Protocol Gebruik geneesmiddelen en medisch handelen
Structuur deel
Primair proces
Datum vaststelling
Versie 1.0
06 november 2013
Datum herijking Voorgaande versies
n.v.t.
Verantwoording
Algemeen directeur BOEIenD
Uitwerken met
locatiedirecteur
Advies van Werkdocument Formulier
Overeenkomst ouders Registratieformulier
Protocol gebruik geneesmiddelen en medisch handelen
Aan pedagogisch medewerkers (lees hierna: medewerker) wordt door ouders regelmatig gevraagd of er geneesmiddelen toegediend kunnen worden aan hun kind. Een enkele keer wordt het uitvoeren van een medische handeling gevraagd, zoals het geven van sondevoeding en/of het toedienen van een zetpil. Met het oog op de gezondheid van het kind is het van groot belang dat de medewerkers in een dergelijke situatie zorgvuldig handelen. Er zijn drie situaties te onderscheiden: 1. Het kind wordt ziek tijdens de opvang 2. Het verstrekken van geneesmiddelen op verzoek van ouders/verzorgers (lees hierna: ouders) 3. Medische handelingen 1. Het kind wordt ziek tijdens de opvang BOEIenD hanteert de regel dat zieke kinderen de kinderdagopvang of de buiten schoolse opvang (lees hierna: opvanglocatie) niet kunnen bezoeken (zie artikel 8 van het mantelcontract) We volgen de richtlijnen van school en de GGD om te bepalen of een kind met een infectieziekte al dan niet mag komen i.v.m. besmettingsgevaar. 2. Het verstrekken van geneesmiddelen op verzoek Kinderen krijgen soms geneesmiddelen (op recept van een arts verkregen) of andere middelen (bijvoorbeeld zelfzorgmiddelen) voorgeschreven die zij een aantal malen per dag moeten gebruiken, dus ook gedurende de tijd dat zij op de opvang aanwezig zijn. Hierbij wordt gedacht aan pufjes bij astma, antibiotica of zelfzorgmedicatie. Indien de ouders de medewerkers vragen deze middelen aan hun kind te geven zal de ouder gevraagd worden schriftelijk toestemming te geven (“overeenkomst gebruik van geneesmiddelen/ eenvoudige handelingen”). BOEIenD gaat er vanuit dat het, ook bij eenvoudige middelen, kan gaan om middelen die bij onjuist gebruik tot schade van de gezondheid van het kind kunnen leiden. 3. Medisch handelen In uitzonderlijke gevallen zullen ouders aan de opvanglocatie vragen medische handelingen te verrichten. Voorwaarde is dat dit alleen na een gedegen instructie mag. Te denken valt daarbij bijvoorbeeld aan het geven van sondevoeding of het meten van de bloedsuikerspiegel bij suikerpatiënten door middel van een vingerprik. Normaal gesproken worden deze handelingen door de thuiszorg of door de ouders op het kindercentrum uitgevoerd. In uitzonderlijke situaties, vooral als er sprake is van een situatie die al langer bestaat, wordt door ouders wel eens een beroep op medewerkers gedaan. Ouders moeten voor deze handelingen met de leidinggevende van de opvang bespreken of de handeling door de medewerker verricht mag en vervolgens hun schriftelijke toestemming geven (“overeenkomst gebruik van geneesmiddelen/eenvoudige handelingen”) .
