Opslag van zaadcellen

Opslag van zaadcellen

Zaadproductie

U overweegt zaadcellen te laten invriezen in het Fertiliteitslaboratorium van het Radboudumc. In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond de opslag van zaadcellen.

Het zaad moet worden ingeleverd bij het Fertiliteitslaboratorium op de poli­ kliniek (vanaf hoofdingang route 782, vanaf poli Gynaecologie route 862) bij het loket ‘afgifte zaadonderzoek’. Zorg ervoor dat u het aanvraagformulier en de ‘overeenkomst tot opslag van sperma’ bij u heeft. Voorzie het potje waarin het zaad zit van een sticker met uw naam. Voor zaad dat middels masturbatie moet worden geproduceerd is bij het la­ boratorium een aparte ruimte beschik­ baar. Indien u op minder dan een uur reistijd van het ziekenhuis woont, kunt u het zaad ook thuis produceren. Let er dan op dat het zaad gedurende het transport niet te warm of te koud wordt. Het zaad dient binnen een uur na pro­ duceren ingeleverd te worden. Voor een optimale zaadkwaliteit zijn de volgende zaken belangrijk: Was tevoren uw handen goed met water en zeep. Was uw penis tevoren alleen met water. Let erop dat de hele zaadlozing wordt opgevangen in het potje; in het eerste deel van de zaadlozing zitten de beste zaadcellen. Gebruik geen condooms; deze bevatten zaaddodende middelen.

Reden

Voor het laten invriezen van zaadcellen kunnen twee redenen zijn. 1. U krijgt binnenkort een vruchtbaar­ heidsbedreigende behandeling. De overeenkomst voor het invrie­zen van uw zaadcellen (zie kopje: Overeenkomst) wordt dan voor onbepaalde tijd aangegaan. 2. U heeft dit advies gekregen in het kader van een vruchtbaarheidsbe­ handeling. De overeenkomst voor het invriezen loopt dan tot het einde van deze behandeling.

Verwijzing gynaecoloog

De spermabank hoort organisatorisch bij het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde van de afdeling Verloskunde en Gynaecologie. Om te zorgen dat u de relevante voorlich­ ting krijgt en het ziekenhuis over alle benodigde gegevens beschikt krijgt u daarom altijd eerst een consult bij de gynaecoloog.

• • • •

1

Invries-, ontdooi- en bewaar­ procedure

cellen die operatief werden verkregen (PESA/TESE) wordt altijd ICSI uitge­ voerd. Na ontdooien worden de zaadcellen beoordeeld op de mogelijkheden voor gebruik bij fertiliteitsbehandelingen. U krijgt na ongeveer twee weken de defi­ nitieve uitslag. (U wordt hierover gebeld of u heeft een afspraak op de polikliniek Voortplantingsgeneeskunde.)

De zaadcellen dat u ter opslag afstaat, wordt bewaard in een vat met vloeibare stikstof bij een temperatuur van -196 C. Vóór invriezen wordt het ge­mengd met een vloeistof die beschadi­ging van de zaadcellen door invriezen en ontdooien zoveel mogelijk voorkomt. De zaadcellen wordt opgeslagen in rietjes. Met één zaadmonster kunnen meestal vijf tot tien rietjes worden ge­ vuld. Dit aantal is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de zaadcellen. Voor de identificatie van de rietjes zijn strenge regels opgesteld. De zaadcellen worden voor en na invriezen beoordeeld op kwaliteit. Soms is de kwaliteit onvoldoende en invriezen geen zin. De kwaliteit is ook belangrijk bij het bepalen van de wijze hoe het te zijner tijd gebruikt kan gaan worden. Als de kwaliteit redelijk tot goed is en er voldoende rietjes zijn dan kan gedacht worden aan het op het juiste moment inbrengen van het zaad in de baar­ moeder (de zogenoemde intra-uteriene inseminatie, IUI). Valt de kwaliteit van het zaad na invriezen en ontdooien tegen dan zal eerder aan reageerbuis­ bevruchting (IVF) of zelfs aan ICSI ge­ dacht worden. ICSI is een variant van IVF waarbij de zaadcel rechtstreeks in de eicel wordt geïnjecteerd. Met zaad­ 0

Hepatitis B, C en HIV-testen

In een diepvriesvat worden zaadcellen van meerdere mannen bewaard. De kans dat de rietjes in het vat onderling met virussen worden besmet is zeer klein. Toch wordt vereist dat iedereen van wie zaadcellen worden ingevroren getest is op hepatitis B, hepatitis C en HIV (AIDS). Als één van de uitslagen van deze onderzoeken wijst op een infectie dan worden zaadcellen niet op­ geslagen. Als de uitslag niet bekend is op het moment dat de zaadcellen wor­ den aangeboden aan het laboratorium, worden zaadcellen toch ingevroren en tijdelijk opgeslagen in een zogenoemd quarantainevat. Als de uitslag na enige dagen bekend en goed is, worden de ingevroren rietjes overgeplaatst in het definitieve diep­vriesvat.

