r 1,-
Tekst Dea Loher
Regie Alize Zandwijk
een zwarte komedie
ALS EEN CICADE Zo vaak hebben ze me gedood, zo vaak ben ik gestorven. Maar toch ben ik hier en sta weer op. Ik dank het ongeluk en de hand met het mes, omdat het me zo slecht doodde, dat ik verder zong. Ik zing als een cicade in de zon na een jaar onder de aarde, als een overlevende, die uit de oorlog terugkeert. Zo vaak hebben ze me weggevaagd, zo vaak ben ik verdwenen, naar mijn eigen begrafenis ging ik alleen en huilend. Ik maakte een knoop in mijn zakdoek, maar toen vergat ik weer, dat het niet de enige keer was, en ik zong verder. Ik zing als een cicade in de zon na een jaar onder de aarde, als een overlevende, die uit de oorlog terugkeert. Zo vaak hebben ze je gedood zo vaak zul je weer opstaan, hoeveel nachten nog zul je vertwijfeld moeten doorbrengen? In het uur van de schipbreuk en de donkerte zal iemand je redden, opdat je verder zingt. Uit Dieven Maria Elena Walsh, 1972
DIEVEN
DROMEN VAN EEN LEVEN DAT NOOIT KOMT In samenwerking met de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS)
Denkt u, dat er veel van mijn soort zijn. Mensen die leven alsof ze niet leefden. Die zich door hun eigen leven heen stelen, voorzichtig en schuw, alsof niets daarvan hen toekomt, alsof ze geen recht hadden zich erin te bevinden. Alsof we dieven waren. Na Onschuld (2007) en Het Laatste Vuur (2009) ensceneert Alize Zandwijk nu Dea Loher's allernieuwste stuk: Dieven. Een caleidoscoop aan verhalen waarin Dea Loher twaalf verloren zielen opvoert die dromen van een beter leven, die hopen hun leven nog inhoud te kunnen geven, die bang zijn voor alles wat onbekend is, die elkaar bespieden. We zijn getuige van de absurditeit van het bestaan. Twaalf intrigerende personages zijn op zoek naar de zin van hun leven. Ze zijn vreemd, ze zijn menselijk, ze zijn alleen. Erwin Tomason, een oude man in een bejaardentehuis, droomt ervan weg te kunnen. Maar de bus die vroeger twee keer per dag reed, rijdt nog maar zelden. Zijn alleenstaande dochter dekt elke avond de tafel voor haar denkbeeldige man en kind. Ze werkt in een tot verval geraakt kuuroord waar ze een wolf heeft gesignaleerd en droomt ervan dat het oord een natuurpark zal worden. Haar broer Finn komt zijn bed niet meer uit. Net als zijn vader werkte hij bij een verzekeringsbedrijf. Op de muren schrijft hij alles wat hij zich herinnert: telefoonnummers, verzekeringsnummers, soorten verzekeringen, gedichten en herinneringen. Ira Davidoff wacht al drieënveertig jaar op haar vermiste man. Monika Tomason werkt in een supermarkt en hoopt gepromoveerd te worden naar het buitenland. Meneer en mevrouw Schmitt voelen zich bespied door een dier. Mira Halbe is zwanger van haar veel oudere partner Josef Erbarmen. Hij wil het kind, zij wil het niet, omdat haar vader een onbekende voor haar is. Niets is meer zeker, alles verbrokkelt. Wolven lijken zich op te dringen aan de rand van de stad. Mensen die leven alsof ze niet leven, die de kern en samenhang uit het oog zijn verloren. Met veel humor, en zinnen die door de ziel snijden, toont Dea Loher een wereld die langzaam maar zeker afbrokkelt en waar iedereen nog een plek in probeert te veroveren. Een wereld waarin bejaarden worden weggestopt, waarin banen onzeker zijn, waarin de natuur iets bedreigends is, waarin mensen bang zijn voor de ander, waarin ze planeten lijken op een verstoorde baan. Dieven kent geen grote centrale gebeurtenis die als katalysator werkt. De grote dramatische gebeurtenis is dat mensen willen ontsnappen aan hun eigen leven.
Voor slechts € 12,50 kunt u een tekstboek van de voorstelling aanschaffen. Vaak verkrijgbaar in het theater, anders op www.rotheater.nl
tekst Dea Loher regie Alize Zandwijk dramaturgie en vertaling Liet Lenshoek decorontwerp Thomas Rupert kostuumontwerp Inge Büscher lichtontwerp Marc Heinz muziek Florentijn Boddendijk en Remco de Jong Finn Tomason Nasrdin Dchar Linda Tomason Fania Sorel Erwin Tomason Willy Thomas Thomas Tomason Wouter Hendrickx Monika Tomason Sylvia Poorta Meneer Schmitt Marc De Corte Mevrouw Schmitt Jacqueline Blom Josef Erbarmen Lukas Smolders Mira Halve Caroline Liekens Gabi Nowotny Greet Verstraete Rainer Machatschek Yahya Gaier Ira Davidoff Esther Scheldwacht productieleiding Ad van Mierlo productieassistentie Hanneke Wolthof regieassistentie Karin Netten coördinatie techniek John Thijssen techniek Arjen Fortuin, Sidney van Geest, Andi Krijgsman, Maurice Leentvaar, Rob van Leeuwen, Tom van der Linden (stage) uitvoering decor Decoratelier KVS en techniek Ro Theater rekwisieten Tamar Stalenhoef assistentie kostuumontwerp Anne Jörgensen coördinatie kostuums Roelie Westendorp uitvoering kostuums Erik Bosman en Karin van der Leeuw kleden Erik Bosman coördinatie kap / grime Cynthia van der Linden kap / grime Hanneke van Roon taal- en stemcoach Eric Hermans met dank aan Goethe-Instituut
DEA LOHER OVER DIEVEN
DE WOLF WORDT EEN VOORBODE VAN DE HOF VAN EDEN Dea Loher wordt internationaal gezien als een van de meest toonaangevende hedendaagse toneelschrijvers. Ze ontving een grote hoeveelheid prijzen voor haar toneelteksten en won de Berliner Literaturpreis, een prestigieuze prijs die normaliter alleen aan romanschrijvers wordt toegekend. Dea Loher is een politiek auteur die de maatschappij in al haar gespletenheid laat zien. Zij toont een open wereld zonder eenduidige antwoorden of meningen. Haar teksten zijn krachtig, rauw, wonderlijk, anders, pijnlijk en humoristisch. Wat is haar kijk op Dieven? Onschuld en Het Laatste Vuur hebben allebei een centrale dramatische gebeurtenis, bij Dieven lijkt alles meer uit elkaar geslagen. Geloof je niet meer in het gemeenschappelijke?
