voor het huidige scherm of de huidige werkstand, klinken er drie snelle pieptonen achter elkaar. Indien nodig kunt u de toetspieptonen uitschakelen via Setup (zie hoofdstuk 4).


1-7

De vier toetsen onder het scherm noemen we soft keys (programmeerbare toetsen), omdat de functie afhankelijk van de bewerking varieert. De soft keys zijn in groepen en subgroepen gerangschikt en maken bediening van verschillende functies mogelijk. De soft key labels worden op het scherm getoond, recht boven de toetsen. De standaard toetslabels worden getoond totdat u op een toets drukt, of een item op het scherm selecteert. Daarna worden de soft keys die bij die bewerking horen weergegeven, zie Figuur 1-2. ROUTE

GOTO

SCREEN

FIND SHIP D4897-1

Figuur 1-2: standaard soft keys NB: wanneer het opschrift van een toets grijs wordt weergegeven, is die toets op dat moment niet beschikbaar. Als u een soft key indrukt, gebeurt één van de volgende dingen: 1. De bijbehorende actie wordt uitgevoerd. 2. Er verschijnt een subgroep soft keys met verdere functies. 3. Er verschijnt een pop-up menu met verschillende opties. Evenals bij vaste toetsen klinkt bij het indrukken van een soft key een pieptoon ter bevestiging, of drie pieptonen, zie Vaste toetsen hierboven.

Pop-up menu’s Pop-up menu’s bevatten opties voor instellingen. Wanneer een pop-up menu op het scherm staat, wordt een reeks bijbehorende soft keys weergegeven, zie Figuur 1-3. ALARMS SET UP ARRIVAL ALARM OFF TRACK ALARM ANCHOR ALARM COUNTDOWN ALARM CLOCK

ALARM OFF ON

0.01nm ON OFF 00:10:00 OFF

SELECT DISTANCE D4898_1

Figuur 1-3: voorbeeld van een pop-up menu Gebruik de trackpad om een optie in het menu te selecteren, druk daarna op de juiste soft key om de optie in te stellen. U kunt bijvoorbeeld ANCHOR ALARM aan of uit zetten met behulp van de soft keys.

Bedieningselementen

Soft keys

1-8


Databaselijsten Bedieningselementen

De waypoints, routes en tracks die u op de display creëert, worden in databaselijsten opgeslagen. U kunt deze lijsten bekijken en items die u wilt bewerken selecteren, zoals getoond in Figuur 1-4. WAYPOINT LIST SYMBOL

POSITION

NAME WAYPOINT 001 WAYPOINT 002 WAYPOINT 003 WAYPOINT 004 50°50^000N 001°06^000W

BRG

348°m

RNG

TEMP DATE

20°C 23/11/97

DEPTH 12.3m TIME 08:45

GOTO WAYPOINT

EDIT WAYPOINT

1.00nm

MAKE NEW WAYPOINT

WAYPOINT TRANSFER D4898_1

Figuur 1-4: voorbeeld van een waypoint lijst Wanneer een databaselijst op het scherm staat, wordt evenals bij pop-up menu’s een reeks bijbehorende soft keys weergegeven. Gebruik de trackpad om een item in de lijst te selecteren. Druk daarna op de desbetreffende soft key om het item te bewerken.

Hoofdstuk 2: Aan de slag

2-1

Hoofdstuk 2: Aan de slag Dit hoofdstuk bevat informatie, instructies en een eenvoudige oefening om te leren werken met de display. Informatie over de bediening vindt u in hst. 3.

Tekstweergave in de handleiding In dit handboek zijn de vaste toetsen (met opschrift) in vetgedrukte hoofdletters weergegeven, bijvoorbeeld: ENTER. De functies van de soft keys, namen van menu’s en opties zijn in normale hoofdletters weergegeven, bijvoorbeeld: SCREEN. Werkwijzen, die kunnen bestaan uit een enkele toetsaanslag of een reeks genummerde stappen, zijn aangeduid met het symbool ➤ in de marge.

Simulator De plotter display heeft ook een Simulator stand, waarin u met de bediening van de plotter kunt oefenen zonder data van een GPS antenne. U hebt de Setup opties nodig om de display in Simulator stand te zetten, zie par. 2.2 Display aan en uit zetten. U kunt de simulatorstand op twee manieren gebruiken: • voordat de plotter in uw schip is geïnstalleerd. In dat geval hoeft u de display alleen op 12 V gelijkspanning aan te sluiten (via een 1 A zekering): de rode draad van de voedingskabel aan de pluspool (+) en de zwarte draad aan de minpool (–) van de accu (zie hoofdstuk 5 voor volledige informatie). • na installatie van de plotter in uw schip, terwijl het in de haven of voor anker ligt.

2.2 Display aan en uit zetten NB: nadat u de plotter voor de eerste keer hebt gebruikt, start deze daarna op in de laatst geselecteerde werkstand. ➤ Om de display unit aan te zetten, drukt u de POWER toets in. De toetsenverlichting wordt ingeschakeld, er klinkt een pieptoon en het startlogo verschijnt Het GPS Status scherm verschijnt, zoals weergegeven in Figuur 2-1.

✷❅❒❋❅■ ❍❅▼ ❄❅ ❋❁❁❒▼❐●❏▼▼❅❒

2.1 Inleiding

2-2


GPS STATUS

✫❁❁❒▼❐●❏▼▼❅❒ ❁❁■ ❅■ ◆❉▼ ❚❅▼▼❅■

SAT SIGNAL STATUS SAT SIGNAL STATUS 15 LOCKED 23 LOCKED 09 IN USE 18 IN USE 08 IN USE 26 IN USE 10 LOCKED 12 LOCKED 20 LOCKED 14 LOCKED 17 LOCKED 03 LOCKED

RESTART GPS

HDOP

FIX STATUS

1.0

D-FIX

D-GPS SET UP

SD-GPS SET UP D4965_1

Figuur 2-1: GPS Status scherm Het GPS Status scherm wordt weergegeven totdat een satelliet positiebepaling heeft plaatsgevonden. Wanneer de positiebepaling voltooid is, verschijnt 2 seconden de melding READY FOR NAVIGATION (gereed voor navigatie). Om dit venster te sluiten, drukt u op een toets. Om door te gaan terwijl de positie-bepaling nog niet voltooid is, drukt u op CLEAR: WPT BRG

SD-FIX

320°M

50°50^000N 001°06^000W

WPT RNG

0.55nm COG

050°M SOG

STEER STARBOARD WPT 004 ROUTE

GOTO

12.0kts

GPS DATA

WPT DATA

Figuur 2-2: GPS Data scherm

D4936-1

➤ Om de display unit uit te zetten, houdt u de POWER toets 3 seconden ingedrukt. Er verschijnt een afteltimer; wanneer de teller nul bereikt, wordt de display leeg gemaakt en gaat de toetsenverlichting uit.Als u de POWER toets loslaat voordat de teller nul heeft bereikt, blijft de display ingeschakeld.

Verlichting en contrast instellen U kunt de verlichting en het contrast van de display en toetsen instellen. De toetsenverlichting blijft altijd op een minimumstand branden, zodat de toetsen ook in het donker zichtbaar blijven.


2-3

➤ Verlichting en contrast instellen: 1. Druk op de POWER toets om de regelaars voor de verlichting weer te geven (Figuur 2-3) ON

42%

60%

LIGHT

CONTRAST D4927_1

Figuur 2-3: regelaars voor verlichting 2. Gebruik de soft key LIGHT of trackpad links/rechts om de LIGHT regelaar te selecteren. • Met de soft key LIGHT zet u de verlichting AAN/UIT (ON/OFF). • Met trackpad omhoog/omlaag selecteert u de stand van de verlichting (8 standen). 3. Gebruik de soft key CONTRAST of trackpad links/rechts om de CONTRAST regelaar te selecteren. Stel het contrast op dezelfde wijze in als de verlichting (16 standen). 4. Druk op ENTER om de regelaars te verbergen en naar het standaard scherm terug te keren, met de nieuwe instellingen van contrast en verlichting. Bij inschakelen van de display wordt de verlichting weer AAN gezet als die voorheen ook AAN stond. Terwijl het apparaat ingeschakeld is, blijft de verlichting in de geselecteerde stand totdat die wordt gewijzigd. De nieuwe contrastinstelling blijft gehandhaafd totdat hij opnieuw wordt ingesteld, ook na uitschakelen van het apparaat, tenzij die zeer laag of zeer hoog is ingesteld; in dat geval wordt het contrast na inschakelen als volgt ingesteld: Contrast ingesteld op Contrast ingesteld op

<30% >70%

teruggezet op 30% teruggezet op 70%

NB: de fabrieksinstellingen zijn verlichting uit (LIGHT OFF) en CONTRAST 50%.

2.3 Bediening van de display U bedient de display met de cursor en de bedieningstoetsen. U begint elke handeling vanaf het normale scherm, dat wil zeggen: de standaard soft keys worden in het plotterscherm weergegeven, zoals getoond in Figuur 2-4. ROUTE

GOTO

SCREEN

FIND SHIP D4897-1

Figuur 2-4: standaard soft keys Nadat u een handeling met de soft keys uitgevoerd hebt, drukt u op CLEAR om naar het normale scherm terug te keren. Soms moet u meermaals op CLEAR drukken om terug te gaan door de verschillende niveaus van soft keys.

2-4


NB: als u het systeem zo hebt ingesteld dat de standaard soft keys niet altijd worden weergegeven, drukt u op een willekeurige soft key om de labels weer te geven.

Werkstand selecteren U gebruikt de DISPLAY toets om de gewenste werkstand te activeren. De volgende werkstanden kunnen worden geselecteerd: • GPS/waypoint scherm • Bootdata (3 pagina’s) / omgevingsdata (2 pagina’s) • Peiling- en afstandsindicator (BDI) / koersafwijkingsindicator (CDI) • Databoxen • Datalog • Plotterscherm • Terug naar GPS/waypoint scherm NB: bij het eerste gebruik van de GPS plotter is het GPS/waypoint scherm het standaard scherm. Bij opnieuw inschakelen verschijnt de pagina die de vorige keer het laatst is weergegeven op het scherm.


2-5

Druk op POWER

... na introductieschermen verschijnt standaard scherm

OWN POS XTE XTE

SD-FIX SD-FIX SD-FIX SD-FIX SD-FIX SD-FIX GPS data SD-FIX Waypoint data

320°M

XTE WPT BRG WPT RNG WPT BRG WPT BRG

0.55nm 320°M COG SOG 50°50^000N WPT RNG050°M SOG SOG 0.55nm STEER STARBOARD COG 001°06^000W SOG WPT DATA WPT 004 12.0kts SOG WPT DATA 050°M SOG WPT DATA GPS DATA

Druk op DISPLAY

om naar GPS/Waypoint data terug te keren


GOTO

SOG

Druk op DISPLAY

om boot-/ omgevingsdata weer te geven

WPT DATA

WPT DATA 12.0kts WPT DATA

GPS DATA

WPT DATA

WIND WIND

APPARENT WIND TRUE WIND SD-FIX SD-FIX Bootdata SD-FIX Omgevingsdata

6nm

CSR 50°50^05W POS 001°06^00W

WPT BRG WPT BRG WPT RNG WPT BRG

DEPTH 12.5M 320°M SPEED 11kts DEPTH 12.5M 050°M 0.55nm SPEEDSTEER 11kts STARBOARD

SOG 23.4kn COG 234°M

WPT RNG COG

COG

SOG 050°M

WPT 004

SOG WPT DATA SOG WPT DATA GPS DATA


GOTO

Druk op

SCREEN

DISPLAY

ROUTE

FIND SHIP

om plotterscherm weer te geven

12.0kts

WPT DATA WPT DATA BOAT DATA ENVIROMNT

GOTO

NB: in elke display stand houdt u de toets DISPLAY 2 seconden ingedrukt om naar het standaard scherm terug te keren.

SOG SOG

Druk op

DISPLAY

om CDI of BDI weer te geven

XTE

225°T

TIME

POSITION

CMG

DMG

09:00 20/12 09:30 20/12 10:00 20/12

50°50^000N 001°06^000W 50°51^000N 001°07^000W 50°52^000N 001°08^000W

239°m

4.8nm

ROUTE

GOTO

241°m

5.2nm

240°m

4.5nm

XTE 40

355°T 40

0.05nm WPT BRG

0.05nm 300°T

30

30 WPT BRG

WPT RNG

20 nm

20 10

10

300°T 23.2nm

nmRNG WPT

TTG

STEER STARBOARD 23.2nm 04h 12m TTG WPT 004 STEER STARBOARD BDI 04h 12m BDI WPT 004 STOP LOG

ROUTE

CLEAR LOG

Druk op DISPLAY

om Data Log weer te geven

WPT RNG

WPT BRG

PILOT

28.7

28.7

MANUAL

TIME

SPEED

COG

01:40:18

17.6

17.6

DEPTH

POSITION 50°50^000N 001°06^000W

SOG

28.7 ROUTE

15.1

GOTO

CDI

BDI

Druk op DISPLAY

om databoxen weer te geven

GOTO D4964-1

Figuur 2-5: werkstanden van de display

2-6


In het standaard scherm drukt u op MENU om alle Setup soft keys weer te geven. Druk op CLEAR om de Setup soft keys te verbergen. NB: in alle andere werkstanden worden bij indrukken van MENU alleen de bijbehorende soft keys voor die werkstand weergegeven, d.w.z. SYSTEM SETUP en GPS SETUP.

2.4 Bedieningsfuncties van het plotterscherm Gebruik van het plotterscherm Normaal gesproken gebruikt u de GPS plotter met één van de Navigatiedata pagina’s op het scherm weergegeven.

Plotterbewerkingen met GPS navigatiedata pagina’s Naast een aantal andere informatiepagina’s vormen de GPS data pagina’s een reeks van vier tekstschermen, die met de bijbehorende sneltoetsen worden geselecteerd. Deze pagina’s bevatten belangrijke informatie voor de navigatie. • • • • • • • • •

Status van positiebepaling (Fix) Stuurindicator Positie lengtegraad/breedtegraad Waypoint peiling en afstand Koers over de grond (COG) Snelheid over de grond (SOG) Huidige tijd Tijden van zonsopgang en zonsondergang Schemertijden

De reeks pagina’s is beschreven in Werkstand selecteren op pagina 4 en geïllustreerd in Figuur 2-5. De complete reeks pagina’s wordt uitgebreid beschreven in hoofdstuk 3, Bediening.

Verplaatsen over het plotterscherm Bij gebruik van het plotterscherm is de standaard oriëntatie North Up, waarbij het schip zich over het scherm verplaatst. U moet het scherm verschuiven als uw schip uit het momenteel getoonde gebied beweegt, of als u waypoints in een ander gebied wilt bekijken of creëren. U kunt ook de cursor op het schip vastzetten met behulp van de soft key FIND SHIP. U kunt op vier manieren over het scherm verplaatsen: • Met behulp van de trackpad het scherm verschuiven. • Het schip automatisch op het scherm centreren met de soft key FIND SHIP.


2-7

• De schaal van de display veranderen, om uit te zoomen en op een nieuw gebied rond de cursorpositie in te zoomen. Deze methode is handig als het gebied dat u wilt bekijken op grote afstand ligt. • De contextgevoelige cursor gebruiken om het centrum van de display te veranderen.

Scherm verschuiven (panning) Verschuiven van het scherm is praktisch wanneer het gebied dat u wilt zien net naast het huidige scherm ligt. ➤ Gebruik de trackpad om de cursor naar de rand van het scherm te bewegen; het scherm verschuift in die richting.

Functie FIND SHIP FIND SHIP wordt gebruikt om het schip op het scherm te centreren, ook als het zich op dat moment niet op het scherm bevindt: ➤ Druk op de soft key FIND SHIP; het volgende gebeurt: • het scherm wordt opnieuw getekend met de positie van uw schip in het midden. • de cursor wordt vastgezet (homed) op de positie van het schip en beweegt mee met het schip. • wanneer het schip naar de rand van het scherm toe beweegt, wordt het scherm opnieuw getekend, met schip en cursor in het midden. • als de cursor op de positie van het schip vastgezet is, geeft de statusbalk positie, snelheid en koers over de grond aan.

Schaal wijzigen Met de RANGE toets kunt u de schaal van de display wijzigen, zodat een kleiner of groter gebied op het scherm wordt weergegeven. U kunt de schaal voor twee doeleinden wijzigen: • om meer details te zien (van een kleiner gebied), of een groter gebied (minder gedetailleerd) op het scherm weer te geven • om een ander gebied op het scherm weer te geven, door eerst naar een kleinere schaal uit te zoomen en vervolgens op een andere positie in te zoomen, met de cursor in het centrum. Telkens wanneer u de RANGE toets indrukt, wordt de eerstvolgende beschikbare schaal weergegeven. De statusbalk (zie Figuur 2-6) geeft de afstand tussen de boven- en onderkant van het scherm in zeemijl aan.

2-8


6nm

VES 43°27^05N POS 001°02^83W

SOG 23.4kts COG 234°M D4902-1

Figuur 2-6: statusbalk ➤ Om de schaal sneller te wijzigen, houdt u de onder- of bovenkant van de RANGE toets ingedrukt. De afstandsindicator op de linkerkant van de statusbalk wordt telkens bijgewerkt wanneer u de schaal verandert. ➤ Naar een grotere schaal (meer details) inzoomen: 1. Plaats de cursor in het gebied dat u groter wilt weergeven m.b.v. de trackpad. 2. Druk de onderkant van de RANGE toets in om in te zoomen. Het scherm, gecentreerd rond de cursor, wordt in een grotere schaal weergegeven en de getoonde afstand op de statusbalk wordt bijgewerkt. ➤ Om naar een kleinere schaal (minder details) uit te zoomen, drukt u de bovenkant van de RANGE toets zo vaak in als nodig is, tot aan de maximum schaal van 2400 nm.

Centrum van de kaart wijzigen U kunt het centrum van het scherm verplaatsen m.b.v. de contextgevoelige cursor. Hierdoor kunt u uw schip in het midden van het scherm plaatsen, of het scherm verschuiven, zodat uw schip buiten het centrum op elke gewenste plaats wordt getoond. ➤ Positie van uw schip buiten het centrum plaatsen: 1. Beweeg de cursor naar de positie van uw schip, zodat de tekst POS verschijnt. 2. Druk op ENTER om de positie van uw schip te selecteren. De tekst POS wordt nu invers weergegeven en het cursorsymbool verandert in een pijlenkruis. Dit geeft aan dat u met de cursor het scherm in elke richting kunt bewegen. 3. Beweeg de cursor m.b.v. de trackpad naar de gewenste positie. 4. Druk op ENTER om die positie te selecteren en naar normale cursorbediening terug te gaan. Het scherm wordt opnieuw getekend met het schip op de cursorpositie. U kunt ook op CLEAR drukken om het verplaatsen te annuleren en het scherm (en schip) op de vorige positie te laten. ➤ Scherm centreren: 1. Beweeg de cursor m.b.v. de trackpad naar de positie van uw schip. De tekst POS verschijnt. 2. Druk op CLEAR. Het scherm verschuift, zodat uw schip in het centrum van het scherm wordt weergegeven.


2-9

Opties voor schermpresentatie instellen Met de soft key SCREEN kunt u de volgende opties voor de schermpresentatie aan of uit zetten: • Cursorbox (CRSR BOX) • Raster (GRID) • Aangepast (CUSTOM)

Cursor databox aan/uit zetten In de cursor databox wordt de positie van de cursor in lengte-/breedtegraad en/ of peiling/afstand weergegeven. Als u het volledige scherm wilt benutten, kunt u de databox uit zetten. ➤ Cursor databox aan/uit zetten: 1. Druk op de soft key SCREEN. 2. Druk op de soft key CRSR BOX om de instelling te veranderen van OFF (uit) naar ON (aan) of omgekeerd. Om naar het standaard scherm terug te keren, drukt u op CLEAR. ➤ Cursor databox verplaatsen: 1. Plaats m.b.v. de trackpad de cursor op de box zodat de tekst BOX verschijnt. 2. Druk op de ENTER om de box te selecteren, verplaats hem met de trackpad naar de gewenste positie en druk nogmaals op ENTER.

Raster aan/uit zetten Op het plotterscherm kunnen rasterlijnen voor breedte en lengte worden weergegeven, die u kunt gebruiken om uw positie te bepalen. ➤ Rasterlijnen aan of uit zetten: 1. Druk op de standaard soft key SCREEN. 2. Druk op de soft key CHRT GRID om de instelling te veranderen van OFF naar ON of omgekeerd. 3. Om naar het standaard scherm terug te keren, drukt u op CLEAR.

Simulator stand Als u de simulator stand aan zet, is uw eerste gesimuleerde positie de huidige cursorpositie. Als u met de plotter in een bepaald gebied op de kaart wilt oefenen, gaat u m.b.v. de trackpad naar dat gebied en zet u Simulator ON (aan). NB: als er echte positiegegevens beschikbaar zijn (via GPS) en de simulator actief is, heeft de gesimuleerde informatie prioriteit.Bij inschakelen start de simulator met de instellingen zoals actief bij het uitschakelen. Let op dat u bij inschakelen de gewenste stand bepaalt!

2-10


Gesimuleerde informatie nooit voor navigatie gebruiken! Waypoints die in simulator stand op de plotter zijn geplaatst, worden in de waypoint lijst opgeslagen en kunnen in routes worden gebruikt. ➤ Gesimuleerd scherm bekijken: ✢❅❄❉❅■❉■❇ ❖❁■ ❈❅▼ ❋❁❁❒▼▲❃❈❅❒❍

1. Druk op MENU, gevolgd door de soft key SYSTEM SET UP. Het menu voor de systeeminstellingen verschijnt. 2. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om de selectiebalk op de optie SIMULATOR te plaatsen. De simulator soft keys worden weergegeven. 3. Druk op de soft key ON om de simulator te starten. 4. Om naar het standaard scherm terug te keren, drukt u tweemaal op ENTER.

