Oorsuizen: tinnitus
Informatie voor patiënten over oorsuizen
Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege oorsuizen een onderzoek door de kno-arts te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over wat de kno-arts in het CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek alles nog eens rustig kunt nalezen. Wat is oorsuizen? Veel mensen hebben last van oorsuizen of tinnitus. Zij horen geluiden zoals ruisen, piepen of fluiten, hoog of laag, hard of zacht, onafgebroken of bij vlagen. Bijna iedereen heeft er wel eens kortdurend last van gehad. Het komt bij ongeveer één miljoen Nederlanders voor. Tien procent daarvan heeft er veel last van en bij enkele tienduizenden mensen zijn de klachten zo erg dat dit psychosociale problemen veroorzaakt. Gelukkig weten we uit ervaring dat een heel groot deel van deze groep uiteindelijk met oorsuizen leert omgaan en weer kan functioneren in het maatschappelijke- en sociale leven. Waar ontstaat oorsuizen? In ongeveer 5% van de gevallen zijn lichaamsgeluiden (kloppen van het hart, stroming/vernauwing bloedvaten, slijtage van het kaakgewricht of trillingen van spiertjes in het oor of de keel) de oorzaak van het oorsuizen. In de meeste gevallen is er echter geen geluidsbron die het oorsuizen veroorzaakt. Het geluid wordt dan alleen door de patiënt waargenomen. Op zich kan oorsuizen ook bij gezonde personen zonder aanwijsbare oorzaak spontaan en kortdurend optreden. Oorsuizen zelf is geen ziekte, maar een verschijnsel dat bij verschillende ziekten en afwijkingen kan optreden, zoals ook koorts door verschillende ziekten kan worden veroorzaakt. De hoorsensatie zou kunnen ontstaan in het oor (buitenoor, middenoor, binnenoor, gehoorzenuw) of in het hoofd (hersenen).
2
Mogelijke oorzaken van oorsuizen De precieze oorzaak van hoorsuizen is vaak niet te achterhalen. Mogelijke oorzaken van oorsuizen: • Afsluiting van de gehoorgang door bijvoorbeeld oorsmeer, water of een watje. • Beschadiging van het oor door een ongeval. Vooral vlak na het ongeval kan het oorsuizen erg hinderlijk aanwezig zijn en meer opvallen dan het gehoorverlies. De oorzaak kan vrij onschuldig zijn in geval van bloed in de gehoorgang maar ook ernstiger bij beschadiging van trommelvlies en/of gehoorbeentjes, tot onherstelbaar bij een schedelbasisfractuur. • Ontsteking van het oor bij griep of na een verkoudheid. Bij griep en verkoudheid raakt het slijmvlies ontstoken en zwelt op. Bij een niet goed functionerende buis van Eustachius zal daardoor onderdruk optreden in het middenoor. Als er te lang een onderdruk heerst, kan zich uiteindelijk vocht gaan ophopen in dat middenoor, met gehoorverlies en oorsuizen als gevolg. • Chronische middenoorontsteking gaat vrijwel altijd gepaard met een vieze oorafscheiding en gehoorverlies. • Bij otosclerose, een zeldzame ziekte van het oor, treedt abnormale botvorming in het oor op. Hierdoor vergroeit de stijgbeugel en ontstaat er ook gehoorverlies. • Plotselinge doofheid. Een enkele keer komt het voor dat iemand binnen enkele minuten tot uren doof wordt aan één of beide oren. Dit kan veroorzaakt worden door een ontsteking, bloeding of bloedstolsel. • Medicijnen. Er zijn geneesmiddelen bekend waarvan het gebruik kan leiden tot schade van het binnenoor, zoals kinine, streptomycine en cisplatinum. Maar ook zonder schade te veroorzaken, kunnen medicijnen oorsuizen als bijwerking hebben. • Ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis). Meer dan de helft van de mensen boven de 70 jaar ondervindt in het dagelijkse leven hinder van ouderdomsslechthorendheid. Door slijtage van de zintuigcellen in het binnenoor worden met het toenemen van de leeftijd de hoge tonen steeds slechter waargenomen. 3
• • •
Ziekte van Menière. Door een aandoening van de vloeistof in het binnenoor en het evenwichtsorgaan ontstaan aanvallen van oorsuizen, gehoorverlies en draaiduizeligheid. Lawaaibeschadiging. Vrijwel iedereen heeft zijn oren wel eens horen piepen door te veel geluid, zoals na een knal van vuurwerk, na bezoek aan een concert of disco en na het gebruik van (electrisch) gereedschap. Het oorsuizen is vaak na korte tijd niet meer waarneembaar doordat de tijdelijke beschadiging weer is hersteld. Bij herhaalde blootstelling aan lawaai kan het oorsuizen echter blijvend worden, omdat er een definitieve beschadiging in het binnenoor is opgetreden. Bij een gehoortest is deze beschadiging dan als een geluidsdip meetbaar bij 4 tot 6 kHz. Hoge bloeddruk.