“Ik heb een andere invalshoek gekozen voor dit stuk. Er is geen centrale handeling meer waarop alle personages zich richten of die voor hen allemaal bepalend is. Dat is bewust anders dan in de stukken hiervoor, ook omdat ik de dramaturgie daarvan niet wilde herhalen. Daarom bestaat Dieven uit parallelle verhaallijnen die elkaar nauwelijks raken en ontstaat het gevoel van eenzaamheid en het verlies van het gemeenschappelijke. De dramatische gebeurtenissen die desondanks plaatsvinden – de zelfmoord van Finn, de scheiding van Monika en Thomas, de zoektocht naar de biologische vader van Mira, de moord op Josef – , zijn nog altijd heel ingrijpend, maar alleen voor de personages die het betreft. Er zijn verschillende kleine epicentra in het stuk, niet één heel grote.”
Het lijkt alsof niemand meer echt handelt in Dieven. Staan deze personages voor de verlamming van onze tijd? Waarom zijn ze tot stilstand gekomen? Waar komt die totale machteloosheid vandaan?
“Het is niet zo dat niemand meer handelt in het stuk. Monika bijvoorbeeld doet haar uiterste best om promotie te maken en in het buitenland te gaan werken, dat eindigt met de scheiding van het echtpaar. Josef probeert de vader van Mira te vinden en wordt daarbij omgebracht, Rainer probeert op een ingenieuze, bedrieglijke manier aan vrouwen en geld te komen. Aan de ene kant gebeurt er dus heel veel, maar aan de andere kant heb je Erwin en Ira, en in zekere zin Linda, die hun leven met wachten doorbrengen en daar op verschillende manieren op reflecteren. Ik moet toegeven dat ik dit keer meer geïnteresseerd was in een toestand dan een actie. Finn was daarbij mijn uitgangspunt. Ik wilde mezelf, en de toeschouwers, heel veel tijd geven om de personages te bekijken zoals ze zijn, en ze minder laten bepalen door wat ze doen of hoe ze zich in een conflict gedragen. In plaats van een handeling die naar een dramatisch hoogtepunt toegaat heb ik gekozen voor een heel normale beweging in de tijd. Alsof je op een willekeurige dag een camera aanzet en een tijd de personages volgt. Je krijgt dan een toevallige uitsnede van hun levens waarop alle mogelijke gebeurtenissen zich voordoen: grappige, irritante,
Foto: Arno Declair
gewelddadige. Of misschien alleen een fluisterend gesprek bij een bushalte.” Verschillende personages in Dieven heten Tomason, een naam gebaseerd op het kunstwerk van de Japanse kunstenaar Genpei Akasegawa. ‘Tomason’ staat in zijn werk voor een voorwerp zonder doel, zonder zin. Is dat de ziekte van onze tijd? Dat wij ons leven als zinloos ervaren?
“Dat is in ieder geval de angst van de meeste personages in het stuk. Het is de angst voor dat wat zou kunnen gebeuren als het leven niet meer op iets bepaalds gericht is zoals werk, liefde of de zorg voor een kind. Het schijnt dat wij altijd een doel moeten hebben in ons leven, ook al is het een verborgen doel. Maar het leven is er, ook als we niets doen en we geen plan hebben. Ira is waarschijnlijk het enige personage dat begrijpt wat dat betekent. Zij zegt: “Oké, ik heb mijn leven vergooid, ik heb niets gedaan en niet gehandeld. En dat deed ik uit het verkeerde motief, namelijk uit angst. Ik wilde het leven als iets vanzelfsprekends leven, en dat is me niet gelukt.” Toch is Ira niet bitter en dat bevalt me aan haar. Zoals ik Akasegawa lees, die de Tomasons als eerste verzameld en gedocumenteerd heeft, is er ook nog een andere interpretatie die ik heel mooi en verlichtend vind. Stel dat van een deur alleen nog de scharnieren bestaan, of dat een trap nergens heenleidt behalve naar boven en het niets. Dan kun je zeggen dat het voorwerp zijn doel heeft verloren, maar je kunt ook zeggen dat het daarvan bevrijd is. Daardoor heeft het misschien heel veel doeleinden, en misschien ook helemaal geen. Betekenis ontstaat pas als iemand ergens een betekenis aan geeft. Aan een scharnier zonder deur kan je een jas ophangen of een waslijn vastknopen. Je kunt het verven of gewoon bekijken als een ding aan de muur.”
Wolven lijken op te rukken aan de rand van de stad. Ze staan zowel voor de hoop op iets nieuws als voor de angst voor het onbekende en de natuur. Waarom wolven?
“Wolven staan voor ongetemde, archaïsche natuur en vrijheid, maar ook voor een zekere verbondenheid. Voor Linda hebben de wolven uitsluitend een positieve betekenis want zij hoopt dat zij het ‘natuurpark’ zullen brengen. Het absurde daarvan is dat de wolven in Linda’s beleving helemaal niet als wild of bedreigend gezien worden, maar zij hen van het begin af aan als een concept van beschaving ziet. Ze plaatst hen in een toekomst die haar en haar omgeving werk en geld zullen brengen. De wolf, het prototype van de wildernis, wordt daarmee een vanzelfsprekende voorbode van de Hof van Eden.” Dieven is treurig maar ook heel grappig. Werkt humor bevrijdend voor jou?
“Als ‘ie zwart is wel.”