Hoofdstuk 3: Bediening

3-1

Hoofdstuk 3: Bediening 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk beschrijven we hoe u de Raynav 300 gebruikt om te navigeren. We behandelen de volgende onderwerpen: • Bewerken van waypoints, o.a. plaatsen, verplaatsen, bewerken en verwijderen • Werkstand van de display veranderen: • Een reeks datapagina’s gebruiken om navigatiedata weer te geven • Een datalog bijhouden met tijd, positie, goedgemaakte koers (CMG) en goedgemaakte afstand (DMG) • Werken met waypoints en routes, o.a. nieuwe route creëren, routes beheren m.b.v. de routelijst en routes bewerken • Naar waypoints gaan en routes volgen • Overdracht van waypoints en routes • Werken met tracks, o.a. track instellen, tracks weergeven, opslaan en track in route omzetten (SmartRoute) • Gebruik van de man overboord functie • Informatie van andere apparatuur weergeven

VOORZICHTIG: De GPS maakt het heel eenvoudig een waypoint te markeren en erheen te varen. U dient altijd eerst te controleren of die route veilig is. Als u de GPS plotter in combinatie met een stuurautomaat gebruikt, vraagt de stuurautomaat normaliter eerst om bevestiging voordat het schip naar het waypoint wordt gestuurd.

3.2 Werkstand van display veranderen U gebruikt de DISPLAY toets om de gewenste schermweergave te selecteren. Mits de informatie beschikbaar is, kunt u de volgende standen selecteren: • Standaard GPS/waypoint scherm • Bootdata (3 pagina’s) / omgevingsdata (2 pagina’s) • Peiling en afstand indicator (BDI) / koersafwijkingsindicator (CDI) • Databoxen • Datalog • Plotterscherm • Terug naar standaard GPS/waypoint scherm In werkstanden die uit meer dan één datapagina bestaan, verschijnen extra soft keys, waarmee de overige datapagina’s achtereenvolgens kunnen worden


3-2

geselecteerd. De invers getoonde soft key geeft aan welke datapagina momenteel weergegeven wordt. Bij het eerste gebruik van de plotter verschijnt het standaard scherm GPS/ waypoint. Daarna verschijnt na inschakelen de laatst gebruikte pagina. NB: houd de DISPLAY toets in elke werkstand ten minste 2 seconden ingedrukt om naar het standaard scherm terug te keren.

Presentatie van informatie In alle grafische schermen is de stuurinstructie STEER STARBOARD (naar stuurboord sturen) als de XTE (koersafwijking) 0,01 nm of meer naar bakboord is, STEER PORT als XTE 0,01 nm of meer naar stuurboord is, of ON COURSE (op koers) als XTE minder dan 0,01 nm naar één van beide zijden is. Als er geen Goto of volgen actief is, is de stuurinstructie NOT TRACKING (niets gevolgd) en worden geen stuurpijlen getoond. De pijlen aan weerskanten van de stuurinstructie worden bepaald door de XTE. De eerste verschijnt wanneer het verschil 0,01 nm is en de tweede bij 0,05 nm. De tekstdata bestaat uit positie, SOG, COG, peiling en afstand naar waypoint, tijd en datum, tijd te gaan (TTG), stuurindicator, zonsopgang, zonsondergang, status van positiebepaling en XTE. Data die niet beschikbaar is, wordt als streepjes weergegeven, één per teken. Als er geen GPS positiebepaling is, maar wel een waarde van de laatste, dan wordt die weergegeven. De waypoint naam wordt getoond behalve als er geen bestemming is; in dat geval wordt NOT TRACKING weergegeven. Als het waypoint deel uitmaakt van een route, wordt het waypointnummer in de route eveneens getoond. Als Goto cursor actief is, verschijnt GOTO CURSOR. De FIX status is GPS FIX voor een standaard GPS positiebepaling, D-FIX voor differentiële positiebepaling, SD-FIX voor satelliet differentiële positiebepaling, of NO FIX wanneer geen positiebepaling bereikt is. BRG, RNG en XTE hebben betrekking op het bestemmingswaypoint. De tijd geldt voor de locale tijdzone, ingesteld in het System Setup menu, zie hoofdstuk 4. De tijd te gaan (TTG) en geschatte aankomsttijd (ETA) hebben betrekking op het bestemmingswaypoint (niet de gehele route) en zijn gebaseerd op de snelheid over de grond (SOG) naar de bestemming toe. Als de goedgemaakte snelheid (VMG) negatief is, of die niet beschikbaar is, verschijnen in deze velden streepjes, één per teken. Zonsopgang en -ondergang gelden voor vandaag en op de positie van het schip.


3-3

GPS/Waypoint data GPS data Het GPS data scherm bestaat uit vier tekstpagina’s, achtereenvolgens geselecteerd met de soft key GPS DATA. De pagina’s zijn getoond in Figuur 3-1 t/m 3-4. WPT BRG

SD-FIX

320°M

50°50^000N 001°06^000W

WPT RNG

0.55nm COG

050°M SOG


GOTO

12.0kts

GPS DATA

WPT DATA D4936-1

Figuur 3-1: GPS datapagina 1 WPT BRG

SD-FIX

COG 320°M SOG 12.5kts

320°M WPT RNG

0.55nm POSITION 50°50^000N 001°06^000W TIME


GOTO

12:34:00

GPS DATA

WPT DATA D4937-1

Figuur 3-2: GPS datapagina 2


3-4

WPT BRG

SD-FIX

320°M

TIME 12:34:00 DATE 23/02/00

WPT RNG

0.55nm COG

050°M SOG


GOTO

12.0kts

GPS DATA

WPT DATA D4938-1

Figuur 3-3: GPS datapagina 3 TWILIGHT

SD-FIX

05:30

TIME 12:34:00 DATE 23/02/00

SUNRISE

06:43 SUNSET

18:00 TWILIGHT


GOTO

GPS DATA

18:54 WPT DATA D4939-1

Figuur 3-4: GPS datapagina 4

Waypoint data Het Waypoint data scherm bestaat uit drie datapagina’s, achtereenvolgens geselecteerd met de soft key WPT DATA. De pagina’s zijn getoond in Figuur 3-5 t/m 3-7.


3-5

XTE

SD-FIX

0.06nm

BRG 320°M RNG 0.55nm

TTG

01h00m COG

050°m SOG


GOTO

12.0kts

GPS DATA

WPT DATA D4940-1

Figuur 3-5: waypoint data 1 XTE

SD-FIX

0.06nm


TTG

01h00m ETA

13:34:00 TIME


GOTO

12:34:00

GPS DATA

WPT DATA D4941-1

Figuur 3-6: waypoint data 2 OWN POS

SD-FIX


50°50^000N 001°06^000W WPT POS 50°50^000N 001°06^000W COG

050°M SOG


GOTO

12.0kts

GPS DATA

WPT DATA D4942-1

Figuur 3-7: waypoint data 3


3-6

Boot-/omgevingsdata Bootdata Het bootdata scherm bestaat uit drie datapagina’s, achtereenvolgens geselecteerd met de soft key BOAT DATA. De pagina’s zijn getoond in Figuur 3-8 t/m 3-10. WPT BRG

SD-FIX

DEPTH 12.5m SPEED 11kts

320°M WPT RNG

0.55nm COG

050°M SOG


GOTO

12.0kts

BOAT DATA ENVIROMNT D4943-1

Figuur 3-8: bootdata 1 WPT BRG

SD-FIX

DEPTH 12.5m TEMP 11°C

320°M WPT RNG

0.55nm COG

050°M SOG


GOTO

12.0kts


Figuur 3-9: bootdata 2


3-7

PILOT

SD-FIX

HDG 325°M LOCK 323°M

AUTO RUDDER

---l---COG

050°M XTE


GOTO

0.05nm


Figuur 3-10: bootdata 3

Omgevingsdata Het omgevingsdata scherm bestaat uit twee datapagina’s, beurtelings geselecteerd met de soft key ENVIRONMT. De pagina’s zijn getoond in Figuur 3-11 en 3-12. WIND

TRUE WIND

105° STBD 32 kts

SSW7 RUDDER

---l---COG

050°M HEADING


GOTO

320°M


Figuur 3-11: omgevingsdata 1


3-8

WIND

APPARENT WIND

105° STBD 32 kts

SSW7 RUDDER

---l---COG

050°M HEADING


GOTO

320°M


Figuur 3-12: omgevingsdata 2

CDI/BDI data Het scherm koersafwijkingsindicator (CDI) / peiling en afstand indicator (BDI) bestaat uit twee datapagina’s, beurtelings geselecteerd met de soft keys CDI en BDI. De pagina’s zijn getoond in Figuur 3-13 en 3-14.

CDI scherm Het CDI scherm toont de koersafwijking (Cross Track Error, XTE) en afstand naar waypoint in een soort ‘startbaan’ vorm, zie Figuur 3-13: XTE

355°T

0.05nm WPT BRG

300°T WPT RNG

23.2nm TTG


GOTO

04h 12m

CDI

BDI D4932-1

Figuur 3-13: CDI scherm De ‘startbaan’ geeft een breedte van 0,3 nm weer, waarbij het scheepssymbool onderaan wordt weergegeven. In afzonderlijke vensters worden koersafwijking (XTE), peiling naar waypoint, afstand naar waypoint en tijd te gaan (TTG) getoond. De tijd te gaan wordt berekend op basis van de afstand naar de bestemming en de goedgemaakte snelheid (VMG) naar de bestemming toe.


3-9

Op waypointafstanden van meer dan 4 nm blijft het symbool boven aan het scherm staan. Wanneer de waypoint-afstand onder 4 nm komt, beweegt het symbool omlaag over de middellijn. Het schaakbordpatroon beweegt omlaag over het scherm om de verplaatsing te simuleren wanneer de SOG hoger dan 2 knopen is (0,5 knopen bij D-FIX of SD-FIX).

BDI scherm Het BDI scherm geeft de afwijking ten opzichte van de peiling en afstand naar waypoint weer, zoals getoond in Figuur 3-14. In afzonderlijke vensters worden koersafwijking (XTE), peiling en afstand naar waypoint en tijd te gaan weergegeven. De tijd te gaan wordt berekend op basis van de afstand naar de bestemming en de goedgemaakte snelheid (VMG) naar de bestemming toe. XTE

225°T

0.05nm 40

WPT BRG

40 30

300°T

30

WPT RNG 20

20

nm

nm 10

TTG


23.2nm

10

GOTO

04h 12m

CDI

BDI D4933-1

Figuur 3-14: BDI scherm De lijn naar het waypointsymbool wordt weergegeven in een hoek die gelijk is aan het verschil tussen de COG en de peiling naar waypoint, tot een maximum van ± 15°. Het waypointsymbool is het symbool van het bestemmingswaypoint, zoals dat op het scherm wordt weergegeven. De schaal wordt automatisch op de afstand ingesteld. De getoonde schaalgrootten zijn 0,4 nm, 4 nm, 40 nm en vervolgens in decimale stappen in reeksen van 1, 2, 4 d.w.z. 100 nm, 200 nm, 400 nm, 1000 nm, 2000 nm en 4000 nm. Elk bereik is weer onderverdeeld in ¼, ½ en ¾ van de huidige schaal.

Databoxen Het databoxen scherm is weergegeven in Figuur 3-15.


3-10

WPT RNG

WPT BRG

PILOT

28.7

28.7

MANUAL

TIME

SPEED

COG

01:40:18

17.6

17.6

DEPTH

POSITION 50°50^000N 001°06^000W

SOG

28.7 ROUTE

15.1

GOTO D4934-1

Figuur 3-15: databoxen scherm

Datalog De GPS plotter kan zo ingesteld worden dat elke 30 minuten informatie over de voortgang wordt opgeslagen. Er kunnen maximaal 48 items in het logboek worden opgeslagen. Als er 48 items opgeslagen zijn, worden de eerste weer overschreven. Als het aantal items het formaat van de tabel overschrijdt, kunt u met trackpad omhoog/omlaag door de lijst bladeren en de overige items bekijken. Elke regel van het logboek heeft de volgende inhoud: • Tijd van registratie van het item • Positie op de tijd van het item • Goedgemaakte koers (CMG) sinds laatste item • Goedgemaakte afstand (DMG) sinds laatste item U kunt het datalog op elk moment stoppen en het logboek uit het geheugen verwijderen. ➤ Gebruik van de Datalog functie: 1. Druk een aantal keren op DISPLAY, totdat de Datalog tabel verschijnt. 2. Druk op de soft key START LOG om de registratie te starten; de soft key START LOG verandert in STOP LOG. Met intervallen van 30 minuten worden de huidige tijd, positie van het schip, goedgemaakte afstand (DMG) en goedgemaakte koers (CMG) opgeslagen, zoals getoond in Figuur 3-16.


3-11

TIME

POSITION

CMG

DMG

09:00 20/12 09:30 20/12 10:00 20/12

50°50^000N 001°06^000W 50°51^000N 001°07^000W 50°52^000N 001°08^000W

239°m

4.8nm

241°m

5.2nm

240°m

4.5nm

ROUTE

GOTO

STOP LOG

CLEAR LOG D4924-1

Figuur 3-16: Datalog scherm 3. Druk op de soft key STOP LOG om de registratie te stoppen. 4. Druk op de soft key CLEAR LOG om alle items uit het log te verwijderen. Druk op de soft key START LOG. Zoals hierboven getoond, registreert de plotter de tijd en positie van het schip.

3.3 Werken met waypoints Inleiding De GPS plotter biedt de mogelijkheid maximaal 1000 waypoints te plaatsen. Een waypoint is een positie die op het scherm is ingevoerd, of een plaats waarheen u wilt gaan. Alle waypoints die op de plotter zijn geplaatst, worden in een waypoint database opgeslagen, inclusief symbool, positie, peiling, afstand en extra informatie. Alle waypoints in de database worden op het scherm weergegeven, tenzij u de weergave ervan uitschakelt via het Setup menu, zie hoofdstuk 4. U kunt een waypoint op het scherm of in de lijst selecteren om te bewerken. Een waypoint wordt meestal numeriek of op de huidige positie geplaatst, maar kan ook op de cursorpositie worden geplaatst. Een waypoint geplaatst op de positie van het schip bevat extra informatie (indien beschikbaar), o.a. diepte, temperatuur en tijdstip van plaatsing. Elk type waypoint kan in een route worden opgenomen. NB: u kunt zelfs waypoints plaatsen voordat u de GPS plotter in uw schip hebt geïnstalleerd. Als u een nieuw waypoint plaatst, wordt dat aangeduid door het standaard symbool (een kruis) of een alternatief symbool, geselecteerd via het Setup menu, zie hoofdstuk 4. Het waypoint wordt aan de waypoint lijst toegevoegd en


3-12

krijgt als naam het eerstvolgende beschikbare nummer. U kunt de bewerkingsfuncties gebruiken om het symbool en de naam te wijzigen. Als de cursor op een waypoint staat, worden de peiling en afstand van het waypoint getoond. Waypoints van de huidige route zijn beschikbaar op andere SeaTalk instrumenten die overdracht van de huidige route ondersteunen, bijv. een ST80 Masterview. U kunt waypoints ook overdragen tussen de GPS plotter en andere NMEA of SeaTalk instrumenten, met behulp van de Waypoint Transfer functies. In deze paragraaf leggen we uit hoe u de volgende taken m.b.v. de cursor op het scherm en de waypoint lijst uitvoert: • Waypoint plaatsen • • • • •

Waypoint selecteren Waypoint data weergeven Waypoint bewerken (symbool, naam en positie) Waypoint verwijderen Waypoint verplaatsen

Waypoint plaatsen ➤ Om de soft keys voor het plaatsen van waypoints op te roepen, drukt u op MARK; de sneltoetsen verschijnen op het scherm (zie Figuur 3-17): PLACE WPT PLACE WPT AT CURSOR AT VESSEL

WAYPOINT LIST D4905-1

Figuur 3-17: waypoint soft keys ➤ Waypoint op de cursorpositie (plotterscherm) of positie van het schip plaatsen: 1. Selecteer PLACE WPT AT CURSOR of PLACE WPT AT VESSEL. Het waypoint wordt aan de waypointlijst toegevoegd en krijgt als naam het eerstvolgende beschikbare nummer. De waypoint soft keys blijven staan totdat u de cursor van het waypoint af beweegt of op CLEAR drukt. 2. Druk op CLEAR om de waypoint soft keys te verbergen.


3-13

➤ Waypoint plaatsen via de waypoint lijst: 1. Druk op MARK, gevolgd door de soft key WAYPOINT LIST. De waypoint lijst en bijbehorende soft keys verschijnen, zie Figuur 3-18. WAYPOINT LIST SYMBOL

POSITION

NAME WAYPOINT 001 WAYPOINT 002 WAYPOINT 003 WAYPOINT 004 50°50^000N 001°06^000W

BRG

348°m

RNG

TEMP DATE

20°C 23/11/00

DEPTH 12.3m TIME 08:45

GOTO WAYPOINT

EDIT WAYPOINT

1.00nm

MAKE NEW WAYPOINT

WAYPOINT TRANSFER D4906-1

Figuur 3-18: waypointlijst en soft keys In de lijst zijn alle waypoints in alfanumerieke volgorde weergegeven. Het geselecteerde waypoint wordt door de selectiebalk aangeduid. De positie, peiling en afstand ervan worden getoond, met de datum, tijd en, indien op positie van schip geplaatst, diepte en temperatuur (indien beschikbaar). 2. Druk op de soft key MAKE NEW WAYPOINT. Het waypoint wordt op de huidige positie van het schip geplaatst of, als die niet beschikbaar is, op de cursorpositie. Het nieuwe waypoint wordt aan de waypointlijst toegevoegd en krijgt als naam het eerstvolgende nummer. Daarna wordt de bewerkingsmodus geactiveerd, zodat u het waypoint kunt bewerken zoals beschreven in Waypoint data bewerken verderop. 3. Om naar het standaard scherm terug te gaan, drukt u tweemaal op CLEAR.

Waypoint selecteren Als u een waypoint in de waypointlijst selecteert, kunt u naar een waypoint gaan (GOTO) of een waypoint bewerken (EDIT) (symbool, naam, positie, verwijderen). De waypointlijst bevat ook opties om een nieuw waypoint te maken en waypoints over te brengen. Wanneer u de cursor op een waypoint plaatst, selecteert u dat waypoint en verschijnen de waypoint soft keys. Met deze toetsen kunt u naar een waypoint gaan (GOTO, zie par. 3.5), of een waypoint bewerken (EDIT) (symbool, naam, positie), verwijderen of verplaatsen. ➤ Waypoint selecteren via de waypointlijst: 1. Druk op MARK, gevolgd door de soft key WAYPOINT LIST. De waypoint lijst en bijbehorende soft keys verschijnen, zie Figuur 3-18.


3-14

2. Gebruik de trackpad om door de lijst te gaan en met de selectiebalk het gewenste waypoint te selecteren. Het geselecteerde waypoint kan worden bewerkt m.b.v. de soft keys. ➤ Waypoint selecteren m.b.v. de cursor: 1. Plaats de cursor op het waypoint, zodat de tekst WPT verschijnt. De waypoint databox (zie Weergave van waypoint data hieronder) en soft keys verschijnen, zie Figuur 3-19. GOTO WAYPOINT

EDIT WAYPOINT

ERASE WAYPOINT

MOVE WAYPOINT D4959_1

Figuur 3-19: waypoint soft keys Het geselecteerde waypoint kan worden bewerkt m.b.v. de soft keys.

Weergave van waypoint data In de plotterstand kunt u waypoint data op twee manieren bekijken: selecteer het waypoint met de contextgevoelige cursor om de waypoint data in de Waypoint databox weer te geven, of bekijk de gegevens in de waypoint lijst. ➤ Waypoint gegevens uit de waypoint lijst weergeven: 1. Selecteer het waypoint in de lijst, zoals hierboven beschreven. De gegevens van het geselecteerde waypoint worden getoond. Temperatuur, diepte, datum en tijd (indien beschikbaar) worden bij waypoints weergegeven die op de positie van het schip geplaatst zijn. 2. Om de waypointlijst te sluiten en naar het normale scherm terug te gaan, drukt u tweemaal op CLEAR. ➤ Waypoint databox weergeven: 1. Plaats de cursor op het waypoint. • De waypoint databox verschijnt, met daarin nummer/naam, peiling en afstand (of lengte/breedte, indien geselecteerd in systeeminstellingen, zie hoofdstuk 4). • Zolang de cursor op het waypoint staat, worden de waypoint soft keys weergegeven, zie Figuur 3-19. ➤ Waypoint databox en soft keys verbergen: 1. Beweeg de cursor van het waypoint af, of ... 2. Druk op CLEAR.


3-15

Waypoint data bewerken U kunt de naam, het symbool en de positie van elk waypoint (behalve het bestemmingswaypoint) wijzigen. ➤ Waypoint bewerken: 1. Selecteer het waypoint met de cursor of via de waypointlijst, zie Waypoint selecteren hierboven. De waypoint soft keys verschijnen. 2. Druk op de soft key EDIT WAYPOINT. De soft keys voor het bewerken van waypoints verschijnen: SYMBOL

NAME

POSITION

ERASE WPT D4908-1

Figuur 3-20: soft keys voor waypoint bewerken NB: de soft key ERASE WPT is alleen beschikbaar via de waypoint lijst. 3. Om het symbool te bewerken, drukt u op de soft key SYMBOL. Gebruik de soft keys (zie Figuur 3-21) om het gewenste symbool te selecteren en druk op ENTER om uw keuze te bevestigen. Druk op CLEAR om naar de standaard soft keys terug te keren.

