Plakkaat van Verlatinghe 1581 DE NEDERLANDSE ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARING
PROBUS ‘84 10 MEI 2012 JACQUES VAN DER JAGT
Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Fasen Opstand Totstandkoming Plakkaat Inhoud algemeen Politieke theorie Grieven Afzetting Rechtsgevolgen Internationale erkenning Ontwikkeling Republiek Invloed: Engeland 17e eeuw Invloed: Amerika, Declaration of Independance Zo Hollands
1. Fasen Opstand 1568 – 1618 Verzetsfase 1566 1576 1579 1579
Opstand
Smeekschrift Edelen Pacificatie van Gent Unie van Utrecht Afbreken onderhandelingen Keulen
Revolutiefase 1581 1584 1585 1588 1609 – 1621 1648
Plakkaat van Verlatinghe Willem van Oranje Val van Antwerpen Republiek Twaalfjarig bestand Vrede van Munster
2. Totstandkoming Plakkaat Staten Generaal Rondreizend – Antwerpen – Den Haag Data totstandkoming
- 6 juni 1581 – verzoek aan provincies - 10 juni – antwoord provincies cie Andries Hessels - 14 juni – principebeslissing Staten Generaal tot afzwering Philips II 2e cie Hessels - 22 juli – definitieve beslissing Staten Generaal opdracht aan Jan van Asseliers - 26 juli – Staten Generaal nemen wet aan – Plakkaat van Verlatinghe
Cie Hessels Andries Hessels :
griffier Staten Generaal Jacques Tayaert : pensionaris Gent Jacob Valeke : pensionaris Goes Pieter van Dieren: pensionaris Mechelen Jan van Asseliers: audiencier Staten Generaal
Brabant, Gelderland (Gelre), Vlaanderen, Holland, Zeeland, Friesland, Mechelen, Utrecht, Overijssel
3. Inhoud Algemeen Pamfletten 10.000 Onafhankelijkheidsverklaring Politiek – ideologisch Juridisch Structuur Considerans Grieven Afzetting Rechtsgevolgen
Redeneerlijn Stap 1.:
als een koning zijn volk onderdrukt, mag het volk hem afzetten
Stap 2.:
de koning van Spanje heeft de provincies onderdrukt
Stap 3.:
de provincies zetten de koning af
4. De Politieke theorie Rechtmatigheid verzet tegen vorst Middeleeuwen Alle macht komt van God Inperkingen Natuurrecht Positief recht: privileges Blijde inkomste - 1356 Reformatie In Plakkaat religie secundair
4.a. Tekst considerans “…algemeen bekend dat een vorst van een land door God tot hoofd van zijn onderdanen is aangesteld om dezen te beschermen … en dat de onderdanen niet door God geschapen zijn ten behoeve van de vorst … de vorst is er ter wille van de onderdanen … Wanneer hij dit niet doet … en hen als slaven te bevelen en te gebruiken, moet hij … als een tiran worden beschouwd … Dan staat het zijn onderdanen vrij hem niet meer als vorst te erkennen… maar hem te verlaten .” Natuurrecht
5. Grieven
2/3 van de tekst Positiefrechtelijk: aantasting privileges Chronologisch verhaal Bronnen o.a. Apologie Willem van Oranje
Apologie Willem van Oranje
Thema’s
Constitutie Representatie: Staten Generaal/ Staten Petitierecht Justitie Ambten Leger Belastingen Handel Burgeroorlog Godsdienst – gewetensvrijheid
6. Afzetting - Verlatinghe Tekst “Daarom maken wij bekend dat wij … de koning van Spanje hebben verklaard en verklaren bij dezen ipso iure vervallen te zijn van zijn heerschappij, jurisdictie en erfelijke aanspraken op deze landen. Wij zijn niet van zins hem voortaan in enige zaken … als vorst te erkennen…Wij verklaren .. alle ambtsdragers … ontslagen van de eed … die zij de koning van Spanje hebben gezworen… - Geen oorlogsverklaring - handel
7. Rechtsgevolgen Afschaffen beeltenis zegels Eed van trouw aan Staten Generaal Nieuw gezag vastgelegd in iedere transactie Rechtspraak Opkomende handelsnatie: contracten Wegnemen juridische onduidelijkheid Betekenis plakkaat Niet zozeer politiek-ideologisch Maar aanzet tot moderne rechtstaat
8. Internationale erkenning Europa christelijk continent Keizer – koning – etc. diplomatie Formeel geen erkenning Internationale machtspolitiek Republiek opkomende macht Feitelijk geaccepteerd 1648 Vrede van Munster
9. Ontwikkeling Republiek 1575 1595 1597 1602 1606 1608 1609 1609 1612
Stichting Universiteit Leiden eerste reis Oost-Indië Nova Zembla oprichting VOC reis naar Australië droogmaking Beemster Nieuw-Nederland gesticht Manhattan factorij Hirado Japan Sultan Achmed tekent handelsverdrag
1614 1618 1619 1621 1626 1634 1635 1637 1637 1641 1642
oprichting Noordse compagnie Synode Dordrecht Coen bouwt fort Batavia oprichting WIC aankoop eiland Manhattan Curaçao slavenhandel tulpen Maurits gouverneur Brazilië eerste Statenbijbel Deshima Japan Abel Tasman
10. Invloed Plakkaat :Engeland 17e eeuw A. Buitenlandse politiek
1585
Declaration Elisabeth I
B. Binnenlandse politiek
1688 Glorious Revolution Invloed van plakkaat
Niet politieke ideeën Succesverhaal republiek
11. Invloed Plakkaat: Amerika Van 1581 – 1776: geen soortgelijk document Declaration of Independance 1776 Invloed Plakkaat?? Ja, want: Grote gelijkenis structuur Grote gelijkenis redenering Grote gelijkenis grieven Jefferson, Adams, Franklin Verschillen Theoretisch
Plakkaat: plicht koning Declaration: volkssouvereinitiet
Stijl: Thomas
Jefferson – literair politiek Jan van Asseliers - ambtelijk
“We hold these truths to be selfevident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights, that among these are life, liberty and the pursuit of happiness.”
Thomas Jefferson
12. Zo Hollands Staten i.p.v. grote staatslieden Gewone zitting – geen historische gebeurtenis Wettelijke regeling boven ideologie – economische
belangen Geen prachtig document Lange tijd zoek – 1918 gevonden Geen 26 juli (4th of July)
Maar Zeer invloedrijk
Plakkaat : originele tekst