LIET LENSHOEK EN THOMAS RUPERT
LEVENS ALS LEGE DOZEN Dramaturg Liet Lenshoek en decor-en kostuumontwerper Thomas Rupert verdiepten zich met Dieven alweer voor de derde keer in een voorstelling van Dea Loher. Hoe gingen ze dit keer te werk en wat is hun persoonlijke band met deze voorstelling? Een gesprek over levensgevoel, humor en theater maken als doorlopend proces. Iedereen heeft thuis wel een of meerdere dozen staan met een heel leven erin. Ook Thomas Rupert heeft zo’n doos, met daarin de laatste bezittingen van zijn grootmoeder. Het werd de inspiratiebron voor zijn decorontwerp van Dieven, waarin honderden kartonnen dozen verspreid over het toneel liggen. Thomas: “Uiteindelijk past ieder leven in zo’n doos, dat vond ik een mooi gegeven. Maar de tekst ging pas echt leven voor mij toen ik de acteurs zag spelen en de kleinste scènes weergaloos bleken te zijn.” Liet Lenshoek merkte tijdens het vertalen van de oorspronkelijk Duitse tekst dat de inhoud soms dichtbij kwam. Liet: “Ik zat te huilen achter mijn computer bij de passage over de zelfmoord van het personage Finn. Niet eens omdat het gruwelijk was, maar omdat het zo ontzettend precies werd beschreven. Het was rauw, maar tegelijkertijd heel troostrijk. Dea Loher weet in Dieven heel treffend de essentie van menselijke gedachtes te pakken. De machteloosheid van echt willen leven en er toch buiten blijven staan is de simpele gedachte van Dieven, maar daar zit een diep levensgevoel onder.” Grote thema’s, maar een zware voorstelling is Dieven toch niet. Liet: “Dit stuk is treurig, heftig en heel erg grappig tegelijkertijd. Een van de verhaallijnen gaat bijvoorbeeld over een ouder echtpaar dat denkt dat het wordt bespied door een wolf. Als ze een sigarettenpeuk vinden zijn ze er compleet van overtuigd dat de wolf dus rookt. Dat soort rare gedachtekronkels en gesprekken voert Dea Loher heel ver door, waardoor het toch lichter wordt. Eigenlijk heeft Dea Loher met Dieven een soort Drie Zusters van Tsjechov geschreven. Die zussen willen naar Moskou, maar gaan nooit. Het mededogen voor mensen die een beter leven willen, die dromen van iets maar daar niet aan toekomen en eigenlijk niet weten waarom, is typerend voor het werk van Dea Loher” Dieven is het derde deel van de Dea Loher trilogie die startte met Onschuld (2007) en een vervolg kreeg met Het Laatste Vuur (2009). Thomas en Liet waren ook bij deze producties betrokken. Verloopt de samenwerking nu anders dan toen? Thomas: “Alize en ik hebben de afgelopen jaren steeds meer Foto: Victor Bergen Henegouwen
een gemeenschappelijke taal ontwikkeld. Het gaat nu niet meer zozeer over ‘het beeld voor de voorstelling’ maar juist over het proces en de lijn die we willen volgen. We zijn tot aan de dag van de première nog aan het schaven, schuren, slijpen en bijwerken. Er is geen vast begin- of eindpunt meer.” Liet: “Voor mij geldt dat zoeken naar de grote lijn ook. Als we een voorstelling maken denken we al aan hoe het volgende stuk dat weer kan verbinden, alsof we een groot verhaal vertellen. Dat is ook zo mooi aan deze drie stukken van Dea Loher, want ze zijn én fantastisch én ze zijn samen onderdeel van iets groters.” Thomas: “Ook wat decor betreft staat Dieven niet op zichzelf, de hellende vloer uit Onschuld wordt bijvoorbeeld in alle drie de stukken gebruikt. Ik vond het destijds mooi om alles uit evenwicht te laten zijn, alsof je een huis bouwt dat nét in alles uit zijn verband is. En dat idee bleef.” Die drie Dea Lohers zijn op zaterdag 26 maart 2011 tijdens het Ro Festival achter elkaar te zien in een unieke Lohermarathon in de Rotterdamse Schouwburg. Welk nieuw stuk van de Duitse schrijfster kunnen we daarna verwachten? Liet: “Tijdens de Weken van de Waanzin doen we in ieder geval twee miniatuurtjes van haar uit de tijd voordat ze montagestukken ging maken. En ooit schrijft Dea speciaal iets voor Alize. Want die twee zijn echt zielsverwanten. Qua thematiek en humor klopt het helemaal tussen hen.” Liet Lenshoek is sinds 2005 als dramaturg verbonden aan het Ro Theater. Ze vertaalde twee eerdere stukken van Dea Loher (Onschuld, Het Laatste Vuur) en was dramaturg van onder meer Baal (2008), Moeders (2009) en Branden (2010). Thomas Rupert werkt ruim tien jaar als vaste ontwerper voor Alize Zandwijk in onder andere Nachtasiel (1998), Bruiloft (2003), Meiskes en Jongens (2005) en Branden (2010). In seizoen 2010-2011 ontwierp hij voor het Ro Theater de decors van Hondsdagen en Dieven. Thomas Rupert is verbonden als gastdocent aan de Kunstacademie Maastricht en aan de Wimbledon School of Art in Londen, afdeling theatervormgeving.
ACTEURS OVER DIEVEN Wat doet de tekst van Dieven met de twaalf acteurs? Jacqueline Blom, Marc De Corte, Nasrdin Dchar, Yahya Gaier, Wouter Hendrickx, Caroline Liekens, Sylvia Poorta, Esther Scheldwacht, Lukas Smolders, Fania Sorel, Greet Verstraete en Willy Thomas vertellen. Willy Thomas
“De beste naaste is een dode naaste. Dat is een uitspraak van Søren Kierkegaard die heel veel zegt over het cynisme van deze tijd en de personages in de stukken van Dea Loher. De mensen die haar stukken bevolken zijn een soort vuilnisbak van het kapitaal. Tolerantie betekent vandaag de dag: laat me met rust, ik wil niks met deze wereld te maken hebben. Mensen willen niks van elkaar, maar duwen elkaar juist weg.” Willy Thomas (1959) speelde voor het Ro Theater onder andere in Onschuld en Het Laatste Vuur. Willy is medeoprichter van het Brusselse theatergezelschap Dito’Dito en maakt deel uit van het ensemble van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS). Hij werkt onder andere samen met de Vlaamse kunstenaar/ theatermaker Benjamin Verdonck.
Fania Sorel
“Dieven gaat over de ultieme uitzichtloosheid. Als je het besef hebt dat er geen doel meer is, dan houdt alles toch op?” Fania Sorel (1971) is sinds 1999 verbonden aan het Ro Theater. Daar speelde zij onder andere de mannelijke hoofdrol in Bertold Brecht’s Baal, in Dea Loher’s Onschuld en Nawal in Branden van Wajdi Mouawad. Dit seizoen was Fania te zien in Branden en Amazones en speelt ze tijdens de Weken van de Waanzin. In 2007 ontving Fania de Colombina voor haar rol als Rosa in Dea Loher’s Onschuld, juni 2010 werd ze genomineerd voor de Theo D’Or 2010 voor haar spel in Branden.