Onderzoek Vanuit het verhaal dat de patiënt over zijn klacht vertelt (anamnese) kan uw kno-arts opmaken welk onderzoek naar mogelijk behandelbare oorzaken bij u nodig is. KNO-onderzoek kan bestaan uit: Inspectie van het oor Beoordeling van uitwendig oor en met microscoop van trommelvlies en middenoor; Gehoortesten Stemvorkonderzoek, bepalen van gehoordrempel en eventueel beoordelen van spraakverstaan en tympanometrie (meten van spanning van trommelvlies en meten van druk in het middenoor). Beeldvormend onderzoek. Zonodig kan een CT-scan of MRI-scan worden gemaakt; Behandeling van oorsuizen De medische behandelmogelijkheden van oorsuizen zijn helaas nog zeer beperkt en hangen nauw samen met de mogelijke oorzaak. Gelukkig verdwijnt het oorsuizen vaak door spontane genezing of gewenning. 4
In de loop van de tijd is er veel onderzoek gedaan naar de werking van medicijnen tegen het oorsuizen. Helaas bestaat er momenteel nog geen geneesmiddel voor de behandeling van hinderlijk oorsuizen. Vele andere manieren van behandeling zijn geprobeerd, maar zelfs het verwijderen van het binnenoor door middel van een operatie, waarmee ook het gehoor weggenomen wordt, blijkt weinig effectief te zijn. Echter, als onderzoek heeft uitgewezen dat er medisch weinig of niets kan worden gedaan, betekent dat gelukkig nog niet dat er geen behandeling mogelijk is. Het is belangrijk om te weten dat er, net als u, veel meer mensen zijn die tinnitus hebben. Het kennisnemen van hoe anderen met tinnitus omgaan, kan helpen om zelf een manier te vinden om de tinnitus hanteerbaar te maken. U kunt hiervoor terecht bij de Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) Commissie Tinnitus en Hyperacusis, die de belangen behartigt van mensen met tinnitus. Deze commissie is samengesteld uit ervaringsdeskundigen, biedt informatie, voorlichtingsbijeenkomsten, heeft een netwerk van telefonische contactpersonen en beheert een discussieforum op internet. Gevoelens van angst, wanhoop en zelfs depressie zijn bij (ernstige) tinnitusklachten heel begrijpelijk, maar kunnen het proces van leren omgaan met tinnitus belemmeren. Medicijnen om uw negatieve gevoelens meer onder controle te krijgen en/of medicijnen om beter te kunnen slapen kunnen weliswaar niet de luidheid, maar wel de last die u ervaart van tinnitus verminderen. Bespreek dit met uw huisarts. Bij chronische tinnitus kunt u gebruik maken van verschillende hulpmiddelen waarmee u de aanwezige geluiden meer naar de achtergrond van uw bewustzijn kunt verplaatsen. Het oorsuizen wordt hierbij door geluid van buitenaf overstemd. Dit kan door het open zetten van een raam of het aanzetten van een wekkerradio bij het inslapen. Ook een hoortoestel, dat immers de natuurlijke geluiden van buitenaf versterkt en doorgeeft aan het 5
oor, kan het oorsuizen overstemmen. Een andere mogelijkheid is om het toestel zelf een geluid te laten produceren. Dit zachte geluid, dat niet door omstanders wordt gehoord, kan soms voldoende zijn om het oorsuizen te overstemmen. Niet iedereen heeft hier baat bij, het kan het verstaan van spraak hinderen. Omgaan met oorsuizen De meeste mensen hebben in meer of mindere mate oorsuizen, zonder er hinder van te ondervinden. Ze horen het alleen als ze eraan denken, zoals in het geval van een tikkende klok in de kamer, die je alleen hoort als je eraan denkt. Als men zich aan geluid of aan oorsuizen gaat ergeren, nemen de klachten sterk toe. Een bijkomend probleem is het onbegrip van de omgeving. Gezinsleden, collegae en vrienden zien niets aan de patiënt wat op ziekte wijst, terwijl deze toch door het oorsuizen enorm gehinderd wordt. Als blijkt dat het oorsuizen onschuldig is, zal geleerd moeten worden hoe deze last het beste gehanteerd kan worden. Als dit niet lukt of als u teveel last hebt van tinnitus kan de KNO-arts u verwijzen naar Tinnitusteam van het Audiologisch Centrum in het UMCN St. Radboud. Hier wordt naast het aanpassen van hulpmiddelen ook gewerkt met tinnitusrevalidatieprogramma’s.
6
Vragen Als u na het lezen van de informatie nog vragen heeft, schrijf deze dan op of vraag iemand met u mee te gaan. De kno-arts beantwoordt graag uw vragen over uw gehoor- en oorproblemen en de behandeling daarvan. U kunt ook bij de patiëntenvereniging terecht voor steun of met vragen. NVVS (Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden) www.nvvs.nl/tinnitus www.nvvs.nl/forum/tinnitus (discussie- en informatieforum) www.nvvs.nl/medicijnen (informatie over het effect van medicijnen op tinnitus) Voor acute hulp of vragen over tinnitus kunt u gratis terecht bij het tinnitusloket, het landelijk loket waar men op de hoogte is van alle hulp en begeleidingsmogelijkheden en u (rechtstreeks) kan doorverwijzen (0800-TINNITUS = 0800-84664887) Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, bel dan zo snel mogelijk de polikliniek KNO. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen.
7
Adres en telefoonnummers Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek KNO (B66) Telefoon (024) 365 82 25
8
G437-Q / 04-14
Website: www.kno.cwz.nl
