ONZE LIEVE VROUW VAN VLAANDEREN Radio1 – Neon: maandag 31 oktober 2005 – Pol Arias bij Nicky Aerts De Heilige Maagd met blote borst. De affiche van "Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen" van Chokri Ben Chikha was al genoeg om voor heel wat ophef te zorgen. Of het stuk ook zo ophefmakend is, weet Pol Arias. Het gebeurt niet alle dagen dat de première van een theatervoorstelling het journaal haalt. Zaterdag was dat wel het geval met de voorstelling Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen in de Brusselse KVS. Het spektakel begon deze keer al buiten op straat, Pol Arias? Inderdaad en het was een wat vreemd zicht ook, een bizarre ervaring als je –zoals het mij overkwam- via de Lakensestraat de Arduinkaai op te stappen richting het nieuwe KVS-gebouw, dan moest je toch met wat ellebogenwerk wringen tussen een groepje betogers met achteraan kaalgeschoren kerels met rood-zwarte vlaggen, leden van een extreem-rechtse groepering en met naast hen dan ‘maria-liederen’ zingende mensen met kaars in de hand en spandoeken. Ja, en zij storen zich allemaal aan de affiche? Wel ja, aan de affiche van de voorstelling, want de voorstelling konden ze toen nog niet gezien hebben natuurlijk. Op die affiche is o.a. een madonna met kind en met blote borst te zien, een moederbeeld met verwijzing naar de religieuze iconografie. Over de moeder, maar ook over symbolen en geloof en over nog veel meer, gaat de voorstelling die op het eind een terecht daverend applaus kreeg van een overvolle KVS-zaal, dat mag ook gezegd worden. Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen is een tweede deel van een trilogie denk ik he? Van een familie-trilogie, uitgedacht door Chokri Ben Chikha, zoon van Tunesische ouders, maar opgegroeid in Blankenberge en die na geschiedenis-studies aan het werk is gegaan in de podiumkunsten als danser-acteur-regisseur. Vorig jaar kende hij een groot succes met De Leeuw van Vlaanderen, waarin zijn relatie met zijn vader aan bod kwam en in deze nieuwe en grotere productie Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen wordt gefocust op zijn moeder. Maar hij heeft er twee he? Ja, dat is hij hier komen vertellen he vorige week en we hebben het ook in de kranten gelezen uitgebreid. Hij heeft twee moeders en op het toneel zien we zowel zijn echte, biologische moeder van Tunesische oorsprong en zijn zogezegd praktische moeder, de Poolse buurvrouw, die trouwens niet toevallig Maria heet. Zo’n situatie is natuurlijk razend interessant omdat zo, zonder omwegen, kan laten gezien worden hoe zelfs in hetzelfde huis een jong kereltje geconfronteerd wordt met twee totaal verschillende leefwerelden. Ja, maar hij voelt zich daar heel goed bij he? Hij voelt zich daar heel lekker bij want het is wel een complex moederbeeld dat we te zien krijgen, een dubbel moederbeeld, maar hij weet daar meesterlijk van te profiteren om zich door allebei te laten vertroetelen. Wel complex natuurlijk omdat de culturen van die moeders ver uit elkaar liggen. Al kan zijn echte moeder niet lezen of schrijven, ze weet wel wat er aan de gang is in de wereld, want het televisiejournaal wil ze niet missen. Geduld, vindt ze zelf, is haar grootste kracht en van alle Arabieren trouwens voegde ze er in één adem aan toe. De Poolse, katholieke moeder is beschadigd uit een Duits concentratiekamp gekomen en is gedoemd om kinderloos te blijven. Vandaar dat ze ook zo begerig is naar die jonge knaap natuurlijk. Maar zo zullen we in de voorstelling horen en zien over bepaalde zaken zoals over de Joden hebben die twee moeders trouwens dezelfde mening… Taboes gaan ze niet uit de weg in de voorstelling? Ja, hier worden geen taboes geschuwd, net zoals dat in de vorige voorstelling ook al het geval was, weet Chokri Ben Chikha ook hier weer af te rekenen met een hele reeks vooroordelen en gevoeligheden, zowel bij het ene kamp als bij het andere. Opnieuw schiet hij scherpe pijlen af, doet je zelfs de wenkbrouwen fronsen wanneer symbolen onderuit gehaald worden, kilo’s stof tot
nadenken krijg je en toch is de voorstelling heerlijk licht van toon want hier overheerst de humor en de pittige ironie. Er staat dit keer meer volk op het toneel, De Leeuw van Vlaanderen was bescheiden, maar nu zijn ze met veel he? Ja De Leeuw van Vlaanderen was een soort monoloog waarin Chokri Ben Chikha zowel de vader als de zoon speelde. Hier speelt hij de moeder en dat doet hij trouwens verrassend sterk en overtuigend, maar in totaal staan ze dit keer met negen; zes acteurs en een indrukwekkend driestemmig vrouwenkoor uit Marrakesh. Die zingen heel mooie klaagliederen trouwens. De voorstelling speelt zich af rond het afscheid van de vader, die is gestorven, vandaar ook die klaagliederen. De muziek is belangrijk? De muziek speelt een heel grote rol in de voorstelling. Trouwens totaal verschillende soorten muziek; westerse klassieke muziek, andere meer arabische muziek, en wanneer woorden tekort schieten kan er verder vertelt worden via dans, zonder probleem. En zelfs dan blijft de leuke en verrassende knipoog overheersen. Dus dit tweede deel is even geslaagd als het eerste? Je kan niet anders dan genieten; van die drie merkwaardige, totaal verschillende broers in de voorstelling, van die twee moeders en zelfs van die wat wulpse sociaal assistente afkomstig uit Colombia nog wel, vandaar dat zij wellicht met de koffie en de pilletjesdoos rondhuppelt… hier worden karakters en personages uitvergroot tot op de rand van de karikatuur, maar dat gebeurt zo speels en vooral zo overrompelend eerlijk dat ik nu al verlangend uitkijk naar dat derde deel van die familie-trilogie. Intussen is het tweede deel Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen te zien in de KVS in Brussel t.e.m. zondag en daarna gaat de voorstelling uitgebreid op toernee. Dank je wel, Pol Arias.
28
CULTUUR
De Standaard Maandag 31 oktober, dinsdag 1 november 2005
Artemis stelt vragen bij groei Jeugdtheater. ,,Draai en raas’’ is een gedegen start van een reeks voorstellingen over groei. -----------------------------------------------------------------------------------------
Van onze medewerker Mark Cloostermans -----------------------------------------------------------------------------------------
LEUVEN. ,,Groei is kwetsbaarheid’’, zegt Floor Huygen, de artistiek leidster van Theater Artemis. ,,En dat willen we graag laten zien.’’ Draai en raas kan je zien als een pedagogisch experiment, verbouwd tot jeugdtheater (vanaf vier jaar). Er zijn drie personages. Centraal staat een muzikant, die twee menselijke poppen het leven kan geven. Om te kunnen ,,leven’’ moeten de poppen aan drie voorwaarden voldoen. Ze moeten opgeladen worden in een constructie met tandwielen, wijzers en slingers. Met de sleutel die uit hun rug steekt, moeten ze opgewonden worden. Ten slotte moeten ze een klap op hun hoofd krijgen. De verhouding tussen de muzikant en de poppen verschuift in de loop van het
stuk. In het begin is hij een opvoeder. Hij zet de poppen in gang, maar dat is niet voldoende: de zinnetjes die ze uitspreken, hebben geen betekenis. Pas als hij hen op het juiste moment inschakelt, komen hun zinnetjes in de juiste volgorde te staan en ontstaat er zoiets als een gesprek. Het lijkt allemaal heel pedagogisch verantwoord: de opvoeder leert zijn poppen kunstjes en zij leren van elkaar. Het duurt echter niet lang voor de poppen liever van elkaar leren, dan van die kleine dictator achter zijn keyboard. De opvoeder speelt zijn leerlingen tegen elkaar uit, de meppen op elkaars hoofd delen ze met meer genoegen uit dan strikt nodig is. Kinderen zullen in die drie voorwaarden zeker spelregels herkennen: de soms irrationele dingen die je moet doen als je wil meedraaien in een spel. Aan je bereidheid om die regels te volgen, komt altijd een eind. De poppen halen de sleutels uit hun rug en laten hun opvoeder achter. Die neemt de sleutels in ontvangst en toont ze aan het publiek.
De onuitgesproken vraag is: wie wil hun plaats innemen? Wie wil er groeien en leren, met alle onaangename conflicten vandien? Met deze vraag en de intense blik van de opvoeder, doven de lampen. In deze vrolijke muziektheatervoorstelling zitten enkele valse noten en wrange overgangen, die de ambivalentie perfect verbeelden. Later dit seizoen wordt de thematiek verder geëxploreerd in onder meer De sjeik is rijk (met tekst van Kamiel Vanhole) en Pakman, een locatieproject van Bruno Vanden Broecke, Nico Sturm, Michiel Van Cauwelaert (vormgeving) en Raven Ruëll. x Theater Artemis speelt ,,Draai en raas’’. Gezien op 16/10, in Leuven. Op 31/10 (15 uur) in het festival Jonge Snaken in De Werf, Brugge (05033.05.29). Het festival loopt tot 6/11. Op 5/11 (16 uur) in het Bronksfestival, Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel (0221.999.21). x x
www.dewerf.be www.bronks.be
,,Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen’’: prikkelend en intelligent. © Kurt Van der Elst
Wie geeft er een gratis concert bij Donna?