Wouter Hendrickx
“Dieven gaat voor mij heel erg over deze tijd, over mensen die ontevreden zijn over hun leven maar heel afwachtend zijn. Ik heb het idee dat de generatie van mijn ouders veel meer actie ondernam. Nu berusten we, zowel in het persoonlijk leven als in maatschappelijk opzicht. Mensen zijn bang voor het onbekende, voor alles wat anders is. Dat zie je ook terug in het stuk. Wat mij zo in Dieven aantrekt is het gevoel van verloren zijn, in combinatie met de humor.” Wouter Hendrickx (1975) studeerde in 1997 af aan Studio Herman Teirlinck en speelde onder meer in theaterproducties van BRONKS, Blauw vier, HETPALEIS, de Roovers en Lampe. Wouter is bekend van films als Verlengd Weekend (2005) en zijn rollen in de Vlaamse televisieseries Witse en Jes. In 2009 speelde hij in de film De helaasheid der dingen ‘Nonkel Petrol’. Voor die rol ontving hij in 2010 de prijs voor beste acteur in een bijrol tijdens de Vlaamse Filmprijzen.
Greet Verstraete
“Het niet aankunnen van de werkelijkheid, daar gaat het stuk voor mij over. Soms proberen we ons vast te klampen aan strohalmpjes, omdat we niet willen zien dat er meer niet is. Alles is in Dieven uitvergroot, de situaties en de personages, maar ik weet zeker dat iedereen zich er in essentie in kan herkennen.” Greet Verstraete (1983) studeerde in 2008 af aan de Amsterdamse Theaterschool. Daarna werkte ze met Guy Cassiers en Olympique Dramatique aan De Geruchten, naar de gelijknamige roman van Hugo Claus. Ze speelde de monoloog Sneeuwwitje en de 77 vergiften van Hanneke Paauwe, en werkte daarnaast voor Ontroerend Goed en het Arsenaal. Vorig seizoen speelde ze in Titus Andronicus van KVS, geregisseerd door Raven Ruëll. In 2012 is ze te zien in de televisieserie Het Goddelijke Monster naar De Monstertrilogie van Tom Lanoye. Dieven is haar eerste productie bij het Ro.
Sylvia Poorta
“Toen heb ik ervaren, dat ik geen individu ben, is een uitspraak van Monika, het personage dat ik speel. Kijk, onze kinderen zijn groot geworden met het idee dat ze allemaal prinsen en prinsessen zijn, onze ouders hebben nog het gemeenschapsgevoel gekend en wij zijn opgevoed met het idee dat je een individu bent; dat je iemand bent. En opeens kom je erachter dat dat niet zo is. Dat je eigenlijk niet zoveel voorstelt. Dan stort je wereld in.” Sylvia Poorta (1961) speelde tussen 1988 en 1993 bij het Ro Theater en is sinds 2007 opnieuw verbonden aan het gezelschap. Ze speelde onder andere in Onschuld, Baal en Het Laatste Vuur. Dit seizoen was Sylvia te zien als Leni Riefenstahl in Amazones en speelt ze tijdens de Weken van de Waanzin. In 1996 won Sylvia de Theo d’Or voor haar spel als Mefisto in Faust bij De Trust. Ze werd twee maal genomineerd voor de Colombina: voor haar rol als Mevrouw van Havezat in Onschuld (2007) en voor haar rol als Susanne in Het Laatste Vuur (2009). Naast haar werk voor het Ro Theater is Sylvia bekend van films als Zus & Zo (2002), Skin (2007) en De Griezelbus (2005). Najaar 2010 was ze te zien in de verfilming van Lang & Gelukkig.
Lukas Smolders
“Zolang we achtervolgd worden door verdriet, gemis, eenzaamheid, verlatenheid en geborgenheid, betekent het dat we bestaan. Alles kan klinken als het afgaan van een kogel, de explosie van een bom of het razen van een hart. Dieven gaat over de onkunde om te leven.” Lukas Smolders (1964) is sinds 2007 verbonden aan het Ro Theater. Daar was hij onder andere te zien in Daklozen on Ice, Het begint vandaag en Koning Lear. Komend seizoen is Lukas te zien in Amazones, Dieven en tijdens de Weken van de Waanzin. Naast zijn werk voor het Ro Theater is Lukas onder andere bekend van de televisieserie Flikken (1999-2009) en de film Gaston’s War (1997).
Caroline Liekens
“De eenzaamheid raakt me diep; het gevoel dat je niet bij elkaar kunt komen, dat je altijd ver van elkaar verwijderd blijft.” Caroline Liekens (1984) studeerde in 2006 af aan de Amsterdamse Theaterschool. Ze werkte bij Antigone, waar ze de voorstelling Troebelroes maakte. Bij het Nationale Toneel speelde ze o.a. in Hedda Gabler en Over Dieren. Daarnaast speelde ze ook nog bij Studio Orka (Mijnheer Porselein), Generale Oost (Heet water voor allen) en de Rode Boom (La Ville Qui Respire). Binnenkort is zij weer te zien als kleine zeemeermin in ZMRMN van Froe Froe.
Esther Scheldwacht
“Ik herken me in het lied dat zegt: Wat er ook gebeurt, ik sta op en ik zing verder. Mijn personage, Ira, komt echt tot een inzicht, dat vind ik heel erg mooi. Ze realiseert zich dat ze een groot deel van haar leven vergooid heeft, en wil dat ook best inzien. Ze kan door, omdat ze niet langer ontkent.” Esther Scheldwacht (1968) sloot zich na haar afstuderen in 1991 direct aan bij het Ro Theater en speelde onder andere in Tartuffe, Kermis in de Hel en Who’s Afraid of Virginia Woolf? Na 2001 volgen stukken als Meiskes en Jongens, Koning Lear en Branden. Dit seizoen is Esther te zien in Dieven. Naast het Ro Theater is Esther onder andere bekend van televisieprogramma’s We zijn weer thuis (1989-1994) en De Vloer Op (2010) en de film Terug naar de Kust (2009). Esther speelt ook regelmatig bij het Nationale Toneel.