SELECT SYMBOL

D4909_1

Figuur 3-21: selectie van waypoint symbool 4. Om de waypointnaam te bewerken, drukt u op de soft key NAME. Het venster NAME WAYPOINT verschijnt. 5. Gebruik de trackpad om de naam in te voeren of te bewerken: • Gebruik trackpad links/rechts om de cursor naar het teken te verplaatsen dat u wilt wijzigen. • Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de tekens te “bladeren”. 6. Nadat u de naam hebt gewijzigd, drukt u op ENTER om de naam op te slaan en het venster sluiten, of CLEAR om te annuleren. De waypointnaam verschijnt in plaats van het nummer. 7. Druk op CLEAR om naar de standaard soft keys terug te keren. 8. Om de positie van een waypoint te bewerken, drukt u op de soft key EDIT WAYPOINT, gevolgd door POSITION. Het venster voor de waypoint positie verschijnt 9. Gebruik de soft keys of trackpad links/rechts om LAT, LON, BRG of RNG te selecteren.


3-16

NB: als er geen positiebepaling uitgevoerd is, zijn de soft keys SET BRG en SET RNG niet beschikbaar en worden die grijs weergegeven. 10. Gebruik de trackpad om de waarde te bewerken: • Gebruik trackpad links/rechts om de cursor naar het teken te verplaatsen dat u wilt wijzigen. • Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de tekens te “bladeren”. • Stel de parameters zo in dat de juiste positie wordt weergegeven. 11. Nadat u de positie hebt gewijzigd, drukt u op ENTER om de positie op te slaan, of CLEAR om te annuleren. Het waypointpositie venster verdwijnt van het scherm en de standaard soft keys verschijnen weer.

Waypoint verwijderen In de plotterstand kunt u het bestemmingswaypoint of waypoints die in routes worden gebruikt niet verwijderen. U kunt een waypoint wel uit de huidige route verwijderen, zie Route bewerken, par. 3.4. Als u een waypoint probeert te verwijderen dat in een opgeslagen route wordt gebruikt, verschijnt de waarschuwing WAYPOINT IS USED IN A ROUTE & CANNOT BE DELETED (waypoint wordt in route gebruikt en kan niet worden verwijderd). ➤ Waypoint via de waypointlijst verwijderen: 1. Selecteer het waypoint in de waypointlijst zoals eerder beschreven. De soft keys van de waypointlijst verschijnen. 2. Druk op de soft key EDIT WAYPOINT, gevolgd door ERASE WPT. Het waypoint verdwijnt van het scherm en de lijst wordt bijgewerkt. 3. Druk driemaal op CLEAR om naar de standaard soft keys terug te keren. ➤ Waypoint m.b.v. de cursor verwijderen: 1. Plaats de cursor op het waypoint; zodat de tekst WPT verschijnt. De waypoint soft keys worden weergegeven. 2. Druk op de soft key ERASE WAYPOINT. Het waypoint verdwijnt van het scherm en de lijst wordt bijgewerkt.

Waypoint verplaatsen U kunt elk waypoint behalve het bestemmingswaypoint (waar u naartoe vaart) verplaatsen. Gebruik de waypoint soft keys en de cursor om het geselecteerde waypoint te verplaatsen, of wijzig de positie van het waypoint.


3-17

VOORZICHTIG: Let goed op bij het bewerken van waypoints, omdat u mogelijk waypoints verplaatst die in routes worden gebruikt en die opgeslagen zijn in de routelijst. ➤ Waypoint verplaatsen via de functies voor waypoint bewerken: 1. Selecteer het waypoint met de cursor of via de waypoint lijst, zoals hierboven beschreven. De waypoint soft keys worden weergegeven. 2. Wijzig de positie van het waypoint, zie Waypoint data bewerken. ➤ Waypoint m.b.v. de cursor verplaatsen: 1. Plaats de cursor op het waypoint, zodat de tekst WPT verschijnt. De waypoint soft keys worden weergegeven. 2. Druk op MOVE WAYPOINT. De cursor verandert in een pijlenkruis. 3. Verplaats de cursor naar de gewenste nieuwe positie. 4. Druk op ENTER om de nieuwe positie te selecteren. De cursor krijgt weer de normale functie. Of druk op CLEAR om de bewerking te annuleren.

3.4 Werken met routes Een route bestaat uit een reeks waypoints (maximaal 50). Om een route te creëren, plaatst u een reeks waypoints en/of gebruikt u bestaande waypoints. Nadat u een route gecreëerd hebt, wordt die de huidige route en wordt die op het scherm weergegeven. De huidige route blijft gehandhaafd als u de plotter uit zet. Slechts één route kan de huidige zijn en wordt weergegeven (als hij binnen het gezichtsveld ligt) als doorgetrokken lijnen die waypoints verbinden. Als u de route volgt, wordt de huidige etappe als stippellijn weergegeven en worden voorgaande etappes van het scherm verwijderd (de waypoints blijven echter zichtbaar). De huidige route (met zijn waypoints) wordt via SeaTalk overgedragen naar een repeater plotterscherm en andere instrumenten. U kunt ook de Waypoint Transfer functies gebruiken om de routedatabase naar een repeater scherm over te brengen, zie par. 3.6 Overdracht van waypoints en routes. Nadat u een route hebt gecreëerd, kunt u de GOTO soft key gebruiken om die route te volgen. De GOTO standaard soft key biedt bovendien verschillende andere opties, zoals beschreven in par. 3.5. In de routedatabase kunt u maximaal 20 routes opslaan. Daarna kunt u een route uit de database selecteren als huidige route, zie pagina 25. De huidige route kan worden bewerkt door waypoints toe te voegen en/of te verplaatsen. De huidige route wordt in de databaselijst altijd vermeld als route 0, zodat u de huidige route altijd kunt bewerken zonder de originele route in de database te wijzigen. Nadat een route opgeslagen is, zijn er opties beschikbaar


3-18

om de route een naam te geven of te verwijderen en informatie over die route weer te geven. U kunt route-informatie gebruiken om uw reisplan te bekijken, door de geplande snelheid over de grond (SOG) aan te passen. NB: in een geïntegreerd systeem kan de huidige route worden overschreven door een route van een ander apparaat; derhalve wordt geadviseerd alle routes op te slaan. In deze paragraaf leggen we uit hoe u de volgende taken uitvoert: • • • • •

Een nieuwe route creëren. De huidige route in de databaselijst opslaan. De huidige route van het scherm verwijderen. Een route uit de database lijst activeren als huidige route. Route-informatie weergeven, o.a. gegevens van etappes en waypoints. Gebruik de waypointdata om reisplannen aan verschillende snelheden aan te passen. • Bestaande routes wissen of een naam geven via de databaselijst. • Route bewerken door waypoints toevoegen, verwijderen of verplaatsen.

Nieuwe route creëren NB: als er een huidige route is, wordt die verwijderd als u MAKE ROUTE selecteert. Als u de huidige route volgt, wordt u gevraagd het volgen te stoppen: STOP FOLLOW. Druk op de soft key YES om door te gaan, of NO om het creëren van een route te annuleren. Als de route nog niet opgeslagen is, wordt u gevraagd dat alsnog te doen. Routes kunnen op twee manieren worden gecreëerd: • Nieuwe waypoints op het scherm plaatsen m.b.v. de cursor • Bestaande waypoints in de waypointlijst selecteren. Hiervoor moet natuurlijk een reeks waypoints aanwezig zijn. Een route kan worden gecreëerd door middel van een combinatie van het plaatsen van nieuwe waypoints met de cursor en het selecteren van bestaande waypoints in de waypointlijst. Nadat een route gecreëerd is, kan die worden bewerkt zoals verderop beschreven in Route bewerken. ➤ Nieuwe route creëren met behulp van de waypointlijst: 1. Volg de werkwijze voor het creëren van een route door het plaatsen van waypoints m.b.v. de cursor zoals eerder beschreven, maar in plaats van op PLACE WAYPOINT te drukken, drukt u op de soft key USE WPT LIST. De tabel voor het creëren van routes en de soft keys verschijnen, zie Figuur 3-22.


3-19

WAYPOINTS

ROUTES

COWES GURNARD LEDGE MAIN CHANNEL NEEDLES FAIRWAY PORT SOLENT 50°50^000N 001°06^000W

50°52^230N 001°02^390W

348°m

300°m

1.00nm

ACCEPT ROUTE

USE CURSOR

ADD WAYPOINT

2.30nm REMOVE WAYPOINT

01 02 03 04

HARBOUR MAIN CHANNEL COWES LYMINGTON

D4929-1

Figuur 3-22: tabel voor het creëren van routes De lijst vermeldt de beschikbare waypoints in alfanumerieke volgorde met rechts de routelijst, die de waypoints in de route bevat. Het nummer vóór de waypointnaam in de kolom ROUTES geeft de volgorde in de route aan. In het onderste deel van de tabel zijn de positie, peiling en afstand van het geselecteerde waypoint weergegeven. 2. Gebruik trackpad links/rechts om tussen de lijsten te wisselen; de achtergrond van de geselecteerde kolomtitel wordt grijs weergegeven. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de lijsten te bladeren. 3. Selecteer een waypoint in de waypointlijst, ga naar de ROUTES kolom en selecteer een positie in de lijst. NB: het in de waypointlijst geselecteerde waypoint wordt boven de in de ROUTES kolom geselecteerde positie ingevoegd. 4. Druk op de soft key INSERT WAYPOINT om het waypoint in de route te plaatsen. 5. Om een waypoint uit de kolom ROUTES te verwijderen, selecteert u dat waypoint en drukt u op de soft key REMOVE WAYPOINT. NB: de actie INSERT WAYPOINT of REMOVE WAYPOINT voegt het geselecteerde waypoint toe aan/verwijdert het uit de ROUTES kolom, ongeacht welke kolom geselecteerd is. 6. Nadat u alle waypoints ingevoerd hebt, drukt u op de soft key ACCEPT ROUTE (of ENTER) om de route te voltooien. ➤ Om een combinatie van de cursor en waypointlijst methoden te gebruiken, wisselt u tussen die methoden met de soft key USE CURSOR/USE WPT LIST. NB: de voltooide route wordt in de display opgeslagen en wordt opnieuw weergegeven als u het apparaat uit en weer aan zet. In een geïntegreerd systeem kan deze route echter door een huidige route van een ander apparaat worden overschreven. Derhalve wordt geadviseerd de route op te slaan, zoals beschreven in Huidige route opslaan op pagina 21.


3-20

➤ Nieuwe route creëren door waypoints met de cursor te plaatsen: NB: u kunt het scherm verschuiven en de schaal wijzigen terwijl u waypoints plaatst. 1. Indien nodig verplaatst u de cursor naar het gebied waar u de route wilt creëren en selecteert u een geschikte schaal. 2. Druk op de soft key ROUTE. De soft keys voor routes verschijnen, zoals getoond in Figuur 3-23. MAKE ROUTE

EDIT ROUTE

CLEAR ROUTE

MORE¬ D4913-1

Figuur 3-23: Route soft keys 3. Druk op de soft key MAKE ROUTE. De soft keys voor het creëren van routes verschijnen, zoals getoond in Figuur 3-24. PLACE WAYPOINT

UNDO WAYPOINT

ACCEPT ROUTE

USE WPT LIST D4928-1

Figuur 3-24: soft keys voor route creëren 4. Plaats de cursor op de positie op het plotterscherm waar u het eerste waypoint wilt plaatsen en druk op de soft key PLACE WAYPOINT. Het waypoint verschijnt op de cursorpositie op het scherm. NB: u kunt de cursor ook op een bestaand waypoint plaatsen - de tekst WPT geeft in dat geval aan dat een bestaand waypoint opnieuw wordt gebruikt, in plaats van een nieuw te plaatsen. Druk op PLACE WAYPOINT om het waypoint in de route op te nemen. Een nieuw waypoint wordt tijdelijk aan de waypointlijst toegevoegd en krijgt het eerste beschikbare waypointnummer. De waypoints in de huidige route worden opnieuw genummerd om hun nieuwe positie aan te duiden. Het nummer naast een waypoint geeft zijn positie in de route aan. NB: als u de route verwijdert voordat die opgeslagen is, wordt het waypoint verwijderd. 5. Plaats de cursor op de volgende positie voor een waypoint. Een stippellijn verbindt de cursor met het laatst geplaatste waypoint. 6. Druk nogmaals op PLACE WAYPOINT. Het waypoint wordt geplaatst en de stippellijn verandert in een doorgetrokken lijn. Als u het waypoint niet op de gewenste positie hebt geplaatst, kunt u het laatst geplaatste waypoint verwijderen door op de soft key UNDO WAYPOINT te drukken. 7. Herhaal stap 5 en 6 totdat u alle waypoints hebt geplaatst. U kunt maximaal 50 waypoints in een route opnemen. 8. Om een waypoint te verwijderen, plaatst u de cursor erop en drukt u op UNDO WAYPOINT.


3-21

9. Nadat u alle waypoints ingevoerd hebt, drukt u op de soft key ACCEPT ROUTE (of ENTER) om de route te voltooien. De route wordt op het scherm weergegeven en is nu de huidige route, maar is niet actief, d.w.z. wordt niet gevolgd. Het eerste waypoint van een nieuwe route wordt door een vierkantje aangeduid, wat aangeeft dat dit het bestemmingswaypoint is als de route wordt geactiveerd. Indien geselecteerd, wordt de waypoint databox voor het bestemmingswaypoint weergegeven.

Huidige route opslaan U kunt maximaal 20 routes met naam in de route databaselijst opslaan. Deze routes kunt u op elk gewenst moment opnieuw weergeven en volgen. Als u de route opslaat, worden alle nieuwe waypoints in de waypointlijst opgeslagen. NB: als de huidige route niet opgeslagen is en u een bewerking op de route wilt uitvoeren, bijv. CLEAR ROUTE, wordt u gevraagd de route alsnog op te slaan. ➤ Huidige route opslaan en een naam geven: 1. Druk op de soft key ROUTE, gevolgd door MORE, om de soft key SAVE ROUTE op te roepen. 2. Druk op de soft key SAVE ROUTE. De lijst Save Route en de SAVE ROUTE soft keys verschijnen, zie Figuur 3-25, met de eerste vrije plaats in de routelijst geselecteerd getoond. SAVE ROUTE 1 2 3 4 5

CURRENT ALDERNEY-SOLENT COWES-PORTSMOUTH BRAYE-CHERBOURG HOME TO COWES NO NAME NAME ROUTE? YES

NO D4911-1

Figuur 3-25: Save Route soft keys NB: zo nodig selecteert u met trackpad omhoog/omlaag een andere positie in de lijst; bijv. een blanco regel of een bestaande route die u niet meer nodig hebt. 3. Als u de route geen (andere) naam wilt geven, drukt u op de soft key NO om de lijst te sluiten. De route wordt opgeslagen onder de naam ROUTE NOT NAMED (route zonder naam). 4. Druk op de soft key YES om de route een naam te geven. Gebruik de trackpad om de cursor naar rechts of links naar het te bewerken teken te verplaatsen. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de tekens te bladeren.


3-22

5. Druk op ENTER om de lijst te sluiten, of op CLEAR om te annuleren. Druk nogmaals op ENTER om naar het standaard scherm terug te keren.

Route-informatie weergeven U kunt de volgende informatie over een route weergeven: • Alle details van een route, m.b.v. de soft keys. • Etappe of waypoint informatie, m.b.v. de contextgevoelige cursor.

Alle details van een route ➤ Informatie over een route uit de database weergeven: 1. Druk op de soft key ROUTE, gevolgd door MORE en vervolgens op ROUTE LIST. De routelijst verschijnt; de geselecteerde route wordt door de grijze balk aangegeven, zie Figuur 3-26. ROUTE LIST 1 2 3 4 5

SHOW ROUTE

CURRENT ALDERNEY-SOLENT COWES-PORTSMOUTH BRAYE-CHERBOURG ROUND THE WORLD NO NAME

ERASE ROUTE

ROUTE INFO

NAME ROUTE D4916-1

Figuur 3-26: routelijst en soft keys 2. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om de gewenste route te selecteren, druk daarna op de soft key ROUTE INFO. De route-informatie wordt weergegeven, zoals getoond in Figuur 3-27. ROUTE INFO-CURRENT ROUTE WPT POSITION

BRG DISTANCE TOTAL TIME °T nm nm ETA 001 50°50^00N --0.0 0.0 0:00 001°06^00W 002 50°51^00N 239 4.8 4.8 0:20 001°07^00W 003 50°52^00N 241 5.2 11.0 0.45 001°08^00W

TIME ETA HOURS

ACTUAL SOG 4.5kts

PLANNED SOG xx.x kts D4930-1

Figuur 3-27: route-informatiescherm


3-23

3. Gebruik de soft keys om te wisselen tussen ETA (geschatte aankomsttijd) en HOURS (verstreken tijd) en om de SOG-waarde (snelheid over de grond) die voor tijdberekeningen wordt gebruikt te wijzigen. De huidige selecties worden geselecteerd weergegeven. ➤ Voor ETA-berekeningen gebruikte SOG wijzigen: 1. Druk op de soft key PLANNED SOG, om PLANNED SOG te selecteren. 2. Druk op de soft keys voor de PLANNED SOG hoger of lager pijlen om de geplande SOG-waarde hoger of lager te maken. 3. Druk op de soft key ACTUAL SOG om de feitelijke SOG-waarde te gebruiken, in plaats van een geplande waarde. 4. Druk op CLEAR om het route-informatievenster te sluiten, daarna nogmaals op CLEAR om naar de route soft keys terug te keren. 5. Druk op CLEAR om naar het standaard scherm terug te keren

Informatie over etappes en waypoints ➤ Om informatie over een etappe van een route weer te geven, plaatst u de cursor op de etappe, zodat de tekst RTE verschijnt. Er verschijnt een etappe (leg) databox, met de Follow Route soft keys, zoals getoond in Figuur 3-28. ROUTE 01 ROUTE NOT NAMED LEG 02 - 03 270°T 13.4nm

FOLLOW ROUTE

EDIT ROUTE

CLEAR ROUTE

REVERSE ROUTE D4912-1

Figuur 3-28: etappe databox en soft keys NB: als er een route gevolgd wordt, verandert de soft key FOLLOW ROUTE in STOP FOLLOW . Om de databox te sluiten, beweegt u de cursor van de route af, of drukt u op CLEAR.


3-24

➤ Om informatie over een waypoint van een route weer te geven, plaatst u de cursor op het waypoint, zodat de tekst WPT verschijnt. Er verschijnt een waypoint databox, met de Follow Route soft keys, zoals getoond in Figuur 3-29. WPT 017 60°08^21N 030°17^99W RTE 01 WPT 02

FOLLOW FROM HERE

EDIT WAYPOINT

REMOVE WAYPOINT

MOVE WAYPOINT D4960-1

Figuur 3-29: waypoint databox en soft keys Het waypoint kan met behulp van de bijbehorende soft keys worden bewerkt, zie Waypoint bewerken. Om de databox te sluiten, beweegt u de cursor van de route af, of drukt u op CLEAR.

Huidige route van het scherm verwijderen Als de huidige route nog niet opgeslagen is, kunt u die alsnog opslaan. Volgt u de huidige route, dan hebt u de keuze om te stoppen. ➤ U kunt de huidige route op de volgende manieren van het scherm verwijderen: 1. Plaats de cursor op een etappe van de route, zodat de tekst RTE verschijnt. De Route soft keys verschijnen, zie Figuur 3-28. Druk op de soft key CLEAR ROUTE om de route van het scherm te verwijderen. of... 2. Druk op de standaard soft key ROUTE. De Route soft keys verschijnen, zie Figuur 3-23. Druk op de soft key CLEAR ROUTE om de route van het scherm te verwijderen. of... 3. Als u de huidige route momenteel volgt, worden de STOP FOLLOW soft keys weergegeven, zoals getoond in Figuur 3-30. ROUTE 01 ROUTE NOT NAMED LEG 02 - 03 270°T 13.4nm

STOP FOLLOW

EDIT ROUTE

CLEAR ROUTE

REVERSE ROUTE D4961-1

Figuur 3-30: Stop Follow soft keys


3-25

4. Als u de route nog niet is opgeslagen, worden de SAVE ROUTE soft keys weergegeven, zoals getoond in Figuur 3-31. SAVE ROUTE? YES

NO D4915-1

Figuur 3-31: Save Route soft keys i. Om de route in de database op te slaan, drukt u op YES. ii. Om de route te verwijderen zonder hem in de routedatabase op te slaan, drukt u op NO. 5. Ga verder zoals eerder beschreven onder Huidige route opslaan. De huidige route wordt van het scherm verwijderd en de standaard soft keys verschijnen. U kunt nu de ROUTE soft keys gebruiken om een route te creëren, of een andere route uit de database weer te geven.

Route uit de database opvragen U kunt een route uit de databaselijst als huidige route selecteren. U roept deze lijst op via de tweede set ROUTE soft keys. ➤ Een route als huidige route selecteren: 1. Vanuit de plotterstand drukt u op de soft key ROUTE, gevolgd door MORE en vervolgens ROUTE LIST. De routelijst verschijnt. De grijze selectiebalk geeft de geselecteerde route aan, zie Figuur 3-26. NB: in andere werkstanden dan de plotterstand is de soft key ROUTE LIST beschikbaar zonder op de soft key MORE... te drukken. 2. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om de gewenste route te selecteren en druk op SHOW ROUTE. De routelijst wordt gesloten en de geselecteerde route wordt als huidige route op het scherm weergegeven. Als de huidige route nog niet is opgeslagen, wordt u gevraagd dat alsnog te doen.

