Informatiebrochure PRooST
Post exercise rehydration: effect of beer consumption on fluid balance (PRooST) (Rehydratie na het sporten: het effect van bierconsumptie op de vochtbalans)
Informatiebrochure
Deze brochure informeert u over het onderzoek naar rehydratie na het sporten, het effect van bierconsumptie op de vochtbalans. Lees de informatie rustig door. Voor vragen over het onderzoek kunt u contact opnemen met het onderzoeksteam.
Wageningen Universiteit, Afdeling Humane Voeding
Onderzoeksteam Dr. Marco Mensink, projectleider Annemarthe Wijnen, master-student Wageningen Universiteit
Versie 3, juni 2012
1
Informatiebrochure PRooST Voorwoord Hartelijk bedankt voor uw interesse in PRooST (Post-exercise Rehydration STudy). We hopen dat door het lezen van deze brochure duidelijk wordt wat we in PRooST willen onderzoeken en wat er van u als deelnemer wordt verwacht. Voor antwoord op uw vragen over de PRooST studie kunt u contact opnemen met: Annemarthe Wijnen: Marco Mensink:
[email protected] [email protected] 0317-482646 (ma/di/do/vr)
Postadres:
Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Postbus 8129 6700 EV Wageningen
Bezoekadres:
Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Bomenweg 2 6703HD Wageningen Gebouw 307, kamer 109 (1e verdieping)
Versie 3, juni 2012
2
Informatiebrochure PRooST
Inhoudsopgave Waarom PRooST? ...................................................................................................................... 4 Wat houdt dit onderzoek in? .................................................................................................... 5 Voorbereidende test (maximaaltest) .................................................................................... 6 Testdagen (zie figuur 2)......................................................................................................... 6 Richtlijnen tijdens het onderzoek ......................................................................................... 7 Testdranken .......................................................................................................................... 7 Maximaal test........................................................................................................................ 8 Fietsstest ............................................................................................................................... 8 Urineverzameling .................................................................................................................. 8 Alcohol-ademtest .................................................................................................................. 8 Bio-impedantiemeting .......................................................................................................... 8 Wanneer vindt dit onderzoek plaats? ....................................................................................... 9 Wie kunnen er meedoen? ......................................................................................................... 9 Wat wordt er van u verwacht? ................................................................................................ 10 De voorbereidende test ...................................................................................................... 10 De 5 testochtenden............................................................................................................. 10 Nuchter blijven .................................................................................................................... 10 Wat kunt u van ons verwachten?............................................................................................ 10 Wat gebeurt er met de resultaten? ........................................................................................ 11 Uw eigen gegevens ............................................................................................................. 11 De gegevens van de hele groep .......................................................................................... 11 Overige informatie .................................................................................................................. 11 Wat zijn de mogelijke voordelen?....................................................................................... 11 Veiligheid............................................................................................................................. 11 Vertrouwelijkheid ............................................................................................................... 11 Stoppen ............................................................................................................................... 11 Onafhankelijke arts ............................................................................................................. 12 Toestemmingsverklaring ..................................................................................................... 12 Verzekering ......................................................................................................................... 12 Verantwoordelijkheid ......................................................................................................... 12 Vragen ................................................................................................................................. 12 BIJLAGE: VERZEKERING VOOR DEELNEMERS .......................................................................... 13
Versie 3, juni 2012
3
Informatiebrochure PRooST
Waarom PRooST? Het doel van PRooST is bepalen wat het effect is van bierconsumptie op de vochtbalans, nadat het lichaam door inspanning gedehydreerd (uitgedroogd) is. Tijdens het sporten verlies je vocht en het is belangrijk om dit vocht aan te vullen door voldoende te drinken. Onvoldoende vochtinname kan leiden tot uitdrogingsverschijnselen. Bij diverse sporten, met name teamsporten, is het een gewoonte om na de training nog een biertje te gaan drinken in de kantine. Onderzoek toont aan dat alcohol een vochtafdrijvend effect heeft. Bier lijkt dus niet de juiste drank zijn om het lichaam weer van voldoende vocht te voorzien. Maar bier bevat naast alcohol en water, ook koolhydraten en enkele mineralen, die de vochtopname van het lichaam juist stimuleren. Bovendien speelt het alcoholpercentage van het bier ook een rol. Het vochtafdrijvend vermogen van bieren met een laag alcoholpercentage lijkt juist in gedehydreerde toestand niet zo sterk. In PRooST willen we onderzoeken wat het effect is van bieren met diverse alcoholpercentages op de vochtbalans, nadat het lichaam door inspanning gedehydreerd is. We zullen het effect vergelijken met het effect van water en een rehydrerende sportdrank (met glucose en elektrolyten). De resultaten van dit onderzoek zijn van algemeen belang en kunnen gebruikt worden door voedingskundigen, om sporters te adviseren over een juiste vochtinname na het sporten voor een gunstig herstel.