Marc de Corte
“Waar ik het meest door ben getroffen in dit stuk is dat de personages geen enkele hulp hebben aan elkaar. Niemand kan de ander helpen. Dat is heel erg iets van deze tijd. Zoals het in het stuk ook letterlijk wordt benoemd: als planeten op een verstoorde baan.” Marc De Corte (1965) speelde voor het Ro Theater onder andere in Nachtasiel, Proust 1 & 3 en Koning Lear. Dit seizoen is hij te zien in Dieven. Naast zijn werk voor het Ro Theater is Marc docent toneel aan de Stedelijke Muziekacademie August De Boeck in Asse (B).
Jacqueline Blom
“De supermarktcheffin die denkt dat ze de crisis kan ontsnappen, dat zij de dans wel zal ontspringen. En de baas boven haar denkt dat ook over zichzelf. Ik herken dat mechanisme: de behoefte te ontsnappen aan de dreiging. Dea Loher beschrijft heel mooi de vooravond van een radicale verandering, van de echte crisis. Zij tekent heel ontroerend de uitslag van de golven op. De grote golven kennen we, dat is het nieuws, maar dit zijn de gevolgen voor individuele levens. Het is fantastisch om haar werk te spelen: haar teksten bieden oneindig veel mogelijke gedachten en betekenissen en beelden.” Jacqueline Blom (1961) is sinds 2001 aan het Ro Theater verbonden. Daar was zij onder andere te zien als Grace in Dogville, in Meiskes en Jongens en De Gebroeders Karamazov. Dit seizoen was Jacqueline te zien in Amazones en speelt ze tijdens de Weken van de Waanzin en in Boijmans TV. Naast haar werk voor het Ro Theater is Jacqueline bekend van televisieseries als Pleidooi (1993-1995), Oud Geld (1998), Loenatik (1995-2001) en films als Ellis in Glamourland (2004) en Zadelpijn en ander Damesleed (2007).
Yahya Gaier
“Dat je niet jezelf bent, maar nét ernaast.” Yahya Gaier (1974) speelde voor het Ro Theater rollen in Koning Lear en Branden. Dit seizoen speelde hij in Hondsdagen en is hij te zien tijdens de Weken van de Waanzin. De voorstelling De Buikspreekster waar hij in speelde kreeg in 2001 de VSCD Mimeprijs. Voor zijn eindexamensolo kreeg hij de Prins Bernhard Cultuur Fonds opdracht en hij maakte eigen theatervoorstellingen. Voor de film Het Schnitzelparadijs (2005) won hij een -gedeeld- Gouden Kalf voor beste mannelijke bijrol. Yahya is bekend van films als Beetje Verliefd (2006) en Kicks (2009) en speelde in televisieserie Najib en Julia (2001).
Nasrdin Dchar
“Dieven raakt voor mij echt een kern. We leven in een tijd waarin angst overheerst. Mensen zijn niet meer capabel om tegen elkaar te zeggen wat ze eigenlijk willen zeggen, en daardoor is er heel veel schijn.” Nasrdin Dchar (1978) speelde voor het Ro Theater in Koning Lear, Het begint vandaag en Branden. Hij is bekend van televisieseries als Deadline, Shouf Shouf en De Troon en hij speelde in de film Tirza (2010). Scenarioschrijfster Maria Goos schreef speciaal voor Nasrdin de voorstelling Oumi, over zijn Marokkaanse moeder en familie (première april 2011).
ro festival 2011
ter”
a nd the e r e t t i ch “**** S kskrant l De Vo
r nd” u u V te oeit van begin tot ei r.nl s theate o r B f s “ j aat L spri graa t egang e Tele o e t D e d H ld burg - Bepaal zelf u h c w s Schou n e s m O rda Rotte maart lem 12-26 ge no prob a Langu
Bepaal zelf de toegangsprijs DEA LOHER TRILOGIE, REUZEN, MOEDERS, OPENBARE REPETITIES, SO YOU THINK YOU CAN ACT, UITGEBREID RANDPROGRAMMA
Het Ro Festival is het jaarlijkse moment waarop het Ro Theater zich presenteert in de Rotterdamse Schouwburg. Wegens succes wordt ook deze festivaleditie het concept ‘Bepaal zelf de toegangsprijs’ opnieuw toegepast, om zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met het Ro Theater. Dit jaar staat het festival voor een groot deel in het teken van de meest interessante toneelschrijfster van dit moment: Dea Loher. Speciaal voor het Ro Festival keert de voorstelling Dieven, na afloop van de landelijke tournee, terug naar Rotterdam. Ook Onschuld en Het Laatste Vuur, allen in regie van Alize Zandwijk, worden opnieuw opgevoerd tijdens het Ro Festival. Alle voorstellingen uit deze zogenaamde Dea Loher-trilogie zijn tijdens het festival apart te bezoeken. Op zaterdag 26 maart worden ze eenmalig aansluitend vertoond tijdens een exclusieve, negen uur durende marathoneditie. Het Ro Festival opent op zaterdag 12 maart 2011 met de première van Reuzen. Reuzen is zijn eerste voorstelling voor de grote zaal en wordt verbonden aan een feestelijk programma waarbij ‘Live Action Role Playing’ (L.A.R.P.) en de omgeving van de Rotterdamse Schouwburg een grote rol zullen spelen. Ook Alize Zandwijks gelauwerde voorstelling Moeders keert terug tijdens het Ro Festival. In Moeders nemen we letterlijk een kijkje in de keuken van vrouwen met verschillende culturele achtergronden en hun universele verhalen over moederschap, eten, dromen en verbondenheid. Acteur Jack Wouterse geeft tijdens een openbare repetitie een voorproefje van de speciaal voor hem geschreven monoloog over verslaving: SLA AF. Deze voorstelling gaat in première tijdens de Weken van de Waanzin van het Ro Theater (zie pagina 13 van dit magazine) en keert in het nieuwe theaterseizoen terug. Tijdens het Ro Festival wordt een uitgebreid randprogramma gerealiseerd in samenwerking met diverse Rotterdamse gastcuratoren uit verschillende kunstdisciplines. Onder de werktitel So You Think You Can Act? maken regisseurs Jetse Batelaan en Alize Zandwijk live en ter plekke in de grote zaal van de Rotterdamse Schouwburg een voorstelling met het publiek. Met meer mensen op het podium dan ooit is vertoond. Voor iedereen een unieke kans om deel te nemen aan een eenmalig participatie-experiment in de grote zaal van de Rotterdamse Schouwburg. za 12 t/m za 26 mrt première za 12 mrt (opening Ro Festival) locatie Rotterdamse Schouwburg Alle voorstellingen van Dea Loher worden voorzien van Engelse boventitels en zijn daarom zeer geschikt voor een internationaal publiek.
