WTCB
THERMAC-handboek “Handboek voor het verwarmen en natuurlijk koelen van THERMisch ACtieve gebouwen”
Publicaties THERMAC-handboek V-gids Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen ODE-folders Syllabus studiedagen Rekenbladen met workshops
± 150 blz. 30 € incl BTW Bij verzending: 40 € incl BTW
Raf De Herdt
De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, 2860 Sint-Katelijne-Waver, Tel : 015 31 69 44, Fax : 015 31 74 53, email :
[email protected] www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
THERMAC-handboek Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Randvoorwaarden voor een thermisch actief gebouw Bronsystemen De warmtepomp THERMisch ACtief element Prestatie van een warmtepompinstallatie Ventilatie Warmteverlies/koellast Regeling en sturing Metingen en werven
1
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
2
VENTILATIE IN WONINGEN Stappenplan voor comfortabel en energiezuinig ventileren ±60 blz 15 € (incl. BTW en portkosten)
IWT-Valorisatietraject: Ventilatiegids Sabrina Prieus - Paul Van den Bossche WTCB – Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Pieter Cootjans DNI – De Nayer Instituut – Sint Katelijne Waver De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Doelstelling stappenplan
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Case studie woning
• Praktisch proceshulpmiddel – Voor de architect – ontwerper - verslaggever – Voor de installateur – Voor de geïnteresseerde leek
• Hulpmiddelen – Tekstdocument met • Achtergrondinfo – wettelijke eisen • Toelichting stappen en ontwerpkeuzes • voorbeelden
– Rekenblad als rode draad – Opleidingsmodules
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Voorbeeld debietsbepaling: demo Berekeningsblad VENTILATIE
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
4 vereenvoudigde systemen (woningen)
Leegmaken
A: natuurlijke toevoer en afvoer
B: mechanische toevoer + vrije afvoer
Algemene gegevens Debiet
Naam
Code
Soort ruimte
Keuken Woonkamer Bureel Hal GV WC GV Wasplaats Slaapkamer 1 Dressing Slaapkamer 2 Slaapkamer 3 Hal 1ste Badkamer WC 1ste Technische ruimte
R 0.1 R 0.2 R 0.3 R 0.4 R 0.5 R 0.6 R 1.1 R 1.2 R 1.3 R 1.4 R 1.5 R 1.6 R 1.7 R 1.8
Gesloten keuken Woonkamer Studeerkamer Gang WC Wasplaats Slaapkamer Bergruimte Slaapkamer Slaapkamer Hall Badkamer WC Ander type
Opp (m²) 14,4 34,4 11,6 9 1,3 12,7 15,3 8,6 14,4 14,9 14,6 12,1 1,3 2
Doorvoer Toevoer vrije Ontwerpdebiet minimaal minimaal toevoer mag algemene maximum (afvoer uit (toevoer naar beperkt regel minimaal worden tot ruimte) ruimte) (A/C) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) 50 124 75 150 248 25 42 25 72 84 25 25 25 55
25
72
110
25
52 54
25 25
72 72
104 107
25 25 25 25
Afvoer Ontwerpdebiet algemene regel (m³/h) 52
minimaal (m³/h) 50
mag beperkt worden tot (m³/h) 75
46
25 50
25 75
50 25
75 25
44
Keuze ventilatiesysteem
A
B
C: vrije toevoer + mechanische afvoer C
D: mechanische toevoer en afvoer
D
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
3
Werkwijze stap 4.5: systeem D/1
Werkwijze stap 4.5: systeem D/2
Leg voor elke ruimte het debiet vast
Kies voor warmteterugwinning
voor toevoer doorvoeropeningen voor afvoer voor speciale ruimten
Vraag een temperatuurrendement volgens NBN EN 308 bij balansdebiet van minimaal 75 % Kies voor ventilatoren met automatische debietsregeling Kies voor een volledige bypass
Zorg voor een debietsbalans
Selecteer het type ventilatormotor
Door het aanpassen van debieten Door te kiezen voor recirculatie
Of: Gelijkstroom (DC of EC) Of: Een totaal opgenomen vermogen in het werkingspunt: 0.3 W/(m³/h)
Kies voor een toevoer- en afvoerdebietsmeting Vraag eventueel een lekdebietsmeting van de toe- en afvoerkanalen
Geef de mogelijke ligging van de kanalen aan
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
EPB berekeningsblad VENTILATIE Ventilatiesysteem
Ga terug
D: mechanische toevoer, mechanische afvoer
Ventilatiegids voor scholen en kantoren
SPECIFICATIES DEBIETEN
Recirculatie?
ja
etsmeting?
nee
debietsmeting?
nee
Debiet Toevoer Naam Fietsenstalling Berging Inkom Leefruimte Keuken Toilet Badkamer Slaapkamer Polyvalent R. Gang 1ste Hobbyruimte Logeerkamer
Code R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12
Soort ruimte Bergruimte Wasplaats Hall Woonkamer Gesloten keuken WC Badkamer Slaapkamer Speelkamer Gang Speelkamer Slaapkamer
Doorvoer
minimum opgelegd Opp minimum Recirculatie ontwerp gemeten (afvoer) (m²) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) (m³/h) 3,3 6,2 11,2 50 150 150 0 150 25 12 1,5 11,1 15,8 57 57 57 25 19,7 71 71 71 25 7,8 27,7 72 75 72 25 21,2 72 75 72 25
totalen
422
150 balans
278 278
Afvoer
minimum opgelegd (toevoer) ontwerp minimum (m³/h) (m³/h) (m³/h) 25
50 25 25
25 150 50 25 50 57 57
ontwerp gemeten (m³/h) (m³/h)
50
75
50
50 25 50
50 25 50
50 25 50
1. 2.
