Onder de naam Telos publiceert een groep christelijke uitgevers boeken die doelgericht en bijbels georiënteerd zijn. In de Telos-groep werken samen:

Onder de naam Telos publiceert een groep christelijke uitgevers boeken die doelgericht en bijbels georiënteerd zijn. In de Telos-groep werken samen: Uitgeverij Buijten & Schipperheijn Uitgeverij Medema Uitgeverij De Vuurbaak ––––––– Internet: www.telosboeken.nl ––––––– De Bijbelteksten in deze uitgave zijn, tenzij anders vermeld, ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004.

Kris Tavernier ––––––– Jezus vinden in de tabernakel ––––––– ISBN 978-90-6353-5209 ––––––– © 2007 Uitgeverij Medema, Postbus 113, 8170 AC Vaassen Druk: Koninklijke Wöhrmann, Zutphen Omslag: Patrick Staal, Ede ––––––– All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form without permission in writing from the publisher. ––––––– Internet: www.medema.nl

Aan Levi (26-08-1975 – 06-01-2006) mijn ontslapen strijdmakker hij heeft dit boek nooit gelezen maar weet nu alles wat erin staat

Ik vraag aan de heer één ding, het enige wat ik verlang: wonen in het huis van de heer alle dagen van mijn leven, om de liefde van de heer te aanschouwen, Hem te ontmoeten in zijn tempel. Ps27:4

Inhoud

Dankwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Woord vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Deel 1: Buiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1 De aankondiging van de tabernakel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ‘Vraag de Israëlieten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 ‘Ik zal in hun midden wonen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 De tabernakel in het midden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Gedreven harten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Een hefoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 ‘Een heiligdom voor Mij maken’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 De gemeente van God: een heiligdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 2 Een totaalbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Voorhof, heilige en allerheiligste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 De eigenlijke woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Jezus Christus: de Weg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Ingaan in het heiligdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 De vertrekplaats van onze handel en wandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3 De omheining . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Een voorhof rond Gods woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 De omheining: een grens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Getwijnd linnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 De pilaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 7

Jezus vinden in de tabernakel

Van de omheining naar de poort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4 De poort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 De toegang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Een uitnodigende poort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Vier kleuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 De kleuren van de poort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 De volgorde van de kleuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 De poort naar het oosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 5 Het brandofferaltaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Het brandofferaltaar eerst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Een slachtplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 De offers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Altijd vuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 God is een verterend vuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Jezus Christus in het vuur: het bloed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Wij in het vuur: het kruis in ons leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Horens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Drie el . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Draagstokken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 6 Het wasvat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Een bad van de wedergeboorte? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Het water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 De relatie onderhouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Spiegels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Verkwikking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 De Wasser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Een dienst aan elkaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Levensheiliging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Deel 2: Binnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 De overdekte woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De vier dekkleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het binnenste kleed: de tabernakel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bovenste drie kleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

127 129 130 131 133

Inhoud

De ingang van het heilige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 De ingang van het heilige en de poort van de voorhof . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 Vijf pilaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Een koperen en zilveren fundament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 De vloer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 De planken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Afzonderlijke delen en toch één geheel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 De dwarsbalken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 8 De kandelaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 De Heer Jezus Christus: het licht van de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Het maken van de kandelaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Drie grote openbaringen van God . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 De kandelaar in het heilige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 Een amandelboom: Christus en de gelovigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Licht dragen in de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 De olie voor het licht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Zeven lampen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 9 De tafel van de toonbroden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Het brood . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Het brood en de Heer Jezus Christus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Een gemeenschapsmaaltijd voor de priesters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Voedsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Twaalf broden: het brood en de gelovigen als één volk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 De tafel met een sierlijst van een hand breed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 10 Het reukofferaltaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 De plaats van de beschrijving ervan in het boek Exodus . . . . . . . . . . . . . . . 187 Het reukofferaltaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Johannes 17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 De Voorspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Het reukofferaltaar en het brandofferaltaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Het heilig reukwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Voorschriften omtrent het reukwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Het reukofferaltaar en het allerheiligste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Het offeren van reukwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 9


Het reukofferaltaar en de tafel van de toonbroden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Het allerheiligste met het voorhangsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het allerheiligste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het voorhangsel tussen het heilige en het allerheiligste . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 De ark van het verbond met het verzoendeksel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ark van het verbond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De voorwerpen in de ark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De namen van de ark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het verzoendeksel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overeenkomst met koperen altaar en tafel van de toonbroden . . . . . . . Het eindpunt van de wandel door de tabernakel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

209 211 211 216 223 223 224 227 228 232 233 235

Dankwoord

Alle dank gaat vanzelfsprekend in de eerste plaats uit naar God zelf, zowel voor zijn Woord als voor de heilige Geest die dat Woord aan ons onderwijst. Onze God is de levende God, wij hebben het ware leven van Hem ontvangen en zijn Woord bevat woorden van leven. Nooit kunnen wij Hem genoeg danken. Mijn speciale dank gaat uit naar uitgeverij Medema, en met name naar Hans Arentsen, die mij begeleid heeft bij het in vorm gieten van dit boek. Zijn talrijke aanwijzingen, opmerkingen, suggesties en voorstellen zijn mij van veel nut geweest. Ook Elza Oudenampsen wil ik bedanken voor haar bijdrage in de taalkundige correcties. Heel in het bijzonder wil ik ook mijn vrouw Stephanie Debont, mijn dochter Timna en ons inmiddels geboren dochtertje Judith bedanken. Zij hebben mij vele uren moeten missen terwijl ik aan het schrijven was aan dit boek. Mijn vrouw heeft mij vanaf het prille begin gesteund. Er zijn verschillende mensen geweest die, zonder het zelf te weten, bijgedragen hebben aan dit boek. Hun boodschappen, prediking en Bijbelstudies waren vaak zeer nuttig. Hun woorden werden door God gebruikt om mij hier en daar verder op weg te helpen, mijn ideeën bij te sturen of zaken aan te vullen. Ook hen ben ik dankbaar. Ten slotte dank ik ook van harte Joachim Houwen, mijn zwager, voor zijn naleeswerk. Ook zijn suggesties waren mij van veel nut. Voor Jaap Vergouwe geldt hetzelfde. Ook hij heeft stukken nagelezen en mij op het goede spoor geholpen, daar waar het moeilijker ging.

11

12

Woord vooraf

Dit boek gaat over de tabernakel, de tent die God liet bouwen door de Israelieten na de uittocht uit Egypte. Maar meer dan dat gaat het boek over het vinden van de Heer Jezus Christus. Het is een boek dat handelt over het praktisch geloofsleven van de christen en zijn relatie met God. Daarom gaat het boek uit van de ontmoetingstent van God, waar God en mens elkaar ontmoeten. Zo luidt dan ook de naam van dit boek: Jezus vinden in de tabernakel. Wat mag u verwachten in dit boek? U mag een uitleg van de tabernakel, zijn onderdelen en de voorwerpen die erin stonden verwachten. Hierover zijn al zeer veel boeken en artikelen geschreven, zowel in het Nederlands als in andere talen, en ik ben al deze schrijvers dankbaar voor hetgeen zij geschreven hebben zodat ook ik ervan kon leren. Vaak echter is de opzet van hun werk beperkter dan wat ik mij voorgenomen had en ik heb dan ook gepoogd om de verschillende invalshoeken samen te brengen in één boek. Verder komt er heel veel over God en de Heer Jezus Christus aan bod. De Heer Jezus is immers het grote Onderwerp van de tabernakel. De tabernakel moest gemaakt worden volgens het model dat God aan Mozes had laten zien. God is de Architect van de tabernakel zodat Hij de Heer Jezus Christus erin kon voorstellen. Heel veel spreekt dan ook, in type, van Hem: ‘Jezus vinden in de tabernakel’. Veel gelovigen hebben het soms moeilijk met typen en beelden. Leggen wij die er niet zelf in, zonder dat dit ooit bedoeld is geweest? vraagt men zich dan af. Daarvoor bestaat inderdaad een reëel gevaar waarop we bedacht moeten zijn. Aan de andere kant worden veel dingen of gebeurtenissen uit het Oude Testament typologisch behandeld in het Nieuwe 13


Testament, o.a. door Paulus. De brief aan de Hebreeën bijvoorbeeld staat er vol van. Een andere opmerking die wel eens gemaakt wordt, is: de mensen, voorwerpen of gebeurtenissen waarin wij een type zien, werden door de mensen van toen zelf toch niet als dusdanig begrepen, zij zagen dit type toch niet. Dat is inderdaad waar, maar dat wil niet zeggen dat God het ‘type’ niet zag! Hij ziet wat mensen niet zien totdat Hij het door zijn Geest openbaart. We moeten natuurlijk wel verantwoord omgaan met typologie. Ik heb dit geprobeerd door telkens een Bijbelse verantwoording ervoor te geven. Of ik daar steeds in geslaagd ben, moet u echter zelf beoordelen. Vervolgens gaat een aanzienlijk deel van het boek over het praktisch geloofsleven van de christen. Dit is vaak het zwakkere broertje in de meeste boeken over de tabernakel en hierin ligt dan ook, naar ik meen, de meerwaarde van dit boek. De tabernakel is een ontmoetingstent en bij die ontmoeting zijn zowel God als de mens betrokken: ‘Jezus vinden in de tabernakel’. Het heeft dus ook heel wat te vertellen aan ons, zowel bemoediging als vermaning, maar alles bedoeld tot opbouw. Soms heb ik in dit boek de vinger wel eens op de pijnlijke, minder aangename, plek gelegd. Dat heb ik voor mezelf ook moeten doen tijdens mijn studie over de tabernakel. Ik nodig u uit om dat eveneens te doen, om dan (even) te stoppen met lezen en voor Gods aangezicht te komen en eerlijk te vragen wat Hij u wil tonen. Hierin ligt grote zegen en geestelijke groei opgesloten! Ik spreek uit ondervinding. Het is mijn hoop en gebed dat dit boek u tot zegen mag zijn. Mag de Geest u leiden. In Hem verbonden, Kris Tavernier

14

Afkortingen Bijbelboeken Gn Ex Lv Nm Dt Jz Re Ru 1Sa 2Sa 1Kn 2Kn 1Kr 2Kr Ea Ne Es Jb Ps Sp Pr Hl Js Jr

Genesis Exodus Leviticus Numeri Deuteronomium Jozua Rechters Ruth 1 Samuël 2 Samuël 1 Koningen 2 Koningen 1 Kronieken 2 Kronieken Ezra Nehemia Ester Job Psalmen Spreuken Prediker Hooglied Jesaja Jeremia

Kl Ez Dn Hs Jl Am Ob Jn Mi Na Hk Sf Hg Zc Ml

Klaagliederen Ezechiël Daniël Hosea Joël Amos Obadja Jona Micha Nahum Habakuk Sefanja Haggaï Zacharia Maleachi

Mt Mc Lc Jh Hd Rm 1Ko 2Ko

Matteüs Marcus Lucas Johannes Handelingen Romeinen 1 Korintiërs 2 Korintiërs

Gl Ef Fp Ko 1Ts 2Ts 1Ti 2Ti Tt Fm Hb Jk 1Pt 2Pt 1Jh 2Jh 3Jh Jd Op

Galaten Efeziërs Filippenzen Kolossenzen 1 Tessalonicenzen 2 Tessalonicenzen 1 Timoteüs 2 Timoteüs Titus Filemon Hebreeën Jakobus 1 Petrus 2 Petrus 1 Johannes 2 Johannes 3 Johannes Judas Openbaring

OT NT

Oude Testament Nieuwe Testament

Bijbelvertalingen NBV SV NBG TE

Nieuwe Bijbelvertaling 2004 Statenvertaling NBG-vertaling 1951 Telosvertaling 1981

Op verzoek van de uitgever heb ik de NBV 2004 als standaardvertaling gebruikt in dit boek. De geciteerde Bijbelverzen komen uit de NBV, tenzij anders aangegeven met SV, NBG of TE. Dit laatste leek mij regelmatig nodig om de vollere rijkdom van Gods Woord, de Bijbel, naar voren te laten komen. 15


Hoe lieflijk is uw woning, Heer van de hemelse machten. Van verlangen smacht mijn ziel naar de voorhoven van de Heer. Mijn hart en mijn lijf roepen om de levende God. Zelfs de mus vindt een huis en de zwaluw een nest waarin ze haar jongen neerlegt, bij uw altaren, Heer van de hemelse machten, mijn koning en mijn God. Gelukkig wie wonen in uw huis, gedurig mogen zij U loven. Gelukkig wie bij U hun toevlucht zoeken, met in hun hart de wegen naar U. Trekken zij door een dal van dorheid, het verandert voor hen in een oase; rijke zegen daalt als regen neer. Steeds krachtiger gaan zij voort om in Sion voor God te verschijnen. Heer, God van de hemelse machten, hoor mijn gebed, luister naar mij, God van Jakob. God, ons schild, zie naar ons om, sla goedgunstig het oog op uw gezalfde. Beter één dag in uw voorhoven dan duizend dagen daarbuiten, beter op de drempel van Gods huis dan wonen in de tenten der goddelozen. Want God, de Heer, is een zon en een schild. Genade en glorie schenkt de Heer, zijn weldaden weigert Hij niet aan wie onbevangen op weg gaan. Heer van de hemelse machten, gelukkig de mens die op U vertrouwt. Psalm 84

16

Inleiding

Toen de Israëlieten wegtrokken uit Egypte, weg van de slavernij, begonnen ze aan een groot avontuur. Ze gingen niet zomaar even op vakantie, ze gingen op levensreis. Ze verlieten definitief Egypte en gingen op weg naar het Beloofde Land. Hun Verlosser, de God van Abraham, Isaak en Jakob, had hen gered. De tocht die afgelegd moest worden voerde hen door de woestijn. Wat stond hen te wachten? Wat zou er gebeuren? Hoelang zouden ze door de woestijn trekken? Zou er voedsel en water zijn? Zouden er vijanden zijn? Tussen de vreugde van die zo belangrijke uittocht waar ze zo naar verlangd hadden, zullen er ook wel wat vraagtekens geweest zijn. God bedacht een plan. Hij zou bij hen wonen. Hij zou gemeenschap, een relatie, met hen hebben. Zo zouden ze Hem kunnen leren kennen. Zowel zijn heiligheid, als zijn grootheid, als zijn almacht, als zijn gerechtigheid. Maar evenzeer zijn liefde, zijn voorzienigheid, zijn zorg en zijn genade. Hij zou bij hen wonen; ze mochten er een tent bij zetten voor Hem: de tabernakel. Dáár zou Hij, via Mozes en de priesters, Zichzelf aan hen openbaren. Dáár zou Hij Zich laten kennen. Is het ook niet zo wanneer iemand tot bekering komt? In het wereldse Egypte, het leven zonder God, voelt hij zich niet meer thuis (Egypte is een beeld van de wereld, het systeem zonder God, een wereld waarin geen plaats is voor God). Hij is tot het besef gekomen van de slavernij waarin hij leefde, de slavernij van de zonde. Hij heeft om een verlosser geroepen, de Heer Jezus Christus, de Zoon van God. De Verlosser heeft gehoord en verlost. En dan? Hoe moet het dan verder? Wie is die Verlosser nu eigenlijk? Hoe zou Hij zijn? En hoe leer ik Hem beter kennen? 17


De tabernakel biedt op deze twee grote vragen van de gelovige een antwoord. Ten eerste: hoe zou de Heer Jezus Christus zijn? Alles wat aanwezig is in de tabernakel spreekt van Hem (vgl. Op21:22). Ten tweede: hoe kan ik een relatie onderhouden met de Heer Jezus Christus? Er is er slechts Eén die de macht heeft om te bevrijden uit Egypte. Diegene die het gedaan heeft in het boek Exodus: GOD. Hij is ook degene die dat nog steeds doet, in de persoon van de Heer Jezus Christus. Hij is de Eeuwige van alle plaatsen en alle tijden. En toch is Hij uw en mijn persoonlijke God, niet veraf maar heel dichtbij, niet altijd opvallend merkbaar maar wel altijd aanwezig! De zondaar moet gered worden, maar ook de gelovige moet zich laten bevrijden van deze wereld en haar banden. Vriendschap met de wereld betekent vijandschap jegens God’ (Jk4:4; 1Jh2:15-17). Dit is een zeer ernstig maar vaak niet ernstig genomen principe. De tabernakel heeft niets gemeenschappelijk met de wereld. De omheining ervan maakt dit al meteen duidelijk. De omheining was 2,5 meter hoog en ondoorzichtig. Van buiten kon men niet naar binnen kijken. Het omgekeerde is even waar! Van binnen kon men ook niet naar buiten kijken. Binnen en buiten zijn twee gescheiden plaatsen. Als we dit toepassen op ongelovigen en gelovigen, dan stellen we gemakkelijk dat de gelovigen binnen zijn en de ongelovigen buiten. Maar ook gelovigen kunnen in de praktijk leven als zijnde buiten de tabernakel, zonder contact met God, want daar gaat het om. De tabernakel toont de weg waarlangs een relatie tussen God en mens mogelijk is. Die relatie moet invloed hebben op ons hele leven. ‘Wie zegt in Hem te blijven [gemeenschap], behoort in de voetsporen van Jezus te treden’ (1Jh2:6). Samen op weg, God en mens. Israël 3500 jaar geleden met hun Verlosser: hun exodus. De gelovige vandaag met zijn Verlosser: zijn exodus. De Verlosser is dezelfde. De Verlosser doet hetzelfde: Hij gaat Zich openbaren tijdens de levensreis. Hij wil Zich laten kennen aan zijn verlosten. De Israëlieten mochten Hem leren kennen tijdens hun woestijnreis. Ook de gelovige vandaag mag Hem leren kennen. En door een relatie te onderhouden met God leert de gelovige Hem beter kennen. 18

Inleiding

Toen ik met mijn vrouw trouwde, kende ik haar al een beetje. Toen dacht ik dat ik haar al goed kende. Nu besef ik dat ik haar toen nog maar een beetje kende. Ik leer haar steeds beter kennen omdat er een relatie is. Er is gemeenschap in vreugde en verdriet, in mooie tijden en in moeilijke tijden, als alles ons voor de wind gaat en als het eens stormt in ons leven. God wil er ook zijn in alle verschillende situaties van ons leven. Tijdens al die situaties wil Hij contact hebben met elk van zijn kinderen. Hij wil Zich openbaren zodat we Hem leren kennen in zijn oneindige verscheidenheid. In zijn Gemeenschap en gemeenschapspsalmen schrijft H. Rossier: Wat is voor de christen gemeenschap? Allereerst een gemeenschappelijk deel ‘met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus’, vrucht van onze verbinding met Hen (1Jh1:3). (…) De gemeenschap gaat echter veel verder dan dit deel van deze verbintenis. Zij is een gemeenschappelijk denken aan, liefde betuigen aan, een één zijn van hart en gevoelens voor dezelfde voorwerpen. Zij is in één woord het gezamenlijk genieten van de persoon of het werk waaraan men deel heeft. Deze gemeenschap is voor ons de bron van volkomen blijdschap (1Jh1:4). Door gemeenschap leren we God beter kennen en daardoor meer één worden van gedachten, verlangens en gevoelens met Hem. Net zoals dat gaat in een huwelijk tussen man en vrouw. Alles wat Israël overkomen is, dient tot voorbeeld voor ons, daarom is het opgetekend (1Ko10:6,11; zie de context!). De lessen van de tabernakel zijn dan ook lessen voor ons. ‘Al wat namelijk tevoren geschreven is, werd tot ons onderricht geschreven, opdat wij in de weg der volharding en van de vertroosting der Schriften de hoop zouden vasthouden’ (Rm15:4 NBG). Een woestijnreis was in die tijd en onder die omstandigheden geen plezierreisje. Er was volharding nodig om die reis tot een goed einde te brengen. De gelovige die in het voetspoor van Christus wil wandelen, zal al spoedig ervaren dat daar ook volharding voor nodig is. Maar evenzeer zal hij ervaren dat het ook de weg vol vertroosting en zegen is. Hij zal de God van de volharding en de vertroosting (Rm15:5) leren kennen tijdens zijn levenswandel. Diezelfde God biedt altijd hoop: Hij is de God van de hoop (Rm15:13). 19


Als wij met God op weg gaan zullen wij niet alleen Hém beter leren kennen, we zullen ook onszelf beter leren kennen. Zijn Woord is niet alleen de openbaring van wie Hij is, het openbaart ons ook wie wijzelf zijn. Gelukkig laat Hij het daar niet bij. Hij wil ons onderrichten, ons weerleggen, ons verbeteren en ons opvoeden (2Ti3:16), zoals een vader dat doet met zijn kinderen. Zo kan Hij ons brengen tot het doel waartoe wij bestemd zijn: het evenbeeld worden van zijn Zoon (Rm8:29), onze Heer Jezus Christus. De tocht van de Israëlieten was een avontuur, de levensreis van de gelovige is ook een avontuur. God beter leren kennen, gemeenschap met Hem hebben en veranderd worden naar het beeld van zijn Zoon. Daar gaat het om! De tabernakel vervulde een centrale rol tijdens de woestijnreis van de Israëlieten. De relatie met God moet de hoofdrol spelen in het geloofsleven van de christen. Daarom kunnen we zo veel leren van de tabernakel: omdat hij ons dé Hoofdrolspeler, onze Heer Jezus Christus, voorstelt en ons helpt om te komen tot gemeenschap met Hem. Ik vraag aan de Heer één ding, het enige wat ik verlang: wonen in het huis van de Heer alle dagen van mijn leven, om de liefde van de Heer te aanschouwen, Hem te ontmoeten in zijn tempel. (Ps27:4)

20

Deel 1 Buiten

21

22

1 De aankondiging van de tabernakel (Ex25:1-9)

De tabernakel staat beschreven in het boek Exodus, de hoofdstukken 25-40, het boek dat verhaalt over de uittocht van de Israëlieten uit het land Egypte. God had zijn volk op een wonderbaarlijke wijze bevrijd van de slavernij in Egypte. Nu ging Hij met hen op weg. Hij zou hen leiden naar het beloofde land, Kanaän. Hij wilde het volk niet alleen leiden, maar er ook een relatie mee aangaan. De gelovige vandaag is eveneens onderweg naar huis. Ons thuis is het Vaderhuis, zoals de Heer Jezus bekendmaakt in Jh14:3. Daar zal Hij ons brengen, daar waar Hijzelf woont. Wij mogen daar tot in alle eeuwigheden wonen met Hem. Maar voorlopig zijn we nog onderweg. De Heer Jezus wil ons leiden. Maar meer dan dat wil Hij een relatie hebben met ons. We kunnen veel leren van de tabernakel, omdat die over een relatie tussen God en mensen spreekt. Het onderhouden van die relatie noemt de Bijbel gemeenschap hebben met God. De tabernakel toont de weg waarlangs gemeenschap tussen God en mensen mogelijk is. ‘Vraag de Israëlieten’ De bouw van de tabernakel werd opgedragen aan de Israëlieten; het was meer een opdracht dan een vraag: ‘Zeg tot de Israëlieten’ (Ex25:2 NBG). Deze opdracht was niet aan andere volken gericht. God droeg de bouw van de tabernakel op aan hen die geschuild hadden achter het bloed van het paaslam toen Hij de tiende plaag over het land Egypte bracht (Ex12). Onmiddellijk na die plaag trok Israël weg uit Egypte. Enige tijd later veranderde de gezindheid van Farao (vgl. Ex14:5 met 12:36) en kwam hij de Israëlieten achterna. 23


Daarna vond de wonderbaarlijke doortocht door de Schelfzee plaats die redding betekende voor het volk Israël maar onheil voor de Egyptenaren. Het was meteen het moment van definitieve scheiding tussen Israël en Egypte. Ze waren verlost! Dan begint de eigenlijke woestijnreis voor de Israëlieten waarin zij leren om op God te vertrouwen. Ze zijn van Hem afhankelijk voor hun eten en hun drinken (Ex15:22-17:7). Ons leven kan vergeleken worden met die woestijnreis. Het leert ons veel over de tijd die wij nog op deze aarde doorbrengen. Ook wij zijn tijdens die reis afhankelijk van God. We hebben zijn leiding en het contact met Hem broodnodig. Daarom wordt de tabernakel ook de ‘ontmoetingstent’ (NBV) of ‘tent der samenkomst’ (NBG en SV) genoemd (o.a. Ex40:29; Nm10:3; 2Kr1:3,5-6). Door de woestijn nam God dus een verlost en bevrijd volk mee. Het is pas na de verlossing dat zij de opdracht krijgen om de tabernakel te bouwen. De tabernakel is voor verloste mensen. Ook nu nog spreekt de tabernakel tot de gelovigen. Het volk Israël was (en is) het volk van God, de gelovigen nu zijn de kinderen van God (Jh1:12; Rm8:16). Het paasfeest is het feest van de verlossing. Ook tegen de gelovigen vandaag wordt gezegd dat hun Paaslam, Christus, geslacht is (1Ko5:7). Er is een perfecte overeenkomst tussen het moment waarop het paaslam geslacht werd en het sterven van de Heer Jezus Christus, het ware Paaslam! De tijdsaanduiding ‘avondschemer’ in Ex12:6 betekent letterlijk ‘tussen twee avonden’. Voor de Joden was dit het negende uur van de dag (bij ons is dit 3 uur ’s middags). In Ex12 gaat het over de instelling van het pascha of het feest van het Ongedesemde brood (vgl. ook Lc22:1). Prachtig mooi is de gedetailleerde optekening door Lucas over het tijdstip van Jezus’ sterven (Lc23:44-46). Vanaf het zesde uur (bij ons 12 uur ’s middags) kwam er duisternis over het gehele land tot het negende uur! Dan geeft Christus de geest. Waarlijk, Hij is ons Paaslam waardoor het oordeel van de Heer aan ons voorbijgaat (Ex12:13,23,27, vgl. 1Ts5:9) omdat het op de Heer Jezus Christus is neergekomen. Hoe kunnen wij anders reageren dan de Israëlieten deden: ‘(…) toen knielden de Israëlieten en bogen ze zich diep neer’ (Ex12:27)? De tabernakel staat beschreven in het tweede deel van het boek Exodus, en daar moeten we het ook laten staan. Daarmee bedoel ik dat de tabernakel verschijnt terwijl het volk door de woestijn heen onderweg is naar het beloofde land. De tabernakel was dus vooral belangrijk tijdens de woestijnreis van Egyp24

1 De aankondiging van de tabernakel

te naar het beloofde land. Die reis is een beeld van ons geloofsleven, waarin ook wij onderweg zijn naar ons beloofde land, ‘het Vaderhuis’ (Jh14:2-3). Hier op aarde is alles, hoe mooi ook, nog in een onvolkomen toestand. Wanneer het volmaakte komt, zal wat beperkt is verdwijnen (1Ko13:10). Dat was ook zo met de tabernakel (Hb9:11). De tabernakel was bedoeld voor tijdens de woestijnreis. Later werd hij vervangen door de tempel van Salomo op een blijvende plaats, Jeruzalem. Pas wanneer de eeuwige tabernakel van God komt (Op21:1-3) zal ook onze gemeenschap met Hem op het volmaakte en intiemste niveau gebracht worden. Ook wij leven nog in een tijdelijke situatie. Daarom zijn de lessen van de tabernakel zo belangrijk voor ons gelovigen vandaag, tijdens onze wandel op aarde, onderweg naar het Vaderhuis. Omdat deze een voorafspiegeling is van wat komt en ons helpt om ons daarop voor te bereiden. Tegelijkertijd leert de tabernakel ons hoe we hier op aarde al een intieme relatie met God kunnen kennen, in deze onvolkomen toestand waarin we nu eenmaal zijn. Als wij onze omgang met God veronachtzamen, gaat ons geestelijk leven vrij snel bergafwaarts en gaat ons praktisch leven meer en meer lijken op dat van ongelovigen. Want het is tijdens het contact met God dat Hij zijn gedachten aan ons openbaar maakt. Hieraan zien wij het belang van de lessen van de tabernakel. Het zijn levenslessen die voeding zijn voor ons geestelijk leven en kracht voor ons praktisch leven. De tabernakel spreekt speciaal tot de gelovigen. God wil bij de zijnen wonen en een relatie met hen onderhouden. Bij de tabernakel gaat het erom of wij gemeenschap hebben met onze Vader en de Heer Jezus Christus. Vaak zien we bij het volk Israël dat ze tijdens hun woestijnreis terugverlangden naar Egypte. Naarmate de reis moeilijker verliep, zien we dat verlangen groeien (vgl. Ex13:17). Ook bij ons kan dat verlangen in ons hart sluipen. Dat is een ernstige belemmering om gemeenschap met God te kunnen hebben. Wanneer het wat moeilijker gaat, moeten we altijd onthouden dat God ons geen kalme reis beloofd heeft maar wel een behouden thuiskomst. Tijdens die reis gaat God met ons mee, in alle omstandigheden. 25


‘Ik zal in hun midden wonen’ Drie maanden waren Mozes en het volk Israël onderweg toen ze aankwamen in de woestijn Sinaï (Ex19:1). Daar zou God hen ontmoeten, Hij zou neerdalen op de berg (19:11,20). Een geweldig gebeuren was dat. Mozes was de enige die echt tot de Heer mocht naderen (Ex24:2,12). In vs12 lezen we dat God Mozes uitnodigde om tot Hem te komen. In vs16 lezen we dat Mozes zes dagen wachtte voordat God tot hem sprak. Hij kreeg tijd om tot rust te komen, alles achter te laten en zich te richten op God en de ontmoeting die Hij met God zou hebben. Pas op de zevende dag riep God Mozes tot Zich om met Hem te spreken. God nodigt ook ons uit om met Hem in gesprek te treden. Daarvoor moeten we net als Mozes ‘de berg beklimmen’ of zoals hij later deed: ‘de ontmoetingstent binnengaan’ (Nm7:89). Door het werk van de Heer Jezus mogen ook wij vrijelijk tot God naderen. Een berg spreekt in de Bijbel vaak van ‘naderen tot God’. En daarvoor moeten we regelmatig alleen de berg beklimmen, de tent binnengaan. Mozes beklom het laatste eind van de berg alleen, omdat de anderen niet mee mochten. Bij ons is dit niet zo, alle gelovigen mogen tot Hem naderen, maar toch is het belangrijk dat we vaak alléén tot God naderen. Om tot God te naderen hoeven wij niet naar een bepaalde vaste plaats te gaan. God is altijd bij ons en als wij ons tot Hem richten, dan is Hij daar. De Heer Jezus zelf liet soms alles en iedereen achter, om zijn Vader te ontmoeten (Mc1:35; 6:46; Lc5:16; 6:12). Hij ging alleen naar een eenzame plaats om te bidden. Als Hij dit nodig had, hoeveel te meer niet wij? Bovendien is God niet iemand die we voor ons karretje kunnen spannen als het ons even uitkomt. Als wij God willen ontmoeten, moeten we bereid zijn om, net als Mozes, tijd voor Hem vrij te maken en alles achter te laten wat ons bezighoudt. Mozes liet alle bezigheden achter om God te ontmoeten. Hij liet daarvoor zelfs zijn taken even over aan anderen (Ex24:14). Zo mogen ook wij stil worden en luisteren naar wat de Heer te zeggen heeft. Dan kunnen wij onze Heer ontmoeten. Dan kunnen wij luisteren naar zijn woorden en de overwegingen van zijn hart leren kennen. In Ex24:18 lezen we dat Mozes de wolk binnengaat en de berg beklimt. Hij blijft daar veertig dagen en veertig nachten. Dan spreekt God met Mozes 26


over de tabernakel. De tabernakel is een tent. Dat is ook de betekenis van het woord ‘tabernakel’: tent, woning. God bepaalde dat deze tent zijn woning zou zijn (Ex25:8; 40:34). Daaraan zien wij het hart van God: Hij wil bij de mensen wonen. Dat was zo voor het volk Israël (Ex25:8; 29:45-46; Lv26:11-12). Dat is ook zo voor ons nu. De Heer Jezus zegt immers in Jh14:23: ‘(…) mijn Vader en Ik zullen bij hem komen en bij hem wonen.’ Hetzelfde geldt voor de toekomst. In Op21:3 staat: ‘(…) Gods woonplaats [tabernakel] is onder de mensen, Hij zal bij hen wonen. Zij zullen zijn volken zijn en God zelf zal als hun God bij hen zijn.’ Wat een belofte voor de toekomst wordt hier gegeven! God wil een relatie onderhouden met ons, mensen. De vraag is of wij, mensen, ook die relatie met Hem willen? God van zijn kant heeft alles in gereedheid gebracht om omgang te kunnen hebben met de mens. De vraag is echter of ook wij, van onze kant, alles in gereedheid willen brengen om Hem te ontmoeten. Let u eens speciaal op Ex29:46: ‘En zij zullen inzien dat Ik, de Heer, hun God ben, die hen uit Egypte bevrijd heeft om in hun midden te wonen.’ God heeft zijn volk verlost om in hun midden te wonen. De reden waarom Hij zijn volk verlost heeft is niet slechts om hen te bevrijden van de slavernij van Egypte, maar om een relatie met hen te kunnen onderhouden. Hun bevrijding was noodzakelijk om dat doel te verwezenlijken. Hebt u uw behoudenis al eens zó bezien? God heeft u gered en verlost omdat Hij een relatie met u wil onderhouden. Wij denken in de eerste plaats vaak aan ons eeuwig heil, ons gered zijn van de hel. God denkt daar natuurlijk ook aan, maar Hij legt de nadruk op het feit dat wij met Hem in relatie zijn gebracht. Die relatie begint bij onze bekering hier op aarde, niet later wanneer we in de hemel zijn. Een van de mooiste bewijzen dat God ondanks alles verlangt naar een relatie met mensen, en er altijd voor zorgt dat dit ook mogelijk is, vind ik in ‘de tent buiten het kamp’ (Ex33:7-11). We hebben zonet gezien dat God met Mozes sprak over de tabernakel. Over de tent waarin God zou wonen te midden van de Israëlieten. Over zijn verlangen om bij dat volk te wonen. Op datzelfde moment toonde het volk hoe onwaardig ze waren om God in hun midden te hebben. Mozes bleef wat te lang op de berg naar hun idee en dus vonden ze dat ze zelf maar eens iets 27


moesten doen (Ex32:1). Ze gaan naar Aäron om voor hen een afgod te maken: een gouden kalf. Dat gouden kalf wordt uitgeroepen tot de god die hen uit Egypte heeft geleid (vs4). Dat is nu precies een afgod: iets dat de plaats krijgt die alleen God toekomt. Een ander voorbeeld van het verlangen naar een afgod dat in de mens leeft, vinden we in Re17:1-6. Daar is een zekere Micha die een gegoten en gesneden beeld laat maken door een zilversmid. Zijn moeder had geld geheiligd aan de Heer om er dat beeld mee te maken. Laten we erop letten dat deze twee afgoden, om het met woorden uit onze tijd te zeggen, een geestelijk sausje krijgen. Het is gemakkelijk om een afgod te herkennen die met God niets te maken heeft. Zo kan een auto, een huis of een hobby een afgod zijn. Maar de gevaarlijkste afgoden zijn die met een christelijk sausje eroverheen. Op hetzelfde moment dat God aan Mozes zijn prachtig plan ontvouwde om bij het volk te kunnen wonen, maakten zij een afgod. En dat niet alleen, er gebeurde nogal wat bij die afgod (Ex32:6,8). God werd toornig op het volk. En toch laat Hij zijn toorn niet los op dat volk. Hij doet iets wonderlijks: Hij opent een deur, een mogelijkheid tot ontmoeting. Ondanks het gebeuren met het gouden kalf mag Mozes een tent spannen buiten de legerplaats. Deze tent is niet de tabernakel, maar het is wel een ontmoetingsplaats tussen God en mensen. Die tent krijgt namelijk de naam: ‘ontmoetingstent’. Ieder die de Heer wilde ontmoeten mocht naar die tent gaan. Wonderbaarlijk is dat! Is dat geen duidelijk bewijs van Gods verlangen om de mens te ontmoeten? Bovendien moeten we bedenken dat God het plan van de tabernakel niet in de kast heeft gelegd. De tabernakel werd gebouwd. Hij is er gekomen en God heeft er zijn intrek in genomen (Ex40:34). Hoezeer dient God er toch voor gedankt te worden dat Hij zijn plan met ons leven niet in de kast legt als wij zondigen. Als God een plan heeft, zorgt Hij ook voor de uitvoering ervan. Zo mogen we Hem zien als de God die zijn raadsbesluiten tot uitvoer brengt en zijn welbehagen doet (Js46:10 NBG). Ook in ons kleine leventje. De tabernakel in het midden Wanneer de Israëlieten hun tentenkamp opzetten, stond de tabernakel in het midden (Ex25:8; 29:45; Nm2:2). In elke windrichting stonden er dan drie stammen omheen (Nm2 en 3). 28


