Bij voorkeur leg je een door jou gekozen onderwerp, dat aansluit bij je interesses, ter beoordeling voor aan scriptiecoördinator mr. dr. J.P. Loof. De onderwerpenlijst is slechts bedoeld om je op weg te helpen en je een indruk te geven van de specialisaties van de docenten/scriptiebegeleiders.
ONDERWERPENLIJST MASTERSCRIPTIES Mr. dr. P.C. (Paul) Adriaanse • De positie van de Europese Commissie in procedures bij nationale rechters. • Terugvordering van onrechtmatige staatssteun. • De verhouding tussen de centrale overheid en decentrale overheden in het licht van de EU-rechtelijke staatssteuncontrole. • Het besluitbegrip in Europeesrechtelijke context. • De invloed van het recht van de Europese Unie op ‘autonomie’ om te handhaven van de lidstaten. • Het vertrouwensbeginsel in Europees perspectief. • Toepassing van fuiken in het Nederlandse bestuursprocesrecht in het licht van het recht van de Europese Unie. • Relativiteitsvereisten in het Nederlandse bestuursprocesrecht in het licht van het recht van de Europese unie. • De invloed van het Europese recht op bestuurlijke sanctionering. • Privaatrechtelijke handhaving van publiekrechtelijke normen. Prof. mr. T. (Tom) Barkhuysen • Overheidsaansprakelijkheid voor schade als gevolg van gedogen en ontoereikend toezicht (problematiek Volendam/Enschede). • Rechtsbescherming tegen overschrijding van de redelijke termijn (in het bestuursproces). • Naar een regeling voor de tenuitvoerlegging van Straatsburgse (EHRM) uitspraken in het Nederlandse bestuursprocesrecht. • De toekomst van de Algemene wet bestuursrecht: meer aanbouwen of consolideren? • Voldoet het Nederlandse bestuursprocesrecht (besluitmodel, argumentatieve fuik, bewijsfuik etc.) (nog) aan de eisen van met name art. 6 EVRM? • Bestuurlijk toezicht en handhaving (hoofdstuk 5 Awb, Vierde Tranche Awb): toepassing op diverse materiële rechtsgebieden zoals het mededingingsrecht en het milieurecht.
• •
•
• • • • • • • •
•
Hoe verhouden privatisering en verzelfstandiging zich tot de aansprakelijkheden van staten op basis van onder meer het EVRM? Op weg naar een weerbare rechtsstaat: hoe om te gaan met personen, groeperingen en partijen (zoals de SGP) die bepaalde fundamentele grondrechten (zoals het recht op gelijke behandeling) op basis van bijvoorbeeld religieuze overwegingen niet erkennen? De inbedding van de prejudiciële procedure in het nationale (bestuurs)procesrecht in Nederland en andere EU-lidstaten vergeleken. Bestaat er behoefte aan de codificatie van een ‘verdedigingsbeginsel’ in de Nederlandse Awb? Procedurele eisen aan rechtsbescherming, voortvloeiend uit materiële EVRMrechten. In hoeverre zijn bestuursrechters gebonden aan elkaars oordelen terzake van feiten en het recht? Hoe verhouden gefixeerde wettelijke boetes zich tot de evenredigheidseis van artikel 6 EVRM op het terrein van de Warenwet en de Tabakswet? De leeftijdseis in de Drank- en Horecawet: zegen of ramp? De bescherming van gerechtvaardigde verwachtingen in de Nederlandse rechtsorde Nationale en Europese grenzen aan gezondheidsclaims ten aanzien van voedingsmiddelen. De voorlichtingsplicht in de Awb op grond van de Wet samenhangende besluiten en overheidsaansprakelijkheid voor foute of ontoereikende voorlichting. De publiekrechtelijke regeling van wijnbouw in Nederland (te begeleiden samen met mr. drs. J.H.A. (Jan) van der Grinten).
