11/12/2014
Kinderen met probleemgedrag Hoe vinden behandelende artsen en CLB elkaar?
Leerlingen
Opdracht van CLB
Ouders Opdracht van CLB School
De centra hebben als opdracht bij te dragen tot het welbevinden van leerlingen nu en in de toekomst. Hierdoor wordt bij de leerlingen de basis gelegd van alle leren zodat zij door hun schoolloopbaan heen de competenties kunnen verwerven en versterken die de grondslag vormen voor een actuele en voortdurende ontwikkeling en maatschappelijke participatie.
Werkingsprincipes:
Leerplicht/spijbelen Keuzebegeleiding Informeren
de begeleiding situeert zich op 4 domeinen: - het leren en studeren
- het psychisch en sociaal functioneren
Artsen
Maatschappelijk werkers 5° werkt het centrum multidisciplinair en benadert het de leerlingen vanuit somatische,Draaischijffunctie psychologische, IJH pedagogische en sociale invalshoek; Behandelende arts 6° handelt het centrum gratis en discreet; K- diensten 7° werkt het centrum samen met andere diensten in een aanwijsbaar netwerk; Revalidatie 8° heeft het centrum bijzondere aandacht voor bepaalde opdrachten in bepaalde groepen en voor de leerlingen die door hun sociale achtergrond bedreigd worden in hun ontwikkeling en in hun COS leerproces; Scholen
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
2
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
3
CLB
Enkele cijfers
• • •
•
2013- 2014 1.137.239 leerlingen in Vlaamse BaO en SO
•
Meer dan 60% van de leerlingen kwamen in het schooljaar 2012–2013 in contact met het CLB.
•
Voor 1 leerling op 3 neemt het CLB een zorgvraag op in de vraaggestuurde werking.
•
Bijna de helft van de leerlingen kwam tijdens dit schooljaar op medisch consult.
•
Voor een vraaggestuurde activiteit zijn er gemiddeld 3,15 interventies per leerling, bij een medische activiteit iets meer dan 1.
Schoolcontext Focus op ontwikkeling Van preventief …. o
Medische consulten
o
Vaccinaties
o
Gezondheidsbeleid op school
…. naar remediëren
9° ontwikkelt het centrum een deontologische code die onder andere het onafhankelijke optreden van de personeelsleden waarborgt.
Beroepsgeheim 4 Onafhankelijk
4° werkt het centrum raadgevend en begeleidend, waarbij de begeleiding van het centrum waar mogelijk preventief is en waar nodig remediërend
Consulten Vaccinaties
Dr Inge Van Trimpont
Psychologen/orthopedagogen/pedagogen Opdracht van CLB Paramedici
2° werkt het centrum vraaggestuurd, behalve voor de begeleiding die verplicht is 3° werkt het centrum subsidiair ten aanzien van de school en de ouders. Het centrum, de school en de ouders dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid;
M- Decreet
- de preventieve gezondheidszorg
Pentalfa 4/12/2014
Consulten Leerplicht
IN VOEGE VANAF 1/1/2015 (Decr. 21-3-2014 - B.S. 28-8-2014; Art. IV.2) : [Het centrum werkt hiervoor op een systematische, planmatige en transparante wijze samen met de school en de ouders. De specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen en de ondersteuningsbehoeften van het onderwijspersoneel en de ouders staan daarbij centraal]
- de onderwijsloopbaan
11/12/2014
...
1° stelt het centrum het belang van de leerling centraal
• •
o
Kortdurende begeleiding
o
Kinderen met specifieke onderwijsbehoeften
Individuele leerlingenbegeleiding Schoolondersteuning
Bron: Jaarverslag CLB 13- 14 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
5
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
6
1
11/12/2014
Theoretische werkingskaders • • •
•
Continuüm van zorg
Handelingsgericht werken
5%
Zorgcontinuüm
7 uitgangspunten
Handelingsgericht samenwerken Handelingsgerichte diagnostiek
15%
RTI- Model
o
Holistisch
o
Bio- psycho- sociaal model (ICF- CY)
Regie School
Evidence based
•
Onderwijs- en ondersteuningsbehoeften staan centraal
•
Transactioneel: afstemming en wisselwerking
•
De leerkracht doet ertoe
•
Positieve aspecten van leerlingen
•
Constructieve samenwerking
o
Standaarden medische consulten
•
Doelgericht
o
Protocollen PRODIA
•
Systematisch en transparant
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
80%
7
Diagnostiek binnen een continuüm van zorg
http://coe.lehigh.edu/content/what-rti 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Regie CLB
www.prodiagnostiek.be 8
Handelingsgerichte diagnostiek
www.prodiagnostiek.be 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Fasen van HGD
Vertrekt vaak vanuit een onderkennende vraag en indicerende vraag o
School voert regie
Wat is er aan de hand? Wat moeten we doen?
