Onderzoek : scholenbanden Oostende - Banjul
De context
Stedenband Oostende – Banjul (sinds 2003)
Wat ? Bilaterale samenwerking tussen stedelijke overheden op vlak van ecologie, duurzaam toerisme, ondersteuning van de reinigingsdiensten, onderwijs, gezondheidszorg capaciteitsopbouw van de lokale overheid en interculturele dialoog.
Met externe partners (NGO‟s, universiteiten, ….) In Vlaanderen en Gambia
Scholenbanden zijn daar een onderdeel van.
Korte historiek
2005 : 12 Oostendse scholen starten een samenwerking met 12 Gambiaanse partners (uit Banjul). D.w.z. 12 scholen over alle netten heen. Zowel ASO, TSO, BSO, BUSO + Maritiem instituut en Verpleegkunde-opleiding. Nov. 2005: Gezamenlijke reis van alle Oostendse scholen naar Banjul, georganiseerd door lokale overheid. Nov. 2006 : Bezoek van Gambiaanse partnerscholen aan Oostende ( 2 deelnemers verdwijnen) Feb. 2008 : Tweede gezamenlijke reis naar Banjul, georganiseerd door lokale overheid. Maart 2009 : Tweede bezoek van 7 Gambiaanse partnerscholen aan Oostende in 2009. (3 deelnemers verdwijnen) . Maart 2009 : (Tijdelijke) stopzetting van bezoeken uit Banjul. 2010 : Oostendse scholen gaan op eigen initiatief en op een zelf gekozen moment, met ondersteuning van de lokale overheid naar Banjul.
Onderzoeksmethodiek
Interviews in kleine focusgroepen a.d.h.v gestructrureerde vragenlijst, die vooraf werd doorgegeven. Zo veel mogelijk stakeholders (directies, principals, leerkrachten, leerlingen, lokale overheden,…..) In totaal werden ongeveer 180 mensen geïnterviewd, verdeeld over 24 scholen en 2 lokale overheden.
Voordelen : Je kan veel informatie, op korte tijd van een grote groep mensen verzamelen. Je kan doorvragen naar beleving, processen, leerervaringen Nadelen : Sociaal wenselijk antwoorden Groepsdruk Beïnvloeding van de onderzoeker
1. De context
Financiële en materiële middelen : reizen, gasten ontvangen, partnerschool ondersteunen = duur
Degelijke communicatiekanalen : uitdaging = contact onderhouden in de lange periodes tussen de wederzijdse bezoeken
Interne & externe ondersteuning : evt. Door lokale overheid.
Tijd : om het draagvlak in de school te vergroten en de relatie met de partnerschool uit bouwen (5 jaar is niet overdreven)
2. Ownership / eigenaarschap
Gedragenheid van het project door zoveel mogelijk „stakeholders‟ : directies, leerkrachten, leerlingen, ouders, oudercomité, evt. lokale overheid……
Aandachtspunten Ondersteuning en (actieve) betrokkenheid van directies is mede bepalend voor ownership Betrokkenheid directies is vaak belangrijk voor de partner in het Zuiden. Knelpunten Meestal een kleine groep mensen die een scholenband trekt. Het is moeilijk om een school in haar totaliteit warm te maken voor een scholenband.
3. Raakpunten /gemeenschappelijke interesses
Raakpunten (gemeenschappelijke interesses, inhouden, ….) vergroten de kans op echt ownership.
Voor TSO, BSO is dit soms gemakkelijker dan voor ASO. Raakpunten hoeven niet alleen op vlak van leerinhouden te liggen. Zoek naar raakpunten bij (de keuze van) je partnerschool.
4. Afstemming 1.
‘Agenda’s’ op elkaar afstemmen.
2.
Gebruik de systemen van de partnerschool
3.
Verwachtingen op elkaar afstemmen.
Knelpunten : Een andere visie op reizen, vrije tijd, samen zijn. Verlanglijstjes doorsturen. Dingen bepalen zonder overleg. Voorstellen doen/doordrijven zonder rekening te houden met lokale omstandigheden/stakeholders Verschillende verwachtingen. Kunnen scholen in het noorden die verwachtingen wel inlossen?
De savannetocht
5. Continuiteit
Een „vaste‟ kern/werkgroep van (geëngageerde) mensen die „meegroeit‟ met een scholenband is mede bepalend voor het slagen ervan.
knelpunten : Werkdruk. Leerkrachten doen dit meestal bovenop een al zware taakbelasting. Personeelsverloop in de eigen of partnerschool
“Doorgeven van de fakkel” met grondige info-overdracht kan die continuiteit grotendeels waarborgen in de eigen school, maar belemmert de relatie-uitbouw met de partnerschool.
Continuiteit
Wil ook zeggen : volgehouden aandacht voor de relatie met de partnerschool.
Knelpunten : Men is meestal vol enthousiasme & voornemens na een bezoek aan de partnerschool. Eenmaal thuis gaan de intenties verloren in de dagelijkse drukte, door tijdsgebrek, enz…
Gebrekkige communicatielijnen. De partner in het Zuiden beschikt niet altijd over een vlotte internetverbinding
Uitwisseling via email is vaak oppervlakkig (geschreven versus gesproken traditie ????)
Uitdaging : Inhoudelijk overleg tijdens de reizen of via internet?
6. Harmonisatie/ interscolaire uitwisseling van ideeën
Wissel van gedachten met andere scholen die een vergelijkbare scholenband onderhouden.
