Wat tips en vuistregels; O.a. voor het behoud van je eigen hardware; Vijand no. 1 in Afrika; hitte, gebruik je laptop niet te lang. Zorg dat de ventilatie openingen stofvrij zijn. Leg eventueel 2 latjes onder de laptop, zodat hij wat hoger ligt. Wil je helemaal luxe; schaf zo'n ventilator koeler aan die er je plat onder kunt leggen, nadeeltje; meer zooi mee te nemen en het eet je accu sneller leeg. Over die accu; trek hem niet helemaal leeg, dat kost je namelijk op den duur je accu, tijdig opladen dus. Geen draadloos internet of bluetooth in de buurt? Zet dat dan uit, het eet nogal stroom. Zet je scherm iets minder fel (dat werkt alleen lekker in de schaduw niet in de zon) Schaf zo'n inverter aan die van 12v of 24v gelijkspanning, weer 220V wisselspanning maakt. Let er wel op dat hij voldoende vermogen heeft. Voor alleen opladen kan dat iets krapper, maar reserve is beter. Voor netboek bezitters zonder dvd-speler of mensen die niet van zooi meeslepen houden; je kunt de dvd's naar iso omzetten (met imgburner; is gratis, wel even na installatie de 'ask toolbar' weer verwijderen in het software centrum) En met poweriso, in de gratis versie krijg je eenwel even zo'n hindelijk 'nagscherm' (negeren) maar je kan wel iso's monteren en daarna met de mediaplayer of nog beter; met de videolanplayer dit afspelen. (Linux heeft alle tools al aan boord) Kijk even of je een kleine cardreader mee neemt; de Sharkoon Media reader S is klein en goedkoop (5€) Zo kunnen er ook wat exotische sticks mee gelezen worden. Als bijvoorbeeld de laptop alleen SD kaarten lust en je de camera alleen maar kunt uitlezen met een usb kabeltje die zelf een XD kaart intern heeft, of je wilt de micro-SD kaart uit je telefoon in kunnen lezen. Usb sticks niet zo maar eruit trekken; met het uitwerp symbooltje kiezen voor veilig verwijderen of computer uitzetten en er dan pas uithalen. Gaat in Windows wel vaak goed maar eens gaat het fout. (In Linux is dit netjes afmonteren zelfs verplicht, klik rechts op het usb disk icoontje op de desktop, dat verschijnt bij een gemonteerde stick) Als Linux je stick weigert vanwege dat hij er maar zo is uitgetrokken, dan zie je in de foutmelding die volgt, wel iets staan over geforceerd mounten. Maar makkelijker is het om hem even in een willekeurige Windows machine te steken en hem daar weer veilig te laten vewijderen en daarna weer aanbieden aan de Linux computer.
