OUDERFOLDER
Puberwereld
Publicatienummer: F15112
Hersenontwikkeling Tijdens de puberteit maken de hersenen een grote verandering door. Dit duurt tot het 25e levensjaar. Gedurende de puberteit krijgen pubers meer verantwoordelijkheden en willen ze zelfstandig zijn. Gezien de ontwikkeling van hun hersenen, zijn lang niet alle pubers hier al aan toe. Twaalfjarigen kunnen nog moeilijk kiezen, plannen, concentreren en overzicht houden. In de puberteit loopt ook het geheugen terug. Daarom is actief oefenen met bovenstaande vaardigheden nodig. Zo kunnen ze zelf oefenen, fouten maken en zichzelf verbeteren.
Het gedrag is vaak risicovol en uitdagend. Dat is bedoeld (en nodig) om grenzen te verkennen en om hun identiteit te ontwikkelen. De keuzes die gemaakt worden zijn, veelal, emotionele keuzes. Naarmate ze ouder worden durven ze meer van de groep af te wijken, met bijvoorbeeld kleding, gedrag of ‘piercings’. De eigen identiteit wordt meer zichtbaar en krijgt vastere vormen.
16 - 25 jaar In de laatste fase kunnen pubers beter op zichzelf en hun handelen reflecteren. Identiteitsvorming wordt afgerond. Als de hersenontwikkeling voltooid is (rond 25 jaar) zijn ze beter in staat om oorzaak-gevolg-relaties in te schatten. Ook kunnen ze beter kiezen, plannen en organiseren. Ze worden seksueel actiever en zijn beter in staat om in relaties hun grenzen aan te geven. Homo- en biseksuele pubers komen in deze periode meestal uit voor hun geaardheid.
Roken
Puberontwikkeling per leeftijdsfase In de puberteit ontwikkelen pubers zich sociaal, lichamelijk en relationeel. Puberontwikkeling is in te delen in drie leeftijdsfases. Geen enkele fase verloopt echter in een rechte lijn. Elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo?
10 - 14 jaar Aan het begin van de puberteit versterken pubers emotionele banden met leeftijdsgenoten. Pubers willen bij ‘de groep’ horen, zoals dieren bij een kudde. Zeker voor pubers, voelt het veilig om de mening of kledingstijl van een groep te delen. En dat maakt hen gevoelig voor groepsdruk. ‘De groep’ is een belangrijk uitgangspunt voor het vormen van (straat)normen en waarden. Pubers delen minder met hun ouders en nemen meer afstand. Het lijf van pubers verandert. Mogelijk spelen verliefdheid, verkering, zoenen en masturbatie al een rol. Pubers kunnen extreem en impulsief zijn in hun emoties en gedrag. Dit is voor zowel pubers als ouders verwarrend. Uit onderzoek blijkt dat pubers, zelfs als ze zich tegen hun ouders afzetten, veel steun vinden bij hun ouders. Dit geven ze niet toe, maar ouders blijven dus een ‘veilige haven’!
14 - 16 jaar Pubers zijn volop aan het experimenteren. Ze zijn nieuwsgiering naar genotmiddelen en seksualiteit. Via internet gaan ze op onderzoek uit. Ze doen op seksueel gebied meer ervaring op, variërend van strelen tot geslachtsgemeenschap. Ook weten pubers meestal of ze hetero-, bi- of homoseksueel zijn. Dit betekent niet dat pubers er naar hun omgeving open over zijn. 2.
Wetgeving Tabaksproducten mogen vanaf januari 2014 niet verkocht worden aan personen jonger dan 18 jaar.
Stoffen in sigaretten In tabak zitten veel stoffen die slecht zijn voor het lichaam. De belangrijkste zijn koolmonoxide, teer en nicotine. Koolmonoxide zorgt voor snelle vermoeidheid bij inspanning en nicotine zorgt ervoor dat mensen verslaafd raken aan roken. Teer is slecht voor de longen, omdat het de trilhaartjes aan elkaar doet plakken. Deze haartjes zijn nodig omdat ze slijm en stof uit de longen ‘wegfilteren’. Ook de problemen die veroorzaakt worden door het roken blijken pas op latere leeftijd. Bijvoorbeeld het bekende ‘rokershoestje’. Daarnaast zitten er nog 599 andere (schadelijke) stoffen in een sigaret. Niet alleen de roker, maar ook zijn omgeving ademen deze stoffen in.