In het noorden: Dan, Aser en Naftali. In het oosten: Juda, Issachar en Zebulon. In het zuiden: Ruben, Simeon en Gad. In het westen: Efraïm, Manasse en Benjamin. Deze stammen vormden de grote cirkel rond de tabernakel. Er werd ook nog een kleinere cirkel gevormd door Mozes, Aäron en zijn zonen (priesters) en de Levieten. In het noorden: de zonen van Merari (Levieten). In het oosten: Mozes, Aäron en de zonen van Aäron (priesters). In het zuiden: de zonen van Kehat (Levieten). In het westen: de zonen van Gerson (Levieten). Ook wanneer het volk opbrak reisde de tabernakel in het midden (Nm2:17). Waar plaatsen wij de Heer Jezus Christus en God in ons leven, in het centrum of ergens aan de buitenkant? Staan de dingen van God in het middelpunt van onze belangstelling? Eigenlijk nog beter: staan God zelf en de Heer Jezus Christus in het middelpunt van onze belangstelling? De ‘dingen van God in het midden’ kunnen we zien aan de tabernakel die in het midden van de legerplaats staat. ‘De Heer Jezus Christus in het midden’ kunnen we zien aan de ark van het verbond met het verzoendeksel die in het midden van de tabernakel staat. Het verzoendeksel is een beeld van de Heer Jezus Christus. In Rm3:25 wordt gesproken van een ‘genadetroon’ (TE; ‘middel tot verzoening’ in NBV, ‘zoenmiddel’ in de NBG). Het woord dat hiervoor in het Grieks gebruikt wordt is hilasterion. Dat woord komt overeen met het woord dat gebruikt wordt voor het verzoendeksel in Ex25:17-22. Christus Jezus is door God gesteld tot de Genadetroon voor de mens. Later meer daarover. Hier is het voldoende te weten dat de Heer Jezus voor ons gestorven is en ons daardoor verzoend heeft met God (Rm5:10). Wout van Wijngaarden citeert in zijn boek Jezus in het midden de volgende uitspraak van de gelovige Joden: Het centrum van het heelal is de aarde. Het centrum van de aarde is Israël (Ez38:12). Het centrum van Israël is Jeruzalem (Zc14:17). Het centrum van Jeruzalem is de berg Moria (2Kr3:1). Het centrum van de berg Moria is de 29


tempel. Het centrum van de tempel is het ‘allerheiligste’. Het centrum van het ‘allerheiligste’ is de ark van het verbond. Het centrum van de ark is het verzoendeksel. Na zijn opstanding verscheen Jezus aan zijn discipelen en kwam ‘in hun midden’ (Lc24:36; Jh20:19,26). De Heer Jezus belooft dat wanneer mensen samenkomen in zijn naam, Hij dan ‘in hun midden’ is (Mt18:20). Hij wil ‘in het midden van de gemeente’ zijn (Ps22:23; Hb2:12). Hij zal ‘in het midden’ van zijn volk zijn wanneer het hersteld wordt (Js12:6; Ez34:24; Jl2:27; Sf3:15,17; Zc2:10,11). Ook in de hemel wordt Hij ‘in het midden’ gezien (Op1:12; 5:6). In verleden, heden en toekomst neemt Hij de plaats ‘in het midden’ in. Op aarde en in de hemel neemt Hij de plaats ‘in het midden’ in. Plaatsen wij Hem in de gemeente ook ‘in het midden’? Dit is zo ontzettend belangrijk. Veel te vlug lijken andere zaken die plaats in te nemen: gewoonten of tradities, muziek, lering, een leuke sfeer… Al die dingen kunnen belangrijk zijn, maar ze hebben geen recht op de plaats ‘in het midden’. We moeten ons niet in de eerste plaats afvragen hoe we meer mensen naar onze samenkomsten kunnen krijgen. We moeten ons allereerst bezinnen op de vraag hoe we de Heer Jezus Christus ‘in het midden’ van al onze samenkomsten kunnen plaatsen en Hem kunnen laten zien. In Nm2:2 staat dat de Israëlieten zich moesten legeren rondom de ontmoetingstent. Dit betekent dat éérst de plaats van de tabernakel bepaald moest worden! Hoe konden de Israëlieten anders weten waar ze hun tenten moesten opslaan? Eerst moest de plaats van de tabernakel bepaald worden, daarna van de tenten van de Israëlieten. Die moesten ‘op enige afstand ervan’ worden neergezet. Een overijverige Israëliet die alvast zijn tent neerzette, zou wel eens pech kunnen hebben en zijn tent moeten verplaatsen. Als besloten werd om de tabernakel op een plaats te zetten waardoor zijn tent er te dicht bij zou staan, betekende dat: plaatsmaken. En ook als zijn tent bleek te staan op een plaats waar een andere stam zich moest legeren, hield dat in: plaatsmaken. Het is wijs om de plaats van God in ons leven tijdig te bepalen. Dan kunnen we de andere dingen in ons leven een juistere plaats geven. 30


Denk bijvoorbeeld maar aan het kiezen uit werkaanbiedingen: een baan waarbij je meer verdient maar ook op zondagmorgen moet werken of nooit meer naar de Bijbelstudie of bidstond kunt, of een baan waarbij je minder verdient maar die mogelijkheden wel houdt. Wordt de keuze niet bepaald door de plaats die God heeft in je leven? Een ander voorbeeld is de sportclub. Wat als de voetbalwedstrijden van je club op zondagmorgen gespeeld worden of als de training op dezelfde avond valt als de bidstond? Natuurlijk zal de plaats die de Heer heeft in ons leven nog gaan verschuiven, en hopelijk groter worden. Toch kunnen heel wat keuzes vrij vlug gemaakt worden. Jonge gelovigen (biologisch of geestelijk) zullen al snel leren dat God steeds meer ruimte in hun leven wil krijgen. Oudere gelovigen dienen hen hierover te onderwijzen en hen dit voor te leven. Het is jammer als gelovigen tijd en energie investeren in zaken die later toch minder belangrijk worden of verdwijnen. Alles, werkelijk alles, diende gelegerd te worden rondom en op een juiste afstand van de tabernakel. Pas als we de plaats van God in ons leven ontdekken, kunnen we de rest van ons leven verder inrichten. Ik wil drie overwegingen bespreken die hierbij kunnen helpen: Wat is belangrijk? Wat is waardevol? Wat is opvallend? Belangrijk Wat in het midden staat is belangrijk. Denk maar aan de uitdrukking ‘in het midden van de belangstelling staan’. Ieder van ons is elke dag bezig met van alles en nog wat: werk, hobby’s, klusjes in huis, verzorging van de tuin, e.d. Is het niet belangrijker om ook elke dag met God bezig te zijn? Natuurlijk kunt u tijdens al die andere bezigheden ook met God bezig zijn. Zo kan ik ook de hele dag door met mijn vrouw samen bezig zijn terwijl wij allerlei dingen doen, maar de beste tijd samen komt pas als we tot rust komen van onze dagtaken en ‘tijd met elkaar’ doorbrengen. Dan zien we wat de ander bezighoudt, dan leren we naar elkaar luisteren, dan staat mijn vrouw in het middelpunt van mijn belangstelling. Zo is het ook met God en ons. We moeten momenten hebben waarin God in het middelpunt van onze belangstelling staat. Dan heeft God onze volledige en onverdeelde aandacht. Vindt u zulke tijd met God echt belangrijk en hoe zorgt u daarvoor? 31


Waardevol Wat in het midden staat is waardevol. Stel u eens zo’n zwervend volk voor. Het trekt van de ene plaats naar de andere door de woestijn met overal volken die hen liever zien gaan dan komen. Zo zijn er de Amalekieten die Israël aanvallen (Ex17:8-16). Dan is het heel verstandig om dat wat beslist veilig moet zijn in het midden van het legerkamp te plaatsen. Denk ook aan een kasteel in de Middeleeuwen. De woning van de kasteelheer bevond zich altijd op de veiligste plaats van het kasteel. De Heer Jezus zegt tegen zijn discipelen bij zijn hemelvaart: ‘Gaat dan heen (…) hen lerend te bewaren alles wat Ik u heb geboden’ (Mt28:19, TE). Er staat niet iets als ‘gehoorzamen, ‘doen’ of ‘volbrengen’. Dat hoort er natuurlijk ook bij, maar de nadruk ligt op het ‘bewaren’. De woorden van de Heer Jezus zijn op zichzelf al zo kostbaar dat ze bewaard moeten worden. Bewaren betekent niet dat ze ergens weggestopt worden achter slot en grendel: uw bijbel in een kluis. Het gaat er juist om dat ze gekoesterd worden en in de gedachten aanwezig zijn. Het gaat erom dat de woorden van de Heer Jezus gelezen en gesproken worden, net zoals een kind zijn favoriete boekje steeds wil herlezen of zijn favoriete filmpje steeds weer wil zien. De gemeenschap met God is iets dat geweldig kostbaar is voor de gelovige. Maar het is ook iets dat zo vaak bedreigd wordt; dat het zo snel dreigt te verliezen van allerlei andere bezigheden. Voor heel veel dingen hoeven we geen tijd vrij te maken, ze krijgen automatisch de tijd die ze vragen. Maar we kunnen vaak zo moeilijk tijd vrijmaken voor gemeenschap met God, eigenaardig is dat. Zonder die gemeenschap is er geen voeding voor ons geestelijk leven, en toch… We doen er goed aan om erover te waken dat we gemeenschap hebben met God. We doen er goed aan om bij het invullen van onze agenda de ‘tijd voor God’ niet te vergeten. Hierbij moeten we ook de vraag stellen: hoeveel plaats en ruimte krijgt God in ons leven? De tenten van de Israëlieten waren veel kleiner dan de tent van God. De omheining van de tabernakel was 100 bij 50 el (Ex27:9-12). Eén el komt ongeveer overeen met een halve meter. De omheining was dus 50 bij 25 meter en het grondoppervlak van de tabernakel was dus 1250 m². Hoe almachtig God ook is, Hij werkt in ons leven met de ruimte die wij Hem 32


geven. God gaat in ons leven niet tekeer als een veroveraar die elk verzet tegen uitbreiding van zijn gebied bloedig neerslaat. Hij wil wel uitbreiding van zijn gebied in ons leven, maar Hij wil dat wij dat samen met Hem willen. En Fp2:13 toont aan dat Hij zelfs dát verlangen in ons hart legt (vgl. Ps27:8). Hij kent ons beter dan wij onszelf kennen. Uit onszelf zijn we vaak niet geneigd om Hem alle ruimte te geven, maar Hij weet dat dat nodig is voor ons. Zo werkt Hij ‘achter de schermen’, liefdevol, aan ons om de ruimte voor Hem in ons leven te vergroten. Hij wil dat wij Hem die ruimte geven en er samen met Hem van genieten. Veel gelovigen laten God alleen toe bij hun ‘geestelijke activiteiten’. We willen graag dat Hij erbij is tijdens de samenkomst van zondagmorgen, en ook wel bij de Bijbelstudie tijdens de week, en als het heel goed is krijgt Hij ons zelfs naar de bidstond gesleurd, zoals dat op een plaatje wordt uitgebeeld dat u misschien wel eens gezien hebt. Maar God wil er ook bij zijn als u gaat werken, Hij wil meegaan naar het wekelijkse sportuurtje of als u op reis gaat. Ook op die plaatsen wil Hij uw leven gebruiken tot zijn eer. Of hebt u liever niet dat uw collega’s op uw werk weten dat u christen bent? En als ze daar dan toch achter komen, hoopt u dan maar dat ze u niet al te veel vragen stellen? Als dat zo is, dan is dat een verloren ruimte in uw leven. Hetzelfde geldt voor uw sportclub, voor uw woonomgeving en voor de mensen die u op reis ontmoet. Opvallend Wat in het midden staat is opvallend. Als u in één oogopslag, van boven af, het hele tentenkamp van de Israëlieten zou kunnen overzien, dan zou uw oog onmiddellijk vallen op de tabernakel. Die speciale tent helemaal in het midden, waar voortdurend vuur brandt, en waar alle andere tenten op enige afstand van staan. Die tent in het midden is erg opvallend en daardoor ook erg uitdagend voor de nieuwsgierigen. Wat zou het geweldig zijn als onze relatie met God zo zichtbaar zou zijn in ons dagelijks leven! En als die zichtbare relatie de nieuwsgierigheid van de mensen om ons heen zou prikkelen! En stel u voor, dat onze relatie met God dan ook nog eens uitnodigend en aantrekkelijk zou zijn voor die mensen! Dat zou nog eens wat zijn! Het begint er allemaal mee dat u zélf een intense relatie met God hebt, of daarnaar verlangt, en daarin uw levensvreugde, uw 33


levenskracht, uw levensdoel en uw levensvervulling vindt. Zoals we zingen in een bekend lied: ‘Heer, U bent mijn doel’ (vgl. Fp3:14). Dan zal het in ons leven zo zijn dat ‘Hij niet onopgemerkt kan blijven’ (zie Mc7:24). Als je gepassioneerd bent over iets, dan kun je daar toch niet over zwijgen. Als je iets fantastisch hebt meegemaakt, dan moet je daar toch wel over spreken. Denk maar eens aan een dolverliefd stelletje. Die zwijgen ook niet over elkaar. ‘Als ik denk: Ik wil hem niet meer noemen, niet meer spreken in zijn naam, dan laait er in mijn hart een vuur op, dan brandt het in mijn gebeente. Ik doe moeite om het in bedwang te houden, maar ik kan het niet’ (Jr20:9). Kent u dat gevoel (nog)? Lijkt dit niet enorm op wat in de Bijbel ‘de eerste liefde’ genoemd wordt (zie Op2:4, NBG)? Kunnen gelovigen in hun eerste liefde over hun Verlosser zwijgen? Misschien stond de Heer Jezus in de tijd van die eerste liefde wel meer in het midden dan nu. Hoe staat de Heer Jezus nu bij u ‘in het midden’? Gedreven harten God wil zo graag dat wij, net als Hijzelf, verlangen naar die gemeenschap. In het Oude Testament kon iemand die de Heer wilde dienen een vrijwillige gelofte afleggen: de gelofte van het nazireeërschap (Nm6:2). Als iemand de Heer wilde bedanken dan kon hij vrijwillig een offergave aanbieden (Lv1:2). Evenzo dwong God de Israëlieten niet tot het geven van de materialen die nodig waren om de tabernakel te bouwen, het was een vrijwillige zaak (Ex25:2; 35:5,21-29; 36:2, NBG). Er staat ‘wiens hart hem dringt’, ‘gewillig van hart’, ‘wiens hart hem dreef’ en ‘wiens geest hem drong’. En wat werden ze gedreven door hun hart en geest! Ze waren zo blij dat God tussen hen wilde wonen dat ze met overvloed gaven voor de bouw van Gods huis. In Ex36:2-7 staat dat het volk meer bracht dan nodig was. Al de vaklieden kwamen dat melden aan Mozes. Het volk moest weerhouden worden om nog meer te brengen, want er was te veel! Wat een genade van God is hier werkzaam in deze harten. Ze ervaren het geven voor de tabernakel als een voorrecht; het was geen last maar een lust. Hoe verlangden ze ernaar dat God bij hen zou wonen. Hebben wij ook zo’n verlangen naar méér ‘God in ons leven’? Moge God in zijn rijke genade ook in ons hart bewerken dat wij zo’n verlangen krij34


gen naar meer gemeenschap met Hem, totdat wij met Paulus kunnen zeggen: ‘want voor mij is leven Christus’ (Fp1:21) en ‘ik acht alles schade omdat de kennis van Christus Jezus, mijn Here, dat alles te boven gaat’ (Fp3:8 NBG). Of met David: ‘Uw nabijheid, Heer, wil ik zoeken’ (Ps27:8). Mag het ons ook iets kosten? Materiaal Voor de bouw van de tabernakel was veel materiaal nodig (Ex25:3-7; 38:2131). Dat kostte de Israëlieten wel iets, vrij veel zelfs. Veel meer dan hun eigen tent gekost had. Het materiaal dat gebruikt werd, was het beste van het beste: goud, zilver, koper, edelstenen, kostbare stoffen, specerijen, dierenvellen, olie en duurzaam hout. Het ging immers om Gods woning. Wanneer je omrekent wat het gebruikte goud, zilver en koper in onze tijd waard zou zijn, kom je aan duizelingwekkende getallen. De waarde van het goud komt uit op ongeveer 6,7 miljoen euro; de waarde van het zilver op ongeveer 625.000 euro, en de waarde van het koper op ongeveer 4500 euro. De totale waarde van die drie grondstoffen alleen al komt dus uit op meer dan 7,3 miljoen euro. Alle andere materialen, zoals de honderden meters stoffen en de edelstenen, zijn dan nog niet eens meegerekend. Bovendien hadden de Israëlieten nog meer gegeven dan nodig was. Waren de offergaven voor de bouw van Gods huis, de gemeente (Ef2:22), nog maar steeds zo overvloedig. Waar haalde het volk al die materialen vandaan? Ze hadden immers 430 jaar in Egypte gewoond (Ex12:40,41), waarvan een lange tijd als slaven (Ex1:11-14). Toch gaven zij alles wat nodig was. Het was God zelf die hen voorzien had van alles wat nodig was. In Ex3:21-22 en 12:35,36 lezen we hoe de Israëlieten de Egyptenaren ‘beroofden’. Op het woord van Mozes vroegen de Israëlieten om goud, zilver en klederen. God zorgde ervoor dat de Egyptenaren dit alles gaven. De Israëlieten hadden het voor zichzelf kunnen houden, maar dat deden ze niet; ze gaven het voor de bouw van de tabernakel. God gaf het hun, en het was hun verantwoordelijkheid om het bereidwillig terug te geven aan Hem. Wanneer David het materiaal voor de tempel bijeengebracht heeft, komt hij in zijn loflied ook tot deze erkentenis: ‘Alles is van U afkomstig, en wat wij U schenken komt uit uw hand’ (1Kr29:14) en ‘Heer, onze God, al deze 35


rijkdom die we bijeengebracht hebben om voor U een tempel te bouwen voor uw heilige naam, komt uit uw hand en aan U dragen wij die op’ (vs16). Hebben ook wij niet alles wat wij bezitten van de Here gekregen? ‘Wat hebt gij, dat gij niet ontvangen hebt?’ (1Ko4:7 NBG). Misschien denkt u: ik werk er toch voor! Maar wie heeft u de mogelijkheden gegeven om te werken? Er zijn veel mensen die niet kunnen werken of die hard moeten werken en toch maar weinig verdienen. Net zoals het voor de Israëlieten de vraag was of zij hun bezit aan God gaven, en zoals het voor David de vraag was of hij het aan God gaf, is dat ook de vraag voor ons. Geven wij van wat wij uit zijn hand ontvangen hebben aan Hem terug? God wil graag dat wij Hem ook met onze portemonnee dienen. Hoe kunnen uw middelen ten dienste staan van God? Ook in het Nieuwe Testament zien we een voorbeeld van zo’n bereidwillig geven. De gelovigen in Macedonië gaven hun geld met blijdschap en in overvloed (2Ko8:3,4). Net als van de Israëlieten in de woestijn (zie ook Dt15:7-11) kunnen we nog wel wat leren van de gelovigen in Macedonië. Van hen lezen we dat ze meer gaven dan ze konden en dat ze met aandrang en uit eigen beweging vroegen om te mogen geven. Paulus stelt voor om elke eerste dag van de week iets weg te leggen (1Ko16:2). Dat betekent: al iets wegleggen aan het begin van de week, niet aan het einde van de week wanneer er alleen nog een restantje overblijft, áls dat al het geval is. Velen van ons krijgen éénmaal per maand hun loon. Dat is het moment waarop we moeten beslissen hoeveel we aan het werk van de Heer besteden. Hoe jammer is het wanneer de giften van gelovigen een afgeperste gift zijn en geen gulle gave (2Ko9:5-7). Tot nog toe ging het enkel over het materiële aspect van het geven, er is echter ook nog een ander aspect. Arbeid, energie en inzet Voor de bouw van de tabernakel was ook arbeid, energie en inzet nodig (Ex35:30-39:32). Ook daaraan was er bij de Israëlieten geen gebrek. Onder de leiding van Besaleël en Oholiab werd het werk gedaan (Ex31:1-11; 35:30-36:2) samen met alle mannen die kunstvaardig waren. Ook kunstvaardige en bedreven vrouwen werkten mee (Ex35:25,26). Merk op dat er hier ook telkens bij staat: ‘alle mannen en vrouwen wier hart hen drong’ (NBG). Ze wilden 36


maar al te graag meewerken, zo blijkt. Wat een voorrecht was het om mee te mogen en kunnen bouwen aan de woning van God op aarde. Hoe schrijnend zijn de woorden van Jezus hiermee vergeleken, wanneer Hij moet zeggen: ‘De oogst is groot, maar er zijn weinig arbeiders’ (Mt9:37; Lc10:2). Misschien denkt u: maar ik kan niets. Dan moet u Ef4:16 maar eens lezen: alle leden van het lichaam zijn nodig – ‘álle gewrichtsbanden, íéder deel’. Ook hier geldt het principe: ‘het behoort U toe en wij geven het U uit uw hand’. Alles wat wij hebben – al onze mogelijkheden, vaardigheden, talenten, relaties en gaven – hebben wij van God gekregen. God kan alles gebruiken voor zijn dienst. Het maken van het fijne linnen dat gebruikt wordt bij de bouw van de tabernakel, is een vaardigheid die de Israëlitische vrouwen geleerd hadden in Egypte. Zo kan God ook ónze natuurlijke talenten gebruiken en dat wat we tijdens ons leven geleerd hebben. Hij heeft ons het immers allemaal gegeven of ons in staat gesteld om het te leren. God kan iedereen gebruiken voor zijn dienst. Besaleël kwam uit de stam Juda; dit is de stam die als eerste opbrak wanneer het volk op pad ging (Nm2:9). Oholiab kwam uit de stam Dan; dit is de stam die als laatste opbrak (Nm2:31). Kiest God niet uit wie Hij wil? Zou God onmachtig zijn om iedereen te gebruiken, ook u? Waren Mozes of David uit zichzelf misschien zulke helden? Deelt de Geest niet uit zoals Hij wil (1Ko12:11)? Luister naar Paulus: ‘Niet dat wij vanuit onszelf zo bekwaam zijn dat we dit als ons eigen werk kunnen beschouwen; onze bekwaamheid danken we aan God. Hij heeft ons geschikt gemaakt om…’ (2Ko3:5,6a). De voorwaarde is echter dat we uitzoeken welke taak God voor ons persoonlijk heeft. God wil ons immers voor díé taak bekwaam maken en daar moeten we dus zien achter te komen. Zowel bij de gelijkenis van de talenten (Mt25:14-30) als bij die van de ponden (Lc19:1126) is het niet in eerste instantie de vraag wat u gekregen hebt. De vraag is wat u ermee gedaan hebt. Het werk voor God is niet altijd gemakkelijk. Soms ziet u maar weinig of zelfs helemaal geen resultaat. Soms moet u veel tijd en energie investeren om ook maar iets te bereiken. Soms is er tegenstand of misschien zelfs spot. Het hout dat de Israëlieten moesten gebruiken, acacia- of sittimhout, is hard 37


en moeilijk te bewerken hout. Misschien ziet u pas na veel arbeid en tijd resultaat. De Israëlieten hebben negen maanden hard gewerkt en gebouwd aan de tabernakel. Misschien zult u zelfs pas resultaat zien wanneer u in de hemel komt. Maar God zal u belonen voor alle arbeid die u verricht hebt. Een zeer bemoedigend en troostend vers vind ik Hb6:10: ‘Want God is niet zo onrechtvaardig dat Hij vergeet wat u hebt gedaan, hoeveel liefde u aan zijn naam hebt betoond door sinds jaar en dag steun te verlenen aan de gelovigen.’ Zijn rechtvaardig zijn wordt hier verbonden met zijn oog hebben voor ons werk. Als dat niet zeker is! En in Mt10:42 staat: ‘(…) die zal zeker beloond worden’. Een ander hoopvol vers is: ‘Want ik ben er zeker van, dat het lijden van de tegenwoordige tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid, die over ons geopenbaard zal worden’ (Rm8:18 NBG). Het werk van ons grote Voorbeeld, de Heer Jezus Christus, was ook niet gemakkelijk. Integendeel, het was de moeilijkste weg die een Mens ooit bewandeld heeft! Door lijden tot heerlijkheid, dat was de weg van Jezus Christus (vs17). Dat is ook onze weg. Wat een heerlijkheid zal dat zijn, daar zien we toch naar uit?! Tijd Ook onze tijd hier op aarde is een geschenk van God. Ons leven is een geschenk: wat hebt u gepresteerd om geboren te mogen worden? Niets! God heeft u geboren laten worden omdat Hij precies u gewild heeft (vgl. Ps22:10; Jr1:5). Wat doen we ermee? Gebruiken we ons leven ten dienste van Hem of ten dienste van onszelf? Onze tijd hier op aarde is maar kort. Job wist het: ‘ons leven op aarde is zo vluchtig als een schaduw’ (Jb8:9b, vgl. 7:6,16). Ook David wist het: ‘Geef mij weet van mijn einde, Heer, van de maat van mijn levensdagen, laat mij weten hoe vergankelijk ik ben. U maakte mijn dagen een handbreed lang, mijn levensduur is niets in uw ogen, niet meer dan lucht is het bestaan van een mens, niet meer dan een schaduw zijn levenspad’ (Ps39:5-7a). Ps102:12 spreekt over een ‘langgerekte schaduw’ (NBG). Weet en beseft u het? Wat is uw tijd hier op aarde vergeleken met de eeuwigheid? En toch is uw tijd hier op aarde van cruciaal belang voor die eeuwigheid! ‘Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. Verzamel schatten in de hemel, daar vreten mot noch roest ze weg, daar breken 38


geen dieven in om ze te stelen’ (Mt6:19-20). De schatten die een mens hier op aarde verzamelt raakt hij vroeg of laat toch kwijt, ze gaan naar iemand anders (zie Pr2:18). De schatten in de hemel zijn anders, die zijn eeuwig. Mag ik het u nogmaals vragen: wat doet u met uw korte tijd hier op aarde? Wordt uw hart gedrongen? Wordt uw hart gedrongen om alles wat u hebt en kunt ten dienste te stellen van Hem? Als dat zo is, dan is dat zuiver genade van God (2Ko8:1). Als dat níét zo is maar u dat eigenlijk wel wilt, dan kunt u met dat verlangen naar God gaan. Hij is het die u die genade kan schenken: ‘het is God die zowel het willen (verlangen) als het handelen (de kracht om dat verlangen uit te werken) bij u teweegbrengt’ (Fp2:13). Ook David wist dit maar al te goed, en hij beleed over het willen: ‘van Uwentwege zegt mijn hart…’ (Ps27:8 NBG). Over het werken schrijft Jesaja: ‘alles wat wij deden, hebt U voor ons gedaan’ (Js26:12). U moet u er alleen voor openstellen, dat is uw verantwoordelijkheid. De gemeente wordt omschreven als een woning en ook als een lichaam. Over de gemeente als woning hebben we het straks. Eerst wil ik iets zeggen over de gemeente als lichaam (Ef4:12vv.). Is het geen ongelofelijk voorrecht om een ‘lichaamsdeeltje’ te mogen zijn van het lichaam van Christus? Een lichaamsdeeltje dat mag functioneren. Zou het lichaamsdeeltje dan niet zijn uiterste best doen? Elke cel in het lichaam is belangrijk, sommige voor de geboorte, andere tijdens het kind-zijn, en nog andere later. Sommige cellen functioneren zichtbaar: huidcellen die voor bescherming zorgen. Andere cellen functioneren onzichtbaar: hartspiercellen die voor de geleiding van prikkels zorgen. Maar alle zijn ze belangrijk, ook al is de functie erg verschillend. De stam Levi was de stam die God had uitverkoren om volledig aan Hem toegewijd te zijn. De Levieten werden gezien als Gods eigendom; zij behoorden Hem toe (Nm3:12) in plaats van alle eerstgeboren Israëlieten (Nm3:13; Ex13:1; 22:28). Zij kregen geen erfdeel, maar de Heer zelf is hun erfdeel (Jz13:33 NBG). Daarom waren zij verantwoordelijk voor de zorg bij het afbreken, vervoeren en opzetten van de tabernakel (Nm1:50). Levi had drie zonen: Gerson, Kehat en Merari. Elk hadden ze de zorg voor een bepaald onderdeel van de tabernakel (Nm3:23-37). 39


Naast de Levieten waren ook Aäron en zijn zonen afgezonderd voor de dienst van de Heer om priesters te zijn (Ex29:4-9). God is soeverein in het uitkiezen van zijn dienstknechten. Sommigen worden geroepen om fulltimer te zijn, anderen parttimer, nog anderen dienen slechts sporadisch door bijvoorbeeld af en toe een Bijbelstudie of preek te houden. Ik noem hier nu Bijbelstudie en prediking als voorbeeld, maar er is natuurlijk nog heel veel ander werk te doen: aanbidding, musiceren, ziekengenezing, pastoraat, praktisch werk, organisatorisch werk, enz. De dienst van sommigen strekt zich uit over de gehele wereld of het gehele land, anderen zijn beperkt tot de eigen gemeente. Misschien bent u een soort dienaar, zoals hierboven beschreven. Misschien hebt u geen uitgesproken taak en voelt u zich daar niet goed bij. Dan wil ik u drie dingen zeggen: (1) De eerste dienst ligt in uw gezin. Getuigen, evangeliseren en onderwijzen wie de Heer Jezus is moet allereerst thuis gebeuren. Het is belangrijk dat een vader aan zijn kinderen toont wat een ‘goede vader’ is. Veel mensen kunnen zich geen beeld meer vormen van wat een goede vader is. Hoe zullen zij zich dan een beeld vormen van hoe de goede Vader is? (2) U kunt dienen door het geven van een financiële bijdrage aan uw gemeente, aan individuele werkers, aan zendelingen of aan christelijke organisaties. Zonder financiën zouden die diensten niet kunnen bestaan. De Israelieten die niet praktisch konden meewerken, konden altijd nog iets geven. Daardoor hielpen ze eigenlijk wel weer. God zij dank zijn er nog giften voor het werk van de Heer. Kunt u niet veel geven? Vele kleintjes maken ook een grote. Misschien heeft God u wel gezegend op uw werk, zodat u de gemeente zou kunnen steunen en helpen bouwen met uw financiële bijdragen. (3) Een zeer belangrijke dienst die heel vaak vergeten wordt, is wat Paulus noemt: het dienen met de geest (Rm1:9-10). Het gaat hier over voorbede in alle stilte waarbij je mensen in je gebeden gedenkt en voor het aangezicht van God brengt (zie 1Ko1:11; Fp1:4). Hoezeer heeft de gemeente toch behoefte aan zulke dienstknechten! Een hefoffer We hebben reeds gezien dat de Israëlieten vrijwillig gaven (Ex35:21,24). De NBV spreekt van een ‘geschenk voor de Heer’. SV spreekt hier van een ‘hefof40


fer’. Het gaat over het aanbieden van iets aan God. Dat gebeurde op een vrijwillige basis: ‘wiens hart zich vrijwillig bewegen zal’ zoals SV het weergeeft (‘van harte bereid’ in NBV). Een hefoffer is een offer dat opgeheven wordt naar God om daarmee duidelijk te maken dat het aan God gegeven en toegewijd wordt (vgl. Nm18:26). Het werd gegeven door hen die het van harte wilden geven. Ik stel mij dat plastisch voor alsof je hart je dringt in je binnenste. Kent u dat gevoel? Alsof u precies op het punt staat iets te krijgen waar u al zo lang naar verlangt, of als er iets gaat gebeuren waar u al zo lang op hebt gewacht. Het lijkt wel alsof uw hart bonst onder uw ribben op zo’n moment. Datgene waarvoor er liefde in ons hart is, dat drijft ons leven! De Israëlieten waren in hun hart geraakt door het verlangen van God om bij hen te wonen. In Ex36:3 wordt gesproken over ‘het ganse hefoffer’ (SV; ‘alle geschenken’ in NBV; ‘gehele heffing’ in NBG). Dit is alle individuele hefoffers samen. De gemeente van Christus brengt alleen maar haar ‘ganse hefoffer’ aan God als elke gelovige zijn of haar eigen volledige hefoffer brengt. Hoe brengt u alvast uw eigen ‘ganse hefoffer’? Het is goed om te kijken naar ons grote Voorbeeld: de Heer Jezus Christus (vgl. Jh13:15). Hij kwam niet om geld of materiële dingen te geven, Hij kwam om Zichzelf te geven ( 1Ti2:6). ‘Toen heb Ik gezegd: “Hier ben Ik”, want dit staat in de boekrol over Mij geschreven: Ik ben gekomen, God, om uw wil te doen’ (Hb10:7; merk op dat dit vers voorkomt in een context van ‘offeren’ vs5-6). De wil van de Vader te doen was voor Hem als voedsel (Jh4:34). Hij gaf geen afgeperste gift, maar gaf Zichzelf als een milde gave, volledig vrijwillig. ‘Tenslotte kent u de liefde die onze Heer Jezus Christus heeft gegeven: Hij was rijk, maar is omwille van u arm geworden opdat u door zijn armoede rijk zou worden’ (2Ko8:9). Hij leefde nooit voor Zichzelf, voor zijn eigen gemak of plezier. Hij verzamelde geen rijkdom. ‘De vossen hebben holen en de vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste leggen’ (Mt8:20). Ja, dit staat in het evangelie van Matteüs dat Hem voorstelt als de Koning, als Diegene die er recht op heeft om als koning ontvangen en behandeld te worden. Maar zo wilde Hij hier toen niet op aarde zijn. (Dat zal in de toekomst wel gebeuren!) Hoewel Hij alles kon bezitten, had Hij niets. Zó wilde Hij hier op deze aarde zijn. Dat was zijn éígen keuze; Hij werd er 41


niet toe gedwongen. Denken we daar wel eens over na? En als u zo over Hem nadenkt, hoe prikkelt dat u dan tot navolging? Hij leefde toegewijd aan God en dat voor de volle honderd procent. Alle gevolgen daarvan nam Hij erbij. Hij was het ware offer voor God. Daarom staat er: ‘branden reinigingsoffers behaagden U niet’ (Hb10:6). Maar hier is er Eén in wie God zijn volledig welbehagen kon vinden, hier is het ware ‘Hefoffer’: geheven en goedgekeurd. Wat een bereidwilligheid zien wij toch bij onze Heer en Heiland. Mag er bij ons ook bereidwilligheid gevonden worden? Willen wij ook die gezindheid in ons leven toelaten (Fp2:5-7)? De Bijbel roept ons op om ons hele leven aan Hem toe te wijden: ‘Broeders en zusters, met een beroep op Gods barmhartigheid vraag ik u om uzelf als een levend, heilig en God welgevallig offer in zijn dienst te stellen, want dat is de ware eredienst voor u’ (Rm12:1). ‘Uzelf’ betekent hier ons ‘hele bestaan’. Dat is dus ons hele leven en alles wat daarin is. Eigenlijk is Rm12:1 in wezen een vraag aan ons om de laatste woorden van Hb10:7 op onszelf toe te passen: zie, hier ben ik, om uw wil, o God, te doen. De Israëlieten gaven met een vrijwillig hart, maar er werd ook gevraagd om actie: de handen uit de mouwen steken. En dat deden de Israëlieten ook wel degelijk (Ex36:3). Wij christenen praten vaak ‘veel over…’, maar doen vaak ‘weinig aan…’. Hoe kunt u de handen uit de mouwen steken en God dienen? ‘Een heiligdom voor Mij maken’ Er worden vijf verschillende benamingen voor deze woonplaats van God gebruikt. Het gaat over dezelfde woonplaats, maar elke naam legt een verschillend accent. Het is niet de bedoeling om hier een uitgebreide bespreking te geven van elke benaming, ik wil ze alleen even aanstippen. Het is wel belangrijk om erop te letten dat het hoofdaccent ligt op de ontmoeting tussen God en mensen. Als we de woning van God als een heiligdom gaan bespreken, mag u dat niet vergeten. Deze vijf benamingen zijn: 1. Een heiligdom (Ex25:8); het is immers de woonplaats van een heilig God (o.a. Ps99:3,5,9). 2. De tabernakel (o.a. Ex25:9). Hierbij mogen we denken aan zijn woning als een verblijfplaats onder het volk. 3. Een tent (Ex26:36). Een huis staat op een vaste plaats, terwijl een tent opgezet wordt op tijdelijke verblijfplaatsen. 42