weken van de waanzin
OVER DE ACHTERKANT VAN DE REDE, ANGSTEN EN GEKTE LOCATIE RO THEATER do 4 T/M zo 8 MEI 2011, DAARNA OP TOURNEE LET OP: KEERT TERUG NAAR HET RO THEATER VAN wo 1 T/M za 12 JUNI 2011
Naast het Ro Festival presenteert het Ro Theater dit voorjaar een kleinschalig en vernieuwend theaterfestival in eigen huis met veel premières, talent, nieuwe ideeën en het volledige ensemble van het Ro Theater. Tijdens de Weken van de Waanzin zijn in alle zalen van het Ro Theater doorlopend (korte) voorstellingen te zien over de achterkant van de rede, angsten en gekte. Nieuwe, buitenlandse stukken worden geïntroduceerd, jonge en gerenommeerde Nederlandse schrijvers schrijven speciaal voor het Ro Theater nieuwe teksten.
DEA LOHER
Na Onschuld, Het Laatste Vuur en Dieven zal het werk van Dea Loher bij het Ro Theater gespeeld blijven worden vanwege haar grootse teksten die het alledaagse overstijgen. Voordat ze montagestukken schreef maakte Dea Loher een aantal korte toneelstukken. Over mensen die zich aan de rand van het normale bevinden, verstrikt zijn geraakt en geen uitweg meer weten, vastlopen in eenzaamheid en hun eigen gedachten. Tijdens de Weken van de Waanzin worden de teksten Licht en Samurai van Loher geregisseerd door Sarah Moeremans en Jetse Batelaan. Licht is een stuk over een presidentsvrouw en haar schaduw, Samurai gaat over een man en zijn wekker. Licht
tekst Dea loher regie Sarah Moeremans met Jaqueline Blom en Sylvia Poorta
als ze over verslaving spreken. Hun ontmoetingen leidden tot een tekst van een man die bij vlagen zijn verslaving inziet, afgewisseld met de afkeuring van anderen. De man verklaart zich en probeert zich te verklaren, ontkent, zoekt en raakt steeds meer verstrikt in zijn net van gebruik en walging.
Bos (1982) studeerde twee jaar geleden af als schrijver aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en schreef afgelopen seizoen met Berm een lichte, ontroerende tekst over de laatste ontmoeting van een moeder met haar dochter. Het stuk werd succesvol gespeeld in Theater Bellevue.
tekst Oscar van Woensel regie Alize Zandwijk met Jack Wouterse
tekst Rik van den Bos met Gijs Naber en Herman Gilis
ROOS, OF LIEFDE IS NIET GENOEG
Na haar eerste voorstelling Honger, naar een negentiende eeuwse tekst over armoede en de gevolgen daarvan, maakt Sarah Moeremans tijdens de Weken van de Waanzin haar tweede productie bij het Ro Theater. Als geen ander weet Moeremans klassiek en nieuw repertoire een intense draai te geven. In Roos, of liefde is niet genoeg plaatst schrijver Armin Petras de rede van de burgerij tegenover de gekte van de wereld van de popmuziek, anarchie en het verlangen naar het duister. Ed en Gina zijn hardrockers. Hij is gitarist, zij ex-groupie en zwanger van hem. Als een ander Gina seksueel benadert, gaat Ed helemaal los en slaat de man in elkaar. Ed komt in een psychiatrische instelling en wordt pas na tien jaar ontslagen. Gina heeft een nieuw leven opgebouwd met een geslaagde man en drie dochters. Toch maakt Ed weer gevoelens bij haar los die voorbij gaan aan de rede en het burgerlijk geluk.
Samurai
tekst Dea loher regie Jetse Batelaan met Bart Slegers
tekst Armin Petras regie Sarah Moeremans met ensemble Ro Theater decor en licht Julian Maiwald
SLA AF
leger
Verslaving is aanwijsbaar, het huist in de hersens op een plek die bij verslaafden groter is dan bij niet-verslaafden. Maar de meeste verslaafden ontkennen alles. Want als je toegeeft, wat dan? Schrijver Oscar van Woensel en acteur Jack Wouterse weten allebei waar ze het over hebben
De jonge schrijver Rik van den Bos schrijft een tekst voor Ro acteurs Herman Gilis en Gijs Naber. Over de traumatische ervaringen van een soldaat, over de zinloosheid van de oorlog, de nachtmerries die hem teisteren en het gevoel voorgoed buiten de wereld staan. Rik van den
TARANTA
Beppe Costa geeft zich met de actrices van het Ro Theater over aan muziekaal exorcisme; een herhaling van bewegingen en ritmes die voorbij gaan aan de taal en de psyche. Ze baseren zich op de Tarantella: een wervelende dans om los te komen van depressies en psychische problemen. Het ritme van de muziek en de dans veroorzaakt een sterk effect. muziek en concept Beppe Costa met Jacqueline Blom, Hannah van Lunteren, Sylvia Poorta, Fania Sorel
RANDPROGRAMMA Naast de voorstellingen wordt een uitgebreid randprogramma ontwikkeld, waaronder gesprekken en interviews met psychiaters en ‘andersdenkenden’.
Na de speelperiode in Rotterdam gaat het festival op landelijke tournee naar Theater aan het Spui (wo 11 t/m zo 15 mei), Frascati (wo 18 t/m zo 22 mei) en de Toneelschuur (do 26 t/m za 28 mei). Van wo 1 t/m za 12 juni keren de Weken van de Waanzin terug naar het eigen Ro Theater aan de William Boothlaan 8. Dagkaarten en/of passe-partouts via www.rotheater.nl
dieven
WORKSHOPS Speciaal aanbevolen voor de sectie Duits van het voortgezet en hoger onderwijs, maar ook voor groepen volwassenen: bedrijven,organisaties en personeelsverenigingen.