Versie 3, juni 2012
4
Informatiebrochure PRooST
Wat houdt dit onderzoek in? Om het effect van bierconsumptie op de vochtbalans te bepalen vragen we u om op zes verschillende dagen naar de universiteit te komen, waarvan eenmaal voor een korte maximaaltest. U ontvangt een licht ontbijt bij aankomst op de universiteit. Op deze testdagen voert u eerst een fietstest uit zodat dehydratie ontstaat. Deze fietstest vindt plaats bij een verhoogde omgevingstemperatuur (±25 graden), op 60% van uw maximale vermogen. Tijdens de inspanningstest wordt u een aantal keer gewogen om het vochtverlies te bepalen. Zodra het vochtverlies 750 ml (±1% van uw lichaamsgewicht) is mag u stoppen met fietsen; dat zal na ongeveer 45 minuten zijn. Voorafgaand aan de fietstest zullen enkele metingen verricht worden zoals bepaling van het lichaamsgewicht, bepaling van de hoeveelheid lichaamswater (bio-impedantiemeting), en verzameling van uw urine. Direct na het stoppen van de fietstest worden deze metingen herhaald (zie figuur 2) Vervolgens krijgt u een testdrank te drinken; de hoeveelheid is gelijk aan het vochtverlies. Deze zal verdeeld worden over 3 gelijke porties die u iedere 15 min krijgt (3 maal een consumptie van 250 ml). Iedere testdag krijgt u een andere testdrank. De volgorde waarin u de dranken krijgt verschilt per deelnemer. Na het drinken van de testdrank, zal gedurende 5 uur uw vochtbalans worden gemeten. Daarvoor vragen wij u direct na het drinken van de testdrank en na 1, 2, 3 en 5 uur te plassen. De hoeveelheid urine zal exact bepaald worden en van elke portie zal een beetje urine bewaard en opgeslagen worden. Na 2 en 5 uur zal ook de meting van de hoeveelheid lichaamswater herhaald worden (bioimpedantiemeting). Ook zal op verschillende momenten een ademtest bij u afgenomen worden, om de hoeveelheid alcohol in uw bloed te volgen (zie figuur 2). Tijdens het wegen mag u (alleen) uw ondergoed aanhouden om puur het lichaamsgewicht te kunnen meten (zonder het gewicht van kleding). Gedurende de 5 uur na de fietstest dat wij uw vochtbalans meten, mag u verder niet eten en drinken; ook vragen wij u gedurende die periode niet te actief te zijn. U kunt gebruik maken van onze verblijfruimte – waar u kunt zitten, lezen, computerwerk verrichten. Elke testdag wordt afgesloten met een lunch. U mag weer naar huis als de ademtest onder de acceptabele waarde ligt (<0,22 mg/L uitgeademde lucht). Voorafgaand aan het onderzoek vind een screening plaats (in de vorm van een vragenlijst) om uw geschiktheid voor deelname te bepalen. Als u geschikt bent voor deelname aan het onderzoek vindt een voorbereidende test plaats op de universiteit. Deze bestaat uit een inspanningstest waarbij uw maximale vermogen bepaald wordt (maximaaltest). Daarna volgen de 5 testdagen. Wij vragen u om totaal 6 keer naar de universiteit te komen (zie figuur 1), de vragenlijst ontvangt u in een e-mail.