4. De ontmoetingstent (Ex29:42; 30:26). Hierbij ligt het accent op de woning als de plaats waar God zijn volk kon ontmoeten. Bij deze naam mogen we bedenken dat God het verlangen heeft dat gelovigen bij elkaar komen om samen gemeenschap te hebben met Hem. 5. De tabernakel der getuigenis (Ex38:21 NBG en SV). De NBV geeft hier ‘de tent waarin de verbondstekst bewaard werd’. Hierbij mogen we denken aan de ark in het allerheiligste met daarin de twee stenen platen. De ark en de stenen platen krijgen vaak de toevoeging ‘met de verbondstekst’ of ‘van het verbond’ (zie bijv. respectievelijk Ex25:22 en Ex31:18). Een heiligdom Zoals gezegd gaat het hier over de woning van God als een heiligdom. De tabernakel was een heiligdom, de plaats waar een heilig God ging wonen (Ex25:8, vgl. 2Kr8:11). Alles wat van of voor God is, hoort dan ook heilig te zijn. In de Bijbel wordt gesproken over heilige grond, heilige berg, heilige stad, heilige tempel, heilige sabbatsdag, heilig water, heilige voorwerpen, heilige gave, heilige kledij, heilige sikkel, heilige feestdos, en nog veel meer. Onder ‘heilig’ moeten we verstaan ‘afgezonderd voor God’. Maar we lezen ook dat God een heilig God is, en daarbij moeten we eraan denken dat Hij vrij is van zonde of kwaad. De zonde is Hem een gruwel en Hij kan zonde niet tolereren in zijn nabijheid. Heiligheid maant tot ernst en voorzichtigheid, en vooral tot ontzag – ontzag voor de grootheid van God. Wij zijn mensen die in de zonde gevallen zijn en elk van ons heeft gezondigd. Wij zouden eigenlijk nooit in de woning van God kunnen komen. Maar precies de woning van God is de ontmoetingsplaats tussen God en mensen. We zullen later zien dat wij naar binnen mogen op grond van het offer van de Heer Jezus Christus; we krijgen daarvoor alle vrijmoedigheid. Nu gaat het me erom dat we altijd eerbied, ontzag en respect voor God moeten hebben. Ik wil proberen het begrijp ‘heilig’ te illustreren aan de hand van twee gebeurtenissen uit het Oude Testament. Nadat Mozes uit Egypte gevlucht was, hoedde hij de kudde van zijn schoonvader. Het volk Israël was nog steeds in slavernij en God wilde het verlossen. Op een zeker moment zag Mozes een braamstruik die brandde maar niet verteerde. Hij ging er dichter naartoe om te zien wat dat vreemde 43


verschijnsel was. Toen Mozes dichterbij kwam, sprak God hem toe vanuit de braamstruik. ‘Kom niet dichterbij, waarschuwde de Heer, en trek je sandalen uit, want de grond waarop je staat, is heilig’ (Ex3:5). De grond was op dat moment aan God toegewijd. Mozes moest daar rekening mee houden en dat vroeg om ontzag. Het tweede voorbeeld is de gebeurtenis waarbij David de ark naar Jeruzalem wil brengen (1Kr13:9-14). Davids bedoelingen waren goed. Hij zorgde voor een nieuwe wagen, getrokken door ossen, om de ark te vervoeren. Opeens gleden ze echter uit en een man, Uzza genaamd, greep de ark zodat die niet zou vallen. Ook Uzza’s bedoelingen waren goed – je laat de ark toch niet zomaar op de grond vallen? En toch ontbrandt de toorn van God tegen hem en Uzza sterft. Hoe waar is de tekst uit de Psalmen: ‘(…) want zeer licht ontbrandt zijn toorn’ (Ps2:12 NBG). Wat was er misgegaan? Wel dit: God had zijn instructies gegeven over hoe de ark vervoerd moest worden (Nm4), maar die hadden ze naast zich neergelegd. De ark moest vervoerd worden met draagstokken (Ex25:14,15; 37:4,5) en dat moest gebeuren door de Levieten (Lv10:8; 1Kr23:26), niet op een kar getrokken door ossen. David had moeten handelen volgens de regels die God gegeven had, daar stond hij als uitverkoren koning niet boven. Uzza had moeten bedenken dat de ark niet aangeraakt mocht worden, daarom was er nu juist voorzien in draagstokken. David werd bevreesd voor God (1Kr13:12). Hij besefte dat hij niet naar eigen goeddunken met de dingen van God kon omgaan. Hij leerde zijn lesje in ontzag en gehoorzaamheid, en later brengt hij zonder problemen de ark over naar Jeruzalem, volgens de voorschriften die God gegeven had (1Kr15:1-16:6). De tabernakel moest gebouwd worden volgens het ontwerp dat God aan Mozes had getoond, en er staat heel nadrukkelijk bij: ‘houd je daar nauwkeurig aan’. Volgens het ontwerp De tabernakel werd voor God gebouwd, het zou zíjn woning zijn. Als wij voor onszelf een huis laten bouwen, dan staan we erop dat het gebouwd wordt zoals wij dat willen. God geeft ook zijn instructies over hoe zijn huis gebouwd moet worden (Ex25:9). Dat is niet zomaar omdat Hij graag de Ontwerper wil 44


zijn van zijn woning, maar vooral omdat Hij de Ontwerper moet zijn van zijn woning. God alleen wist hoe de tabernakel gebouwd moest worden zodat die aan zijn doel kon beantwoorden, en een ontmoetingsplaats tussen God en mens kon zijn. Ook wij kunnen wat het hebben van een relatie met God aangaat, nog steeds veel leren van de tabernakel die toen gebouwd werd. Er is nog een tweede reden. Misschien heeft Mozes het nooit geweten (daar wordt niets over gezegd), maar God wilde met de tabernakel ook symbolisch van zijn Zoon spreken. Deze symboliek is pas in het Nieuwe testament geopenbaard, maar ze is altijd al aanwezig geweest. Om deze redenen moest de tabernakel precies gebouwd worden zoals God het aan Mozes liet zien. En daarom was het zo belangrijk dat de Israëlieten gehoorzaam waren en de tabernakel bouwden volgens de voorschriften die God gaf (Ex25:40; 26:30; Hb8:5). Ze hadden niet de vrijheid om zaken weg te laten of andere toe te voegen. Ze moesten het bijvoorbeeld niet in hun hoofd halen om andere voorwerpen te vervaardigen dan die welke God opgedragen had. Er was ongetwijfeld ruimte voor creatieve inbreng, maar slechts wanneer ze daarmee niet buiten het plan van God gingen. De Israëlieten deden voor de bouw van de tabernakel precies zoals hun geboden was, niet meer en niet minder, en zo is het goed. Te weinig is niet goed, te veel ook niet. Hetzelfde zie je soms bij de gaven van de Geest. De ene gemeente schrikt terug voor alles wat ook maar te maken heeft met de gaven van de Geest, terwijl een andere gemeente niet weet te stoppen als het daarover gaat. De eerste gemeente is de ‘te weinig’-gemeente en belemmert daardoor het werk van de Geest. De andere gemeente is de ‘te veel’-gemeente en houdt geen rekening met de instructies die gegeven worden omtrent de gaven van de Geest (zie bijv. Rm12; 1Ko14). Ook bij het dienen van de gemeente moeten we dit evenwicht in het oog houden. Je hebt ‘te veel’-dienende gelovigen: zij doen meer dan ze aankunnen en doen vaak dingen die ze zelfs helemaal niet kunnen (soms uit noodzaak en soms uit overmoed). Er is verscheidenheid in de gaven die nodig zijn om de gemeente te kunnen dienen (1Ko12:4-6,11,28-31; 1Pt4:10). We moeten het werk doen dat God wil dat we doen en waarvoor Hij ons bekwaam maakt, 45


niet elk werk dat we zien. Elk moet het werk doen dat hem of haar wordt toebedeeld. Mijn werk is niet uw werk en uw werk is niet mijn werk, we moeten niet jaloers zijn op elkaar. Aan de andere kant heb je ook de ‘te weinig’-dienende gelovigen. Ze denken niets te kunnen of maken geen tijd om iets te doen of proberen nooit iets uit of laten het liever aan anderen over of …. Niet meer, maar ook niet minder dan dat God van u vraagt. Niet minder, maar ook niet meer dan dat God van u vraagt. De Bijbel roept ons op om onszelf volledig te geven (Rm12:1). In het vers daarna (vs2) wordt dan meteen gesproken over het erkennen van de wil van God. Wilt u zich geven? Goed! Zoek dan Gods wil voor uw leven, dan loopt u veel minder het risico dat u een ‘te veel’-, of een ‘te weinig’-gelovige wordt. God in zijn genade zorgde er dan ook voor dat de tabernakel gebouwd kón worden volgens zijn voorschriften. Hij gaf aan Besaleël, Oholiab en ieder die zou meebouwen aan de tabernakel, de wijsheid die nodig is (Ex31:1-11). Zij konden het maken naar alles wat geboden was (vs11). Als Mozes dan het werk gaat keuren, komt hij tot de vaststelling dat alles precies zó gemaakt is als de Heer geboden had (Ex39:32,42,43). In Ex39 en 40 is er steeds dat terugkerend refrein: ‘zoals de Heer Mozes geboden had’. Dit spreekt niet alleen van de gehoorzaamheid die de Israëlieten aan de dag hadden gelegd om alles te maken zoals de Heer geboden had; het spreekt ook van de genade van God die voorzien had in alles wat nodig was om de tabernakel te kúnnen maken zoals Hijzelf geboden had. De Israëlieten hebben de tabernakel kunnen maken zoals die gemaakt moest worden. De beide voorwaarden waren vervuld. Daardoor kon God er zijn intrek nemen (Ex40:34,35). Daardoor is er een plaats gekomen waar gemeenschap tussen God en mensen mogelijk was. Het werk gekeurd Mozes moest ten slotte het werk keuren alvorens uiteindelijk de tabernakel op te richten (Ex39:43-40:1). Hierin is hij een type van de Heer Jezus Christus. Ook Hij zal het werk keuren (1Ko4:4) dat wij op aarde verricht hebben (1Ko3:10-15). Wij mogen voortbouwen, maar iedereen moet goed op zichzelf toezien hoe hij meebouwt aan de gemeente. Het is belangrijk voor ons dat we 46


onszelf daarin goed onderzoeken en goed beseffen waar we mee bezig zijn. We moeten hierin eerlijk zijn naar onszelf en naar elkaar. Vroeg of laat komt alles toch aan het licht (1Ko4:5) en ‘het vuur zal laten zien wat ieders werk waard is’ (1Ko3:13). Hebt u met brandbaar materiaal gebouwd: hout, hooi of stro? Dat zal verbranden. Hebt u met onbrandbaar materiaal gebouwd: goud, zilver of edelstenen? Dat is eeuwigheidsbestendig en zal blijven. Hoe iemands werk ook is, de Heer belooft: ‘hijzelf zal echter worden gered’ (1Ko3:15). Al zou al het werk verbranden dat iemand ooit voor God verricht heeft, dan doet dit niets af aan de belofte van de Heer Jezus dat wij voor eeuwig bij Hem zullen zijn (Jh14:3). Onze eeuwige toekomst bij Hem hebben wij op grond van genade en niet op grond van de werken die wij voor Hem verrichten. Het is ongelofelijk dat er zo veel gelovigen zijn die worstelen met deze heilszekerheid. Het zijn enkel onze werken die voor de rechterstoel van God zullen verschijnen. De Israëlieten werden toch niet gekeurd op het feit of zij Israëlieten waren! Het werk dat zij verricht hadden werd gekeurd. Wij als persoon zijn reeds geoordeeld en kunnen toch geen twee keer geoordeeld worden (Rm6:3-12)! Indien u oprecht geloofd in de Heer Jezus en toch nog twijfelt aan het feit of u voor eeuwig bij Hem zult zijn, dan moet u de volgende verzen aandachtig lezen. In Ef2:5 en 8 staat: ‘u bent nu door zijn genade gered’. Deze verzen worden meestal aangehaald om de nadruk te leggen op ‘uit genade’. Maar er staat ook: ‘u bent gered’! Daar mag u wel een uitroepteken achter plaatsen. De Heer Jezus zelf verzekert ons van deze waarheid. ‘(…) niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft’ (Jh3:16). ‘(…) heeft eeuwig leven en komt niet in het oordeel’ (Jh5:24 NBG). ‘Ik geef ze eeuwig leven: ze zullen nooit verloren gaan en niemand zal ze uit mijn hand roven’ (Jh10:28). Naast de Heer Jezus staat ook de heilige Geest garant voor onze behoudenis. ‘(…) in Wie u ook, toen u geloofd hebt, verzegeld bent met de heilige Geest van de belofte, die [het] onderpand is van onze erfenis’ (Ef1:13 TE, zie ook Ef4:30; 2Ko1:22; 5:5). Waarom denken mensen toch zo vaak dat God liever oordeelt dan dat Hij redt? De Bijbel leert toch precies het omgekeerde! Kijk maar naar Jona; hij wist dat God Nineve liever spaarde dan verwoestte. Hij noemt God genadig, liefdevol, geduldig, trouw en tot vergeving bereid (Jn4:2). God is weliswaar 47


een God die oordeelt zoals bij Sodom en Gomorra (Gn19); zijn heiligheid en rechtvaardigheid eisen dat. Maar hoe geduldig is God niet geweest en hoe heeft Abraham mogen pleiten (Gn18:16-33). God was bereid met Abraham op zoek te gaan naar een mogelijkheid om de steden te sparen. Jammer genoeg was die er niet. Ook nu heeft God een dag bepaald waarop Hij de aarde gaat oordelen (Hd17:30). Gelukkig voor velen is Hij geduldig, ‘omdat Hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat’ (2Pt3:9). God wil dat ‘alle mensen worden gered en tot erkentenis van de waarheid komen’ ( 1Ti2:4 NBG). ‘Zo waar Ik leef – spreekt God, de Heer – de dood van een slecht mens geeft Me geen vreugde, Ik wil dat hij een andere weg inslaat en in leven blijft. Kom toch terug van de heilloze weg die jullie zijn ingeslagen, keer om, want waarom zouden jullie sterven, volk van Israël?’ (Ez33:11; zie ook 18:21-23). David zong het reeds drieduizend jaar geleden: ‘Want Gij, o Here, zijt goed en gaarne vergevend, rijk in goedertierenheid voor allen die U aanroepen’ (Ps86:5 NBG). Dát leeft in het hart van God, zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament. De gemeente van God: een heiligdom Laten we nu even denken aan de gemeente van God (alle ware gelovigen samen). De gemeente is zijn geestelijk huis waarin de gelovigen als levende stenen meegebouwd worden (1Pt2:4-5). In Ef2:21-22 vinden wij hetzelfde. Maar daar wordt bovendien van dit huis gezegd dat het een tempel is, heilig in de Heer. ‘Wijzelf zijn de tempel van de levende God’ (2Ko6:16). Om deze tempel te bouwen is er het een en ander nodig. En net zoals Hij voorzien heeft voor de bouw van de tabernakel, voorziet Hij ook in alles wat nodig is voor de bouw van de gemeente. De Hoeksteen Het meest waardevolle waarin Hij voorzien heeft, is de Hoeksteen: de Heer Jezus Christus, zijn Zoon (Ef2:20). De hoeksteen is de belangrijkste steen van het huis. Wanneer een huis tegen een helling werd gebouwd, dan werd eerst de hoeksteen gelegd. Het was deze steen die het hele huis droeg. Met deze steen stond of viel het huis. Vervolgens heeft God voorzien in het fundament, opnieuw Jezus Christus (1Ko3:11), gelegd door apostelen en profeten (Ef2:20). 48


Hierbij denken we dan aan een huis dat op vlakke grond werd gebouwd. En Hij voorziet ook nu nog elke dag in levende stenen om verder aan het huis te bouwen (vgl. Hd2:47). Is het geen ongelofelijk voorrecht om een levende steen te mogen zijn in zijn huis? Gaven God voorziet ook in de gaven die nodig zijn om zijn gemeente te bouwen, net zoals Hij voorzag in de wijsheid die nodig was om de tabernakel te bouwen. Wij lezen op verschillende plaatsen over de gaven die God aan zijn gemeente geeft. Ten eerste lezen wij over mensen die als gaven gegeven worden (Ef4:1112). Het gaat over apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraars. Dezen worden aan de gemeente gegeven om ‘de heiligen toe te rusten voor het werk in zijn dienst’. Zij moeten de gelovigen helpen om geestelijk volwassen christenen te worden zodat dezen op hun beurt in de dienst van God kunnen staan. In 1Ko12:4-10 gaat het over genadegaven (geestelijke bekwaamheden) die aan personen worden gegeven, zodat deze daarmee de anderen kunnen dienen. In Rm12:4-8 staat dat God gaven geeft aan mensen naargelang de taak die zij vervullen. God geeft aan iedereen de gaven die hij nodig heeft om de van Hem gekregen taak te kunnen uitvoeren. Al de gaven dienen tot opbouw van de gemeente! God voorziet in al deze instrumenten die nodig zijn om aan de gemeente te bouwen. Zijn huis Net zoals bij de tabernakel en bij de tempel van Salomo moeten we goed onthouden dat het Gods huis is. Het huis waarin ik woon is toch ook geen eigendom van de stenen waarmee het gebouwd is. In zijn huis gelden ook zijn huisregels. Als ik in mijn huis geen huisregels heb, dan loopt de zaak niet al te goed. Dan doet iedereen maar wat hij wil en dat gaat niet. Zo is het ook in het huis van God. Wij zijn niet alleen de stenen van het huis, wij zijn ook huisgenoten van God in dat huis (Ef2:19). Wij moeten ons dus ook houden aan de huisregels van God en gehoorzaam zijn. Denk maar terug aan wat David overkwam toen hij de ark verplaatste zonder Gods voorschriften te volgen. Net zoals God regels had voor het gedrag in de tabernakel, zo heeft Hij zijn regels voor de gang van zaken in de gemeente. Paulus schrijft aan Timoteüs: 49


‘(…) dan weet je hoe men zich moet gedragen in het huis van God, dat wil zeggen de kerk van de levende God’ ( 1Ti3:15). Die regels zijn nodig om te kunnen komen tot gemeenschap. Met andere woorden, ongehoorzaamheid is een verhindering voor gemeenschap. We doen er dus goed aan om te luisteren naar Gods regels. God is God! Hoewel God wel degelijk contact met ons wil hebben, moeten wij van onze kant ontzag en respect voor Hem hebben. Als wij eerbied voor God hebben, dan mogen we met een gerust hart naderen want Hij verlangt daar zo naar. Hij voorziet in de regels die ons helpen om gemeenschap met Hem te kunnen hebben. Wij willen dan ook met een blij hart doen wat Hij zegt. Merkt u op hoe graag God die vertrouwelijke omgang met elk van ons wil! Hij voorziet in alles wat nodig is om die gemeenschap mogelijk te maken. Hij voorziet in de materialen. Hij voorziet in de instructies en de regels. Hij voorziet in de nodige mensen. Hij voorziet in wijsheid. Hij voorziet zelfs in het verlangen bij de mensen. En bovenal, Hij voorziet in Zichzelf, zijn oor is altijd open, Hij heeft aandacht voor ons. God wil graag omgang hebben met mensen, ook met u. Een vraag: wilt u ook graag omgang hebben met God? Hoe maakt u daar tijd en ruimte voor vrij?

50

2 Een totaalbeeld

Het is erg handig om een totaalbeeld van de tabernakel in het hoofd te hebben. Zo kunt u bij de bespreking van de onderdelen daar altijd op terugvallen om u te oriënteren. Ik wil het totaalbeeld beschrijven door gewoon als het ware van buiten naar binnen te wandelen. Eerder hebben we al gezien dat de tabernakel de weg toont waarlangs we tot God kunnen en mogen naderen. Laten we dus even, in het kort, die weg eens bewandelen. De weg begint langs de omheining totdat we komen bij de poort aan de oostzijde. Door de poort komen we dan in de voorhof. Daar mogen wij eerst stilstaan bij het koperen brandofferaltaar en daarna bij het wasvat. Dit zijn de twee hoofdvoorwerpen die in de voorhof staan. Buiten die twee is er nog wat materiaal aanwezig, bijvoorbeeld enkele spiegels. Daarna mogen we verder gaan naar de eigenlijke tent. Door een gordijn komen wij dan in het heilige met zijn drie voorwerpen. Daar bewonderen wij de zevenarmige kandelaar, de tafel met de toonbroden en het gouden reukofferaltaar. Door een tweede gordijn kom je in het allerheiligste. Daar staat de prachtige ark met het indrukwekkend verzoendeksel van puur goud erop. Als we dit alles in een eenvoudig schema zetten, dan zien we meteen wie de Hoofdpersoon in het hele verhaal is:

51


De ark met het verzoendeksel ⏐ Het voorhangsel ⏐ Het reukofferaltaar ⏐ De kandelaar – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – De tafel met ⏐ de toonbroden ⏐ De ingang ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ Het wasvat ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ Het brandofferaltaar ⏐ ⏐ ⏐ De poort

52

2 Een totaalbeeld

Voorhof, heilige, en allerheiligste De tabernakel is dus ingedeeld in drie afzonderlijke plaatsen: de voorhof, het heilige, en het allerheiligste. Elk hebben ze hun eigen poort. De kleuren van de drie poorten zijn gelijk: blauwpurper (= hemelsblauw), roodpurper (= purper), scharlaken (= rood) en getweernd fijn linnen (= wit). De poort of voorhang van het allerheiligste heeft als speciale eigenschap dat er cherubs (wakende engelen) in geweven zijn. De poort van de voorhof was 20 el breed en 5 el hoog. De twee andere poorten waren 10 el bij 10 el. Eén el komt ongeveer overeen met een halve meter. Elk hebben ze ook hun eigen voorschriften voor wie welke poort mocht doorgaan. In de voorhof mocht iedere Israëliet komen. De voorhof diende hoofdzakelijk voor het brengen van offers. In Lv1:1-7:21 zien wij vijf soorten offers die de Israëliet kon brengen. Drie vrijwillige offers: een brandoffer, een spijsoffer (graanoffer, NBV) of een vredeoffer. Van deze drie wordt gezegd dat ze een ‘geurige gave’ (‘een liefelijke reuk’, NBG en SV) zijn voor de Heer (Lv1:9,13,17; 2:2,9; 3:5,16). Twee verplichte offers: een zondoffer (reinigingsoffer, NBV) of een schuldoffer (hersteloffer, NBV). Bij deze twee offers staat er het woordje ‘moet’ bij (Lv4:3; 5:15), het is een verplichting. In het heilige mochten enkel de priesters komen, de gewone Israëliet had daar geen toegang. In het allerheiligste, ten slotte, mocht alleen de hogepriester komen en dat slechts één keer per jaar, met offerbloed, op de grote verzoendag (Lv16:34) om verzoening voor heel Israël te doen. Er is één uitzondering op al deze regels en dat is Mozes. Mozes is de enige die altijd overal mocht komen. Wanneer God met Mozes spreekt over de ark en het verzoendeksel, dan zegt Hij daarbij heel uitdrukkelijk: ‘Dáár zal Ik je ontmoeten’ (Ex25:22). Verder lezen we ook van Mozes dat hij vertrouwd was in geheel Gods huis, de tabernakel (Hb3:2). ‘(…) met mijn knecht Mozes, vertrouwd als hij is in geheel mijn huis. Van mond tot mond spreek Ik met hem, duidelijk en niet in raadselen, maar hij aanschouwt de gestalte des Heren’ (Nm12:7-8 NBG). Mozes mocht kennelijk wél overal komen. Bovendien 53


mocht hij ook vertrouwd zijn met de plannen die God met Israël had, met alles wat God voor hen in petto had. Was Mozes uit zichzelf dan zo bijzonder? Nee, het was de genade van God waardoor Mozes zo’n bijzondere positie mocht innemen. We mogen beseffen hoe bijzonder ook de positie is waarin wij door de Heer Jezus Christus gebracht zijn. Wij mogen altijd tot God naderen. God heeft ons de mogelijkheid gegeven om een intieme relatie met Hem te hebben. Niet zoals de Israëlieten die enkel in de voorhof mochten komen. Ook niet zoals de priesters die wel in het heilige mochten komen, maar niet in het allerheiligste. Zelfs niet zoals de hogepriester, die toch een bijzonder en bevoorrecht persoon was, die slechts één keer per jaar in het allerheiligste mocht komen. Maar zoals Mozes, die vertrouwd was in geheel Gods huis. Zoals Mozes vrijmoedig mocht naderen tot God, zo mogen ook wij dat. Het is een gevolg van het werk dat de Heer Jezus Christus volbracht heeft. Dankzij Hem mogen wij tot de Vader gaan. Wat een bijzondere positie hebben de gelovigen toch in de tijd van de gemeente. Maar hoe jammer toch is het tekort aan besef van deze positie onder de gelovigen, met als gevolg een zwakke gemeenschap met God en zijn Zoon, de Heer Jezus Christus. Het Johannesevangelie Het Johannes-evangelie kan onderverdeeld worden volgens de drie plaatsen van de tabernakel: • Jh1:35-12:50 – de voorhof: Jezus spreekt tot het volk. • Jh13:1-16:33 – het heilige: Jezus spreekt tot de discipelen. • Jh17:1-19:42 – het allerheiligste: Jezus spreekt tot de Vader. We merken op dat er steeds meer intimiteit komt. Vergelijk dit met wie waar mocht komen in de tabernakel. Eerst spreekt Jezus tot een zo breed mogelijk publiek – in de voorhof mag elke Israëliet komen. Daarna spreekt Jezus alleen tot zijn discipelen – in het heilige mogen alleen maar de priesters komen. Uiteindelijk spreekt Jezus tot zijn Vader; de discipelen worden hier luisteraars en bewonderaars – in het allerheiligste mochten alleen de hogepriester en Mozes komen.

54

2 Een totaalbeeld

De geschriften van Salomo Ook met de geschriften van Salomo kan een vergelijking gemaakt worden. Het boek Prediker komt overeen met de voorhof. De voorhof is niet overdekt en het boek prediker heeft als refrein ‘onder de zon’. Het boek Spreuken komt overeen met het heilige. Het boek toont hoe God wil dat de gelovigen hun weg, hier op aarde, gaan. Ook in het heilige en van de voorwerpen die daar staan kunnen we hierover veel leren. Het boek Hooglied komt overeen met het allerheiligste. Het boek toont ons de intimiteit tussen de Bruidegom en de bruid. Het gaat over hun wederzijdse gevoelens. Het beschrijft als het ware een heilige en onvoorwaardelijke liefde. Er is een intense relatie. Dit zien we ook in het allerheiligste waar God mensen zijn ‘vrienden’ en Jezus Christus ons zijn ‘broeders’ noemt (vgl. Hl5:16 met Ex33:11 en Jh15:15). Ook in deze drie opeenvolgende boeken zien we dus een groei van intimiteit. Zo hebben we in het kort de weg van buiten naar binnen in de tabernakel gezien. Meteen beseffen we dat het allerheiligste de plaats is waar wij moeten zijn. Laten wij dan toetreden met een oprecht hart en een vast geloof (Hb10:22). Aan het einde van onze tijd hier op aarde zullen wij dan mogen gaan naar ons eeuwig thuis: het Vaderhuis. Dan zullen wij komen in die heerlijke plaats waarvan de tabernakel, hoe prachtig ook, eigenlijk nog maar een zwakke voorafschaduwing was. De eigenlijke woning Als we nog eens naar het geheel kijken, dan merken we op dat het heilige en het allerheiligste de eigenlijke woning vormen. Deze twee samen, zonder de voorhof, worden ook wel de tabernakel genoemd (bijv. Ex40:17-19,22,28). Alleen deze twee plaatsen zijn overdekt, de voorhof is dat niet. Erg aantrekkelijk was die eigenlijke woning niet echt van buiten de omheining gezien. Het enige wat je kon zien was een grauw dak. Het zag er niet veel anders uit dan de daken van de tenten van de Israëlieten. (Het dak van mijn huis ziet er zelfs mooier uit.) Waarom zou er in die tabernakel dan iets speciaals te vinden zijn? Iets anders dan in al die honderden, misschien wel 55


duizenden, tenten eromheen? Bepaald uitnodigend lijkt die tent toch niet. Het wordt echter al heel wat anders als u de voorhof binnenkomt. Dan ziet u dat die tent eigenlijk een prachtige ‘deur’ in vier kleuren heeft. (Mijn deur is niet zo rijk van kleur.) Nog heel wat anders wordt het als u het heilige binnengaat. Dan ziet u ook nog dat die deur aan vijf pilaren hangt die met goud overtrokken zijn. (Bij mijn deur staan zeker geen vijf met goud overtrokken pilaren.) De planken die de wanden vormen zijn ook met goud overtrokken; u waant u in een pure schatkamer. (De muren van mijn huis zijn niet bepaald lelijk, maar vergeleken met die wanden zijn ze wel erg povertjes.) Als u dan nog naar beneden kijkt, dan ziet u dat er onder die planken zilveren voetstukken staan. (Mijn huis heeft geen funderingen van zilver.) Het ‘plafond’ bestaat uit een prachtig geweven doek met vier kleuren. (Mijn plafond is gebroken wit van kleur.) Het meubilair is ook niet mis. Er staat een prachtige gouden kandelaar, een gouden tafel met broden erop en een gouden altaar met reukwerk. (Mijn kasten van beukenfineer zouden er helemaal niet bij passen.) En nog heel wat anders wordt het als u het allerheiligste binnengaat. Daar staat een kist die helemaal overtrokken is met goud. Op die kist ligt dan nog een deksel van louter goud in één stuk met twee cherubs erop (Ex25:18; vgl. Gn3:24) die ook van louter goud zijn. (Hierbij vergeleken kan ik zelfs niet meer denken aan iets in mijn huis dat ook maar het noemen waard zou zijn.) Zo is het ook met de dingen van God. Voor mensen die er vanaf een afstand even naar kijken, is er niet veel te zien. Voor ongelovigen is dat zeker zo; ze vinden de dingen van God maar dwaas (1Ko1:18,23; 2:14). Nog erger is het als ze zich ook vijandig tegenover God gedragen. Het ergst van al is het wel als ze de spot gaan drijven met God en met zijn Zoon, onze Heer Jezus Christus. Dat is ontzettend jammer, want ze ontzeggen zich heel kostbare dingen. Ook gelovigen kunnen wel eens op een afstand blijven kijken. Nooit zoals de ongelovigen dat doen, maar misschien wel uit lauwheid of wereldgezindheid of gebrek aan kennis. De Israëlieten konden oppervlakkig over de tabernakel denken. De gelovige vandaag kan zijn relatie met God slechts oppervlakkig onderhouden. Zo kan hij bijvoorbeeld zijn Bijbel oppervlakkig lezen. Dan ontstaan er allerlei vragen. Waarom staat die brief aan Filemon eigenlijk in de 56

2 Een totaalbeeld

Bijbel? Of die tweede en die derde brief van Johannes? En wat moet je met al die wetten uit Leviticus? De evangeliën, ja, daar heb je nog wel wat aan. Als we niet dichterbij komen om de dingen van God met oprechte interesse te gaan bekijken, dan ontzeggen we onszelf veel zegen. De dingen van God zijn mooi, en hoe meer je ermee bezig bent, hoe wonderlijker alles wordt. Wilt u de rijkdommen van Christus leren kennen? Wilt u al die geestelijke zegeningen ontdekken die God aan u wil geven? Dan moet u bij Hem zijn! Dat kunt u doen door te bidden en de Bijbel te lezen en te bestuderen. Door met andere gelovigen samen te komen en over Hem en zijn Woord na te denken. Wanneer u gaat verlangen naar meer contact met Hem en meer van Hem in uw leven, dan zal Hij u dat geven. Zou onze Vader ons niet het goede geven als wij Hem daarom bidden (Mt7:11)? Toen de Heer Jezus Christus hier op aarde rondwandelde, waren er ook velen die vonden dat er niet veel speciaals aan Hem was. ‘(…) Hij had gestalte noch luister, dat wij Hem zouden hebben aangezien, noch gedaante dat wij Hem zouden hebben begeerd. (…) Hij was veracht en wij hebben Hem niet geacht’ (Js53:2-3 NBG, zie ook 52:14). ‘Het Woord was in de wereld, de wereld is door Hem ontstaan en toch kende de wereld Hem niet. Hij kwam naar wat van Hem was, maar wie van Hem waren hebben Hem niet ontvangen’ (Jh1:10-11). Maar zij die Hem wel hebben aangenomen, die hebben zijn heerlijkheid en grootheid gezien (Jh1:14), want aan hen heeft Hij laten zien wie Hij is (Jh2:11). Willen wij meer gaan kijken naar Hem? Willen wij Hem beter leren kennen, en luisteren naar zijn geboden? Dan zal de Heer Jezus Christus Zich aan ons openbaren (Jh14:21). Als u Hem beter leert kennen, dan zult u Hem ook meer liefhebben. Dat weet u toch uit uw eigen ervaring als christen! Dan blijft over: aanbidding. ‘(…) aan Hem komt de eer toe, in de kerk en in Christus Jezus, tot in alle generaties, tot in alle eeuwigheid. Amen’ (Ef3:21)! Jezus Christus: de Weg We hebben gesteld dat de tabernakel ons een weg toont naar de nabijheid en de gemeenschap met God. De Heer Jezus Christus is die weg voor ons: ‘Broeders en zusters, dankzij het bloed van Jezus kunnen we zonder schroom binnengaan in het heiligdom, omdat Hij voor ons met zijn lichaam een weg naar een nieuw leven gebaand heeft, door het voorhangsel heen’ (Hb10:19-20). 57


Wat betekent dit? De tabernakel vertelt ons in beeld over de Heer Jezus Christus en de waarde van het werk dat Hij volbracht heeft op Golgota. De tabernakel spreekt van Hem die de weg is tot contact met God. Tegelijkertijd is Hij de Gids van de tabernakel die ons door de heilige Geest meevoert naar het binnenste heiligdom en ons alles van de tabernakel verklaart. Hij voert ons binnen in het allerheiligste, in de plaats van gemeenschap met God. Hij is ‘de plaats van gemeenschap’ tussen mens en God. Hoe kan dat? God is onder de mensen gekomen in de persoon van de Heer Jezus. ‘(…) in Hem heeft heel de volheid willen wonen’ (Ko1:19). Ja, zo is God onder ons gekomen. Jh1:14 spreekt hiervan; het zegt van de Heer Jezus, de Zoon van God: ‘Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond’ (lett.: getabernakeld). Ook het overbekende Jh14:6 spreekt hier van: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij.’ Hoewel dit vers vaak aangehaald wordt bij evangelisatie, gaat het er hier volgens mij meer om, de relatie met God te kunnen beleven. Sta eens even stil bij het moment waarop Jezus deze woorden spreekt en tegen wie. Hij zegt deze woorden tijdens het laatste avondmaal, nadat Judas, de verrader, vertrokken was (13:30-31). Er waren geen ongelovigen aanwezig. Hij sprak deze woorden alleen tot zijn discipelen, zijn volgelingen, de gelovigen! Er zit wel een profetische lading in vs2-5, namelijk dat wij thuis zullen komen in het Vaderhuis, bij Hem. Maar vanaf vs5 gaat de Heer Jezus in op het hier en nu voor de gelovige op aarde. In vs5 valt Tomas Hem in de rede en vraagt zowel naar de plaats waar Jezus heen gaat (waar is dat Vaderhuis?) als naar de weg daarheen. Jezus antwoordt alleen over de weg. Hijzelf is de weg tot de Vader. Dat gaat niet over de toekomst, dat is Hij nu. Eigenlijk zegt Jezus dus: Ik breng je bij de Vader; als je contact hebt met Mij, dan heb je ook contact met de Vader. Door het geloof in Jezus komen wij automatisch in gemeenschap met de Vader, dat is de bedoeling van dit vers. De vraag is hier dus niet: hoe kom ik in de hemel? Maar: hoe kan ik gemeenschap hebben met de Vader? En dan is het antwoord: door de Heer Jezus Christus! Kijk eens naar vs19: ’(…) want Ik leef en ook jullie zullen leven.’ Waren ze lichamelijk dood? Nee. Waren ze geestelijk dood? Nee. Maar ze kenden nog niet die gemeenschap met de Vader en de Zoon door de heilige Geest in hun 58

2 Een totaalbeeld

harten. Hierover gaan we meer ontdekken in de tabernakel. De heilige Geest maakt de harten van de gelovigen tot een woning voor de Vader en de Zoon (vs23). Natuurlijk is daar wel een voorwaarde aan verbonden om dat mogelijk te maken. De voorwaarde is Hem liefhebben en zijn Woord en geboden bewaren (vs15,21,23). Ingaan in het heiligdom In de brief aan de Hebreeën leren we dat de tabernakel ook een beeld is van de hemel. ‘(…) die in de hemel plaatsgenomen heeft aan de rechterzijde van de troon van Gods majesteit (…) in het ware heiligdom, de tent (tabernakel; SV, NBG), die door de Heer en niet door mensenhanden is opgericht’ (Hb8:1-2). ‘Christus is immers niet binnengegaan in een heiligdom dat door mensenhanden is gemaakt, in de voorafbeelding van het hemelse heiligdom, maar in de hemel zelf’ (Hb9:24). Christus nodigt ons uit om ‘in te gaan in het heiligdom’ (Hb10:19). Hoe moeten we dit verstaan? We kunnen immers niet even de hemel binnenwandelen. Hoe zit dat nu? En toch is het de bedoeling dat onze levenswandel hier op aarde bepaald wordt door de gemeenschap met God in het heiligdom. Als wij denken aan de hemel, dan denken we vaak aan een plaats ver weg die, terwijl we hier op aarde zijn, buiten ons bereik is. We denken aan de plaats waar wij heen gaan na ons sterven. We denken aan de plaats waar de Heer Jezus Christus Zich gezet heeft aan de rechterhand van de Vader (Ps110:1; Ef1:20). Maar er is meer, de hemel is ook dichtbij. Let eens op drie speciale gebeurtenissen in het Nieuwe Testament waar de hemel zich opent. De eerste is de doop van Jezus. Dan staat er: ‘Zodra Jezus gedoopt was en uit het water omhoog kwam, opende de hemel zich voor Hem (…). En uit de hemel klonk een stem: (…)’ (Mt3:16-17). De tweede is de steniging van Stefanus in Hd7:54-60. ‘Maar vervuld van de heilige Geest sloeg Stefanus zijn blik op naar hemel en zag de luister van God, en Jezus, die aan Gods rechterhand stond. En hij zei: ‘Ik zie de hemel geopend en de Mensenzoon, die aan Gods rechterhand staat’ (vs55-56). De derde is het visioen van Petrus in Hd10:9-16. Opnieuw lezen we daar: ‘Hij zag hoe vanuit de geopende hemel (…)’ (vs11). 59