Inleiding Probleemstelling
3.
Stappenplan
1. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
78 75 75
564
175
278 278
Uitgewerkte cases
5.
Aanvullingen bedrijven
1. 2.
(m³/h) lekdebietsmeting?
nee
ontstenteniswaarde
76,0
gemeten: Lekdebiet afvoerkanalen
lekdebietsmeting?
nee 31,5
gemeten:
0
1,50
VERMENIGVULDIGINGSFACTOR m: verbergen voor VEA document
SPECIFICATIES VENTILATOREN
1. 2. 3. 4. 5.
10
ontstenteniswaarde
SPECIFICATIES VOORVERWARMING
Parameters Systeemkeuze: 4 systemen ter evaluatie Berekenen vereiste debieten Keuze van toevoer en afvoer Kanaalberekening Ventilatorselectie Invloed op andere technieken Aanvullingen Kostprijs: investering (installatie) en verbruik (energie en onderhoud)
4. Lekdebieten kanalen Lekdebiet toevoerkanalen
Bezetting Comfortproblematiek Gebruiksduur
6. 7. 8.
Case lagere school Case auditorium Duco: C syteem Halton: Luchtverdeling door middel van verdringingsunits J.E. Stork Air: Mechanische toevoer, mechanische afvoer, warmterecuperatie. Klimacomfort Renson
Referenties Woord van dank Bijlagen
ja
warmterecuperatie voorzien
→ Digitaal beschikbaar type ventilatoren nominaal motorvermogen maximaal vermogen vermogen bij werkingspunt
wisselstroomventilator (AC) som van toevoer, afvoer, recirculatie 56 (W) (W) 456 (W)
minimaal rendement volgens NBN EN 308 bij een minimaal toevoerdebiet van : een minimaal afvoerdebiet van :
56 278 278
(%) (m³/h) (m³/h)
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen • •
De resultaten van WP-DIRECT (reeds goedgekeurd) vormen de rechtstreekse basis voor de uitbreiding van de huidige Code van Goede Praktijk voor de toepassing van warmtepompsystemen in de woningbouw. Taken WP-DIRECT: – Gedetailleerde labometing: • • • • • • •
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Lucht – water warmtepomp Lucht – lucht warmtepomp Warmtepompboiler voor sanitair warm water productie (met afvoerlucht als warmtebron) Water/water en/of bodem/water warmtepomp voor ruimteverwarming en natuurlijke koeling Water/water en/of bodem/water warmtepomp voor ruimteverwarming + SWW productie + natuurlijke koeling Bodem/water warmtepomp + zonnecollector + energie-opslag voor ruimteverwarming Bodem/water en/of water/water warmtepomp + Hoog Rendement Warmte Terug Win unit (HR-WTW ) voor ruimteverwarming en koeling
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
4
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen – – – – –
Meting op reële installaties; Computersimulaties en validering; Evaluatie van de SPF-berekeningsmethodes; Connectie met de EPB; Literatuurstudie: Overzichtstabel van huidig realistische en innovatieve warmtepompsystemen
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen • De resultaten van WP-DIRECT worden verwerkt in een nieuwe versie van de Code van Goede Praktijk, volgens de volgende stappen ingedeeld : – – – – – – – –
Principeschema Beschrijving en prestatie Ontwerprichtlijnen Installatie Opvolging Normen en wetgeving Beslissingsmatrix Stappenplan
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Uitbreiding Code Van Goede Praktijk Warmtepompen
• WP-DIRECT zal nauw samenwerking met IWT-TETRAprojectvoorstel: DimensioneringsTool met 3E-vergelijk voor innovatieve energiesystemen. - E(nergie) E(cologie) E(conomie) – • Resultaat: DT3E, deze dimensioneringstool moet een antwoord bieden op de vraag: Welke installatie (condensatieketel, µWKK ,warmtepomp, … + dimensionering) is vanuit economisch, energetisch en/of ecologisch standpunt de beste keuze voor de energievoorziening (verwarming, sanitair warm water, elektriciteit, koeling) van een bepaalde residentiële woning, appartement of klein utiliteitsgebouw (school, winkel, kantoor)? De Nayer Instituut ; www.thermac.info
ODE-Folders
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
ODE-Folders
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
5
Syllabus studiedagen
Rekenbladen met Workshops
• • • •
• Rekenblad Code van Goede Praktijk voor de toepassing van warmtepompsystemen in de woningbouw; • Rekenblad bij ventilatiegids, Stappenplan voor comfortabel en energiezuinig ventileren. • …
Energieforum 2005/2006/2007; KVIV: Lage Temperatuur Verwarming; KVIV: Warmtepompen; DNI: Ontwerp, installatie en opvolging van duurzame energieinstallaties in gebouwen • DNI: Ontwerp, installatie en opvolging van duurzame energieinstallaties in gebouwen: Thermische activering en ventilatie in gebouwen; • …
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
Alle publicaties zijn verkrijgbaar op www.ideg.info of na aanvraag via mail aan de projectingenieurs
De Nayer Instituut ; www.thermac.info
6