Liefde gaf u duizend namen slaan heftig uit. Duurzame evenwichten kom je hier zelden tegen, de praktijk van alledag verloopt via uitersten. Dit is een boeiend testgebied, vol onvoorziene omstandigheden, maar doorbloed door het volle leven. De tekst is soms dun, niet alle scènes landen even vlot en de nummertjesstructuur kent zijn beperkingen. Voorstellingen die alleen daarop teren, vallen door de mand. Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen overstijgt dat echter en brengt een rijkdom van invloeden en ideeën in stelling. De figuur van Haider, het spastische minderbegaafde broertje, is in dat opzicht een slimme joker. Hij handelt vanuit een niet-weten. Een kruisbeeld heeft voor
Theater. ,,Onze Lieve
Vrouw van Vlaanderen’’ is een bonte schets van een maatschappij in overgang. ------------------------------------------------------------------------------------------
Van onze redacteur Geert Sels ------------------------------------------------------------------------------------------
Op 13 november stelt het nieuwe album “RED BOOK” live voor tijdens een exclusief optreden in de Donna studio’s. En jij kan daar bij zijn. Luister van 1 tot 4 november naar Donna en doe mee met onze quiz. En dan maar hopen dat jij één van die felbegeerde tickets wint.
BRUSSEL. Deze voorstelling van Union Suspecte is het tweede deel van een trilogie, waarin Chokri Ben Chikha vertelt hoe hij als Tunesische allochtoon opgroeide in Blankenberge. Na de vader, focust hij deze keer op de moeder. Zelfs op twee moeders. Zijn biologische is de allochtone Miriam, zijn ,,praktische’’ is de katholiek-Poolse Maria die het concentratiekamp overleefde en zich over hem ontfermde. De notie ,,familie’’ is hier een knooppunt van los-vaste elementen. Er komen er bij, er vallen er af. Onder de Tunesische vlag ligt vader Habib opgebaard. Die doet niet meer mee. Door zijn verscheiden keert Mourade terug; die spreekt Frans en zal voortaan de regels wel eens bepalen. Buurvrouw Maria staat altijd klaar, de sociaalassistente Georgina is een Columbiaanse cockteaser die regelmatig langskomt. Deze miniconstellatie is een melting pot, en bij momenten een hogedrukpot. Geduld en geile hanigheid, begrip, nervositeit en alle culturele invloeden die ieder inbrengt, gaan met elkaar in balans. De armen van de weegschaal
.
DUURZAME EVENWICHTEN KOM JE HIER ZELDEN TEGEN, DE PRAKTIJK VAN ALLEDAG VERLOOPT VIA UITERSTEN hem de vorm van een vliegtuig, een zwaard of een golfstick. Weten de volwassenen in het stuk zoveel meer over elkaars symbolen en gedragsregels? En wij als kijkers? Union Suspecte kijkt met een scannersblik naar de dingen en geeft er een twist aan. Zonder uitzondering. Mourade schrijft Georgina zedigheid voor, maar kan amper zijn pik in
bedwang houden. Voor Maria is het Arabisch klaagritueel een lege vorm. Uit medeleven en oprecht verdriet stapt ze er toch in mee. De groep schetst deze tranche de vie met de nodige relativering en met zwier. Personages steken elkaar aan met hun denken en gewoonten. Een melodie van Oum Kalsoum wordt opgepompt en voorzien van junglebeats. Het westers-klassieke Stabat Mater versmelt met de krachtige live-act van drie zangeressen (Marrakech Emballage Ensemble) en de man die de moslima’s uit hun kluisters komt bevrijden, barst uit in een rapnummer. In het slotbeeld ontbloten drie moeders van verschillende origines de borst voor een piëta en een harenwassing. Vervolgens dweilen ze de vloer met hun zoons. Een beeld dat zo hybride is als de maatschappij waar we naartoe gaan. Union Suspecte is een van de groepen die aandurft om daar op prikkelende en intelligente wijze midden in te gaan staan. x KVS en Union Suspecte spelen ,,Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen’’. Gezien op 29/10 in de KVS, Brussel. Van 2 tot 6/11 in KVS, Arduinkaai 7, Brussel. Inlichtingen 02210.11.12 of www.kvs.be Daarna tournee. Van 16 tot 18/11 Schouwburg Mechelen, 23/11 De Werf (Aalst), 24 tot 26/11 Nieuwpoorttheater (Gent), 29 en 30/11 Magdalenazaal (Brugge). Tot eind april. Inlichtingen 09-234.12.12 of www.fransbrood.com
In de naam van de moeder en de zoon door Liv Laveyne Theater l Union Suspecte scoort met Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen HHH De première van het theaterstuk Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen , afgelopen zaterdag in de Brusselse KVS, werd overschaduwd door een betoging van de vzw België en Christenheid (zie pagina 6), die zich beledigd voelde door de affiche met een Noord-Afrikaanse madonna met ontblote borst. Een barricade van politiemannen bijna even groot als de troep betogers en evenzoveel camera's zagen het aan. Brussel Van onze medewerkster Liv Laveyne Stelde België en Christenheid zich zo in de kijker, in de slipstream ervan kan het stuk maar wel varen bij het mediagenieke relletje. Niet dat Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen van Union Suspecte dat nodig heeft. De voorstelling charmeert in al haar oprechtheid: ze bevat dezelfde relativerende humor die voorganger De Leeuw van Vlaanderen zo aantrekkelijk maakte, en net genoeg verschillen om toch weer te verrassen. Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen is het tweede deel van een trilogie omtrent het persoonlijke leven van regisseur en acteur Chokri Ben Chikha, een Tunesische Vlaming die opgroeide in Blankenberge. Je zou het een verwerkingsproces van een ontheemde jeugd kunnen noemen, ware het niet dat zo'n zware omschrijving het speelse karakter van dit stuk schaadt. In De Leeuw van Vlaanderen speelde Chokri de rol van zijn vader, ditmaal vertolkt hij zijn moeder. Haar persoonlijkheid bepaalt het stuk niet alleen qua inhoud maar ook in vorm. Was De Leeuw van Vlaanderen een kleinschalige theatermonoloog naar analogie met de in zijn eigen geschiedenis teruggetrokken vaderfiguur, dan is Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen grootschalig danstheater. De moeder houdt van zang en dans: haar filosofie stemt ze af op de levensliederen van de Arabische diva Oum Kalthoum: "Geduld verzacht de pijn in tijden van chagrijn." En geduld heeft ze gehad. "Op mijn zestiende kreeg ik een vliegtuigticket als huwelijkscadeau. Tunis-Brussel enkel. En content dat mijn familie was." Zo begint het verhaal van de vrouw die haar man dertig jaar gezien heeft maar slechts tweemaal in de ogen heeft gekeken. Een vrouw die zo goed en kwaad als het kan haar zonen in een vreemd land probeert op te voeden, maar ze uit handen moet geven aan een maatschappij waarin zij haar plek niet vindt. Zo werd Chokri Ben Chikha mede opgevoed door zijn Poolse katholieke buurvrouw, die de jonge Chokri beschouwde als de uitverkoren zoon die ze zelf nooit had. Katrien Declerq als de Poolse met vettig West-Vlaams accent is hilarisch: "Ik bid dat ge u goed kunt integreren en snel werk vindt." Het toont de sterkte van Union Suspecte: clichés herleiden tot hun naakte zelf. Ook de andere personages zijn raak getypeerd: de sociaal-assistente die tevens als Colombiaanse meid fungeert (Georgina del Carmen Teunissen), de oudste zoon (Mourade Zeguendi), die zich na de dood van zijn vader als leider van het gezin wil manifesteren, de mentaal gehandicapte zoon (Haider Al Timimi) en de jonge Chokri (Karim Kalonji), die zich opwerpt als de Messias van alle vrouwen. Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen speelt met christelijke symboliek en cultuurverschillen en schuwt het schuiven met verhoudingen niet. De Poolse en Tunesische moeder vinden elkaar in hun frustratie tegenover de joodse staat en evengoed wordt de Colombiaanse meid bedolven onder clichés over Zuid-Amerika.