9% van de 12-13 jarigen in deze regio heeft ooit gerookt.
E-sigaret / shisha-pen De elektronische sigaret of shisha-pen stijgt in populariteit onder jongeren. De e-sigaret of shisha-pen bevat geen tabak, maar wel andere schadelijke stoffen waaronder nicotine. De rook kan irritatie aan de luchtwegen veroorzaken en mogelijk tot voorstadia van kanker in de luchtwegen leiden. Doordat de e-sigaret nog maar kort op de markt is, is nog niet duidelijk wat de schadelijke effecten zijn. De schadelijke effecten zijn pas na lang gebruik (en dus tijd) zichtbaar. Het gebruik van een e-sigaret of shisha-pen maakt de stap naar sigaretten roken kleiner.
3.
Energiedrank
Alcohol Wetgeving
Advies
Vanaf januari 2014 mag er aan jongeren tot 18 jaar geen alcohol verkocht worden en mogen zij geen alcohol in hun bezit hebben en drinken. Na het 18e levensjaar wordt matig gebruik geadviseerd.
12-13 jaar: 39% denkt dat hun ouders het goed vinden als zij alcohol drinken.
Alcoholvrij bier en wijn
8% heeft recent gedronken.
Alcoholvrije dranken worden populairder. In de laatste jaren zijn er meer soorten alcoholvrije drank bij gekomen. Drinken van alcoholvrij bier of wijn is niet schadelijk voor jongeren onder de 18 jaar. Het drinken van alcoholvrij bier of wijn verkleint echter wel de stap naar het drinken van alcoholhoudende dranken. De smaak is immers al bekend en het ziet er hetzelfde uit.
(bron: jongerenpeiling GGD HM, 2013)
Pubers die op jonge leeftijd beginnen met alcohol drinken hebben 4 x zoveel kans om verslaafd te raken als leeftijdsgenoten die pas op hun 18e beginnen met drinken. Bron:
Trimbos-instituut
Schade door alcohol Het gebruik van alcohol kan op verschillende gebieden schade veroorzaken. Hoe groot die schade is hangt af van de leeftijd en de hoeveelheid alcohol. Hoe jonger en hoe meer er gedronken wordt, des de groter zal de schade zijn. Hersenschade Alcohol is een giftige stof. Als deze vanaf 18 jaar matig gedronken wordt, zal er weinig hersenschade ontstaan. Als je jong en/of veel drinkt ontstaat er schade aan inwendige organen (hart en lever). Pubers merken nog weinig van deze schade. Bij een puber die op jonge leeftijd begint met drinken en/ of veel drinkt is de kans dat hij op zwaardere middelen overstapt groter dan een puber die niet drinkt. Dit wordt pas op latere leeftijd duidelijk. Lichamelijke problemen Pubers hebben eerder dan volwassenen kans op een black-out of alcoholcoma. Volwassenen die alcohol drinken worden geleidelijk dronken. Dit is zichtbaar aan gedrag, spraak en de ogen. Bij jongeren zijn deze fasen nauwelijks herkenbaar. Zij kunnen doordrinken zonder dat de omgeving iets merkt en dan onverwachts omvallen.
4.
Laat kinderen onder de 13 jaar geen energiedrank drinken. Vanaf hun 13e niet meer dan één blikje per dag en dan niet op alle dagen.
Ingrediënten In één blikje energiedrank zit gemiddeld net zoveel cafeïne als in een kop koffie, dat is 4x zoveel als in cola. Energiedrank bevat ook taurine, dit werkt ongeveer hetzelfde als cafeïne. Daarnaast zit er ook veel suiker in, ongeveer 4-6 klontjes suiker. Energiedrank geeft een tijdelijke boost energie van ongeveer 10 minuten. Doordat de drinker zijn vermoeidheid onderschat kan dat negatieve invloed hebben op de concentratie. Reden om te drinken.
Totaal
11-14 jaar
14-18 jaar
Ik vind het lekker
75%
76%
74%
Ik word er actiever van
21%
19%
23%
Iedereen drinkt het
15%
23%
11%
Ik ben minder snel moe
15%
9%
19%
Om wakker te blijven
14%
7%
19%
Ik kan langer doorgaan
11%
6%
14%
Sikkema, P. (2012) Druk, springerig, blij. Voedingscentrum.