Heb je zo'n wat grotere 2.5” of 3.5” externe harddisk ipv. een usb stick; na afmonteren iets van 5 seconden laten liggen, totdat de schijf uitgedraaid is. Tijdens het draaien van zo'n schijf is hij het gevoeligst voor stoten. Mocht er nu toch iets mis zijn gegaan en is er op de usb-stick ogenschijnlijk geen data meer aanwezig of op je SD-kaartje uit je camera; geen paniek, maar ga niet liggen 'klooien'. Gebruik onder Windows het programma recuva (gratis op te halen) of voor de wat moeilijkere reddingen; haal testdisk (website, cgsecurity)en gebruik het programma photorec (dat is in de terminal dus een tikkie moeilijker en dat wordt dus eerst oefenen) Probeer het voor de gein maar eens uit op een usb stick, maak hem leeg en kijk wat recuva zoal weer boven water tovert. Kopieer zoveel mogelijk foto's van je camera naar laptop/usb stick. Vooral Fujitsu/ Olympus (die gebruiken XD kaartjes) willen nog weleens de kaart onleesbaar achterlaten. Haal niet telkens die kaart alleen maar leeg; kopieer de spullen naar 2 verschillende media en formatteer de kaart in de camera zelf (als die tenminste leeg moet.) Wissel onderling ook die foto's uit; laptops en camera's; dat is roofgoed met stip. Zo heb je tenminste nog wat over na een diefstal. Als je een camera hebt met losse 1.5V nimh batterijen, overweeg de aanschaf van Sanyo eneloop batterijen; die lopen niet vanzelf leeg. Een nimh cel verliest per dag iets van 3% van zijn capaciteit. Standaard capaciteit is 2000 mah, dat lijkt veel minder dan de 2700 die je overal ziet, maar omdat hij niet vanzelf leeg loopt; gaat hij toch langer mee. Moeilijke foto's qua belichting; neem hem liever te donker dan te licht; daar kan evt. nog wat in verbeterd worden, in helder wit kan niets meer uitgehaald worden. Neem er anders 2 of 3 vanaf een statiefje met het zogenaamde bracketing, als je een wat duurder toestel hebt. Of zet met de hand de zaak een volle stop donkerder. Heb je iets van vloeistof gemorst in je laptop; haal meteen de accu eruit, anders gaat hij zeker op termijn, spullen kortsluiten en gaat je moederbord defect. Na netjes reinigen (dat kan zelfs met remmen reiniger) en op laten drogen heb je een kans dat hij het weer doet. (om bij het losdraaien te onthouden, waar alle schroefjes ook al weer zaten; druk ze in een vel a4 papier in overeenstemming met hun positie. De laptop op gaan starten meteen na het morsen is sterk af te raden; vaak gaat hij dan pas echt kapot. (Zelfde geldt voor mobieltjes) Is je voeding/lader overleden en heb je een ogenschijnlijk passende; spanning klopt en stekker en polariteit ook, maar het te leveren wattage is onder de maat? Laat de laptop er alleen maar op laden, maar gebruik hem niet met de ondermaatse lader aangesloten.
Een computervoeding die nog wel werkt, kan eventueel als voedingsbron (12V en 5V) worden “misbruikt” (hij stoort wel als de ziekte, dus niet voor audio) Als je de groene draad (4e positie op de brede stekker; er is eigenlijk maar 1 groene draad verbindt met de zwarte ernaast 5e positie of 3e, maakt niet uit), moet de voeding starten (is tevens een test of de voeding wel werkt) Het liefst met enige vorm van belasting eraan, anders start hij slecht 1 seconde en meet dan geen belasting en schakelt weer af. (tegenwoordig starten de meesten ook zonder belasting) Op de rode staat; 5V op de gele plug staat 12V. Houdt wel een beetje het te leveren vermogen in de gaten. Als de computer al is afgeschreven, gebruik je gewoon de nog aanwezige harddisk. Om je scherm een beetje heel te houden, leg een vel foam tussen toetsenbord en display. Doe eventueel een wat dikker karton aan de buitenkant van het scherm. Is je scherm toch kapot, maar lijkt de laptop