De grote sterkte van deze voorstelling zit, in tegenstelling tot De Leeuw van Vlaanderen, niet in de tekst maar in de krachtige dans -en muziekmomenten, met name de schitterende mix van Arabische en westerse klassieke en moderne muziek door broer Zouhair Ben Chikha en het vrouwelijk trio Marrakesh Emballage, dat live de voorstelling begeleidt. Nu al onvergetelijk is de scène op de tonen van het Stabat Mater, een religieus lied over Maria die haar zoon aan het kruis beweent, waarbij het kruis als multifunctioneel speelgoed in de handen van de jongens Ben Chikha belandt. Het moet gezegd, om zijn subtiele theatertaal zal Union Suspecte wel nooit bekend staan: het decor, een kitscherige rondboog met lampjes, fungeert als aureooltje, prieeltje maar evengoed als variétéentree. Ook de eindscène staat bol van symboliek: drie moeders wiegen als piëta's hun zonen, dopen hen daarna door op hun hoofd de afwas te doen en dweilen vervolgens met hen de vloer. Het zijn beelden die misschien te expliciet de zaal in worden gekatapulteerd, maar het houdt de voorstelling ook erg toegankelijk. Het sluitstuk van de trilogie wordt De Broeders van Liefde, waarin de relatie tussen de kinders Ben Chikha centraal zal staan. In de naam van de vader, de moeder en de zonen. Amen. "Geduld verzacht de pijn in tijden van chagrijn", zingt Oum Kalthoum. Dat geldt ook voor Union Suspecte, dat gestaag verderwerkt aan een repertoire dat de allochtone-Belgen-problematiek uit het verdomhoekje van 'ocharme ik' haalt en een multiculturele boodschap uitdraagt op een luchtige manier met zin voor humor en zelfrelativering. Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen, nog 2 tot 6 november in KVS, Brussel. Daarna op tournee in Vlaanderen en Nederland, info: www.kvs.be Publicatiedatum : 31-10-2005
!"#$%&$'"()*+"#,$-.#/0%#1%)$%#2-34"56"# # !"# $%"&'(%")**%+,"--'./# )0.# !"#$%&'$($%)*+,-. (/". )0//"1$*$". 1**%# 2.'*.# 34+$"5,"# 6"%1# )**%07/"/00.# 1**%# "".# $%*,"+,&0.'7"+,0,'"# )0.# 1"# 74.10&".,0-'+,'+58"# *%/0.'+0,'"# 9:"-/';4"# ",# <8%=,'".,=>?# )"%/"@"-1# )0.# 8",# "A,%""&B%"58,+"# 9C%*.,# D0,'*.0->E# !"# &0.'7"+,0,'"?# 600%F'G# H0%'0-'"1"%".# /"@*./".# 6"%1".?# )*.1# $-00,+# )**%# 1"# I*.'.J-'GJ"# K-00&+"# 358*46F4%/# '.# :%4++"-E# L".*"&1"# *%/0.'+0,'"+# .0&".# 00.+,**,# 00.# 1"# 077'58"# )0.# 1"# )**%+,"--'./?# 600%*$# 1"# H00/1# H0%'0# &",# *.,F-*,"# F*%+,".# 6*%1,# /",**.1E# M"/"-'GJ#)"%@",,".#@"#@'58#,"/".#1"#9'+-0&'+"%'./>#)0.#1"#58%'+,"-'GJ"#54-,44%N#8",# /'./#'&&"%+#*&#,8"0,"%&0J"%+#)0.#M4."+'+58"#07J*&+,?#<8*J%'#".#O*480'%#:".# <8'J0?# 1'"# @'58# '.# 84.# )**%+,"--'./# 1"# 58%'+,"-'GJ"# +P&F*-'"J# *.%"58,&0,'/# 8011".#,*"/"Q'/".1E#R*"#/'/0.,'+58#/%**,#1"#J-**7#**J#'+#,4++".#1"#58%'+,"-'GJ"# 74.10&".,0-'+,".#F4',".#8",#,8"0,"%#".#1"#&0J"%+#*$#8",#,*.""-?#F"'1"#/%*"$".# @'G.# 8",# "%# F-'GJF00%# *)"%# "".+# 10,# *.@"# /"/-*F0-'+""%1"?# $*+,J*-*.'0-"# ".# &4-,'54-,4%"-"# +0&".-")'./# ,%01','*."-"# '1".,',"',".# '.# )%00/# +,"-,# ".# .'"46"# +4FG"5,$*+','"+# 5%"Q"%,E# R",# 8"-"# )"%+58'-# @',# '.# 1"# )"%+58'--".1"# 8*41'./".# ,"/".*)"%# 1"@"# './%'G$".1"# *.,6'JJ"-'./".E# K**%# ""%+,/".*"&1".# /00,# 8",# *&# "".# F'.0'%# 6"%"-1F""-1# &",# 00.# 1"# "."# J0.,# "".# 58%'+,"-'GJ"# ".# 00.# 1"# 0.1"%"# J0.,# "".# '+-0&','+58"# 54-,44%?# ,"%6'G-# 8",# )**%# 1"# ,8"0,"%&0J"%+# /00,# *&# 8",# *.,+,00.# )0.# "".# .'"46"# 54-,4%"-"# '1".,',"',# 1'"# F"+,00,# 4',# 58%'+,"-'GJ"?# '+-0&','+58"?#0%580S+58"?#/"*/%07'+58"?#&0.."-'GJ"?#)%*46"-'GJ"#7%0/&".,".E# # 7"6#8,$6"#9&&)',06)"/",:00(# R",# 4',/0./+$4.,# )0.# &'G.# 0.0-P+"# '+# &'G.# $*+','"# 0-+# /",4'/"# )0.# 60,# 'J# F"+58*46# 0-+# "".# F"-*7,")*-# 8'+,*%'+58# J""%$4.,# '.# 1"# )**%600%1".# )0.# 1"# 0%,'+,'"J"# $%*145,'"E# !"# &0J"%+# )0.# 8",# +,4J?# <8*J%'# ".# O*480'%# :".# <8'J0?# F"8*%".# ,*,# 8",# 80.1G")*-# K-00&+"# J4.+,".00%+# &",# "".# @4'1"%+"# 058,"%/%*.1# 1'"#8",#/")"58,#@'G.#00./"/00.#&",#5*.+"%)0,'")"#J%058,".#'.#1"#0%,'+,'"J"#+"5,*%# 1'"#.*/#0-#,"#)00J#9.'"46"#J4.+,".00%+>#0-+#0--*58,**.#".#0-+#0%,'+,'"J#&0%/'.00-# +,'/&0,'+"%".E#T%#F"+,00,#'.,4++".#'&&"%+#"".#L%**,#U&&'/%0,'")"%800-#10,#")".# .*%&0,'"7#'+#0-+#8",#L%*,"#:-0.J"#K"%800-E#R",#""%+,"#'+#*$#"".#F"$00-1"#&0.'"%# "".# 07/"-"'1"# )0.# 8",# ,6""1"E# R*"6"-# 8",# $*+,J*-*.'0-"# ,'G1$"%J# 8",# :-0.J"# K"%800-#/"1"5*.+,%4""%1#8""7,?#8""7,#1',#,*58#)""-#)0.#@'G.#J%058,#F"8*41".?#.'",# '.# 1"# -00,+,"# $-00,+# 1**%# 8",# L%*,"# U&&'/%0,'")"%800-# &""# ,"# +58%'G)".E# I4.+,".00%+# 1'"# "".# &'/%0,'"/"+58'"1".'+# &",# @'58# &""1%0/".# 6*%1".# '.# 10,# K"%800-# './"$0+,N# $*-','"J"# ".# +*5'00-B54-,4%"-"# J%058,".# )"%,"--".# 8".# 10,# 84.# $-00,+# '.# 1"# /"+58'"1".'+# 14'1"-'GJ# '+# ".# 84.# ,00J# /"&0JJ"-'GJE# O"# 6*%1".# './"$0+,#'.#"".#@4')"%#")*-4,'*.'+,'+58#".#$%*/%"++'+,'+58#+58"&0#600%'.#'"1"%"# /"."%0,'"#@'58@"-7#@'",#'.#%"-0,'"#,*,#1"#)**%/00.1"#".#,*,#1"#)*-/".1"EV#T".#00.,0-# )**%+,"--'./".#'+#%""1+#'.#1"#)0-#/",%0$,#)0.#1',#/"*%1".1"#/"+58'"1".'+$0,%**.E# R",# 70&'-'")"%800-# )0.# 1"# '&&'/%0,'"# +$""-,# "".# 5".,%0-"# %*-# '.# 10,# +58"&0E# !"# @**.#*.,600J,?#J'GJ,#,"%4/#".#@'",#"".#/"+58'"1".'+#)*-#&*"'-'GJ8"1".#".#-'G1".E# R'G#'+#)*-#.*+,0-/'"#".#6'-#"".#""%F",**.#F%"./".#00.#1'"#8"%'.."%'./E#2$340+,5. WIK3X# '+# "".# /*"1# )**%F""-1# 8'"%)0.E# U.# 1"@"# )'+'"# 8""7,# 1"# @**.# "".# F")**%%"58,"#$*+','"#,".#.01"-"#)0.#@'G.)**%)01"%+E#R",#/0+,-0.1#8""7,#8"&#)0.# 8",# 6**%1# )**%@'".# ".# 8""7,# 8"&# '.# 10,# 7%0&"# "".# %"-0,'")"# &058,# ,*"/"J".1E# 2.'*.# 34+$"5,"# 100%".,"/".# /00,# ,"/".# 1"@"# +'&$"-"# '1".,',"',+$*+','"# '.# &",# "".#5*&$-"A#70&'-'")"%800-#10,#@0-#4',/"6"%J,#6*%1".#'.#"".#,%'-*/'"N#6$.&$$,-.