Versie 3, juni 2012
5
Informatiebrochure PRooST
Figuur 1: Planning van de totale studie Hieronder volgt een overzicht van de verschillende bezoeken. Screening Algemene en medische vragenlijst Voorbereidende test (maximaaltest)
Aankomst op universiteit (hoeft niet nuchter) Lengte- en gewichtsmeting Omkleden in sportkleding (optioneel, 10 min) Maximale fietstest (15 minuten) Douchen en omkleden (15 minuten)
In totaal duurt dit bezoek ongeveer drie kwartier. Testdagen (zie figuur 2)
Verzamelen van urine in de ochtend Aankomst op universiteit (nuchter, zie richtlijnen tijdens onderzoek) Licht ontbijt Omkleden (15 min) Meting gewicht, urineverzameling, bio-impedantiemeting (15 min) Fietsen op 60% van vermogen, met tussendoor enkele keren een meting van het gewicht ( 45 minuten) Douchen en omkleden Meting gewicht, urineverzameling, bio-impedantiemeting (15 min) Inname van de testdrank 3x 250ml (30 min) Urineverzameling, alcohol-ademtest Na 1 uur: urineverzameling, alcohol-ademtest Na 2 uur: urineverzameling, alcohol-ademtest, bio-impedantiemeting Na 3 uur: urineverzameling, alcohol-ademtest Na 5 uur: urineverzameling, alcohol-ademtest, bio-impedantiemeting Lunch
In totaal duurt deze testdag ongeveer 8 uur. Deze procedure doorloopt u 5 keer, elk met een andere testdrank.
Versie 3, juni 2012
6
Informatiebrochure PRooST
Figuur 2: Procedure van de testdagen Richtlijnen tijdens het onderzoek
Tijdens de gehele duur van de studie vragen we u een dagboekje bij te houden waarin u dagelijks kort uw fysieke inspanningen noteert en bijzonderheden met betrekking tot uw voeding en gezondheid bijhoudt. Wij vragen u de dag vóór elke testochtend geen zware inspanningen te leveren (sporten, zware arbeid) en geen alcohol te drinken. Wij vragen u om steeds een dag voorafgaand aan elke testdag een vergelijkbaar voedings- en activiteitenpatroon aan te houden. Wij vragen u om de dag voor elke testochtend ten minste 2 liter te drinken (ongeacht het type drank, alcoholhoudende dranken zijn die dag uitgesloten). Wij vragen u voor elke testochtend nuchter te blijven vanaf 22.00 de avond voor de test. U mag na 22.00 niets meer eten, wel mag u 250 ml water (of thee zonder suiker). `s Ochtends vragen wij u niet te eten of te drinken voor het ontbijt (water nodig voor het tandenpoetsen is toegestaan) Wij vragen u tijdens de 5 testochtenden niets te eten en drinken behalve het ontbijt en de dranken die u door de onderzoekers wordt aangeboden. Wij vragen u iedere testochtend op dezelfde manier (gelijke fysieke inspanning) naar de universiteit te komen (dus niet op één ochtend fietsen en de andere ochtend met de auto komen)
Testdranken U krijgt vijf verschillende testdranken gedurende het onderzoek: pils (5% alcohol), alcoholarm bier (2% alcohol), alcoholvrij bier (<0,1% alcohol), water en een hypotone sportdrank. De volgorde waarin u de dranken krijgt verschilt per deelnemer en wordt door loting bepaald. Als deelnemers weet u niet op welk moment u welke testdrank krijgt. Dit om te voorkomen dat de resultaten beïnvloed kunnen worden. Het is mogelijk dat u smaakverschillen waarneemt tussen de verschillende dranken. Dit is echter niet van belang voor de studie. Na de Versie 3, juni 2012
7
Informatiebrochure PRooST