Bij deze drie gebeurtenissen kun je niet stellen dat de hemel ergens ver weg is, miljoenen lichtjaren bij ons vandaan. Telkens staat er dat de hemelen zich openden, dat er iets van de hemel zichtbaar werd hier op aarde. De hemel is eveneens het onzichtbare. Wat binnen het bereik van onze zintuigen valt is het aardse, wat daarbuiten valt is het hemelse. ‘In Hem is alles geschapen, alles in de hemel en alles op de aarde, het zichtbare en het onzichtbare’ (Ko1:16). De hemel is dus ook de geestelijke wereld die wij binnengaan met ons hart wanneer wij tot geloof in de Zoon van God komen en Hem aannemen als onze Verlosser en Heiland. Ef2:6 maakt duidelijk dat wij nu al een plaats hebben in de ‘hemelsferen’ (‘hemelse gewesten’, NBG; ‘den hemel’, SV). Het zijn de geestelijke zegeningen die de gelovige ten deel vallen (Ef1:3). Dat is nu al zo, terwijl we toch nog niet in de hemel, als plaats, lijfelijk aanwezig zijn. Zo kan Paulus dus schrijven dat wij in de Geest toegang hebben tot de Vader (Ef2:18) door het geloof in Christus Jezus, onze Heer (Ef3:11-12). Het is echter de bedoeling dat onze plaats in de hemelsferen zichtbaar wordt in ons dagelijks handelen en wandelen. De tabernakel toont ons dus de weg van toegang tot God met Wie wij gemeenschap kunnen hebben. De uitnodiging van Christus om het heiligdom binnen te gaan is helemaal niet iets surrealistisch, het is de uitnodiging om contact te hebben met de Vader en Hemzelf door de heilige Geest. ‘Als u nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt u op wat boven is, niet op wat op aarde is’ (Ko3:1-2). Dat is ingaan in het heiligdom: de dingen gaan bewonderen met de verlichte ogen van ons hart (Ef1:18) en ons daarop richten, bovenal op de Heer Jezus Christus die het middelpunt is van de hemelse dingen. Dan komen wij tot ons doel: ‘Wij allen die met onbedekt gezicht de luister van de Heer aanschouwen, zullen meer en meer door de Geest van de Heer naar de luister van dat beeld worden veranderd’ (2Ko3:18). De vertrekplaats van onze handel en wandel Zoals de priesters dagelijks mochten ingaan in het heiligdom, mogen ook wij dagelijks contact hebben met God. Dit kan bijvoorbeeld door Bijbellezen, gebed en meditatie (in de christelijke zin van het woord), door Hem te ontmoeten in zijn schepping tijdens een natuurwandeling, door Hem te betrekken in 60

2 Een totaalbeeld

alle aspecten van ons dagelijks leven. Dan zal dat contact met God bepalend zijn voor onze praktische levenswandel. Hoe meer wij van de Heer Jezus leren kennen, hoe meer wij zullen willen gaan gelijken op Hem. Daarmee bedoel ik dat we meer zijn karaktertrekken zullen willen vertonen in ons eigen leven. Hoe meer wij gaan lijken op Hem, hoe meer zich dat ook zal uiten in de praktijk van ons leven. In zijn Gemeenschap en gemeenschapspsalmen schrijft H. Rossier: De gemeenschap moet in deze wereld het voornaamste levensdoel van iedere christen zijn, want zijn activiteit, zijn dienst, de vruchten die hij draagt, kortom zijn hele leven, ontlenen aan haar hun kracht. (…) De gemeenschap is de diepste bron van het praktisch christen-zijn. En in Every thing you ever wanted to know about heaven schrijft Peter Kreeft: If a thing makes no difference, it is a waste of time to think about it. (Als iets geen verschil maakt, is het tijdverspilling om erover na te denken.) Hiermee bedoelt hij dat hetgeen wij leren ook tot verandering in ons leven moet leiden. Als wij de tabernakel alleen maar bestuderen om ons hoofd te vullen met kennis ervan, is dat tijdverspilling. De kennis moet wortel schieten in ons hart en een verandering in onze handel en wandel bewerkstelligen. Door onze verbondenheid met God komen onze gedachten, gevoelens, meningen e.d. in overeenstemming met die van Hem. Dat vertaalt zich in de houding die wij in de praktijk van ons leven aannemen. Denk bijvoorbeeld maar aan de manier waarop God naar de gemeente kijkt. Toen wij heel in het begin met een gemeente in contact kwamen, was dat voor ons maar een groepje mensen. Maar hoe langer wij in een gemeente vertoeven en er door Gods ogen naar leren kijken, hoe belangrijker die gemeente wordt. Dat gezelschap van broeders en zusters bij wie we horen, noemt de Bijbel de gemeente, de tempel van God, de bruid van het Lam…. Hoe kijken wij aan tegen de dingen in deze wereld en welke houding nemen we daartegenover in? Wordt dit niet bepaald door ons christen-zijn en 61


door de dingen die wij al van God geleerd hebben? Leren wij niet om door zijn ogen te kijken naar de wereld rondom ons? Hoe kijkt u aan tegen legalisatie van drugs, het homohuwelijk, adoptie door homokoppels, samenwonen in plaats van trouwen, seksuele gemeenschap voor het huwelijk, horrorfilms, e.d.? Waardoor wordt uw kijk erop bepaald? Door contact met God leren wij onderkennen wat de werken van het vlees zijn, ook bij onszelf (Gl5:19-21). We leren ook wat de vrucht van de Geest is: liefde, blijdschap (vreugde), vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw (geloof), zachtmoedigheid en zelfbeheersing (vs22). We gaan ernaar verlangen en de Geest gaat die ontwikkelen in ons leven. In zijn eerste brief schrijft Johannes: ‘Wie zegt in Hem te blijven, behoort in de voetsporen van Jezus te treden’ (1Jh2:6). Johannes bedoelt hiermee dat het in ons leven zichtbaar moet zijn dat wij contact hebben met God. Het woord ‘blijven’ heeft hier, zoals vaker bij Johannes, de betekenis van ‘verblijven, wonen’ (TE-voetnoot) en dus van ‘gemeenschap’, ‘contact’. God wil dat die gemeenschap haar uiting vindt in onze praktische handel en wandel. Laten we dit vers nu eens niet lezen als een verplichting, maar als een wens van God. Net zoals Hij ons innerlijk gelijkvormig wil maken aan het beeld van zijn Zoon, wil Hij ons ook onze uiterlijke wandel gelijkvormig maken aan het beeld dat zijn Zoon, hier op aarde, in zijn handel en wandel heeft laten zien. De tabernakel was het huis van God. God nodigt u uit om er allerlei dingen van te leren voor uw eigen geestelijk leven. U mag er thuis komen. Het is een huis van relatie, tussen God en u. Hij wil u ontmoeten. Hij wil u tonen wie Hij is. Kom daarom binnen. U zult verbaasd staan. Als u steeds meer gaat zien wie Hij is, dan wil God u zo veranderen dat u meer op de Heer Jezus lijkt. En u mag dat dan door uw leven in deze wereld laten zien.

62

3 De omheining (Ex27:9-19; 35:17-18; 38:9-20)

De omheining van de tabernakel was 100 el (50 meter) lang en 50 el (25 meter) breed. De totale lengte van de omheining was dus 300 el (150 meter) en omspande een oppervlakte van 1250 m2. De hoogte van de omheining was 5 el (2,5 meter). In die omheining was er een poort van 20 el (10 meter) breed en, net als de rest van de omheining, 5 el hoog. De omheining was gemaakt van getwijnd fijn linnen. Er was twee keer 50 meter stof voor de lengtedelen: het zuiden en het noorden. Er was 25 meter nodig voor het westen (de achterzijde) en 15 meter voor het oosten (de voorzijde), want daar zat nog de poort van 10 meter. Er was dus een totale lengte van 280 el (140 meter) die bestond uit getwijnd fijn linnen. Het getwijnd fijn linnen was wit. Het getwijnd linnen werd opgehangen aan pilaren, zestig in totaal, zo werd de omheining gevormd. Er waren twintig pilaren voor de beide lange zijden: het noorden en het zuiden, en tien pilaren voor de breedtezijden: het westen en het oosten. Aan de oostzijde dienden er vier om de poort aan op te hangen; de overige zes dienden om de omheining aan op te hangen, aan elke kant drie zodat de poort in het midden stond. De voetstukken waarin de pilaren stonden waren van koper. Er waren ook pinnen (en touwen) om de pilaren vast te houden, deze waren eveneens van koper. De pilaren waren onderling met elkaar verbonden door zilveren dwarsstangen. Elke pilaar had ook een zilveren haak. Het getwijnd fijn linnen werd waarschijnlijk aan deze zilveren haken ofwel aan de dwarsstangen opgehangen. Ten slotte werd het boveneinde van de pilaren nog met zilver overtrokken. Wij nemen aan, het wordt niet duidelijk in de Bijbel vermeld, dat de pilaren zelf van acaciahout waren. Dit is het hout dat voortdurend gebruikt werd voor de bouw van de 63


tabernakel: de ark (Ex25:10), de tafel der toonbroden (25:23), de eigenlijke woning (26:15), het brandofferaltaar (27:1), het reukofferaltaar (30:1). Een voorhof rond Gods woning We hebben al gezien dat de eigenlijke woning van God gevormd wordt door het heilige en het allerheiligste. Rond die woning laat God dan een voorhof met een omheining maken waardoor een bepaalde oppervlakte afgezonderd wordt van de rest van het kamp van de Israëlieten. Het Hebr. woord chatser dat vertaald is als ‘voorhof’ betekent ‘omsloten ruimte’. De Israëlieten hadden geen voorhof rond hun tent en zeker geen omheining eromheen. De tenten stonden gewoon naast elkaar. Maar Gods tent niet, die was apartgezet. God is niet een buurman bij wie je even kunt binnenwandelen of op de koffie komen. In de woning van God liep je niet zomaar binnen. Door de voorhof werd er een afstand geschapen tussen God en de mens. De voorhof zelf was al een heilige plaats (Lv6:26) en op een heilige plaats kom je niet zomaar (zie Ex3:5). Het volk moest zich ‘op enige afstand’ (Nm2:2) legeren van de voorhof. De voorhof schiep dan als het ware een minimumafstand. Toen God op de berg Sinai neerdaalde, moest er ook door het volk afstand gehouden worden. ‘Geef aan tot waar het volk mag komen, en waarschuw hen dat ze de berg niet op gaan; zelfs de voet daarvan mogen ze niet betreden. Wie zich op de berg waagt, moet ter dood gebracht worden’ (Ex19:12). Geen mens kan Hem zien en leven (Ex33:20). De voorhof zegt eigenlijk: blijf op een afstand, want jij kunt niet bij Mij komen. Er dient een groot ontzag en een gezonde vrees te zijn voor God (Sp23:17). Hij verdient ons respect. Hij is de Schepper, wij zijn slechts schepselen. ‘De Heer is een vriend van wie Hem vrezen’ (Ps25:14). Vrienden gaan vertrouwelijk met elkaar om. God verlangt naar een vertrouwelijke omgang met ons, maar dit doet niets af aan het respect en de eerbied die Hij verdient. Ik wil ook graag een vertrouwelijke omgang hebben met mijn kinderen, maar dat betekent niet dat ze geen respect hoeven te hebben voor mij als hun vader (vgl. Ml1:6a). Stel u voor dat ze zomaar gaan en komen, alles doen en laten wat ze willen, zonder zich ook maar iets van mij aan te trekken. Zou er dan een vertrouwelijke omgang 64

3 De onheining

mogelijk zijn? Het is honderd procent waar dat zij die geloven in de Heer Jezus Christus kinderen van God zijn, maar het is ook honderd procent waar dat God nog altijd God is en wij eerbied, respect en ontzag dienen te hebben voor Hem. ‘Des Heren vertrouwelijke omgang is met wie Hem vrezen’ (NBG)! Ontzag en respect hebben voor God is een voorwaarde om toegang te krijgen tot de plaats van gemeenschap. Een gebrek aan ontzag, respect en eerbied is een verhindering tot gemeenschap. Wie hebben de Heer Jezus werkelijk mogen ontmoeten? Wie hebben Hem mogen leren kennen? Zijn discipelen die ontzag voor Hem hadden en zich afvroegen: wie is toch Deze (Mt8:27; Mc4:41; Lc8:25), zoals bij de storm op het meer, of de schriftgeleerden en Farizeeën die met een enorm gebrek aan eerbied voor Jezus Hem probeerden te testen met allerlei vragen? De omheining: een grens Een andere uiting van respect is gehoorzaamheid. Opnieuw kunt u hier denken aan een vader (of een moeder) en zijn (of haar) kinderen. De Bijbel spreekt hier ernstige taal over, zie maar in Sp30:17. Een van de Tien Geboden is: ‘Eer uw vader en uw moeder’ (Ex20:12; vgl. Lv19:3; Dt5:16; 27:16). Ook de Heer Jezus achtte dit gebod hoog (Mt15:4; 19:19; Mc7:10; 10:19; Lc18:20; Ef6:2). Waarom legt God daar zo’n nadruk op? Ik denk dat het spreekt van ons geloofsleven. Denk bijvoorbeeld maar aan Lc6:46, waar Jezus, die God en Heer is (vgl. resp. Jh20:31 en Hd2:36), zegt: ‘Wat noemt gij Mij Here, Here, en doet niet wat Ik zeg?’ (NBG). Er zit een grote tegenstelling in dit vers. Als wij Jezus Heer noemen, dan moeten wij Hem ook gehoorzamen. Het klopt niet als we iemand heer noemen, maar dan niet gehoorzamen. In Lc17:7-10 lezen wij hoe de Heer Jezus verwacht dat wij gehoorzaam zijn. Als slaven die van zichzelf zeggen: ‘Wij zijn maar knechten, we hebben enkel onze plicht gedaan’ (vs10). Toen ik dit eens op een avond aan het bespreken was in de gemeente, zei een aardige dame dat ze het toch wel moeilijk had met dit vers. Gelukkig kon ik haar ook Jh15:15 tonen: ‘Ik noem jullie geen slaven meer, want de slaaf weet niet wat zijn meester doet; vrienden noem Ik jullie.’ In vs14 staat echter wel: ‘Jullie zijn mijn vrienden wanneer je doet wat Ik zeg.’ 65


Dit lijkt tegenstrijdig, maar de oplossing is gewoon dat Hij zowel onze Vriend is als onze Heer! Soms bedenken christenen wel dat God hun Vriend is, maar vergeten ze dat Hij ook hun Heer is. Als wij Hem gehoorzamen zoals het slaven tegenover hun heer past, dan kan Hij ons tegemoetkomen als Vriend. Zie ook Jh14:15,21 en 23. In dat laatste vers vinden we dan gemeenschap terug: ‘en bij hem wonen’. Een van de bekendste psalmen is Ps23. De psalm begint met: ‘De Heer is mijn Herder.’ Een herder ging met zijn schapen op weg en zocht voor hen groene grasvelden en waterbronnen. Als die schapen gras en water wilden hebben, dan moesten ze hun herder volgen en gaan waar hij hen leidde, anders ging het niet goed. Zo moeten ook wij Hem gehoorzamen als Heer, zodat Hij ons kan leiden en hoeden als Herder. Een schaap dat naar links loopt als de herder het naar rechts leidt, komt in de problemen. De Heer Jezus is onze Herder (Jh10:2,11,14) en dus is het raadzaam om Hem ook te gehoorzamen. Hij is zowel de Herder als de Heer! Gelovigen lijken heel vaak op een ongehoorzaam kind. We bidden wel ‘Heer, Heer’, maar hebben het moeilijker als het erom gaat te doen wat Hij zegt. Hij wil onze Vriend zijn en onze Herder, maar dan moeten we Hem gehoorzamen. Hij wil gemeenschap hebben en ons bekendmaken wat Hij van de Vader gehoord heeft (Jh15:15), maar dat kan alleen als wij Hem gehoorzaam zijn. Gehoorzaamheid aan Hem is een voorwaarde om toegang te krijgen tot de plaats van gemeenschap. De weg van gehoorzaamheid is de weg van zegen. Als iemand op reis gaat naar een ander land, dan ligt het voor de hand dat hij zich onderwerpt aan de wetgeving van dat land. Anders kan hij er maar beter niet naartoe gaan. Als hij bij de grens van dat land komt, dan wordt hij erbij bepaald dat hij zich nu op een ander grondgebied bevindt met vaak andere wetten waaraan hij zich moet houden. Neem nu iemand die met de auto op reis gaat naar Engeland. Daar rijden ze links. Vanaf het moment dat hij Engeland binnenkomt moet hij ook links gaan rijden. Ze zullen het niet echt waarderen als hij rechts blijft rijden. Wij zouden het toch ook niet op prijs stellen als een Engelsman bij ons links zou rijden. 66

3 De onheining

Bent u in de voorhof, dan zijn daar Gods wetten en geboden van kracht, daar gelden zijn huisregels. Hij is Heer. Anders kan een mens daar niet komen. U moet Hem erkennen als de Heer van uw leven, dan pas kunt u zich op uw gemak voelen in de voorhof. Als wij onszelf beschouwen als slaven, dan kan Hij Zich openbaren als een vriend, de Vriend. Het een gaat niet zonder het ander. ‘Schept de Heer meer behagen in offers dan in gehoorzaamheid? Nee! Gehoorzaamheid is beter dan offers, volgzaamheid is beter dan het vet van rammen’ (1Sm15:22). Getwijnd linnen De omheining van de tabernakel bestond uit drie elementen: een poort (zie hoofdstuk 4), pilaren (zie verder in dit hoofdstuk) en getwijnd linnen. Het getwijnd linnen laat iets zien van de mens Jezus. Blijkens Op19:8 spreekt fijn linnen van rechtvaardige daden. Van de Heer Jezus wordt gezegd: ‘Gerechtigheid hebt U liefgehad en onrecht gehaat’ (Hb1:9a). Hij maakte nooit een fout, zelfs niet één, ook niet een ‘kleintje’ zoals wij dat zouden zeggen. Hij was de volmaakte Mens. Het wit wijst op Hem als de Reine, de Zondeloze (Ps51:9; Js1:18; Kl4:7 NBG). De Bijbel zegt heel duidelijk dat Hij nooit gezondigd heeft. ‘Want wij hebben geen hogepriester, die niet kan meevoelen met onze zwakheden, maar een, die in alle dingen op gelijke wijze (als wij) is verzocht geweest, doch zonder te zondigen’ (Hb4:15 NBG). Deze tekst zegt heel duidelijk dat Jezus nooit gezondigd heeft (zie ook 1Pt2:22). Maar dit vers zegt nog meer. Het zegt ons ook dat Jezus in dezelfde omstandigheden, in dezelfde gevallen wereld, verkeerd heeft. Hij is op gelijke wijze verzocht geweest als wij. Natuurlijk is Hij niet precies dezelfde verleidingen tegengekomen. Er was bijvoorbeeld nog geen tv of computer of internet, met alle troep die daar te vinden is. Maar Hij is elke soort verleiding tegengekomen. Verleidingen tot zonde zijn van alle tijden; ze kruipen gewoon van tijd tot tijd in een ander jasje. Hij is die Unieke die nooit gevallen is voor een verleiding, Hij weerstond ze allemaal. Hij kon iedereen uitdagen: ‘Kan een van u Mij van zonde beschuldigen?’ (Jh8:46). Toen Hij voor Pilatus geleid werd, bracht men allerlei valse beschuldigingen tegen Hem in omdat er anders geen beschuldigingen waren (Mc14:55-59). Ook Pilatus moest tot de erkenning komen: ‘Ik heb geen 67


schuld in Hem gevonden’ (Jh18:38; 19:4,6). Daarvan is de witte omheining een beeld: Hij is de zondeloze (1Jh3:5). De omheining is het enige wat van buiten de tabernakel echt goed gezien kon worden. Zo mag iedereen goed kijken naar de handel en wandel van de Heer Jezus. Kunt u ook maar één misstap ontdekken? Kijk maar eens heel goed naar zijn doen en laten. Ziet u zijn heilige en rechtvaardige wandel? Ziet u hoe zijn wandel volkomen beantwoordt aan elke eis van God? Dan kunt u daarin ook zijn innerlijke heiligheid en rechtvaardigheid zien. In zijn heilige wandel en woorden worden zijn smetteloze gedachten en gevoelens openbaar. De gordijnen waren 5 el hoog. De totale lengte van het getwijnd linnen was 280 el; 100 el aan de noorden zuidkant, 50 el aan de westkant en 30 el aan de oostkant (20 el voor de poort). Het getal van de hoogte is vijf en alle getallen van de lengte(s) zijn deelbaar door vijf. Vijf is het getal van de verantwoordelijkheid van de mens (zie de verklaring van deze getallensymboliek in hoofdstuk 5, Wij in het vuur: het kruis in ons leven). Ook dit spreekt van het feit dat Jezus als Mens volledig gewandeld heeft volgens Gods normen. Hij kon van Zichzelf zeggen: ‘Ik doe altijd wat Hij (de Vader) wil (wat Hem behaagt, TE, SV, NBG)’ (Jh8:29). Wie kan uit zijn leven bewijzen dat dit niet zo was? De Vader verklaarde dit bij zijn doop: ‘Deze is mijn geliefde Zoon, in Wie Ik welbehagen heb gevonden’ (Mt3:17; Mc1:11; Lc3:22 TE, vgl. Js42:1; Mt12:18). Petrus gebruikt deze uitspraak om de uniekheid van Jezus Christus aan te tonen. Merk uit de woorden die Petrus gebruikt het bijzondere van de uitspraak op: ‘Want Hij ontving van God [de] Vader eer en heerlijkheid, toen van de luisterrijke heerlijkheid zo’n stem tot Hem kwam: “deze is mijn geliefde Zoon, in Wie Ik welbehagen heb gevonden”’ (1Pt1:17 NBG). Dit wil eigenlijk zeggen: de Vader speurt elke mens af om te zien in wie Hij welbehagen kan vinden. Hij vindt niemand die voldoet aan zijn eisen totdat de Mens Jezus verschijnt. Deze voldoet aan elke eis van God. Daarom eert God Hem en beschrijft Hij zijn heerlijkheid door te zeggen dat Hij de Enige is in Wie Hij zijn welbehagen kan vinden. Wij willen toch ook dat God vreugde kan beleven aan ons leven? Dat is Gods bedoeling met ons. In Op4:4; 19:8,14 zien we de gelovigen gekleed in wit lin68

3 De onheining

nen. Het is hetzelfde linnen uit Op19:8 dat spreekt van de goede daden van de heiligen. Met andere woorden, het linnen weerspiegelt wat zichtbaar is aan de gelovigen, namelijk de goede daden die ze gedaan hebben. God hecht veel belang aan die goede, rechtvaardige daden! We kunnen dat zien aan het woord dat gebruikt wordt om het ‘linnen’ aan te duiden. Het Gr. woord byssinos is een kleed of stof dat uit fijn linnen gemaakt is. Het gewone woord voor linnen is het Gr. linon zoals in Op15:6. Het kleed van de bruid (lees: ‘goede, rechtvaardige daden’) is dus belangrijker voor God dan de kledij van de zeven engelen met de zeven plagen. Natuurlijk doen we wel eens iets dat door niemand gezien wordt, behalve door God. Hij is immers Degene die bepaalt welke daden rechtvaardig waren en welke niet. En zó zullen wij dan zichtbaar gemaakt worden voor elk oog. Laten we maar bedenken dat de ‘bruid’ in Op19 een collectief woord is dat slaat op de gemeente van Jezus Christus. Al onze goede daden samen vormen dus het bruidskleed. Elk kan zichzelf wel de vraag stellen of hij of zij al goede daden, in de ogen van God, heeft bijgedragen aan dat bruidskleed. ‘Haar is gegeven bekleed te zijn met…’ (TE). De goede daden worden niet uit eigen kracht of door eigen verdienste gedaan. We hebben hier met dezelfde situatie te maken als bij het hefoffer dat Israël voor de bouw van de tabernakel bracht. God had hun alles gegeven om dat hefoffer te brengen, ook het hefoffer zelf. Zo wil God ook de rechtvaardige daden zelf door ons uitwerken (vgl. Ef5:26-27). De vraag is of wij ons daarvoor beschikbaar stellen. Een bruidskleed met gaten door gebrek aan stof is ook maar niets. Er is een ‘volledig’ bruidskleed nodig, net zoals er een ‘geheel’ hefoffer nodig was. Het is maar hypothetisch (want het zal niet zo zijn), maar zou het niet ontzettend jammer zijn als de Heer Jezus Christus zou moeten zeggen dat er ‘niet genoeg stof’ (lees: goede, rechtvaardige daden) was voor het bruidskleed? De vraag is gewoon of wij ze willen doen. Hoe wilt u ze doen? Hoe stelt u zich kandidaat bij God? Hoewel wij niet precies kunnen beoordelen zoals God, kunnen we toch wel naar de in zijn Woord geopenbaarde standaard meten. We kunnen onszelf, ons leven en onze praktische daden toetsen aan het onderwijs uit de Bijbel en aan het voorbeeld van de Heer Jezus. Zo kunnen we streven naar een recht69


vaardige en heilige handel en wandel in deze wereld, zodat mensen daaraan kunnen zien dat Christus de maatstaf is van ons leven. Zoals Hij in deze wereld was, horen ook wij in deze wereld te zijn (1Pt2:21). Het hoogste doel dat ik dan ook in de Bijbel vind voor mijn leven, is gelijkvormig te worden aan het beeld van de Heer Jezus Christus (Rm8:29), om meer en meer op Hem te gaan lijken. Ik denk dat we daarbij twee opmerkingen moeten maken. ‘Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel’ (Mt5:16). Het doel van onze ‘goede werken’ en ‘rechtvaardige daden’ moet de eer en verheerlijking van God zijn, en niet van onszelf. Werken voor onszelf zullen verbranden, ‘het vuur zal laten zien wat ieders werk waard is’ (1Ko3:13). Met andere woorden, die werken zullen geen onderdeel zijn van het bruidskleed van de bruid in Op19. Bovendien zullen ook de mensen na verloop van tijd wel doorzien hoe het hart is dat achter de daden steekt. ‘Daarom ook stellen wij er een eer in te doen wat God wil (behaagt), zowel in dit bestaan als in ons bestaan bij Hem’ (2Ko5:9). De Heer Jezus Christus is de Man van Gods welbehagen. Wij mogen echter ook streven naar zijn welbehagen over ons leven. ‘Broeders en zusters, in naam van de Heer Jezus vragen we u met klem te leven zoals wij het u hebben geleerd, dus zo dat het God behaagt. U doet dat al, maar wij sporen u aan het nog veel meer te doen’ (1Ts4:1). 1Ts4:2-3 vervolgt met: ‘U kent de voorschriften die wij u op gezag van de Heer Jezus hebben gegeven. Het is de wil van God dat u een heilig leven leidt (…).’ Een leven dat Gods eer op het oog heeft en dat God wil behagen, moet voortdurend onder invloed staan van heiliging. Een leven waarin wij breken met de ongerechtigheid (2Ti2:19), maar dat daarentegen gevuld is met ‘rechtvaardige daden’. Ik geloof dat deze twee punten, God behagen en God verheerlijken, van wezenlijk belang zijn om in deze wereld te zijn zoals Hij in deze wereld was (1Jh4:17). Hij heeft een getuigenis gegeven over God (vgl. Op1:5). Hij heeft aan de mensheid geopenbaard (Jh17:6) wie en hoe God is, omdat Hij het beeld is van de Onzichtbare God (2Ko4:4; Ko1:15). ‘Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft Hem doen kennen’ (Jh1:18). De Heer Jezus Christus heeft getuigd van de Vader. Wij worden opgeroepen om te getuigen van de Heer Jezus Christus (Hd1:8). 70

3 De onheining

Laten wij het vol ijver doen, zijn eer bewakend. Laten wij het dóén! Mag het zo zijn dat, net zoals de wandel van de Heer Jezus tot getuigenis diende, onze wandel tot een getuigenis is voor de donkere wereld waarin wij leven. De pilaren De pilaren dienden om het linnen, op de een of andere wijze, aan op te hangen. Van de pilaren kunnen we veel leren voor ons leven als gelovigen. Het getwijnd linnen vertelde ons iets over onze getuigenisopdracht in deze wereld. De pilaren leren ons iets over hoe we die opdracht kunnen vervullen en over de voorwaarden daarvoor. Koper en zilver Er zijn twee fundamentele voorwaarden die getoond worden door het koper en het zilver. Elke pilaar had pinnen (vgl. Zc10:4) van koper met touwen en een voetstuk van koper. Koper spreekt van beproeving door God. Koper heeft de mogelijkheid om vuur te doorstaan. We zien dit in de ‘vuurbakken’ die van koper waren (zie Nm16:35-17:5). [In NBG en SV is dit Nm16:35-40; hier wordt gesproken over ‘vuurpannen’ (NBG) of ‘wierookvaten’ (SV) die van koper waren (vs39)]. Er was een opstand ontstaan tegen Mozes. Alle opstandelingen moesten komen met hun koperen vuurbakken met reukwerk (vs6-7,16-18) en de Heer zou tonen wie het gelijk aan zijn kant had: Mozes of de opstandelingen. De opstandelingen werden verteerd door vuur dat van de Heer uitging als oordeel over hun opstand. De koperen vuurbakken die ze in hun handen hielden, waren echter niet verteerd. Denken we ook maar aan het met koper overtrokken brandofferaltaar (Ex27:2) met het koperen netwerk erin (vs4). Op dat altaar zijn duizenden offers verbrand; er was dus vuurbestendig materiaal nodig. Vooral ook omdat het altaar eigenlijk van hout was (vs1). Zie verder ook hoofdstuk 5. Hier gaat het erom aan te tonen waarvoor koper staat. ‘God heeft Hem die de zonde niet kende voor ons één gemaakt met de zonde, zodat wij door Hem rechtvaardig voor God konden worden’ (2Ko5:21). Al onze zonden werden op Hem gelegd. Het gevolg hiervan is dat iedereen die het offer van de Heer Jezus aanvaardt rechtvaardig verklaard wordt door God. Het oordeel is immers uitgeoefend. Door zijn bloed worden wij gerecht71


vaardigd (Rm5:9). Dat betekent dat al onze zonden weggedaan zijn op het kruis. Wij zijn rechtvaardigen omdat Christus ons gerechtvaardigd heeft op een rechtvaardige grondslag (Rm3:21-30). We zijn niet rechtvaardigen omdat God een loopje met de wet genomen heeft. We zijn rechtvaardigen omdat onze zonden én onze oude mens geoordeeld zijn (Rm6). Zilver Elke pilaar was bovenaan met zilver overtrokken. Zilver spreekt van verzoening. In Ex30:11-16 wordt gesproken over een telling. Bij de telling moest iedereen een ‘halve sikkel geven naar de heilige sikkel’ (‘het ijkgewicht van het heiligdom’, NBV). Dat is het losgeld of zoengeld (vs12,16), het dient om verzoening te doen voor hun leven (vs15,16). In Lv27 lezen we dat de ‘heilige sikkel’ rekent met zilver (vs3,6); vandaar dat zilver spreekt van verzoening. Wij zijn verzoend met God, de vijandschap is weg, verdwenen. Zie ook Ex38:25-28 waar over het zilver gesproken wordt bij de kosten van de tabernakel. Dan zien wij dat een deel van het zilver diende voor de voetstukken van de tabernakel (vs27) en een deel om de pilaren van de voorhof ervan te voorzien (vs28). Bij de beschrijving van de betaling van het zoengeld in Ex30 vallen twee zaken op: Ten eerste moest iedereen evenveel betalen: ‘rijken (…) niet meer (…) armen niet minder’ (vs15). We kunnen hierbij aan het volgende denken: • Allen zijn even schuldig (Rm3). Niemand is rechtvaardig (vs11). Want allen hebben gezondigd (vs23). De gehele wereld is strafwaardig, strafschuldig bevonden voor God (vs19). Er is geen onderscheid (vs22). • Allen zijn even kostbaar. Ze kosten allemaal evenveel: de prijs van een leven. We hebben eerder besproken Wie die prijs betaald heeft en hoeveel het Hem gekost heeft. Daar kunnen we Hem nooit genoeg voor danken! Hier gaat het erom dat de prijs gelijk is. Elke broeder en zuster heeft evenveel gekost als u: niet meer (ze zijn niet meer waard dan u), maar ook niet minder (u bent niet meer waard dan zij). Hoe kijkt u naar uw broeders en zusters? Ten tweede moest iedereen voor zichzelf betalen. ‘Allen voor hun leven’ (vs12). ‘Ieder (…) moet (…) betalen’ (vs13). Wij kunnen niet tot geloof komen voor iemand anders. Wij kunnen niet tot schuldbesef komen in de plaats van 72

3 De onheining

iemand anders. De bekering van één kan niet gelden voor twee. De verzoening is in de eerste plaats een heel persoonlijke zaak tussen God en elk mens individueel. De Heer Jezus Christus heeft het ‘zoengeld’ betaald. De prijs voor ons leven was echter kostbaarder dan zilver, veel meer dan al het zilver dat op de wereld is. De kostprijs was ‘het kostbare bloed van Christus, als van een onberispelijk en vlekkeloos lam’ (1Pt1:19 NBG). Het koper en het zilver leren ons nog meer De pilaren werden recht gehouden door voetstukken van koper en pinnen van koper en touwen. Het zijn de onderdelen die in contact komen met de aarde die van koper zijn. Dit spreekt van het fundament van gerechtigheid, zoals we al gezien hebben. Daarnaast kunnen we opmerken dat al deze dingen dienen om de pilaren stevig vast te zetten. Er mag al eens een woestijnwind passeren, de pilaren staan vast. We zijn gerechtvaardigd door de Heer Jezus Christus, maar als Hij ons nu zou loslaten, dan zou er van gerechtigheid in ons leven niet veel te zien zijn. We kunnen niet staande blijven uit onszelf en onze opdracht in deze wereld vervullen in eigen kracht. De Heer Jezus zei tegen zijn discipelen: ‘(…) zonder Mij kun je niets doen’ (Jh15:5). Hij bewerkt bij ons het willen en het doen (Fp2:13). Hij stuurt ons leven en Hij is de Krachtbron van ons leven. Elke vrucht die tevoorschijn komt in ons leven is het werk van Christus zelf. Hij is de wijnstok, wij zijn de ranken. Een wijnstok zonder ranken is kaal, maar is er wel. Een rank zonder wijnstok heeft geen overlevingskansen, want ze wordt niet gevoed door de wijnstok (Jh15:4-5). De Heer Jezus wil ons vast doen staan in dit leven en dat geldt ook, en misschien wel vooral, voor ons geestelijk leven. Hij wil dat wij niet als ‘onmondige kinderen stuurloos ronddobberen en met elke wind meewaaien’, met wat er maar verkondigd wordt (Ef4:14). En er zijn nogal wat winden van leer in de christelijke wereld tegenwoordig, de een nog erger dan de ander! Sommige winden van leer zijn zelfs godslasterlijk en God onterend en regelrecht dwaalleer. Hij wil niet dat wij ‘onmondig’ zijn (zie 1Ko3:1). ‘Onmondigen’ kan ook vertaald worden met ‘zuigelingen’ zoals in Hb5:13. Wij moeten op73


gevoed en onderwezen worden in de relatie met God (vgl. 2Ti3:14-16), zodat wij antwoord kunnen bieden aan allerlei winden van leer (Ko4:6). Tegenover onmondigen of zuigelingen staan ‘geestelijk volwassen mensen’ die gegroeid zijn volgens een normaal groeipatroon (vgl. Hb5:12). En pas als wij dat zijn, zullen wij onder allerlei wind van leer kunnen blijven vaststaan, zoals de pilaren van de tabernakel menige woestijnwind konden verduren. De Heer Jezus Christus is ons fundament, Hij is de Rots tijdens alle en allerlei soorten stormen en winden in ons leven (Mt7:24-25; Lc6:47-48). Hij is de geestelijke Rots waaruit wij mogen drinken (1Ko10:4). Zijn naam is: ‘de Heer is onze gerechtigheid’ (Jr23:6; 33:16), de koperen Rots. Wat een gezegende uitspraak kreeg Mozes te horen: ‘Er is een plaats op de rots waar je dicht bij Mij kunt komen staan’ (Ex33:21). Ook David kende Hem zo: ‘Hij zette mij neer op een rots, een vaste grond voor mijn voeten’ (Ps40:3). Zilver Bij het zilver zijn nog twee overwegingen te maken. Ten eerste denk ik aan de ‘kapjes van zilver’ waarmee de bovenkant van de pilaren overdekt is. Zo kijkt God naar zijn kinderen. Ze zijn met Hem verzoend en maken deel uit van zijn geestelijk huis: de gemeente. Als God die kapjes ziet, dan denkt Hij: ‘Dat zijn de mijnen. Die ga Ik speciaal zegenen. Ik ga ze ook speciaal leiden en als het nodig is tuchtigen.’ God houdt van alle mensen, maar het is van wezenlijk belang dat ze een zilveren kapje krijgen voor ze in dezelfde verhouding tot Hem kunnen staan als degenen met een kapje. Het zilver spreekt van hen die gekocht en betaald zijn (1Ko6:20; 7:23; Op5:9). U bent gekocht en betaald! U kunt niet meer doen wat u maar wenst (Gl5:17); u kunt niet meer leven voor uzelf. U bent het eigendom geworden van de Heer Jezus Christus. U kon ook bij uw vorige eigenaar, de satan, blijven (ook al wist u toen waarschijnlijk niet dat u zijn eigendom was), maar u hebt inderdaad beseft dat Jezus Christus een betere Eigenaar is. Lees in deze context eens Rm6:15-23 en let daarbij ook op het woord ‘heiliging’. Ten tweede denk ik eraan dat al de pilaren met elkaar verbonden waren door ‘dwarsstangen van zilver’. Wat in Ex27:17 alleen maar genoemd wordt, lijkt in 38:17 extra benadrukt te worden. ‘Zij (de pilaren) waren door zilveren dwarsstangen verbonden, al de pilaren van de voorhof’ (NBG). Als gevolg 74