!"#$ %&""#'()(#!" #$" %&'()$" %&&'*+$,,(-)" %.-" /-(&-" 01*2$3+$!" *#+(,-.(!(,%)/01$ !"#$%&""#'()(#$$-"$$-"#$'#$"#$$,"%.-"#$"+'(,&)($"#.+"..-)$4&-#()#"(*"&-#$'"#$" +(+$," 2($ 3)/('()4$ !"#$ -.(5'(5" 6$" +'(,&)($" 2'$*$-+$$'+" 7(&)'.8($" .,*" 5"67./#!" $$-" 9$-)$,(-)"%.-"8$(+"$-"8(3+($5":$';(<,"2($-((01$!"#$%&""#'()(#$=$+"%$'=..,"%$'+$,+" %.-"#$":1-$*(*3=$"%.#$'"#($">(<-",.-#"%$',($+"$-"-..'"?$,)(@"+'&4!"(*"*#+(,-.(!(,$ %)/01$ !"#$ %&""#'()(#$ )$7.*$$'#" &2" #$" .1+&7(&)'.8($" %.-" #$" +;$$" +=$.+$'9.4$'*5"A$+"(*"=$+"%$'=..,"%.-"$$-"%'&1;"#($"=..'"9.-"-..'"?$,)(@"%&,)+5" A$+" *+14" 7$;$$)+" >(3=" +1**$-" +=$.+$'" $-" #.-*!" +1**$-" %$'=..," $-" )$*+(,$$'#$" 7$;$)(-)!" #'.9." $-" 3=&'$&)'.8($5" 6($" 7$;$)(-)" .,,$$-" .," (*" $$-" *3B-(*3=$" %$'+.,(-)"%.-"#$"#C-.9($4"%.-"$$-"3&92,$D"(#$-+(+$(+*2'&3$*5"E2"$$-"(-#(%(#1$$," -(%$.1" 7$*+..+" #$>$" (#$-+(+$(+*3'(*(*" 1(+" $$-" %$'*+&'(-)" %.-" #$" =(@'.'3=(*3=$" '$,.+($*" +1**$-" #$" )$-$'.+($*5" A($'" )$$8+" #$" $$'*+$" )$-$'.+($" )$$-" 4$--(*" &8" 9&#$,,$-"#&&'"..-"#$"+;$$#$!"$-"*,..)+"#$"+;$$#$"&8"#$'#$")$-$'.+($"$'"-($+"(-" $$-".,+$'-.+($8"+$"&-+;(44$,$-"%&&'"#$"9(*,144(-)$-"$-"#$"%$';.''(-)$-"%.-"#$" $$'*+$5"6$"%&&'*+$,,(-)"%$'7'$$4+"#$"7.-#$-"%.-"($#$'$")$-$'.+($"9$+"4$--(*"$-" 9.3=+5"6$"3'(*(*"%.-"#$"9&#$,,$-"(*"+&+..,"$-".,)$9$$-F">$"7$+'$8+"-($+".,,$$-"#$" >&-$-!"9..'"&&4"#$"9&$#$'5"6$"-&*+.,)($"(*"%$'#;$-$-"$-"+'.#(+($"-&3=",.-#"%.-" =$'4&9*+" 7($#$-" $$-" %$(,()$" =.%$-5" E2" =$+" -(%$.1" %.-" #$" '$,.+($" +1**$-" 8.9(,($" $-" )$9$$-*3=.2" 2'$*$-+$$'+" #$" %&&'*+$,,(-)" $$-" #$'#$" %$'*+&'(-)F" $$-" 8.9(,($" #($" -($+" .,,$$-" -..'" 71(+$-" )$'(3=+" (*" (-" #$" +'.#(+(&-$,$" 7$+$4$-(*" %.-" $$-" 9.)'$7(<-*$"8.9(,($!"9..'"$$-"(-+$'31,+1'$,$"8.9(,($"(-";&'#(-)5" ! "#$!%#&'()#$*+,!##$!-./#0*12!#$!##$!3((&4! *#+(,-.(!(,%)/01$!"#$%&""#'()(#$*2$$,+">(3=".8"&2"#$"#.)"%.-"#$"7$)'.8$-(*"%.-" #$" %.#$'!" A.7(7" ?$-" G=(4.5" H&$#$'" I.+(9." $-" =..'" #'($" >&-$-!" =..'" ,($%$,(-)*>&&-" G=&4'(!" #$" '$7$,*$" 9.3=&" H&1'.#" $-" #$" )$=.-#(3.2+$" 9..'" %$'+$#$'$-#$" A.(#$'!J" 4&9$-" *.9$-" &9" +$" '&1;$-5" K$" ;&'#$-" (-" =$+" '&1;2'&3$*" 7(<)$*+..-" #&&'" #'($" H.'&44..-*$" >.-)$'$**$-" L#'($" 4,..)%'&1;$-MN!";..'&2"(4",.+$'"-&)"+$'1)4&95"E&4"..-;$>()"(*"=1-"711'%'&1;" H.'(."#($"+$%$-*"#$"$()$-.'$*"(*"%.-"=$+"=1(*";..'"#$"8.9(,($"?$-"G=(4.";&&-+5" H.'(."(*"O&&,*$!"&%$',$$8#$"#$"3&-3$-+'.+($4.92$-"$-"(*"$')"4.+=&,($45"6..'-..*+" (*"$'"#$"%$',$(#$,(<4$"*&3(..,P.**(*+$-+$"Q$&')(-."%.-"G&,&97(..-*$".84&9*+5"6(+" =C7'(#$" )$>(-" 2'&7$$'+" '1*+" +$" %(-#$-" &9" &9" #$" )$*+&'%$-" %.#$'" +$" '&1;$-5" H..'"#$"*2.--(-)$-"&%$'"'$,()($!".84&9*+!"(#$-+(+$(+"$-"+&$4&9*+",&2$-"=&&)"&2" $-" =$+" 4&9+" +&+" $$-" $9&+(&-$,$" 1(+7.'*+(-)" #($" .,,$" 8.9(,($,$#$-" &2" >(3=>$,8" +$'1);$'2+5" 6$" 7$)'.8$-(*" (*" $$-" 9$-)$,(-)" %.-" $$-" &88(3(@,$" $-" $$-" (-8&'9$,$" 9&*,(97$)'.8$-(*5" A$+" ,(3=..9" (*" )$;(44$,#" (-" $$-" :1-$*(*3=$" %,.)5" 6$" *3B-$" %$';(<*+"+$)$,(<4"-..'"#$":1-$*(*3=$"$'8$-(*"#($">(3="+$)$-"=..'"&-+7(-#(-)"%$'>$+" R-" -..'" #$" &24&9*+" %.-" #$" >&&-" (-" S1'&2.5" 6$" 7$)'.8$-(*" (*" #..'$-7&%$-" =$+" 4.#$'"%&&'"#$"2,&+*$".8;$>()=$(#"%.-".1+&'(+$(+!"%&&'"#$".+9&*8$$'"%.-"'$7$,,($!" %&&'" #$" &-+4$+$-(-)" %.-" 2.**($*" $-" %$',.-)$-*!" $-" %&&'" =$+" ,&*4&9$-" %.-" #$" +&-)$-" %.-" .," #$" T&-#$')$*3=(4+$-U" %.-" A.7(7" ?$-" G=(4." ?$-" 0.9('" ?$-" 0$,(9" ?$-" H&4=+.'" ?$-" H&=.9$#" ?$-" H&=.9$#555" S$-" 7$,.-)'(<4" )$)$%$-" %&&'" #$" (-+$'2'$+.+($" %.-" #$" $9&+(&-$,$" 1(+7.'*+(-)$-" +(<#$-*" #$" 7$)'.8$-(*" (*" =$+" )$)$%$-"#.+"(-"#$"9&*,(9+'.#(+($"=$+",(3=..9"'$$#*"#$"#.)">$,8"%.-"=$+"&%$',(<#$-" 7$)'.%$-" 9&$+" ;&'#$-5" :(<#$-*" #$" %&&'*+$,,(-)" (*" #$" %.#$'" >&;$," ..-;$>()" .,*" .8;$>()5"A$+"'&1;2'&3$*"(*"-&)"-($+"7$)&--$-"&8"=$+",(<4+".,"$$-"&-9&)$,(<4" J"
!"#$%&'( '%( )#"*%+,( -%'( ./( *%0%( #+1#2%3.$45%.*( *.%( 6%'%4%+./( 2%%7'( 88+( *%( 2"#'%/4%( 59/'%".%( *.%( :#32'( #!( *%( /5#&4( +8( 5%'( !3#'/%( :%"*".%';:".$5%.*/2%:#%3,( -%'( /'<4( ./( #!2%6#<)*( "#+*( =8'.18( 83/( 1#%*%"( %+( #+*%"2%/&5.4'%( %&5'2%+#'%,( >.$( 5<)*%( #!( *%( '"8*.'.#+%3%( 18+.%"( .+( ?<+%/.@( %+( 1#%/'( 588"( 1882*%3.$45%.*( '.$*%+/( *%( 5<)%3.$4/+8&5'( 6%).$0%+( *##"( 5%'( 384%+( 1%'( 588"( 63#%*( "##*( '%( 43%<"%+,(A88"(5%'(2%6%<"*%(+.%'(0#83/(*%(781.3.%(58*(2%5##!'B()8+'(*%(*"#+4%+( -86.6(4#+(0.&5(+.%'(:8+(0.$+(18++%3.$4%('884(4).$'%+(*.%(+8&5',(=8'.18(5%".++%"'( 588"( *#*%( 18+( 88+( *.%( !.$+3.$4%( 2%6%<"'%+./C( DE)( 1#%*%"( 08'( :##"( *%( *%<";( '%( )8&5'%+(#!(5%'(384%+(1%'(*%("#*%(:3%4,;(F4(5%6(+.%'(2%63#%*B;(.4(5%6(:8+(<(2%%+( 18+(2%1884';(.+(*%(#2%+(:8+(<)(1#%*%",;(F4()8/(GH(%+(2.$()88"'(08',;(F4(0#+4(.+( *%(2"#+*(:8+(/&5881'%B(:##"(*%(#2%+(:8+(.%*%"%%+,;(F4(833%%+()./'(*8'(5%'(+.%'( 1.$+( /&5<3*( )8/,I( J%( ).'2%63%:%+( 384%+/( #+'+81%+( =8'.18( 588"( D58+*'%4%+.+2I( 83/( :"#<)( %+( :%":"%%1**%+( 588"( :8+( 588"( %.2%+( 2%/&5.%*%+./( .+( ?<+%/.@,( K8'( 588"( "%/''%( )8/( %%+( #+!%.3688"( 2%:#%3( :8+( 3%%25%.*B( :%"##"0884'( *##"( *.%( 5<)%3.$4/+8&5'()88".+(0%('%+(#:%"/'88+(:8+(*%('"8*.'.%(+.%'(4#+(6%).$0%+(*8'(0%( %%+( +#"183%( :"#<)( )8/,( L##"( =8'.18( )8/( *.%( 3%%2'%( *%( 68/./( :##"( *%"'.2( $8"%+( 5<)%3.$4,( J88"%+6#:%+( )%"*( *8'( 2%:#%3( +#2( 88+2%/&5%"!'( *##"( 588"( #+')#"'%3.+2(.+(M%32.@,(?%").$3(5%'(:%"5883(:8+(=8'.18N/(3.$*%+(+#2(%%+(!#2.+2(./( #1(*%(0.+3#0%(/'<4$%/(%+(6"#4$%/(/81%+('%(:#%2%+B(#+'0%2'(*%(&5#"%#2"87.%(588"( %34%( :%"0#%+.+2( 1%'( 0.+( %+( 6%'%4%+./C( *%( *8+/( ./( :##"( 588"( 2%%+( !3%4( )88"( *%( %.2%+(:"#<)%3.$4%(.*%+'.'%.'(O##4(83()8/(5%'(188"(:##"(%%+(#2%+63.4O(6%:%/'.2*( 48+( )#"*%+,( -%'( *8+/%+( :8+( =8'.18( .+( *%( :##"/'%33.+2( 1884'( *%%3( <.'( :8+( *%( 832%1%+%(*./"#""#(%+(8:#+'<".%"/()#"*%+,(-%'(*8+/%+(#+'/'88'(<.'(*%( !3.&.'%.'( :8+( *%( 6"#%"/( '%2%+( *%( 4)%0%38".$( :8+( A8".8,( J%( '"8+/2"%//.%:%B( %3488"(4"<./%+*%(6%)%2.+2%+(:8+(5%'(5#<'%+(/!%%32#%*()#"*%+(%%+(%Y'%+/.%(:8+( 5%'(3.&5881(:8+(*%(*8+/%"/,(J%(&5#"%#2"87.%(/!%%3'(#!(%%+(2%"877.+%%"*%(18+.%"( 1%'( *%( 2"#'%/4%( 6%'%4%+88"( 4"<./;/!%%32#%*( *##"( 5%'( !%"/!%&'.%7( '%( 38'%+( :%"/&5<.:%+,(J%('#%/&5#<)%"(:%"3.%/'(83(/+%3(5%'(6#0%(!%"/!%&'.%7(:8+(*%(1#%*%"(