2

BEWAAROVEREENKOMST ZAAD

Radboud universitair medisch centrum Verloskunde en Gynaecologie Voortplantingsgeneeskunde

Ondergetekenden,

Huispost 791 Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 862 T 024 - 361 39 84 F 024 - 361 71 77

Sticker man

1. hierna te noemen ‘de man’ Indien ‘de man’ minderjarig is (jonger dan 16 jaar) 1.b naam en geboortedatum ouder 1

Naam en geboortedatum ouder 2

en 2. Het Radboudumc te Nijmegen, hierna te noemen ‘het ziekenhuis’, ten deze rechtsgeldig vertegenwoordigd door: de verantwoordelijke embryoloog: en de verantwoordelijke gynaecoloog: Hierna verder gezamenlijk aan te duiden als ‘de partijen’ In aanmerking nemende: a. dat de man zijn zaad1 aan het ziekenhuis ter opslag geeft om de mogelijkheid open te houden op een later tijdstip met behulp van dit zaad een zwangerschap bij zijn partner te doen ontstaan, zulks in verband met het feit dat de man binnen afzienbare tijd een vruchtbaarheidsbedreigende behandeling zal (moeten) ondergaan of in het kader van een fertiliteitsbehandeling; b. dat het ziekenhuis dit zaad zal invriezen en/of in opslag zal nemen; c. dat de man beseft dat het invriezen en ontdooien van zaad mogelijk een negatieve invloed heeft op de kwaliteit van het zaad; d. dat de man voor het sluiten van deze overeenkomst de informatie over het invriezen van zaad heeft ontvangen en van deze informatie kennis heeft genomen. Zie ook website Radboudumc. komen overeen als aan ommezijde vermeld. Aldus vastgesteld en overeengekomen te Nijmegen op De man

Het Radboud universitair medisch centrum, Verantwoordelijke embryoloog:

Handtekening ouder 1

Handtekening ouder 2

Verantwoordelijke gynaecoloog:

De man geeft door aankruisen van onderstaande hokje toestemming voor het gebruik van het zaad na zijn overlijden, of nadat het contract beëindigd is voor wettelijk toelaatbaar medisch wetenschappelijk onderzoek. ❑ ja, ik stem hiermee in

1.

Paraaf man:

Onder zaad wordt verstaan: geëjaculeerd zaad, cryogepreserveerd geëjaculeerd zaad, epididymaal zaad en testisweefsel