Versie 1.0
05 november 2013
Wettelijke regels De Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) regelt wie wat mag doen in de gezondheidszorg. Deze wet onderscheidt drie categorieën van medisch handelen: Categorie 1 Risicovolle handelingen en tevens voorbehouden handelingen. Dit zijn handelingen die bij ondeskundige uitvoering (ernstige) risico’s met zich mee brengen. Deze handelingen mogen alleen door (para-) medisch bevoegd personeel verricht worden. Voor de kinderopvang zijn met name de volgende voorbehouden handelingen relevant: - Injecties - Heelkundige handelingen verpleegkundigen - Katheterisaties Deze ‘voorbehouden handelingen’ mogen alleen worden verricht door artsen. Anderen dan artsen mogen medische handelingen alleen verrichten in opdracht van een arts. De betreffende arts moet zich er dan van vergewissen dat degene die niet bevoegd is, wel de bekwaamheid bezit om die handelingen te verrichten. Indien er geen bekwaam persoon in het kindercentrum aanwezig is, kan men de Thuiszorg inschakelen. Categorie 2 Handelingen die niet voorbehouden zijn, maar waarvan de uitvoering met de nodige zorgvuldigheid omkleed moet zijn. Deze handelingen worden aangeduid als afgeleide medische handelingen. Het uittrekken van een sonde en het toedienen van een klysma zijn geen voorbehouden handelingen, maar wel handelingen die zorgvuldig moeten worden uitgevoerd. Categorie 3 Eenvoudige handelingen. Hierbij gaat het om de ‘huis-, tuin- en keukenhandelingen’ zoals het verzorgen van schaafwondjes en verwijderen van pleisters, het toedienen van medicijnen, anders dan injecties. Dit zijn handelingen die in principe zonder problemen door medewerkers uitgevoerd kunnen worden, echter meestal wel door instructies op te volgen over hoe te handelen (zoals het toedienen van geneesmiddelen) en handelingen volgens de EHBO-regels. Aansprakelijkheid Een kinderopvanginstelling die niet kan bewijzen dat medewerkers voor een bepaalde handeling bekwaam zijn, mag geen medische handelingen uitvoeren. Een medewerker die wel een bekwaamheidsverklaring heeft, maar zich niet bekwaam acht -bijvoorbeeld omdat hij/zij deze handeling al een hele tijd niet heeft verricht- zal deze handeling niet mogen uitvoeren. Een medewerker die bij het verlenen van zorg schade of een aanmerkelijke kans op schade aan de gezondheid veroorzaakt, is civielrechtelijk of strafrechtelijk aansprakelijk. Dit betekent dat BOEIenD niet zal overgaan tot het daadwerkelijk uitvoeren van zogenaamde voorbehouden handelingen en afgeleide medische handelingen (categorie 1 en 2). Calamiteiten In de “overeenkomst gebruik geneesmiddelen/eenvoudige handelingen” is opgenomen hoe gehandeld moet worden en wie er gewaarschuwd moet worden in geval van een calamiteit (inclusief telefoonnummer). Dit kan bijvoorbeeld zijn als het medicijn verkeerd toegediend wordt, het verkeerde medicijn wordt gegeven, het middel verkeerd is bewaard of wanneer de handeling verkeerd is uitgevoerd. Een dergelijk incident wordt geregistreerd op een incidentenformulier
Versie 1.0
05 november 2013
Medisch handelen tijdens noodsituaties Er kunnen zich situaties voordoen waarin acuut gehandeld moet worden, omdat er een zeer gevaarlijke of levensbedreigende situatie bij een kind ontstaat. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld koortsstuipen of een heftige allergische reactie. In noodsituaties wordt van de medewerker verwacht naar beste vermogen te handelen en mogen zij volgens de wet afwijken van de normale richtlijnen die gelden voor medicatieverstrekking. Uiteraard alleen als er geen andere oplossing mogelijk is en er direct hulp wordt ingeroepen van professionele zorgverleners.
Versie 1.0
05 november 2013
Werkwijze BOEIenD heeft haar werkwijze ten aanzien van geneesmiddelen gebruik en medisch handelen in de volgende richtlijnen nader vastgelegd:
Calamiteit
Bel in geval van een calamiteit direct de huisarts of de behandelend specialist waarvan de gegevens vermeld staan in de overeenkomst. En bel de ouders; Zij zijn eindverantwoordelijk.
Bel bij een ernstige situatie direct het landelijk alarmnummer 112. Zorg er in alle gevallen voor dat alle relevante gegevens bij de hand zijn, zoals: naam, geboortedatum, adres, huisarts en/of specialist van het kind, het geneesmiddel dat is toegediend en welke reacties het kind vertoont (eventueel wat is fout gegaan). Geef verder door naar aanleiding van welke handeling de calamiteit zich heeft voorgedaan en welke verschijnselen waarneembaar zijn.
Algemeen
Het geneesmiddel/zelfzorgmiddel mag alleen toegediend worden op specifiek verzoek van ouders/verzorgers.
Het op eigen initiatief geven van geneesmiddelen/zelfzorgmiddelen is niet toegestaan. Het stellen van een diagnose is voorbehouden aan een arts.
Voor het geven van een paracetamol en andere incidentele toedieningen kan een “zo nodig maximaal per…..” afspraak gemaakt worden. Deze afspraak tussen ouder en opvanglocatie moet schriftelijk vastgelegd worden. Als dit niet is gebeurd gaan wij alleen op nadrukkelijk deskundig advies van een arts of verpleegkundige bij een incident of calamiteit over tot het toedienen van paracetamol of andere incidentele zelfzorgmedicatie. Hiertoe is er op elke locatie paracetamol (in zetpilvorm) geschikt voor de leeftijd aanwezig.
Medicijnen moeten altijd in de originele verpakking aangeleverd en bewaard worden (dus nooit overdoen in een andere verpakking).
