Topsector Energie
Overzicht en stand van zaken topsector Energie
KIVI NIRIA Symposium Wind op Zee 20 september 2012
Tim van der Hagen Topteam Energie
1
Topsectoren
Aantrekkelijk innovatieklimaat vanuit overheid via generieke instrumenten 2
Topsectoren
Maatschappelijke uitdagingen • Vergrijzing
• Voedselzekerheid • Grondstoffenschaarste
• Verschuiving traditionele machtsverhoudingen (opkomst BRIC’s) • Verlies aan biodiversiteit • Klimaatverandering
3
Topsectoren: Het nieuwe bedrijvenbeleid ‘Naar de top’ (sep 2011)
Ambitie: 1.
Nederland in top 5 kenniseconomieën in 2020
2.
R&D-inspanningen naar 2,5% BBP
3.
Topconsortia voor Kennis & Innovatie publiek-privaat, met tenminste 40% financiering door bedrijfsleven 4
Topsectoren: Het nieuwe bedrijvenbeleid (2)
Spoor 1
Spoor 2
Specifiek: Topsectoren
Generiek: Ruimte voor ondernemers
• Integrale aanpak: ondernemers en onderzoekers aan het stuur
• Minder subsidies, meer generieke lastenverlichting (RDA, TKI-toeslag)
• Sector centraal en integraal: alle vestigingscondities • Vraaggestuurd en bottom-up • Gouden driehoek
• Regeldruk: minder en makkelijker
• Toegang tot financiering (Innovatiefonds MKB +) 5
Topsectoren: de gouden driehoek
Bedrijven–Kennisinstellingen-Overheid
Benutten van kansen 1. Excellent onderzoek sterker richten op maatschappelijke en economische uitdagingen 2. Gezamenlijke kennisagenda’s voor publieke en private onderzoekseuro’s 3. Overheid organiseert, mobiliseert, motiveert 4. Meerjarige focus en commitment van alle partijen
6
Topsector Energie
Organisatie Topteam:
dagelijks bestuur en eindverantwoordelijk
Regieteam: adviseren over inhoudelijke keuzes en strategie Trekkers TKI’s: opstellen innovatiecontracten met vertegenwoordigers van de Gouden Driehoek Klankbordgroep: toetsen van de richting met alle stakeholders, inclusief locale overheden 7
Topsector Energie
Operationele structuur Topteam 2 Michiel Boersma
Regieteam Gerald Schotman (Shell) Peter Molengraaf (Alliander)
Tim van der Hagen(TUD)
Jeroen de Haas (Eneco)
Fokko Pentinga (Tempress)
Gert Jan Lankhorst (Gasterra)
Mark Dierikx (EL&I)
Tiny Hooijmans (TNO) Paul Korting (ECN)
Secretarissen Ad Schoof (EL&I) Kenneth Heijns (TUD) Stefan Evers (KEMA)
Wim van Saarloos (FOM) Tjerk Wagenaar (Natuur&Milieu) Johan van der Gronden (WNF) Manon Janssen (Ecofys) Coby van der Linde (Clingendael) Richard Verbree (Inventum) (Mees Hartvelt (AWVN), AET) 8
Topsector Energie
‘Energie in Beweging’ juni 2011
Doelen die Topteam 1 formuleerde voor 2020 20% minder CO2-uitstoot (randvoorwaarde) 14% duurzame energie (randvoorwaarde) Benutting van het potentieel aan energiebesparing Concurrerende energieprijzen op korte en lange termijn Versterkte positie van Nederland in essentiële sectoren Sneller concurrerender maken van duurzame energieopties 9
Topsector Energie
Aanpak Topsector Energie Uitgangspunt: minder CO2 door energiebesparing en duurzame energie, met gas als transitiebrandstof Innovatie is de sleutel om die duurzame energie concurrerender te maken, verder energie te besparen en slimmer en efficiënter om te gaan met fossiele energiebronnen. Vraagsturing: behoefte en plannen van bedrijven als uitgangspunt Kiezen voor sterktes (o.a. geografische ligging/vestigingsklimaat) Samenwerken Open innovatie Focus aanbrengen (ook binnen de thema’s) → starten met 7 Innovatiethema's
10
Topsector Energie