inspanningstest krijgt u 750 ml testdrank, die gespreid over een half uur opgedronken dient te worden (250 ml per 15 minuten). Maximaaltest Met een maximaaltest kan uw maximaal vermogen (Wmax) en uw maximale zuurstofopname (VO2max) bepaald worden. De resultaten van een maximaaltest zeggen veel over uw ‘conditie’. Deze gegevens zijn nodig om het inspanningsniveau tijdens de vijf testochtenden te bepalen. Na een warming-up van 5 minuten wordt elke minuut de belasting met stapjes verhoogd, net zolang tot u niet meer in staat bent om verder te fietsen. Tijdens het gehele onderzoek wordt met behulp van een mondkapje uw energiegebruik en zuurstofopname gemeten en wordt uw hartfrequentie gemeten. Het fietsen tot aan uitputting is zwaar, en kan vervelend aanvoelen (pijn in de benen, eventueel wat licht gevoel in het hoofd). Fietstest Tijdens de inspanningstest fietst u gedurende ongeveer 45 minuten op 60% van uw maximaal vermogen. Tijdens de test verliest u vocht. Tijdens de test zult u een aantal keer gewogen worden om het vochtverlies te bepalen. De fietstest eindigt wanneer u 750 ml vocht verloren hebt. Urineverzameling Op de testochtenden wordt u gevraagd om `s ochtends uw urine te verzamelen en mee te nemen naar de universiteit. Ook gedurende de test wordt uw urine op een aantal momenten (totaal 7x) verzameld. Het volume van de urine zal bepaald worden. Ook zullen de osmolariteit (concentratie) en natrium- en kaliumgehaltes in de urine gemeten worden. Materiaal voor de urineverzameling wordt door ons verstrekt. Alcohol-ademtest Dit is de ademtest die ook vaak in het verkeer gebruikt wordt. De alcohol-ademtest geeft een indicatie van de hoeveelheid alcohol die aanwezig is in het bloed. Deze test zal een aantal keer plaatsvinden tijdens het experiment om een beeld te krijgen van de snelheid waarmee de alcohol afgebroken wordt. Deelnemers mogen de testlocatie pas verlaten als de hoeveelheid alcohol in het bloed een acceptabele waarde bereikt heeft (<0,22 mg/L uitgeademde lucht). Wij verwachten dat dit bij alle deelnemers het geval zal zijn aan het einde van de testdag. Bio-impedantiemeting Met een bio-impedantiemeting kan het totale lichaamswater gemeten worden. Voor deze meting worden er verschillende elektroden op het lichaam geplakt, waardoor een elektrisch signaal gaat. Hiervan voelt u niets. Verschillende weefsels (vet, bot, water etc.) hebben een verschillend vermogen om deze elektrische signalen te geleiden. De mate waarin het lichaam deze signalen geleidt hangt af van de hoeveelheid lichaamswater.
Versie 3, juni 2012
8
Informatiebrochure PRooST
Wanneer vindt dit onderzoek plaats? Dit onderzoek zal plaatsvinden van september tot en met oktober 2012. In deze periode dient u 5 ochtenden naar de universiteit te komen, met telkens ongeveer 7 dagen tussen de opeenvolgende bezoeken. Een indeling hiervoor wordt van tevoren in overleg met u gemaakt.
Wie kunnen er meedoen? U kunt meedoen aan dit onderzoek als u: Van het mannelijke geslacht bent Tussen de 18-35 jaar oud bent Minimaal 1 keer per week sport Maximaal 4 keer per week sport Een Body Mass Index (BMI) heeft tussen de 20-25 kg/m2. (U kunt uw BMI berekenen door uw gewicht in kg te delen door uw lengte in meters in het kwadraat.) Een gewicht heeft tussen de 70-80 kg Met enige regelmaat bier drinkt Gemiddeld niet meer dan 14 glazen alcoholhoudende drank per week drinkt Geen medicijnen gebruikt (paracetamol en medicatie voor bijvoorbeeld hooikoorts zijn wel toegestaan) Geen drugs gebruikt Alcoholisme (controleverlies, tolerantie of ontwenningsverschijnselen t.o.v. alcohol) niet voorkomt in uw directe familie
Voorafgaand aan het onderzoek vult u een algemene en medische vragenlijst in om te bepalen of u aan alle voorwaarden voldoet en dus kunt deelnemen.