verder wel te starten (harddisk lampje knippert en je hoort een opstart en inlog geluidje) Leen ergens een extern scherm en hang die eraan. Soms moet je met de fn toets icm. F3 of F4 of F8 afhankelijk van het merk/type hem daarnaar toe switchen (blauwe of gele icoontjes op de toetsen; laten vaak een beeldschermpje zien) Toetsenbord defect of blijft 'hangen' (genereert maar zo letters)? Je kunt er een extern usb toetsenbord bij aanhangen. Wel moet je bij een letterbrij generering, het laptop toetsenbord demonteren en de flatcable loshalen. Kijk anders even op youtube hoe dat bij je merk laptop gaat; zoek op merk/type en het woord disassemble. Vaak 2 of 3 schroefjes (soms verborgen achter een klepje) aan de onderkant en/of van die ontgrendelings nokjes bovenaan tussen de functie toetsen (Hp). Netboekjes wijken flink af qua demontage. Let wel op dat je de flatcable netjes ontgrendeld, meestal mechanisch clip systeem. Wil je jezelf een beetje populair maken (en de computer ook), haal een aantal filmpjes op over de werking van motoren of 3d demo's van youtube. (via firefox en de extensie/plugin; downloadhelper gaat dat makkelijk) Als het goed is draaien ze meteen in Ubuntu/Linux. Als je weet dat een bepaalde auto (die van jezelf dus) gedoneerd gaat worden als studie/demo car; haal zoveel mogelijk pdf materiaal op, met mechanische werking en graag ook elektrische schema's (wiring diagrams) Vooral aan het laatste ontbreekt het vaak. Voor wat lichte gratis anti-virus software; Avira antivir, AVG of Avast,die voldoen als virusscanner waarbij Avira de minste processorbelasting oplevert. Voor anti-spy; Superantispyware of Mbam. Maar makkelijker is het om de Microsoft security essentials te installeren; komt ongeveer als tweede uit testen, is ook gratis en verenigt beide
zaken; anti-virus en anti-spy en belast het systeem ook niet zo. Op een illegale Windows werkt ie niet. Als de laptop maar zo uitvalt; haal de accu eraf en start hem zonder accu met alleen de voeding eraan; blijft stabiel? Dan is de accu defect. Controleer ook of er in de usb sockets niets is afgebroken dat eventueel tegen massa aanhangt; geeft sluiting; laptop start niet/valt uit (dit geldt ook voor normale computers) Hang niet teveel spullen aan een usb poort(en) ze kunnen maar beperkt stroom leveren en eventueel blaas je een controller chip op. In Gambia wordt de Engelse wandcontactdoos gebruikt (niet overal trouwens) dus haal even zo'n reisstekker. Een goedkope heb ik bij de mediamarkt gehaald. Mocht je hem nu kwijtraken; met een truukje kan je een normale platte eurostekker ook gebruiken. Je drukt met een kunststof staafje oid. het palletje dat in het midden zit weg. De klepjes die de gaten normaal afsluiten binnenin, worden nu ontgrendeld, zodat je er een stekker in kan steken. In Gambia en Senegal kom je vaak van die Chinese, slechte universele verdeeldozen tegen; probeer die te mijden. Ze fikken uit en/of delen schokken uit; je reinste rotzooi. De zielige draadjes intern zijn niet afgeschermt en hebben een dikte die ik als zekering zou gebruiken. Haal bij de Action een verdeelslof, die kun je ook mooi doneren aan het einde van je stage. Ze hebben wel als makke, dat de schakelaar nou niet zo betrouwbaar is. Gebruik de schakelaar dus maar niet en trek de stekker er gewoon uit en zeg dat meteen ook tegen degene waaraan je hem doneert. De GoforAfrica computers; Login naam; ubuntu wachtwoord ubuntu. In het eerste aanmeld scherm (type of klik aan; gebruikersnaam ubuntu) is meteen voor de Senegal gangers de zaak in het Frans te zetten. Controleer de computers op hun werking alvorens er mee naar de scholen te rijden. Vooral tijdens vervoer trilt er nog wel eens iets los. Check ook af je bijvoorbeeld de benodigde vga kabels voor bij de monitoren hebt, zover ze er niet vast aanzitten. Vaakst optredend defect; de geheugen strips; bij piepend opstarten of andere rariteiten; witte clipjes aan de zijkanten van die strips los klikken, geheugen eruit/erin, clipjes weer netjes aandrukken; testen. Controleer ook de grafische kaart als dat tenminste een los gemonteerde is. Hij wil ook