Duur workshop 90 tot 120 minuten Locatie Ro Theater, schouwburgen of op uw locatie Deelnemers maximaal 25 deelnemers per workshop Prijs €120,- (Rotterdam) / €150,- exclusief reiskosten (tournee) Informatie en boekingen Ro Theater Educatie:
[email protected] of www.rotheater.nl/educatie
SNEAK PREVIEW In het nieuwe theaterseizoen presenteert het Ro Theater veel nieuw en gewaagd werk, een reprise en natuurlijk de traditionele familievoorstelling. Alvast een voorproefje!
PUBERS
Sinds twintig jaar wordt Dea Loher geroemd om de wijze waarop zij een stem is voor (jonge) generaties die losgeslagen van de maatschappij zoeken naar wie ze zijn. Via een ingenieuze mozaïekstructuur toont ze in Dieven de dagelijkse gevechten van haar personages, die de kunst van het leven proberen te doorgronden. Met een oog voor vervreemding dat doet denken aan schrijvers als Botho Strauss en Bertolt Brecht, weet ze met haar taal ook veel jongeren te beroeren. Diebe is op dit moment een hit in Berlijn! De workshop start met een inleiding over de thematiek in Dieven en de context waarin deze toneeltekst geplaatst kan worden. Na een aantal spelopdrachten - geïnspireerd op de regiestijl van Alize Zandwijk - maken de deelnemers zelf een compilatie van absurdistische scènes uit Dieven. Zij gaan aan de slag met zowel Duits- als Nederlandstalige scènes. Een inspirerende voorbereiding op de voorstelling voor iedereen die Dieven groepsgewijs wil bezoeken. En voor de sectie Duits van het voortgezet en hoger onderwijs bovendien een zinvolle bijdrage aan het literatuurprogramma.
seizoen 2011 - 2012
Een voorstelling van Jetse Batelaan in de traditie van Moeders van Alize Zandwijk. Of maakt de eigenzinnige Batelaan misschien toch een voorstelling over… vaders? première vrij 9 sept speelperiode t/m zo 18 sept locatie Ro Theater regie Jetse Batelaan
BRANDEN (reprise) INLEIDING
In een aantal theaters geeft Marc De Corte, acteur in Dieven, voorafgaand aan de voorstelling een informatieve inleiding. Hij vertelt over de thematiek en personages in Dieven, de regiekeuzes van Alize Zandwijk, het ontstaansproces van de voorstelling en de plaats van Dea Loher in de moderne Duitstalige literatuur. Een inspirerende start van uw theateravond! Aanvangstijd een uur voor aanvang van de voorstelling Duur 30 minuten Toegang gratis Actuele informatie www.rotheater.nl en de websites van de tourneetheaters.
De gelauwerde voorstelling van Alize Zandwijk op veler verzoek in de Rotterdamse Schouwburg en op tournee. Branden laat op onvergetelijke wijze de oorlog zien als een zinloze keten van wraak en vergelding en stelt de vraag van alle oorlogen: is het in een onmenselijke situatie mogelijk je menselijk te blijven gedragen? Uitgeroepen door NRC Handelsblad als een van de beste voorstellingen van 2010. Branden werd door de vakjury van het Nederlands Theater Festival 2010 als enige voorstelling unaniem geselecteerd. Ook de speciale wijkjury van het festival wees Branden aan als “de voorstelling die hen het meest raakte.” speelperiode do 29 sept t/m vrij 12 dec locatie Rotterdamse Schouwburg en tournee regie Alize Zandwijk
DOOD VAN EEN HANDELSREIZIGER / TROMMELEN IN DE NACHT
In Dood van een Handelsreiziger (1949) van Arthur Miller en Trommelen in de Nacht (1918) van Bertolt Brecht hangen de personages hun geluk op aan economische vooruitgang. Het Ro Theater presenteert onder regie van Alize Zandwijk twee voorstelling op één avond die op schrijnende wijze laten zien wat de gevolgen zijn van het goddelijk maken van economische principes. Een pleidooi voor inhoud, over de zin van het bestaan, over de schoonheid als waarde naast -en boven- het geld. première zaterdag 8 okt speelperiode t/m zat 19 nov locatie Rotterdamse Schouwburg regie Alize Zandwijk
AHOY (werktitel)
De nieuwe familievoorstelling van het Ro Theater is een zeezilt sprookje voor het hele gezin en wederom in de vertrouwde handen van het creatieve team achter Lang en gelukkig, Snorro, de gemaskerde held en Moord in de Kerststal (Niek Kortekaas, Don Duyns en Pieter Kramer). Deze keer mag u iets heel anders van deze makers verwachten, precies zoals het hoort in de lange traditie van de familievoorstellingen van het Ro Theater: altijd vernieuwend, altijd weer avontuurlijk! Niet de uitbundige hilariteit van de vorige voorstellingen, maar juist eerder een stoer, beeldend spektakel met een vertederend randje. AHOY wordt een voorstelling vol zeemonsters, drijvend plastic, onverwachte obstakels en hartverwarmende momenten.
première vrij 23 dec speelperiode t/m do 22 maart 2012 locatie Rotterdamse Schouwburg en tournee regie Niek Kortekaas (bekend van de familievoorstellingen Rattenplan en Heksen)
BOSSEN
Na Branden regisseert Alize Zandwijk opnieuw een tekst van de Libanese schrijver Wajdi Mouawad. Bossen is een groot verhaal over hoe geschiedenissen met elkaar verbonden zijn over de hele wereld en gaat zowel over de aanslag op een school in Montreal als over de beide Wereldoorlogen. Een allesomvattende vertelling die je meesleurt in de geschiedenis van de afgelopen eeuw.