Het drinken van energiedrank kan veel negatieve bijeffecten hebben, zoals druk en ongeconcentreerd gedrag, tijdelijk verhoogde bloeddruk, slaapstoornissen, overgewicht, hoofdpijn, negatieve stemming en cafeïneverslaving. Hoe sterk deze effecten zijn, hangt af van de hoeveelheid energiedrank die gedronken wordt en de gevoeligheid voor het drankje.
Gemiddeld zijn jongeren 12,4 jaar oud als ze hun eerste energiedrank drinken. Ze beginnen met drinken omdat ze het lekker vinden én het hippe drankjes zijn. Ze drinken het veelal als alternatief voor frisdrank. Sikkema, P. (2012) Druk, springerig, blij. Voedingscentrum.
Opvoedadvies bij alcohol, roken en energiedrank - Praat vanaf 10 jaar over alcohol, roken en energiedrank. - Spreek af hoeveel glazen een jongere mag (18- en 18+ jaar). - Zoek samen met uw kind naar een passende vorm voor het gesprek. - Leg uit waarom u de regels stelt. - Geef het goede voorbeeld, door niet te roken en matig of niet te drinken. - Complimenteer uw kind als het goed gaat. - Probéér consequent te zijn: afspraak is afspraak.
Pubers die thuis mogen drinken, drinken 5 á 6 glazen meer dan leeftijdsgenoten die van hun ouders niet mogen drinken. (bron: jongerenpeiling GGD HM, 2013)
5.
Seksualiteit
het belangrijk vindt om informatie over te dragen over relaties en seksualiteit. - Zoek een vorm van informatie verstrekken waar u (en uw kind) zich prettig bij voelt. - Geef positieve informatie, leg geen nadruk op ziektes en gevaar. - Leer uw kind NEE-zeggen en maak afspraken over bloot zijn, aanraken, (sociale)media, vrijen en hulp vragen. - Geef aan waar goede informatie te vinden is: www.sense.info.
Op seksueel gebied maakt het lichaam een grote verandering door. Voor zowel jongens als meisjes geldt dat ze gaan zweten. Ze gaan dan deodorant gebruiken. Doordat de huid vettiger wordt krijgen ze last van pukkels en puistjes. Onder de oksels en bij het geslachtsorgaan gaat schaamhaar groeien. Er zijn ook veranderingen die alleen voor jongens of voor meisjes gelden.
Jongens
Meisjes
- De handen en voeten worden groter. - Het lichaam wordt groter en breder. - Langzaam wordt de stem lager. In het begin zal de stem overslaan en ineens omhoog schieten. - De piemel en de ballen groeien. - Krijgen hun eerste zaadlozingen.
- Beginnen eerder met puberen dan jongens. - Het lichaam wordt langer. - De heupen, billen en dijen worden breder. - Krijgen borsten. - Worden ongesteld.
Ook op relationeel vlak verandert er veel voor pubers. Ze worden voor het eerst ‘echt’ verliefd, gaan voor langere tijd relaties aan, krijgen liefdesverdriet en nemen de eerste stappen op seksueel gebied. Het aangaan van relaties brengt ook onzekerheid met zich mee. Pubers ervaren dat ze door leeftijdsgenoten afgewezen kunnen worden. De ‘groep’ laat zien welke kleding gedragen moet worden, wie het knapst is en hoe je je moet gedragen. De media dragen daar ook aan bij. Kan je daar niet aan voldoen, dan word je niet goed bevonden en dus afgewezen. De seksuele carrière bouwt zich langzaam op. Het begint vaak Feit: met zoenen, knuffelen en loopt verder via strelen tot geslachtsDe gemiddelde gemeenschap. Onderzoek van GGD HM (2013) laat zien dat 2% leeftijd waarop van de pubers tussen 11 – 13 jaar geslachtsgemeenschap hebben jongeren voor het gehad. Een groot deel van deze groep (48%) heeft geen condoom eerst geslachtsgemeenschap gebruikt, omdat ze niet aan de gevolgen (zwangerschap / SOA) hebben is 17 jaar. hebben gedacht of er nog niet van gehoord hebben. Ook heeft een groot deel spijt en hadden ze het moment liever uitgesteld. Deze cijfers laten zien dat het voor pubers niet makkelijk is om tegen de groep in te gaan. Ze leven vooral in het hier en nu en overzien veel situaties niet. U kunt uw puber ondersteunen door hem al op jonge leeftijd te voorzien van informatie omtrent relaties en seksualiteit en door uw eigen normen en waarden actief uit te dragen. Uit onderzoek blijkt dat jongeren het liefst de informatie over dit onderwerp van hun eigen ouders ontvangen.