Route wissen of een naam geven via de routelijst U kunt een route wissen of een nieuwe naam geven door die route in de routelijst te selecteren. ➤ Route selecteren om te wissen of een nieuwe naam te geven: 1. Druk op de soft key ROUTE, gevolgd door MORE en vervolgens ROUTE LIST. De routelijst verschijnt. De grijze selectiebalk geeft de geselecteerde route aan, zie Figuur 3-26. NB: in andere werkstanden dan de plotterstand is de soft key ROUTE LIST beschikbaar zonder op de soft key MORE... te drukken. 2. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om de gewenste route te selecteren en druk op de gewenste soft key ERASE ROUTE of NAME ROUTE.


3-26

3. Als u een route wist met ERASE wordt u om bevestiging gevraagd. i. Druk op NO om te annuleren en CLEAR om de routelijst te sluiten, of... ii. Druk op YES om de route uit de lijst te verwijderen, daarna CLEAR om de routelijst te sluiten. 4. Om een route een naam te geven (NAME), gebruikt u trackpad links/rechts om het teken te selecteren dat u wilt wijzigen. Gebruik trackpad omhoog/ omlaag om een ander teken te selecteren. 5. Druk op ENTER om de nieuwe naam te bevestigen en naar de routelijst terug te gaan, of druk op CLEAR om de bewerking te annuleren. 6. Druk tweemaal op CLEAR om naar het standaard scherm terug te keren.

Route bewerken Nadat u een route hebt gecreëerd, kunt u die als volgt bewerken: • • • • •

Waypoint in de route invoegen Waypoints aan het einde van de route toevoegen Waypoint uit de route verwijderen Route omkeren Waypoint verplaatsen, zoals beschreven in par. 3.3

NB: behalve bij het verplaatsen van een waypoint dat in een andere route(s) wordt gebruikt, hebben wijzigingen die u in de route aanbrengt alleen invloed op de huidige route. U moet de huidige route derhalve altijd opslaan als u de wijzigingen wilt behouden.

Waypoint in een route invoegen U kunt de contextgevoelige cursor gebruiken om één of meer waypoints in de huidige route in te voegen. Echter, wanneer u de route volgt, kunt u geen waypoint in de huidige etappe invoegen. ➤ Nieuw waypoint in de huidige route invoegen: 1. Plaats de cursor op de etappe waarin u een waypoint wilt invoegen. De tekst RTE verschijnt en de Route Leg (etappe) databox en soft keys worden weergegeven, zie Figuur 3-28. 2. Druk op ENTER; de cursor verandert in een pijlenkruis en bestuurt nu het nieuwe waypoint, dat aan weerszijden met de bestaande waypoints verbonden is door middel van stippellijnen. 3. Verplaats het nieuwe waypoint naar de gewenste positie en druk op ENTER om het te plaatsen en naar normale cursorbediening terug te gaan, of op CLEAR om de bewerking te annuleren. Het nieuwe waypoint wordt tijdelijk aan de waypointlijst toegevoegd en krijgt het eerste beschikbare waypointnummer.


3-27

De waypoints in de huidige route worden opnieuw genummerd om de nieuwe posities aan te geven. NB: als u de route van het scherm verwijdert zonder hem eerst op te slaan, wordt het nieuwe waypoint gewist.

Waypoints aan het einde van een route toevoegen/ verwijderen U kunt waypoints toevoegen of verwijderen via de waypointlijst, zie Waypoint plaatsen op pagina 12, of zoals hieronder beschreven. ➤ Aan het einde van een route voegt u als volgt waypoints toe: 1. Druk op de soft key ROUTE, gevolgd door EDIT ROUTE. De Make Route soft keys verschijnen (Figuur 3-24) en de cursor is via een stippellijn met het laatst geplaatste waypoint verbonden. U kunt waypoints aan de route toevoegen op dezelfde manier als bij een nieuwe route. 2. Plaats de cursor op de gewenste positie en druk op de soft key PLACE WAYPOINT. 3. Plaats de gewenste waypoints en druk op de soft key ACCEPT ROUTE; de standaard soft keys verschijnen. NB: als u waypoints verkeerd hebt geplaatst, drukt u op de soft key UNDO WAYPOINT. Herhaal dit indien nodig om waypoints achtereenvolgens uit de route te verwijderen, inclusief bestaande waypoints.

Waypoint uit een route verwijderen ➤ Een waypoint uit de huidige route verwijderen: 1. Plaats de cursor op het gewenste waypoint, zodat de tekst WPT verschijnt. De waypoint soft keys worden weergegeven. 2. Druk op de soft key REMOVE WAYPOINT. Het waypoint wordt uit de route verwijderd en de route wordt opnieuw genummerd. NB: u kunt het laatste waypoint ook uit een route verwijderen, zoals beschreven in Waypoints aan het einde van een route toevoegen/verwijderen hierboven. • Als de route nog niet is opgeslagen, wordt het waypoint verwijderd. • Als de route opgeslagen is, blijft het waypoint op het scherm staan, maar maakt het niet langer deel uit van die route.

Route omkeren Via deze optie kunt u een retourroute creëren uit een bestaande route, die dan in omgekeerde volgorde gevolgd wordt, waarbij de waypoints opnieuw worden genummerd.


3-28

➤ Huidige route omkeren: 1. Druk op de soft key ROUTE, gevolgd door MORE. i. Druk op REVERSE ROUTE. ii. Druk op CLEAR om naar het standaard scherm terug te keren. of... 2. Plaats de cursor op een etappe, zodat de tekst RTE verschijnt. De route soft keys worden weergegeven. i. Druk op de soft key REVERSE ROUTE. De huidige route wordt op het scherm omgekeerd en de waypoints worden opnieuw genummerd. ii. Druk op CLEAR om naar het standaard scherm terug te keren.

3.5 Route volgen en naar een bestemmingspunt gaan Via de standaard soft key GOTO hebt u toegang tot de functies voor het volgen van een route en om naar een waypoint of cursorpositie te gaan. Als u een bestemming selecteert, berekent de GPS plotter de peiling, afstand en koersafwijking (XTE). Deze informatie kan op het scherm worden weergegeven en wordt via SeaTalk en NMEA verzonden ten behoeve van een stuurautomaat of display van een compatibele SeaTalk of NMEA repeater. U kunt XTE ook terugzetten vanaf de huidige positie van het schip, zodat XTE op dat punt op nul wordt gezet. Wanneer de GPS plotter een route volgt, wordt de bestemming aangegeven door een vierkantje rond het waypoint. Een stippellijn geeft de af te leggen weg aan, vanaf het beginpunt of vorige waypoint naar het bestemmingswaypoint. In deze paragraaf beschrijven we het volgende: • Naar een bepaald punt gaan, hetzij een bestaand waypoint of de cursor. • Een route voorwaarts of achterwaarts volgen. • Op een geselecteerd waypoint ‘insteken’ in een route, doorgaan naar waypoints of XTE opnieuw starten. • Volgen/Goto stoppen en opnieuw starten. • Aankomst op bestemming. Er treedt een alarm in werking wanneer u een waypoint nadert. In deze paragraaf beschrijven we wat er gebeurt wanneer u bij waypoints aankomt. In hoofdstuk 4 wordt beschreven hoe u het alarm instelt. De GPS plotter kan ook de feitelijk afgelegde weg van het schip weergeven, die kan worden opgeslagen om later op het scherm weer te geven. De Track functie beschrijven we in paragraaf 3.7, Werken met tracks.


3-29

➤ Om de Goto/Follow soft keys op te roepen, drukt u op de standaard soft key GOTO. De GOTO soft keys verschijnen, zie Figuur 3-32.

Figuur 3-32: GOTO soft keys NB: de soft keys zien er anders uit als Follow of Goto al actief is.

Naar een bestemmingspunt gaan In plaats van een route te volgen, kunt u ook direct naar een geselecteerd punt gaan. Dat kan een bestaand waypoint zijn (niet in de huidige route), of de cursorpositie. ➤ Direct naar een bestaand waypoint gaan: 1. Selecteer het waypoint in de waypoint lijst, zoals beschreven in par. 3.3. 2. Druk op de soft key GOTO WAYPOINT. De navigatie naar het geselecteerde waypoint begint. De soft key STOP GOTO verschijnt. 3. Om naar het normale scherm terug te keren, beweegt u de cursor van het waypoint af. ➤ Direct naar de cursorpositie navigeren: 1. Plaats de cursor m.b.v. de trackpad op de gewenste positie. 2. Druk op de standaard soft key GOTO, gevolgd door GOTO CURSOR. Als de navigatie al actief is, verschijnt de waarschuwing ALREADY FOLLOWING ROUTE. CANCEL ROUTE AND GOTO CURSOR? (route wordt reeds gevolgd; annuleren en naar cursor gaan?). i. Om de functie GOTO CURSOR te annuleren drukt u op NO. ii. Om de functie GOTO CURSOR uit te voeren (en de huidige GOTO ROUTE te stoppen), drukt u op YES. De plotter plaatst een tijdelijk waypoint als bestemming en begint daarheen te navigeren. Het waypoint wordt aangeduid door een vierkantje met een cirkel en een stip in het midden en is met de startpositie van het schip verbonden door een streepjeslijn. De soft key STOP GOTO verschijnt. NB: het tijdelijke waypoint wordt niet aan de waypointlijst toegevoegd; als de GOTO voltooid of gestopt is, blijft het tijdelijke waypoint op het scherm staan totdat een andere Goto of Follow wordt gestart of het tijdelijke waypoint wordt gewist. 3. Om naar het standaard scherm terug te keren, beweegt u de cursor van het waypoint af, of drukt u op CLEAR, of...


3-30

• Plaats de cursor m.b.v. de trackpad op het gewenste waypoint, zodat de tekst WPT verschijnt en de waypoint soft keys worden weergegeven, zoals getoond in Figuur 3-19.

Route volgen NB: de huidige route kan op deze display gecreëerd zijn, of op een ander apparaat en op deze display via SeaTalk ontvangen zijn. Als een route omgekeerd is, of als een route op het scherm gevolgd is maar gestopt vóór voltooiing, kan het bestemmingswaypoint – aangeduid door een vierkantje – anders zijn dan toen de route gecreëerd is. Controleer altijd eerst het bestemmingswaypoint voordat u een route gaat volgen. ➤ Huidige route volgen: • Druk op de standaard soft key GOTO om de Goto/Follow soft keys op te roepen (Figuur 3-32) en druk op de soft key FOLLOW ROUTE. of... • Plaats de cursor op een etappe, zodat de tekst RTE en de route soft keys verschijnen en druk op FOLLOW ROUTE. De huidige positie van het schip wordt het beginpunt en het eerste waypoint van de huidige route wordt het bestemmingswaypoint. De soft keys worden weergegeven, zoals getoond in Figuur 3-33. STOP FOLLOW

GOTO CURSOR

RESTART XTE

WAYPOINT ADVANCE D4914-1

Figuur 3-33: Follow Route soft keys ➤ Huidige route in omgekeerde volgorde volgen m.b.v. de soft keys: 1. Keer de route om, zoals beschreven in Route omkeren. 2. Druk op de standaard soft key GOTO. De Goto/Follow soft keys verschijnen. 3. Druk op de soft key FOLLOW ROUTE. ➤ Huidige route in omgekeerde volgorde volgen m.b.v. de cursor: 1. Plaats de cursor op de route, zodat de tekst RTE en de route soft keys verschijnen. 2. Druk op REVERSE ROUTE en vervolgens FOLLOW ROUTE.

Andere opties voor het volgen van routes U kunt de soft keys gebruiken om een route te volgen vanaf een geselecteerd waypoint (‘insteken’), of als u de route al volgt, doorgaan naar het volgende waypoint. U kunt ook de koersafwijking (XTE) terugzetten en de huidige positie van het schip als nieuw beginpunt instellen.


3-31

Bovendien kunt u een geselecteerd waypoint verplaatsen, zie par. 3.3, of een waypoint uit de route verwijderen, zie par. 3.4. NB: u kunt een waypoint niet uit een route verwijderen als dit het bestemmingswaypoint is.

‘Insteken’ in een route ➤ Huidige route gaan volgen vanaf een geselecteerd waypoint: 1. Plaats de cursor op het gewenste routewaypoint, zodat de tekst WPT en de waypoint soft keys verschijnen. 2. Druk op de soft key FOLLOW FROM HERE. Het schip volgt de route met het geselecteerde waypoint als bestemming . 3. Om naar het standaard scherm terug te keren, beweegt u de cursor van het waypoint af, of drukt u op CLEAR.

Doorgaan naar een waypoint Wanneer u een route volgt, kunt u doorgaan naar het volgende waypoint, ook al hebt u het huidige bestemmingswaypoint nog niet bereikt. ➤ Doorgaan naar een waypoint: 1. Druk op de standaard soft key GOTO om de Goto/Follow soft keys op te roepen. 2. Druk op de soft key WAYPOINT ADVANCE. De huidige etappe van de route wordt verlaten en het volgende waypoint wordt de bestemming. Op het scherm wordt de nieuwe etappe van de route weergegeven. NB: u kunt voorbij het einde van een route terug gaan naar het begin.

Koersafwijking (XTE) terugzetten Wanneer u een route volgt, of naar een bestemming vaart, kunt u XTE terugzetten. Hiermee zet u XTE op nul en wordt uw huidige positie het beginpunt. Terugzetten van XTE is handig als u uit koers bent en rechtstreeks naar de bestemming wilt gaan, zonder de oorspronkelijke koers weer op te pakken. ➤ Koersafwijking XTE terugzetten: 1. Druk op de standaard soft key GOTO om de Goto/Follow soft keys op te roepen. 2. Druk op RESTART XTE. Het beginpunt van de route wordt op de huidige positie van het schip geplaatst en XTE wordt op nul teruggezet.


3-32

Volgen of GoTo stoppen ➤ Volgen van route of naar bestemmingspunt gaan stoppen: • Druk indien nodig op de soft key GOTO en vervolgens op de soft key STOP GOTO / FOLLOW, of... • Plaats de cursor op een waypoint of etappe van de huidige route en druk vervolgens op de soft key STOP GOTO / FOLLOW. De stippellijn van uw schip naar het bestemmingswaypoint verdwijnt. Gebruikt u daarna de soft key FOLLOW ROUTE om de navigatie opnieuw te starten, dan wordt de route vervolgd vanaf het punt waar eerder is gestopt. Dit wordt aangegeven door een vierkantje om het bestemmingswaypoint. Als u vanaf een ander waypoint wilt volgen, kunt u het volgen starten en vervolgens op de soft key WAYPOINT ADVANCE of FOLLOW FROM HERE drukken om stapsgewijs door de route te gaan.

Aankomst op bestemming U kunt een bestemmingsalarm instellen (zie par. 3.9), om u erop te attenderen dat het schip de bestemming nadert. Het aankomstalarm wordt gedefinieerd als een niet-zichtbare cirkel met een bepaalde radius rond de bestemming. Het alarm wordt in werking gesteld in één van de volgende situaties: • De afstand tot aan het bestemmingspunt bedraagt minder dan zoals gespecificeerd voor het aankomstalarm. • Uw schip bereikt het dichtstbijzijnde naderingspunt naar de bestemming (gedefinieerd als een denkbeeldige cirkel rond het waypoint). ➤ Aankomstalarm annuleren en naar volgende waypoint in de route gaan: • een willekeurige toets indrukken, of... • 10 seconden wachten. Als er nog een etappe is, wordt het bestemmingspunt het beginpunt, het volgende waypoint wordt de bestemming en deze twee worden verbonden door een stippellijn die de huidige etappe aangeeft. Dit geldt niet voor een Goto met één punt. Een eventuele vorige etappe verdwijnt van het scherm, maar de waypoints blijven staan. NB: wanneer u een route m.b.v. een SeaTalk stuurautomaat volgt, stuurt de stuurautomaat pas naar het nieuwe waypoint als dat via de bedieningseenheid van de stuurautomaat geaccepteerd is.


3-33

3.6 Overdracht van waypoints en routes Weergave van Seatalk waypoints Als in een geïntegreerd systeem een route de huidige wordt gemaakt op een SeaTalk apparaat, wordt die naar alle SeaTalk instrumenten verzonden. Deze route vervangt een andere huidige route. Als GOTO waypoint of GOTO cursor actief is, wordt dat als een route beschouwd. De huidige route kan op elk instrument met functies voor routebewerking worden bewerkt. NB: overgedragen waypoints die deel uitmaken van een route worden niet automatisch door de plotter opgeslagen, maar u kunt de route locaal opslaan, zodat de waypoints aan de locale waypointlijst worden toegevoegd.

Beheer van databaselijsten Databaselijsten kunnen op verschillende manieren worden beheerd. Welke methode u kiest, is afhankelijk van de beschikbare koppeling (SeaTalk of NMEA) en of u afzonderlijke waypoints of de complete waypoint en route lijst wilt overdragen • Als waypoints door andere apparatuur worden verzonden via SeaTalk of NMEA, kunt u die op de plotter ontvangen. Als deze optie geactiveerd is, worden waypoints ontvangen via SeaTalk of NMEA overgedragen en één voor één toegevoegd aan de waypointlijst; routes verzonden via NMEA worden aan de routelijst toegevoegd. U kunt deze functie gebruiken om waypoints toe te voegen vanaf een PC die via NMEA aangesloten is. • U kunt de waypoint- en routelijsten van de plotter via NMEA naar andere instrumenten verzenden met behulp van de functie SEND WPT LIST. Verzenden van de waypointlijst heeft geen invloed op huidige routes. De NMEA koppeling kan er een met een PC zijn. ➤ Inkomende waypoints via SeaTalk of NMEA ontvangen: 1. Om de waypointlijst weer te geven, drukt u op MARK, gevolgd door de soft key WAYPOINT LIST. Druk op de soft key WAYPOINT TRANSFER. 2. Druk op de soft key RECEIVE WPTS FROM ST/NMEA; de soft key verandert in STOP RECEIVING WAYPOINTS. Als waypoints door andere apparatuur worden verzonden, worden ze aan de waypointlijst van de plotter toegevoegd. Routes verzonden via NMEA worden aan de routelijst toegevoegd. 3. Om de overdracht van waypoints te annuleren, drukt u op de soft key STOP RECEIVING WAYPOINTS. U kunt ook tweemaal op CLEAR drukken om de waypointlijst te sluiten.


3-34

NB: als er meer waypoints met dezelfde positie zijn, wordt alleen het laatst verzonden waypoint aan de waypointlijst toegevoegd. ➤ Waypointlijst via NMEA verzenden: 1. De waypoint lijst weergeven zoals eerder beschreven, daarna op de soft key WAYPOINT TRANSFER drukken. 2. Druk op de soft key SEND WPT LIST ON NMEA; de soft key verandert in STOP SENDING WAYPOINTS. De waypoint- en routelijst worden vanaf de plotter via NMEA naar andere instrumenten verzonden. ➤ Om naar/vanaf een C-MAP geheugencartridge op te slaan of te laden, zie hoofdstuk 4.

3.7 Werken met tracks De Track functie wordt gebruikt om op het scherm de weg te markeren die uw schip heeft afgelegd, alsof het een zichtbare en vaste bellenbaan achterlaat. Als de Track functie geactiveerd is, wordt de afgelegde weg in het geheugen van de display opgeslagen en blijft ook na uitschakelen van het apparaat bewaard. U geeft de interval op waarmee punten worden geregistreerd en op het scherm worden die punten verbonden door middel van een getekende lijn. Een track blijft op het scherm staan totdat u hem verwijdert. Met behulp van de functie SmartRoute kunt u een track ook omzetten in en opslaan als een route, die automatisch wordt omgekeerd, zodat u hem direct voor de terugreis kunt gebruiken, zie SmartRoute. In totaal kunnen 4500 track punten worden opgeslagen in maximaal 5 track bestanden (elk maximaal 750 punten). U kunt de huidige track opslaan en later opnieuw op het scherm weergeven. Misschien wilt u bijvoorbeeld een eerdere track weergeven en er waypoints op plaatsen die u kunt volgen. U kunt maar één track tegelijk weergeven; een huidige track moet u eerst van het scherm verwijderen voordat u een opgeslagen track kunt weergeven. In deze paragraaf beschrijven we het volgende: • Een track instellen en de interval tussen trackpunten bepalen. • Huidige track verwijderen. • Tracks beheren m.b.v. de tracklijst, o.a. opslaan, naam geven, verwijderen. • Track in route omzetten.


3-35

Track instellen U gebruikt de trackfuncties om de track aan te zetten en de interval te bepalen waarmee trackpunten worden opgeslagen. De tijdinterval tussen trackpunten kan worden ingesteld op 1 s, 5 s, 10 s, 30 s, 1 min, 3 min, 5 min, 10 min of 30 minuten. De afstand tussen trackpunten is instelbaar op 0,1 nm, 0,5 nm of 1,0 nm. De maximum tracklengte is 750 punten. Wanneer de track deze lengte bereikt heeft, worden de eerste punten overschreven. Het plaatsen van trackpunten gaat door totdat u TRACK OFF selecteert; de huidige track blijft behouden, ook als u de plotter uit zet. Een korte tijdinterval tussen trackpunten is het meest geschikt voor navigatie binnen een beperkt gebied, bijv. een riviermonding of haven. Daarentegen is een grotere interval beter voor een reis over grote afstand. Raadpleeg de onderstaande tabel in Figuur 3-34 om de beste instelling voor uw geplande reis te bepalen; dat is vooral belangrijk als u SmartRoute wilt gebruiken om uw track in een route om te zetten. 1 sec 12½ min 5 sec

1 uur, 2½ min

INSTELLING TRACK INTERVAL

10 sec

2 uur, 5 min

30 sec

6 uur, 15 min

1 min

12 uur, 30 min

3 min

1 dag, 13 uur, 30 min

5 min

2 dagen, 14 uur, 30 min

10 min

3 dagen, 9 uur

30 min

10 dagen, 3 uur

TRACK TIJD 0.1 nm

75 nm

0.5 nm

375 nm

1.0 nm

750 nm

TRACK AFSTAND

D4948-1

Figuur 3-34: richtlijnen voor instelling van track interval U kunt de instelling op elk gewenst moment veranderen. De instelling geldt alleen voor de huidige track en wordt niet als opgeslagen track bewaard. NB: er worden geen trackpunten ‘verspild’ wanneer het schip stil ligt, omdat er een minimum afstand geldt, ook wanneer u een tijdinterval hebt geselecteerd.


