Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Onrechtmatig beslag 10 september 2013 Gijs Molkenboer Senior adviseur JZ SNS REAAL www.gijsmolkenboer.nl
Spraakverwarring'. Onrechtmatig beslag Ten onrechte gelegd beslag
Academie voor de rechtspraktijk
1
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Ten onrechte gelegd beslag
Algemeen
• Beslag eenvoudig • Ingrijpend • Bescherming beperkt
Academie voor de rechtspraktijk
2
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Bescherming beslagene beperkt •
Bescherming beperkt • • •
Drie pijlers Kort geding opheffing? Bewijslast •
HR 14 juni 1996, NJ 1997, 481, (De Ruiterij/MBO Ruiters,) r.o. 3.3.: “Dit brengt mee dat het in de eerste plaats op de weg ligt van degene die de opheffing vordert, met inachtneming van de beperkingen van de kort geding procedure, aannemelijk te maken dat de door de beslaglegger gepretendeerde vordering ondeugdelijk is.”
Bescherming, kort geding opheffing
zelfs na positief vonnis in eerste aanleg' > HR 30 juni 2006, NJ 2007, 483, m. nt. H.J. Snijders (Bijl/Van Baalen).
Academie voor de rechtspraktijk
3
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Kernarrest Snel/Ter Steege •
HR 15 april 1965, NJ 1965, 331
dat daarom een redelijke wetstoepassing er toe leidt om aan te nemen, dat degene die een conservatoir beslag legt, voor eigen risico handelt, met dien verstande dat de door het beslag geleden schade – bijzondere omstandigheden daargelaten – door hem moet worden vergoed, indien het beslag ten onrechte gelegd blijkt te zijn, en dat het aan zijn aansprakelijkheid voor deze schade niet kan afdoen dat hij, op verdedigbare gronden van het bestaan van zijn vorderingsrecht overtuigd, bij het leggen van beslag niet lichtvaardig heeft gehandeld;”
Curatoren? •
HR 21 februari 1992, NJ 1992, 321, Van Gastel en Van de Laar q.q./ElinkSchuurman q.q. – – –
Rechtvaardiging door functie? ‘Aangetroffen beslag’? In privé?
Academie voor de rechtspraktijk
4
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Vonnis vernietigd? •
HR 13 januari 1995, NJ 1997, 366 (Ontvanger/Bos)
• Onrechtmatige daad! •
Geen inhoudelijke beslissing?
• Gerechtshof Leeuwarden 10 februari 2009, JOR 2009, 148
Vonnis vernietigd? •
HR 13 januari 1995, NJ 1997, 366 (Ontvanger/Bos)
• Onrechtmatige daad! •
Geen inhoudelijke beslissing?
• Gerechtshof Leeuwarden 10 februari 2009, JOR 2009, 148
Academie voor de rechtspraktijk
5
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Dus: risico-aansprakelijkheid en onrechtmatige daad
• Dogmatische problemen • Verjaringstermijn? • • • •
Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch 30 maart 2010, LJN BQ7702; Rechtbank Rotterdam 9 maart 2011, JA 2011, 90, Rechtbank ’s-Gravenhage 27 juli 2011, LJN BU1270 (na een strafvorderlijk beslag) Rechtbank ’s-Gravenhage 12 januari 2011, LJN BP3081
• Processuele aspecten
Vordering deels toegewezen?
• Misbruik van recht, 3:13 BW – HR 11 april 2003, NJ 2003, 440 (Hoda/Mondi), zie ook HR 5 december 2003, NJ 2004, 150 – bewijspositie
Academie voor de rechtspraktijk
6
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Vexetoir beslag • HR 24 november 1995, NJ 1996, 161 “(*) dat de vraag of het leggen van een conservatoir beslag als vexatoir en daarom onrechtmatig moet worden aangemerkt, in beginsel dient te worden beantwoord aan de hand van de concrete omstandigheden ten tijde van de beslaglegging, waaronder de hoogte van de te verhalen vordering, de waarde van de beslagen goederen en de eventueel onevenredig zware wijze waarop de schuldenaar door het beslag op een van die goederen in zijn belangen wordt getroffen”.
Academie voor de rechtspraktijk
7
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Ten onrechte gelegd beslag, nader onderzoek • • • •
Posities beslaglegger en beslagene scherp tegenover elkaar Rechtsbescherming? Bewijs? Processuele posities?
Fase voor de beslissing in de hoofdzaak
Academie voor de rechtspraktijk
8
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Voorwaardelijke vordering veiligstellen? • •
Voorzieningenrechter:701 Rv Voorlopig beslag? – Hof ’s-Hertogenbosch 7 oktober 2010, LJN: BN 9816
• •
Afdwingen ‘tegengarantie’ Positief tussenvonnis? – Rb Zwolle 17 november 2004, NJF 2005/102
•
Beslag voor beslag? – Schade vs potentiële schade?