3

11-2014-3030A

komen overeen als volgt: Artikel 1 - Onderwerp van de overeenkomst 1. Het ziekenhuis verplicht zich door ondertekening van deze overeenkomst het zaad van de man naar behoren en conform de stand van de wetenschap op te slaan met als doel om op een later tijdstip met behulp van het zaad een zwangerschap tot stand te brengen dan wel daaraan een andere bestemming te geven. De datum van opslag wordt aan de man schriftelijk bevestigd en geldt als ingangsdatum van de overeenkomst. 2. Overeenkomstig het protocol van het ziekenhuis wordt voorafgaand aan het invriezen en/of de opslag door het ziekenhuis vastgesteld dat het zaad geschikt is voor invriezen en/of opslag conform de geldende wetgeving en veldnormen. Artikel 2 - Duur van de overeenkomst 1. Indien de overeenkomst wordt aangegaan in het kader van een vruchtbaarheidsbedreigende behandeling wordt deze overeenkomst aangegaan voor onbepaalde tijd, behoudens tussentijdse opzegging. 2. Indien de overeenkomst wordt aangegaan in het kader van een fertiliteitsbehandeling eindigt deze overeenkomst van rechtswege op het moment dat sprake is van einde van de behandeling. Het ziekenhuis bepaalt wanneer sprake is van einde van de behandeling. 3. Na beëindiging van de overeenkomst stelt het ziekenhuis de man schriftelijk in de gelegenheid om binnen 3 maanden aan te geven of hij het eventueel nog overgebleven zaad ter beschikking wil stellen voor wettelijk toelaatbaar medisch wetenschappelijk onderzoek, of dat het zaad moeten worden afgegeven aan een op grond van wet- en regelgeving tot handelingen met zaad bevoegde andere instelling binnen de Europese Unie voor verdere bewaarneming/behandeling. Indien de man van deze gelegenheid geen gebruik maakt of binnen 3 maanden niet reageert op de uitnodiging van het ziekenhuis om zijn wens ten aanzien van het zaad kenbaar te maken, zal het ziekenhuis overgaan tot het ontdooien van het zaad. 4. Jaarlijks zal de man gevraagd worden de overeenkomst te bevestigen. Artikel 3 - Tussentijdse opzegging 1. Opzegging door de man De man is te allen tijde bevoegd om deze overeenkomst op te zeggen bij aangetekende brief (verplicht) aan het adres zoals aan de voorzijde vermeld. Na beëindiging door opzegging stelt het ziekenhuis de man in de gelegenheid om binnen 3 maanden schriftelijk aan te geven dat het in bewaring gegeven zaad: a. moet worden afgegeven aan een op grond van wet- en regelgeving tot handelingen met zaad bevoegde andere instelling binnen de Europese Unie voor verdere bewaarneming/behandeling; b. kan worden gebruikt voor wettelijk toelaatbaar medisch wetenschappelijk onderzoek; c. moet worden vernietigd. Indien de man van deze gelegenheid geen gebruik maakt of binnen 3 maanden niet reageert op de uitnodiging van het ziekenhuis om zijn wens ten aanzien van het zaad kenbaar te maken, zal het ziekenhuis overgaan tot het ontdooien van het zaad. 2. Opzegging door het ziekenhuis Het ziekenhuis is bevoegd eenzijdig met inachtneming van een opzegtermijn van 3 maanden de overeenkomst schriftelijk - per aangetekende brief - op te zeggen indien de man weigert de kosten verbonden aan de bewaarneming te voldoen, na daartoe eenmaal schriftelijk bij aangetekende brief te zijn aangemaand door het ziekenhuis. Bij opzegging stelt het ziekenhuis de man in de gelegenheid om binnen 3 maanden schriftelijk kenbaar te maken welke van de in het eerste lid van dit artikel genoemde bestemmingen aan het zaad moet worden gegeven. Indien de man van deze gelegenheid geen gebruik maakt of binnen 3 maanden niet reageert op de uitnodiging van het ziekenhuis om zijn wens ten aanzien van het zaad kenbaar te maken, zal het ziekenhuis overgaan tot ontdooien van het zaad. Artikel 4 - Overlijden 1. Bij het overlijden van de man eindigt deze overeenkomst van rechtswege en zal het ziekenhuis binnen 3 maanden na beëindiging van de overeenkomst het opgeslagen zaad ontdooien, tenzij door de man een wilsbeschikking is afgegeven voor gebruik van het zaad na overlijden voor het bewerkstelligen van een zwangerschap van de in de wilsbeschikking genoemde acceptor, dan wel toestemming is gegeven voor het gebruik van het zaad voor wettelijk toelaatbaar medisch wetenschappelijk onderzoek. 2. Het zaad is niet voor vererving vatbaar en valt buiten iedere (huwelijks)gemeenschap. Artikel 5 - Adresgegevens van de man 1. De man is verplicht om in geval van verhuizing gedurende de looptijd van de overeenkomst per aangetekende brief een verhuisbericht met nieuw adres te sturen aan het aan de voorzijde vermelde adres. 2. Het ziekenhuis is verplicht om correspondentie uit hoofde van deze overeenkomst te richten aan het adres van de man zoals vermeld in deze overeenkomst, tenzij de man een nieuw adres aan het ziekenhuis heeft kenbaar gemaakt. Het ziekenhuis heeft geen onderzoeksverplichting naar de woon- of verblijfplaats van de man. 3. Indien de man niet aan de verplichting zoals vermeld in lid 1 van dit artikel voldoet en het ziekenhuis constateert dat de bij het ziekenhuis bekende adresgegevens niet meer correct zijn zal het ziekenhuis ten aanzien van het zaad handelen als in de situatie van overlijden van de man. Artikel 4 is van overeenkomstige toepassing. Artikel 6 - Aansprakelijkheid 1. Het ziekenhuis draagt zorg voor een zorgvuldige wijze van bewaren van het zaad met inachtneming van de stand van de wetenschap. De man is zich er van bewust dat het proces van invriezen en/of opslag, kan leiden tot kwaliteitsverlies van het zaad en aanvaardt daarmee het risico dat de staat waarin het zaad zich bevindt aan het begin van de overeenkomst kan verschillen van de staat waarin het zaad zich bevindt aan het einde van de overeenkomst. 2. Het ziekenhuis is niet aansprakelijk voor kwaliteitsverlies, het verloren gaan of beschadigen van zaad door oorzaken gelegen in de sfeer van overmacht, zoals technische tekortkomingen van de gebruikte apparatuur of oorzaken van buitenaf zoals brand, inbraak en diefstal. 3. Het ziekenhuis is jegens de man niet aansprakelijk voor schade toegebracht aan het zaad of voor het verloren gaan van het zaad dan wel voor schade die voortvloeit uit een schending van de persoonlijkheidsrechten van de man, op welke wijze dan ook veroorzaakt, tenzij sprake is van opzet of grove schuld van het ziekenhuis. Artikel 7 - Kosten Het ziekenhuis brengt bij de man een bedrag in rekening voor (een deel van) de kosten van het invriezen, die mogelijk niet te verhalen zijn op de verzekering. Daarnaast zullen jaarlijks administratiekosten/bewaarloon in rekening worden gebracht. De hoogte van de bedragen worden door het ziekenhuis vastgesteld. Bij tussentijds opzeggen van de overeenkomst is geen restitutie mogelijk. Artikel 8 - Overige bepalingen 1. Op deze overeenkomst is Nederlands Recht van toepassing. 2. Voor de toepassing van alle artikelen van deze overeenkomst geldt dat dit altijd gebonden is aan de op dat moment geldende wet- en regelgeving en het geldende beleid van het ziekenhuis en hiermee niet in strijd mag zijn. 3. In gevallen waarin deze overeenkomst niet voorziet beslist de Raad van Bestuur van het ziekenhuis.