Mr. dr. M.L. (Michiel) van Emmerik • Het EVRM en het Nederlandse staats- en bestuursrecht. • De Nederlandse Grondwet in een veellagige rechtsorde. • De beginselen van de rechtsstaat in een veellagige rechtsorde. • Doorwerking van internationaal recht in de Nederlandse rechtsorde. • Rechten van kinderen in het staats- en bestuursrecht. Prof. mr. J.H. (Janneke) Gerards Trefwoorden: fundamentele rechten (ook in Europees en rechtsvergelijkend perspectief), rechterlijke toetsing, rechtsvinding en rechtsvorming (ook in Europees perspectief), beginselen van behoorlijk bestuur en beginselen van
behoorlijke regelgeving, waaronder het beginsel van adequate belangenafweging, het proportionaliteitsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel. Concreter: • Fundamentele rechten (betekenis, interpretatie). • Proportionaliteit en belangenafweging. • Constitutioneel pluralisme. • Rechterlijke toetsing en rechtsvinding (door de nationale rechter, het HvJ EU en het EHRM). • Margin of appreciation. • Positieve en negatieve verplichtingen. • Horizontale werking van grondrechten. • Klassieke en sociale grondrechten. • Botsing van grondrechten. • Discriminatie en gelijke behandeling. • Vrijheid van meningsuiting. • Menselijke waardigheid en persoonlijke autonomie. • Grondrechten en nieuwe technologie of digitalisering. • Algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Mr. dr. M.M. (Marga) Groothuis: • Naar een nieuw grondrecht op toegang tot internet? • Persvrijheid op internet: over de rechtspositie van de journalist en blogger in het informatietijdperk. • De invloed van het Europese recht op het elektronisch patiëntendossier (EPD). • Elektronisch verrichten van bestuursrechtelijke rechtshandelingen: keuzevrijheid of verplichting? • eGovernment en Web 2.0: over bestuursrechtelijke aspecten van interactieve besluitvorming. • De elektronische handtekening in het Europese en Nederlandse bestuursrecht. • De invloed van het Europese recht op geautomatiseerde beschikkingverlening. • Wetgeving en ICT: over staatsrechtelijke aspecten van de digitalisering in het wetgevingsproces. Prof. mr. A.C. (Aart) Hendriks Trefwoorden: gezondheidsrecht, rechten van patiënt, toezicht op zorg, overheidsverantwoordelijkheid voor volksgezondheid / zorg, bijzondere patiëntengroepen, gezondheidsverschillen. Concreter: • Het toezicht op de zorg door de IGZ en andere toezichthouders.
• • • • • • • • • •
Afstemming en (niet toegestande) samenwerking tussen toezichthouders in de zorg. Gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen en overheidsverantwoordelijkheid. De betekenis van het EU-recht voor het Nederlandse stelsel van gezondheidszorg. De verantwoordelijkheid van de overheid voor de preventieve gezondheidszorg. Wanneer mag of moet de overheid ingrijpen om gezondheidsschade te voorkomen? De menselijke waardigheid van de patiënt – een bruikbaar uitgangspunt in het gezondheidsrecht? De beschermwaardigheid van ongeborenen. De (rechts)positie van de verzekeringsarts. De regulering van niet-WMO-plichting onderzoek met mensen. Het opheffen van het tekort aan donororganen in nationaal / internationaal perspectief.
Mr. dr. J-P. (Jan-Peter) Loof • Constitutionele toetsing • De procedure tot wijziging van de Grondwet • Het toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten • De uitoefening van de demonstratievrijheid door extremistische groeperingen in rechtsvergelijkend perspectief • De aandacht voor mensenrechten in het onderwijs (mensenrechteneducatie) • De spanning tussen bestuurlijke handhaving in het sociale zekerheidsrecht (bijv. huisbezoeken) en de bescherming van de privacy • De spanning tussen bestuurlijke handhaving van de openbare orde (bijv. sluiting woningen, preventief fouilleren) en de bescherming van de privacy • In hoeverre gelden mensenrechtenstandaarden ook tijdens oorlogen en andere gewapende conflicten? • Opschorting van mensenrechtenbescherming (art. 15 EVRM, art. 4 IVBPR) ten behoeve van militaire missies in het buitenland • De status en achtergrond van de onderwijsvrijheid in het constitutionele en internationale recht • Het toezicht op de naleving van de arresten van het EHRM (door het Comité van Minister van de Raad van Europa) • Het functioneren van de Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa. • Afwijken van de (Grond)wet in tijden van nood. Moet overheidsoptreden in tijden van crisis altijd legaal zijn?
• • •
•
Een grondrecht op veiligheid Mensenrechtenstandaarden met betrekking tot geweldgebruik door de overheid (politie, militairen) De rol van 'beginselen' in de rechtspraak van het EHRM. Beginselen als 'de democratische rechtsstaat' of 'de menselijke waardigheid' spelen een belangrijke rol in de EHRM-jurisprudentie. Waar haalt het Hof die beginselen vandaan , hoe worden ze uitgelegd, spoort die uitleg met de uitleg gegeven door andere instanties (andere mensenrechtenorganen, constitutionele rechters)? De invloed van de EHRM-jurisprudentie op andere rechterlijke instanties (bijv. Hoge Raad, VN-Mensenrechtencomité, constitutionele rechters in Europese landen).
Mr. dr. H.-M.Th.D. ten Napel Studenten zijn welkom met in principe alle (ideeën over) onderwerpen op staatsen bestuursrechtelijk gebied. Bijzondere interesse gaat uit naar: • Constitutionele en parlementaire geschiedenis. • De verhouding tussen kerk en staat. • Godsdienstvrijheid in Nederlands en vergelijkend perspectief. • Recht en religie. • Recht op onderwijs. • Parlementair staatsrecht. • Regulering van politieke partijen. • Politieke grondrechten. • De Europese rol van de Nederlandse staatsinstellingen. • De actuele constitutionele agenda van het kabinet.
