OOST EUROPA AAN DE POORTEN VAN DE EUROPESE UNIE Nieuwe uitdagingen en ideeën op het gebied van missie en liefdadigheid 1/ Verwachtingen en realiteit •
Verwachtingen zijn te hooggespannen, soms onrealistisch
•
De condities zijn erg slecht
•
Informatie is emotioneel, niet realistisch
•
Teleurstelling kan groot zijn Volgend weekend gaat de bevolking van Hongarije stemmen over deelname aan de
Europese Unie. Daar de belangrijkste politieke partijen toetreding tot de Unie ondersteunen, lijkt het zeker te zijn dat het referendum een meerderheid aan Ja-stemmers zal krijgen. Maar het probleem is dat de meeste stemmers niet weten wat de gevolgen van deze stap zijn voor hun privé leven en voor het land in zijn geheel De mensen in Oost Europa waren gewend om te leven in het rijk van beloften. De sovjet-geleide communistische utopie beloofde een hoge levensstandaard, veel banen, gratis gezondheidszorg en vrijetijdsbesteding voor iedereen. De spanning tussen de alledaagse realiteit en de beloofde rechtvaardige maatschappij werd meer en meer duidelijk, en dit proces leidde tot de ineenstorting van het sovjet systeem. Maar het verlangen naar een beter en gemakkelijker leven bleef de belangrijkste scheppende kracht in het politieke leven. Nieuwe verkiezingen zijn altijd grond voor nieuwe beloften en mensen die daarin willen geloven. Dit is de reden dat er in Oost Europa geen gekozen regering het 2 achtereenvolgende periodes heeft uitgezeten. Voor de meeste mensen is deelname aan de Europese Unie alleen maar een nieuwe kans om te dromen over een gemakkelijker en beter leven, meer geld en goedbetaalde banen. De politici versterken deze verwachtingen met nieuwe beloften en spectaculaire projecten. De hele campagne voor de JA stem is primitief, emotioneel, heeft te maken met onbelangrijke vragen. De stemgerechtigden hebben geen echte van vitaal belangzijnde informatie om een juiste keuze te maken. Voor de meerderheid van de bevolking is de Unie het Kanaän, het Beloofde Land overvloeiende van melk en honing. De politici (in West- en Oost Europa ook) hebben een goede reden om informatie achter te houden: de voorwaarde voor toetreding zijn zo nadelig voor de nieuwe landen dat er
1
wordt verwacht dat het verschil tussen hen en de "oude" landen in de toekomst groter wordt. Zelfs heden zijn deze verschillen zijn erg groot en duidelijk. Slechts een voorbeeld: de subsidies in de landbouw van de EU zullen slechts 25% van de ondersteuning van de huidige lidstaten bedragen, en zelfs de nationale regeringen hebben slecht gedeeltelijk toestemming dit aan te vullen. De reden is duidelijk: geen eerlijke concurrentie. Experts zeggen dat we een radicale toename van de werkeloosheid (ca. 20-25%, nu: 8%) kunnen verwachten, het verdwijnen van de meerderheid van de kleine boerderijen en beleggingen, ondernemingen en winkels. De gevolgen van de "goedkope vergroting" zouden kunnen leiden tot sociale onrust en anti-Europese bewegingen. Zoals zo vaak gedurende de afgelopen 13 jaar zou het grote enthousiasme kunnen leiden tot een bittere teleurstelling. 2/ De speciale situatie van Hongarije, het probleem van de Hongaarse minderheden •
Hongaarse minderheden in de naburige landen - spanningen vanwege historische redenen
•
“The Status Law” – een poging voor de vredige integratie van de Hongaarse natie
•
Het nieuwe "IJzeren Gordijn, afzondering en integratie De grenzen van het Oosten werden opnieuw bepaald na WO 1 in het verdrag van
Parijs. Nieuwe nationale staten werden gecreëerd, en Hongarije als een verliezer verloor groot terrein en Hongaars sprekende bevolking. Deze Hongaars sprekende minderheidsgroepen waren groot in aantal, zelfs hedentendage, ondanks de etnische zuiveringen, vervolgingen, emigratie bewegingen van de geschiedenis van de twintigste eeuw. Kijk eens naar het schema, en we zien het gemiddelde aantal van Hongaarse minderheden in de naburige landen! Roemenie
1.800.000
Slowakije
600.000
Joegoslavië
400.000
Oekraïne
250.000
Kroatië
40.000
Slovenië
20.000
Oostenrijk
20.000
2