4

Beschikking over zaadcellen

•

•

•

van zaadcellen’. Leest u deze overeen­ komst goed door (inclusief de ar­tikelen op de achterzijde). Indien u ak­koord bent, ondertekent u de overeen­komst en geeft deze af bij het laborato­rium wanneer u het (eerste) zaadmon­ster inlevert. Zonder een ondertekende overeenkomst is het niet mogelijk om zaadcellen in het Fertiliteitslaboratorium te laten bewaren. Het origineel van de overeenkomst wordt bewaard in het Fertiliteitslaboratorium en een kopie wordt bewaard in uw medisch dossier. U krijgt ook zelf een kopie, samen met de bijlage waar­ op het aantal ingevroren rietjes staat, thuis gestuurd. Indien het aantal rietjes wijzigt, krijgt u een aangepaste bijlage. De wijziging kan het gevolg zijn van nieuw ingevroren zaadcellen, uitgifte voor behandeling of gebleken defecten aan rietjes bij reguliere controles van opgeslagen zaadcellen. Als er geen zaadcellen (meer) bewaard kunnen worden, wordt de overeen­ komst vernietigd.

Wanneer u gebruik wilt gaan ma­ ken van opgeslagen zaadcellen, kunt u voor u en uw partner via het afsprakenbureau een afspraak ma­ ken bij één van de gynaecologen. (Afspraken bureau: telefoonnum­ mer 024 - 361 47 88) U kunt ingevroren zaadcellen geheel of gedeeltelijk meenemen naar een ander behandelcentrum. Daarbij vragen wij u tijdig een af­ spraak te maken voor het ophalen van de zaadcelen. Bij het ophalen moet u zich legitimeren en tevens een vrijwaring voor ons ziekenhuis ondertekenen waaruit blijkt dat wij na afgifte van zaadcellen niet meer verantwoordelijk zijn. Aangezien zaadcellen koud vervoerd dienen te worden, kunt u tegen borg gebruik maken van een speciale transport­ container die wij ter beschikking stellen. U kunt op elk gewenst moment opdracht geven om uw zaadcellen te vernietigen. Hiervoor kunt u con­ tact opnemen met het secretariaat Voortplantingsgeneeskunde, tele­ foonnummer 024 - 361 47 25.