Vordering onterecht beslag na afwijzen vordering beslaglegger •
Bijzondere omstandigheden dat daarom een redelijke wetstoepassing er toe leidt om aan te nemen, dat degene die een conservatoir beslag legt, voor eigen risico handelt, met dien verstande dat de door het beslag geleden schade – bijzondere omstandigheden daargelaten – door hem moet worden vergoed, indien het beslag ten onrechte gelegd blijkt te zijn, en dat het aan zijn aansprakelijkheid voor deze schade niet kan afdoen dat hij, op verdedigbare gronden van het bestaan van zijn vorderingsrecht overtuigd, bij het leggen van beslag niet lichtvaardig heeft gehandeld;”
Academie voor de rechtspraktijk
9
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Vordering onterecht beslag na afwijzen vordering beslaglegger •
Bijzondere omstandigheden – Curator? – HR 8 februari 2008, NJ 2008, 92 – Rechtbank Rotterdam, 27 augustus 2008, ECLI:NL:RBROT:2008:BF2216
Aannemelijk van mogelijke schade • • •
Verklaring voor recht/schadestaat Alleen verklaring voor recht? HR 10 september 2010, RvdW 2010, 1015,
Academie voor de rechtspraktijk
10
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Causaliteit en toerekening? • •
Nauwer verband vanwege risico-aansprakelijkheid? 6:98 BW: Voor vergoeding komt slechts in aanmerking schade die in zodanig verband staat met de gebeurtenis waarop de aansprakelijkheid van de schuldenaar berust, dat zij hem, mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en van de schade, als een gevolg van deze gebeurtenis kan worden toegerekend.
Bewijslast
• keten gebeurtenissen – Omkeringsregel? •HR 26 juni 1998, NJ 1998, 778 (Kramer/ABN AMRO)
– conditio-sine-qua-non
Academie voor de rechtspraktijk
11
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Eigen schuld en schadebeperking
• aard aansprakelijkheid • 1. vordering in de hoofdzaak zelf • 2. beslag
Eigen schuld en schadebeperking
• 1. gedragingen die de hoofdzaak zelf betreffen – Bijzondere omstandigheden?
Academie voor de rechtspraktijk
12
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Eigen schuld en schadebeperking
• 2. gedragingen die het beslag betreffen – – – – – –
Processuele passiviteit Feitelijke passiviteit Bankgarantie/depot/overeenkomst Ongelukkige keuzes Geen bankgarantie Afslaan aanbod onder voorwaarden
Eigen schuld en schadebeperking
• 2. gedragingen die het beslag betreffen – Passitiviteit te kwader trouw? – Waarschuwingsplicht? – Verlies van aanspraken?
Academie voor de rechtspraktijk
13
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Algemene leerstukken onrechtmatige daad • Niet rechtmatig belang – HR 22 februari 2013, RvdW 2013, 312
• Voordeelsverrekening – Gerechtshof Amsterdam 20 september 2011 ECLI:NL:GHAMS:2011:BT2007
Schade •
HR 8 juli 2011, NJ 2011, 309 – Beslag op aandelen, geen overeenkomstige toepassing 6:119
6:119 De schadevergoeding, verschuldigd wegens vertraging in de voldoening van een geldsom, bestaat in de wettelijke rente van die som over de tijd dat de schuldenaar met de voldoening daarvan in verzuim is geweest.
Academie voor de rechtspraktijk
14
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Schade •
HR: hypothetische schadevergelijking
De dientengevolge verschuldigde schadevergoeding moet worden berekend door met elkaar te vergelijken de situatie waarin laatstgenoemde [de beslagene, GM] als gevolg van de beslaglegging daadwerkelijk verkeert, en de situatie waarin zij zou hebben verkeerd als het beslag niet was gelegd en gehandhaafd.”
Schade door blokkade van een geldsom •
Rb Utrecht 18 april 2012, ECLI:NL:RBUTR:2012:BW3578 – Consistent met HR?
• • •
3%? 4% box III? 14,78%! •
•
Rb Rotterdam, 28 januari 2009, NJF 2009, 124
Ook bankgarantie! – Kosten?
Academie voor de rechtspraktijk
15
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Advocaatkosten Beslaglegger
Beslagene
Algemeen: - specificeren! - begin with the end in mind Derde
Immateriële schade •
HR 26 juni 1998, rov. 3.3. NJ 1998, 778 (Kramer/ABN AMRO) •
•
Causaliteit/toerekenbaarheid
Onderbouwing aan de kop
Academie voor de rechtspraktijk
16
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Conclusies mogelijkheden onterecht beslag
Academie voor de rechtspraktijk
17
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Onnodig beslag • •
Verhaal evident mogelijk Beslag ten laste van bank • •
Lijn jurisprudentie Anno 2013?