3-36

➤ Track instellen: 1. Vanuit het plotterscherm drukt u op de MENU toets om de Setup soft keys weer te geven, zie Figuur 3-35. SYSTEM SET UP¬

CHART SET UP¬

TRACK SET UP¬

GPS SET UP¬ D4918-1

Figuur 3-35: Setup soft keys 2. Druk op de soft key TRACK SETUP om de eerste reeks Track soft keys op te roepen, zoals getoond in Figuur 3-36. TRACK OFF ON

CLEAR TRACK

MAKE INTO ROUTE

MORE… D4919_1

Figuur 3-36: eerste reeks Track soft keys 3. Druk op de soft key MORE... om de tweede reeks Track soft keys op te roepen, zoals getoond in Figuur 3-37. TRACK INTERVAL 1S

TRACK LIST

MORE¬ D4920-1

Figuur 3-37: tweede reeks Track soft keys 4. Druk op de gewenste soft key TRACK INTERVAL hoger/lager om de gewenste tijd- (TIME) of afstandinterval (DISTANCE) in te stellen. 5. Druk op MORE om naar de eerste Track soft keys terug te gaan. 6. Druk op de soft key TRACK OFF ON om de trackfunctie uit/aan te zetten. De track (afgelegde weg) van uw schip wordt op het scherm weergegeven door een lijn die de punten met de geselecteerde interval verbindt. 7. Om naar het standaard scherm terug te keren, drukt u op CLEAR.

Huidige track van het scherm verwijderen U kunt de huidige track van het scherm verwijderen. Drukt u op CLEAR TRACK terwijl de huidige track nog niet opgeslagen is, dan hebt u de mogelijkheid die alsnog op te slaan. ➤ Huidige track van het scherm verwijderen: 1. Druk op de soft key CLEAR TRACK. 2. Als de track nog niet opgeslagen is, worden de SAVE TRACK soft keys weergegeven. i. Om de track te verwijderen zonder die op te slaan in de tracklijst drukt u op NO. ii. Om de track in de lijst op te slaan drukt u op YES. De NAME TRACK soft keys verschijnen. Ga verder zoals in de volgende paragraaf, Track opslaan en naam geven, wordt beschreven.


3-37

De huidige track wordt van het scherm verwijderd. 3. Om naar het standaard scherm terug te keren, drukt u op CLEAR.

SmartRoute Met SmartRoute kunt u de huidige track in een route omzetten. ➤ Track in route omzetten: 1. Druk op MAKE INTO ROUTE en druk op ENTER. De huidige track wordt in een nieuwe route omgezet, waarbij het laatst geplaatste trackpunt als begin van de route wordt gebruikt, d.w.z. de track wordt omgekeerd. Als er een nog niet opgeslagen route op het scherm staat, wordt u gevraagd of u die wilt opslaan, zie par. 3.4, Werken met routes. 2. Controleer de berekende route en vooral of de afwijking ten opzichte van de oorspronkelijke track die in een venster wordt weergegeven daadwerkelijk bevaarbaar is.

Beheer van tracks Een track is eenvoudig in te stellen en blijft behouden, ook als u de plotter uit zet. U kunt bovendien vijf verschillende tracks opslaan, zodat u die later opnieuw kunt gebruiken. Hierna beschrijven we hoe u de volgende taken uitvoert: • huidige track opslaan en een naam geven, • een eerder opgeslagen track een naam geven, wissen en weergeven.

Track opslaan en naam geven U kunt maximaal 5 tracks onder een naam in de tracklijst opslaan. Deze tracks kunt u later opnieuw op het scherm weergeven. ➤ Huidige track opslaan en naam geven: 1. Druk op de soft key TRACK LIST. De tracklijst en de bijbehorende soft keys verschijnen. 2. De eerste beschikbare plaats in de tracklijst is geselecteerd. Desgewenst kunt u met de trackpad een andere positie in de lijst selecteren; dit kan een lege positie zijn, of een bestaande track die u niet meer nodig hebt. 3. Druk op SAVE TRACK. De soft keys voor het geven van een naam verschijnen, zie Figuur 3-38. NAME TRACK? YES

NO D4922-1

Figuur 3-38: Name Track soft keys


3-38

4. Als u de track een naam wilt geven, drukt u op de soft key YES. i. Gebruik trackpad links/rechts om het te bewerken teken te selecteren en trackpad omhoog/omlaag om een ander teken te selecteren. ii. Druk op ENTER om te voltooien en de tracklijst te sluiten. 5. Om de track zonder naam op te slaan, drukt u op NO om de lijst te sluiten. De track wordt opgeslagen als TRACK NOT NAMED (track zonder naam). 6. Druk op ENTER om te voltooien en de tracklijst te sluiten. 7. Om naar de Track soft keys terug te gaan, drukt u op CLEAR. 8. Druk nogmaals op CLEAR om naar het normale scherm terug te keren.

Track een naam geven, wissen en weergeven ➤ Bestaande track een naam geven, wissen of weergeven: 1. Druk op de soft key TRACK LIST. De tracklijst verschijnt . De grijze selectiebalk geeft de geselecteerde track aan. 2. Selecteer m.b.v. trackpad links/rechts de gewenste track en druk op de soft key SAVE TRACK, NAME TRACK of ERASE TRACK. 3. Om een track een naam te geven (NAME), gebruikt u trackpad links/rechts om het te bewerken teken te selecteren en trackpad omhoog/omlaag om een ander teken te selecteren. 4. Druk op ENTER om de bewerking te voltooien, of CLEAR om het naam geven te annuleren. 5. Als u een track wist (ERASE), wordt u om bevestiging gevraagd: i. Druk op NO om de bewerking te annuleren, daarna op ENTER om de tracklijst te sluiten. ii. Druk op YES om de track uit de lijst te verwijderen, daarna op ENTER om de tracklijst te sluiten. 6. Geeft u een track op het scherm weer (SHOW) en er staat een huidige track op het scherm, dan wordt u gevraagd of u die track wilt opslaan. Ga te werk zoals beschreven in Huidige track van het scherm verwijderen. U kunt ook op de soft key NO drukken om de bewerking te annuleren. De tracklijst wordt gesloten en de geselecteerde track wordt weergegeven.

3.8 Man overboord (MOB) Als een persoon of object overboord valt en u moet naar die locatie terugkeren, moet u direct de functie Man overboord (MOB) gebruiken. NB: om een MOB positie te verkrijgen, hebt u één van de volgende nodig: • Positiegegevens van de GPS antenne • Koers en snelheid, zodat de positie kan worden berekend


3-39

Selecteer het type data dat voor de MOB positie wordt gebruikt via de Setup menu’s (zie hoofdstuk 4). ➤ Om de MOB functie op te roepen, houdt u de MARK toets twee seconden ingedrukt. Het systeem voert dan automatisch de volgende taken uit en het plotterscherm wordt dienovereenkomstig aangepast: • Selecteert een 1/4 nm schaal. • Markeert de huidige positie met een MOB symbool, dat een actief waypoint of actieve route vervangt. • Geeft de MOB databox weer, waarin de peiling en afstand van uw schip ten opzichte van het MOB waypoint worden getoond en de verstreken tijd sinds de MOB functie werd gestart. • Terwijl uw schip wegvaart van de MOB positie, verschijnt er een stippellijn, die de MOB positie en de huidige positie van het schip verbindt. • Geeft elke 30 seconden een alarmsignaal van 4 seconden weer. • Stuurt een MOB bericht naar andere apparatuur in het systeem via SeaTalk. • Vervangt alle huidige waypointdata door MOB data. ➤ Om de MOB op te heffen, houdt u de toets MARK 2 seconden ingedrukt. NB: de MOB procedure kan ook vanaf een ander apparaat wordt gestart of geannuleerd als een dienovereenkomstig SeaTalk bericht wordt ontvangen.

3.9 Alarmen en timers Alarmmeldingen De plotter kan de volgende alarmen weergeven, die worden ingesteld m.b.v. de ALARMS toets, zoals beschreven in Tabel 3-1: Tabel 3-1: Definitie van alarmen Alarm

Geeft aan:

Aankomst

(Arrival) Uw schip heeft het actieve waypoint bereikt: het is in de aankomstcirkel aangekomen (de ingestelde radius) of heeft het dichtstbijzijnde naderingspunt bereikt (gedefinieerd door een denkbeeldige cirkel rond het waypoint).

Uit koers

(Off Track) Het schip heeft de ingestelde afstand (max. koersafwijking) t.o.v. de actieve etappe overschreden.

Anker

(Anchor) Het schip is van de ankerpositie (ingesteld door aan zetten van alarm) afgedreven met meer dan de ingestelde afstand.

Afteltimer

(Countdown) De afteltimer heeft nul bereikt.

Wekker

(Alarm Clock) De tijd is gelijk aan de ingestelde alarmtijd.

Gebruik het menu van de ALARMS toets om de alarmen aan/uit te zetten en de limieten in te stellen.


3-40

Als een alarm in werking treedt, klinkt de zoemer en verschijnt er een venster waarin de aard van het alarm wordt beschreven. ➤ Om het alarmsignaal uit te zetten en de melding te verwijderen, drukt u op een willekeurige toets. Als het alarm door de plotter geactiveerd is, wordt de bijbehorende actie uitgevoerd. Bij een aankomstalarm wordt bijvoorbeeld de volgende etappe geactiveerd.

Externe alarmen Alle SeaTalk systeemalarmen (behalve stuurautomaat alarmen) worden door de plotter ontvangen en weergegeven. U kunt de alarmen opheffen door op een willekeurige toets te drukken. De plotter doet niets anders dan het alarm opheffen (het geluidssignaal stoppen).

Alarmen en timers instellen ➤ Een alarm of timer stelt u als volgt in: 1. Druk op de ALARMS toets. De lijst Alarms Setup verschijnt, waarin de huidige instellingen worden getoond, zie Figuur 3-39: ALARMS SET UP ARRIVAL ALARM OFF TRACK ALARM ANCHOR ALARM COUNTDOWN ALARM CLOCK

ALARM OFF ON

0.01nm ON OFF 00:10:00 OFF

SELECT DISTANCE D4898_1

Figuur 3-39: menu Alarms Setup 2. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de lijst te bladeren. Terwijl elke regel wordt geselecteerd, veranderen de soft keys, om de huidige instellingen en bedieningsmogelijkheden aan te geven, zie Figuur 3-39. 3. Gebruik de pijl omhoog/omlaag soft keys om de alarmwaarde te wijzigen. Bij het aankomstalarm wijzigt u bijvoorbeeld de radius rond het waypoint waar u het alarm wilt activeren. 4. Alarmafstanden worden ingesteld van 0,01 nm tot 9,99 nm in stappen van 0,01 nm. De timer wordt in minuten en seconden ingesteld. De wekker wordt in uren en minuten ingesteld. 5. Desgewenst drukt u op de soft key ALARM OFF ON om het alarm uit of aan te zetten. Schakelt u een alarm uit, dan blijft de instelling behouden en wordt die opnieuw gebruikt wanneer u het alarm weer aan zet.


3-41

NB: u kunt alle alarmen uit en aan zetten, behalve het aankomstalarm, dat altijd aan staat. 6. Druk op ENTER om de wijzigingen op te slaan en het menu te sluiten.

3.10 Cursoroverdracht Op een plotterscherm, of een systeem waarin een plotterscherm via SeaTalk aangesloten is, kunt u de display op cursoroverdracht instellen. Dat doet u via het Setup menu. Hiermee geeft u de plottercursor op andere apparatuur weer, of de cursor van andere apparatuur op het scherm van de plotter. Raadpleeg hoofdstuk 4 voor het instellen van cursoroverdracht. NB: waypoints die op de cursorpositie worden geplaatst, worden op de positie van de locale cursor geplaatst. Voor cursoroverdracht zijn de volgende opties beschikbaar: • Remote Radar, Plotter of Chart Cursor (SeaTalk): geeft de cursor weer van een via SeaTalk aangesloten radar, plotter of kaartscherm. • Cursor out: uitvoer van de cursor van de plotter via de SeaTalk bus. Wanneer de juiste optie ingeschakeld is, geeft de plotterdisplay zowel zijn eigen cursor als die van de andere display weer. Bij de cursor van het andere apparaat staat de tekst RDR of CHT om de oorsprong aan te duiden. Dit betekent dat u de cursor op een object op een Pathfinder radar kunt plaatsen en de identiteit van het object kunt controleren door op de radarpositie op het plotterscherm te kijken.

3.11 Informatie van andere apparatuur In deze paragraaf leggen we uit hoe u informatie van andere aangesloten apparatuur die beschikbaar is kunt gebruiken en weergeven. U kunt hiervoor de plotter in Simulator stand zetten, of het uitproberen terwijl u vaart nadat u het systeem hebt geïnstalleerd en ingesteld. Om de functies uit te proberen, hebt u de volgende extra informatie nodig van apparatuur die via SeaTalk of NMEA op uw systeem aangesloten is. Als koersgegevens zowel via NMEA als SeaTalk beschikbaar is, heeft NMEA prioriteit. Bij alle overige data heeft SeaTalk prioriteit.

3-42


Hoofdstuk 4: Instellen van de GPS Plotter

4-1

Hoofdstuk 4: Instellen van de GPS Plotter 4.1 Inleiding Nadat u het systeem hebt geïnstalleerd en vertrouwd bent met de bediening, moet u het zo instellen dat de werking aan uw eisen voldoet en de informatie volgens uw wensen wordt weergegeven Dat doet u met behulp van de instellingsfuncties die verschijnen als u op de toets MENU drukt. Nadat u de waarden hebt ingesteld, blijven die de standaard instellingen totdat u ze opnieuw wijzigt; deze waarden blijven ook behouden als u de plotter uit zet. In dit hoofdstuk vindt u instructies voor het weergeven en aanpassen van de standaard fabrieksinstellingen aan uw persoonlijke voorkeuren. De instellingsparameters zijn onderverdeeld in vier groepen: • System, instellingen voor algemene functies • Plotter, instelling van plotterfuncties, o.a. waypoint informatie en vectoren • Track, beschreven in hoofdstuk 3, Bediening • GPS, weergave van de status van de bijbehorende GPS ontvanger en instellen van Satelliet Differentieel GPS (SDGPS) of Differentieel GPS (DGPS) In de volgende paragrafen vindt u een overzicht van de parameters, de mogelijke instellingen daarvan en beschrijven we de functie van elke afzonderlijke parameter.

4.2 Wijzigen van instellingsparameters ➤ De standaard parameters instellen: 1. Druk op de toets MENU om de Setup soft keys weer te geven, zie Figuur 4-1; de beschikbare opties zijn afhankelijk van de huidige werkstand. SYSTEM SET UP¬

CHART SET UP¬

TRACK SET UP¬

GPS SET UP¬ D4918-1

Figuur 4-1: Setup soft keys 2. Druk op de soft key van de gewenste groep. Het gekozen Setup menu verschijnt, met de parameters en de huidige instellingen. 3. Met de trackpad verplaatst u de selectiebalk omhoog en omlaag door de lijst. Boven of onder in de rechterhoek verschijnt een pijl als u de lijst kunt verschuiven om nog meer parameters weer te geven.hoofdstuk.

4-2


Wanneer u een regel selecteert, verschijnen de bijbehorende soft key labels met de mogelijke instellingen. • Voor parameters met een numerieke waarde of meer dan vier mogelijke instellingen verschijnt een schuiflijst boven twee van de soft keys. • Sommige parameters worden ingesteld m.b.v. schuifregelaars die boven twee soft keys worden weergegeven. • Bij sommige parameters geeft een soft key toegang tot een submenu met meer opties. 4. Druk op de soft key voor de gewenste instelling of, bij een schuiflijst, gebruik de soft keys om omhoog of omlaag door de lijst te gaan totdat de gewenste instelling geselecteerd is. Die instelling blijft behouden als u de selectiebalk naar de volgende parameter in de menulijst verplaatst. 5. Nadat u de gewenste waarden hebt ingesteld, drukt u op ENTER om de wijzigingen te bevestigen en terug te keren naar de Setup soft keys. 6. Druk op CLEAR om de soft keys van het scherm te verwijderen en naar het normale scherm terug te keren. U kunt alle instellingen indien nodig weer op de originele fabriekswaarden terugzetten, door een reset uit te voeren, zie hoofdstuk 6.

4.3 Systeemparameters In de volgende tabel vindt u een overzicht van de System-menu’s en opties en de fabrieksinstellingen. Bovendien kunt u in de rechter kolom uw nieuwe standaard instellingen noteren. De afzonderlijke parameters beschrijven we in de volgende paragrafen. Tabel 4-1: Systeemparameters

Systeem instellingen

Menu

Opties

Fabrieksinstelling

BEARING MODE

MAGNETIC TRUE

TRUE

CURSOR DISPLAY

MAG/TRUE RELATIVE

RELATIVE

CURSOR READOUT

OFF LAT/LONG RNG/BRG BOTH

RNG/BRG

DAY/NIGHT

DAY/NIGHT

DAY

HELP

OFF/ON

ON

SOFT KEYS

OFF/ON

ON

KEY BEEP

OFF/ON

ON

MOB DATA

DR POSITION

DR

Nieuwe std. instelling


4-3

Tabel 4-1: Systeemparameters (vervolg) Opties

Fabrieksinstelling

MENU TIMEOUT PERIOD

NO TIMEOUT 10, 20, 30 SECONDEN

NO TIMEOUT

DISTANCE UNITS

NAUTICAL MILES STATUTE MILES KILOMETRES KILOYARDS

NAUTICAL MILES

SPEED UNITS

KNOTS MILES PER HOUR KILOMETRES PER HOUR

KNOTS

DEPTH UNITS

METRES FEET FATHOMS

METRES


TEMPERATURE UNITS CENTIGRADE FAHRENHEIT

CENTIGRADE

VARIATION SOURCE

AUTO

AUTO MANUAL

CURSOR ECHO LOCAL CURSOR OFF / ON REMOTE CURSOR OFF / ON

ON OFF

DATE FORMAT

DD/MM/YY MM/DD/YY

DD/MM/YY

TIME FORMAT

12 HOUR 24 HOUR

24 HOUR

TIME OFFSET

UTC of locale waarde: + of – max. 12 uur, in uren

UTC

GPS SOURCE

Master/Repeater

MASTER

NMEA INPUT

NMEA/RTCM MM/DD/YY

NMEA

LANGUAGE

ENGLISH (UK) ENGLISH (US), DANISH FRENCH, GERMAN, DUTCH, ITALIAN, NORWEGIAN, PORTUGUESE, SPANISH SWEDISH, FINNISH

ENGLISH (UK)

SIMULATOR

OFF DATA ON

OFF


Menu

4-4


Bearing Mode (peilingmodus) De wijze waarop alle peiling- en koersgegevens worden weergegeven (magnetisch of waar) op de statusbalk.

Cursor Display (cursor weergave) De vorm waarin de peilinggegevens voor de cursoraflezing worden weergegeven. De peilinginformatie kan in twee vormen worden getoond: • Relatief: de relatieve peiling ten opzichte van de koers van uw schip. • Magnetisch/waar: de werkelijke peiling in graden magnetisch of waar. Deze optie is alleen beschikbaar als er koersgegevens van een kompas zijn. Als u deze modus kiest, wordt de keuze die u voor de vorige parameter (Bearing Mode) hebt gemaakt, °M of °T, in de cursor databoxen (RNG/BRG) weergegeven. De huidige eenheid voor de koerswaarde wordt op de statusbalk getoond.

Cursor Readout (cursor aflezing) Hiermee bepaalt u of de cursordata in breedte/lengte of afstand en peiling worden weergegeven. U kunt ook beide weergavevormen in afzonderlijke boxen inschakelen, of de cursor databox uit zetten. U kunt de cursoraflezing databox(en) ook tijdens de normale bediening aan of uit zetten, via de standaard soft key SCREEN (zie hoofdstuk 2).

Day/Night (dag/nacht) Via deze optie selecteert u de dag- of nachtweergave voor de display. Systeem instellingen

In de normale dagweergave worden zwarte objecten op een witte achtergrond weergegeven. Selecteert u nachtweergave “NIGHT”, dan wordt het beeld omgekeerd (invers), zodat witte objecten op een zwarte achtergrond worden getoond. Het beeld is dan minder vermoeiend voor de ogen.

Help Wanneer Help op ON is ingesteld, verschijnt er een aanwijzing als u een soft key of menuoptie selecteert en bij gebruik van de contextgevoelige cursor. De helptekst verdwijnt zodra u een actie selecteert.

Soft Keys Als de optie Soft Keys op ON is ingesteld, worden de standaard soft key labels weergegeven als er geen andere bewerking actief is.


4-5

Staat de optie Soft Keys op OFF, dan worden de standaard soft key labels alleen weergegeven als u een soft key indrukt. De labels verdwijnen als er 10 seconden geen bewerking wordt uitgevoerd.

Key Beep (pieptoon bij indrukken van toetsen) Hiermee bepaalt u of er een pieptoon klinkt als u een toets indrukt. NB: ongeacht de instelling worden alarmen altijd weergegeven.

MOB Data Deze optie bepaalt of de MOB data gebaseerd worden op GPS gegevens of dead reckoning (DR). Dead reckoning (gegist bestek) geeft normaal gesproken een betere indicatie van de koers naar een object in het water, ervan uitgaand dat uw schip en het object aan dezelfde invloeden van getijde en wind blootstaan.