3 De onheining

van het verzoenend werk van de Heer Jezus Christus, heeft Hij Zich een groot volk verworven (zie Ef1:14; Tt2:14; 1Pt2:9). Het is een volk van rechtvaardigen, omdat wij allen gerechtvaardigd worden op grond van dat ene offer op Golgota. We hebben allemaal één wezenlijk ding gemeenschappelijk: we zijn verzoend met God en daardoor voor eeuwig met Hem en met elkaar verbonden (Rm5:10, let op het ‘wij’). Het verbinden van de pilaren aan elkaar door dwarsstangen gaf nog eens extra stevigheid aan het geheel. Zo zijn wij als broeders en zusters verbonden met elkaar in het lichaam van de Heer Jezus Christus (Ef4:15-16,25b). Wij kunnen elkaar helpen om staande te blijven in deze turbulente wereld. Ook kunnen we elkaar aansporen om getuigen te zijn van de Heer Jezus Christus. We kunnen tot elkaar spreken over onze Heer en zo elkaar helpen opgroeien tot zijn beeld. We kunnen elkaar oproepen tot ‘nog meer’ (1Ts4:1,10). Wij moeten elkaar onderrichten, weerleggen, opvoeden en verbeteren waar nodig (2Ti3:16; Ko3:16). ‘Vermaant elkaar en bouwt elkaar op’ (1Ts5:11 NBG). Is het geen ongelofelijke zegen dat wij aan elkaar gegeven zijn om elkaar te kunnen helpen opstaan wanneer wij gevallen zijn (Gl6:1)? We moeten echt goed op elkaar letten en voor elkaar zorgen. Een woord in juiste vorm gesproken, is als gouden appelen op zilveren schalen. Een wijs vermaner bij een luisterend oor, is een gouden ring en een fijn gouden sieraad. (Sp25:11-12 NBG). De boodschap voor deze wereld Als we bedenken dat de omheining een plaats afbakent waar je God kunt ontmoeten, en dat in die omheining koper verwerkt is, dan doet ons dat denken aan een plaats waar Gods gezag geldt en alles beproefd wordt naar zijn rechtvaardige normen. Wat niet voldoet verdient oordeel. Vergelijk dit met de ‘oordeelstaal’ (vuur en stem) in Dn10 (vgl. Dn7:9-10,26) en Op1. Gelukkig mogen we ook bedenken dat er in die omheining zilver verwerkt is, wat ons erop wijst dat het eveneens een plaats is waar verzoening gevonden wordt. Denk aan de houding die tegenover Daniël wordt ingenomen (Dn10:11,19 ‘gij zeer beminde man’, NBG) en aan het feit dat de Mensenzoon in Op1 te mid75


den van de zeven gemeenten is. Het is een plaats van goddelijke rechtvaardigheid en tegelijkertijd van goddelijke genade en zegen. Wie zou David niet begrijpen: ‘Beter één dag in uw voorhoven dan duizend dagen daarbuiten, beter op de drempel van Gods huis dan wonen in de tenten der goddelozen’ (Ps84:11)? Voor het volk Israël betrof het een bepaalde plaats; wij echter kunnen altijd en overal tot God naderen (Jh4:21-24). Aangezien de omheining het enige is dat door de buitenwereld gezien kon worden (behalve het dak van de eigenlijke woning, maar daarover hebben we in hoofdstuk 2 al nagedacht), moet dat ook een betekenis hebben. Ik denk dat het iets zegt over de boodschap die wij in de wereld uitdragen. Heel vaak wordt er een eenzijdig evangelie gepredikt over de Vader met de open armen. Er wordt gesproken over de liefde en de genade van God en dat is dan de boodschap. Deze dingen zijn natuurlijk waar, daarvan spreekt het zilver. Maar er is ook het koper! Gods genade gaat hand in hand met zijn gerechtigheid. Het ene kan het andere niet uitsluiten. Mag ik het eens op de man af zeggen? We moeten de mensen vertellen dat er een God is en dat die God gaat oordelen (Hd17:31; Op20:12) en heeft geoordeeld. Dat alle mensen onder dat oordeel vallen, want ze hebben zich de toorn van God op hun hals gehaald (Jh3:36b). Als ze dat niet gaan inzien en zich niet willen bekeren, dan is hun einde de hel (Op20:15). Als ze zich willen bekeren, dan biedt de Heer Jezus Christus Zich aan als plaatsvervangend offer, ook voor hen. Dat is gerechtigheid en genade hand in hand. Zo leert de Bijbel het ons ook, bijvoorbeeld in Rm3:23 en 1Ti2:5. De waarheid betekent in de eerste plaats dat er een God is. Het erkennen van het bestaan van God houdt meteen ook verantwoordelijkheid tegenover die God in als Hij ons geschapen heeft (gerechtigheid). Daarna zegt dit vers dat er een Middelaar is (genade). Als wij erkennen dat wij gefaald hebben in onze verantwoordelijkheid tegenover God, dan is de Mens Christus Jezus het antwoord (Hd4:12). Van de omheining naar de poort ‘Maar voor jullie die ontzag voor mijn naam hebben, zal de zon stralend opgaan, de zon die gerechtigheid brengt en genezing in haar vleugels draagt (Ml3:20a NBV; Ml4:2a NBG en SV). 76

4 De poort (Ex27:16; 38:18-19)

De poort of ingang werd gevormd door een gordijn van 20 el (10 meter) breed en, net als de rest van de omheining, 5 el (2,5 meter) hoog. Het was opgehangen aan vier pilaren en bevond zich aan de oostzijde, in het midden van de omheining. De poort had vier kleuren: blauwpurper (= hemelsblauw), roodpurper (= purper), karmozijn of scharlaken (= rood) en getwijnd linnen garen (= wit). De toegang De boodschap van de voorhof en de omheining was: je kunt niet zomaar bij God komen. Eigenlijk kan niemand tot God naderen. Hij is de Heilige, wij zijn van nature zondaars. Wij kunnen niet voldoen aan al zijn wetten; daar slagen we gewoon niet in (Rm7:10-12). Dat is een cruciale erkentenis waartoe wij moeten komen. In Ps15 vraagt David: ‘Heer, wie mag gast zijn in uw tent, wie mag wonen op uw heilige berg?’ (vs1). Als we vervolgens lezen wat er van zo iemand verlangd wordt, dan moeten we erkennen dat wij daaraan niet voldoen. Jezus onze toegang Er is er maar Eén die aan de beschrijving van Ps15 beantwoordt. Dat is de Heer Jezus Christus. Hij is de Enige die met recht kan zeggen dat Hij mag verkeren in Gods tent, dat Hij mag wonen op zijn heilige berg. Hij is sinds zijn hemelvaart dan ook de Mens in de hemel (Hb4:14). Het wonderlijke is dat wij ‘in Hem’ daar ook al mogen zijn. Hij heeft ons een plaats gegeven in de hemelsferen (Ef2:6). ‘(…) uw leven ligt met Christus verborgen in God’ (Ko3:3; zie context). Ik versta dit zo: stel dat ik op reis ben 77


in bijvoorbeeld Spanje, dan is daar mijn leven niet. Mijn leven is in Brugge, in België. Dáár is mijn leven met alles erop en eraan, hoewel ik daar op dat moment niet ben. Het feit dat ik me in Spanje bevind, is een uitzondering, het is niet de normale situatie. Zo is het ook met ons christenen. Ik ben wel op aarde, maar hier ligt mijn leven niet. Mijn burgerrecht is in de hemel (Fp3:20) en dáár is mijn leven met alles erop en eraan, hoewel ik daar lijfelijk niet ben. Jezus is de poort waardoor wij mogen binnengaan, omdat wij mogen delen in het werk dat Hij volbracht heeft. Dat is de boodschap van de poort: God heeft voorzien in een toegang; je mag binnenkomen. Alleen dóór Hem kunnen wij tot de Vader naderen (Jh14:6). In Rm5:1-11 worden enkele gevolgen van de rechtvaardiging genoemd. De eerste is ‘vrede met God’ (vs1), gevolgd door ‘toegang tot God’ (vs2). Het zijn gevolgen van de rechtvaardiging! Eerst komen wij tot de erkentenis dat wij zondaars zijn; dat wij onder Gods oordeel vallen door onze eigen schuld. Als wij geloven in het werk van de Heer Jezus Christus, worden wij gerechtvaardigd voor God. Dat betekent dat wij, door Christus, in de ogen van God geen schuld meer hebben en dat God de Rechter ons vrijspreekt. Dat is het toegangsticket waardoor we in de voorhof kunnen komen. Jezus ons toegangsticket Er zijn namelijk twee dingen nodig: een toegang en een toegangsticket. Een bioscoop heeft ook een toegangsdeur, maar zonder toegangsticket mag je daar toch niet binnen. Jezus Christus is onze toegang, omdat wij mogen delen in zijn werk. Maar Hij is ook ons toegangsticket, omdat wij mogen binnengaan op grond van zijn werk. Wat was het toegangsticket voor de Israëliet? Dat was een offer (vgl. Ps96:8). Zonder offer mocht de gewone Israëliet niet door die poort gaan. Merk op: de breedte van de poort (20 el) is gelijk aan de som van de breedtes van het brandofferaltaar (4x5 el) waar de offers gebracht werden. Binnengaan kan enkel op grond van het werk van de Heer Jezus Christus (zie volgend hoofdstuk). De opwekking van de Heer Jezus Christus door God is het ultieme bewijs dat niet één van onze zonden ongeoordeeld is gebleven. Jezus nam ze alle op Zich. Hoe zou God Hem hebben kunnen opwekken als er nog één zonde aan 78

4 De poort

Hem kleefde? God is in de hemel en de Heer Jezus is in de hemel. Hij heeft onze zonden op Zich genomen, en toch is Hij aan de rechterhand van de heilige God. Dat kan alleen doordat alle zonden weggedaan zijn aan het kruis. Alleen op díé grond is verbinding met de Vader mogelijk. Christus brengt ons tot de Vader. De gedachten over toegang en toegangsticket vinden we ook terug in Hb9:11-26. Een uitnodigende poort De omheining was wit, dat is een beeld van heiligheid en reinheid. Het dak van de eigenlijke woning was grauw en daardoor niet erg uitnodigend. Maar de ingang is wel bijzonder uitnodigend, in vier kleuren en zeer kunstvaardig gemaakt. Mooi De poort is uitnodigend omdat hij mooi is. Als wij van wat dichter naar de Heer Jezus gaan kijken, als wij Hem beter leren kennen, dan wordt Hij steeds mooier voor ons. Als wij Hem gaan zien als de deur tot gemeenschap met God, dan vinden wij dat schitterend mooi. Hoe bijzonder is Hij toch! Hoe meer wij zijn verschillende facetten aan schoonheid gaan ontdekken, hoe aantrekkelijker en uitnodigender Hij wordt voor ons. Zijn schoonheid was niet uiterlijk zichtbaar (zie Js53:2). Zijn schoonheid is te vinden in alles wat Hij is voor de Vader en wat Hij wil zijn voor ons. Groot De poort is uitnodigend omdat hij groot is. Je hoeft je niet naar binnen te wringen of te bukken om je hoofd niet te stoten. 10 meter breed en 2,5 meter hoog is die deur. (De breedte van de poort is gelijk aan tweemaal de breedte van de eigenlijke woning!) Door zo’n opening ga je gemakkelijk naar binnen. Je kunt zelfs met veel mensen tegelijk naar binnen. Zo kunnen wij ook samen met broeders en zusters gemeenschap met God hebben. Dat kan met weinigen: ‘Want waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben Ik in hun midden,’ zegt Jezus (Mt18:20, vgl. Lc24:36; Jh20:19,26). Maar we kunnen ook met heel veel mensen samenkomen rond de Persoon van de Heer Jezus Christus. 79


Gemakkelijk De poort is uitnodigend omdat hij gemakkelijk is. Hij is niet van hout of metaal. Ook wordt er niet gesproken over zware sloten die geopend moeten worden. Het is een deur van stof; zelfs een kind kan die deur gemakkelijk opendoen. God maakt het ons niet moeilijk om gemeenschap met Hem te hebben. Hij nodigt ons hartelijk uit en zet zijn deur wijd open. Het gaat hier niet over de nauwe poort (Mt7:13-14). Nee, God heeft een mooie, grote en gemakkelijke poort voor zijn kinderen om tot Hem te komen. Als wij bidden, is Hij daar om te luisteren. Als wij Bijbellezen, is Hij daar om te openbaren en uit te leggen. Hij wil er op elk terrein van ons leven bij zijn. Hij wil betrokken zijn bij alles wat we doen. Laten we alles voor zijn troon brengen en elk aspect van ons leven in zijn licht bezien. Vier kleuren De poort had vier kleuren: • blauwpurper (= hemelsblauw) • roodpurper (= purper) • karmozijn (= rood) • getwijnd linnen (= wit) Elk van deze vier kleuren toont ons een aspect van de Heer Jezus, over wie deze poort spreekt. Zo zijn er ook vier Evangeliën nodig om over het leven van de Heer Jezus Christus te spreken en iets te openbaren van wie Hij is. In de literatuur is er verschil van mening over welke kleur bij welk evangelie hoort. Eigenlijk is dat niet zo belangrijk, een dergelijke parallel is maar een aardigheidje. Belangrijker is echter het gegeven dat onwankelbaar blijft staan: onze Heer Jezus Christus is als een schitterende, enorm veelzijdige diamant. Wie kan Hem kennen? Telkens is er weer ‘iets anders’, een nieuw aspect, aan Hem te ontdekken. De vier kleuren hebben nog meer te zeggen. Vier is het getal van de aarde. Er zijn vier seizoenen of jaargetijden. ‘Hierna zag ik vier engelen bij de vier hoeken van de aarde staan. Zij hielden de vier winden van de aarde in bedwang’ 80

4 De poort

(Op7:1; vgl. Jr49:36; Ez37:9; Dn7:2; Zc6:5; Mt24:31; Op20:8). De Bijbel spreekt ook van vier uiteinden van de aarde (Js11:12). Ik kan mij niet aan de gedachte onttrekken dat dit betekenis heeft. Op aarde is alles in een onvolkomen toestand. Wij, mensen, zijn in een onvolkomen toestand. Daarom is ons kennen en profeteren beperkt (zie 1Ko13:9). De Heer Jezus kan Zich eenvoudig weg niet in zijn volle pracht en praal openbaren op deze aarde en aan ons die onvolkomen zijn. 1Ko13:10: ‘Wanneer het volmaakte komt zal wat beperkt is verdwijnen.’ ‘Nu kijken we nog in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog’ (1Ko13:12). Als dat niet iets is om naar uit te zien! Ziet u daarnaar uit? Wilt u Hem zien van aangezicht tot aangezicht? Heerlijke toekomst! Voordat we overgaan tot het bespreken van de vier kleuren nog dit: deze poort spreekt al van het offer van Christus. In de tijd van Exodus ging men niet even naar de verfwinkel om een potje verf te halen. Voor het maken van zowel het blauwpurper als het roodpurper als het scharlaken moesten dieren sterven. Vele duizenden purperslakken en scharlakenwormen lieten er het leven bij om bijvoorbeeld de toegang tot de voorhof te maken. Hierin zien we al iets van het offer van Golgota, waar de Heer Jezus gestorven is om ons toegang te verschaffen tot de Vader. De kleuren van de poort Blauwpurper (= hemelsblauw) Hoewel de Zoon mens geworden is, was en bleef Hij altijd de Hemelse. Het Evangelie van Johannes stelt ons de Heer Jezus voor als de Zoon van God, al vanaf de eerste verzen. ‘In het begin was het Woord (vgl. Op19:13), het Woord was bij God en het Woord was God’ (Jh1:1). Meteen maakt Johannes duidelijk dat het om een bijzonder Iemand gaat, niet zomaar een mens onder de mensen. ‘Want Ik ben van de hemel nedergedaald’ (Jh6:38, vgl. vs41 NBG). ‘Jezus vervolgde: u bent van beneden, Ik ben van boven; u hoort bij deze wereld, Ik hoor niet bij deze wereld’ (Jh8:23, vgl. 3:31-32). Hij is de ‘tweede mens uit de hemel’ (1Ko15:47). ‘En niemand is opgevaren in de hemel dan Hij die uit de hemel is neergedaald, de Mensenzoon’ (Jh3:13 TE). De Hemelse moest Mens worden (Fp2:7) om ons een hemelse toekomst bij Hem te geven (Jh17:3; 1Ts4:17). 81


Roodpurper (= purper) Roodpurper was een kostbare stof die alleen werd gedragen door koningen en rijke mensen. Opmerkelijk is dat deze kleur gedragen wordt door heidense volkeren. Zo droegen bijvoorbeeld de koningen van Midjan purperen mantels (Re8:26; roodpurperen klederen, NBG). Zie verder 2Kr2:13-14 (Tyrus), Es1:6; 8:15 (Perzië); Ez27:7 (Elisa = Griekenland); Ez27:16 (Syrië); Dn5:29 (Babel). In de opsomming van de kleuren in deze verzen komt steeds purper voor. Scharlaken komt niet voor, wat we hierna zullen bespreken. Bij de bespotting van de Heer Jezus deden de soldaten (dat waren heidenen!) Hem een purperen kleed aan (Mc15:17). Ze noemden Hem wel koning van de Joden maar deden Hem een heidense mantel om. Het roodpurper spreekt van zijn koningschap over de hele aarde. Hij is de hoogste Heer en koning ( 1Ti6:15; Op17:14; 19:16). Maar: ‘Het Woord was in de wereld, de wereld is door Hem ontstaan en toch kende (of: erkende) de wereld Hem niet’ (Jh1:10). De hoogste Heer en koning moest een weg van vernedering en bespotting ondergaan, terwijl Hij ontzag en eerbied had moeten ontvangen, een koning waardig. Karmozijn of scharlaken (= rood) Het karmozijn of scharlaken (NBG, SV) stelt ons voor enkele problemen bij de uitleg. In de literatuur wordt er verschillend over geschreven. Ik geef u de twee voornaamste gedachten. Ten eerste is het karmozijn of scharlaken een kostbare kleur, die echter alleen voorkomt in verbinding met Israël. Zie hiervoor Gn38:28-30 (zoon van Juda: de koningsstam); Jz2:18,21 (Rachab wordt ingelijfd bij Israël); Jr4:30 (Israël: heel het land, vs27). David vermeldt dat Saul (de pas gestorven koning van Israël) de dochters van Israël gekleed had in rijk bewerkt scharlaken (2Sm1:24). In Mt27:28 lezen we dat Jezus een scharlakenrode mantel wordt omgedaan. Matteüs is het Evangelie dat Jezus voorstelt als de Koning van de Joden. Dat de heidenen Hem niet gekend hebben is één ding, erger is nog dat ook zijn eigen volk Hem niet heeft wíllen kennen: ‘Hij kwam naar wat van Hem was, maar wie van Hem waren hebben Hem niet ontvangen’ (Jh1:11). ‘De hogepriesters antwoordden: “Wij hebben geen andere koning dan de keizer!”’ (Jh19:15). 82

4 De poort

Ten tweede is karmozijn of rood de kleur van bloed. Het scharlaken was kostbaar en spreekt van het kostbare bloed van de Heer Jezus dat gevloeid heeft. Petrus spreekt van ‘het kostbare bloed van Christus’ (1Pt1:19 NBG). Het is het bloed dat moest vloeien om ons vrij te kopen. Een kostbare prijs werd betaald. Getwijnd linnen (= wit) Het wit spreekt, zoals we reeds zagen in hoofdstuk 3, onder ‘Getwijnd linnen’, van heiligheid, reinheid en zondeloosheid (Ps51:9; Js1:18; Kl4:7 NBG). Het is heel belangrijk dat de Heer Jezus nooit gezondigd heeft! Hij is werkelijk mens van vlees en bloed geworden (‘Het Woord is mens geworden’ Jh1:14), maar Hij was vrij van elke zondesmet: ‘die geen enkele zonde beging’ (1Pt2:22). Vergelijkenderwijs kunnen we denken aan het witte bruidskleed van een bruid. Dat witte kleed illustreert dan dat zij zich rein, dat wil zeggen zonder seksuele gemeenschap, bewaard heeft voor haar bruidegom. ‘Een hogepriester als Hij hadden we ook nodig, iemand die heilig, schuldeloos en zuiver is’ (Hb7:26a). Paulus, Petrus en Johannes (die samen het grootste deel van het NT geschreven hebben) zeggen alle drie dat Hij zonder zonde was. Naast deze drie getuigen is er nog een indrukwekkend lijstje van personen die moesten erkennen dat Jezus onschuldig was: Judas de verrader (Mt27:4); Pilatus (Lc23:4,14; Jh18:38; 19:4,6); de vrouw van Pilatus (Mt27:19 ‘die rechtvaardige!’); Herodes (Lc23:15); de misdadiger aan het kruis (Lc23:41) en de Romeinse hoofdman bij de kruisiging (Lc23:47). Hij was het Lam zonder smet of gebrek (1Pt1:19). Zijn offer was nodig om vergeving en behoudenis mogelijk te maken (Hb9:14). En ook om de gemeenschap tussen God en de mens weer mogelijk te maken. Wat een genade, dat er zó’n offer is! In Lv16:4 lezen we dat de hogepriester (Aäron) op de Grote Verzoendag ‘heilige kleding’ moest aantrekken om in het allerheiligste binnen te gaan. De beschrijving van zijn kleding is duidelijk: ‘Hij moet een heilige linnen tuniek aantrekken en een linnen broek dragen. Hij moet een linnen gordel om zijn middel binden en zijn hoofd met een linnen tulband bedekken. Dat is heilige kleding.’ Aäron was een type van de ware hogepriester Jezus Christus. De aardse hogepriester was een mens met zonden, de hemelse hogepriester is 83


zonder zonde. Om God te kunnen vertegenwoordigen moest de hogepriester zijn lichaam bedekken met het witte linnen. De volgorde van de kleuren In feite is er slechts sprake van drie kleuren, wit is immers eigenlijk geen kleur. Het witte linnen is de stof waarop de drie andere kleuren aangebracht werden. Ze hebben alle drie iets te maken met dit witte linnen. Hij is de Hemelse en daarom ook zonder zonde. Hij kon niet zondigen, want in zijn natuur is en was er niets aanwezig dat ook maar zou denken aan zondigen. Vervolgens is Hij de hoogste Heer en koning. Hij heeft van de Vader de allerhoogste plaats gekregen omdat Hij de opdracht die Hij had ten volle vervuld heeft (vgl. Hb1:8-9). Ten slotte is Hij de oorzaak van eeuwig heil geworden voor miljoenen mensen (Hb5:9, vgl. 2:10-13) daar Hij Zichzelf gebracht heeft als een onberispelijk en vlekkeloos lam (1Pt1:19). Als we nog eens nauwkeurig letten op de opsomming van die drie kleuren, dan valt er iets op. Deze kleuren worden altijd in dezelfde volgorde genoemd: eerst blauwpurper (=hemelsblauw), vervolgens roodpurper (=purper) en daarna het karmozijn (=rood) (Ex25:3; 26:1,31, 36; 27:16; 28:5,6,8,15,33; 35:6,23,25,35; 36:8,35,37; 38:18,23; 39:1,2,3,5,8,24,29). Het fijne linnen daarentegen verandert wel af en toe van plaats in de opsomming (zie bijv. Ex25:3 tegenover 26:1) en we laten het wit dus verder even buiten beschouwing. Hemelsblauw Het hemelsblauw wordt altijd het eerst genoemd. Daarbij mogen we denken aan de kern van het onderricht van de apostel Johannes. Hij is degene bij uitstek die het heil van God koppelt aan de persoon van de Heer Jezus Christus als de Zoon van God. Drie gedeelten tonen dit aan. Ten eerste de overbekende verzen Jh3:16-18: ‘Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven (…) eeuwig leven heeft’ (vs16). ‘God heeft zijn Zoon (…) om de wereld door Hem te redden (vs17). ‘Over wie in Hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken, maar wie niet in Hem gelooft is al veroordeeld, omdat hij niet wilde geloven in de naam van Gods enige Zoon’ (vs18). Ten tweede, een nog duidelijker vers: ‘Jezus heeft nog veel meer tekenen voor de ogen zijner discipelen gedaan, die niet beschreven zijn in dit 84

4 De poort

boek, maar deze zijn geschreven, opdat gij gelooft, dat Jezus is de Christus, de Zoon van God, en opdat gij, gelovende, het leven hebt in zijn naam’ (Jh20:3031 NBG). Ten derde in de eerste brief van Johannes: ‘Dit alles schrijf ik u omdat u moet weten dat u eeuwig leven hebt, u die gelooft in de naam van de Zoon van God’ (5:13). Samengevat zouden we kunnen stellen: als iemand niet gelooft dat Jezus Christus de Zoon van God is en daarmee dus ook zelf God is (vgl. Jh1:1), dan slaat hij de plank al volledig mis. Jezus is God, dat moet erkend worden. Als iemand daar niet toe komt, kán er ook geen behoudenis zijn. Vandaar dat de eerste kleur die genoemd wordt altijd het hemelsblauw is. Bij onze evangelisatie moet dit vooropstaan samen met het feit dat er één God is (vgl. 1Ti2:5). Ook in onze gemeenschap met Hem moeten we ons er bovenal van bewust zijn dat Hij God is, zodat we Hem de plaats geven die Hem toekomt. Hij noemt ons weliswaar zijn broeders (Jh20:17; Hb2:11), maar daarom moeten wij nog niet vergeten dat Hij de Zoon van God is. Laten we bovendien met respect over Hem spreken. Purper, een mengsel van blauw en rood Blauw en rood zijn elkaars tegengestelden. Blauw spreekt van de hemel en stelt ons de Heer Jezus als de ‘Zoon van God’ voor. Karmozijn of scharlaken is de kleur van bloed en stelt ons de Heer Jezus als de ‘mensenzoon’ voor. De Heer Jezus Christus is de Hemelse en tegelijk de Aardse. (Het woord ‘scharlaken’ is eigenlijk een vertaling van twee woorden waarvan het ene woord ‘worm’ betekent; vandaar de link tussen scharlaken en de aarde.) Hij is God en Mens in één Persoon (Rm8:3, zie ook de teksten voor zijn menswording eerder bij de bespreking van het hemelsblauw). Volledig God en volledig Mens. Ook daarvan spreekt het purper. Purper bestaat immers uit blauw en rood, het heeft deze beide kleuren in zich. De hemel en de aarde, God en mens, worden verbonden in deze wonderbare Persoon: de Heer Jezus Christus. Hij is Immanuël, dat betekent ‘God met ons’ (Mt1:23). Purper, in het midden Purper komt altijd voor in het midden van de opsomming, tussen blauw en rood in, en verbindt deze twee kleuren zo met elkaar. Blauw en rood komen 85


bovendien nooit samen in een gordijn van de tabernakel voor (wel apart, zie Nm4) zonder dat er purper bij is! Blauw en rood raken elkaar niet, maar worden wel met elkaar verbonden door het purper. Zo konden God en de mens eigenlijk ook nooit samen zijn, maar ze worden samengebracht door de Heer Jezus Christus. Dit is een illustratie van 1Ti2:5: ‘(…) één bemiddelaar tussen God en mensen, de mens Christus Jezus.’ Hij brengt God bij de mens in Zichzelf en Hij brengt de mens bij God door Zichzelf. ‘Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij’ (Jh14:6). Het purper is de kleur die het meest tot uitdrukking brengt waar het in de tabernakel om gaat: gemeenschap tussen God en mens. De Heer Jezus Christus heeft dit mogelijk gemaakt. Purper, alleen Purper wijst ook op de betekenis van het losgeld, zoals in het vervolg op 1Ti2:5: ‘(…) die zichzelf gegeven heeft als losgeld’ (vs6). ‘Christus is eenmaal om de zonden gestorven als rechtvaardige voor onrechtvaardigen, opdat Hij u tot God zou brengen’ (1Pt3:18 NBG). Er moest een weg gegaan worden zoals beschreven in de vierde profetie over de dienaar van de heer in Js52:13-53:12. Wie kon deze weg gaan? Dit kon Hij alleen. Hierin is de Heer Jezus Christus de Unieke met een uniek werk! ‘En de behoudenis is in niemand anders, want er is ook onder de hemel geen andere naam aan de mensen gegeven, waardoor wij moeten behouden worden’ (Hd4:12 NBG). Dat is het gevolg: enkel en alleen door Hem. Hierbij wil ik nog benadrukken dat er maar één poort in de tabernakel is. Er is geen aparte poort voor de priesters of de hooggeplaatsten van het volk. Iedereen moet door dezelfde deur binnengaan. Er bestaat geen achterdeur. Willen we binnengaan, dan moet dat in het volle licht van het evangelie gebeuren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat direct achter de poort het koperen brandofferaltaar te vinden is, dat spreekt van het offer van de Heer Jezus Christus op Golgota. Zo is er ook één gebeurtenis waarbij alleen purper gebruikt wordt. ‘Ze verwijderen de as van het brandofferaltaar, spreiden daar een roodpurperen kleed over (…)’ (Nm4:13). Is het niet bijzonder dat enkel het koperen altaar, waar duizenden offers gebracht zijn om verzoening te doen over de zonden van de Israëlieten en de gemeenschap tussen God en het volk te herstellen en 86

4 De poort

die alle spreken van het offerwerk van de Heer Jezus Christus, bedekt wordt met een purperen kleed? Blauw en rood zouden niet gepast zijn: ze laten elk maar één aspect van de diamant zien. Purper brengt tot uitdrukking wat deze offers toonden: ‘opdat Hij u tot God zou brengen’. Daarvoor moest God zelf mens worden, in deze wereld komen vol van zonde, en ook uw zonden op dat kruis van Golgota dragen. Daarvoor kan Hij niet genoeg gedankt en aanbeden worden! Purper illustreert ons de volle schoonheid van de inleiding van Jh1. • Het Woord is God (vs1,18). • Het Woord is mens geworden (vs14). • Wie Hem ontvangen, is het voorrecht gegeven om kinderen van God te worden (vs12). De poort naar het oosten De poort van de tabernakel moest altijd naar het oosten gericht zijn. Dit was natuurlijk niet zomaar een gril van God, maar ook hier zit een betekenis achter. De opkomende zonnestralen beschijnen de ingang en zeggen als het ware: ‘Daar is het, daar moet je zijn!’ In de tijd van de tabernakel had men nog geen kompas om de windstreken aan te wijzen. De zon was het oriëntatiepunt en diende als wegwijzer. De Israëliet hoefde niet op zoek te gaan naar de ingang, hij wist waar die was. De plaats van de poort was een vast gegeven. God verlangt intens naar omgang met mensen. Daarom maakt Hij het ons niet moeilijk om bij Hem te komen en Hem te vinden: ‘(…) aangezien Hij van niemand van ons ver weg is’ (Hd17:27). Herinnert u zich nog de kenmerken van de poort van de tabernakel? Het was een uitnodigende poort omdat hij mooi, groot en gemakkelijk toegankelijk was. Hoe vaak hebben wij toch die wegwijzer nodig die zegt: ‘Daarheen, daar is de plaats van gemeenschap’! ‘Zend uw licht en uw waarheid, laten zij mij geleiden en brengen naar uw heilige berg, naar de plaats waar U woont’ (Ps43:3, lett. ‘naar uw tabernakel’). Hij komt! Het oosten is de plaats waar de zon opkomt (Nm2:3; 3:38). Er komt een dag waarop het niet de zon zal zijn die ten oosten van Gods woonplaats verschijnt, 87


maar de Heer Jezus zelf als hoogste Heer en koning. Het zal dan niet gaan om de tabernakel maar over Jeruzalem en de tempel. Jeruzalem is, ook al is dat nu niet zichtbaar, de stad van de grote Koning (Mt5:35). In Lc19 lezen we over de intocht van de Heer Jezus in Jeruzalem. Die gebeurtenis is een voorafschaduwing van zijn wederkomst. De Heer Jezus kwam vanuit het oosten naar zijn stad, Jeruzalem. In vs29 lezen we dat Hij de Olijfberg naderde om vervolgens in vs37 de Olijfberg af te dalen naar Jeruzalem. De Olijfberg ligt ten oosten van Jeruzalem. Bij zijn wederkomst speelt deze berg, de Olijfberg, opnieuw een voorname rol. We lezen immers in Zc14:4 het volgende: ‘Die dag zal Hij zijn voeten op de Olijfberg planten, ten oosten van Jeruzalem’ (vgl. Hd1:11-12). ‘(…) waarmee de Opgang uit de hoogte naar ons zal omzien, om hen te beschijnen, die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods, om onze voeten te richten op de weg des vredes’ (Lc1:78b-79 NBG). De ‘Opgang uit de hoogte’ (‘het stralend licht uit de hemel’ in de NBV) spreekt van de Heer Jezus Christus. In de profetie van Jesaja wordt Christus ook zo gezien (o.a. Js60:1-2,19-20). Dan zal de gemeenschap tussen God en zijn aardse volk, Israël, hersteld worden. Ook wij zijn vanuit de duisternis en de schaduw van de dood gebracht tot vrede met God, met als gevolg daarvan ook gemeenschap met God (zoals geïllustreerd in de tabernakel). In de Bijbel worden hemellichamen vaak gebruikt als beeldspraak bij de komst van de Heer Jezus Christus. Laten we maar eens Op22:16 in dit verband lezen. ‘Ik, Jezus, heb mijn engel gestuurd om jullie deze dingen bekend te maken voor de gemeenten. Ik ben de telg van David, zijn nakomeling, de stralende morgenster.’ David spreekt hiervan in zijn laatste woorden: ‘En Hij zal zijn gelijk het licht des morgens, wanneer de zon opgaat, des morgens zonder wolken, wanneer van den glans na den regen de grasscheutjes uit de aarde voortkomen’ (2Sm23:4 SV; ik citeer hier uit SV omwille van de werkwoordsvorm [zal zijn] = toekomstige tijd). De NBV geeft: ‘Hij is als een stralende morgenzon.’ Nog een derde tekst wil ik u niet onthouden: ‘Ik zal hem zien, maar nu niet; ik zal hem aanschouwen, maar niet nabij. Er zal een ster voortgaan uit Jakob, en er zal een scepter uit Israël opkomen (…)’ (Nm24:17 SV). 88

4 De poort

Kunnen we bij deze drie teksten anders dan denken aan de dag van onze Heer Jezus Christus? De dag waarop Hij zal verschijnen in koninklijke heerlijkheid. Bij ‘de telg van David’ denken we aan het koninklijk geslacht waaruit onze Heer Jezus Christus voortkomt en bijgevolg zijn aanspraak op de troon van Israël (vgl. Mt1:1,6; Rm1:3). Zijn dag komt ‘na de regens’. Hierbij denk ik aan de oordeelsregens ten tijde van Noach (Gn7:4; 8:2). Zo zullen er vóór de dag van Jezus Christus nog eens oordelen ‘regenen’ op deze aarde. De derde tekst spreekt van de ‘scepter uit Israël’. Hij is de hoogste Heer en koning (Op11:15; 17:14; 19:6,16; vgl. Mi4). Dan zal er ‘ten tijde van de avond licht wezen’ (Zc14:7 NBG). Is dit niet de dag waarover Maleachi profeteert? ‘Maar voor u, die mijn naam vreest, zal de zon der gerechtigheid opgaan’ (Ml4:2 NBG). De persoon die dit uitspreekt wordt genoemd: de Heer van de hemelse machten (Ml3:19 NBV) of de Here der Heerscharen (Ml4:1 SV en NBG). De gelovigen dienen met de Heer Jezus Christus dit gemeenschappelijk te hebben: dat zij, net als Hij, uitzien naar de dag waarop Hij de ‘opgaande zon’ zal zijn. ‘Want God, de Heer, is een zon (…)’ (Ps84:12). Het boek Openbaring handelt nooit (tenzij in beeld, 4:1) over de opname van de gemeente, maar voortdurend over de wederkomst van Christus (o.a. 1:7; 2:25; 3:3,11; 4:8; 11:15-18; 14:14-20; 16:15; 19:11-21; 22:7,12,20). Voor wie Hem verwacht, lijkt het lang te duren voordat Hij komt. Voor wie Hem niet verwacht, zal zijn komst plotseling, onverwachts en te vroeg komen. Hoe komt Hij voor u? Duurt het u wat lang? Dat is goed, dat is een teken dat u Hem verwacht! Hij wacht nog even Wij weten hoe het komt dat de Heer Jezus Christus nog niet gekomen is. ‘(…) Hij heeft alleen maar geduld met u, omdat Hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat (2Pt3:9). Dat is de andere kant. Enerzijds verlangen wij intens naar de dag dat de Heer Jezus zijn rijk opricht. Anderzijds wachten wij geduldig omdat er nog zo veel mensen zijn waarvoor wij hopen en bidden dat ze de Heer Jezus als hun Heiland mogen leren kennen vóór zijn dag komt. Wij weten immers dat God een dag bepaald heeft waarop Hij de aarde rechtvaardig zal oordelen (Hd17:31). Dit weten wij zo zeker als Noach in zijn dagen (2Pt2:5). Maar het gelovig oog mag hier een ‘tijd van genade vóór oordeel’ herkennen, waarin God bekering zoekt die Hem toelaat om te 89


behouden voor oordeel (Hd17:30). Mogen wij niet bijzonder dankbaar zijn dat de Heer ook gewacht heeft op ons? Ik heb er geen enkele twijfel over dat de Heer Jezus verlangend wacht om te mogen komen, maar anderzijds ook geduldig wacht omdat Hij nog veel mensen behouden wil zien. Zó is het hart van God en van de Heer Jezus (vgl. Ez18:23; 33:11). Toen God voor de eerste keer zijn oordeel heeft laten regenen (letterlijk) op deze aarde, heeft Hij ook zo’n genadetijd ingebouwd (1Pt3:20). Daarom zien wij het niet als treuzelen, maar bewonderen wij hierin genade! Wij moeten in het licht van deze dingen leven met de instelling van Paulus: ‘wij, levenden’ (1Ts4:15,17), d.i. hartstochtelijk verlangend. En tegelijkertijd zijn wij het licht van de wereld (Mt5:14). Net als Hij willen wij niet dat iemand verloren gaat. Dus moeten wij onze tijd nuttig gebruiken om zijn gemeente te laten groeien, in kwaliteit en in kwantiteit.