Heeft als doel concrete handvaten aan te reiken voor het handelen van:
CLB voert regie
o
De leerkracht
o
Het schoolteam
o
De leerling
o
De medeleerlingen
o
De ouders
o
Externen
www.prodiagnostiek.be
www.prodiagnostiek.be 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
2
11/12/2014
Diagnostische protocollen •
•
De diagnostische protocollen zijn handelingsgericht. Ze komen tot hun recht wanneer ze ingebed zijn in een handelingsgerichte samenwerking van school én CLB. Ze beschrijven de fases preventieve basiszorg, verhoogde zorg en uitbreiding van zorg en zijn van toepassing wanneer uitbreiding van zorg aangewezen is. Essentieel is dat het CLB-team en het zorgteam bewust zijn van wat er gebeurt, waarom en met welk doel, ze vragen zich voortdurend af wat de zin is van elke actie, waar en door wie ze wordt uitgevoerd. Zo is het bijvoorbeeld perfect mogelijk dat de besluitvorming zich tijdens eenzelfde gesprek doorheen twee verschillende diagnostische fases beweegt. In de fase van uitbreiding van zorg stuurt het CLB het diagnostische proces, d.w.z. dat de CLB-medewerker de acties plant maar deze niet alleen hoeft uit te voeren.
Diagnostische protocollen • • • • • • •
M- Decreet
Lezen en spellen Rekenen Vermoeden van zwakbegaafdheid en verstandelijke beperking Vermoeden van hoogbegaafdheid Motoriek Spraak en taal Gedrag en emotie
www.prodiagnostiek.be www.prodiagnostiek.be 11/12/2014
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Waarom?
Voor wie?
VN verdrag voor personen met een handicap:
Leerling met specifieke onderwijsbehoeften:
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
15
M- Decreet Decreet M-
Visie op handicap Langdurige en belangrijke participatieproblemen, door samenspel van:
Recht op inschrijving in school naar keuze Redelijke aanpassingen Niet disproportioneel Shift in denken van
wat is er met deze leerling aan de hand ?
naar wat heeft deze leerling nodig? onderwijscontext?
• • •
Eén of meer functiebeperkingen Beperkingen bij uitvoer activiteiten Persoonlijke factoren
Welke aanpassingen zijn nodig in de
van diagnose naar onderwijsbehoeften van medisch model naar bio- psycho- sociaal model 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
18
3
11/12/2014
Van toepassing op het gewoon en buitengewoon onderwijs
Van toepassing op het gewoon en buitengewoon onderwijs
Gewoon onderwijs
Buitengewoon onderwijs
Redelijke aanpassingen Redelijke aanpassingen in de regelgeving “Een aanpassing is een concrete maatregel die de beperkende invloed van een onaangepaste omgeving op de participatie van een persoon met een handicap kan neutraliseren “
Tegemoet komen aan onderwijsbehoeften Na een handelingsgericht traject binnen het zorgcontinuüm
- binnen het gemeenschappelijk curriculum
(Protocol tussen de Federale Staat, 2007, artikel 2)
- Wanneer aanpassingen onredelijk of disproportioneel zijn
- Redelijke aanpassingen, Sticordi en Niet Disproportionele maatregelen moeten
- Nood aan individueel curriculum en individueel handelingsplan
- GoN
De aanpassing moet:
•
doeltreffend zijn, zodat de persoon met een handicap daadwerkelijk kan
• • •
een evenwaardige participatie van de persoon met een handicap mogelijk maken;
participeren;
Disproportionaliteit Handelingsgericht werken binnen het zorgcontinuüm
- Onredelijkheid aanpassingen na proces van afweging
Samenwerking met CLB
ervoor zorgen dat de persoon met een handicap zelfstandig kan participeren; de veiligheid van de persoon met een handicap waarborgen.