première za 28 januari speelperiode t/m zondag 26 februari 2012 locatie Rotterdamse Schouwburg en tournee regie Alize Zandwijk
MOORD IN DE KERSTSTAL Januari 2011 Groningen zo 23 Stadsschouwburg 050 3680368 Roosendaal wo 26 De Kring 0165 555555 Amsterdam do 27 t/m zo 30 Stadsschouwburg 020 6242311 Februari 2011 Tilburg wo 2 Theaters Tilburg 013 5432220 Wageningen do 3 Junushoff 0317 4655500 Drachten vr 4 Schouwburg De Lawei 0512 335050 Gouda za 5 De Goudse Schouwburg 0182 513750 Hoorn wo 9 Schouwburg Het Park 0229 291000 Arnhem vr 11 Schouwburg 026 4437343 Zoetermeer za 12 en zo 13 Stadstheater 079 3427565 Amersfoort do 17 De Flint 033 4229222 Hoogeveen vr 18 De Tamboer 0528 280180 Tiel za 19 Schouwburg Agnietenhof 0344 673500 Hengelo zo 20 Rabotheater 074 2556789 Eindhoven di 22 en wo 23 PARKTheater 040 2111122 Leeuwarden vr 25 De Harmonie 058 2330233 Maart 2011 Almere vr 4 Schouwburg 036 8455555 Amsterdam za 5 en zo 6 Theater De Meervaart 020 4107777
DIEVEN Januari 2011 Brussel do 27 t/m 29 Koninklijke Vlaamse Schouwburg +32 (0)2 210 11 12 Februari 2011 Brussel wo 2 t/m za 5 Koninklijke Vlaamse Schouwburg +32 (0)2 210 11 12 Rotterdam do 10 t/m zo 13 Rotterdamse Schouwburg 010 4118110 Haarlem wo 16 Stadsschouwburg 023 5121212 Hengelo do 17 Rabotheater 074 2556789 Amsterdam vr 18 en za 19 Stadsschouwburg 020 6242311 Groningen di 22 Stadsschouwburg 050 3680368 Wageningen do 24 Junushoff 0317 4655500 Alkmaar ma 28 De Vest 072 5489999 Maart 2011 Breda wo 2 Chassé Theater 076 5303132 Utrecht ma 7 Stadsschouwburg 030 2302023 Hoorn wo 9 Schouwburg Het Park 0229 291000 Deventer do 10 Schouwburg 0570 683500 Eindhoven vr 11 PARKTheater 040 2111122 Den Haag di 15 Koninklijke Schouwburg 0900 3456789 Amstelveen wo 16 Schouwburg 020 5475175 Arnhem do 17 Schouwburg 026 4437343
Ro op TV IK BEN ROTTERDAMMER
Vanaf donderdag 13 januari wekelijks om 17:30 uur (ieder uur herhaald) op TV Rijnmond.
Ro TV
Vanaf zondag 16 januari wekelijks om 17.15 uur (ieder uur herhaald) op TV Rijnmond.
RO FESTIVAL Bepaal zelf de toegangsprijs! Maart Rotterdam za 12 t/m za 26 Rotterdamse Schouwburg 010 4118110
seizoen 2010 - 2011 Persoonlijke voordeelpas met introducé
VOORLOPIG PROGRAMMA
www.rotheater.nl/ropas Kortingen
Backstage
REUZEN
Meet & greets
Inleidingen
première za 12, 20:15 grote zaal wo 16 t/m za 19, 20:15 grote zaal
Nieuws
sneak previews
di 15, 20:15 grote zaal
Kaartverkoop informatie
SO YOU THINK YOU CAN ACT? DIEVEN
di 22 en wo 23, 20:15 grote zaal
ONSCHULD
do 24, 20:15 grote zaal
HET LAATSTE VUUR vr 25, 20:15 grote zaal
MARATHON DEA LOHER za 26, 10:30 grote zaal
MOEDERS
wo 23 t/m za 26, 19:00 kleine zaal
LANG EN GELUKKIG DE FILM zo 13 en 20, kleine zaal
UITGEBREID RANDPRoGRAMMA
GREGORIA
Ro acteurs Goele Derick en Herman Gilis spelen Gregoria: een voorstelling over de wittebroodsweken en het huwelijk als nachtmerrie. In samenwerking met KVS Brussel en alleen in Belgische theaters te zien! Maart 2011 Brussel za 5 t/m wo 23 Koninklijke Vlaamse Schouwburg +32 (0)2 210 11 12 Antwerpen wo 30 en do 31 Bourlaschouwburg +32 3 2248844 April 2011 Antwerpen vr 1 en za 2 Bourlaschouwburg +32 3 2248844
Voorstellingen in het Ro Theater
Voor kaartverkoop kunt u tot twee uur voor aanvang van de voorstelling terecht bij de kassa van de Rotterdamse Schouwburg. Op de dag zelf kunt u vanaf twee uur voor aanvang van de voorstelling naar beschikbaarheid kaarten kopen aan de kassa van het Ro Theater, William Boothlaan 8, 3012 VJ Rotterdam, 010 4046888
Voorstellingen in de Rotterdamse Schouwburg
Rotterdamse Schouwburg Schouwburgplein 25, 3012 CL Rotterdam 010 4118110 (ma t/m za 11.00 - 19.00 uur) www.rotterdamseschouwburg.nl
Voorstellingen in de tourneetheaters
Voor kaartverkoop en informatie kunt u terecht bij de kassa en op de website van de tourneetheaters. Zie ook de speellijst voor alle adressen.
Colofon
redactie Liet Lenshoek, Ad van Mierlo, Liesbeth Smit, Eline van der Stoep, Patrick van der Weijde, Michelle Wilderom fotografie Arno Declair, Victor Bergen Henegouwen, Leo van Velzen ontwerp 75B druk Veenman Drukkers
WEKEN VAN DE WAANZIN Mei 2011 Rotterdam wo 4 t/m zo 8 Ro Theater 010 4047070 Den Haag wo 11 t/m zo 15 Theater aan het Spui 070 3465272 Amsterdam wo 18 t/m zo 22 Frascati 020 6266866 Haarlem do 26 t/m za 28 Toneelschuur 023 5173910 Juni 2011 Rotterdam wo 1 t/m zo 12 Ro Theater 010 4047070
Het Ro Theater, het stadsgezelschap van Rotterdam, wordt geleid door Alize Zandwijk. De voorstellingen gaan in première in de Rotterdamse Schouwburg of in het eigen Ro Theater in Rotterdam. Ze reizen langs schouwburgen en vlakke vloertheaters in Nederland en de internationale podia. Rotterdam is de springplank voor ideeën en juist deze binding met de directe omgeving leidt tot voorstellingen die ook internationaal hoge ogen gooien. Naast klassiek repertoire, de allernieuwste stukken en familievoorstellingen ontwikkelt het gezelschap stadsprojecten en locatietheater. Regisseurs Alize Zandwijk, Jetse Batelaan, Pieter Kramer en Gerardjan Rijnders zijn vast verbonden aan het gezelschap.
rotheater.nl