90

5 Het brandofferaltaar (Ex27:1-8; 38:1-7)

Het brandofferaltaar is het eerste voorwerp dat we tegenkomen in de voorhof. Het is ook het grootste van alle voorwerpen die in de tabernakel staan, 5 el lang en 5 el breed (2,5 meter) en 3 el hoog (1,5 meter). Het was dus een vierkant met op elke hoek een hoorn die één geheel vormde met het altaar zelf. Het brandofferaltaar was gemaakt van acaciahout. Om het altaar vuurbestendig te maken werd het overtrokken met koper. Al het materiaal dat gebruikt werd in relatie met het brandofferaltaar was gemaakt van koper: potten, scheppen, sprengbekkens, vorken en vuurpannen. Ook de draagstokken waren van acaciahout met koper overtrokken. Halverwege het altaar was een koperen tralienetwerk met vier koperen ringen. Deze ringen dienden om de draagstokken door te steken zodat het altaar gedragen kon worden. Het tralienetwerk was de enige ‘bodem’ van (of beter: in) het brandofferaltaar, dat dus eigenlijk hol was. Blijkbaar (een precieze beschrijving vinden we niet) was er een ‘rand’ rond het altaar, aangezien het tralienetwerk eronder bevestigd diende te worden. Het brandofferaltaar eerst Het brandofferaltaar stond tussen de poort van de omheining en het wasvat (Ex40:29,30). Dat is niet verwonderlijk. Meer nog: het kon eigenlijk ook helemaal niet anders! Het brandofferaltaar was een vierkant waarvan elke zijde 5 el bedroeg. De som van deze zijdes is dus 20 el (10 meter). Dat is precies dezelfde afmeting als de breedte van de poort van de voorhof. De twee staan dan ook in nauwe relatie met elkaar. Door de poort mocht de Israëliet immers alleen maar binnengaan als hij een offer bij zich had om op het brandofferaltaar te offeren (vgl. Ps96:8). De vrijmoedigheid om te verkeren in 91


Gods huis heeft te maken met het brandofferaltaar. Ook onze vrijmoedigheid (Hb10:19) is alleen te vinden bij de Heer Jezus Christus, van wie niet alleen de offers maar ook het brandofferaltaar zelf spreken. In het vorige hoofdstuk hebben we de nadruk gelegd op de toegang, in dit hoofdstuk komt de nadruk te liggen op het toegangsticket: dat wat de vrijmoedigheid geeft om door de toegang te gaan. Zonder toegangsticket komt u er niet in. Een slachtplaats Het Hebreeuwse woord voor altaar betekent ‘slachten’. En een slachtplaats was het! Ontelbaar veel dieren zijn bij dat altaar geslacht en erop verbrand, echt verschrikkelijk. Maar zonde en zonden zijn dan ook verschrikkelijk! Het was een heel bloederige bedoening daar bij dat brandofferaltaar, maar zonder bloedstorting is er dan ook geen vergeving mogelijk (Lv17:11; Hb9:22). Het bedrijven van zonden heeft tot gevolg dat er bloed moet vloeien. De Heer God zelf moest als eerste dieren slachten door en voor de zonden van Adam en Eva (Gn3:21). Misschien hebt u het er wel eens moeilijk mee dat al die onschuldige dieren moesten sterven voor de zonden van mensen. De Onschuldige (1Pt2:22), de Heer Jezus Christus, heeft nog veel meer moeten boeten voor andermans zonden, ook voor die van u en mij. Het offer van de Heer Jezus Christus Het brandofferaltaar spreekt over het offer van de Heer Jezus Christus. Hij is in onze plaats gestorven zoals dieren in de plaats van de Israëlieten stierven; zijn bloed heeft gevloeid zoals het bloed van dieren gevloeid heeft. Hij ging als ‘een schaap (eig. lam) dat naar de slacht wordt geleid’ (Js53:7). Op dit Lam mogen wij dankbaar onze handen leggen zoals de Israëliet zijn handen moest leggen op het offerdier (Lv4:4,15,24,29,33; 8:14,18; 2Kr29:23). In Lv16:21 wordt de betekenis daarvan duidelijk, hoewel het daar niet over een dier gaat dat op het altaar kwam: ‘Hij legt dan zijn beide handen op de kop van de bok en spreekt alle wandaden en vergrijpen van de Israëlieten openlijk uit, alle zonden die ze hebben gedaan. Zo legt hij alle zonden op de kop van de bok.’ Zes keer staat er dan bij het reinigingsoffer (of: zondoffer) en hersteloffer (of: schuldoffer) ‘en het zal hem vergeven worden’ (Lv4:20,26,31,35; 92

5 Het brandofferaltaar

5:10,13). Hoe leg je nu je handen op het Lam? ‘Belijden we onze zonden, dan zal Hij, die trouw en rechtvaardig is, ons onze zonden vergeven en ons reinigen van alle kwaad’ (1Jh1:9). Aäron moest de zonden van het volk belijden. Zo moeten ook wij belijden. Hoe staat het met uw belijden van uw zonden voor God? Ik vrees dat wij na verloop van jaren als christenen het belang van het belijden uit het oog verliezen. Wij moeten proberen alle zonden bij naam te noemen en niet iets zeggen als: ‘Heer, vergeef al mijn zonden van vandaag.’ H.P. Medema schrijft hierover in zijn boek De laatste wereldoorlog: ‘Er zal geen bewustzijn van vergeving komen, als er ook geen besef van zonde is. God kan niet concreet zijn in vergeving, als wij niet concreet zijn in belijdenis.’ Dan mogen wij weten: ‘Het bloed van Jezus, zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde’ (1Jh1:7b NBG). Maar het offer van de Heer Jezus is nog veel méér dan dat. Dat zullen we zien onder het kopje ‘De offers’. Offers die verwijzen naar het Offer Al die dierenoffers waren eigenlijk zelfs maar een tijdelijke oplossing. Ze konden uit zichzelf geen zonden wegnemen, maar lieten wel de ernst ervan zien (Hb10:3-4). De Heer Jezus zegt: ‘(…) wie weinig wordt vergeven, die heeft weinig lief’ (Lc7:47b NBG). Als wij onze zonden niet concreet noemen, hebben we weinig besef van onze eigen zonden die Jezus op het kruis gedragen heeft. Onze zonden zullen dan ook helemaal ons hart niet raken. Raakt het opnoemen van onze zonden nog steeds ons hart? Probeer het maar. Een dier is trouwens veel minder waard dan een mens (vgl. Mt6:26; 10:31). Hoe zou God daar dan genoegen mee kunnen nemen? Als iemand u 5000 euro schuldig is, is de rekening dan vereffend als hij 50 euro terugbetaalt? Het loon dat de zonde geeft is de dood (Rm6:23a). Dat is de dood van diegene die de zonde begaan heeft; een mensenleven dus. Zo staat het ook in Ez18:4: ‘de ziel die zondigt, die zal sterven’ (NBG). De prijs voor een mensenleven is hoog, zeer hoog (Ps49:8-9). ‘Wat zou een mens niet overhebben voor zijn leven?’ (Mt16:26; Mc8:37). Hoeveel is een mensenleven waard? Is er genoeg geld op de wereld om een leven te betalen? Enkel het leven van het onberispelijk Lam was kostbaar genoeg om de prijs te betalen (vgl. 1Pt1:19). De dierenoffers waren dus alleen voldoende voor God omdat Hij vooruitzag naar Golgota. Net 93


zoals wij gered worden door dát Offer, zijn ook de Israëlieten daardoor gered. Deze waarheid wordt door Paulus onderstreept in zijn brief aan de Romeinen: ‘Want allen hebben gezondigd en komen te kort aan de heerlijkheid van God, en worden om niet gerechtvaardigd door zijn genade, door de verlossing die in Christus Jezus is. Hem heeft God gesteld tot een genadetroon door het geloof, in zijn bloed, tot betoning van zijn gerechtigheid wegens het voorbij laten gaan van de zonden die tevoren hadden plaatsgevonden onder de verdraagzaamheid van God; tot betoning van zijn gerechtigheid in de tegenwoordige tijd, opdat Hij rechtvaardig is en hem rechtvaardigt die op grond van geloof in Jezus is’ (Rm3:23-26 TE). Deze ‘allen’ kunnen enkel behouden worden op grond van Jezus’ werk. Maar de OT gelovigen kenden het kruis van Golgota toch niet, zegt u misschien. Inderdaad, precies daarom moest een dier sterven, dat vooruitwees naar dát Offer. Alle zonden van de gelovigen uit alle tijden heeft Jezus op Zich genomen aan het kruis (1Jh2:2; Js53:6,12). Het brandofferaltaar is een vierkant: de vier zijden zijn gelijk. De grond waarop een mens gered wordt en gemeenschap met God kan verkrijgen is altijd gelijk: het offer van de Heer Jezus Christus. Of iemand nu vóór of ná het offer leeft. Er is geen andere weg (Hd4:12). De offers In de eerste zeven hoofdstukken van Leviticus vinden we vijf offers terug: het brandoffer, het graanoffer (of: spijsoffer), het vredeoffer (of: dankoffer), het reinigingsoffer (of: zondoffer) en het hersteloffer (of: schuldoffer). Er zijn meerdere offers omdat de Persoon en het werk van de Heer Jezus zo rijk is dat het niet door één offer kon uitgebeeld worden. (Daarom zijn er ook vier Evangeliën.) Het brandoffer spreekt ervan dat de Heer Jezus Zich vrijwillig aan God heeft geofferd om God ten volle te verheerlijken. Het graanoffer of spijsoffer spreekt van de reine Mensheid van de Heer Jezus, van het volmaakt heilig en rein leven dat Hij op aarde geleefd heeft. Het is geen bloedig offer en spreekt als dusdanig niet rechtstreeks van het kruis. Toch werd een deel van dit offer in het vuur van het altaar geworpen. Het vredeoffer of dankoffer spreekt ervan dat de Heer Jezus de gemeen94


schap tussen God en mens hersteld heeft. Wij zijn in gemeenschap met God gebracht in een gemeenschapsmaaltijd. Dit is het enige offer waarvan het volk mocht eten. Maar het wordt ook als voedsel voor God voorgesteld (Lv3:16). Het reinigingsoffer of zondoffer gaat over de behoefte van de zondaar om bevrijd te worden van de zonde als macht die ons in zijn greep heeft en in ons vlees woont. Het hersteloffer of schuldoffer gaat over de behoefte van de zondaar om gered te worden van de schuld die door zijn zondige daden is ontstaan. De eerste twee offers Het brandoffer is het eerste offer dat genoemd wordt omdat dit het offer is dat God het meest behaagt en voor Hem het kostbaarst is. Zoals de ark met het verzoendeksel het eerst genoemd wordt bij de beschrijving van de tabernakel en het kostbaarste voorwerp is, zo is dat ook het geval bij de offers van Lv1-7. Het meest bijzondere offer komt eerst. Het altaar is bovendien naar dit offer genoemd: het brandofferaltaar. Dit offer toont dat de Heer Jezus veel méér gedaan heeft dan nodig was om het probleem van de zonde op te lossen. Hij heeft God volmaakt verheerlijkt en geopenbaard op Golgota. Daar werd Gods liefde geopenbaard, dat God zelfs zijn eigen Zoon gaf ten behoeve van vijandige zondaars die zelf dat oordeel verdienden. Daar werd Gods heiligheid geopenbaard, dat God zelfs de Heer Jezus Christus, de Man van zijn welbehagen, verliet omwille van de zonden die op Hem werden gelegd. Daar werd Gods gerechtigheid geopenbaard, dat God de Heer Jezus Christus tot zonde maakte en de zonden in Hem geoordeeld heeft, zonder verzachting van het oordeel. Daar werd Gods genade geopenbaard, dat Hij zijn hand uitgestoken heeft, door het offeren van zijn Zoon, naar ellendige en schuldige zondaars. God werd verheerlijkt doordat de Heer Jezus zijn wezen, zijn hart, zijn naam ten volle openbaarde. Bij dit offer (en de twee volgende) is dan ook geen sprake van toorn, maar van welbehagen! De eerste twee offers zijn nauw verbonden met elkaar omdat God door het volmaakte leven van de Heer Jezus verheerlijkt werd. Na dit volmaakte leven – het spijsoffer – ging Hij naar het kruis. Het hoogtepunt van de verheerlijking van God door de Heer Jezus is te vinden op Golgota waar Hij Zich 95


totaal opgeofferd heeft aan God – het brandoffer – als een onberispelijk en vlekkeloos Lam. Het middelste offer Het middelste offer, het vredeoffer, vormt als het ware het hart van de offers. Het toont ons een gemeenschapsmaaltijd tussen God en mens. Dat is slechts mogelijk doordat enerzijds God zijn deel van volmaakte verheerlijking ontvangen heeft (het brandoffer) en anderzijds wij van zonde gereinigd zijn (het reinigingsoffer). De eerste drie offers spreken erover dat de Heer Jezus méér gedaan heeft dan het oplossen van het zondeprobleem. Deze offers waren alle drie vrijwillige offers. De Heer Jezus had ons zondeprobleem kunnen oplossen en daar kunnen stoppen. Maar Hij wilde veel meer voor ons omdat Hij ons zo liefheeft. Hij heeft ons veel méér gegeven dan zondevergeving alleen. Hoewel dat op zich al meer was dan wij verdienden. Hij wilde ons in gemeenschap brengen met de Vader. In Lv1:4; 3:2,8,13 staat dat de offeraar zijn handen op de kop van het offerdier mocht leggen. Het gaat daar niet over een offerdier voor zonde en schuld, waardoor de zonden van de offeraar op het dier gelegd werden. Bij deze offers gaat het erom dat het welbehagen dat God in het offer vindt (een geurige gave) aan de offeraar wordt toegekend. De gevolgen van het offer van de Heer Jezus Christus zijn veel méér dan enkel zondevergeving (zie bijv. Rm5, Ef1). En al die gevolgen worden ons toegekend. Doordat de Heer Jezus Christus veel méér gedaan heeft dan het oplossen van ons zondeprobleem alleen, hebben wij veel méér ontvangen dan de vergeving van zonden. Beseffen we dat wel? Het is zelfs zo dat wij nu aangenaam zijn voor God (Ef1:6). De laatste twee offers Het reinigingsoffer en het hersteloffer hebben dus te maken met het zondeprobleem. Ze tonen dat de Heer Jezus alles gedaan heeft wat nodig was om aan Gods rechtvaardige eisen met betrekking tot zonde en zonden te voldoen. Ze spreken van verlossing, redding, bevrijding. Deze offers gaan uit van de behoefte van de mens. Zonder deze offers zouden wij voor eeuwig verloren zijn. Het zijn deze offers die een zondaar als het ware het eerst tegenkomt 96


wanneer hij zich bekeert. Op andere plaatsen, waar het wel gaat om reiniging van zonde, zien we dan ook dat eerst het reinigingsoffer vermeld wordt; bijv. op de Grote Verzoendag (Lv16) en bij de priesterwijding waar eerst een stier als zondoffer gebracht wordt (Ex29). Deze laatste twee offers zijn verplichte offers (Lv4:2; 5:15). De Israëliet die gezondigd had moest een offer komen brengen. Ten behoeve van onze redding was er voor de Heer Jezus Christus geen andere weg dan de weg van Golgota. Omdat Hij ons wilde redden moest Hij in onze plaats onze zonden dragen en het oordeel van God ondergaan. Deze offers werden buiten de legerplaats verbrand als iets walgelijks dat weggedaan moest worden. Ze hadden te maken met zonden en waren dus afschuwelijk voor God. Buiten de legerplaats werden ze volledig verbrand, wat ervan spreekt dat de zonde totaal wordt weggedaan. God is bevredigd met betrekking tot de zondeschuld. Het OT geeft ons daar een mooie beeldspraak van. ‘Zo ver als het oosten is van het westen, zo ver heeft Hij onze zonden van ons verwijderd’ (Ps103:12). Waar eindigt het oosten, waar eindigt het westen? ‘Gij hebt al mijn zonden achter uw rug geworpen’ (Js38:17b NBG). Wat achter de rug is kan niet gezien worden. ‘Onze zonden werpt U in de diepten van de zee’ (Mi7:19). De diepten van de zee spreken van een onbereikbare plaats. Het betekent dat zijn bloed al onze zonden weggewassen heeft (Op1:5 SV; in het Grieks staat er het woord ‘wassen’). Dat is de kracht van zijn bloed (vgl. 1Jh1:7b). Het was het bloed van de offerdieren waardoor verzoening bewerkstelligd werd, omdat daarin het leven is (Lv17:11). Zo was zijn leven de losprijs (Mt20:28; Mc10:45) die betaald werd om ons met God te verzoenen. Daardoor hebben wij vrijmoedigheid ‘om in te gaan in het heiligdom door het bloed van Jezus’ (Hb10:19 NBG)! Zo kunnen wij in Gods nabijheid komen. In uw aanwezigheid kan ik daar ooit zijn want ik ben een mens, zondig en onrein. Maar U gaf uw Zoon om in mijn plaats te staan en door wat Hij deed mag ik binnengaan. (Opwekkingsbundel lied 612, strofe 1) 97


Het dagelijks brandoffer (Ex29:38-46) In hoofdstuk 1 hebben we al gezien dat God te midden van zijn volk wilde wonen. We hebben gezien dat God verlangt naar omgang met mensen. Dat gaat echter niet zomaar. Een heilig en rechtvaardig God heeft namelijk een grondslag nodig waarop Hij kan verblijven tussen (en in gemeenschap met) zondige mensen. Dat fundament wordt gevonden in het dagelijks brandoffer. Het dagelijks brandoffer (eigenlijk twee offers: ’s morgens en ’s avonds) steeg op als een liefelijke reuk voor God. Die voortdurende liefelijke reuk van het brandoffer verwees voor God naar het werk van de Heer Jezus. Daardoor kon God bij het volk wonen en was een relatie mogelijk, omdat God zo veel ziet in het offer van de Heer Jezus Christus! Het is geen dagelijks reinigingsoffer dat steeds verwijst naar zonden, maar een brandoffer dat verwijst naar de volmaakte verheerlijking van God. God heeft zo veel gezien in het offer van de Heer Jezus en de Heer Jezus heeft zo veel volbracht in zijn offer, dat er niets meer in de weg staat voor God om Zich met de zijnen te onderhouden. O ja, het brandofferaltaar heeft ook te maken met het oplossen van het zondeprobleem. Een deel van het bloed van het reinigingsoffer werd aan de voet van het altaar uitgegoten (zie o.a. Lv4:7,18). Bovendien werd het vet van het reinigingsoffer op het altaar verbrand (zie o.a. Lv4:8-10,19). Maar het brandofferaltaar heeft misschien wel vooral, te maken met dat wat we gezien hebben bij de vrijwillige offers. Laten we dat bedenken! In het vervolg van het hoofdstuk ligt het accent meer op het verlossingswerk van de Heer Jezus Christus. Ten eerste omdat we hier meer praktische lessen uit kunnen leren. Ten tweede omdat het in Exodus voornamelijk gaat over hoe we tot gemeenschap met God kunnen komen, terwijl Leviticus meer gaat over de gemeenschap zelf. Altijd vuur Op het brandofferaltaar brandde voortdurend vuur. Het vuur was door God zelf aangestoken (Lv9:24) en het mocht nooit uitgaan (Lv6:5-6). Tijdens het reizen werd het brandofferaltaar onder een roodpurperen kleed gedaan. Op dat kleed werd dan het gerei voor het brandofferaltaar gelegd en daarover werden zeekoevellen gedaan. 98


Hoewel het niet duidelijk is hoe dat gebeurde, ga ik ervan uit dat het vuur ook bleef branden tijdens het reizen, door middel van vuurbekkens waarin vuur gedaan kon worden (Nm16:18). Het mocht immers nooit uitgaan. Bovendien moest God het anders telkens opnieuw aansteken. Zo moesten ook de broden op de tafel van de toonbroden blijven liggen tijdens het reizen (Nm4:7). Het brandofferaltaar diende, net als het wasvat, niet in het heilige of het allerheiligste te staan; men mocht het in de openlucht plaatsen. Het hoefde niet in een tent geplaatst te worden; het mocht gezien worden zonder dat er vrees hoefde te zijn om te sterven zoals dat bij de voorwerpen die in de eigenlijke woning stonden wel het geval was (Nm4:20). We kunnen dus gerust stellen dat het brandofferaltaar, net als het wasvat, steeds aanwezig was. Zowel tijdens het legeren als tijdens het reizen. Dat is maar goed ook: wat moest een Israëliet anders doen als hij gezondigd had tijdens het reizen? Kon hij dan geen verzoening vinden? Ik denk dat het steeds beschikbaar zijn van het altaar nu precies dát wil zeggen: altijd is er verzoening met God mogelijk. Altijd mag je terug naar God. Je hoeft niet met je zonden te blijven lopen. Soms denk ik wel eens: ik heb (weer) gezondigd. Ik zal er maar een dag of twee overheen laten gaan. Dan zal mijn zonde wel in het vergeetboek geraakt zijn. Dan zal God wel niet meer boos zijn. Vergeet het maar, dit zijn zuiver menselijke gedachten. Zolang een zonde niet beleden is, blijft ze bestaan. Ze verdwijnt niet en wordt ook niet minder ernstig. Het enige wat we doen is de breuk in onze praktische relatie met God langer aanhouden. Het is als iemand die rode wijn gemorst heeft op een wit tafelkleed en denkt: ik zal het eerst maar wat laten intrekken en dan pas wassen. Dat is helemaal verkeerd. Zo is het ook met het uitstellen van het belijden van zonden. Het is volledig verkeerd, de vlek gaat niet vanzelf weg. De scheiding in onze praktische gemeenschap met God blijft aanwezig. Dat is het wezen van zonde: het brengt scheiding. God is een verterend vuur ‘(…) de Heer, uw God, is een verterend vuur’ (Dt4:24; 9:3; Hb12:29, vgl. Dt5:25). In Ex19 verschijnt de Heer op de Sinaï voor de ogen van het volk (vs11), weliswaar zonder dat ze Hemzelf kunnen zien (vs21). Hij daalt op de 99


berg neer om met Mozes te praten ten aanhoren van het volk (vs9). De Heer daalde neer in vuur (vs18, vgl. Ex20:18) zodat de hele berg rookte als een oven. Dt4:11-12,15 beschrijft dezelfde gebeurtenis: ‘(…) de berg, waaruit vuur hemelhoog opvlamde (…) toen sprak de Heer tot u vanuit het vuur; (…) toen de Heer u op de Horeb vanuit het vuur toesprak.’ Een overweldigend beeld moet dat geweest zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het volk beefde en op grote afstand bleef staan (Ex20:18). Vier gebeurtenissen die de ernst van Gods vuur tonen Ik wil vier gebeurtenissen onder het volk noemen die ons de ernst van Gods vuur tonen. De eerste vinden we in Lv10:1-7, waar Nadab en Abihu, twee zonen van Aäron, verkeerd omgaan met het vuur. Het gevolg is dat zij verteerd worden door vuur dat de Heer ontstoken heeft (vs.2,6b). Een tweede gebeurtenis brengt ons opnieuw onder de indruk van de verterende werking van Gods vuur. In Nm11:1-3 slaat het volk aan het klagen. Het gevolg is dat het vuur van de heer ontbrandde waardoor het volk kermde. Een derde gebeurtenis vinden we in Nm16. Korach komt in opstand tegen Mozes. In vs35 schiet een felle vlam uit het heiligdom waardoor tweehonderdvijftig mannen worden verteerd. Deze gebeurtenis zullen de Israëlieten zich wel herinnerd hebben tijdens hun verdere reis, telkens als ze aan het brandofferaltaar dachten (17:3; in NBG en SV 16:40). De vierde gebeurtenis die ons het verterende vuur van God laat zien, vinden we in 1Kn18. Elia is op de Karmel. Hij herstelt het altaar van de Heer en legt daar een offer op (vs30-33). Daarna zorgt hij ervoor dat het offer, het altaar en de grond waarop dat altaar staat door en door nat zijn (vs34-35). In vs38 schiet het vuur van de heer neer. Zowel het offer als het altaar als de aarde waarop dat altaar staat, worden verteerd. Er blijft niets van water meer over, enkel vuur. Gods vuur vinden we ook terug in het Nieuwe Testament, in 2Pt3:7,12 waar een nog komend oordeel genoemd wordt. Misschien is het voor sommige gelovigen moeilijk om God ook te zien als een verterend vuur. We zien God graag als een God van liefde en genade. Hij is echter ook een God van heiligheid, rechtvaardigheid en daarom ook van 100


oordeel. Dat God oordeelt is een feit en dat zie je door de hele Bijbel heen. Zijn liefde is echter een even groot feit en die wordt zichtbaar doordat Hij ons wil redden van dat oordeel en daar ook alles voor doet. ‘Hierin is de liefde (…) dat Hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden als zoenoffer voor onze zonden’ (1Jh4:10 TE.). Genade té gretig aannemen Waarom weid ik zo uit over dat oordeelsvuur van God? In lied 390 uit de Opwekkingsbundel staat de zin: ‘Wij dwaalden af van wat U ons leerde en namen te gretig uw genade aan.’ Ik had het moeilijk met deze zin. Gods genade moet je toch gretig aannemen! Maar als ik er eens goed over nadenk wat de schrijver van het lied zou kunnen bedoelen, krijg ik een gevoel van schaamte. Inderdaad, zo ga ik soms om met Gods genade. Soms denk ik wel eens: het komt mij nu toch beter uit om dat ‘kleine zondetje’ toe te laten. God vergeeft mij toch. Ik ben toch behouden. Waarom zou ik nu moeilijk doen en niet de gemakkelijke weg kiezen, ook al is dat niet Gods weg? Kent u dat ook? Dat gebeurt als we de ernst van de zonde uit het oog verliezen. Als we niet meer tot ons laten doordringen dat onze Heer Jezus Christus Gods oordeelsvuur heeft gevoeld. Zonde is verschrikkelijk! Het is een nagel door zijn hand en dat moeten we telkens opnieuw beseffen! Doen we daar soms niet wat te gemakkelijk over? De smaad en schande die Hem werd aangedaan, de lichamelijke pijn, de pijn van verlatenheid die klinkt in het middelste kruiswoord: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?’ (Mt27:46). Tijdens het samenkomen met andere gelovigen komen we hier vaak opnieuw van onder de indruk. Maar is dat ook zo tijdens de praktijk van elke dag? Wanneer de verleidingen op ons af komen, wanneer ons zondig hart de kop opsteekt? Bedenken we dan wel dat Hij moest lijden voor onze zonden? Elke zonde die wij doen, is eigenlijk een belediging van God. Ik overdacht onlangs het volgende: Hoe zou het in de geestelijke wereld overkomen wanneer wij in zonde vervallen? Paulus spreekt immers over een schouwspel voor de wereld, engelen en mensen (1Ko4:9). Schudden de engelen verdrietig het hoofd? Lachen de demonen zich een bult? Spotten ze met de Heer Jezus: ‘Kijk nu maar eens hoe die persoon uw offer waardeert!’ Wij zouden Hem moeten eren met 101


ons leven. Jammer genoeg is het tegendeel vaak het geval. Meestal denken we bij het ‘God eren met ons leven’ aan dat wat we wél moeten doen. Maar evenzeer kunnen we denken aan dat wat we zouden moeten nalaten. Wanneer we een verleiding weerstaan, niet toegeven aan een zondige neiging, dan eren we Hem daar ook mee. Want we brengen daarmee tot uitdrukking dat Hij zo waardevol voor ons is dat we Hem niet willen kwetsen of beledigen. Dat Hij te kostbaar voor ons is en dat hetgeen Hij gedaan heeft zó belangrijk voor ons is, dat we daarom willen leven zoals Hij dat wil. WWJD?, What Would Jesus Do?, Wat zou Jezus doen? We willen immers worden als Hij, zowel in hetgeen we doen als in hetgeen we nalaten. Dat is de grootste eer die we Hem kunnen brengen! Jezus Christus in het vuur: het bloed ‘(…) daar wij tot het inzicht gekomen zijn, dat één voor allen gestorven is. Dus zijn zij allen gestorven. En voor allen is Hij gestorven, opdat zij, die leven, niet meer voor zichzelf zouden leven, maar voor Hem, die voor hen gestorven is en opgewekt‘ (2Ko5:15 NBG). Het vuur dat we zonet in verschillende gebeurtenissen gezien hebben, heeft Jezus Christus ondergaan. Het was voor ons, maar Hij ging in onze plaats. Net zoals een onschuldig offerdier in de plaats van een Israëliet ging. ‘Hem, die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid Gods in Hem’ (2Ko5:21 NBG). Hoe vreselijk, Hij die een enorme afkeer had van zonde en zonden, kreeg het allemaal op Zich. ‘(…) de wandaden van ons allen liet de Heer op Hem neerkomen’ (Js53:6). God heeft het rechtvaardig oordeel dat voor ons was niet weggedaan in de zin dat Hij het bedekte met de mantel der liefde, Hij heeft het op Jezus Christus laten neerkomen in volle hevigheid. Dit moeten we goed beseffen. God kon zijn maatstaf van gerechtigheid niet verlagen om ons te redden. Hij kon de zonden niet ergens in een uithoekje van het heelal wegstoppen en doen alsof Hij het niet meer zou weten, ze niet meer zou zien. Dit kan gewoon niet, want Hij is de Heilige en de Rechtvaardige! Daarom was er maar één mogelijkheid en dat is het oordelen van de zonden. En dat heeft Hij gedaan aan het kruis van Golgota in de Heer Jezus Christus. Hij legde alle zonden (van wie Hem aannemen) op Jezus en oordeelde Hem. Zo bleek Hij recht102


vaardig, ook in zijn rechtvaardigmaking van mensen (vgl. Js53:11). Dat is het wonderlijke en onnaspeurlijke van zijn goddelijke wegen geweest. En God moest Jezus verlaten. Hoor en voel het in zijn eigen woorden: ‘Eli, Eli, lema sabachtani? Dat wil zeggen: Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?’ (Mt27:46). Hij die nooit los van God geweest was, onderging nu het oordeelsvuur van God. Nooit zal Gods liefde duidelijker zichtbaar zijn dan aan het kruis van Golgota. Joost Verduijn schrijft in zijn boek over bevrijdingspastoraat: ‘Hij (Jezus Christus) is Gods handreiking aan de mens, om de afgedwaalde mens weer met God te verzoenen.’ Zo heeft Hij het oordeelsvuur van God gedoofd voor hen die schuilen achter zijn bloed. Dank aan ‘Jezus, die ons verlost van de komende toorn’ (1Ts1:10 NBG). Door zijn bloed worden wij gerechtvaardigd (Rm5:9). Allerheiligst In Ex29:37 lezen wij dat het altaar allerheiligst is. Hier wordt een absoluut overtreffende trap gebruikt waarbij we moeten denken aan zoiets als ‘heiligheid der heiligheden’. We beseffen dat we het wonder van het kruis nooit zullen doorgronden. Het is iets allerheiligst dat enkel door de heilige God zelf ten volle bevat kan worden. Het offer op het altaar kon alleen maar door God volledig gezien worden. Het rooster waarop het offerdier kwam te liggen, was halverwege het altaar, op 75 centimeter dus. Het altaar was immers 1,5 meter hoog en je moest dus al over de rand kijken om het offerdier te kunnen zien. Maar met het vuur was dat onmogelijk. De volheid van het offer van de Heer Jezus Christus kan door ons niet gezien worden, enkel door God! Kunnen wij het ongelofelijke offer van de Heer Jezus Christus peilen? Kunnen wij het schuld- en zondoffer ten volle waarderen? Kunnen wij het brandoffer op zijn volle waarde schatten? Ons past ontzag, bewondering, dank en aanbidding! O, wat zullen wij toch verwonderd staan als wij het Lam met onze ogen zullen zien! Bestendig De Heer Jezus is niet verteerd, zoals het brandofferaltaar niet verbrandde. Tijdens de uren van duisternis en de drie dagen in het graf leek alle hoop wel103


iswaar verloren. Maar het brandofferaltaar was niet voor niets overtrokken met koper. Op het altaar werden voortdurend offers gebracht en er was dus vuurbestendig materiaal nodig: koper. Ik heb Nm16, de opstand van Korach, al aangehaald. Laten we daar nu nog eens naar kijken, en dan gaat het mij erom wat er met de koperen vuurpannen gebeurt. In vs35 schiet het vuur uit van de Heer waardoor tweehonderdvijftig mannen worden verteerd. Maar de vuurpannen die ze vasthielden worden ongeschonden uit het vuur gehaald en vervolgens geplet om als overtrek voor het altaar te dienen (vs38-39). De wetenschap heeft aangetoond dat een deur van hout, overtrokken met koper en hermetisch gesloten naden absoluut vuurbestendig is. Koper spreekt van de beproeving door Gods gerechtigheid (zie hoofdstuk 3, ‘De pilaren’). Hij was volmaakt rechtvaardig, ‘de Rechtvaardige’ (Hd7:52; 22:14; Jk5:6; 1Jh2:1). Zijn rechtvaardigheid was volkomen ‘hermetisch’. Hij was vuurbestendig, altijd rechtvaardig, volledig onschuldig. ‘Ook Christus immers heeft, terwijl Hij zelf rechtvaardig was, geleden voor de zonden van onrechtvaardigen, voor eens en altijd, om u zo bij God te brengen. Naar het lichaam werd Hij gedood maar naar de geest tot leven gewekt’ (1Pt3:18). Deze Rechtvaardige kon niet vastgehouden worden door de dood! ‘Mij echter, om mijn onschuld steunt Gij mij, Gij stelt mij voor uw aangezicht, voor altoos’ (Ps41:13 NBG). Wij in het vuur: het kruis in ons leven Het brandofferaltaar was een vierkant met vier zijden van elk 5 el. Vier is, zoals reeds is aangetoond in hoofdstuk vier, het getal van de aarde. Over de vier zijden heb ik al iets gezegd, nu wil ik ingaan op het getal vijf. Vijf is het getal van de menselijke verantwoordelijkheid. We hebben vijf zintuigen. Daarmee observeren we; we nemen de wereld rondom ons in ons op. We verzamelen informatie. We zien, horen, voelen, ruiken en proeven. Maar wat doen we met de informatie die we daardoor ontvangen? De informatie die we binnenkrijgen maakt ons niet noodzakelijkerwijs onrein. Maar het vergroot onze verantwoordelijkheid tegenover onze naasten en tegenover God. Wat doen we met het onrecht dat we zien? Hoe reageren we als we horen hoe Gods naam bespot wordt? En dan onze handen. Elke hand heeft vijf vingers. Wat hebben we gedaan met onze handen – enkel en alleen het goede? En onze 104


voeten. Elke voet heeft vijf tenen. Hebben we altijd en alleen de weg van God bewandeld? Onze handel en wandel openbaart wat er in ons hart is (Mc7:21). Jakobus schrijft: ‘Waar komt al die strijd, waar komen al die conflicten bij u toch uit voort? Is het niet uit de hartstochten die strijd leveren in uw binnenste?’ (Jk4:1). We hebben niet altijd gehandeld zoals ons Voorbeeld, de Heer Jezus, dat zou hebben gedaan. We hebben geleefd vanuit onze eigen begeerten en hartstochten. Daarom verdienden wij – ieder van ons – het vuur van het altaar! De plaats in het vuur was onze plaats. Paulus erkende dit heel persoonlijk voor zichzelf: ‘(…) de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en Zich voor mij heeft prijsgegeven’ (Gl2:20b). Paulus ziet zichzelf als het ware aanwezig in de gedachten van de Heer Jezus Christus tijdens zijn plaatsvervangend lijden en sterven. Zoals wij zingen in een lied: ‘(…) nam U de straf en dacht aan mij, meer dan ooit’ (Opw. 544). Misschien zijn alle verlosten wel voor zijn ogen de revue gepasseerd, ook u en ik. Hoe het ook zij, ‘de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en Zich voor mij heeft prijsgegeven’. Daarmee is de kous echter nog niet af. Gestorven en toch levend ‘(…) daar wij tot het inzicht gekomen zijn, dat één voor allen gestorven is. Dus zijn zij allen gestorven. En voor allen is Hij gestorven, opdat zij, die leven, niet meer voor zichzelf zouden leven, maar voor Hem, die voor hen gestorven is en opgewekt‘ (2Ko5:15 NBG). Onder het kopje ‘Altijd vuur’ heb ik aan het begin dit vers ook genoemd. De cursivering is echter verschillend; onder het kopje ‘God is een verterend vuur’ ging het over de Heer Jezus, nu wil ik het over ons hebben. Ja, u leest het goed, u bent ook gestorven. De Bijbel laat daar geen twijfel over bestaan: • In Gl2:20 lezen we: ‘Met Christus ben ik gekruisigd’ (NBG). • In Rm6:1-14 is dit het centrale idee: ‘dood zijn’ (vs2); ‘in zijn dood’ (vs3); ‘in zijn dood met Hem begraven’ (vs4); ‘wij delen in zijn dood’ (vs5); ‘onze oude mens medegekruisigd’ (vs6 NBG); ‘wie gestorven is’ (vs7); ‘met Christus zijn gestorven’ (vs8), ‘dood’ (vs11,13). • 2Ko5:17 spreekt over ‘het oude is voorbij’. 105


•

•

Er wordt gesproken over de ‘oude mens’ (Rm6:6; Ef4:22; Ko3:9). ‘Onze’ oude mens in Rm6:6; namelijk: hoe is de oude mens of ‘de mens zonder God’ in mijn leven zichtbaar geworden? In Ko staat: ‘(…) met Hem begraven’ (Ko2:12a) en ‘u bent immers gestorven’ (Ko3:3).