!"#$%&#$''($')$*"+%$#&$+',+&,#-&-&,$'.$/&$",#-'0&-#&$1',(&,23+%#"(&$4&-&5/6$7&$ (&8-!"9&5"19&$ 2.3,,",(&,$ 4'-/&,$ '.(&5'2#$ ",$ &&,$ 0",/",(-"19$ 2.&56$ 7&$ +%'-&'(-3:"&$ )339#$ (&8-!"9$ 03,$ &&,$ 83,335$ 9",/&-2.&5$ /3#$ ',#/33,$ 4'-/#$ 03,$ *"1,$ 3(-&22"0"#&"#$ &,$ %&:#$ /&$ -&5"("&!*&;5!/"&9&$ 8&#&9&,33-$ 8'0&,$ *"+%*&5:$ !"#$ ",$ &&,$ 3#)'2:&-"2+%&$ &,$ 05'&"&,/&$ +%'-&'(-3:"&$ 433-",$ 0&-2+%"55&,/&$ #%&)3<2$ &5933-$=9-!"2&,>6$7&$35(&)&,&$",/-!9$"2$/"&$03,$&&,$',#%&+%#&$*3+%#%&"/$/"&$2#&-9$ +',#-32#&&-#$ )&#$ /&$ %"2#'-"2+%&$ &,$ -&+&,#&$ %3-#2#'+%#&,$ -',/$ %&#$ 9-!"26$ 7&$ 5"+%3)&,$ 03,$ /&$ /3,2&-2$ 0&-%&&-5"19&,$ %!,$ +'55&+#"&0&$ 1&!(/%&-",,&-",($ 352$ /&$ 2.&+":"&9&$ (&2+%"&/&,"2$ 03,$ &&,$ 3!#',')&$ 3:9')2#6$ ?33-$ /&$ ',/&-5"((&,/&$ +"-9&50'-)$ 03,$ /&$ +%'-&'(-3:"&$ %'!/#$ /&$ 1',(&,2$ ,'($ 2#&&/2$ (&03,(&,@$ ",$ /&$ )3+%#$03,$/&$)'&/&-6$ A52$'0&-5&0&,/&$03,$/&$(-!4&5$03,$/&$+',+&,#-3#"&93).&,$/&&5#$/&$B''52&$?3-"3$ &&,$ (-''#$ 5"1/&,$ )&#$ %33-$ ,33)(&,'#&$ /&$ )33(/$ ?3-"36$ ?3-"3$ &,$ C3#")3$ 5"1/&,$ /33-&,8'0&,$ ',/&-$ %!,$ ',#4'-#&5&,/&$ )"(-3#"&$ ,33-$ D&5("E6$ F&#$ 85"1:#$ ?3-"3$ %''(*"##&,$/3#$B'5&,$,3$/&$G4&&/&$H&-&5/''-5'($/''-$I!-'.3$",$/&$2#&&9$4&-/$ (&53#&,6$F33-$%&5/&,$*"1,$J&+%$H35&23$&,$K3-'5$H'1#"536$L'4&5$?3-"3$&,$C3#")3$ 8&2+%'!4&,$*"+%$352$/&$)'&/&-$03,$M%'9-"@$/"&$(&*"&,$93,$4'-/&,$352$&&,$2''-#$ 03,$M%-"2#!2:"(!!-N$M%'9-"$-339#$8&*&#&,$03,$%&#$.53,$')$355&$0-'!4&,$!"#$%!,$ 2530&-,"1$ #&$ 0&-5'22&,6$ 7&$ ?33(/$ "2$ %&#$ :'+!2.!,#$ 433-",$ /&$ +%-"2#&5"19&$ &,$ /&$ )!*&5)33,2&$ 2O)8'5"&9$ +',0&-(&-&,6$ A52$ +&,#-35&$ :"(!-&,$ ",$ /&$ '0&-(&/&#&-)",&&-/&$ 8&#&9&,33-$ =P,*&$ J"&0&$ Q-'!4>$ .3-#"+".&-&,$ /&$ #4&&$ )'&/&-2$ 03,$ M%'9-"$ ",$ /&$ +',2#-!+#"&$ 03,$ /3#$ 8&#&9&,"2.-'+&26$ ?33-$ /&$ 0''-2#&55",($ (33#$ ''9$ '0&-$ /&$ ',)'(&5"19%&"/$ 03,$ /"&$ +',0&-(&,#"&6$ I-$ *"1,$ ,3)&5"19$ %&&5$ 43#$ '82#39&52$ 0''-$ 2."-"#!&5&$ &,$ +!5#!-&5&$ %3-)',"&6$ C3#")3$ 8&%''-#$#'#$/&$)'25")+!5#!!-@$433-",$/&$?33(/$&&,$&&-83-&$.533#2$9-"1(#@$)33-$ 433-",$ %33-$ 5"1/&,$ "2$ 4&((&2+%-&0&,6$ 733-')$ "2$ &-$ &&,$ 3:2#3,/$ #!22&,$ %33-$ &,$ %33-$ 5"1/&,@$ &&,$ 3:2#3,/$ /"&$ 23)&,035#$ )&#$ /"&$ #!22&,$ /&$ 9-!"2"(",($ ",$ /&$ &03,(&5"&2$ &,$ /&$ 9-!"2"(",($ ",$ /&$ K'-3,6$ A:2#3,/$ 352$ 0&-0-&&)/",($ "2$ &&,$ '0&-(&/&#&-)",&&-/$ #%&)3N$ C3#")3$ "2$ 0&-4"1/&-/$ 03,$ /&$ 0&-43+%#",(&,$ 03,$ %33-$ #-3/"#"&@$ *&$ "2$ 0&-4"1/&-/$ 03,$ %33-$ 53,/$ &,$ 03,$ %33-$ %3-#6$ F"&-!"#$ +',+5!/&&-/&,$ /&$ )39&-2$ M%'9-"$ &,$ L'!%3"-$ D&,$ M%"9%3$ /3#$ C3#")3@$ /&$ "))"(-3,#&,)'&/&-@$ 355&&,$ )33-$ &&,$ .533#2$ 93,$ 9-"1(&,$ ",$ &&,$ .3-38&5$ 03,$ (&/!5/"($ 3:43+%#&,$ 43#$ /&$ #'&9')2#$ 8-&,(#6$ M%'9-"$ D&,$ M%"93@$ /"&$ /&$ -'5$ 03,$ C3#")3$ 2.&&5#@$ /3,2#$ )&#$ *&,!43+%#"(&$ &,$ 0339$ 0&-43-/&$ 8&4&(",(&,6$ ?33-$ /&*&$ (&:-3()&,#&&-/&$ /3,2$ '0&-$ C3#")3<2$ 0&-0-&&)/",($ 4'-/#$ (&.-'/!+&&-/$ 03,!"#$&&,$03(&$&R#&-,&$)3,,&5"19&$85"96$S,$/&$0''-2#&55",($93,$/"&$85"9$%&#$8&2#$ (&322'+"&&-/$4'-/&,$)&#$/&$:"(!!-$03,$?'!-3/@$/"&$*"1,$)'&/&-$352$&&,$0-&&)/&$ 8&9"19#6$ Q3,!"#$ /3#$ .&-2.&+#"&:$ 85"10&,$ C3#")3<2$ (&/&+',2#-!&&-/&$ 8&4&(",(&,$ ',#%&&)/6$ ! "#$%&$!'&(!)*#+&#*,-.(/+'/#.,#0! S,$%&#$8&(",$03,$/&$0''-2#&55",($%&-",,&-#$C3#")3$&-$/&$#'&2+%'!4&-$33,$/3#$*&$ )"22+%"&,$ 3,35:38&&#$ "2@$ )33-$ ,"&#$ /')6$ C3#")3$ %&&:#$ (&5"19$ ')@$ ,332#$ /&$ 8&9&&-/&$?'%3)&/$A5"@$F38"8$D'!-(%"83$&,$/&$I(O.#"2+%&$.-&2"/&,#$T322&-@$/&$ .3,UA-38"2+%&$/"03$P!)$K%352'!)$352$&&,$-'5)'/&5$#&$,&)&,6$S,$/&$A-38"2+%&$ 4&-&5/$2#33#$/&$)O#%&$K%352'!)$0''-$%&#$382'5!#&$%''(#&.!,#$03,$/&$95322"&9&$ A-38"2+%&$ *3,(9!,2#6$ C3#")3$ (-'&"/&$ '.$ ",$ /&$ .&-"'/&$ 433-",$ K%352'!)2$ 5"&/&-&,$/&$%3-#&,$03,$355&$53(&,$03,$/&$8&0'59",($8&-'&-/&,6$F33-$!,"&9&$.533#2$ ",$ /&$ A-38"2+%&$ +!5#!!-$ "2$ ,"&#$ 355&&,$ %&#$ (&0'5($ 03,$ %33-$ 2#3#!2$ 352$ *3,(/"03@$
!""#$ %%&$ '"($ )""#$ *%+,-,.&.$ !"/)-0$ 1#$ 2%#3-$ 4.5.43$ 3"-$ 6"77.#$ )""#$ "3',.7$ '#%.4$ 2"((..#$ ),8$ 9.+"(4#,8&.$ 9.7+,77,(4.($ !%.7-$ (.!.(0$ :""#$ 9.4#";.(,7$ 2"7$ .'.($ 9.+"(4#,8&<$ 5%(,.-$ 9.+"(4#,8&.#$ 3"($ 3,.$ '"($ 3.$ *#.7,3.(-$ 5.+;0$ :.-$ 4.).,!$ '"($ =>!$ ?)"+7%>!$ +,4-$ ,($ )""#$ "(3#%4@(.$ &>(7-$ .($ *.#7%%(+,8&).,30$ A"-,!"$ 9.4#,8*-$ 3"-$ 5%(3.#$ ).-$ -.$ &>((.($ "#-,/>+.#.(0$ B.$ )..;-$ ).,!2..$ (""#$ 3,.$ %*.($ *.#,%3.$ -%.($ 3.$ !"/)-,47-.$ C#"9,7/).$ !"((.($ %(3.#2%#*.($ 2.#3.($ ""($ 3.$ !%%,7-.$+,.;3.72%%#3.(0$D""#$5%2.+$?)"+7%>!E6"77.#$"+7$3.$"(3#%4@(,.$9+.&.($ ..($>-%*,.$-.$5,8(0$1#$5,-$("->>#+,8&$,#%(,.$,($..($4.+,8&7/)"&.+,(4$'"($3.$*%7,-,.7$ '"($A"-,!"$.($=>!$?)"+7%>!0$ $ A"-,!"$7*#..&-$%'.#$=>!$?)"+7%>!$"+7%;$5.$9.,3.($%*$3.5.+;3.$4%+;+.(4-.$5,--.(0$ D""#$ ?)"+7%>!$ 2"7$ 7>9'.#7,.;$ -.($ %*5,/)-.$ '"($ 3.$ -#"3,-,.F$ )""#$ +,.3$ GH.3>+3$ )..;-$4#.(5.(<$!,8($+,.;I$'.#-.+-$..($)..+$"(3.#$'.#)""+$3"($A"-,!"J7$"3"4,%$,($3.$ %*.(,(477/K(.$ '"($ 3.$ '%%#7-.++,(4L$ G,&$ ).9$ 4.+..#3$ 3"-$ .#$ '%%#$ ..($ !"!"$ 3#,.$ 3,(4.($9.+"(4#,8&$5,8(L$4.3>+3<$4.3>+3$.($4.3>+3000I$M.$'.#2,85,(4$(""#$?)"+7%>!$ 7-""-$(,.-$+%>-.#$'%%#$3.$(%7-"+4,7/).$).#,((.#,(4$""($..($9.*""+3.$*.#,%3.0$M.$ '%%#7-.++,(4$,(-.4#..#-$?)"+7%>!$"+7$..($G2..7I-.$!,33.($'"($3.$"(3.#.$G2.5.(I$ ,($..($*>55.+$'"($,3.(-,-.,-.(0$!"#$%&'$($%)*+,-.(/".)0//"1$*$".'.#-.+-$%'.#$3.$ /%(7-#>/-,.$'"($..($/%++./-,.'.$,3.(-,-.,-$""($3.5.$&"(-$'"($3.$D,33.++"(37.$B..$ '%%#$3.$9>#4.#7$!.-$..($&%#-.#.$4.7/),.3.(,7$,($1>#%*"0$N($-.4.(7-.++,(4$-%-$).-$ -#"3,-,%(.+.$ ,!!,4#"-,.'.#)""+<$ ,7$ 3.5.$ /%++./-,.'.$ ,3.(-,-.,-$ !..#$ ";)"(&.+,8&$ '"($).-$G),.#$.($3""#I$"+7$G..(3.#$2""#I$3"($'"($..($),7-%#,7/).$%(-2,&&.+,(4$3,.$ 3.$ -2..$ &>7-.($ '"($ 3.$ D,33.++"(37.$ B..$ "+7$ ..($ +.--.#+,8&.$ -2..3.+,(4$ ->77.($ G),.#$.($3""#I$9.7/)%>2-0$ $ 2'3.$34$3$*/.566. 7$#8/.9/::+,. )$*3/0'";<.=*-'".>/"?. $