Menu Timeout periode Zonder instelling van de timeout blijven menu’s en sneltoetslabels zichtbaar op het scherm totdat u op ENTER, CLEAR of de bijbehorende soft key drukt.

Units (eenheden) U kunt de eenheden instellen voor afstand, snelheid, diepte en temperatuur. De ingestelde eenheden worden gebruikt voor de weergave van alle gegevens, inclusief informatie die van andere instrumenten in het systeem wordt ontvangen. De afstandseenheden hebben echter geen invloed op de schaal van de display, die altijd in zeemijl is.

De variatiewaarde is het verschil tussen ware en magnetische richtingsgegevens voor koers of peiling. De optie Variation Source biedt een aantal soft keys voor de keuze van automatische of handmatige variatiestand en geeft de huidige variatiewaarden weer. De momenteel geselecteerde stand wordt invers weergegeven.

Auto Mode (automatische stand) Als u de automatische stand selecteert, ontvangt de plotter de waarde van de variatie automatisch, normaal gesproken via ontvangen data. Welke variatiewaarde wordt gebruikt, is afhankelijk van de beschikbare data en wordt in de volgende volgorde van prioriteit geselecteerd: 1. Variatiewaarde van dezelfde bron als de koersgegevens: Als koersgegevens via NMEA worden betrokken, wordt de variatie ook via NMEA verkregen. Als de koersgegevens via SeaTalk worden betrokken, wordt de SeaTalk variatie gebruikt.


Variation Source (variatiebron)

4-6


2. Variatiewaarde van een andere bron: Als koersgegevens via NMEA worden betrokken, maar geen NMEA variatie beschikbaar is, wordt die van SeaTalk gebruikt. Als de koersgegevens via SeaTalk worden betrokken, maar geen SeaTalk variatie beschikbaar is, wordt de variatie van NMEA gebruikt. 3. Een berekende variatiewaarde, waarvoor positiegegevens worden gebruikt, als er geen SeaTalk of NMEA waarde beschikbaar is. 4. De huidige handmatig ingestelde variatiewaarde, als geen SeaTalk of NMEA waarde en geen positiegegevens beschikbaar zijn.

Manual Mode (handmatig) Als u de stand Manual (handmatig) selecteert, door op één van de MANUAL toetsen te drukken, kunt u de locale variatie opgeven voor het gebied waarin u zich bevindt. Druk op de desbetreffende MANUAL toets om een hogere of lagere waarde in te stellen, tot een maximum van 30° oost of west. Deze waarde wordt daarna ook naar andere SeaTalk instrumenten in uw systeem verzonden. De instelling blijft behouden als u de display uit en weer aan zet. In de stand Manual wordt een inkomende NMEA variatie genegeerd. Wordt de variatie echter op een andere SeaTalk instrument gewijzigd, dan wordt die nieuwe waarde gebruikt en wordt de weergegeven instelling bijgewerkt. NB: de variatie wordt in Manual standaard op 0° gezet, dus is het belangrijk dat u een waarde instelt als die niet van een externe bron beschikbaar is.

Cursor Echo (cursoroverdracht) Systeem instellingen

U kunt het systeem zo instellen dat radars, plotters en kaartplotters, verbonden via SeaTalk, elkaars cursor weergeven. Druk op de soft key CURSOR ECHO om de soft keys voor cursoroverdracht weer te geven. U kunt de volgende opties instellen op ON of OFF: • Radar Cursor In: weergave van cursor van radar op plotterscherm of in kaartvenster (standaard = OFF). • Chart Cursor In: weergave van cursor van andere plotter of kaartplotter (standaard = OFF). • SeaTalk Cursor Out: uitvoer van eigen cursor van de plotter via SeaTalk (standaard = OFF). NB: op de andere (remote) display moet SeaTalk Cursor Out ingeschakeld zijn. Als u de opties OFF (uit) zet, vindt er geen cursoroverdracht plaats.


4-7

Datum- en tijdinstellingen Selecteer het gewenste datumformaat (DD/MM/YY of MM/DD/YY) en tijdformaat (12- of 24-uurs). Als u de locale tijd wilt weergeven, gebruikt u de soft keys om de instelling van UTC in de gewenste tijd te veranderen. De verandering kan plus of minus 12 uur bedragen, in stappen van één uur.

Language (taal) Selecteer de taal waarin u informatie wilt weergeven. De geselecteerde taal wordt gebruikt voor schermtekst, labels, menu’s en opties, maar heeft geen invloed op tekst die bij de contextgevoelige cursor verschijnt. De taalinstelling beïnvloedt ook het weergaveformaat van de breedte/lengte positie-informatie.

Simulator In de simulatorstand kunt u de plotter bedienen zonder data van de antenne en/ of externe bronnen. Als u de simulator ingeschakeld hebt, wordt tijdens het gebruik de databox SIMULATOR weergegeven, die aangeeft dat simulatie actief is.

4.4 Plotterinstellingen Via de optie PLOTTER SET UP kunt u de instellingen van de plotter aan uw systeemconfiguratie en persoonlijke voorkeuren aanpassen.

Tabel 4-2: Plotterinstellingen Parameter

Opties

Fabrieksinstelling

PLOTTER ORIENTATION

NORTH UP COURSE UP HEAD UP

NORTH UP

WAYPOINT SYMBOLS OFF ON

ON

WAYPOINT NUMBERS OFF ON

OFF

DEFAULT WAYPOINT SYMBOL

Vis, doodskop, X of anker symbool

X

HEADING VECTOR

OFF, 3 MIN, 10 MIN INFINITE

OFF



De volgende tabel geeft een overzicht van de Plotter Setup parameters en opties, toont de fabrieksinstellingen en biedt ruimte voor het invullen van uw nieuwe standaard instelling. De afzonderlijke parameters worden in de volgende paragrafen beschreven.

4-8


Tabel 4-2: Plotterinstellingen (vervolg) Parameter

Opties

Fabrieksinstelling

COG VECTOR

OFF, 3 MIN, 10 MIN INFINITE

OFF

DATUM SELECTION

WGS 84, LOCAL

WGS 84


Plotter oriëntatie De plotter oriëntatie is normaal gesproken North Up (noorden boven), maar kan worden gewijzigd in Course Up of Head Up, mits de koers beschikbaar is. Het scherm ziet er als volgt uit: • North Up: het scherm wordt getoond met het noorden boven. Als u de koers wijzigt, beweegt de koersmarkering. Dit is de standaard oriëntatie en de enig mogelijke als er geen koers (heading) beschikbaar is. • Course Up: het plotterscherm wordt weergegeven met de momenteel geselecteerde koers boven. Kiest u een nieuwe koers, dan draait het beeld, zodat de nieuwe koers naar boven wijst. De referentie die voor Course Up wordt gebruikt, is afhankelijk van de beschikbare informatie. De eerst beschikbare van de volgende wordt gebruikt: • Vastgezette koers via SeaTalk verbinding • Koers op het moment dat Course Up geselecteerd is Om de Course Up referentie bij te werken terwijl Course Up de huidige stand is, selecteert u opnieuw Course Up in het Setup menu. Systeem instellingen

• Head Up: het scherm wordt getoond met de huidige vaarrichting van het schip naar boven. Als de vaarrichting verandert, draait het scherm mee.

Waypoint symbolen Waypoint Symbols bepaalt of waypoints al dan niet met de desbetreffende symbolen op het scherm worden getoond. Het actieve waypoint en de waypoints van de huidige route zijn altijd zichtbaar.

Waypoint nummers Waypoint Numbers bepaalt of waypoint nummers voor de waypoints van de huidige route worden weergegeven.

Standaard waypoint symbool Default Waypoint Symbol maakt het mogelijk het symbool te selecteren dat u standaard voor de weergave van waypoints wilt gebruiken.


4-9

Vectoren Vectoren voor koers, getijde en koers over de grond kunnen als een lijn vanaf het schip worden weergegeven. De lengte van de vector wordt bepaald door uw keuze van SOG en de tijd. Een oneindige (infinite) vector loopt door tot aan de rand van het scherm. • Heading Vector geeft de huidige koers aan. • COG Vector geeft de koers over de grond aan. • Tide Vector geeft de getijderichting aan. Getijde-informatie wordt berekend aan de hand van snelheid door het water, kompas plus COG en SOG.

Keuze van referentiesysteem (datum) U hebt voor het referentiesysteem (Eng. datum) de keuze uit WGS 84 of LOCAL. Bij LOCAL wordt een lijst van systemen weergegeven. Gebruik trackpad omhoog/omlaag om door de lijst te bladeren. Druk op ENTER om een optie te selecteren en het menu te sluiten. NB: wanneer de datum (het referentiesysteem) gewijzigd is, blijft de geografische positie van waypoints constant. De lengte-/breedtewaarden veranderen echter, omdat ze berekend worden op basis van een ander systeem. Wanneer waypoints numeriek aan de waypointlijst, of via SeaTalk/NMEA worden toegevoegd, moet daarvoor dezelfde datum worden gebruikt als die voor de display geselecteerd is.

De GPS Setup pagina bevat informatie over de status van de gevolgde navigatiesatellieten, plus HDOP en de status van de positiebepaling (Fix). Tevens vindt u hier opties voor instelling van een kust- of Satelliet Differentieel GPS (RS 114 of Master RN 301), door handmatig een ander differentieelbaken te selecteren.


4.5 GPS Setup

4-10


➤ GPS Setup (instellingen) selecteren: 1. Druk op de soft key GPS SET UP om het scherm GPS Status met de bijbehorende soft keys weer te geven, zie Figuur 4-2: GPS STATUS SAT SIGNAL STATUS SAT SIGNAL STATUS 15 LOCKED 23 LOCKED 09 IN USE 18 IN USE 08 IN USE 26 IN USE 10 LOCKED 12 LOCKED 20 LOCKED 14 LOCKED 17 LOCKED 03 LOCKED

RESTART GPS

HDOP

FIX STATUS

1.0

D-FIX

D-GPS SET UP

SD-GPS SET UP D4965_1

Figuur 4-2: scherm GPS Status In het scherm GPS Status vindt u voor elke gevolgde satelliet het satellietnummer, een grafische balk voor de signaalsterkte en de huidige gebruiksstatus. Er kunnen gegevens van maximaal 12 satellieten worden weergegeven. De nauwkeurigheid van de positie is afhankelijk van bepaalde parameters: met name voor GPS worden de azimut- en hoogtehoeken gebruikt in een triangulatieproces waarmee de positie wordt berekend. HDOP (horizontale positie-afwijking) geeft de nauwkeurigheid aan; een hogere waarde betekent een grotere afwijking. In het ideale geval moet de waarde rond 1,0 liggen. Fix Status (status van de positiebepaling) kan het volgende aangeven: • FIX, waarbij een satelliet positiebepaling heeft plaatsgevonden Systeem instellingen

• D-FIX, waarbij een differentieelbaken positiebepaling heeft plaatsgevonden • SD-FIX, waarbij een satelliet differentieel positiebepaling heeft plaatsgevonden • NO FIX, waarbij geen positiebepaling kan worden bereikt

Fix Mode Via Fix Mode selecteert u de methode die voor positiebepaling wordt gebruikt. ➤ De gewenste methode voor de positiebepaling selecteren: 1. Druk herhaaldelijk op de soft key FIX MODE om de verschillende beschikbare methoden acht ereenvolgens weer te geven. i. Selecteer GPS om voor de positiebepaling alleen GPS data te gebruiken. ii. Selecteer D om voor de positiebepaling Differentieel GPS te gebruiken, indien beschikbaar.


4-11

iii.Selecteer SD om voor de positiebepaling Satelliet Differentieel GPS te gebruiken, indien beschikbaar. 2. Druk op CLEAR om het menu te verlaten.

D-GPS Setup De functie D-GPS SETUP biedt de mogelijkheid een extern Differentieel GPS in te stellen, hetzij automatisch (standaard), of handmatig door het op een ander differentieelbaken in te stellen. ➤ D-GPS instellen: Druk op de soft key D-GPS SET UP. Het scherm D-GPS SETUP verschijnt, zie Figuur 4-3: DIFFERENTIAL GPS SET UP AUTO MODE 1024 BEACON ID 287.5kHz BEACON FREQUENCY 100 bps BIT RATE 50dB SIGNAL STRENGTH SIGNAL/NOISE RATIO (SNR) 30dB 2 s DIFFERENTIAL AGE

MODE AUTO MAN

SET BEACON FREQ. 287.5 kHz

BIT RATE 100 bps D4966_1

Figuur 4-3: scherm D-GPS Setup

D-GPS Mode Druk op de soft key MODE om te wisselen tussen AUTO en MAN modus; de geselecteerde methode wordt door een grijze achtergrond aangegeven en verschijnt in de Setup tabel. In de AUTO modus wordt de D-GPS op automatisch gezet en worden bakens automatisch door de bakenontvanger geselecteerd. In de MAN modus worden door de gebruiker geselecteerde baken en bitsnelheid naar de bakenontvanger verzonden. NB: als de display RTCM data via NMEA ontvangt, die een differentiële positiebepaling van een ander apparaat herhaalt, wordt de soft key MODE op AUTO gezet en grijs weergegeven. Bij ontvangst van RTCM data moet de instelling handmatig plaatsvinden op de externe D-GPS ontvanger.

Beacon ID Geeft de bakencode van de bakenzender aan. Als er niet op een bepaald baken is afgestemd (locked), wordt hier NOT LOCKED weergegeven.


➤ De methode voor selectie van bakens selecteren:

4-12


Beacon Frequency De momenteel gebruikte frequentie van het differentieelbaken in kHz wordt door het menu en de bijbehorende soft keys weergegeven. In de AUTO modus is dit de frequentie die van de bakenontvanger wordt ontvangen. De soft keys worden grijs weergegeven (d.w.z. niet beschikbaar). In de MAN modus is dit de door de gebruiker geselecteerde frequentie die via SeaTalk/NMEA naar de bakenontvanger wordt verzonden. ➤ Nieuwe bakenfrequentie handmatig instellen: Druk op de soft keys SET BEACON FREQUENCY met pijlen om de frequentie hoger of lager in te stellen in stappen van 0.5 kHz.. De frequentie kan worden ingesteld van 287.5 tot 325.0 kHz.

Bit Rate De momenteel gebruikte bit rate (transmissiesnelheid) in bps van het differentieelbaken wordt door het menu en de bijbehorende soft keys weergegeven. In de AUTO modus is dit de waarde die van de bakenontvanger wordt ontvangen. De soft keys worden grijs weergegeven (niet beschikbaar). In de MAN modus wordt door de gebruiker geselecteerde bit rate naar de bakenontvanger verzonden. ➤ Nieuwe bit rate handmatig instellen: Druk op de soft key BIT RATE om te wisselen tussen de opties 100 bps en 200 bps. Systeem instellingen

Signaalsterkte en signaal-/ruisverhouding Deze items geven de ontvangen signaalsterkte en signaal-/ruisverhouding (SNR) in dB aan, zoals ontvangen van de bakenontvanger. Als de display RTCM data ontvangen via NMEA gebruikt, is deze informatie niet beschikbaar en worden streepjes weergegeven, één per teken. De ontvangen signaalsterkte en signaal-/ruisverhouding houden verband met elkaar. SNR geeft een aanduiding van de kwaliteit van het signaal en is afhankelijk van de signaalsterkte.

Differential Age Differential Age (leeftijd van differentieel signaal) geeft aan hoeveel tijd verstreken is sinds de laatste correctie van het differentieelbaken ontvangen is.

Hoofdstuk 5: Installatie

5-1

Hoofdstuk 5: Installatie 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk vindt u instructies voor de planning van de installatie van de Raynav 300 GPS Plotter in uw schip. NB: als u wilt oefenen met de bediening van de Raynav 300 GPS Plotter alvorens hem te installeren, kunt u hem via een 1 A snelle zekering op een 12 V gelijkspanningsbron aansluiten en in de Simulator stand starten, zoals beschreven in hoofdstuk 2.

EMC-richtlijnen voor installatie Alle apparatuur en accessoires van Raytheon zijn ontworpen volgens de hoogste industriële normen voor de gebruik in de pleziervaart. Ontwerp en fabricage zijn in overeenstemming met de desbetreffende EMCnormen (Elektromagnetische Compatibiliteit), maar een correcte installatie is noodzakelijk om aan de normen t.a.v. prestaties en bescherming te voldoen. Ofschoon alle moeite is gedaan om ervoor te zorgen dat de apparatuur onder alle omstandigheden functioneert, kunnen bepaalde factoren de werking van het product beïnvloeden. De hier beschreven richtlijnen geven de optimale omstandigheden t.a.v. EMC, maar erkend wordt dat niet altijd aan alle voorwaarden kan worden voldaan. Om de best mogelijke voorwaarden m.b.t. EMC binnen de door de locatie opgelegde beperkingen te creëren, moet u verschillende elektrische apparaten altijd zo ver mogelijk verwijderd van elkaar plaatsen.

• Ten minste 1 m verwijderd van apparatuur of kabels die radiosignalen respectievelijk uitzenden of doorgeven, zoals marifoons, kabels en antennes. Bij SSB radio’s moet de afstand 2 m bedragen. • Meer dan 2 m verwijderd van een radarbundel. Een radarbundel heeft normaal gesproken een spreiding van 20 graden boven en onder het uitstralende element. • De apparatuur moet worden gevoed door een andere accu dan die voor het starten van de motor wordt gebruikt. Door spanningsdalingen onder 10 V in de stroomtoevoer kan de apparatuur worden gereset. Dit leidt niet tot schade aan de apparatuur, maar kan verlies van gegevens en verandering van de bedrijfsstand veroorzaken.

Installatie

Ten behoeve van optimale EMC prestaties wordt aanbevolen waar mogelijk het volgende in acht te nemen bij de montage van Raytheon apparatuur en daarop aangesloten kabels:

5-2


• Gebruik altijd originele Raytheon kabels. Doorsnijden en opnieuw verbinden kan de EMC-prestaties beïnvloeden en dient derhalve te worden vermeden, tenzij dit in deze handleiding wordt aangegeven. • Als een onderdrukkingsferriet op een kabel bevestigd is, moet deze niet worden verwijderd. Als de ferriet voor de installatie moet worden verwijderd, moet hij op dezelfde plaats opnieuw worden gemonteerd.

Onderdrukkingsferrieten De volgende afbeelding toont de onderdrukkingsferrieten die voor Raytheon apparatuur worden gebruikt. Gebruik altijd originele Raytheon ferrieten.

D3548-2

Figuur 5-1: typische onderdrukkingsferrieten

Aansluiting op andere apparatuur Als Raytheon apparatuur op andere apparatuur wordt aangesloten met kabels die niet door Raytheon zijn geleverd, MOET altijd een onderdrukkingsferriet dicht bij het Raytheon apparaat worden gemonteerd.

5.2 Componenten uitpakken en controleren Neem de Raynav 300 GPS Plotter voorzichtig uit de verpakking. Bewaar de verpakkingsmaterialen voor als u het apparaat voor service moet opsturen. Tabel 5-1: systeemonderdelen en accessoires Item

EMC-richtlijnen

Art.nr.

Meegeleverd bij

Zonnekap

E35008

Alle

Actieve antenne

E35009

Alle

Beugel montageset

E35011

Alle

Voedingskabel

R38024

Alle

TNC coax verlengkabel 10 m

R38057

Optie

Paneel montageset

E38061

Optie

RN300 Systeem


5-3

Tabel 5-1: systeemonderdelen en accessoires (vervolg) Item

Art.nr.

Meegeleverd bij

Handleiding

81171

Alle

Naslagkaart (Engelstalig)

86053

Alle

Product registreren Nadat u hebt gecontroleerd of u alle vermelde componenten hebt ontvangen, vult u de garantieregistratiekaart in. Daardoor verzekert u zich van directe hulp wanneer zich problemen met het product mochten voordoen.

5.3 Plaats In deze paragraaf vindt u informatie voor de keuze van de plaats voor de plotter, bereikbaarheid voor service en de positie ten opzichte van de stroomtoevoer.

Keuze van de beste plaats Het apparaat kan worden gemonteerd met behulp van de beugel, of in een paneel, met behulp van de optionele set voor paneelmontage.

• Bedieningsgemak: de display moet op een praktische plaats worden gemonteerd, waar u er recht op kijkt of onder een hoek van minder dan 35°. Sluit de stroomtoevoer aan voordat u de display monteert, zodat u vóór montage de beste zichthoek kunt bepalen. De plaats moet een eenvoudige bediening van de bedieningselementen op het frontpaneel mogelijk maken. • Bereikbaarheid: er moet voldoende ruimte achter de display zijn om kabels op de aansluitingen aan de achterzijde aan te sluiten en om knikken in de kabels te voorkomen. • Storing: de gekozen plaats moet voldoende ver verwijderd zijn van apparatuur die storing kan veroorzaken, zoals motoren en generatoren (zie de EMC-richtlijnen eerder in dit hoofdstuk). • Kabels leggen: de display moet in de nabijheid van een gelijkspanningsbron worden gemonteerd. De meegeleverde voedingskabel is 1,5 m lang, maar indien nodig kan een langere kabel worden gebruikt. De stroomtoevoer moet beveiligd zijn d.m.v. een 1 A snelle zekering of zekeringautomaat. Zie par. 5.7 Kabels leggen. • Omgeving: de display moet worden beschermd tegen materiële beschadiging, oververhitting en overmatige trillingen. De display is weliswaar waterbestendig, maar geadviseerd wordt het apparaat op een beschutte plaats te monteren, zodat het niet langdurig wordt blootgesteld aan regen of zoutwaternevel.