Jaarlijks contact en kosten

Bij het invriezen van uw zaadcellen gaat een nota conform landelijk tarief naar uw zorgverzekeraar. Aan het begin van het kalenderjaar ont­ vangt u een brief waarin wij u vragen of u wilt dat uw zaad nog bewaard blijft of

Overeenkomst

Bij de opslag van zaadcellen hoort de bijgevoegde ‘Overeenkomst tot opslag

5

dat u wilt overgaan tot vernietiging. Er wordt u gevraagd om uw antwoord aan te kruisen, te ondertekenen en retour te sturen. Bij bewaring gaat de jaarlijkse nota voor invriezen van zaad naar de zorgverzekeraar. Dit kan betekenen dat deze kosten aan u doorberekend wor­ den door uw zorgverzekeraar als deel van uw eigen bijdrage.

Adreswijziging

•

Geef adreswijzigingen door aan ons ziekenhuis. Als wij u op een gegeven moment niet meer kunnen bereiken dan zijn wij gerechtigd de zaadcellen te vernietigen.

Overlijden

Bij overlijden zullen de zaadcellen in principe worden vernietigd, tenzij u bij leven schriftelijk toestemming heeft gegeven om de zaadcellen na overlij­ den voor voort­plantingsdoeleinden te gebruiken. In het laatste geval zal ons ziekenhuis zijn medewerking beperken tot het bewaren en afgeven van het ingevroren zaadcellen. De behandeling met zaadcellen zal dus elders moeten plaatsvinden.

•

Praktische gang van zaken op een rijtje

•

Bezoek arts U heeft een afspraak op de

6

polikliniek van het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde. Eén van de artsen die betrokken is bij de opslag van zaadcellen stelt u enige vragen en geeft u uitleg over de gang van zaken. U kunt de over­ eenkomst tot opslag van sperma ondertekenen. De verpleegkundige wijst u de weg naar de ruimte waar u zaad kunt produceren en naar het Fertiliteitslaboratorium. Bloedonderzoek Indien er geen recente uitslag is van een hepatitis B, hepatitis C en HIV (AIDS)-onderzoek vinden deze onderzoeken alsnog plaats. Hiertoe neemt de verpleegkundige bloed bij u af na afloop van het bezoek aan de arts. Voor het bespreken van de uitslag van het onderzoek maakt u een nieuwe afspraak met de arts. Dit kan ook een telefonische afspraak zijn. Produceren sperma U ontvangt potjes en bijbehorende papieren voor het produceren van sperma. Meestal krijgt u het advies om tweemaal een spermamonster in te leveren bij het laboratorium. Het sperma kan thuis worden geproduceerd of op de polikliniek. Met de medewerkers van het laboratorium maakt u zo nodig een vervolgafspraak. Meer informatie

•

•



•



over het produce­ren van sper­ ma en het wegbrengen naar het Fertiliteitslaboratorium vindt u op het groen gekleurde deel van het aanvraagformulier. Kwaliteit zaadcellen De arts maakt met u een afspraak voor het bespreken van de kwaliteit van de zaadcellen. Dit kan ook een telefonische afspraak zijn. Kosten Bij het invriezen van uw zaadcellen gaat een nota conform landelijk tarief naar uw zorgverzekeraar. Aan het begin van het kalenderjaar ontvangt u een brief waarin wij u vragen of u wilt dat uw zaad nog bewaard blijft of dat u wilt over­ gaan tot vernietiging. Er wordt u gevraagd om uw antwoord aan te kruisen, te ondertekenen en retour te sturen. Bij bewaring gaat de jaarlijkse nota voor invriezen van zaad naar de zorgverzekeraar. Dit kan betekenen dat deze kosten aan u doorberekend worden door uw zorgverzekeraar als deel van uw eigen bijdrage. Adreswijziging Geef eventuele adreswijzigingen schriftelijk door aan ons secretari­ aat (zie artikel 9 van de overeen­ komst).



791 Secretariaat Voortplantingsgeneeskunde Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen.

Tot slot

Zeker als zaadcellen worden opgesla­ gen in het kader van een vruchtbaar­ heidsbedreigende behandeling, heeft u op dit moment waarschijnlijk geheel andere zaken aan uw hoofd. Wij heb­ ben hiervoor natuurlijk begrip en hopen door deze folder één en ander voor u gemakkelijker en duidelijker te hebben gemaakt.

7

Noteer hier uw vragen

8

02-2015-3539

Adres Voortplantingsgeneeskunde Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 782 -->862 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 791 Voortplantingsgeneeskunde Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Contact Afsprakenbureau: 024 - 361 47 88 Afspraken maken voor zaadonderzoek: 024 - 361 47 88 tussen 8.30-11.00 uur (keuze 1, daarna keuze 2) (op werkdagen tussen 8.30 - 12.00 uur te bereiken)

Radboud universitair medisch centrum