nog weleens losschieten; let er op; een aantal computers heeft daar een extra vergrendeling. Als je die vergeet en de kaart eruit wil trekken ligt het moederbord in tweeën. Alle platte desktopcomputers hebben geen losse grafische kaart. Een glasbak monitor die hinderlijke kleur vlekken blijft vertonen; heeft teveel aan mechanische trillingen meegemaakt; de metalen gaatjesmasker binnenin is dan deels losgekomen; helaas niets aan te doen; omruilen. In geval van twijfel; vraag/bel Harry of Jan Huizinga of mij (Gerrit Marskamp). Als het goed is ben ik al bij het uitpakken uit de containers aanwezig. In geval van nood is een Linux harddisk uit een computer te halen en in een andere willekeurige weer in te hangen, zonder driver gezeur. (mits de computers gelijkwaardig zijn; voldoende geheugen en niet te oude processor). Uitzondering vormen die kleine witte platte doosjes; daar zit een 'enge' chipset in. Harddisken daaruit kunnen wel naar een andere, maar vanuit een andere niet naar de witte doosjes toe. Alle spullen van belang zitten in de home map van gebruiker ubuntu en dan daar weer in de submap GoforAfricaStuff. De belangrijkste links daar naartoe staan ook op het bureaublad, maar schijnen in Afrika nogal eens te moeten verdwijnen. Om een link in Linux aan te maken, klik rechts op het origineel en make link. Die link mag dan weer naar het bureaublad worden verplaats. (werkt net iets anders als in Windows) Zaak loopt vast? Komt wel eens voor, gelukkig niet zo vaak maar toch. En degene die zegt dat zoiets in Linux nooit gebeurt die liegt een beetje ;-) Reset 1 eerste methode bij vastloop (niet opgeslagen werk gaat wel verloren) druk volgende toetsen na elkaar en uiteindelijk gelijk in. CTRL+ ALT +BACKSPACE (de plusjes = tegelijk, dus niet de plus toets zelf) de grafische server krijgt nu een schop en als het goed is keer je naar je inlogscherm terug. (probeer het maar eens zonder dat ie vast is gelopen ) Reset 2 Als reset 1 niet heeft gewerkt. Druk na elkaar deze combi's in; alt+prtscrn+s alt+prtscrn+u alt+prtscrn+b
dat is eerst; alt+prtscrn (blijven vasthouden) en dan na elkaar s u b daarmee wordt het filesysteem netjes afgemonteerd en de computer herstart. Help ook dat niet, dan rest je niets anders dan de power knop minimaal 5 sec. vast te houden, of je trekt de stekker eruit. Dit zal hij op den duur niet leuk vinden ondanks het robuuste filesysteem, maar goed; de talloze stroomstoringen in Afrika doen ongeveer hetzelfde. Gun de machine ook altijd netjes de tijd om af te schakelen (balkje loopt en de zaak sluit af) En peper dat meteen jullie groepje Gambianen/Senegalezen in. Ga liever niet lassen of slijpen op dezelfde groep als waar de computers aan hangen of zet ze gewoon uit. Het lichtnet daar fluctueert flink of is nogal instabiel. Uit nieuwsgierigheid wil men nogal wel eens de werkbalken en de daarop aanwezige applets eraf slopen. Als er nog een balk aanwezig is (bovenaan en onderaan); klik rechts daarop en kies Add to panel (in het Frans; Ajouter a tableau de bord )en kies de dingen die er weer op horen. De aan uit/knop heet nogal vreemd; Indicator Applet Session. In geval van twijfel gewoon wat proberen en bij mislukking; klik rechts op de applet en haal hem er weer af. Is er een complete balk (panel of paneel) weg dan