Er kan volstaan worden met de originele verpakking van het middel mits daarop voldoende is aangegeven met betrekking tot de medicatie: - naam van het kind - hoeveelheid - tijdstip toediening - op welke wijze de medicatie toegediend moet worden - controle houdbaarheidsdatum
De originele bijsluiter en verpakking van het geneesmiddel dient op de opvanglocatie bewaard te worden. De medewerker neemt nota van de inhoud van de bijsluiter. - Bij medicatie op doktersvoorschrift: indien er verschil lijkt te bestaan tussen het doktersvoorschrift en de bijsluiter overleg dan met de ouders/verzorgers over een schriftelijke verklaring van de arts in verband met de gewenste toediening. Bij twijfel het geneesmiddel nooit toedienen. - Bij zelfzorgmedicatie dient de bijsluiter tevens op de opvanglocatie bewaard te worden. De wijze van toediening die door de ouders/verzorgers wordt gevraagd, moet overeenkomen met de bijsluiter. Wijkt dit af dan mag deze medicatie niet gegeven worden.
Versie 1.0
05 november 2013
In Nederland verstrekte en toegelaten medicijnen zijn herkenbaar aan de aanduiding RVG met een volgnummer op de verpakking. Homeopathische geneesmiddelen zijn herkenbaar aan een RVH nummer. Bij twijfel kan de medewerker van de opvanglocatie in alle gevallen met de ouders/verzorgers overleggen. Zo nodig kan de medewerker contact opnemen met de behandelend arts of apotheker.
Stagiaires zijn niet bevoegd om medicijnen toe te dienen.
Handelingen op de groep
Per groep worden alle geneesmiddelen/zelfzorgmiddelen of eenvoudige handelingen genoteerd op een overzichtslijst met de naam van het kind waar het geneesmiddel voor bedoeld is. Met behulp van deze aftekenlijst (registratieformulier op de groep) wordt het toedienen verantwoord. Deze lijsten dienen zorgvuldig bewaard te worden en niet toegankelijk te zijn voor onbevoegden.
Laat het formulier ‘Overeenkomst gebruik geneesmiddelen/eenvoudige handelingen’ volledig invullen en ondertekenen door de ouders.
Omschrijf in de “Overeenkomst gebruik geneesmiddelen/eenvoudige handelingen” hoe gehandeld moet worden in geval van een calamiteit en wie in welk geval gewaarschuwd moet worden.
Laat ouders voordoen hoe het geneesmiddel/zelfzorgmiddel het beste gegeven kan worden of pleeg overleg hierover. Leg deze instructie schriftelijk vast in de bijlage bij de overeenkomst.
Vul wijzigingen (over dosering, tijdstip, etc.) in op de overeenkomst en pas de aftekenlijst aan.
Ga na of jezelf bekend bent met het ziektebeeld of de diagnose, zodat de uitreiking van een geneesmiddel in een context geplaatst kan worden.
Zorg dat de naam en telefoonnummer van de arts en apotheek van het kind bekend zijn, zodat deze als achterwacht kunnen fungeren, indien ouders/verzorgers onverhoopt niet direct bereikbaar zijn.
Laat de ouders een nieuw geneesmiddel/zelfzorgmiddel altijd eerst thuis gebruiken.
Dien het geneesmiddel/zelfzorgmiddel alleen toe als de betrokken ouder/verzorger zelf niet in staat is het middel op het voorgeschreven tijdstip toe te dienen.
Dien het geneesmiddel/zelfzorgmiddel of de eenvoudige handeling alleen toe als het dagelijkse ritme van de groep en een goede zorg voor de andere kinderen op de groep niet belemmerd wordt.
Bewaar het geneesmiddel/zelfzorgmiddel adequaat: in de koelkast of afgesloten kast buiten het bereik van kinderen en/of onbevoegden. Geneesmiddelen waarop niet staat dat ze in de koelkast bewaard moeten worden, mogen daar ook niet worden opgeslagen. Controleer de uiterste gebruiksdatum regelmatig. Overtollige en verlopen geneesmiddelen retourneren aan de ouders.
Het middel dat in de koelkast bewaard moet worden alleen voor kortdurend gebruik uit de koelkast halen. De temperatuur dient bewaakt te worden met behulp van een min.-max. thermometer. De temperatuur dient tussen de 4-8ºC te zijn. Deze dagelijks controleren.
Versie 1.0
05 november 2013
Bijlage formulieren: -
overeenkomst gebruik geneesmiddelen/eenvoudige handelingen registratieformulier medicijngebruik/ eenvoudige handelingen op de groep
Versie 1.0
05 november 2013