Inhoud van de verpakking

Bij de planning van de installatie van de Raynav 300 moet u met het volgende rekening houden om een betrouwbare en probleemloze werking te verzekeren:

5-4


Plaats de zonnekap wanneer u het apparaat niet gebruikt, om beschadiging van het LCD scherm te voorkomen. De afmetingen van het apparaat, inclusief beugel, zijn in Figuur 5-2 getoond.

99 mm

232 mm

78 mm 31 mm

195 mm

25 mm

89 mm

12 mm

110 mm

122 mm

80 mm ruimte v. stekker

51 mm

51 mm 175 mm

190 mm

D4962-1

Figuur 5-2: afmetingen Raynav 300 GPS Plotter

5.4 Aansluiting op andere apparatuur

Planning van de installatie

De plotter verzendt navigatie- en waypointinformatie via NMEA(1) en SeaTalk en kan derhalve op NMEA compatibele stuurautomaten of instrument repeater(s) worden aangesloten. De navigatiedata die door de kaartplotter wordt verzonden is beschreven in bijlage B van deze handleiding. (1)

National Marine Electronics Association (NMEA) 0183 standaard voor onderlinge aansluiting, versie 2,3 april 1998.


5-5

5.5 Plotter monteren Montage met behulp van beugel De display kan met behulp van de beugel worden gemonteerd op een dashboard, kaartentafel, aan een wand of plafond. ➤ Monteer het apparaat als volgt met behulp van de beugel: 1. Draai de beugelknoppen los en verwijder de beugel van de display. 2. Teken de plaats van de schroefgaten in de beugel af op het montageoppervlak. 3. Monteer de beugel met de meegeleverde schroeven op de afgetekende plaatsen. 4. Monteer de display aan de beugel; indien nodig de schuinstand van de display instellen en de knoppen vastdraaien. 5. Sluit de voedings-/NMEA- en GPS-kabels op het apparaat aan; voorkom knikken of te scherpe bochten in de kabels.

Montage in een paneel VOORZICHTIG: Controleer of er geen elektrische kabels of andere voorwerpen achter de gewenste plaats zitten voordat u verdergaat. Controleer of er voldoende ruimte voor montage en bekabeling is. Het apparaat kan in een paneel worden gemonteerd m.b.v. de inbouwset (accessoire) die verkrijgbaar is bij de Raytheon dealer.

1. Bepaal de plaats voor de display. Hiervoor is een vrij, vlak oppervlak van ten minste 195 mm breed bij 110 mm hoog nodig, met ten minste 125 mm ruimte achter het paneel. 2. Neem de (optionele) paneelmontageset uit de verpakking. 3. Teken de te maken uitsparing af op het paneel met behulp van de meegeleverde sjabloon en teken de boorgaten voor de vier bevestigingsschroeven af buiten het uit te zagen deel. 4. Om begingaten voor het uitzagen te maken, boort u vier gaten van 10 mm in elke hoek van het uit te zagen deel. 5. Boor de vier gaten van 5 mm voor de bevestigingsschroeven zoals aangeduid op de sjabloon. Aanbevolen wordt een gat van 1 mm vóór te boren. 6. Gebruik een geschikte zaag om langs de binnenkant van de afgetekende cirkel te zagen. 7. De beugel en knoppen van het apparaat verwijderen en voorzichtig de (zwarte) getande stukken van het huis verwijderen.

Planning van de installatie

➤ Monteer het apparaat als volgt in het paneel (zie Figuur 5-3):

5-6


8. Controleer of het apparaat in de uitgezaagde opening past. 9. Houd de afdichtring tegen het apparaat en controleer of het gelijk zit met de messing stukken in het huis. 10. Verwijder de beschermfolie van de zelfklevende zijde van de afdichtring (de zijde die op het apparaat wordt geplakt). 11. Druk de afdichtring op het apparaat, verwijder de (buitenste) beschermfolie van de afdichtring en schuif het apparaat in de uitgezaagde opening. 12. Draai de draadstangen in de gaten aan de achterkant van het apparaat en draai ze alleen met de hand vast. 13. Schuif een afstandsbus op elke draadstang. 14. Bevestig het apparaat met de schroefknoppen; deze handvast draaien.

69-1

D49

Figuur 5-3: montage in een paneel Montage van de kaartplotter

5.6 Montage van de GPS antenne De GPS antenne is zo ontworpen dat deze de signalen die door satellieten worden uitgezonden in een directe lijn moet ontvangen. In het ideale geval moet de antenne horizontaal worden gemonteerd op een plaats die open en vrij is van masten, zoeklichten of andere constructies die de ontvangst van signalen kunnen belemmeren. De hoogte van de GPS antenne is niet zo belangrijk; wel dat hij een onbelemmerd ‘zicht’ van horizon tot horizon heeft, voor optimale signaalontvangst. Hoe lager de antenne kan worden gemonteerd terwijl hij een vrij zicht op satellieten heeft, des te beter.


5-7

De GPS antenne kan op een paal worden gemonteerd. U kunt hiervoor een speciale montagebeugel of set voor montage op een oppervlak gebruiken, verkrijgbaar bij uw dealer. Wanneer de antenne direct op een dekoppervlak wordt gemonteerd, dienen plaatsen waar gelopen wordt of gevaar van struikelen bestaat te worden vermeden. De GPS antenne dient ten minste 1 m verwijderd van andere communicatieantennes te zijn en moet niet in de bundel van een radarantenne worden geplaatst. Bij de keuze van de plaats voor de antenne dient u te letten op een geschikte route voor de verbindingskabel met de plotter. De kabel kan het best in een rechte lijn naar het aansluitpunt worden gelegd. Houd de kabel gescheiden van andere kabels om storingen te voorkomen. NB: de kabel NIET doorsnijden - een verlengkabel is verkrijgbaar bij uw Raytheon dealer. Montage aan de mast van een zeilboot wordt niet aanbevolen.

Montage op een oppervlak 1. Kies een geschikte plaats, waar de onderzijde van het oppervlak bereikbaar is voor de bevestiging. Gebruik de sjabloon uit deze handleiding en boor twee 6 mm gaten op de aangegeven plaatsen. 2. Als de kabel door het montageoppervlak moet worden gevoerd, boort u het 6 mm of 19 mm gat in het midden, afhankelijk van of de stekker door het oppervlak moet worden gestoken of niet. Voert u de kabel aan de zijkant van de antenne boven het montageoppervlak naar buiten, dan verwijdert u de twee plastic vulstukken (1) uit het kabelkanaal. NB: niet verwijderen van de plastic vulstukken uit het kabelkanaal kan tot beschadiging van de kabel leiden. 3. Draai de meegeleverde messing draadstangen (2) in de onderkant van de GPS antenne. 4. Bevestig de meegeleverde afdichtring (3) op het montageoppervlak, let op dat de gaten tegenover elkaar zitten. Voer de kabel door het gat in het midden of het kabelkanaal. 5. Zet de antenne voorzichtig op zijn plaats, daarbij de draadstangen door de gaten in het montageoppervlak steken. Zet de antenne vast met behulp van de meegeleverde schroefknoppen (4).

Montage van de kaartplotter

➤ GPS antenne op een oppervlak monteren (zie Figuur 5-4):

5-8


1

3

2

2

3

4 4

Bovenaanzicht

Onderaanzicht

D4725_1

Figuur 5-4: montage op een oppervlak

Montage op een paal ➤ GPS antenne op een paal monteren (zie Figuur 5-5): 1. Schroef het voetstuk vast op een passende paal of railingbeugel, voorzien van een standaard 1” 14 tpi schroefdraad. 2. Voer de kabel door het gat in het midden van het voetstuk (A) of door het kabelkanaal aan de zijkant (B). 3. Controleer of de kabel goed geplaatst is en bevestig de GPS antenne aan het voetstuk met behulp van de twee meegeleverde schroeven.

Kaartplotter aansluiten


5-9

D4726-2

Figuur 5-5: montage op een paal

5.7 Kabels leggen Inleiding •

U moet minimaal een voedingskabel en een verbindingskabel met de bijbehorende GPS antenne aansluiten. Extra kabels zijn nodig als u ook andere apparatuur aansluit.

•

Alle kabels moeten goed worden vastgezet en beschermd tegen beschadiging en blootstelling aan hitte. Leg geen kabels door ruimen of deuropeningen, of dicht bij bewegende of hete objecten.

•

Als een kabel door een wand of dek wordt gevoerd, moet een waterdichte mof of kabeldoorvoering worden gebruikt.

Aansluitingen U moet de volgende kabels aansluiten op de aansluitingen aan de achterzijde van de plotter: • ANTENNA, voor aansluiting van de bijbehorende GPS antenne. • PWR/NMEA, aansluiting van voeding en NMEA in-/uitgangen. • SeaTalk, met behulp van de speciale SeaTalk stekker.

Kaartplotter aansluiten

Alvorens de systeemkabels te installeren, dient u het volgende te overwegen:

5-10


Antenne aansluiting De ANTENNA aansluiting heeft voedings- en RF-aansluitingen voor de bijbehorende GPS antenne.

VOORZICHTIG: De GPS antenne niet aansluiten op/afkoppelen van de display wanneer de stroomtoevoer ingeschakeld is. Dit kan tot onherstelbare schade leiden. ➤ Sluit de GPS antenne met behulp van de daaraan bevestigde kabel als volgt aan: 1. Monteer de GPS antenne aan de hand van de instructies in par. 5.6. 2. Leg de kabel naar de achterkant van de plotter. 3. Overtollige kabel samenbinden en op een geschikte plaats uit het zicht vastzetten. 4. Schroef de stekker volledig in de bijpassende aansluiting op de plotter. 5. De beschermkap moet de stekker bedekken. NB: de kabel NIET doorsnijden – een verlengkabel is verkrijgbaar bij uw Raytheon dealer.

PWR/NMEA aansluiting VOORZICHTIG: Als het systeem niet met een zekeringautomaat uitgerust is, moet u een 1 A snelle zekering tussen de plusdraad (rood) van de voedingskabel monteren. Dit apparaat is niet geschikt voor gebruik in systemen met een ‘positieve’ massa. De stroomtoevoer moet worden aangesloten op een schakelpaneel via een hoofdschakelaar, een 1 A zekeringautomaat of 1A snelle smeltzekering. Zorg ervoor dat alle aansluitingen schoon en goed bevestigd zijn. Het gelijkspanningssysteem moet als volgt zijn: • Negatieve massa, met de minpool van de accu verbonden met de massa van het schip, of Kaartplotter aansluiten

• “zwevend”, waarbij geen van beide accupolen met de massa van het schip verbonden is. De plotter is bedoeld voor schepen met een gelijkspanningssysteem met een spanning tussen 12 V tot 24 V (9,0 V tot maximaal 32,0 V gelijkspanning). Een voedingskabel van 1,5 m wordt meegeleverd. Als u een grotere kabellengte nodig hebt, sluit u de meegeleverde kabel op het apparaat aan en gebruikt u een geschikt aansluitblok om het vrije uiteinde met de verlengkabel te verbinden. De meegeleverde voedingskabel heeft een aderdoorsnede van 2,0 mm2.


5-11

Voor grotere kabellengten kan een grotere aderdoorsnede nodig zijn, om spanningsverlies te beperken. Om de juiste diameter van de kabeladers te bepalen als de voedingskabel verlengd moet worden, schat u de lengte van de kabel tussen de spanningsbron van het schip en het aansluitblok. Kies daarna de juiste aderdoorsnede voor die lengte aan de hand van Tabel 5-2. Tabel 5-2: aderdoorsnede van verlengkabels Maximum lengte verlengkabel (m) Maximum verlenging (m)

11,0

15,0

20,0

30,0

45,0

70,0

Aderdoorsnede voedingskabel mm2 :

1,5

2,0

2,5

4,0

6,0

10,0

AWG:

16

15

14

12

10

8

De voedings- en NMEA in-/uitgangen moeten moeten op de PWR/NMEA aansluiting aan de achterzijde van de plotter worden aangesloten. De functies van de pennen zijn in Tabel 5-3 weergegeven.

Functie

Kleur

Minpool accu

Zwart

Pluspool accu

Rood

NMEA data in (+)

Wit

NMEA in (–) - gemeensch.

Groen

Niet aangesloten

Grijs

NMEA data uit

Geel

NMEA Data uit gemeensch.

Bruin

Niet aangesloten

Afscherming

➤ Sluit de stroomtoevoer met behulp van de meegeleverde standaard voedingskabel als volgt aan: 1. Steek de aangegoten stekker in de PWR/NMEA aansluiting aan de achterkant van de plotter. Leg het vrije uiteinde naar het schakelpaneel van het schip of, als de kabel niet lang genoeg is, naar een verbindingsdoos. 2. Knip de kabel op de juiste lengte af. Sluit de rode draad via een zekering aan op de pluspool van de accu en de zwarte draad op 0 V (minpool van accu). Beveilig het circuit met een 1 A zekering(-automaat). 3. Gebruik een geschikte verbindingsdoos om indien nodig op NMEA apparatuur aan te sluiten.

Systeemtest en basisinstelling

Tabel 5-3: PWR/NMEA aansluitingen

5-12


4. Niet-gebruikte aders afknippen of met isolatieband afplakken. NB: als de polen van de stroomtoevoer verkeerd om worden aangesloten, functioneert het systeem niet. Gebruik een voltmeter om te controleren of de polen van de stroomtoevoer correct aangesloten zijn.

SeaTalk aansluiting De plotter kan op een bestaand SeaTalk systeem worden aangesloten door de meegeleverde SeaTalk kabel aan te sluiten op de SeaTalk aansluiting op de achterzijde van de plotter. De data gaat van instrument naar instrument via het ringcircuit. NB: de SeaTalk aansluiting kan niet voor de voeding van de plotter worden gebruikt. Er wordt geen voeding voor andere SeaTalk apparatuur geleverd.

5.8 Systeemtest en eerste keer aan zetten Nadat u de plotter hebt geïnstalleerd en aangesloten, moet u de installatie controleren alvorens het systeem voor navigatie te gebruiken. Als u problemen tegenkomt, raadpleegt u hoofdstuk 6, Onderhoud en Problemen oplossen.

EMC-compatibiliteit Controleer de installatie altijd eerst voordat u op zee gaat varen, om er zeker van te zijn dat radiogolven, starten van de motor enz. geen storingen veroorzaken.

Systeemtest Alvorens de systeemtest uit te voeren, controleert u het volgende: • of alle bevestigingsbouten goed vastgedraaid zijn en mechanische borgingen volgens de instructies aangebracht zijn, • of alle aansluitingen gemaakt zijn, • of alle kabels voor zover nodig vastgezet en beschermd zijn. EMC-controles

Eerste keer aan zetten Om de display aan te zetten, houdt u de POWER toets ingedrukt tot er een pieptoon klinkt. Stel indien nodig verlichting en contrast in (zie hoofdstuk 2). Wijzig indien nodig de standaard instelling voor de taal: 1. Druk op de MENU toets om de Setup functies weer te geven. 2. Druk op de soft key SYSTEM SET UP en vervolgens op ENTER. Het SYSTEM SET UP menu verschijnt, waarin de parameters en huidige instellingen worden weergegeven. De complete lijst, die u kunt ‘doorbladeren’, wordt deels in Figuur 5-6 getoond:


5-13

SYSTEM SET UP MENU DATA BOXES BEARING MODE CURSOR DISPLAY CURSOR READOUT DAY/NIGHT HELP

TRUE RELATIVE RNG/BRG DAY ON

D4949-1

Figuur 5-6: scherm System Set Up 3. Met trackpad omhoog/omlaag selecteert u de optie LANGUAGE. 4. Met de soft key pijlen links/rechts selecteert u de gewenste taal. 5. Druk op ENTER om naar de Setup functies terug te gaan. De plotter gebruikt nu de geselecteerde taal. 6. Druk op CLEAR om naar het normale plotterscherm terug te keren.

Werking van de GPS plotter controleren Om te verzekeren dat de plotter correct werkt, voert u de volgende controles uit: 1. Controleer of de juiste GPS informatie wordt weergegeven. 2. Druk op de DISPLAY toets tot het plotterscherm verschijnt. Druk op links/ rechts, omhoog/omlaag op de trackpad en controleer of de cursor normaal beweegt. 3. Controleer of op de display positiegegevens beschikbaar zijn; gebruik de functie FIND SHIP om te controleren of de cursor op het schipsymbool wordt geplaatst, dat correct in het centrum van het plotterscherm moet staan, zie hoofdstuk 3, Bediening.

5-14


Hoofdstuk 6: Onderhoud en Problemen oplossen

6-1

Hoofdstuk 6: Onderhoud en problemen oplossen Dit hoofdstuk geeft informatie over het normale onderhoud en mogelijke oorzaken van problemen die zich kunnen voordoen bij het gebruik van de Raynav 300 GPS Plotter.

6.1 Onderhoud WAARSCHUWING: De plotter bevat speciale circuits die uitsluitend toegankelijk zijn voor gekwalificeerde servicetechnici. Er zijn geen onderdelen of instellingen waaraan de gebruiker service mag verrichten. Het is de gebruiker niet toegestaan de achterzijde van de display te openen.

Routinecontroles De plotterdisplay is een afgesloten eenheid. Het onderhoud blijft daarom beperkt tot de volgende periodieke controles: •

Reinig de display met een vochtige doek

•

Controleer kabels op sporen van beschadiging, zoals schaafplekken, insnijdingen of knikken

•

Controleer of de kabelstekkers goed bevestigd zijn en de aansluiting op de gelijkspanningsbron van het schip schoon en goed bevestigd zijn.

NB: gebruik nooit chemische of schurende middelen om de kaartplotter te reinigen. Als het apparaat vuil is, veegt u het schoon met een schone vochtige doek.

EMC-richtlijnen m.b.t. service en veiligheid • Raytheon apparatuur dient uitsluitend door geautoriseerde Raytheon technici te worden onderhouden en gerepareerd. Zij zorgen ervoor dat de toegepaste procedures en onderdelen geen nadelige invloed op de prestaties hebben. Raytheon producten bevatten geen onderdelen waaraan de gebruiker service kan of mag verrichten. • In sommige producten wordt hoogspanning gegenereerd. Nooit handelingen verrichten aan kabels of stekkers terwijl de apparatuur op de stroomtoevoer aangesloten is. • Alle ingeschakelde elektrische apparatuur produceert elektromagnetische velden. Deze kunnen storingen van aangrenzende elektrische apparaten veroorzaken, waardoor het functioneren kan worden beïnvloed. Om deze effecten te vermijden en de beste prestaties van uw Raytheon apparatuur te bereiken, dient u zich aan de richtlijnen in de installatie-instructies te houden,

6-2


zodat wederzijdse storing van apparatuur wordt voorkomen en derhalve een optimale elektromagnetische compatibiliteit (EMC) wordt bereikt. • Meld problemen met betrekking tot EMC altijd aan uw Raytheon dealer. Wij gebruiken die informatie om onze kwaliteitsnormen te verhogen. • In sommige installaties is het niet altijd mogelijk externe invloeden uit te sluiten. Over het algemeen veroorzaakt dit geen schade aan de apparatuur, maar kan dit leiden tot willekeurig resetten of tijdelijke storingen.

6.2 Reset van het systeem Een reset van de plotter kan op twee manieren worden uitgevoerd: • Reset door uit/aan zetten: als u de display uit en weer aan zet, wordt het standaard GPS plotterscherm weergegeven. • Fabrieks-reset: hiermee zet u alle waarden terug op de oorspronkelijke fabrieksinstellingen. NB: bij een fabrieks-reset worden de waypoint en route databases gewist. Bij inschakelen worden de laatst gebruikte waarden voor alle opties gebruikt, behalve zoals in onderstaande tabel vermeld. De onderstaande waarden worden telkens teruggezet op de standaard fabrieksinstellingen. Tabel 6-1: instellingen bij inschakelen Item

Instelling bij inschakelen

Heading Mode

North Up

Alarm

AAN (ON) met laatst gebruikte waarde

Contrast

Laatst gebruikte waarde, of tussen 30-70%, als laatst gebruikte waarde buiten dit gebied ligt

Verlichting

AAN (ON) op laagste niveau indien voorheen AAN

➤ Fabrieks-reset uitvoeren: 1. Druk op de MENU toets om de SET UP soft keys weer te geven. 2. Druk op de soft key SYSTEM SET UP. 3. Houd de MENU toets ingedrukt totdat met een afteltimer verschijnt. 4. Houd de MENU toets ingedrukt totdat de afteltimer nul heeft bereikt, of laat de MENU toets los om de reset te annuleren. Na een fabrieks-reset start de plotter zoals bij de eerste keer aan zetten, waarbij alle waarden op de originele fabrieksinstellingen zijn teruggezet. NB: de standaard fabrieksinstellingen zijn weergegeven in hoofdstuk 4.

Hoofdstuk 6: Onderhoud en Problemen oplossen

6-3

6.3 Problemen oplossen Alle Raytheon producten worden, voordat ze worden verpakt en verzonden, onderworpen aan uitgebreide testen en kwaliteitscontroles. Mocht het apparaat desondanks een storing vertonen, raadpleeg dan Tabel 6.2 om de meest waarschijnlijke oorzaak te bepalen. Volg de vermelde instructies op om het probleem te verhelpen. Als het probleem na het raadplegen van Tabel 6.2 niet verholpen kan worden, neemt u contact op met uw Raytheon dealer, distributeur of de afdeling Product Support van Raytheon voor hulp en advies. Vermeld altijd het serienummer van het product.

Problemen en oplossingen Tabel 6-2: problemen oplossen Probleem

Oplossing

Display werkt niet

1. Controleer of de voedingskabel in orde is en alle aansluitingen goed bevestigd en vrij van corrosie zijn. 2. Controleer of de polen van de voedingskabel correct aangesloten zijn. Sluit de draden indien nodig correct aan. 3. Controleer de zekering. Indien nodig vervangen. 4. Controleer spanningsbron (accu) van het schip op correcte spanning (9,0 V tot 32,0 V gelijkspanning).