Prof. mr. drs. W. (Willemien) den Ouden: Onderwerpen die raken aan subsidierecht: • Subsidiesancties en het evenredigheidsbeginsel. • Beëindiging van langdurige subsidierelaties. • Civielrechtelijke handhaving binnen subsidierelaties. • Overheidsaansprakelijkheid bij onregelmatigheden met Europese subsidies (denk aan de ESF-affaires). • De grenzen met het aanbestedingsrecht: wat is subsidiëren, wat is inkopen? • Subsidies en Europese regelgeving met betrekking tot verboden staatssteun. • De publieke taak en het subsidiebeleid. • De financiering van politieke partijen. • Grenzen tussen subsidie en nadeelcompensatie of schadevergoeding.
Onderwerpen op het gebied van het Europees bestuursrecht: • De ontwikkeling van het Europese vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel. • Europese invloed op bestuursprocesrecht, bijvoorbeeld processuele openbaarheid. • Het transparantiebeginsel. Problematiek op het terrein van schaarse publieke rechten: • Verdeelsystemen. • Plafondregelingen. • Transparantievraagstukken en andere Europese voorwaarden. • Adviseringsvraagstukken. Intrekking of wijziging van begunstigende beschikkingen: • Sanctiekarakter van intrekking of wijziging. • Legaliteitsbeginsel en rechtszekerheidsbeginsel bij intrekking of wijziging. • De (aanvullende) rol van het vertrouwensbeginsel bij intrekking of wijziging. • Schadevergoeding in geval van intrekking of wijziging. Rechtsfiguren en leerstukken betreffende bestuurlijke voorprocedures: • Rechtstreeks beroep. • (On)wenselijkheid van administratief beroep. • Bezwaarschriftenadviescommissie. Meer algemene, bestuursrechtelijke rechtsfiguren en leerstukken: • Openbaarheid van bestuur en processuele openbaarheid. • Bestuursrechtelijke geldschulden. • Wat is eigenlijk het algemeen belang dat bestuursorganen te allen tijde (behoren te) dienen? Mr. dr. drs. M.K.G. (Michiel) Tjepkema Trefwoorden: overheidsaansprakelijkheid, rechtmatige en onrechtmatige overheidsdaad, nadeelcompensatie en schadevergoeding, égalitébeginsel, evenredigheidsbeginsel, bevoegdheidsverdeling en (bestuurs)procesrecht binnen het raam van overheidsaansprakelijkheid. Concreter: • Aansprakelijkheid voor (in het bijzonder) wetgeving in formele zin. • Aansprakelijkheid voor risicovol of gevaarzettend overheidshandelen. • Aansprakelijkheid bij de intrekking en verlening van beschikkingen. • Overheidsaansprakelijkheid in de Awb. • Aansprakelijkheid en de ‘margin of appreciation’. • Claimcultuur, discussie over deep pockets van de overheid. • Overheidsaansprakelijkheid naar Frans, Duits, Engels recht. • Procedurele vormgeving van en belemmeringen bij nadeelcompensatie.
• • •
Specifieke onderdelen, bijvoorbeeld milieurecht, planschaderecht et cetera. 'Drempels’ in het nadeelcompensatierecht. Verdeling van rechtsmacht bij overheidsaansprakelijkheid.
Prof. dr. W.J.M. Voermans Trefwoorden: staatsrecht, Europees constitutioneel recht, Wetgevingsvraagstukken (nationaal en Europees), legaliteitsbeginsel. Rule of Law en rechtsstaat, staatsrechtelijke rechtsvergelijking, decentralisatie. Concreter: • Nederlandse inbreng in Europese wetgeving. • Herzieningsprocedure grondwet. • Ontwikkeling legaliteitsbeginsel in een veellagige rechtsorde. • Grondwet en grondwetscultuur – rechtsvergelijkend, historisch. • Verankering rechtsstatelijke beginselen in grondwetten en verdragen. • Preambules. • Decentralisatie (gevolgen dualisering, rol van provincies, ontwikkelingen in het bestuurlijk toezicht. • Wetgevingsvraagstukken (Nederlandse wetgevingsproces, Europese wetgevingsproces, vergelijking wetgevingsprocessen, kwaliteit van regels, lasten ten gevolge van regelingen en hoe ze te voorkomen, handhaving van en toezicht op de naleving van regels, betere ICT ondersteuning van wetgeving). • Ontwikkeling van de vertegenwoordigende democratie (rol en toekomst politieke partijen, ontwikkelingen kiesstelsel, rol parlement – Eerste en Tweede Kamer, kabinetsformatie, rol minister-president, vormen van directe democratie in het vertegenwoordigende stelsel).