Tegenover dit gestorven zijn, vinden we in de opgesomde verzen respectievelijk: • ‘(…) en toch leef ik’ (Gl2:20 NBG). • ‘(…) een nieuw leven te leiden’ (Rm6:4); ‘delen in zijn opstanding’ (vs5); ‘met Hem leven’ (vs8); ‘in Christus Jezus levend voor God’ (vs11); ‘levenden’ (vs13). • ‘(…) het nieuwe is gekomen’ (2Ko5:17). • De ‘nieuwe mens’ (Ef2:15; 4:24, vgl. Ko3:10). • ‘(…) met Hem bent u ook tot leven gewekt’ (Ko2:12b) en ‘met Christus (…) opgewekt’ (Ko3:1). Het tweeluik in deze verzen toont ons dit: er is een scheiding tussen het leven vóór het altaar en het leven ná het altaar. Een leven zonder God en een leven met God. Deze scheiding wordt gemaakt door het vuur van het altaar. Principieel zijn wij dus nieuwe mensen, een nieuwe schepping (2Ko5:17), maar zolang wij nog niet tot volmaaktheid gekomen zijn, blijft er nog iets van het oude in ons leven. We hebben nog onze oude natuur en de zonde inwonend in ons vlees. Daarom hebben we zo’n verlangen naar de verlossing van ons lichaam (Rm8:23). Want lichamelijk horen we nog bij het oude, en dat moet nog verlost worden. Twee dingen worden principieel verteerd door het vuur: Ten eerste wordt een soort individu verteerd. Ik, die vroeger leefde zonder God of gebod, in onwetendheid en dwaasheid, enkel voor mezelf en als slaaf van de zonde en van mijn eigen begeerten, ben dood! Principieel, en in Christus, ben ik dood. Ik had vroeger met Christus niets gemeen. Het is dus maar goed dat ik verteerd ben door het vuur. Christus is immers voor ons gestorven omdat wij zondig zijn: ‘niemand is rechtvaardig’ (Rm3:11; vgl. ‘zondaren’ in 5:19). 106


Ten tweede vermelden de aangehaalde teksten (Rm6:6; Ef4:22; Ko3:9) ‘zijn zonde, zijn misleidende begeerten, zijn praktijken’; ‘zijn hartstochten’ in Gl5:24. Ook deze worden (principieel) verteerd. In de praktijk worden deze dingen nog maar al te vaak gevonden in ons leven, omdat onze oude natuur, die we wel nog hebben, steeds maar weer de kop wil opsteken. Christus is immers voor ons gestorven omdat wij zonden gedaan hebben: ‘niemand die doet wat goed is’ (Rm3:12; vgl. ‘gezondigd in vs23). Het oude of het nieuwe? Niets van het oude hoort er eigenlijk nog bij. Het oude was naar het vlees. Het behoorde bij deze wereld. ‘(…) beseft u dan niet dat vriendschap met de wereld vijandschap jegens God betekent?’ (Jk4:4). ‘Heb de wereld en wat in de wereld is niet lief. (…) Want alles wat in de wereld is – zelfzuchtige begeerte, afgunstige inhaligheid, pronkzucht – (…). De wereld met haar begeerte gaat voorbij (…)’ (1Jh2:15-17). Dat soort leven is voorbij. Dat is het kruis over ons oude leven! Met Christus gestorven zijn is de sleutel tot overwinning over onze zonden. Het Gr. heeft voor ‘nieuw’ twee woorden: neos en kainos. Neos betekent dat er iets totaal nieuws ontstaat, dat vroeger niet bestond. De Bijbel spreekt over een nieuwe schepping (2Ko5:17; Gl6:15, vgl. Ef2:10,15; Ko3:10). Kainos betekent dat er iets totaal anders dan het oude is ontstaan. ‘Want eens was u duisternis maar nu bent u licht, door uw bestaan in de Heer. Ga de weg van de kinderen van het licht. Het licht brengt goedheid voort en gerechtigheid en waarheid. Onderzoek wat de wil van de Heer is.’ (Ef5:8-10). Zó verschillend zijn het oude en het nieuwe: duisternis versus licht, onder Gods toorn (vs6) versus Gods welbehagen. Met Christus opgestaan zijn is de basis voor het nieuwe leven. Waar leeft u elke dag naar? Het oude of het nieuwe? Het vergankelijke of het eeuwige? Welke natuur is er bij u zichtbaar, de oude of de nieuwe? Hier gaat het bekende verhaal van de witte en de zwarte hond op. De witte hond is de nieuwe natuur; de zwarte hond is de oude natuur. De hond die het meest te eten krijgt, zal ook het sterkst zijn en dus het meest zichtbaar zijn. Welke 107


hond geeft u het meeste eten? Het christelijk leven is een leven van verandering, van het oude naar het nieuwe, in de praktijk van elke dag. Horens Aan elke hoek van het altaar was er een horen gemaakt. Praktisch gezien dienden deze om het offerdier aan het altaar vast te binden (Ps118:27). Onze Heer Jezus Christus hoefde helemaal niet vastgebonden te worden. Het waren niet de touwen (als die er waren) of de nagels die Hem aan het kruis hielden. Hoe zouden die dat kunnen? Het waren niet de handen van hen die Hem aan het kruis nagelden die Hem daar brachten. Hoe zouden zij dat kunnen? Toen Hij zijn naam uitsprak, deinsden ze al achteruit en vielen op de grond (Jh18:6). Het was zijn liefde voor de Vader en voor ons, voor u en voor mij. In Jh10:17-18 zegt Jezus het twee keer: Hij legt zelf zijn leven af, er is niemand die Hem zijn leven ontneemt; het is niet gedwongen maar vrijwillig. Drie el Het brandofferaltaar was 3 el hoog. We weten dat dit ongeveer gelijk is aan een 1,5 meter, maar als we de betekenis willen achterhalen, moeten we het oorspronkelijke getal bekijken en dat is drie. Het getal drie doet ons denken aan God, die uit drie Personen bestaat. Zo vindt u deze drie Personen samen opgesomd in bijvoorbeeld Mt28:19 en 2Ko13:13. Doordat het brandofferaltaar 3 el hoog is mogen (en moeten) wij beseffen dat alle drie Goddelijke Personen betrokken waren bij het verlossingswerk van de mens! God de Vader Het beeld dat zo vaak gegeven wordt van God de Vader is dat van een Rechter. Dat op zich is zo erg niet, maar de indruk wordt dan gewekt dat de Vader eropuit is om te veroordelen, dat de Vader wíl veroordelen. Niets is minder waar: de Vader zélf heeft elke mens lief (vgl. Jh16:27; 17:23b). Let erop hoe de Heer Jezus Christus meermaals zegt in Jh17 dat Hij gezonden is door de Vader (vs3-4,8,18,21,23,25; zie ook 6:38; 12:44). Hetzelfde wordt geleerd in het (waarschijnlijk) meest bekende vers van de Bijbel en het vers erna: ‘Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. 108


God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door Hem te redden (Jh3:16-17; vgl. 1Jh4:9-10). Er komt een dag dat God zijn Zoon zal zenden om te oordelen op de dag die Hij (de Vader; Mt24:36; Mc13:32) bepaald heeft (Hd17:31) omdat Hij móét oordelen. Maar al eeuwen lang verkondigt Hij bekering om mensen te behouden voor dat oordeel (vs30). Al eeuwen lang wacht Hij ermee om die dag te laten aanbreken (vgl. 2Pt3:9). Ik denk dat de motivatie en het hart van de Vader nu al erg duidelijk aangetoond zijn: de Vader gaf de Zoon. Toch wil ik nog een vers noemen. Jezus zegt: ‘Dit wil mijn Vader: dat iedereen die de Zoon ziet en in Hem gelooft, eeuwig leven heeft’ (Jh6:40). Het woord ‘wil’ is het Griekse thelema dat is afgeleid van thelo. Het betekent zoveel als wensen, een verlangend willen en daarbij aansluitend het nemen van een besluit of het opvatten van een voornemen. Zie ook 1Ti2:4 waar ook zó’n ‘willen’ aanwezig is. Een willen dat leidt tot de redding van mensen. God de Zoon De Vader heeft gezonden en de Heer Jezus is gekomen: ‘hiervoor ben Ik juist gekomen’ (Jh12:27b; vgl. 6:38; Hb10:7,9). Waarvoor? – ‘Wanneer Ik van de aarde omhooggeheven word’ (vs32), waarmee Hij zijn kruisdood bedoelde (vs33). De Zoon is in deze wereld gekomen en Hij wist heel goed waarvoor. Hij was bang, getuige het gebed van Getsemane, maar Hij kwam. ‘Het is volbracht,’ sprak Hij overwinnend aan het kruis (Jh19:30). De Heer Jezus is niet beroofd van zijn leven zoals dat doorgaans wel het geval is bij moord. Hij gaf Zichzelf aan zijn moordenaars. ‘(…) omdat Ik mijn leven geef (…). Niemand neemt mijn leven, Ik geef het zelf’ (Jh10:17-18; vgl. Gl1:4). Toen Jezus aan het kruis hing werd Hij bespot en gehoond: ‘Kom van het kruis af, red jezelf, als je dat kunt’ (zie Lc23:35-39). Ze hadden er helemaal geen idee van dat Hij dat zo zou kunnen. Hij hoefde maar de legerscharen van de engelen te bevelen. ‘Weet je niet dat Ik mijn Vader maar te hulp hoef te roepen en dat Hij Mij dan onmiddellijk meer dan twaalf legioenen engelen ter beschikking zou stellen?’ (Mt26:53). Zelfs de satan erkende dit al aan het begin van Jezus openbare leven (zie Lc4:10-12). 109


‘(…) de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en Zich voor mij heeft prijsgegeven’ (Gl2:20). De Zoon gaf Zichzelf (Hb9:14), ook voor u en mij! Neem de tijd en dank Hem omdat Hij niet Zichzelf redde, maar u en mij. God de heilige Geest Over de heilige Geest vinden we in dit verband het minst. Dat is meestal zo; Hij lijkt hoofdzakelijk op de achtergrond te blijven. Toch is Hij ook God, een Persoon van de Drie-eenheid. Gelukkig gunt Hij ons een blik op zijn werk rond het offer in het eerder geciteerde vers: ‘(…) hoeveel te meer zal het bloed van Christus, die door de Eeuwige Geest Zichzelf als een smetteloos offer aan God gebracht heeft (…)’ (Hb9:14 NBG). Hoewel we zopas gezien hebben dat de Vader de Zoon gezonden heeft en dat de Zoon gekomen is om Zichzelf te geven, zien we hier dat de Zoon dit deed door (of: ‘in de kracht van’) de Geest. Draagstokken Aan het brandofferaltaar waren vier koperen ringen gemaakt om het altaar te verplaatsen tijdens de reis. Door de ringen werden de draagstokken gestoken. Deze waren van hout, overtrokken met koper. Bij de voorwerpen die in het heilige stonden waren ze van hout, overtrokken met goud. De gedachte die we aan de draagstokken kunnen verbinden is echter steeds dezelfde. De Levieten die door middel van deze draagstokken de voorwerpen vervoerden, droegen een kostbaar goed met zich mee. Het waren allereerst kostbare voorwerpen, maar vervolgens waren ze nog veel kostbaarder door wat ze symboliseerden. De dingen van God zijn kostbaar. De kennis van het evangelie, van de rijkdommen van Christus, van de plaats van de gelovigen individueel en de gemeente als collectief is als een kostbaar goed dat ons door God is toevertrouwd (vgl. 1Ko4:1; 1Pt4:10). Ook het geschreven Woord van God wordt in Ps119 beschreven als rijkdom, als kostbaarder dan goud en zilver, als rijke buit (vs14,72,127,162). De psalmist dacht daarbij aan de Wet, de Thora. Wij hebben het gehele Woord van God, het Oude en het Nieuwe Testament. Door zijn Woord maakt God Zichzelf bekend, openbaart Hij zijn gedachten, plannen en geheimenissen.

110

6 Het wasvat (Ex30:17-21; 38:8)

Het tweede voorwerp dat we tegenkomen in de voorhof is het koperen wasvat (Hebr. kiyyor). Het staat tussen het brandofferaltaar en de eigenlijke woning (Ex40:7,30). Het brandofferaltaar kunnen we vergelijken met het fundament waardoor we in Gods nabijheid mogen komen. Het wasvat heeft ons iets te vertellen over hoe wij in Gods nabijheid kunnen verblijven. Over het wasvat weten we eigenlijk niet veel. We weten niet hoe groot het was (noch de diameter of de zijde, noch de hoogte) of welke vorm het had. Was het vierkant of rond? Hoeveel liter water kon erin? We weten wel dat het op een voetstuk stond. Ook kennen we het materiaal waaruit het gemaakt was, namelijk koper, en waar dat materiaal vandaan kwam, namelijk van koperen spiegels. Ten slotte weten we ook waarvoor het diende. De naam zegt het eigenlijk al. Het diende voor de priesters om zich te wassen, meer specifiek: hun handen en voeten. Dit was noodzakelijk om de dienst te kunnen verrichten in het heilige en bij het brandofferaltaar. We moeten hierbij opmerken dat de beschrijving van het wasvat niet voorkomt bij de eerste beschrijving van de tabernakel, in Ex25-27, wel tijdens de tweede beschrijving ervan, in Ex36-38 (net zoals dat voor het reukofferaltaar het geval is trouwens). Beide worden pas voor de eerste genoemd in Ex30, ná de beschrijving van de priesterkleren en de priesterwijding in Ex28-29. Dit komt omdat het wasvat voor de priesterlijke reiniging was. Een bad van de wedergeboorte? We kunnen over het wasvat niet spreken als over een bad van de wedergeboorte zoals voorgesteld in Tt3:5 en Jh3:5 (en geïllustreerd in de genezing 111


van Naäman; 2Kn5). Want het wasvat diende niet om te redden, maar om te reinigen. Van het bad van de wedergeboorte wordt uitdrukkelijk gezegd dat we erdoor gered (‘behouden’, TE) worden. Van het wasvat wordt dit niet gezegd. Alleen de handen en de voeten werden erin gewassen, zoals we al opgemerkt hebben. Dit moest gebeuren om het vuil ervan af te wassen. Ongewassen staat symbool voor onrein (Mc7:2; Jh2:6). De priesters werden vuil door het lopen in de woestijn. Het wassen met het water uit het wasvat hoorde niet bij de eigenlijke priesterdienst, het maakte de priesters juist geschikt voor de dienst. Vuile voeten en handen waren niet toegelaten in het heilige. Onreinheid past niet in de nabijheid van de Reine of Heilige. De priester moest ze dus wassen om in het heilige te mogen gaan en om zijn priesterlijke dienst te kunnen uitoefenen. In Ex29:4 vinden we de wassing van de priesters bij hun priesterwijding. Dat was een éénmalig gebeuren en het was noodzakelijk om priester te worden. Ons bad van de wedergeboorte was ook een éénmalig gebeuren (waardoor wij trouwens ook priesters geworden zijn). In dat bad werden onze zonden afgewassen. In Op1:5 wordt dan ook gesproken over ‘Hem, die ons heeft liefgehad, en ons van onze zonden gewassen heeft in zijn bloed’ (SV). Meer nog, ons hele zondige bestaan werd weggewassen. Deze wassing moeten we verstaan, denk ik, vanuit 1Ko6:11: ‘En sommigen uwer zijn dat geweest. Maar gij hebt u laten afwassen, maar gij zijt geheiligd, maar gij zijt gerechtvaardigd door de naam van de Heer Jezus Christus en door de Geest van onze God’ (NBG). Er is een totale scheiding gekomen met wie of wat wij vroeger waren; dat soort leven is weggewassen. Het gaat hier om de positie die wij in Christus ontvangen wanneer wij tot geloof komen. Het wasvat spreekt echter over de praktijk van ons leven en dus over onze praktische reiniging; het gaat erom uit te leven in de praktijk wat we in Christus zijn. Het idee van het bad van de wedergeboorte vinden we ook nog terug in Jh13, bij de voetwassing. Eerst wil Petrus zijn voeten niet laten wassen en daarna wil hij helemaal gewassen worden. Het antwoord van Jezus hierop is: ‘wie gebaad heeft hoeft alleen nog zijn voeten te wassen, hij is helemaal rein’ (vs10). Ze waren om het zo te zeggen al ‘wedergeboren’. Er was (voorlopig nog) één uitzondering aanwezig lezen we in vs11: Judas de verrader. 112

6 Het wasvat

Een priesterwijding gebeurde slechts één keer; het geheel baden waarvan Jezus spreekt was éénmaal gebeurd; een wedergeboorte vindt slechts één keer plaats. De priesters waren gewassen bij de wijding en moesten daarom enkel de handen en voeten wassen. De discipelen waren rein en vervolgens moesten alleen de voeten gewassen worden. Wij zijn wedergeboren en behoeven niet telkens opnieuw wedergeboren te worden, maar we moeten wel telkens opnieuw naar het wasvat. Het bad van wedergeboorte brengt ons voor het eerst in relatie met Christus; het wasvat is er om die relatie mogelijk te houden. Over de maat en de vorm van het wasvat weten we, zoals gezegd, niets. E. Dennett zegt hierover: ‘Het zwijgen van de Schrift is vaak even gewichtig als het spreken en de gelovige moet voor het een zowel als voor het ander eerbiedig buigen.’ Ik denk dat dit hier bij het wasvat zeker waar is. We weten niet hoe het eruitzag, en zelfs niet hoe het gebruikt werd. Werden de handen en voeten erin gedaan om ze te wassen of werd daarvoor water uit het wasvat gehaald? De vraag naar het ‘hoe’ is dus onmogelijk te beantwoorden. We weten wel dát het gebruikt werd, wat wijst op de absolute noodzakelijkheid ervan. Daarom dringt zich des te meer de vraag naar het ‘waarom’ en het ‘waartoe’ op! De onreinheid in het leven van de priester maakte het absoluut noodzakelijk voor hem om naar het wasvat toe te gaan. Ten eerste om in het heilige te kunnen gaan. Ten tweede om zijn dienst te kunnen uitoefenen. Dat is het antwoord op het ‘waarom’: onreinheid in het leven. Het ‘waartoe’ wordt beantwoord door de twee eerder genoemde dingen: ‘naderen tot God’ en ‘Hem dienen’. Het water In beide gevallen spreekt het water van het woord van God, en dan vooral met betrekking tot de reinigende werking ervan. Zoals Jezus zegt: ‘(…) gij zijt nu rein om het woord, dat Ik tot u gesproken heb’ (Jh15:3 NBG). Ef5:26 spreekt over ‘reinigen door het waterbad met het woord’ (NBG). ‘Heilig hen dan door de waarheid. Uw woord is de waarheid’ (Jh17:17). Een woord dient om iets openbaar te maken. Als ik iets vertel, dan maak ik mijn ideeën, gedachten, gevoelens, angsten, vreugdes, belangen of noem maar op openbaar. Als ik over mezelf vertel, dan openbaar ik wie ik ben. 113


Zo openbaart het woord van God ook God zelf. Het zegt ons wie Hij is. Het woord vertelt ons over zijn raadsbesluiten, zijn onnaspeurlijke wegen, zijn gevoelens, zijn wezenskenmerken, zijn hart en noem maar op. Gods Woord, de Bijbel, is een wonderlijk boek. We dienen het te lezen om (1) God daardoor beter te leren kennen en (2) om zijn wil en maatstaven voor ons leven te leren kennen. Als we deze twee zoeken, God zelf en zijn wil, dan zullen we vlug genoeg de reinigende werking van het woord ondervinden. Het is het door God verkozen instrument om in onze levens te werken. ‘Hoe kan wie jong is zuiver leven? Door zich te houden aan uw woord’ (Ps119:9). ‘Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad’ (Ps119:105). Is het niet raar om in het donker te gaan rondwandelen, te vallen, je voeten te stoten en gewond te raken terwijl je een zaklamp in de hand hebt die je gewoon niet aandoet? Het is even raar om als christen op deze aarde te leven zonder de Bijbel te lezen. Wij mogen ons over zijn Woord verblijden als iemand die rijke buit vindt (Ps119:162). Er is nog een derde reden om de Bijbel te lezen, en die vinden we bij de spiegels (zie verderop). De relatie onderhouden In Jh13:8 zegt de Heer Jezus tegen Petrus: ‘Als Ik ze niet mag wassen, kun je niet bij Mij horen.’ Jezus zegt hier eigenlijk dit: ‘Petrus, als dat vuil aan je voeten blijft, kun je niet in contact staan met Mij, dan is er geen praktische relatie tussen jou en Mij mogelijk.’ Het wassen heeft te maken met onze praktische handel en wandel. We doen niet altijd wat we horen te doen. We komen tot zonde en dwalen van God af. Het erge is dan ook dat onze praktische relatie met God verstoord raakt. Dat is het gevolg van zonde. Door de zondeval in Gn3 werd de relatie tussen God en de mens verstoord, er kwam scheiding. Door het werk van de Heer Jezus wordt die relatie hersteld, althans voor hen die Hem aannemen. Als wij geloven, hebben wij in die zin een herstelde relatie met God. Onze zondeschuld tegenover God is weggedaan – het bad van de wedergeboorte. Maar wanneer wij zondigen wordt de gemeenschap met God onderbroken. Deze kan alleen hersteld worden door het wegdoen van die zonde door belijdenis en vergeving – daarvan spreekt het wasvat. 114

6 Het wasvat

In praktisch opzicht kan ons geestelijk leven en onze relatie met God verstoord worden. Dit wordt duidelijk als we het vergelijken met de relatie tussen een ouder en zijn jonge kind. Als het kind ongehoorzaam is, wordt het gestraft. Dan is er een praktische verstoring van de relatie. Er wordt niet meer gespeeld en gelachen. Dit duurt voort totdat het kind ‘sorry’ zegt. In al die tijd is het kind echter nooit opgehouden kind van die ouder te zijn. Zo houden wij nooit op kind van God te zijn als wij wedergeboren zijn (Jh1:13), maar de relatie met God kan wel verstoord raken. Als we met God willen wandelen, zullen we steeds naar ‘het wasvat’ moeten gaan bij elke relatiebreuk die door zonde ontstaan is! Hoeveel ernst maken we met onze belijdenis? In het vorige hoofdstuk heb ik deze vraag ook al gesteld, maar ze is belangrijk. Ga voor uzelf eens na wat de verhouding is tussen uw belijden en uw vragen aan God. Als wij ons serieus bezighouden met het overdenken van onze weg en belijden wat niet goed is, dan laten we aan God zien hoe belangrijk we een goede relatie met Hem vinden. ‘Kinderen, ik schrijf u dit opdat u niet zondigt,’ schrijft Johannes (1Jh2:1a). Johannes was echter een mens zoals wij en hij vervolgt heel realistisch: ‘Mocht een van u echter toch zondigen, dan hebben wij een pleitbezorger bij de Vader: Jezus Christus, de Rechtvaardige. Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden (…)’ (vs1b-2). Wij mogen belijden en tot God bidden: ‘Was mij schoon van alle schuld, reinig mij van mijn zonden’ (Ps51:4). Bij David was er op dat moment ook een ernstig probleem in de relatie tussen hem en God. God verhoorde zijn gebed en de relatie werd hersteld. Zo zal Hij dat ook bij u doen! Spiegels Ik zei al dat er nog een derde noodzaak is waarom we de Bijbel moeten lezen en dat we die hier bij de spiegels kunnen vinden. De spiegels waarmee het wasvat gemaakt werd, waren van gepolijst koper. Ze hadden toebehoord aan de vrouwen die bij de ingang van de ontmoetingstent samengestroomd waren (NBV; NBG: de vrouwen die dienst deden bij de ingang van de ontmoetingstent). Gewoonlijk gebruik je een spiegel om jezelf te bekijken, om na te gaan of je er goed uitziet. De make-up moet heel precies aangebracht worden; er 115


mag geen lippenstift op de tanden zitten. Je haar moet goed zitten en je baard moet goed geschoren zijn. U kent het allemaal wel, en daar is op zich niets mis mee. Maar de spiegels die gebruikt waren om het wasvat van te maken deden voortaan geen dienst meer om schoonheid te tonen. Ze dienden voortaan om vuil te tonen. De functie werd precies omgedraaid. Hoe gebruiken wij de spiegels in ons leven? Kijken we naar wat goed is? Dat kunnen dingen zijn die we terecht goed vinden en die door de Geest bewerkt zijn in ons leven. We gaan iedere zondag naar de eredienst en door de week naar Bijbelstudies en bidstonden. We danken telkens voor ons eten en gaan geregeld bij een broeder of zuster op bezoek. We gaan regelmatig op ziekenbezoek en geven financieel zo veel als we kunnen. Dit zijn op zich allemaal goede dingen. Wat goed is, is goed. Daar moeten we ook niet vals bescheiden over doen. Maar speldt die dingen niet als een medaille op uw borst. Richt de spiegel nu eens niet op het mooie van uw leven, maar op het minder mooie, eigenlijk zelfs vooral op het vuil van uw leven. Dan gaat u zien wat nog niet helemaal in orde is en nog weggewassen moet worden. Dat is noodzakelijk als u naar het heilige toe wilt. De priester moest eerst naar het wasvat, niet om zichzelf te bewonderen maar om zich te wassen. U kunt het vergelijken met een huis waarvan de kamers op de begane grond altijd schoon en netjes opgeruimd zijn, terwijl de kamers op de eerste verdieping nooit schoongemaakt worden. Zolang het licht alleen aangaat in de nette kamers en deze onderhouden worden, worden deze nooit vuil. Goed, zou u kunnen zeggen. Maar niets is minder waar. De kamers waarin het licht niet aangaat, blijven vuil en worden steeds vuiler. Als we dan het gehele huis bekijken, komen we tot de conclusie dat het huis steeds vuiler en vuiler wordt, ondanks een mooie en nette begane grond. We kunnen dan zeker niet spreken van een vooruitgang, zelfs niet van een gelijkblijvende toestand, maar van een achteruitgang. Als we het gehele huis netjes willen krijgen, dan moeten we het licht aandoen in die donkere kamers. Als we dichter bij de Heer Jezus willen leven, dan zullen we niet onze schoonheid maar ons vuil in de spiegel moeten bekijken. Bid: ‘Doorgrond mij, o God, en ken mijn hart, toets 116

6 Het wasvat

mij en ken mijn gedachten; zie of bij mij een heilloze weg is, en leid mij op de eeuwige weg’ (Ps139:23-24 NBG). Het is de weg van zelfonderzoek en zelfoordeel in het licht van God. Mag het ons gebed zijn dat de Geest zijn licht meer en meer laat schijnen tot elk donker hoekje gereinigd is. De Bijbel De Bijbel is een onmisbaar instrument bij het schoonmaken van ons leven. Een andere Instrument is, zoals net gezegd, de heilige Geest die de Bijbel aan ons uitlegt en openbaart. Die dat Woord ook laat schijnen over ons leven en het erop toepast. Woord en Geest gaan hand in hand. Zonder de werking van Gods Geest zal de Bijbel een dode letter blijven in ons leven. Heel anders wordt het wanneer de Geest Zich van het Woord bedient. Dan ondervinden we de reinigende werking van het wasvat in ons leven. Een oppervlakkige blik? In de spiegels zou je een heel oppervlakkige en vluchtige blik kunnen werpen. Maar je kunt er ook de tijd voor nemen en gedetailleerd je leven afspeuren, zoals de priesters gedetailleerd hun handen en voeten afspeurden. Ik denk dat ze zeer ernstig met dit wasvat en de handen voetwassing omgingen. Als ze dit niet deden zouden ze immers sterven. Maakt u alstublieft ernst met deze dingen. Kies de weg van heiliging. Het is de weg naar een diepere praktische relatie met God. ‘Want levend en krachtig is het woord van God, en scherper dan een tweesnijdend zwaard: het dringt diep door tot waar ziel en geest, been en merg elkaar raken, en het is in staat de opvattingen en gedachten van het hart te ontleden’ (Hb4:12). Ja, u zou wel eens ernstig kunnen verschieten van wat u ziet in die spiegel. Er is lef voor nodig om de spiegel van God te gebruiken. Maar het is de weg naar de intimiteit van het heiligdom. De priester kon er niet omheen, ook u kunt er niet omheen. Als u hier niet in de spiegel kijkt, zal God u boven aan de hemelpoort in de spiegel laten kijken. Het vuil in uw leven moet u beschouwen als een kanker; een radicale en vlugge behandeling is vereist. Iemand zei ooit: ‘Heiligheid is voor de innerlijke mens wat gezondheid is voor het lichaam.’ 117


God kent ons beter dan wij onszelf kennen. Ons hart en onze diepste motieven liggen open en bloot voor zijn ogen (Hb4:13). ‘(…) de Heer ziet het hart aan’ (1Sm16:7). Hij kent ons allerdiepst verborgen innerlijk, zoals David schrijft: ‘(…) zijn blikken doorvorsen de mensenkinderen’ (Ps11:4). De Geest die alle dingen doorzoekt, zelfs de diepten van God (zie 1Ko2:10), doorzoekt ook ons. Noch het Woord, noch de Geest laten een oppervlakkige blik toe. Zou het niet raadzaam zijn om hun voorbeeld te volgen? Hij wil ons verborgene aan ons tonen, zodat we gezuiverd, gereinigd, geheiligd mogen worden. De koperen spiegels openbaren onze praktische toestand en veroordelen deze. Het water is er om die toestand te reinigen. Elke belijdenis van een gedane zonde herstelt onze relatie met God. Elke ontdekking en belijdenis van een tot dan toe ‘verborgen’ zondigheid in ons leven verdiept onze relatie met God. ‘Leg alle verdorvenheid en elk denkbaar wangedrag af. En aanvaard zo de boodschap die in u is geplant en die u kan redden. Vergis u niet: alleen horen is niet genoeg, u moet wat u gehoord hebt ook doen. Want wie de boodschap hoort maar er niets mee doet, is net als iemand die het gezicht waarmee hij is geboren in de spiegel bekijkt: hij ziet zichzelf, maar zodra hij wegloopt is hij vergeten hoe hij eruitzag. Wie zich daarentegen spiegelt in de volmaakte wet die vrijheid brengt, en dat blijft doen, niet als iemand die hoort en vergeet, maar als iemand die ernaar handelt – hem valt geluk ten deel, juist om wat hij doet’ (Jk1:21-25). Misschien bent u wel bang voor dat wasvat. Wat als het een schrikwekkend beeld zou weerspiegelen? Een spiegel kan immers perfect schoonheid weerspiegelen maar toont ook onverbloemd wat vuil en lelijk is. Een spiegel toont nu eenmaal gewoon wat ervoor staat. Het is als een foto, je staat erop zoals je bent. Er is trouwens heel veel kans dat het vaak een ongewenst beeld zal zijn. Bij mij is dat vaak zo. En telkens wanneer God opnieuw iets openbaart van mijn hart dat zondig is, word ik kleiner en kleiner. Maar moet dat ook niet juist zo zijn? Zoals Johannes de Doper zei: ‘Hij moet groter worden en ik kleiner’ (Jh3:30). ‘Groter worden’ is het Gr. werkwoord auxano en dat betekent ‘vermeerderen, groeien, toenemen’. Wij moeten kleiner worden en Hem de ruimte laten om te groeien in ons leven. 118

6 Het wasvat

Verkwikking Bij het wassen van de voeten denk ik aan nog iets anders dan reiniging, namelijk verkwikking. Kent u dat pijnlijke, oververhitte gevoel aan uw voeten na een lange trektocht? Dan kent u ongetwijfeld ook dat verkwikkend voetbadje nadien (vgl. Gn18:4; 19:2; 24:32b; Lc7:44)! Kent u de last op uw schouders omdat u iets verkeerds gedaan hebt en weet dat u dat bij God moet gaan opbiechten? Er is geen ontsnappen aan. Als u dat gevoel kent, dan kent u ongetwijfeld ook de vreugde van het vergeven worden. Vandaar dat ik in het begin van dit hoofdstuk zei dat het wasvat ons kan herinneren aan dat bad van de wedergeboorte waar we gered werden, aan de eerste keer dat we die vreugde leerden kennen van de zondenvergeving. Het is inderdaad, zoals David zegt, zalig als er een zonde weggewassen wordt (Ps32:1-2; Rm4:6-8). Dan kun je werkelijk zeggen dat er een pak van je hart valt. Dan kun je weer in de armen van de Vader komen. Dan wordt het water veranderd in wijn, dan komt er vreugde na reiniging (Jh2 vgl. Re9:13). Een zonde die op je schouders ligt, kan je erg teneer drukken en onrustig maken. Weten dat een zonde vergeven is kan je doen opspringen van vreugde en geluk. Dicht bij God leven is zaliger dan goed en rijkelijk leven, maar ver van God. De Wasser Laten we nog even terugkeren naar de voetwassing in Jh13 om de rijkdom van de voetwassing door de Heer Jezus te onderzoeken. We hebben al enkele malen dit gedeelte aangehaald, en toch is het belangrijk er nog eens naar terug te keren om nog een aspect van het wasvat te ontdekken. De Heer Jezus deed deze voetwassing op de avond voor zijn heengaan. Hij zou zijn pad van vernedering op deze aarde uitwandelen om de wereld daarna te verlaten. De tijd van vernedering zou dan voor Hem voorbij zijn. Van de plaats van vernedering zou Hij gaan naar de plaats van heerlijkheid (vs1,3; Jh17:5). Wat heeft dit te maken met de voetwassing, denkt u misschien. De voetwassing is onderdeel van een groter geheel dat we in Jh13-17 lezen: de laatste woorden, door onderwijs en gebed, van de Heer Jezus Christus. Boven dit gedeelte heb ik in mijn bijbel Js49:15 geschreven: ‘Kan een vrouw haar zuigeling vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat ze droeg? Zelfs al zou 119


zij het vergeten, Ik vergeet jou nooit.’ Helaas horen we maar al te vaak in het journaal dat een vrouw haar kind vergeet. Jammer genoeg horen we niet in het journaal dat God zegt: ‘Ik vergeet jou nooit.’ De Heer Jezus dacht aan zijn discipelen die Hij intens liefhad (vs1). Hij kon niet langer bij hen blijven. Wat moest er nu met hen gebeuren? Hun Heer ging weg (in 14:1 speelt de Heer Jezus verder in op dat gevoel dat bij hen aanwezig was, maar dan met een toekomstige belofte). Jezus wast hun voeten. Door dit te doen toont Hij hun hoe ze in relatie met Hem kunnen blijven, ook al is Hij afwezig. Bovendien toont Hij hun hoe graag Hij dat wil, daar Hij degene is die de relatie onderhoudt. Hij waste zijn leerlingen de voeten en wil dat bij ons nog steeds doen. Wat een troost en wat een zegen! De Heer Jezus wil een relatie met ons en Hij wil die relatie in stand houden ook. Hij wil alles opruimen wat een praktische relatie tussen ons en Hem in de weg staat. Daarvoor is Hij bereid het dienstwerk van de voetwassing voort te zetten. ‘Indien wij onze zonden belijden, Hij is getrouw en rechtvaardig, om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid’ (1Jh1:9). Dit is de goddelijke kant van het verhaal. Wat een liefde! Wat een hart heeft de Heer Jezus voor ons! Ja het is waar, Hij heeft de zijnen ontzettend lief. Zouden wij dan niet dankbaar naderen om onze voeten te laten wassen? Een dienst aan elkaar Voor het laatste avondmaal waste de Heer Jezus de voeten van zijn discipelen. Daarna gaf Hij hun, en over hun hoofden heen ook ons, de opdracht om elkaar de voeten te wassen. ‘Toen Hij hun voeten gewassen had, deed Hij zijn bovenkleed aan en ging weer naar zijn plaats. “Begrijpen jullie wat Ik gedaan heb?” vroeg Hij. (…) “Als Ik, jullie Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. Ik heb een voorbeeld gegeven; wat Ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen”’ (Jh13:12-15; vgl. 1Ti5:10). Wat een voorbeeld! Wat een oproep om dienstbaar te zijn aan elkaar… in het voeten wassen van elkaar! De Heer zegt dat wij elkaar de voeten horen te wassen. Met andere woorden, dat wij elkaar helpen in de praktische heiliging van ons leven, en bij het onderhouden van onze relatie met God. Wij vormen immers samen een hei120