Versie 3, juni 2012
9
Informatiebrochure PRooST
Wat wordt er van u verwacht? De voorbereidende test
Maximaaltest uitvoeren
De 5 testochtenden
De dag voorafgaand aan iedere testdag de richtlijnen volgen m.b.t. lichamelijke inspanning en voeding Op iedere testochtend zelf uw urine verzamelen voordat u naar de universiteit komt Nuchter naar de universiteit komen 45 minuten op 60% Wmax fietsen Tot 5 uur na het drinken van de testdrank niets eten en drinken, buiten wat u aangeboden krijgt van de onderzoekers en verschillende metingen ondergaan o Urineverzameling (7x) o Adem-alcoholtest (5x) o Bio-impedantiemeting (4x)
Nuchter blijven Het is belangrijk dat u nuchter bent op de 5 testochtenden. Nuchter blijven begint al de avond voorafgaande aan de test en houdt in dat u vanaf 22.00 niks meer mag eten of drinken (behalve 250 ml water in de avond, zie richtlijnen tijdens het onderzoek). Nadat alle metingen zijn verricht (tot 5 uur na het drinken van de testdrank) krijgt u van ons een lunch aangeboden.
Wat kunt u van ons verwachten? Deelnemers die de hele studie doorlopen krijgen een financiële vergoeding van € 180,-. Dit is opgebouwd uit € 30,-. per testochtend. Deelnemers die de studie afmaken ontvangen een bonus van € 30,-. De vergoeding is belastbaar, daarom moet u aan het begin van het onderzoek uw sofi/BSN nummer doorgeven. U kunt ook uw reiskosten van en naar de universiteit vergoed krijgen. Verder krijgt u van ons een lunch na elke testochtend. Gedurende de hele studie krijgt u natuurlijk deskundige begeleiding. De maximaaltest geeft u inzicht in uw conditie/prestatievermogen.
Versie 3, juni 2012
10
Informatiebrochure PRooST
Wat gebeurt er met de resultaten? Uw eigen gegevens De resultaten van de metingen die bij u gedaan zijn worden strikt vertrouwelijk en anoniem behandeld. De resultaten van de gehele studie worden na de studie naar u toegestuurd indien u dit wenst en zover dit mogelijk is. Urinemonsters zullen nog gedurende 4 jaar bewaard blijven, om eventueel extra analyses te doen. Indien er analyses uitgevoerd zullen worden die niet in deze informatiebrochure beschreven staan zal daarvoor eerst uw toestemming worden gevraagd. De gegevens van de hele groep De resultaten van de studie zullen we gebruiken voor verder onderzoek. De onderzoeksresultaten willen we publiceren in een internationaal, wetenschappelijk tijdschrift/tijdschriften. Op die manier kan een zo groot mogelijke groep van geïnteresseerden de uitkomsten van deze studie lezen.
Overige informatie Wat zijn de mogelijke voordelen? Deelname aan de studie brengt geen persoonlijk voordeel met zich mee. Wel ontvangt u een financiële vergoeding en kan het onderzoek inzicht geven in enkele persoonlijke prestatiegegevens. De studie zal bijdragen aan een beter inzicht in het herstel van de vochtbalans na lichamelijke inspanning. U levert dus een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Veiligheid Dit onderzoek is positief beoordeeld door de medisch-ethische commissie van Wageningen Universiteit. Tijdens de testdagen ontvangt u 750 ml van een alcoholhoudende drank (5 vol%, 2 vol% en <0,1 vol%). Deze eenmalige hoeveelheden zijn voor zover bekend niet schadelijk voor de gezondheid. Deelnemers mogen de testlocatie pas verlaten als de hoeveelheid alcohol in het bloed een acceptabele waarde bereikt heeft (< 0,22 mg/L uitgeademde lucht). We vragen u diverse keren een inspanning te leveren. U kunt na inspanning spierpijn ervaren. Met name de maximaaltest kan zwaar zijn. De metingen tijdens de testdagen zijn niet belastend. Vertrouwelijkheid Uw gegevens zullen anoniem en vertrouwelijk behandeld worden en niet worden doorgegeven aan derden. Alleen personen direct betrokken bij het onderzoek hebben inzage in uw gegevens. Stoppen U kunt op elk moment stoppen met de studie, zonder opgaaf van reden. Als u stopt met het onderzoek gebruiken we alle verzamelde gegevens tot dat moment. Versie 3, juni 2012
11
Informatiebrochure PRooST
Onafhankelijke arts Als u vragen heeft over het onderzoek die u niet met de onderzoekers wilt bespreken, kunt u contact opnemen met dr. J.J. van Binsbergen, niet-praktiserend huisarts (Tel. 0181 – 41 21 55, op werkdagen bellen tussen 8.00 en 10.00 uur, e-mail:
[email protected]) De praktijkassistente noteert uw gegevens en dr. Van Binsbergen neemt contact met u op. Graag duidelijk aan de praktijkassistente doorgeven of in de e-mail vermelden om welk onderzoek het gaat. Dr. Van Binsbergen is als onafhankelijk arts niet betrokken bij de uitvoering van het onderzoek. Toestemmingsverklaring Voor de start van de studie vragen wij alle deelnemers om een toestemmingsverklaring te ondertekenen. Hiermee verklaart u dat u begrepen heeft waar de studie over gaat en dat u vrijwillig meedoet. Verzekering De opdrachtgever van deze studie (Wageningen Universiteit) heeft een verzekering afgesloten zoals de Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met Mensen dat eist. Deze verzekering dekt de schade die u zou kunnen lijden door aantasting van de gezondheid waarvan op grond van medische kennis kan worden vastgesteld dat deze redelijkerwijs het gevolg is van de studie. Het gaat om schade die zich openbaart tijdens of binnen vier jaar na deelname aan de studie. Voor meer informatie over de voorwaarden en dekking van de verzekering vindt u een uittreksel in de bijlage. De volledige polis is op te vragen bij het onderzoeksteam. Verantwoordelijkheid De eindverantwoordelijkheid voor deze studie berust bij Dr. M. Mensink, arts en universitair docent, Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit. Vragen Als u nog vragen heeft over het onderzoek kunt u altijd contact opnemen met het onderzoeksteam.
Versie 3, juni 2012
12
Informatiebrochure PRooST
BIJLAGE: VERZEKERING VOOR DEELNEMERS De opdrachtgever van dit onderzoek (Wageningen Universiteit) heeft conform wat is vereist in de Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met Mensen, voor de uitvoering ervan een verzekering voor u afgesloten. Deze verzekering dekt de schade die u lijdt door een aantasting van de gezondheid waarvan op grond van medische kennis kan worden vastgesteld dat deze redelijkerwijs het gevolg is van het onderzoek. Het gaat om schade die zich openbaart tijdens of binnen vier jaar na deelname aan het onderzoek. Uitsluitingen Van de dekking van deze verzekering is uitgesloten:
Schade waarvan op grond van de aard van het onderzoek zeker of nagenoeg zeker was dat deze zich zou voordoen.
Schade die zich bij nakomelingen openbaart als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op het genetisch materiaal van de verzekerde.
Schade die zich ook zou hebben geopenbaard wanneer de verzekerde niet aan het onderzoek zou hebben deelgenomen.
Schade veroorzaakt, bevorderd of verergerd doordat de verzekerde zich opzettelijk niet aan de voorschriften en instructies van de met de uitvoering van het onderzoek belaste personen heeft gehouden.
Dekking De verzekering biedt dekking voor een schade tot een maximum bedrag van € 450.000 per deelnemer, met een maximum van € 3.500.000 per onderzoek. Hierbij geldt een maximum van € 5.000.000 voor al het onderzoek aan de Wageningen Universiteit per verzekeringsjaar. Verplichtingen van de verzekerde De deelnemer dient:
zich te houden aan de voorschriften en instructies van de met de uitvoering van het onderzoek belaste personen;
zich, zodra hij/zij vermoedt dat een aantasting van zijn/haar gezondheid het gevolg is van het onderzoek, direct onder behandeling van een arts te stellen en al het mogelijke te doen om herstel te bevorderen en zo spoedig mogelijk de verzekeraar hiervan in kennis te stellen;
alle door verzekeraar nodig geoordeelde gegevens te verstrekken of te doen verstrekken aan verzekeraar of door haar aangewezen deskundigen en geen feiten of omstandigheden te verzwijgen, die voor de vaststelling van de schade van belang kunnen zijn.
Als u van mening bent dat u door het onderzoek schade aan uw gezondheid hebt opgelopen, adviseren wij u zo snel mogelijk contact op te nemen met de hieronder genoemde verzekeraar: Gerling-Konzern Allgemeine Versicherungs-AG Directie voor Nederland Herengracht 520 1017 CC Amsterdam Verzekeringnemer: Wageningen Universiteit Versie 3, juni 2012
13