Schermweergave onscherp

Contrast en/of verlichting instellen

Geen positiebepaling (fix)

Controleer de stekker van de GPS antenne op goede aansluiting. Controleer of de SDGPS antenne niet geblokkeerd wordt.

Geen NMEA data ontvangen Controleer de PWR/NMEA aansluiting en NMEA apparatuur. Verlies van opgeslagen data, Raadpleeg dealer voor controle van interne batterij. bijv. waypoints Overige problemen

Bezoek onze website www.raymarine.com

Software upgrades Raytheon Marine werkt voortdurend aan de verbetering van zijn producten. In het kader van dit beleid zijn software upgrades voor onze klanten gratis verkrijgbaar via onze website. Om uw apparaat met de nieuwste software uit te rusten, kunt u die met behulp van een PC via het Internet downloaden en daarna van de PC naar het apparaat downloaden. Uitgebreide informatie over deze procedure vindt u op onze website www.raymarine.com

6-4


6.4 Service wereldwijd Neem contact op met de erkende distributeur in het desbetreffende land. Een lijst van distributeurs is bij uw systeem geleverd. Of bezoek de Raytheon World Wide Web site: www.raymarine.com

Contact opnemen met Raytheon Informatie over producten en services voor de pleziervaart Bezoek de website van Raytheon voor de laatste informatie over de nieuwste elektronische apparatuur en systemen van Raytheon op: www.raymarine.com Veel accessoires en onderdelen zijn direct verkrijgbaar bij de Raytheon dealer. Technische ondersteuning, service en accessoires zijn ook verkrijgbaar via: Europa Raytheon Marine Europe Limited Anchorage Park, Portsmouth PO3 5TD, England Tel (01705) 693611 Fax (01705) 694642 Nederland Holland Nautic Apeldoorn B.V. Nagelpoelweg 16 Postbus 20089 7302 HB Apeldoorn Telefoon 055 - 541 21 22 Fax 055 - 542 26 96

Technische ondersteuning De afdeling Customer Services behandelt verzoeken met betrekking tot installatie, bediening, storingsdiagnose en reparatie. [email protected].

Reparatie en service Mocht zich een probleem met uw Raytheon apparaat voordoen, dan neemt u contact op met uw Raytheon dealer. De dealer kan u de beste service verlenen en ervoor zorgen dat de apparatuur weer zo snel mogelijk normaal functioneert.

Bijlage A: Technische gegevens

A-1

Bijlage A: Technische gegevens Item

Beschrijving

CE

In overeenstemming met 89/336/EEG(EMC), EN60945:1997

Y2K

Voldoet aan de normen

Afmetingen

195 mm x 110 mm x 99 mm, excl. beugel

Gewicht

0,75 kg

Omgeving

Waterbestendigheid Temperatuur Temperatuur Luchtvochtigheid

Montage

Op beugel of in paneel

Voeding

9,0 V tot 32,0 V gelijkspanning, met ompoolbeveiliging Stroomverbruik, typisch <3 W bij 12 V gelijkspanning

Bediening

8 vaste toetsen, 4 soft keys en trackpad

Display type

Film Super Twist Neumatic (FSTN) monochroom LCD, 240 x 160 pixels liggend (landscape) met 4 grijstinten, 8 standen verlichting, 16 standen contrast

Display afm.

114,3 mm diagonaal

Aansluitingen

PWR/NMEA

Vlg. CFR46; geschikt voor buitenmontage Bedrijf: -10°C tot 70°C Opslag: -40°C tot 85°C 20% tot 95% rel. luchtv.

ANTENNA

NMEA 0183 ontvangen en zenden RTCM Waypoint upload/download (WPL en RTE) Actieve GPS* antenne

Positiegegevens

GPS*

WAAS / EGNOS / MSAS voorbereid

GPS ontvanger

12-kanaals, intern

1575,42 MHz +/- 1 MHz (C/A code), L1

Tijd tot eerste positiebepaling

<8 seconden typisch

<45 seconden bij koudstart (gemiddeld)

Positienauwkeurigheid

Standaard

Software update

Via PC aansluiting

Geheugen

Capaciteit:

<15 meter RMS (L1, C/A code, HDOP <10 meter zonder SA) Met WAAS/EGNOS/MSAS <10 meter

Bescherming:

* Satelliet Differentieel GPS

Waypoints: max. 1000 (20 routes van max. 50 waypoints) Track history: 4500 punten, opgeslagen in 5 bestanden van elk max. 750 punten Ingebouwde lithium batterij met levensduur van ca. 5 jaar

A-2


Bijlage B: SeaTalk en NMEA data

B-1

Bijlage B: SeaTalk en NMEA data De volgende tabel definieert de data die via de NMEA/SeaTalk aansluitingen wordt ontvangen. De bronnen zijn in volgorde van prioriteit weergegeven, tenzij anders vermeld. Ontvangen data

Bron

Positie (LAT/LON)

SeaTalk, GGA, RMC, RMA, GLL

Snelheid en koers over de grond

SeaTalk, RMC, RMA, VTG

Waypoint code

SeaTalk, RMB, APB, BWC, BWR

Peiling naar waypoint

SeaTalk, RMB, BWC, BWR

Afstand naar waypoint

SeaTalk, RMB, BWC, BWR

Koersafwijking (XTE)

SeaTalk, RMB, APB, XTE

Diepte

SeaTalk, DBP, DPT

Schijnbare windrichting en -snelheid

SeaTalk, MWW (relatief)

Bootsnelheid door het water

SeaTalk, VHW

Totaal log en trip log

SeaTalk, VLW

Watertemperatuur

SeaTalk, MTW

Koers

HDG, HDM, HDT, VHW, SeaTalk

Vastgezette koers

Alleen SeaTalk (stuurautomaat/stuurkompas)

Magnetische variatie

SeaTalk, RMC, RMA, HDG

Roerhoek

Alleen SeaTalk

Tijd (geen prioriteit)

SeaTalk, ZDA, GGA, RMC, GLL, BWC, BWR

Datum

SeaTalk, ZDA, RMC

MOB data

Alleen SeaTalk

Stuurautomaat status (standby/auto/vane/track) Alleen SeaTalk Cursorafstand en -peiling (van kaartplotter)

Alleen SeaTalk

Cursorafstand en -peiling (van radar)

SeaTalk, RSD

Algemene alarmen, alleen SeaTalk

Wachtalarm, windalarm, stuurautomaatalarmen, radaralarmen, diepte-alarmen, waypoint aankomst

Waypoint/route overdracht

SeaTalk, WPL, RTE

Overige data: Datum (SeaTalk, DTM), satelliet data (SeaTalk, GGA), GPS data (SeaTalk, GGA), DGPS data (SeaTalk, MSS, GGA), WAAS data (SeaTalk)

NB: als er geen magnetische koers beschikbaar is, worden ware koers en variatie gebruikt (indien beschikbaar) om de magnetische koers te genereren.

B-2


De volgende data, indien beschikbaar, wordt via de SeaTalk aansluiting verzonden:

Data uitvoer

SeaTalk

NMEA uit

Positie

✔

GGA, GLL, RMC, RMA

Snelheid en koers over de grond

✔

RMC, VTG, RMA

Waypoint data

✔

RMB, APB, BWC, BWR

Diepte

✔

Schijnbare windrichting en -snelheid

✔

Bootsnelheid door het water

✔

Totaal log en trip log

✔

Watertemperatuur

✔

Koers

✔

Magnetische variatie

✔

RMC, RMA

Tijd (UTC)

✔

RMC, BWC, BWR, GGA, GCC

Datum

✔

RMC

MOB data

✔

Cursorafstand en -peiling

✔

Waypoint/route overdracht

–

WPL, RTE

Overige data: Datum (SeaTalk, DTM), satelliet data (SeaTalk, GGA), GPS data (SeaTalk, GGA), DGPS data (SeaTalk, MSS, GGA), WAAS data (SeaTalk)

Bijlage C: Lijst van afkortingen

C-1

Bijlage C: Lijst van afkortingen Afkorting

Betekenis

BDI

Indicator voor peiling en afstand (Bearing Deviation Indicator)

BTW

Peiling naar waypoint (Bearing To Waypoint)

CDI

Koersafwijkingsindicator (Course Deviation Indicator)

COG

Koers over de grond (Course Over Ground). De werkelijke richting waarin uw schip zich ten opzichte van de grond verplaatst.

dGPS

Differential Global Positioning System

DTG

Afstand te gaan (Distance To Go)

EGNOS

European Geostationary Navigational Overlay System

EMC

Elektromagnetische compatibiliteit

ETA

Geschatte aankomsttijd (Estimated Time of Arrival)

FAA

Federal Aviation Administration

GPS

Global Positioning System

HDOP

Horizontale afwijking van precisie (Horizontal Dilution Of Precision). De vermenigvuldigingsfactor waarmee de afstandsafwijking wordt gecorrigeerd. Deze afwijking wordt veroorzaakt door de specifieke positie van uw schip ten opzichte van de satellieten.

MOB

Man overboord

NMEA

National Marine Electronics Association (standaarden voor aansluitingen)

MSAS

Multi SAtellite System

SA

Selective Availability

SDGPS

Satellite Differential Global Positioning System

SOG

Snelheid over de grond (Speed Over Ground). De snelheid waarmee uw schip zich ten opzichte van de grond verplaatst.

TTG

Tijd te gaan (Time To Go)

WAAS

Wide Area Augmentation System

WPT

Waypoint

XTE

Koersafwijking (Cross Track Error)

C-2


Sjabloon voor montage

139,6 mm

BOVEN

109,9 mm

Alleen het grijze deel uitzagen NB: boor 4 mm bevestigingsgaten (vier posities) alvorens het grijze deel uit te zagen.

96,3 mm

Buitenprofiel van instrument D4968-1

Sjabloon voor montage van Raynav 300 GPS Plotter

Boor 4 mm gat (vier posities)

Sjabloon voor 300/320

102,3 mm 194,94 mm

T-1

T-2


Sjabloon voor montage

T-3

36 mm

19 mm diam. voor NMEA stekker

36 mm

18 mm

18 mm

6 mm diam. alleen voor kabel

Kabelkanaal

6 mm diam. 2 posities D4194-1

Sjabloon voor montage van antenne NB: de onderzijde van het bevestigingsoppervlak moet bereikbaar zijn om een goede bevestiging mogelijk te maken.

T-4


Certificaat voor beperkte garantie Raytheon Marine Company garandeert dat elk nieuw product voor toepassingen in de pleziervaart en geleverd door dealer/distributeur met goede materialen en vakmanschap is vervaardigd en zal delen die bij normaal gebruik defecten in materialen en vakmanschap vertonen repareren of vervangen gedurende een periode van 2 jaar/24 maanden vanaf de datum van verkoop aan de eindgebruiker, behalve voor zover hieronder beschreven. Defecten worden verholpen door Raytheon Marine Company of een erkende Raytheon dealer. Raytheon Marine Company zal, behalve voor zover hieronder beschreven, arbeidskosten accepteren gedurende een periode van 2 jaar/24 maanden vanaf de datum van verkoop aan de eindgebruiker. Gedurende deze periode worden behalve voor bepaalde producten reiskosten (autokilometers en tol) tot 160 km v.v. en een reistijd van 2 uur vergoed. Dit garandeert Raytheon Marine Company allen voor producten waarvoor bewijs van installatie door of opdracht aan erkende servicevertegenwoordigers kan worden aangetoond.

Beperkingen van de garantie De garantie van Raytheon Marine Company geldt niet voor apparatuur die bij een ongeval betrokken is geweest of is misbruikt, vervoersschade, wijzigingen, corrosie, onjuiste of niet-toegestane service, of apparatuur waarvan het serienummer is gewijzigd, onleesbaar gemaakt of verwijderd. Behalve indien Raytheon Marine Company of zijn erkende dealer de installatie heeft uitgevoerd, wordt geen aansprakelijkheid aanvaard voor schade ontstaan tijdens de installatie. Deze garantie geldt niet voor routinematige systeemcontroles of afstelling/calibratie, tenzij vereist vanwege vervanging van delen van het af te stellen gedeelte. Een passend aankoopbewijs waarop datum, plaats en serienummer vermeld zijn, moet aan Raytheon Marine Company of zijn erkende dealer beschikbaar worden gesteld bij de garantie-aanspraak. Verbruiksdelen, zoals kaartpapier, lampen, zekeringen, batterijen, pennen, drijfriemen, radarkristallen/-dioden, rotor-klikbevestigingen, rotors, rotorlagers en rotoras) zijn uitdrukkelijk uitgesloten van deze garantie. Voor magnetrons, kathodebeeldbuizen (CRT), roephoorns en transducers geldt een garantie van 1 jaar/12 maanden vanaf de aankoopdatum. Deze producten moeten naar een vestiging van Raytheon Marine Company worden geretourneerd. Alle kosten die voortvloeien uit vervanging van een transducer, behalve de kosten van de transducer zelf, zijn uitdrukkelijk uitgesloten van deze garantie. Extra kosten van overuren voor diensten buiten normale werktijden vallen niet onder deze garantie. Reiskosten kunnen voor bepaalde producten met een aanschafprijs onder ca. F 5000,- niet worden gedeclareerd. Indien reparatie noodzakelijk is, moeten die producten voor rekening van de eigenaar naar een vestiging van Raytheon Marine Company of erkende dealer worden verzonden en zullen die zonder kosten voor de eigenaar worden geretourneerd. Reiskosten behalve autokilometers, tol en twee (2) uur reistijd zijn uitdrukkelijk uitgesloten voor alle producten. Reiskosten die van deze garantie uitgesloten zijn, zijn onder andere die van: taxi, veerboot, vliegtuighuur, verblijf, douane, verzending, communicatie, enz.. Voor reiskosten, -kilometers en -tijd die de toegestane kosten overschrijden moet vooraf schriftelijke toestemming worden verkregen. (1) DEZE GARANTIE IS UITSLUITEND BEPERKT TOT DE HIERIN VERMELDE VOORWAARDEN EN GEEN ENKELE ANDERE GARANTIE OF VERHAAL ZAL BINDEND ZIJN VOOR RAYTHEON MARINE COMPANY, MET INBEGRIP VAN ENIGE GARANTIE VAN VERKOOPBAARHEID OF GESCHIKTHEID VOOR EEN SPECIFIEK DOEL. (2) Raytheon Marine Company is niet aansprakelijk voor incidentele schade, gevolgschade of bijzondere (inclusief strafrechtelijke of meervoudige) schade. Alle producten van Raytheon Marine Company die hieronder worden verkocht of aangeboden, zijn uitsluitend hulpmiddelen voor de navigatie. De gebruiker is verantwoordelijk voor gebruik met gezond verstand en de juiste navigatievaardigheden, ongeacht de eisen van Raytheon apparatuur. 84066-6 maart 2000

Factory Service Centers United States of America Raytheon Marine Company Recreational Products 22 Cotton Road, Suite 280 Nashua NH 03063-4219, USA Telephone +1 603 881 5200 Fax +1 603 864 4756 www.raymarine.com Sales & Order Services

+1 800 539 5539 Ext. 2333 or +1 603 881 5200 Ext. 2333

Technical Support

+1 800 539 5539 Ext. 2444 or +1 603 881 5200 Ext. 2444

Product Repair Center

+1 800 539 5539 Ext. 2118

UK, Europe, Middle East, Far East Raytheon Marine Company Recreational Products Anchorage Park, Portsmouth PO3 5TD, England Telephone +44 (0)23 9269 3611 Fax +44 (0)23 9269 4642 www.raymarine.com Customer Support Telephone +44 (0)23 9271 4713 Fax +44 (0)23 9266 1228 E mail [email protected]

Stick barcode label here

Purchased from

Purchase date

Dealer Address

Installed by

Installation date

Commissioned by

Commissioning date

Owner’s name

Mailing address

This portion of card should be completed and retained by the owner.

Deze apparatuur werkt met bepaalde software elementen die aan Raytheon zijn geleverd door SiRF Technology Inc., waarop de volgende software licentie van toepassing is. Lees deze a.u.b. aandachtig SiRF LICENSE AGREEMENT IMPORTANT - READ CAREFULLY: This is a legal agreement (the “Agreement”) between SiRF Technology Incorporated, which has offices at 3970 Freedom Circle, Santa Clara, California 95054 (“SiRF”) and you. It is important that you read this document before using the software embedded in the product (the “Software”). By using the Software, you agree to be bound by these terms and conditions. 1. GRANT OF LICENSE. SiRF grants to you, subject to the terms and conditions of this Agreement, a non-exclusive, non-transferable right and license to use the Software only as part of the product in which it is embedded. You have no other rights to the Software. You may not copy, modify, disassemble, reverse engineer or decompile the Software. You agree not to remove, obliterate, or hide any copyright, trademark, confidentiality, patent or other proprietary notice, mark or legend appearing on the Software or on output generated by the Software. 2. OWNERSHIP. The Software is licensed, not sold. All right, title and interest in and to the Software in any form be the sole property of SiRF and/or its suppliers. 3. LIMITED WARRANTY REMEDIES; DISCLAIMER; LIMITATION OF LIABILITY Limited Warranty. SiRF warrants that for a period of ninety (90) days the Software will be in substantial compliance with SiRF’s applicable written technical documentation for the Software. SiRF shall, at its option, modify or replace all non-conforming Software. The foregoing remedy for breaches of the Software warranty is your exclusive remedy, and you hereby waive all other remedies. Disclaimer of Warranties. THE SOFTWARE IS LICENSED “AS IS.” EXCEPT AS SET FORTH IN THIS SECTION 3, SiRF DOES NOT REPRESENT OR WARRANT THAT ERRORS IN THE SOFTWARE WILL BE CORRECTED OR THAT THE SOFTWARE WILL RUN UNINTERRUPTED OR ERROR-FREE. EXCEPT AS SET FORTH IN THIS SECTION 4, THERE ARE NO WARRANTIES COVERING THE SOFTWARE, EITHER EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING WITHOUT LIMITATION ANY WARRANTY OF DESIGN, MERCHANTABLITY, FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE, OR AGAINST INFRINGEMENT. NO AGENT OF SiRF IS AUTHORIZED TO ALTER OR EXCEED THE WARRANTY OBLIGATIONS OF SiRF SET FORTH IN THIS AGREEMENT. Limitation of Remedies and Liability. TO THE EXTENT PERMITTED UNDER APPLICABLE LAW, SiRF DISCLAIMS LIABILITY, AND SHALL NOT BE LIABLE TO YOU, FOR ANY LOSS OF PROFIT, INDIRECT, INCIDENTAL, SPECIAL, PUNITIVE, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES ARISING OUT OF OR RELATING TO USE OF THE PRODUCT OR THE SOFTWARE. The maximum aggregate liability of SiRF arising out of this Agreement and any Product or Software, whether such liability arises from any claim based on breach or repudiation of contract, warranty, tort or otherwise, shall in no case exceed the actual price of the product whose license, use or other employment gives rise to the liability, to the extent such liability may be limited under applicable law. 4. TERM AND TERMINATION. This Agreement shall be effective on the date that you use the Software, and shall continue in effect until terminated in accordance with this Section 4. SiRF may terminate this Agreement for material breach by providing thirty (30) days written notice to you. Upon termination of this Agreement, all rights granted by this Agreement shall revert to SiRF, and you shall cease and desist all use of the Software. The following provisions of this Agreement shall survive its termination: Sections 2 through 11.

5. ASSIGNMENT. This Agreement shall inure to the benefit of and be binding upon each party’s permitted successors and assigns.

6. GOVERNING LAW. The validity, interpretation, construction and performance of this Agreement shall be governed by the laws of the State of California, excluding its conflict of laws principles.

7. LEGAL REQUIREMENTS. You may not export, re-export, divert, transfer or dis-close, directly or indirectly the Software and any related technical information or materials without complying strictly with all legal requirements. You agree to comply with all applicable federal, state and local orders, laws, regulations and ordinances, including specifically United States federal government regulations relating to use of products containing global positioning systems technology.

8. U.S. GOVERNMENT RESTRICTED RIGHTS. The Software and Documentation are provided with Restricted Rights. Use, duplication, or disclosure by the Government is subject to restrictions as set forth in this Agreement, pursuant to DFARS 227-7202-3 or subparagraphs (c)(i) and (2) of the Commercial Computer SoftwareRestricted Rights at 48 CFR 52.227-19, as applicable, or as set forth in the particular department or agency regulations or rules that provide SiRF with protection equivalent to or greater than the above-cited clause. The Manufacturer is SiRF Technology Incorporated, 3970 Freedom Circle, Santa Clara, California 95054.

9. MISCELLANEOUS. This Agreement contains the entire understanding and agreement between the parties respecting the subject matter hereof and all prior understandings, representations and agreements of the parties, whether oral or written, with respect to the subject of this Agreement are superseded in their entirety. If any provision of this Agreement shall be held by a court of competent jurisdiction to be illegal, invalid or unenforceable, the remain-ing provisions shall remain in full force and effect. This Agreement may not be supplemented, modified, amended, released or discharged except by an instrument in writing signed by each party’s duly authorized representative. This Agreement is in the English language only, which language shall be controlling in all respects. The rights and obligations of each party to this Agreement shall not be governed by the provisions of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods. If any action at law or in equity, including an action for declaratory relief or injunctive relief is brought to enforce or interpret the provisions of this Agreement, the prevailing party shall be entitled to reasonable attorneys’ fees in addition to any other relief to which the party may be entitled. Any waiver by either party of any default or breach hereunder shall not constitute a waiver of any provision of this Agreement or of any subsequent default or breach of the same or a different kind.

Raynav 300 GPS Plotter. Gebruikershandleiding

Recommend Documents