Executoriaal beslag
Academie voor de rechtspraktijk
18
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Executoriaal beslag •
Dreiging met executie •
• •
HR 19 februari 1999, NJ 1999, 367
Bankgarantie of executie? Extra voorwaarden stellen? •
HR 5 december 2003, NJ 2004, 150
Executiegeschillen • •
Geen inhoudelijke behandeling Uitgangspunt: bevoegdheid> 3:13 BW • • •
Juridische/feitelijke misslagen Noodtoestand Buitencategorie –
• •
Hof ‘s- Hertogenbosch 26 juni 2007, JBPr 2008/9
Derden Geen redelijk belang executant vs ernstig duperen geëxecuteerde •
Bv Rb Groningen 5 augustus 2005, NJF 2005/444
Academie voor de rechtspraktijk
19
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
verwachte opbrengst als maatstaf Vzgnr Rb Maastricht, 23-5-2012, LJN:BW 7549 Hof Leeuwarden 20-4-2010, JBPr 2010/62 Vzgnr Rb Leeuwarden, 2-3-2012, LJN: BV 8311 ‘andersom’> Rechtbank Den Bosch 5-12-2012, LJN: BY5583
Maar: HR 11 februari 2011, LJN BO7106 (er is meer')
Executie onroerende zaken •
Één zwaluw, of??? •
Rechtbank Amsterdam 13 mei 2013 LJN: CA0869, •
•
X/Sparck Hypotheken B.V.
Verwachte executieopbrengst • Hof Leeuwarden 20-4-2010, JBPr 2010/62
Academie voor de rechtspraktijk
20
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Bankgarantie NVB •Faillissementsproof? •Voldoende zekerheid? •705 lid 2 Rv vs 6:51 BW •Vzgnr Rb Amsterdam 15-6-2011, JBPr 2012/16 •Vzgnr Rb Breda 30-11-2011, LJN: BU 7708
Rotterdams Garantieformulier •Karakter •Hof Amsterdam 26 april 2011, JOR 2011/346
Academie voor de rechtspraktijk
21
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
“Voorwerking” bankgarantie op het beslag Vzgnr Rb Den Haag 19 april 2012, IEPT 20120419
“nawerking” beslag en de bankgarantie 1 • alsnog ’Opheffing’ 705 Rv? – Gerechtshof Arnhem 3 oktober 2006, JOR 2007/22 – Gerechtshof Amsterdam 26 april 2011, JOR 2011/346 • R&B versus 705 Rv
– Gerechtshof Amsterdam 23 maart 2006, JOR 2006/167 • eenzijdig voorbehoud?
• Relatie
met beslagformaliteiten,
–Vzngr Zwolle, 18 september 2003, NJF 2004/99
Academie voor de rechtspraktijk
22
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
“nawerking” beslag op de bankgarantie 2 • Ontwikkelingen in de hoofdzaak – teruggave? • President Rechtbank Zwolle 21 december 1999, KG 2000, 39 (cassatie)
– processuele keuzes
• Kosten na afwijzing vordering? – Rb Zwolle/Lelystad 17 november 2004, NJF 2005/102 – Gerechtshof Arnhem 16 april 2013, LJN: BZ 7461 – Gerechtshof Leeuwarden 19 maart 2013, LJN: BZ 4783 • Inclusief kosten juridische bijstand
Beslag na betaling bankgarantie 1 • Nee: Voorzieningenrechter Utrecht 20 mei 2003, KG 2003, 157 • Ja: (hoger beroep) Gerechtshof Amsterdam 16 oktober 2003, JOR 2003/291 Opdrachtgever
Conservatoir beslag? Onroerende zaak Begunstigde
Academie voor de rechtspraktijk
Begunstigde
bank
23
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Beslag na betaling 2 • Nee: President Rechtbank Rotterdam 16 maart 1993, KG 1993, 222
Opdrachtgever
Conservatoir beslag? Bank Begunstigde bank
Begunstigde
Bestuurdersaansprakelijkheid zie ook S.M. Bartman. Ars Aequi februari 2011, pag. 126-130
Selectieve betaling Reddingsfase
Feitelijke liquidatiefase
Beginsel van betaalautonomie Geen betalingsonwil
Bestuurder niet aansprakelijk
Academie voor de rechtspraktijk
Paritas creditorum
Betalingsonwil**
Geen rechtvaardiging
Bestuurder aansprakelijk **HR 3-4-1992, NJ 1992, 411 (Van Waning/Van der Vliet)
Rechtvaardiging
Bestuurder niet aansprakelijk
24
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Bestuurdersaansprakelijkheid, spiegelbeeld •
Bestuurdersaansprakelijkheid voor door de vennootschap gelegd beslag •
•
Gerechtshof ‘s-Gravenhage 21 oktober 2008, LJN: BG2694
Onrechtmatige daad bestuurder?
Varia •
Deurwaarder •
•
Aansprakelijkheid opdrachtgever?
Advocaat •
Tuchtrecht – – –
•
Beslag onder cliënt Wachttermijnen aanzegging
(over)betekening gevoelige documenten •
Rb Dordrecht 18 juni 2008, JBPR 2009, 5
Academie voor de rechtspraktijk
25
Onrechtmatig beslag
10 september 2013
Dank voor uw aandacht, vergeet niet de vragen te beantwoorden voor het uitloggen!
Academie voor de rechtspraktijk
26