Opdracht in zomer 2011 (1) Structurele borging samenwerking gouden driehoek: onderwijsinstellingen, overheid en bedrijfsleven (ook MKB!) Functionerende organisatiestructuur (topteam, regieteam, innovatietafels, klankbord) Technologiegebieden aanwijzen waarvoor innovatiecontracten moeten worden afgesloten Visie op de toekomst (de “stip op de horizon”) vaststellen Afspraken maken over de verdeling van middelen voor 2012 Ondertekende innovatiecontracten, zo mogelijk in 2011, maar nodig in 2012
11
Topsector Energie
Opdracht in zomer 2011 (2) In samenhang (laten) uitwerken van de deelproducten van de topsectoragenda’s: Kennis en innovatie: innovatiecontracten Onderwijs en arbeidsmarkt: Human Capital Agenda’s en Masterplan Bètatechniek Buitenlandbeleid: economische missies, strategische acquisitie, onderzoeks- en ontwikkelingssamenwerking Concretiseren regeldruk en ICT-knelpunten in energiesector en mogelijke oplossingen 12
Topsector Energie
Vraagt om: • Goed evenwicht: 3 "D’s" − Discovery − Development / demonstration − Deployment
• “Systeemdenken”: innovaties in relatie tot hele energiesysteem beschouwen • Aandacht voor maatschappelijke acceptatie • Human Capital Agenda (opleiding, vergrijzing, bijscholing) • Internationale aansluiting 13
Topsector Energie
Waar gaat het over? Overheid: Sturend op het portfolio van ECN en het energieonderzoek van TNO Sturend op het energie-innovatiebeleid en -budget van EL&I Aansluitend op, ondersteunend en mede richtinggevend aan rest van het energiebeleid: bijvoorbeeld green deals, MJA energie-efficiëntie Richtinggevend voor Energieonderzoek vanuit NWO
Bedrijven: Ambitie topteam: meer samenwerking bij innovatie-inspanningen
Kennisinstellingen: Input voor beleid opleidingen (HCA) Meer aansluiting kennisinstellingen en bedrijfsleven
TKI (gezamenlijkheid): Input voor internationaal beleid (posten, Horizon 2020) Visievorming onderzoeksprogrammering
14
Topsector Energie
Stand van zaken nu
15
Topsector Energie –
Bijdragen aan CO2-reductie: 20% in 2020 en 80-95% in 2050 (randvoorwaarde)
–
Versterken economische groei van Nederland
–
Nederland wil leider in Europa (en wereld) te worden op een aantal deelgebieden in de energie
2011 - 2012 Voorbereiding
•
Hoge betrokkenheid van sector
•
Portfolio bijsturen en verder vormgeven
•
Meest overtuigende programmalijnen starten
•
Eerste resultaten
•
2017 - 2025: Topsector Energie
2013 – 2016 Evaluatie en aanscherping
•
Substantiële bijdrage NL economische groei en energiedoelstellingen
•
Leider in Europa (en wereld) op een aantal deelgebieden
•
Versterking van de industriële basis 16 energiesector
Vorming TKI’s
Topsector Energie: organisatie TKI’s in de lead
Advies & evaluatieteams
Topteam en Regieteam bewaken lange termijn visie
Besluitvorming
– –
Ontwikkelen programmalijnen TKI’s besturen de bestaande programmalijnen en sturen bij
– –
Ondersteunen TKI’s met hun expertise en ervaring Sparringpartner
– – –
Formuleren de lange termijn visie Bewaken het topsectorbrede portfolio Adviseren EL&I over verdeling van publieke middelen
– –
Gedeelde visie en wederzijds vertrouwen Transparante en op feiten gebaseerde beslissingen 17
Topsector Energie: Raakvlakken TKI’s en andere Topsectoren Topsector Water
Topsector HTSM (incl. ICT agenda) Wind op Zee
Solar energy
Smart Grids (SWITCH2SmartGrids )
Gas
Bioenergie (BBE)
Energiebesparing Gebouwde Omgeving (TKI EnerGO)
Energiebesparing Industrie (TKI ISPT)
Topsector Chemie
Topsector Agrofood 18
Topsector Energie: verdeling publieke middelen 2012 Thema
EL&I-innovatie
EL&I-SDE+
ECN
Energiebesparing gebouwde omgeving
10,1
Energiebesparing industrie
6,6
Gas
7,7
Smart Grids
10,6
Wind op Zee
8,1
Solar Energy
10,6
7,0
5,64
Bio-energie
15,6
26,5
2,93