Opvoedadvies over relaties en seksualiteit - Praat over het puberlijf, jongens, meisjes en gevoelens. - Geef aan dat u begrijpt dat ze het lastig vinden hierover te praten, maar dat u 6.
Sociale media In figuur 1 is zichtbaar dat de invloed van ouders afneemt als kinderen naar de basisschool gaan. Dit komt door toenemende invloed van school, vrienden en (sociale) media. In Nederland maakt 97% van alle jongeren tussen de 13-18 jaar gebruik van sociale media.
mediaomgeving
schoolomgeving thuisomgeving
0-3
4-6
7-9
10-12
13-15
16-18
Figuur 1; Relatief belang sociale omgevingen van kinderen De bekendste sociale media zijn en jongeren. Bron: IPM KidWise, 2006 Twitter, Facebook, Skype, Snapchat, Instagram en WhatsApp. Hierop kunnen gebruikers, (bijna) zonder toezicht informatie plaatsen. Denk hierbij aan teksten, maar ook afbeeldingen of video’s. Pubers vinden het moeilijk om grenzen te stellen aan hun eigen gebruik. Dit gedrag ligt in lijn met de hersenontwikkeling. Onderzoek van GGD Hollands Midden toont aan dat 57% van de jongeren (12-18 jaar) problemen heeft door sociale media. Hierbij kunt u denken aan: minder slapen, concentratieproblemen, ruzie, minder tijd voor huiswerk, eenzaamheid en piekeren over opmerkingen of beelden.
Opvoedadvies bij het gebruik van sociale media U kunt uw kind begeleiden in (sociale) mediagebruik door actief gewenst gedrag aan te leren en afspraken te maken. Onderstaande gedragsregels voor internet kunnen houvast bieden. - Gedraag je online zoals je dat ook offline doet. - Onthoud dat alles wat je online zet, online blijft! - Zet zonder toestemming geen gegevens of foto’s van anderen online. - Accepteer alleen uitnodigingen van bekenden. - Vermijd ruzies en scheldpartijen. - Als je wordt lastiggevallen, maak je een schermafdruk om deze te laten zien aan een volwassene. - (Voor het eerst) afspreken met iemand die je online hebt leren kennen, doe je alleen op een openbare plek en als iemand er van weet. 7.
Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Bij het CJG kunt u terecht met alle vragen over opgroeien en opvoeden. Hoe groot of klein de vragen ook zijn! Bijvoorbeeld: “Ik heb vaak ruzie met mijn kind, hoe kan ik ervoor zorgen dat de strijd ophoudt?” of “Wat zijn goede regels om het telefoongebruik van mijn kind te verminderen?”.
Een vraag over opvoeden en opgroeien? Denk dan aan het CJG. Zij helpen u en/of uw gezin graag verder!
U kunt iedere werkdag, tijdens kantooruren, bellen. CJG professionals gaan, samen met u, op zoek naar een passend antwoord of ondersteuning. Ze bieden hulp op maat en helpen bij het zoeken naar de juiste vormen van hulp voor u en uw kind. Als duidelijk is welke vormen van hulp mogelijk zijn, kiest ú de vorm van hulp die u en uw kind aanspreekt.
Meer informatie Website: www.cjg.nl (type de naam van uw gemeente in om lokale informatie te bekijken).
Websites met meer informatie Ouders
Jongeren
Algemene informatie over alcohol, roken, blowen, seks, voeding en veiligheid. www.hoepakjijdataan.nl
Informatie over seksualiteit. www.sense.info
Informatie over sociale media. www.mijnkindonline.nl Informatie over genotmiddelen. www.uwkindenalcohol.nl www.mijnkindenroken.nl
Informatie over genotmiddelen, relaties, seks, school, wonen en werk. www.hoezitdat.info