7$#8/.9/::+,.(+0;3.8$3.@*+4$?.(/".2"'+".A,?@$43$./0.B/*$"
[email protected]$.(+$3C.)/",'3.8//*. '"3$*$??$.(++*.1$.D$$01(+*E'";.*+"1.8$3.#,'1$".'".8$3.-$?3$*?$.38$/3$*./"/0F?$$*3. #$.8,".0//3?3$.(++*?3$00'";.!"#$%&'$($%)*+,-.(/".)0//"1$*$"C$
Open brief aan de directies van de theaters waar de opvoering van “Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen” zal plaatsvinden Aan Mevrouw Donceel Algemeen coördinator van het Nieuwpoorttheater in Gent Geachte Mevrouw Donceel, Het Gentse gezelschap met de Franse naam “Union Suspecte” zal eind november het stuk "Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen" opvoeren in het Nieuwpoorttheater waarvan u de algemene coördinatie verzorgt. U weet ongetwijfeld dat de eerste opvoering die in Brussel plaatsvond omwille van haar provocatief karakter voor nogal wat commotie heeft gezorgd. De huidige artistieke samenstelling van de groep nl. Chokri en Zouzou Ben Chikha, Ruud Gielens en Mourade Zeguendi is trouwens qua provocatie t.o.v. de Vlamingen zeker niet aan haar proefstuk toe. In 2003 bracht de groep reeds een stuk onder de naam “De Leeuw van Vlaanderen” met de bedoeling op deze wijze de Vlaamsgezinden te provoceren en te kwetsen. Dit is toen niet gelukt. Vlaamsgezinden zijn wel erger gewoon en onthaalden de zogenaamde artistieke productie van “Union Suspecte” dan ook op niets meer dan een licht minachtende glimlach. Een maat voor niets dus. Gevolg: het betrokken clubje ging deze keer in grofheid een heel stuk verder. De provocatie betrof nu de Mariaverering in Vlaanderen. Zo kon men zowel de Vlaamsgezinden als de katholieken in hun diepste gevoelens treffen. Hieromtrent werd alles wat mogelijk was in het werk gesteld. Zo werd bijvoorbeeld een affiche ontworpen met op de achtergrond een woestijnlandschap met erboven een wazige Vlaamse vlag en op het voorplan een vrouw met een naakte boezem die een kind op haar linkerknie houdt. Uit de titel van de affiche blijkt dat deze dame verondersteld wordt “Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen” voor te stellen. Dat men niet komt vertellen dat dit ontwerp geïnspireerd is op de Middeleeuwse afbeeldingen van een Lieve Vrouw die het kind Jezus borstvoeding geeft. Iedereen kan zien dat het hier niet gaat om het voorstellen van een moeder. De vrouw kijkt zelfs niet naar het kind dat op haar knie zit. Het gaat hier om een vrouw met naakte boezem die gebruikt wordt om met Maria te spotten en om niets anders. Wie de artikels leest die over het stuk verschenen, weet bovendien dat de titel "Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen" weinig of niets met de inhoud ervan te maken heeft. Ook dit is dus uitsluitend provocerend en kwetsend bedoeld. Om zeker te zijn dat de provocatie zo scherp mogelijk zou aankomen, wordt dan nog tijdens de opvoering op de tonen van het Stabat Mater, een zeer traditioneel religieus lied dat het verdriet uitdrukt van Maria bij haar zoon aan het kruis, ditzelfde kruis opgevoerd als een multifunctioneel speelgoed dat in de handen terechtkomt van de jongens Ben Chikha. Geachte mevrouw, het is overduidelijk dat dit alles voor vele Vlamingen, christelijk of niet, zeer pijnlijk overkomt. Want zelfs niet-christenen voelen zich nauw met de Maria-figuur verbonden. Zij staat immers symbool voor moederliefde, moederzorg en moederverdriet. Het zal ook wel niet toevallig zijn dat Moederdag bij ons in mei, de Mariamaand, gevierd wordt en in de provincie Antwerpen zelfs op 15 augustus, de Maria -feestdag bij uitstek. Dit schrijven is dan ook bedoeld als een fel protest tegen gans de bedoening. Dit zowel namens mezelf als namens de tienduizenden Vlamingen van wie de diepe gevoelens door gans de vertoning zwaar worden beledigd. Tenslotte dit nog: een kopie van deze brief gaat naar kardinaal Danneels en de aartsbisschop van Gent. Met beleefde groeten, Francis Van den Eynde Volksvertegenwoordiger
Brussel, 15 november 2005
Aan de Zeer Eerwaarde Heer Quintiens Secretaris-generaal van de bisschoppenconferentie Guimardstraat, 1 1040 Brussel
Zeer Eerwaarde Heer, We hebben uw schrijven van 2 november j.l. namens de bisschoppensynode in goede orde ontvangen en zijn bereid in te gaan op uw vraag om onze keuze voor de affiche bij de voorstelling Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen toe te lichten. Overigens willen we de discussie niet beperken tot de affiche, maar ze ook uitbreiden tot de voorstelling. Voorstelling en affiche lijken ons één geheel te vormen: de voorstelling vormt de context waarin de affiche moet gelezen worden; de manier waarop symbolen in de affiche gebruikt worden verschilt niet wezenlijk van de manier waarop dat in de voorstelling gebeurt. Wel nemen we de vrijheid om enkele kanttekeningen te plaatsen bij de brief van de bisschoppen. Waarom gaan zij er a-priori vanuit dat wij op voorhand hadden kunnen weten dat de affiche kwetsend zou zijn voor vele katholieken? En waarom vraagt men van ons een verklaring op een toon die suggereert dat wij reeds bij voorbaat “schuldig” zouden zijn aan een of ander vergrijp? Wij vinden dit jammer omdat op die manier elke mogelijkheid tot discussie de pas wordt afgesneden, terwijl wij het gevoel hebben dezelfde belangen te delen. Alleszins beschouwen wij het katholicisme, voorzover het ontdaan is van elk fundamentalisme, als een belangrijke inspiratiebron voor al diegenen die streven naar een tolerante samenleving, waarin er plaats is voor iedereen, ook voor de Belg of Vlaming van vreemde origine. Ook betreuren we dat de bisschoppen pas hebben gereageerd na de open brief van Vlaams Belang-parlementslid Francis Van den Eynde. We kunnen 1