Nog niet toegedeeld aan thema’s
1,7
Totaal
71,0
TNO
NWO[1]
Totaal
1,25
1,21
12,56
Via Topsector Chemie
10,23
3,65
7,0
36,15
1,65
5,5
17,75
-
11
4,14
27,63
Via Topsector Chemie
45,03
23,6
25,3
41,5
185,65
3,63 16,5
1,3
2,9
50,0
16,4
in mln €'s
0,25
6,8
19 [1] afkomstig uit NWO-propositie voor de Topsector Energie 2012 – 2013, bevat middelen voor 2012 en 2013;
Topsector Energie: Criteria voor verdeling van middelen Criteria: • Bijdrage aan CO2-reductie, productie duurzame energie, energiebesparing • Bijdrage aan verdienpotentieel Nederland (productie, werkgelegenheid e.d. ) • Concurrerend op nationaal en internationaal niveau
Publieke middelen nu globaal geraamd voor 2013-2015: • ca. 260 M€ EL&I-innovatiemiddelen+innovatiemiddelen SDE+ • ca. 130 M€ via ECN, TNO, NWO • ca. 50 M€ TKI-toeslag
Private middelen (Topsector Energie): • 328 M€ voor 2012 • 430 M€ voor 2013 20
Topsector Energie: opdracht voor de TKI’s • Verbinden en organiseren van de (deel)sector – Evenwicht groot- en kleinbedrijf – Alle partijen samen – ‘Platina vierkant’: bedrijven, kennisinstellingen, overheid en maatschappij
• • • • • •
Programmering innovatie op basis van de visie Scherp bewaken en bijstellen van de programma’s Geen grote organisatie: eenvoudig en kostenefficiënt Internationalisering Human Capital Aandacht voor maatschappelijk draagvlak in een vroeg stadium 21
Topsector Energie: portfoliomanagement • TKI’s rapporteren in voorjaar over het afgelopen jaar en in het najaar over het komend jaar • Top- en Regieteam beoordelen ieder najaar het volledige portfolio – Progressie: hoe loopt de voortgang van de programmalijnen? – Prestatie: wat is de impact op economische en energiedoelen? – Potentieel: wat is de inschatting van het lange termijnpotentieel op de economische en energiedoelen?
• Daarnaast wordt het volledige portfolio geëvalueerd – Risicoprofiel: high risk-high reward of incrementeel – Innovativiteit: revolutie of evolutie – Technologische ontwikkelingsfase: fundamenteel tot marktintroductie 22
Laag Gemiddeld
Risico Hoog Hoog
Gemiddeld
Gemiddeld
Laag
Laag
Potentieel: Duurzame energie productie
Potentieel: CO2-reductie Gemiddeld Laag Hoog Gemiddeld
Hoog
Laag
Gemiddeld
Hoog
Potentieel: Werkgelegenheid
Laag
Potentieel: Omzet
Topsector Energie: portfoliomanagement
Hoog Laag
Risico
Laag
Gemiddeld
Gemiddeld
Risico
Hoog
Risico
Hoog
23
Topsector Energie
Internationaal • Internationaliseringsoffensief geeft basis. Nu verder concretiseren: welke landen, welke activiteiten, welke ondersteuning is nodig? • Ondertussen inspelen op kansen en profileren. Bv: – September energieconferentie i.s.m. NordRhein-Westfalen – Oktober missie Beieren
• Europese kaderprogramma: positionering van topsector en beïnvloeding van Horizon 2020
24
Topsector Energie
Human Capital Agenda • 'Naar 4 op de 10' ? • Masterplan Bèta en Technologie, 4 speerpunten: – 1. Grotere instroom van bèta’s in de topsectoren – 2. Continue afstemming onderwijs-arbeidsmarkt – 3. Boeien, ontwikkelen en binden van bèta en technische mensen – 4. Vergroting van het internationale perspectief op de arbeidsmarkt • Topsector Energie: programmamanager HCA aangesteld 25
Topsector Energie
Offshore wind • Offshore wind potentieel sterke sector voor Nederland, met name vanwege: – geografische gunstige ligging van Nederland aan de Noordzee; – aanwezigheid van goed uitgeruste havens met gering getijdeverschil en daarmee goede uitgangspositie voor onderhoud etc; – sterke Nederlandse offshore industrie 26
Topsector Energie
Dank voor uw aandacht!
27