Opmerking : in Oostende wordt het geleidelijk aan wegvallen van die uitwisseling als een echt gemis ervaren
Waar vind je andere scholen? www.scholenbanden.be www.4depijler.be www.vvsg.be
7. Wederzijdse verantwoording
Communiceer met elkaar over alles ivm de scholenband :
Veranderingen in reisprogramma‟s Voorgenomen intenties die niet kunnen worden waargemaakt „Trekkersfiguren‟ die weggaan Frustraties n.a.v. faalervaringen
Knelpunten : Werkdruk Gebrekkige communicatielijnen Sommige dingen blijven verborgen (vb. etnische elementen…)
8. Resultaatgericht werken
Werk vanuit gezamenlijke doelstellingen.
Een samenwerkingsovereenkomst (mutual agreement, memorandum of understanding) is een eerste stap, maar geen garantie
Kies voor haalbare, bescheiden doelstellingen, zeker in het begin
Maak tijd om die te evalueren tijdens de wederzijdse bezoeken.
Knelpunten: Te veel ambitie door aanvankelijk enthousiasme Dit vraagt regelmatig overleg en communicatie
9. Elkaar ontmoeten
Om een relatie (scholenband) blijvend te onderhouden moet je elkaar minimum één maal per jaar ontmoeten.
Het ontvangen van bezoekers uit de partnerschool heeft een véél grotere impact op de school als geheel dan zelf met een delegatie op reis gaan. Veel meer mensen worden betrokken De samenwerking met de partnerschool is dan het meest zichtbaar
Knelpunten : Reizen kost (veel) geld , voorbereiding Gasten ontvangen kost voorbereiding, geld en energie (terwijl het gewone werk doorgaat op moment van bezoek) Korte periodes van ontmoeting in verhouding tot lange voorbereiding. Gasten ontvangen uit Europa is een zeer dure aangelegenheid voor de partners in het Zuiden (zichtbare en verborgen kosten).
10. Voorbereiding
Voorbereiding is niet enkel sponsoring (daar blijft het vaak bij)
Praktische voorbereiding
Inhoudelijke voorbereiding. Vb. Workshops rond religie/intercuturele competenties (in O. voorzien door lokale overheid)
Knelpunt : Moet tussendoor gebeuren (woensdagnamiddagen, zaterdagen…)
11. Transfer naar de eigen school
Vertaling van de ervaringen tijdens de uitwisseling naar het schoolgebeuren, andere leerlingen, leerkrachten, lesinhouden, zichtbaarheid enz… Het is juist die vertaling waarmee een scholenband levend blijft of uitdooft.
Knelpunten : Dit blijkt in de realiteit een van de moeilijkste zaken te zijn. Tijdelijke initiatieven lukken meestal wel : sponsoract. (Gambiarun, lesmarathon,…), tentoonstelling,…
Implementatie in lessen/bredere school is moeilijker. Vb. idee van een digitaal forum met lespaketten kwam niet echt van de grond.
12.Wederkerigheid
Wanneer gasten uit het Zuiden de partnerschool kunnen bezoeken is dat een absolute meerwaarde.
Knelpunten : Kostprijs, werkbelasting Verborgen agenda‟s van bezoekers : familiebezoek, wegloopgedrag –illegale migratie Oostende : wegvallen van de bezoeken uit Banjul wordt gezien als een hypotheek op de samenwerking. Andere visie op onderwijs
Wederkerigheid kan ook op andere manieren : Vb. Digitale krant, gezamenlijk toneel/muziekstuk, GIP,….
middelen •raakpunten •continuiteit
•resultaatgericht werken
ownership
transfer
ondersteuning
tijd afstemming
ontmoeten
• wederzijdse verantwoording • wederkerigheid • harmonisatie
•
communicatie
voorbereiding
Valkuilen
Wegloopgedrag is nooit volledig te vermijden. Bespreek dit van bij het begin met de partner (ook wanneer er nog geen wegloopgedrag is geweest).
Zoek met de partners (inclusief de lokale overheden) naar ‟selectiecriteria‟voor reizigers.
Tijdens uitwisselingen is de verleiding groot om een fraai beeld van de eigen samenleving te geven.
Partners in Banjul vragen om dit beeld bij te sturen (Laat ook de negatieve kanten van Europa aan bod komen).
Meerwaarde of niet ???
Unieke individuele ervaring voor leerkrachten en leerlingen. Voor sommige leerlingen is dit een ervaring die hun leven mee richting geeft (eerder beperkte groep). De betrokken leerkrachten en leerlingen leren elkaar op een andere manier kennen. De scholenband geeft een internationale dimensie aan de school. Het is een concrete wijze om thema‟s zoals solidariteit/ontwikkelingssamenwerking dichter bij de leerlingen te brengen. Een scholenband kan een hefboom zijn om rascisme, discriminatie en vooroordelen beter bespreekbaar te maken. Een scholenband maakt de thema‟s intercultureel samen leven/interculturele wereld meer tastbaar
Meerwaarde of niet?
Moeilijk vertaalbaar naar de bredere school Kostelijk in verhouding tot beperkte groep leerlingen die de kans heeft om een inleefreis te maken. Zeer arbeidsintensief. Blijft vaak beperkt tot de reis Kun je dezelfde meerwaarde voor de gehele school niet behalen met andere intiatieven ? In ruim 1/3 van de betrokken scholen vraagt men zich af of men hier hier nog wel mee verder wil. Van de twaalf betrokken scholenbanden zijn er 5 die relatief goed lopen, drie op een laag pitje maar met potentieel en 3 die echt uitgedoofd zijn.
Bedankt voor uw aandacht ! Stedenband Oostende Banjul Peter Van Slambrouck 059/ 80 55 00
Evaluatie Luc Lippens Plantenstraat 76 8400 Oostende 059/ 80 65 46 0497/ 62 83 27 www.terracognita.be