kan door middel van rechtsklik op het nog overgebleven panel een nieuwe worden toegevoegd en die dan weer aangekleed met de nodig applets. Zijn alle panels weg, dan gaat die vlieger niet meer op; enige regels abracadabra bieden uitkomst, verder niet bij nadenken gewoon doen. Doe Alt+F2 (alt toets vast houden en F2 toets erbij in) tik daar in: gconftool-2 --recursive-unset /apps/panel (tussen gconftool-s en –recur... staat een spatie en tussen ….unset en /apps ook.) Exact zoals het daar staat (kopieer of plak dat anders als je dit als pdf hebt opgeslagen op een usb stick=aanbevolen) Na uitloggen en weer inloggen (of de reset 1 methode)volgt een nieuw uit doos ervaring. Als je trouwens kort op de power toets klikt, krijg je normaal ook een afsluit menu in beeld. Mocht je nu in het systeem iets willen snoeien; jouw leerlingen zitten gewoon te vaak spelletjes te doen oid.; Via; System-Preferences-Main Menu, kun je door vinkjes
weg te halen menu's opschonen. Als je per ongeluk ook het Main Menu zelf weg hebt gehaald (jezelf in een hoekje hebt vastgeschilderd :-)) dan kun je door; ALT+F2 en daar; alacarte in te typen weer in de menu editor komen. In Linux heb je standaard 4 verschillende werkbladen, daar kun je tussen wisselen op de schermpjes op de werkbalk. Of met CTRL+ ALT+ cursor naar links of naar rechts Ben je per ongeluk in een zogenaamde virtuele terminal aangeland (moet je wel je best voor doen) dan zie je een levensgroot zwart-wit 'dos' achtig scherm. Met de toetsen combi; CTRL+ALT +F7 (op sommige computers F8) kom je als het goed is weer terug. (of je logt netjes in met ubuntu en wachtwoord ubuntu en typt dan: sudo shutdown -h now (er wordt dan nogmaals je wachtwoord gevraagd) Bij het typen van wachtwoorden in een terminal zie je niets dus ook geen **** Mapjes in GoforAfricaStuff; Cars; bevat een aantal schema's van 3 auto's die al in Gambia zijn; de Galoper, de Rocky en de Patrol. En een map met allerhande Hayes spullen in Pdf vorm. Let op; alleen pdf's doc's en plaatjes ((png/jpg/gif) kun je direct inzien. De .exe bestanden zijn Windows bestanden en daar kun je eigenlijk niets mee in Linux (niet helemaal waar, met Wine en Virtualbox wel, maar dat draait niet lekker op oude hardware). De TimlotoSiteJuni2010 is een offline website van Timloto; de zaak is gelinkt op het bureaublad, als die link is gesneuveld, maak dan de index.html open in een browser. Klik op de animatie van de zuiger en kies een taal; lessen in Nederlands zijn compleet, de Engelse en de Franse lessen zijn deels compleet. Kies Onderwijsmatrices of in het Engels; Lesson grids. GfaCourse2010 bevat de cursus die de leraren in GTTI Serekunda van Ep hebben gehad. Alles spullen daarbinnen openen standaard in Linux. De map; Car technician for Go for Africa bevat het Innovam lesmateriaal in pdf vorm en is vertaald in het Engels The linkjes naar introduction to course materials/Openoffice/Ubuntu hebben betrekking op het besturingssysteem en wat software.(Deels verouderd voor Ubuntu 8.04 we hebben nu 10.04, maar veel is nog bruikbaar)
In Linux is het makkelijk om tekst of plaatjes uit een pdf te halen en weer als nieuwe lesstof (via openoffice bijv.) in een andere pdf te gieten. Gewoon selecteren in de pdf viewer en kijken of je het kan kopiëren en plakken of het ergens kunt opslaan. De vlieger gaat niet altijd op, maar daar zijn weer andere tools voor. (Haal voor Windows de foxitreader op, daarmee kan je in ieder geval tekst uit een pdf extracten. Plaatjes kan je dan met een omweggetje screendumpen (prtscrn) toets) In het Applications menu staan nog wat groepjes met allerhande software, het meeste is duidelijk genoeg; wordprocessoren en pdf wat sound en grafisch