ons moeilijk van de indruk ontdoen dat die brief de onmiddellijke aanleiding voor deze reactie was. Betekent dit dat de bisschoppensynode de mening van het Vlaams Belang over deze kwestie als representatief beschouwt voor wat er bij de gemiddelde Vlaming leeft? O.i. mag men de zaken niet te éénzijdig voorstellen. Naast boze en afwijzende reacties hebben we ook veel sympathiebetuigingen ontvangen. Ze wijzen erop dat de publieke opinie in Vlaanderen op zijn zachtst gezegd sterk verdeeld is over de onderwerpen die hier ter discussie staan. Gunt men het Vlaams Belang niet teveel eer, door haar voorstelling van zaken als de enige relevante te beschouwen? We hadden het fijn gevonden indien de bisschoppenconferentie zich ook in dat opzicht iets onpartijdiger had opgesteld. En als zij van ons vraagt dat wij publiek zouden verklaren waarom wij deze affiche gebruikt hebben, mogen wij dan ook van haar vragen dat zij een publiek standpunt zou innemen ten aanzien van de organisatie Belgique et Chretienneté? Wat de publicatie van de affiche betreft, willen we er nogmaals op wijzen, dat we zeer verwonderd waren over de commotie die er rond is ontstaan. Nooit is het onze bedoeling geweest om wie dan ook met deze affiche te kwetsen. Wij kozen voor de betreffende affiche omdat zij in één beeld helder en krachtig samenvat, waar het in deze voorstelling over gaat. Het stuk is geïnspireerd op het autobiografische verhaal van regisseur en acteur Chokri Ben Chikha. Hij groeide op in een kroostrijk gezin in Blankenberge en werd daar opgevoed door twee moeders, zijn biologische, Tunesische moeder en zijn buurvrouw, een diep gelovige, katholieke, Poolse immigrante die de holocaust heeft overleefd. Alle ingrediënten van het stuk zijn in de affiche aanwezig: de titel Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen en de madonna-achtige figuur verwijzen naar het thema van de moederliefde en haar christelijke interpretatie; de woestijn en de donkere huid van de moederfiguur naar het allochtone element. Het Vlaamse element tenslotte is vertegenwoordigd door een schild met daarop een Vlaamse Leeuw dat als een aureool rond het hoofd van de vrouw werd aangebracht. Sommigen zijn gestruikeld over het feit dat de madonna-achtige vrouw hier afgebeeld staat met een ontblote borst. Maar wat is daar eigenlijk provocerend aan? De blote borst is afgebeeld op een wijze die ontdaan is van elke vulgair-sexuele connotatie. En het is een open deur dat er binnen de katholieke traditie steeds weinig schroom is geweest om de borst van de 2
moeder van Jezus naakt af te beelden. Memlinc is trouwens een inspiratiebron geweest bij het ontwerpen van de affiche. Wel is het zo, _ zoals Mieke van Hecke in het programma Morgen beter heeft opgemerkt _, dat de relatie tussen de vrouw en het kind dat zij op haar arm heeft niet teder is. De vrouw straalt een zekere trots en distantie uit. Bovendien is één van haar wangen met tranen bevochtigd en houdt zij een conservenblikje in haar hand. Dat suggereert dat zij het kind niet met moedermelk heeft gevoed of op het punt staat om dat te doen, maar dat zij hiervoor de inhoud van het blikje heeft gebruikt. Het lijkt er dus op dat zij het kind niet kan voeden met echt voedsel, maar alleen maar met Ersatzvoedsel. Met wat goede wil kan men zich voorstellen dat de moeder op de een of de andere manier werd gedwarsboomd in haar liefde. Haar werd iets aangedaan (een sociaal-economisch en/of een psychisch onrecht) en daarom is ze zelf nu ook niet in staat om het kind te geven wat het nodig heeft. Het is niet moeilijk de gevolgen daarvan te raden. Het kind zal lijden onder een materieel tekort (ongezonde of inadequate voeding) of onder een ontspoorde liefde, een liefde die bezitterig of opdringerig geworden is en de “andersheid” van de ander ontkent. Deze transformatie van het symbool laat toe te spelen met twee betekenissen: enerzijds wordt de moederliefde met al haar positieve connotaties opgeroepen; anderzijds krijgt men, tegen de achtergrond van dit ideaal, ook het besef van een ontaarde liefde of minstens toch van een liefde die niet kan geven wat ze zou willen geven. Ze kan dus zowel bron zijn van psychisch en materieel welzijn als van veel onnodig leed en ontgoochelingen. Dat is ook precies waar het stuk over gaat. Het gaat niet alleen letterlijk over twee moeders, maar ook figuurlijk over de moeders Vlaanderen en Tunesië, elk met hun eigen religieuze traditie en cultuur. Bij uitbreiding gaat het zelfs over de verhouding tussen Oost en West; tussen Christendom en Islam. Uitgangspunt is het feit dat beide culturen elkaar in de loop van de geschiedenis meermaals tot slachtoffer hebben gemaakt van een imperialistische machtspolitiek met de religie als voorwendsel. Een thema dat aanleiding geeft tot allerlei vragen: hoe realistisch is de beeldvorming die christenen en moslims van elkaar hebben? Tot welke moeilijkheden leidt dit
3