Bron: “Klaar voor redelijke aanpassingen” 11/12/2014
Redelijke aanpassingen
Redelijke aanpassingen
Pentalfa 4/12/2014
21
Redelijke aanpassingen in het onderwijs
Indicatoren:
Indicatoren:
7 criteria:
•
de financiële impact van de aanpassing, waarbij rekening wordt gehouden met
1. Een passende maatregel is maatwerk
“het verzuim van voor de hand liggende of wettelijk verplichte normen.”
2. Een passende maatregel is SMART
de financiële draagkracht van degene op wie de aanpassingsplicht rust
• • •
het ontbreken van gelijkwaardige alternatieven
• • •
De memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet (2013)
3. Een passende maatregel heeft waar mogelijk ook voor andere leerlingen een positieve impact
eventuele ondersteunende financiële tegemoetkomingen de organisatorische impact van de aanpassing;
geeft hierbij ook aan “wanneer, en of, een aanpassing de grenzen van het redelijke overschrijdt, moet steeds worden afgewogen in de praktijk en in individuele situaties”.
de te verwachten frequentie en duur van het gebruik van de aanpassing door personen met een handicap;
•
5. Een passende maatregel wordt goed gemotiveerd en herhaaldelijk gecommuniceerd 6. Een passende maatregel is gebaseerd op de expertise en observaties van de leerkracht(en), de GON- of ION-begeleider en eventuele andere betrokken hulpverleners
de impact van de aanpassing op de levenskwaliteit van (een) daadwerkelijke of potentiële gebruiker(s) met een handicap;
•
4. Een passende maatregel komt tot stand in overleg met alle betrokkenen
7. Een passende maatregel is ingebed in de zorgvisie van de school
de impact van de aanpassing op de omgeving en op andere gebruiker Bron: “Klaar voor redelijke aanpassingen”
Bron: “Klaar voor redelijke aanpassingen”
Bron: “Klaar voor redelijke aanpassingen” 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
22
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
23
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
24
4
11/12/2014
Redelijke aanpassingen in het onderwijs •
o
Stimuleren: het positieve benadrukken, aanmoedigen
o
Compenseren: gebruik van hulpmiddelen vb. voorlees soft ware
o
o
• •
Redelijke aanpassingen •
Sticordi maatregelen
Differentiëren: een variatie in de leerstof aanbrengen om in te spelen op noden van individuele leerlingen of subgroepen van leerlingen Dispenseren: Bepaalde onderdelen van leerstof laten vallen en waar mogelijk vervangen om zelfde doel te bereiken
Een leidraad Artevelde Hogeschool
•
http://www.ond.vlaanderen.be/specifieke-onderwijsbehoeften/
•
Brochure: “Met een handicap naar de school van je keuze” Redelijke aanpassingen in het onderwijs Centrum voor Gelijkheid van kansen en racismebestrijding
GON- ION
http://www.ond.vlaanderen.be/specifieke-onderwijsbehoeften/brochureCGKR.pdf
ToAH o
•
Begeleidingstraject
Brochure: “Klaar voor redelijke aanpassingen”
SIO: vb BedNet
Aanpassingen aan klas- en schoolomgeving www.prodiagnostiek.be
Bron: Brochure: “Met een handicap naar de school van je keuze” 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
25
Aanbod buitengewoon onderwijs Basisaanbod : nieuw! Onderwijsbehoeften dermate dat aanpassingen onvoldoende zijn of disproportioneel ( ~ type1/8)
• • • • • • •
Type 2= verstandelijke beperking Type 3= emotionele- en gedragsstoornis Type 4= motorische beperking Type 5= ziekenhuisschool of preventorium Type 6= visuele beperking Type 7= auditieve beperking of taal- en spraakstoornis
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
26
Doorverwijzing naar BuO CLB beslist en maakt een verslag Verantwoordingsprotocol+ attest