Na de ineenstorting van het Communistische blok, ontwikkelden de verhoudingen tussen de Hongaars sprekende gemeenschappen zich erg snel. Vrij reizen schiep niet alleen de mogelijkheid voor onderlinge contacten, maar ook voor verhoudingen tussen kerkgenootschappen, congregaties, voor het organiseren van conferenties, zomerkampen etc. De zogenaamde Wereld Meetings van de Hongaarse Gereformeerde Kerken werd gemanifesteerd en symbolische tekenen van een vredige hereniging van een krachtig uiteengerukte kerk. Al de vrij gekozen Hongaarse regeringen verklaarden hun verantwoordelijkheden voor de Hongaarse minderheden, en hebben voor een zeer groot dilemma gestaan: Hongarije's toetreden tot de Europese Unie zou een nieuwe verwijdering tussen de Hongaarse etnische groepen onderling kunnen betekenen. Om deze moeilijke situatie te voorkomen presenteerde het voormalige Parlement in 2001 een stuk, genoemd de "Status Law", die het Hongaars sprekende volk in het buitenland enkele rechten geeft en positief discrimineert. Deze rechten zijn: goedkoper reizen binnen Hongarije, studiebeurzen, financiële ondersteuning van families met schoolgaande kinderen etc. Het belangrijkste doel was een legale mogelijkheid te scheppen voor de etnische Hongaren om in de toekomst gemakkelijker toegang te krijgen op EU-grondgebied. Sommige buurlanden accepteerden de regels (bijv. Oekraïne), anderen boden felle weerstand. (Slowakije). De EU probeert de basiselementen van de regels ter zijde te schuiven, en spreekt over discriminatie op ras. De Roemeense en Slowaakse regering staan ook voor een groot dilemma: zij hebben de ondersteuning van de Hongaarse etnische partijen nodig om een meerderheid in het Parlement te behalen, het belemmert ze om in directe aanval te gaan tegen de regelgeving. Laten we nog eens naar het schema kijken! De nieuwe Schengen grenzen (het 2e IJzeren Gordijn) zal komen tussen Hongarije en Oekraïne, Roemenie, Joegoslavië. Het betekend, dat alle contacten tussen Hongarije en minderheidsgroepen gecompliceerder en moeilijker zullen worden. Zelfs vandaag is het reizen van een Roemeens burger naar Hongarije een zeer dure luxe: de prijs van een paspoort is ongeveer de helft van een gemiddeld maandsalaris, de extra autoverzekering bedraagt een maandsalaris. Omdat zij vrije toegang hebben tot de EU landen, dienen zij bij de Hongaarse grens ongeveer 4 maanden salaris te laten zien als borg/onderpand. De meeste mensen "huren" deze garantie van vrienden of familieleden, tegen een zeer hoge rente . Maar de situatie van de mensen in de Oekraïne (Transkarpatie) zal nog moeilijker worden. Omdat werkelijk meer dan 80% van de bevolking werkloos is, voor veel gezinnen is de enige manier om te overleven het
3
grensverkeer, het smokkelen van benzine, kopen en verkopen van kleine hoeveelheden voedsel en andere goederen. Dankzij de angst voor de toekomst is er in de nabije toekomst een nieuwe emigratiegolf te verwachten. De regio staat vol met lege huizen, jonge mensen in het bijzonder, verlaten het land zo snel mogelijk. Ik herinner me nog de angstaanjagende dubbele schutting met stroomdraad tussen Hongarije en de vriendelijke Sovjet-Unie. We kunnen weer een soortgelijke (misschien iets modernere) schutting tussen de Hongaars sprekende dorpen aan beide zijden van de grens verwachten. 3/ Het zigeuner probleem •
“Zigeuners"- snel groeiende bevolking, een "tijdbom" en sociale uitdaging
•
“Zigeuner missie"- is nodig, maar heeft special training en toewijding nodig De "Zigeuner" is voor ons in Nederland een romantisch figuur, maar “zigeuners"
betekenen ook het grootste sociale probleem, en zelfs de grootste zendingsuitdaging in Oost Europa. Veel politieke activisten en mensenrechten beschermers gebruiken het lot van de zigeuners voor politieke redenen in heel Europa. Zelfs de Brusselse autoriteiten chanteren vaak de nieuwe kandidaat-staten: als u niet in staat bent het zigeunerprobleem op te lossen, dat wordt u niet toegelaten als EU-lid. Het probleem is echt heel ingewikkeld, en kan niet worden opgelost met korte termijn acties. Het voornaamste probleem is dat de cultuur en de gewoonten van de zigeuners totaal verschillen van die van ons, en dat maakt een snelle intergratie onmogelijk. Hun houding ten opzicht van persoonlijke relaties, privé-bezit en opleiding is anders dan onze ervaringen. Het “zigeuner probleem" is een tijdbom omdat het geboortepercentage in zigeunerfamilies veel hoger ligt dan het gemiddelde. Omdat het aantal geboortes binnen de Hongaarse bevolking elk jaar met ong. 40.000 daalt, hebben zigeunerfamilies 6-8 kinderen. In sommige gebieden is 80-90% van de leerlingen op de scholen zigeuner. De situatie is hetzelfde in Roemenie, Oekraïne en Slowakije De kerken en Christelijke gemeenschappen hebben nu een grote uitdaging op dit gebied. Het niet werken met zigeuners is als zelfmoord voor de kerk. Maar, hoe moeten we dit doen? Er zijn enige verklaringen van individuele pogingen in sommige dorpen, maar er bestaat geen lange termijn strategie. Om met zigeuners te werken is een klassieke zendingsstrategie nodig: tussen ze te leven, hun lifestyle en cultuur aan te leren. Maar het is erg moeilijk om mensen te vinden die klaar zijn om dit te doen. Sommige groepen binnen de Pinksterbeweging bereikten spectaculaire resultaten, misschien door hun spontaniteit en aantrekkelijke muziek. Binnen de Gereformeerde Kerk is de grootste ontwikkeling in de