in hun omgang met elkaar? En wat zijn de gevolgen hiervan voor de zogenaamde integratieproblematiek in een kleine regio als Vlaanderen? Terecht mogen Vlamingen dankbaar zijn voor wat ze van de Vlaamse samenleving ontvangen: welvaart en welzijn, opvoeding en onderwijs, een democratisch samenlevingsmodel, een rijke cultuur, een taal waarin het goed wonen is enz... Maar zeker Vlamingen van vreemde afkomst weten dat Vlaanderen ook een heks kan zijn, een moeder wier liefde slechts voorwaardelijk is; die volledige en kritiekloze aanpassing eist op straffe van sociale uitsluiting. Dat te willen ontkennen zou struisvogelpolitiek zijn. Toch hebben de makers zich niet tevreden gesteld met een al te gemakkelijke en modieuze kritiek, zeker waar het de katholieke traditie betreft. Zij erkennen er ook de universele draagwijdte van. Zo is er b.v. een scène waarin het debiele en gemarginaliseerde zoontje Haider danst op het Stabat Mater van Vivaldi (elders werd ook het Stabat Mater van Pergolesi gebruikt). Zijn mimiek en bewegingen evoceren op indringende en ontroerende wijze de Christusfiguur en roepen daardoor de toeschouwer op om na te denken over de zin van het lijden in een christelijke context. Bovendien houden de makers niet allen het christelijke Vlaanderen, maar ook het islamitische Tunesië een kritische spiegel voor. Dat is b.v. het geval wanneer het antisemitisme van beide religies ter sprake wordt gebracht. Of wanneer het gebrek aan respect voor de vrouw en het machogedrag van veel islamitische mannen aan de kaak wordt gesteld (o.m. in de slotmonoloog van moeder Fatima). Dat voor deze kritiek vaak middelen zoals b.v. de parodie en de groteske gebruikt worden, hoeft niet te verwonderen. Want worden we niet altijd een beetje belachelijk, wanneer de kloof zichtbaar wordt tussen onze pretenties enerzijds en wat we er werkelijk van terecht brengen anderzijds; tussen onze zogenaamd nobele doelstellingen en de karikatuur die we daar vaak in de praktijk van maken? Men verwijt ons gebrek aan respect voor de symbolen van bepaalde groepen in onze samenleving. Maar wat is gebrek aan respect? We kunnen het eens zijn met diegenen die beweren, dat het inderdaad van gebrek aan respect zou getuigen, indien wij hadden willen “shockeren om te shockeren” of indien wij de symbolen van de christelijke religie hadden misbruikt om daarmee propagandistische doelstellingen of winstbejag na te streven. Maar dat is hier niet het geval. We blijven staande houden dat we op een respectvolle manier met de betreffende symbolen zijn omgegaan. 4
De fout die o.i. steeds weer in het tot nu toe gevoerde debat gemaakt werd, is dat men respect hier gelijkstelt met het “orthodoxe” gebruik van symbolen. Symbolen zijn niet alleen het bezit van de groep waaruit ze zijn voortgekomen. Ze zijn ook het bezit van iedereen die zich genoodzaakt ziet om vanuit een sterke emotionele of intellectuele betrokkenheid een houding tegenover deze symbolen te bepalen en die aan anderen te communiceren. Het is niet per definitie respectloos om zich symbolen van anderen toe te eigenen of ze zelfs te transformeren, op voorwaarde tenminste dat men bereid is om de inhouden waar ze voor staan recht te doen. Bovendien hoeft recht doen aan een zaak kritiek en commentaar niet uit te sluiten. Meer nog: hoezeer kritiek en commentaar noodzakelijk zijn, wordt bewezen door de hetze tegen onze voorstelling zelf. Uitgerekend diegenen die ons kwade trouw verwijten bij het gebruik van christelijke symbolen, munten uit door kwade trouw, wanneer het erom gaat ons project te interpreteren. Zo b.v. presteert Paul Beliën het, in het al genoemde programma Morgen Beter, om heel deze complexe problematiek te herleiden tot een simpele tegenstelling tussen moslims en christenen. Hij zegt: moslims verdragen het niet dat men hun religieuze symbolen belachelijk maakt, dan moeten zij ook niet verwonderd zijn dat christenen protesteren wanneer moslims hún symbolen ridiculiseren. Alleen ziet hij daarbij –opzettelijk?- over het hoofd dat de makers van deze voorstelling niet langer op dezelfde evidente manier moslim zijn als b.v. hun ouders. Ze verhouden zich ten opzichte van hun moslimgeloof ongeveer op dezelfde wijze, waarop ook vele Vlamingen zich ten opzichte van het katholicisme verhouden. Het geloof betekent nog wel iets voor hen, maar ze kijken ernaar vanuit een sterk geseculariseerd perspectief. Ook in andere opzichten zijn het Vlamingen zoals u en ik: ze zijn geboren in Vlaanderen, ze spreken perfect Nederlands, hebben Vlaamse scholen bezocht, deelgenomen aan het verenigingsleven in Vlaanderen, zijn er naar de universiteit gegaan en hebben er werk gevonden. Men kan bezwaarlijk betere voorbeelden van “geïntegreerde allochtonen” vinden, als we die zo beladen termen hier even mogen gebruiken. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat het totale gebrek aan bereidheid om te komen tot een discussie, die het niveau van verdachtmakingen en scheldpartijen overstijgt, een symptoom is van het feit dat het personen als de heren Beliën en Van den Eynde niet te doen is om 5
een echt begrip van zaken, evenmin om een verontwaardigde reactie op de zogenaamde blasfemie waar wij ons hier aan bezondigd zouden hebben. Wat hen vermoedelijk werkelijk steekt is dat deze voorstelling door mensen van vreemde origine gemaakt werd. Nog altijd dromen zij van een homogeen en intact Vlaanderen, volledig gezuiverd van allerlei “volksvreemde” elementen. Waar een dergelijk nationalisme toe geleid heeft, dat heeft ons de geschiedenis geleerd. Zich vergissen is menselijk, maar dat men zich vandaag nog steeds blijft wentelen in dergelijke wereldvreemde en achterhaalde ideeën, getuigt van gebrek aan verantwoordelijkheidszin. De voorstelling Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen is het beste en edelste antwoord dat men op deze geborneerdheid kan geven.Wij nodigen dan ook iedereen van harte uit om de voorstelling met zijn of haar bezoek te vereren.
Met de meeste hoogachting,
Gie Baguet Frans Brood Productions
Chokri Ben Chika Artistiek Leider VZW Union Suspecte
Jan Goossens Artistiek Leider KVS
6