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Type 3 kinderen met een emotionele of gedragsstoornis zonder verstandelijke beperking. Kinderen met een emotionele of gedragsstoornis zijn kinderen bij wie op basis van gespecialiseerde, door een multidisciplinair team aangeleverde diagnostiek, met inbegrip van psychiatrisch onderzoek, een van de volgende problematieken wordt vastgesteld: • • • • • •
een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis de gedragsstoornis in enge zin, ‘conduct disorder’ een angststoornis een stemmingsstoornis een hechtingsstoornis
Type 9: nieuw!= autismespectrumstoornis
ASS met normale begaafdheid 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
30
5
11/12/2014
Enkele cijfers
Enkele cijfers
Enkele cijfers
Voor 10% van de leerlingen nam het CLB een zorgvraag op in het kader van PSF Aantal lln ’13-‘14 51.406
PSF – niet nader gespecificeerd Emotionele ontwikkeling
19.404
Niet nader gespecificeerd
12.521
Angstproblemen (vermoeden van stoornis)
3.870
Stemmingsproblemen (vermoeden van stoornis)
3.581
Tabel 8: Overzichtstabel domein psychosociaal functioneren
Persoonlijkheidsproblemen (vermoeden van stoornis) Sociale ontwikkeling Niet nader gespecificeerd Aanpassingsproblemen, sociale vaardigheden Interactieproblemen met leerkracht(en) Communicatie- en interactieproblemen (ASS) Regelovertredend gedrag Pesten en gepest worden Gedragsproblemen (vermoeden van stoornis)
Aantal lln ’13-‘14 1.216 42.233 4.938 2.711 1.014 11.043 6.500 6.072 18.254
Tabel 8: Overzichtstabel domein psychosociaal functioneren
Bron: Jaarverslag CLB 13- 14 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
Protocol Gedrag en emotie Fase 0 ‘gedrag en emotie’ Fase 1 ‘gedrag en emotie’
Regie School
o
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
32
11/12/2014
Gedragsproblemen Functies en anatomische eigenschappen Is er een vermoeden van een stoornis of ernstig gedragsprobleem? Is er nood aan diagnostiek? Door wie?
Fase 2 o
Aantal lln ’13-‘14 27.685 21.570 4.244 2.097 4.007 1.327 242 60 101 76 11
Bron: Jaarverslag CLB 13- 14 31
Aanpak van gedragsproblemen in schoolcontext • • •
Problemen thuis Niet nader gespecificeerd Opvoedingsaanpak en -vaardigheden Verwaarlozing en mishandeling (fysisch en psychisch) Interactieproblemen binnen het gezin Financieel-materiële problemen binnen het gezin Identiteitsproblemen Niet nader gespecificeerd Seksuele geaardheid Cultuur, religie Jongerencultuur, subcultuur Tabel 8: Overzichtstabel domein psychosociaal functioneren
Regie CLB
http://www.prodiagnostiek.be/gedrag-emotie
33
Netwerkpartners CLB
Activiteiten
Participatie
Hoe uiten gedragsproblemen zich in de klas? Wat betekenen ze voor leerprocessen? Hoe reageert de leerling op interventies?
Hoe uiten gedragsproblemen zich in interactie?
•
• •
Handelingsgericht diagnostisch traject ‘gedrag en emotie’ Handelen en evalueren voor aandachts- en werkhoudingsproblemen en ADHD, problemen in de sociale communicatie en interactie en ASS, gedragsproblemen en gedragsstoornissen, stemmingsproblemen en depressieve stoornissen en angstproblemen en angststoornissen
Pentalfa 4/12/2014
Externe factoren (+/-)
Persoonlijke factoren (+/-)
Gezin: • Ouders • Brussen • … Leerkracht (en) Medeleerlingen Behandelende arts Opvoedingsondersteuning …..
Wat zijn beschermende factoren? Wat zijn belemmerende factoren?
• • • •
Huisartsen o
Waar vind ik mijn CLB – arts?
o
http://www.ond.vlaanderen.be/leerplicht/actoren/artsen/databank.htm
Kinder- en jeugdpsychiaters Psychotherapeuten o
CGGZ
o
…..
Thuisbegeleidingsdiensten Oudergroepen Welzijnsinstellingen ….
Raamwerk: ICF- CY http://www.rivm.nl/who-fic/icf-cy.htm 11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
34
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
35
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
36
6
11/12/2014
Protocol Emotie en Gedrag
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
37
11/12/2014
Pentalfa 4/12/2014
38
7