4
Oekraïne behaald, waar 7 zigeuner kerken zijn gebouwd en veel onafhankelijke zigeuner congregaties zijn gevormd. In deze diensten hebben de voorgangers, getrained door Nederlandse Gereformeerden, een belangrijke rol. In Hongarije zijn er ook kleine stappen ondernomen: in een dorp bij Debrecen wordt een cultureel centrum voor zigeuners opgezet met de financiële hulp van de Zuid Koreaanse Gereformeerde Kerken. Op het Theologische Hogeschool in Sarospatak start in september een postgraduatie programma over het “kerkewerk onder zigeuners" niet alleen voor voorgangers, maar voor iedereen die interesse heeft op dit gebied. Dit zijn goede stappen, maar we hebben een lange termijn strategie nodig en speciaal toegewijde Christenen klaar om de roeping voor deze zending aan te nemen. Hoe zouden onze Nederlandse vrienden ons op dit gebied kunnen helpen, dit zou een onderwerp kunnen zijn voor verdere discussies. 4/ Nieuwe ideeën en uitdagingen op zendings- en liefdadigheidsgebied •
Theoretische benadering: nieuwe houding moet worden aangeleerd: meer geven, minder verwachten
•
Praktische benadering: het oprichten van liefdadigheidscentra in Hongarije, om de nietEU leden te helpen
a/ Behoefte aan een nieuwe houding in Hongarije De laatste 20 jaar waren de Christenen en congregaties in Hongarije gewend aan de situatie dat zij werden ondersteund door Nederlandse, Duitse of Zwitserse Zusters en Broeders. Om altijd een "ontvanger" te zijn zou een groot risico betekenen, omdat men de empathie zou kunnen verliezen ten opzichte van degenen die misschien in grotere nood zijn dan hij of zij is. Met de toetreding tot de EU zal Hongarije de nieuwe situatie moeten accepteren: minder op hulp van buiten wachten en meer en meer leunen op eigen bronnen. Op het gebied van liefdadigheid en zending betekent dit : •
We moeten de mensen (in het bijzonder Christenen) wijzen op het feit dat we meer en meer gevers nodig hebben en geen ontvangers
•
We moeten onze eigen visies en strategieën hebben en we moeten onze geestelijke en financiële bronnen vinden om deze te behalen
•
De contacten met de Nederlandse en andere gereformeerde congregaties en mensen moeten meer gebaseerd zijn op bilaterale algemene projecten in plaats van te wachten op hulp en ondersteuning.
5
•
Gereformeerde Christenen in Hongarije moeten de belangrijke verantwoordelijkheid voor de etnische kerken en groepen buiten de EU overnemen. Natuurlijk is dit een pijnlijk proces en niet gemakkelijk, we moeten grote moeilijkheden
overwinnen, en we hebben gedurende lange tijd uw geestelijke en materiele hulp nodig. Hoe kunnen we de houding van onze zeer egoïstische samenleving veranderen? - dit is zelfs voor mij een open vraag? Christelijke scholen en opleiding zouden een goede start kunnen zijn en we zouden erg graag praktische adviezen ontvangen, leermaterialen met betrekking tot dit onderwerp. Ik zou me een lezing voor Christelijke leerkrachten in Hongarije over zulke onderwerpen kunnen voorstellen: Hoe kunnen we sociale verantwoordelijkheid onder studenten op een Christelijke school ontwikkelen ? Hoe kunnen we liefdadigheid en sociale verantwoordelijkheid in de studierichting van Christelijke scholen integreren? b/ Het oprichten van strategische liefdadigheidscentra in Hongarije De verwijdering van de grenzen tussen Hongarije en de EU maakt het gemakkelijker om liefdadigheidsgoederen en donaties naar Hongarije te vervoeren. Maar zoals we vaak ervaren, wordt het moeilijker om deze goederen in grote hoeveelheden naar Roemenie of Oekraïne te sturen. Moeilijke administratie, declaraties, originele documenten etc. zijn nodig. Mijn persoonlijke opvatting is dat we enkele depots in Hongarije nodig hebben die als opslag dienen, om te sorteren en de giften te distribueren die bedoeld zijn om de mensen in Roemenie en Oekraïne te helpen. Als we enkele basisstations (logistieke centra) dichtbij de grens gelegen, zouden hebben, dan zouden de giften al door de gebruikelijke reizigers, bezoekers, groepen etc. in kleine aantallen naar de bestemmingen kunnen worden vervoerd. Zo'n gebouw zou multifunctioneel moeten zijn, bijvoorbeeld, kunnen dienen als verblijf voor reizigers, voor families die vakantie hebben etc. Maar over dit idee moet nog door verschillende mensen worden besproken en na worden gedacht. Dank u voor de uitnodiging en dank voor uw aandacht. God zegen u. Er kan nu worden gediscussieerd.
6