spul dat is wel uit te zoeken of te proberen. In de map Education zit oa. het programma Gcompris; dat wordt straks voornamelijk gebruikt voor basisschool onderwijs. Maar het bevat oa. een deeltje waarmee je een batterij en lampjes aan elkaar kan knutselen en dat daarna de schakeling werkend simuleert. Dus kun je op eenvoudige wijze parallel en serie schaking laten zien en eventueel een lampje door laten branden als je batterijen in serie aansluit op een lampje dat die spanning niet kan hebben. Doelgroep van Gcompris is vanaf 4 jaar dus negeer de 'lieve zuurstokroze' interface, er zit meer in dan op het eerste ogenblik lijkt. Childsplay; net zoiets voor kinderen maar dan met een eenvoudigere uitstraling. Blinken; geluiden leren na spelen mbv. kleuren. Tux typing; leer typen (diverse talen) met cursussen maar voornamelijk als spel; type woorden weg voordat ze de grond raken. Tux math; idem maar dan voor rekensommen (vergeet niet de entertoets na een antwoord) Tux paint; eenvoudig leren tekenen met wat handige stempel tools en magic; maak 'echt' gras enz. Opvallend vorig jaar was, dat kinderen niet geleerd hebben te tekenen zoals bij ons. De zaken met een K er voor zijn iets serieuzer (Kalgebra Kbruch Kig Kplot) waarbij wel duidelijk is wat er ongeveer mee gedaan kan worden. De ingebouwde help bevat vaak een nette opsomming/uitleg. Step is een real world simulator, indrukwekkend moeilijk, je hebt daarbij zeker de ingebouwde manual nodig en misschien wat instructiefilmpjes; HBO nivo oid. Marble is een slap aftreksel van Google Earth. In de games hoek staan wat dubbelgangers die ook in de eduhoek staan, maar Potato Guy is ook bedoeld voor edu; je kunt een aardappelmannetje maken (of een pizza of een aquarium etc. etc) en is bedoeld voor oog hand coördinatie en muis. Ook worden de dingen die aangeklikt worden opgenoemd. Ri-Li is een logisch en leuk uitziend treinspelletje waarmee je met de cursortoetsen de wissels bestuurd. Kies wel even de juiste taal in het begin, anders moet je vrij diep in de menu structuur, om bijv het onjuiste Arabisch of Russisch te corrigeren De schooltjes krijgen nog wat workshops over dit alles en het staat ook los van de auto
software, maar voor degene die het wel leuk vind om een gemotiveerd iemand een beetje deze richting in te duwen; doe er je voordeel mee. De aanwezige multimediaboxjes worden in eerste instantie naar de scholen gebracht waar de nadruk op het edu deel ligt en niet zozeer bij de auto techniek. Als je er nodig denkt te hebben; overleg dat, maar pak ze niet op voorhand weg. Er zijn er eenvoudigweg niet genoeg. Daarbij hoef je maar een paar setjes tegelijk in een klas te hebben om al niets meer te kunnen doen vanwege het lawaai. Ik neem een offline harddisk met extra na te installeren edu software mee, bij gebrek aan internet en zal dat pas na-installeren na een demo ter plaatse. Veel software is pas in een later stadium bij verzameld en kon sowieso er niet meer bij vanwege de beperkingen van het remasteren. Oa. voor de trainingen van de leraren autotechniek uit Gambia en Senegal zijn er een aantal scanners ingeladen in de container. Als er niet teveel sneuvelen (glasplaten met name) Dan hopen we ze alle 8 of 9 te gebruiken. Dit betekent ook dat je daarmee spullen in kan scannen om daar weer lesmateriaal van te maken. Geef aan of daar behoefte aan is op jouw school. Gewoon vragen leidt meestal tot niets; je moet een beetje een neus hebben voor de aanwezige motivatie van de leraar in kwestie. Als je het op de man af vraagt kunnen ze natuurlijk alles gebruiken, maar staat het daarna weer in een hoekje te verstoffen. Groeten Gerrit Marskamp Goede reis allemaal en hopelijk tot ziens in Afrika.