6 Het wasvat

lig priesterschap (1Pt2:5). Om alle misverstanden te voorkomen stel ik heel duidelijk dat ik hier niet suggereer dat wij elkaar zouden kunnen heiligen. Begrijp alstublieft goed wat ik bedoel. Misschien is dat wel een van de voornaamste redenen waarom wij samenkomen. Ik doel hierbij meer specifiek op Bijbelstudies, lezingen, e.d. Maar ook de prediking op zondagmorgen draagt toch bij tot een leven dat afgestemd is op Christus. Waartoe dienen Bijbelstudie en prediking? Al deze samenkomsten zijn toch niet alleen maar een vergaarbak van kennis, hoe mooi ook, maar ook een oproep, een aansporing! Het gaat om stichting, vermaning en bemoediging (1Ko14:3). ‘Broeders en zusters, wat betekent dit voor uw samenkomsten? Wanneer u samenkomt draagt iedereen wel iets bij: een lied, een onderwijzing, een openbaring, een uiting in klanktaal of de uitleg daarvan. Laat alles tot opbouw van de gemeente zijn’ (1Ko14:26). Leest u ook maar eens de volgende verzen: Gl6:1; Ef4:11-16; Ko3:16; 1Ts5:12; 2Ti3:16; Jk5:19-20. Is het doel niet steeds opbouwing (Rm14:19; 1Ts5:11), op de een of andere manier? Wij zijn niet verantwoordelijk voor de mate waarin iemand anders ernst maakt met praktische levensheiliging. Maar we kunnen elkaars hulp best wel gebruiken, denk ik. Ik heb de hulp van mijn broeders en zusters in ieder geval broodnodig. En ik geloof dat ik hen soms ook tot hulp kan zijn. Daarom wil ik hen dienen in de naam van de Heer Jezus Christus naar het voorbeeld dat Hij getoond heeft. ‘Je kunt beter met zijn tweeën dan alleen zijn, want – dat is zeker – samen zwoegen loont. Wanneer twee vrienden samen zijn en een van beiden valt, helpt de ander hem weer overeind, maar wie alleen is en ten val komt is beklagenswaardig, want hij heeft niemand die hem op de been helpt. Wanneer je bij elkaar slaapt, geef je warmte aan elkaar, maar hoe krijgt iemand die alleen slaapt het ooit warm? En iemand die alleen is kan zich niet verdedigen wanneer hij aangevallen wordt, maar met zijn tweeën houd je stand. Een koord dat uit drie strengen is gevlochten, is niet snel stuk te trekken’ (Pr4:9-12). Levensheiliging Naast de goddelijke kant van de medaille is er de kant van de verantwoordelijkheid van de mens zelf. De Bijbel belicht heel vaak onze verantwoordelijk121


heid met betrekking tot de praktische heiliging van onze wandel. Twee misverstanden moeten vermeden worden. Ten eerste, dat we zelf niets zouden kunnen bijdragen aan de heiliging van onze wandel, wat slechts een verachtelijk excuus zou zijn. Het tweede, dat er zoiets zou zijn als ‘zelfheiliging’. Zoiets kan allen eindigen in wetticisme en is niet het pad van de genade. Er bestaat geen zelfheiliging, net zoals er geen zelfrechtvaardiging bestaat. Er bestaat een weg die door God en mens samen bewandeld wordt. De oude mens afleggen, de nieuwe mens aandoen ‘Gij toch hebt van Hem gehoord en zijt in Hem onderwezen, gelijk dit de waarheid is in Jezus, dat gij, wat uw vroegere wandel betreft, de oude mens aflegt, die ten verderve gaat, naar zijn misleidende begeerten, dat gij verjongd wordt door de geest van uw denken, en de nieuwe mens aandoet, die naar (de wil van) God geschapen is in waarachtige gerechtigheid en heiligheid’ (Ef4:21-24 NBG). ‘Het is de wil van God dat u een heilig leven leidt’ (1Ts4:3, vgl. vs7). We hebben dus een persoonlijk aandeel waarvoor we zelf verantwoordelijk zijn. ‘Leid een leven dat in alle opzichten heilig is, zoals Hij die u geroepen heeft heilig is. Er staat immers geschreven: “wees heilig, want Ik ben heilig”’ (1Pt1:15-16). Het vers ervoor (vs14) gaat over het niet toegeven aan de vroegere begeerten. Tegenover de onreinheid van onze vroegere wandel komt de heiliging van onze nieuwe wandel te staan (Rm6:19,22). God doet zijn deel van het werk aan ons (vgl. Ef5:26), laten wij ons deel trouw doen. ‘Nader tot God, dan zal Hij tot u naderen. Reinig uw handen, zondaars; zuiver uw hart, weifelaars. Weeklaag, wees treurig en laat uw tranen vloeien. Laat uw lachen veranderen in droefheid en uw vreugde in somberheid. Verneder u voor de Heer, dan zal Hij u verheffen’ (Jk4:8-10). Jakobus stelt de dingen heel scherp en cru, maar daardoor is hij des te duidelijker. Hij spreekt ook niet tot ongelovigen, maar tot gelovigen van toen en tot u en mij nu. Worden als Hij ‘Wij allen nu, die met onbedekt gezicht de heerlijkheid van [de] Heer aanschouwen, worden naar hetzelfde beeld veranderd van heerlijkheid tot heerlijkheid, als door [de] Heer, [de] Geest’ (2Ko3:18 TE). Wij, de gelovigen van122

6 Het wasvat

daag, zijn bestemd om gelijkvormig te zijn aan het beeld van de Zoon, om op Hem te lijken (Rm8:29). Het christelijk leven is een leven van voortdurend veranderen naar zijn beeld, steeds meer gaan lijken op Hem! Worden als Hij. Meer van Christus in ons leven, dat is de weg. Het is zijn doel dat wij het beeld van de hemelse zullen dragen (1Ko15:49). Wat een dag zal dat zijn als wij samen met Hem zullen verschijnen op deze aarde en wij zijn beeld zullen dragen (2Ts1:10 NBG, TE, SV, 1Jh3:2). Als wij iets zien van de heerlijkheid van de Heer Jezus, dan kunnen we als het ware voor een spiegel gaan staan (lett. staat er immers ‘in een spiegel kijken’) en onszelf beschouwen in vergelijking met dat beeld van hoe het ook in ons eigen leven zou moeten zijn. Dat verandert ons en dan kunnen we het ook zelf laten zien. Laten we ons toch beijveren om nu al zijn beeld te tonen! Jezus, Heer van ons leven Ik stel mij mijn leven vaak voor als een huis. Toen ik tot bekering kwam, gaf ik mijn eigendomsakte aan Jezus. Ik schrijf opzettelijk niet de Heer Jezus. Op het moment van mijn bekering werd Hij mijn Heiland. Wettelijk gezien werd Hij ook mijn Heer. Maar daar was (en te vaak ook is) in de praktijk niet altijd even veel van te merken. Het is als iemand die een huis koopt waarin nog een bewoner is met een lopend huurcontract. Hij kan er dan helemaal niet eens in. Zo had ik meteen na het afgeven van mijn eigendomsakte nog een huurcontract. De Heer Jezus wil ook dat huurcontract en Hij wil binnenkomen. Na verloop van tijd gaf ik Hem dat huurcontract ook. Vaak is het nog nodig dat ik mijzelf er opnieuw aan herinner dat ik ook dát afgegeven heb. In dat huis van mijn leven zijn er veel ‘kamers’, zoals bijvoorbeeld mijn relatie (en ook wel worstelingen) met God, mijn relatie met mijn vrouw en kinderen, mijn werk, mijn gemeente, mijn verwachtingen en dromen, mijn arbeid voor God, mijn stille tijd, mijn vrijetijdsbesteding. Misschien kunt u een lijstje van uw ‘kamers’ maken. Langzaam maar zeker wil Jezus Heer worden in al die kamers. Het is goed, maar ook gemakkelijk, om te zeggen: ‘Heer, ik zet alle kamers voor U open.’ Dat ook werkelijk doen, is nog iets anders. Laten we eerlijk zijn. 123


Het is een weg die we stap voor stap moeten gaan. Een weg die we moeten leren bewandelen, ongetwijfeld met vallen en opstaan. Maar ik daag u uit: bewandel die weg. We zouden de neiging kunnen hebben om de Heer Jezus maar weer vlug een kamer uit te duwen en de deur te sluiten wanneer Hij begint te op te ruimen. Het is echter veel beter om hier en nu het onderzoekend oog van God in ons leven toe te laten dan later met beschaamde kaken voor zijn troon te moeten staan! Praktische heiliging betekent dat wij ons leven onderzoeken in zijn licht, eerlijk en oprecht, om weg te doen wat er niet thuishoort. Het gevolg is dat wij dichter tot Hem naderen. Dat is reden genoeg! ‘Zoek eerst het koninkrijk van God in uw leven’ (Mt6:33a). Maak Hem eerst tot absolute Heer en Meester in uw leven. Dat Hij Heer is van de schepping, daar twijfelt u als gelovige geen seconde aan. Maar is Hij evenzeer Heer van uw leven als Heer van de schepping? Is Hij evenzeer Heer van uw hart als van de hemel? ‘Heiligt de Christus in uw harten als Here’ (1Pt3:15 NBG). Ik wil u deze oproep van Petrus op het hart binden. Laat deze oproep telkens opnieuw in uw gedachten komen. Is er verleiding tot zonde? Heilig de Christus in uw harten als Heer! Moet u keuzes maken en u weet niet waarin of waaruit? Heilig de Christus in uw harten als Heer! Trekt de wereld met haar verleidingen? Heilig de Christus in uw harten als Heer! Probeert de boze macht uit te oefenen op uw leven? Heilig de Christus in uw harten als Heer! Schud het stof van uw voeten Levensheiliging heeft twee kanten. Aan de ene kant is er ‘meer Christus’ in mijn leven, aan de andere kant ‘minder anti-Christus’ in mijn leven. Beide, Christus en anti-Christus, kunnen niet samenleven. We kunnen ‘meer Christus’ in ons leven brengen door Bijbellezen, bidden, aanbidding en lofprijs, mediteren en mijmeren over en met God, luisteren naar elkaars getuigenissen over Christus in ons leven, ons verlustigen in Christus, e.d. Het zijn allemaal belangrijke hulpmiddelen daartoe. 124

6 Het wasvat

Over de ‘anti-Christus’-kant leren we door naar het stof van deze aarde te kijken dat ons kan aankleven. Het stof moest weggewassen worden omdat het in Gods nabijheid niet kan bestaan; als het in ons leven is, staat het gemeenschap met God in de weg. Intense gemeenschap met God kan niet beoefend en ervaren worden als we geen ernst maken met onze praktische levensheiliging. ‘Indien wij zeggen, dat wij gemeenschap met Hem hebben en in de duisternis wandelen, dan liegen wij en doen de waarheid niet’ (1Jh1:6 NBG). C.H. Mackintosh schrijft hierover: ‘Wanneer onze wegen niet aan de reinigende werking van het Woord van God onderworpen zijn – als wij doorgaan met iets wat volgens het getuigenis van ons geweten duidelijk door het Woord [en/of de Geest; toevoeging van mij] veroordeeld wordt, dan zullen wij ook niet als priester werkzaam kunnen zijn. Een vastberaden volharden in het kwaad is nooit te verenigen met werkelijke priesterlijke eredienst.’ Het stof afschudden van de voeten (Mt10:14; Mc6:11; Lc9:5; Hd13:51) is een beeld van opheffing of afsnijding van de gemeenschap. De Joden deden dit bijvoorbeeld wanneer zij een heidens land verlieten. Het stof behoort bij deze wereld, in de betekenis van ‘een bestel waarin geen plaats is voor God of Christus’. Het gaat mij om onze houding tegenover (en onze reactie op) de wereld rondom ons, en onze ‘oude natuur’ die een bondgenoot is van die wereld. De Bijbel zegt dat we niet gelijkvormig mogen worden aan de wereld (Ro12:2). De Galatenbrief stelt het nog scherper. Er staat een kruis tussen ons en de wereld, een kruis dat ons volledig van elkaar scheidt (Gl6:14; vgl. 1:4). De wereld bestaat niet meer voor ons en wij niet meer voor deze wereld. ‘Gedraag u dus niet zoals zij,’ roept Ef5:7 ons toe. Schud dat stof van uw voeten. Heb daarmee geen gemeenschap (vgl. 2Jh:1011). ‘Maar vergis u niet: slecht gezelschap bederft goede zeden’ (1Ko15:33; vgl. Nm16:26 en 2Ko6:14-7:1). Ik geef van de laatste aanhaling alleen het laatste vers weer: ‘Omdat ons deze beloften zijn gegeven, geliefde broeders en zusters, moeten we onszelf reinigen van alle lichamelijke en geestelijke smetten en vol ontzag voor God ons hele leven heiligen.’ Wij leven wel in deze maatschappij, maar we horen er niet bij! Dat moet zichtbaar zijn in ons leven. Het gaat erom of elk moment van ons leven en elk onderdeel van ons leven, in ons eigen kleine wereldje, geheiligd wordt. Dan zal het verschil met de wereldse 125


tendens steeds groter worden. Waar de maatschappij een compleet leven zonder God promoot, moet er bij ons een compleet leven met God zichtbaar worden. Dat is praktische heiliging, dat is meer gaan lijken op Jezus Christus in de praktijk van elke dag. God zij dank voor het wasvat in ons leven. Ik faal, u faalt, wij allen falen. Maar we mogen ook allen gaan naar het wasvat om het stof van onze voeten te laten wassen en de gemeenschap met God en de Heer Jezus Christus te herstellen en te genieten.

126

Deel 2 Binnen

127

128

7 De overdekte woning (Ex26:1-37; 36:8-38)

In dit hoofdstuk gaan we kijken naar de overdekte woning. Met de overdekte woning bedoelen we het heilige en het allerheiligste. Deze twee kamers werden gescheiden door een gordijn, het voorhangsel (NBG) of voorhang (SV) genoemd. Het gordijn had vier kleuren: blauwpurper (= hemelsblauw), roodpurper (= purper), karmozijn of scharlaken (= rood) en getwijnd linnen. Er waren kunstig geweven cherubs op aangebracht. Het hing met gouden haken aan vier pilaren van acaciahout die met goud overtrokken waren. Elke pilaar had een zilveren voetstuk. De ingang van de overdekte woning werd gevormd door een gordijn met dezelfde kleuren als het voorhangsel. Er waren echter geen cherubs op geweven. Ook hing het niet aan vier, maar aan vijf pilaren. Deze pilaren waren eveneens van acaciahout met goud overtrokken. Ze waren van haken voorzien maar hadden koperen voetstukken. De wanden van de overdekte woning bestonden uit rechtopstaande planken van acaciahout die met goud overtrokken waren. Elke plank had onderaan twee pinnen. De planken waren 10 el (5 meter) lang en 1,5 el (75 centimeter) breed. In het totaal waren er achtenveertig planken (waarvan twee planken voor de hoeken) nodig. Aan de noorden de zuidzijde waren er telkens twintig planken. Aan de achterzijde (westzijde) waren er zes planken. De voorzijde werd volledig gevormd door het gordijn van de ingang. De lengte van de overdekte woning was dus 30 el (15 meter). De breedte moet zo’n 10 el (5 meter) geweest zijn. Er waren zesennegentig zilveren voetstukken voor de achtenveertig planken, twee per plank. De planken hadden gouden ringen als houders voor de dwarsbalken. 129


Er waren in totaal vijftien dwarsbalken, vijf voor elke zijde. Ook deze waren met goud overtrokken. Het dak bestond uit vier dekkleden. Het binnenste kleed was van getwijnd linnen met blauwpurper, roodpurper en karmozijn. Er waren cherubs op geweven. Daarboven was een bedekking van geitenhaar. Daar nog eens boven was er een dekkleed van ramsvellen. De bovenste bedekking bestond uit zeekoevellen (dassenvellen, SV; tachasvellen, NBG). Het heilige was twee keer zo groot als het allerheiligste. Het voorhangsel werd op 20 el van de ingang gehangen, en dus op 10 el van de achterzijde. Het heilige vormde dan een balk van 20 x 10 x 10 el. Het allerheiligste vormde een kubus van 10 x 10 x 10 el. De vier dekkleden We zullen de vier dekkleden bespreken van binnen naar buiten, zoals de Schrift dat doet: • • • •

de tabernakel, Hebr. mishkan (Ex26:1-6); de tent over de tabernakel, Hebr. ohel (Ex26:7-13); een dekkleed voor de tent, Hebr. mikseh, van roodgeverfde ramsvellen (Ex26:14a); een dekkleed, Hebr. mikseh, van tachasvellen daaroverheen (Ex26:14).

De bovenste drie tentkleden bedekten het geraamte van de tabernakel, de voorwerpen die erin stonden en het binnenste kleed (dat spreekt van de heerlijkheid van de Heer Jezus Christus, zie verder) volledig. Zo werd dit alles beschermd tegen weer en wind door de drie buitenste dekkleden. De overdekte woning was 30 el lang, 10 el breed en 10 el hoog. De lengte van de kleden werd over de breedte van het geraamte gespannen. De breedte van de kleden werd over de lengte van het geraamte gespannen. De lengte van het binnenste kleed was immers 28 el, wat niet voldoende is om de lengte van het geraamte (30 el) te bedekken. Het binnenste kleed was 28 el lang en 40 el breed. Het kleed daarboven was groter, 30 el lang en 44 el breed. Om de breedte van het geraamte te bedekken was er dus 30 el kleed nodig, 10 el voor het dak en twee keer 10 el voor de zijkanten. Het binnenste kleed voorzag 28 el, het kleed 130

7 De overdekte woning

daarboven 30 el. De breedte werd dus volledig bedekt. Om de lengte van het geraamte te bedekken was er 40 el kleed nodig, 30 el voor het dak en 10 el voor de achterkant. Het binnenste kleed was 40 el, het kleed daarboven 44 el. Ook de lengte werd dus volledig bedekt. Van de bovenste twee kleden (dekkleden) wordt geen maat genoemd, het is echter vanzelfsprekend dat ze groot genoeg waren om het geheel te bedekken. De ingang werd niet bedekt. Het binnenste kleed: de tabernakel Als eerste wordt het kleed genoemd dat aan de binnenkant van de tabernakel zichtbaar was. De vier typische tabernakelkleuren waren erin verwerkt: • blauwpurper (= hemelsblauw): de Hemelse; • roodpurper (= purper): het koningschap van de heidenen; • karmozijn (= rood): bloed en/of het koningschap van de Joden; • getwijnd linnen (= wit): de Heilige, Reine, Zondeloze en Rechtvaardige. We hebben deze kleuren al uitgebreid besproken in hoofdstuk 4 en gaan dus verder met de andere kenmerken. Dit is het enige kleed dat gezien kon worden wanneer men zich in het heilige bevond. Om het te zien moest men echter wel naar boven kijken en zo mogen ook wij naar Boven kijken. Wij mogen Jezus Christus zien als de verheerlijkte Heer in de hemel (vgl. Hd7:55-56). Hoe kostbaar is dit toch voor het praktisch leven van de gelovige! We mogen Hem zien in schoonheid en pracht. We vinden er onze kracht, onze troost, onze hoop en nog zo veel meer. We mogen in dit kleed dan ook in het bijzonder de heerlijkheid zien van de Heer Jezus Christus die alles volbracht heeft, opgestaan is, in de hemel opgenomen is en de allerhoogste plaats bekleedt. Dit is een blik van het geloof in de hemel. Op het kleed waren kunstig geweven cherubs aangebracht. Altijd wanneer er sprake is van een heiligdom van God – de tabernakel, de tempel van Salomo (1Kn6; 2Kr3) en de tempel van Ezechiël (Ez41) – komen er cherubs voor. Als we wat Schriftplaatsen nagaan die spreken over cherubs, dan is het opvallend dat ze steeds in de onmiddellijke nabijheid van God voorkomen. In 1Kr13:6 staat dat de Heer op de cherubs troont. In Ez10 staan er cherubs 131


in verbinding met de troon van God. Aangezien ze voorkomen bij de troon van God hebben ze ook te maken met het uitoefenen van de oordelen van God. Zo zien we hen als bewakers van de poort in de hof van Eden nadat God Adam en Eva uit de hof verdreven had (Gn3:24). In Ps18:10 staat dat de Heer op een cherub reed. In Ez9:3 staat dat de heerlijkheid van de God van Israël rustte op een cherub. Ook op het verzoendeksel in het allerheiligste zullen we cherubs tegenkomen. Ze worden ‘cherubs der heerlijkheid’ genoemd (Hb9:5 NBG). We mogen ze zien als bewakers van de heerlijkheid van God. De tabernakel bestond uit tien geweven banen van 28 el (14 meter) lang en 4 el (2 meter) breed. Vijf van deze geweven banen werden verbonden met elkaar, ook de vijf andere werden met elkaar verbonden. Zo ontstonden er dus eigenlijk twee tentkleden. Deze werden dan met elkaar verbonden door middel van vijftig lusjes en vijftig gouden haken, zodat het uiteindelijk één kleed was. Dan was het 28 el lang en 40 el breed. Er waren tien geweven banen, wat spreekt van de verantwoordelijkheid tegenover God. Een verantwoordelijkheid waar de Heer Jezus niet in gefaald heeft. Hij kwam om de wil van God te doen. ‘Ik heb lust om uw wil te doen, mijn God, uw wet is in mijn binnenste’ (Ps40:9 NBG, op de Heer Jezus toegepast in Hb10:5-7). En die wil heeft Hij volbracht tot het bittere einde van zijn aardse wandel. Een voorbeeld voor ons. Verder vinden we dat de tentkleden gevormd worden tot twee kleden van elk vijf delen. Vijf is het getal van de verantwoordelijkheid van de mens. De mens heeft in de eerste plaats een verantwoordelijkheid tegenover God en in de tweede plaats tegenover medemensen. Deze twee facetten komen ook tot uiting in de Tien Geboden (Ex20; Dt5), waarin dezelfde volgorde gehandhaafd wordt. We mogen hier dan ook denken aan het handelen van de Heer Jezus als Mens op deze aarde. Van Hem wordt door God gezegd: ‘(…) gerechtigheid hebt U liefgehad en onrecht gehaat; daarom, God, heeft uw God U gezalfd met vreugdeolie’ (Hb1:9). Rechtvaardigheid betekent ieder geven waar hij recht op heeft. Hij handelde volmaakt rechtvaardig. Twee is het getal van gemeenschap in getuigenis. ‘Wel, Ik getuig over Mezelf, en de Vader die Mij gezonden heeft, getuigt over Mij’ (Jh8:18). De Vader deed dit onder andere 132


door het uitroepen van de woorden: ‘Deze is mijn geliefde Zoon, in Hem vind Ik vreugde’ (Mt3:17; Mc1:11; Lc3:22). Van de tien tentkleden wordt uitdrukkelijk gezegd dat zij ‘eenzelfde maat’ moeten hebben. Wij, mensen, hebben nogal eens de neiging om van alles te rangschikken naar belangrijkheid. Zo hecht de ene gelovige meer waarde aan de gaven van de Geest, een ander aan de verkondiging van de zuivere Bijbeluitleg en weer een ander aan de gemeenschap van de heiligen. Ook worden de taken van lering en prediking, pastoraat, herderlijke zorg en evangelisatie wel eens gerangschikt. Als wij in termen van of/of denken (al dan niet bewust), dan komen we er nooit uit. We moeten in termen van en/en denken. Bij de Heer Jezus was alles in zijn leven in volmaakte harmonie – ‘eenzelfde maat’. Daarmee wil ik niet zeggen dat er een exact gelijke verdeling van tijd, middelen, financiën, mensen, e.d. in deze dingen moet zijn. De Heer Jezus leidde volmaakt zijn discipelen op, verkondigde volmaakt het evangelie, vervulde volmaakt de profetieën, eerde volmaakt de Vader en volbracht volmaakt het verlossingswerk voor mensen. Als resultaat was het kleed één geheel. Het is alles volmaakt ten einde gebracht door deze ene wonderbaarlijke Persoon: de Heer Jezus Christus. De bovenste drie kleden Hoewel we in de tent (het tweede kleed) over de tabernakel (het eerste kleed) en in de twee dekkleden daaroverheen iets van de Heer Jezus zullen zien, denk ik dat we eerst hun gemeenschappelijke functie onder de loep mogen nemen. Ze dienden om de tabernakel, het binnenste kleed, te bedekken. Het gebeurde dat de Heer Jezus Zich verborg of wegging omdat men Hem verachtte. Hij kreeg de plaats niet die Hem toekwam. ‘En ze namen aanstoot aan Hem. Maar Jezus zei tegen hen: “Nergens wordt een profeet zo miskend als in zijn eigen stad en in zijn eigen familie”’ (Mt13:57; Mc6:4; Lc4:24; Jh4:44). In Mc6:6 staat nog vermeld dat Hij Zich verwonderde over hun ongeloof. ‘“Dit is een verdorven en trouweloze generatie. Ze verlangt een teken, maar zal geen ander teken krijgen dan dat van Jona.“ Zo liet Hij hen staan en vertrok’ (Mt16:4; vgl. Jh12:36). Ze hadden geen ontzag, eerbied of respect voor Hem en bijgevolg openbaarde Hij Zichzelf niet aan hen. Het staat zo treffend in Jh2:24: ‘(…) maar Jezus zelf vertrouwde Zichzelf aan hen niet toe’ (NBG). 133


Bovendien mogen we hier ook denken aan een opdracht voor de gelovige. De kennis van de Heer Jezus Christus is een uiterst kostbaar goed. De gelovige heeft die kennis als een waardevolle schat in zijn hart. En wij hebben de verantwoordelijkheid om Hem niet te grabbel te gooien aan spotters. Mensen die elk woord dat wij over Hem spreken gebruiken om met Hem te spotten, zijn die woorden niet waard. ‘Geef wat heilig is niet aan de honden en gooi je parels niet voor de zwijnen; die zouden ze maar met hun poten vertrappen, en zich omkeren en jullie verscheuren’ (Mt7:6). Let op! We moeten hen natuurlijk wel iets van de Heer Jezus laten zien. Maar de kostbaarheden van de persoon van de Heer Jezus Christus moeten wij niet met hen delen, want dat begrijpen ze niet en ze maken het bespottelijk. De tent over de tabernakel Het tweede kleed wordt de tent over de tabernakel genoemd. Het was groter dan het binnenste kleed, namelijk 30 el lang en 44 el breed. Aan elke zijkant kwam het één el verder dan het tabernakelkleed. Aan de achterzijde hing het erover. Het diende uitdrukkelijk om het binnenste kleed te bedekken (Ex26:13; 36:14). De tabernakel vormde het plafond en dit tweede kleed bedekte dan dit plafond. Dit kleed was gemaakt van geitenhaar. In Lv16, op de Grote Verzoendag, komen we twee geitenbokken tegen. De ene bok werd bereid tot zondoffer (vs9). De andere bok werd de woestijn in gezonden nadat alle ongerechtigheden en overtredingen van de Israëlieten op de kop van de bok gelegd waren (vs2022), doordat belijdenis van zonden werd gedaan. We mogen denken aan de Heer Jezus die onze zonden aan het kruis gedragen heeft. In Js53:6 staat (toen nog profetisch) van Hem geschreven: ‘de wandaden van ons allen liet de Heer op Hem neerkomen’. Hij is zelfs tot zonde gemaakt voor ons (2Ko5:21). Hij onderging het oordeel van God in onze plaats. Toen onze zonden op Hem werden gelegd, was van zijn heerlijkheid niets meer zichtbaar. Net zoals het kleed helemaal niet zichtbaar was, was het gebeuren aan het kruis ook niet zichtbaar. Het menselijk oog zag gewoon een mens die gekruisigd werd, maar wat er écht gebeurde op dat moment werd niet gezien.

134


De manier waarop dit kleed gemaakt werd, lijkt op die van het eerste, de tabernakel. Er waren echter elf tentkleden nodig, zodat alles eronder volledig werd bedekt. Vijf ervan werden aan elkaar gedaan en ook de zes andere werden met elkaar verbonden. Het zesde kleed (in het geheel gezien het elfde) lag dubbel aan de voorkant. In tegenstelling tot de tabernakel had dit kleed geen gouden, maar koperen haken. Het gaat bij dit kleed dan ook niet over de heerlijkheid van de Heer Jezus Christus, maar over de ongerechtigheden van mensen waarmee Hij moest afrekenen. Het materiaal waaruit de lussen werden gemaakt wordt niet vermeld; vermoedelijk waren ze eveneens van geitenhaar. Dit kleed bevindt zich dan ook buiten het eigenlijke heiligdom. De verbinding van haken en lussen kwam op dezelfde plaats te liggen als de verbinding van de tabernakel, het eerste kleed. Het dekkleed van roodgeverfde ramsvellen Van het derde kleed worden geen bijzonderheden vermeld buiten het materiaal waarvan het gemaakt was en de kleur waarmee het geverfd was: het was gemaakt van ramsvellen die rood geverfd werden. Bij de aanstelling van Aäron en zijn zonen als priesters werd een ‘ram voor de wijding’ geofferd (Ex29:19-22,31; Lv8:22). De priester stond daarna in de dienst van God. We mogen bij dit dekkleed denken aan de Heer Jezus Christus als de volkomen toegewijde Dienstknecht van God. ‘Maar Jezus zei: “Mijn voedsel is: de wil doen van Hem die Mij gezonden heeft en zijn werk voltooien”’ (Jh4:34). Hij heeft de wil van de Vader gedaan tot in de dood (Fp2:8). Van dat laatste spreekt de rode verf. Er worden geen afmetingen voor dit kleed gegeven en er wordt bij dat feit wel eens gedacht aan volkomen toewijding. Toen de Heer Jezus hier op aarde was, werd Hij beschouwd als wonderdoener en genezer. Sommigen beseften dat Hij meer was dan dat. Maar het overgrote deel van de mensen zag niet in dat Hij het werk deed dat de Vader Hem te doen had gegeven (Jh6:38; 17:4). In die zin bleef zijn werk onopgemerkt, net zoals ook dit kleed niet werd gezien. Er wordt bij dit kleed van ramsvellen ook wel gedacht aan de ram die in plaats van Isaak door Abraham werd geofferd (Gn22:13). God had aan Abraham de 135


opdracht gegeven om zijn zoon Isaak te offeren. Zo stelde Hij Abraham op de proef. Toen bleek dat Abraham bereid was om te doen wat God gevraagd had, hield God hem tegen en gaf een ram om in plaats van Isaak te offeren. Bij dit kleed wordt dan gedacht aan het plaatsvervangend offer van de Heer Jezus Christus. Ik denk dat we deze beide gedachten – de toewijding van de Heer Jezus aan het werk van de Vader en zijn plaatsvervangend offer – samen mogen zien in dit kleed. Christus omschrijft het werk dat Hij van de Vader gekregen heeft immers als volgt: ‘Dit is de wil van Hem die Mij gezonden heeft: dat Ik niemand van wie Hij Mij gegeven heeft verloren laat gaan, maar dat Ik hen allen laat opstaan op de laatste dag’ (Jh6:39). Om dat mogelijk te maken moest Hij in onze plaats aan het kruis gaan. Het dekkleed van zeekoevellen daaroverheen Van dit bovenste kleed worden er geen bijzonderheden vermeld buiten het materiaal waarvan het gemaakt was: het was gemaakt van zeekoevellen. Dit buitenste kleed van zeekoevellen vormt een contrast met het binnenste kleed. Het binnenste kleed was mooi; het was kleurig en het was met kunstig geweven cherubs versierd. Het kleed van zeekoevellen was helemaal niet zo aantrekkelijk. Zoals ik in hoofdstuk 2 reeds heb aangegeven, kunnen we hierbij denken aan de Mens Jezus die hier op aarde niet als een aantrekkelijke superman rondwandelde. ‘Onopvallend was zijn uiterlijk, (…) zijn aanblik kon ons niet bekoren’ (Js53:2). De ongelovige wereld wil niets van Hem weten en weet eigenlijk ook niets van Hem. Ze kennen wel zijn naam en wat ‘verhaaltjes’ over Hem, maar wat weten ze van zijn heerlijkheid, van zijn allerhoogste plaats aan de rechterkant van God, van zijn toekomst, van zijn verlossingswerk, van zijn liefde, van zijn Hoofd zijn van de gemeente, enz.? Zeekoevellen zijn niet gevoelig voor de elementen van de natuur: wind, regen, zand. Hoewel de Heer Jezus Mens onder de mensen was, was Hij niet gevoelig voor de prikkel van de zonde en verleidingen. Hij is wel verzocht geweest, de satan wilde Hem verleiden, maar dat lukte hem niet (vgl. Hb4:15). Er was niets in zijn reine wezen waar de zonde een aangrijpingspunt kon vinden. 136


De ingang van het heilige Een gordijn vormde de ingang van de voorhof naar de eigenlijke woning. Zo werden voorhof en woning van elkaar gescheiden. Wie door de ingang ging, kwam in een andere omgeving met een andere sfeer. In de voorhof waren koper en zilver de overheersende metalen, in het heilige was het goud. Een ander verschil vinden we in de personen die toegang hadden. In de voorhof mocht iedere Israëliet komen, in het heilige alleen de priesters. Probeert u zich eens voor te stellen dat u van de voorhof naar het heilige gaat. Als u geestelijk gezind bent, zult u diep onder de indruk komen van het heilige en u houdt als het ware uw adem in. Het is verbluffend wat u daar ziet: wanden van goud, gouden voorwerpen (een altaar, een kandelaar en een tafel), een gordijn met cherubs daarop geweven aan de overkant en een prachtig plafond. U begrijpt wel dat dit een andere sfeer is. Goud spreekt van Gods heerlijkheid en van de Godheid van de Heer Jezus Christus. De ingang had dezelfde kleuren als de poort van de voorhof en het gordijn naar het allerheiligste. Deze kleuren spreken van de Heer Jezus Christus, zoals we eerder zagen bij de poort van de voorhof. Dat is ook hier zo, en eveneens bij het voorhangsel van het allerheiligste. Hij is de enige deur tot God. Bij de bespreking van de poort van de voorhof hebben we opgemerkte dat de poort hetzelfde oppervlak had als het brandofferaltaar. De grond voor toegang is dus te vinden bij het brandofferaltaar. Ook de ingang van het heilige heeft hetzelfde oppervlak; zelfs de vorm en afmetingen zijn hetzelfde als van het brandofferaltaar. Ook de vrijmoedigheid om binnen te gaan in het heilige is dus gebaseerd op het brandofferaltaar. Dit benadrukt nogmaals: Christus is de enige deur! De drie deuren stonden in één lijn met elkaar. Door de poort van de voorhof kwamen zondaars tot God om vergeving van hun zonden te ontvangen. Door de ingang van het heilige komen verloste zondaars om Hem te dienen, te loven en te aanbidden. Het is de plaats van eredienst. Zoals wij door Hem komen op de plaats van verlossing, zo komen wij ook door Hem op de plaats van aanbidding en dienstbetoon. Hij wil ons steeds verder leiden – maar willen wij ook verder gaan? Veel gelovigen stoppen bij de verlossing. Ze zijn als een plantje dat opschiet uit de 137


aarde en dan stopt met groeien. Ze komen tot bekering maar groeien niet door naar geestelijke volwassenheid. Bekering is een startpunt, geen eindpunt! Ze zijn de deur naar het heilige niet doorgegaan! We komen hier ook op terug bij de bespreking van het fundament van het heilige (zie verder in dit hoofdstuk). Laten we het eens vergelijken met een huis. Veel mensen komen door de voordeur binnen en blijven dan in de hal staan. Ze gaan niet verder naar de woonkamer. Stel u voor dat u iemand uitnodigt en uw bezoeker blijft in de hal staan. U vraagt hem om verder te komen, maar hij blijft in de hal. Dat is toch abnormaal! Hoeveel temeer is het dan niet abnormaal om als kinderen van de Vader in de hal van zijn huis te blijven staan. Te veel gelovigen stoppen bij de blijdschap van hun verlossing, bij het binnen zijn. De blijdschap is er ook als u verder gaat met uw geestelijke groei! Er valt niets weg en er komt niets anders voor in de plaats, er komt alleen maar méér bij! De ingang van het heilige en de poort van de voorhof De poort van de voorhof was 20 el (10 meter) breed en 5 el (2,5 meter) hoog. De ingang van het heilige was dus maar half zo breed (10 el) als de poort van de voorhof, maar wel dubbel zo hoog (10 el). Het oppervlak van beide was wel gelijk, maar de vorm was anders. De poort van de voorhof was breder Bij de poort van de voorhof ging het erom dat mensen uitgenodigd worden om bij het brandofferaltaar en het wasvat te komen. Een hartelijk ‘kom tot Mij’. Wie deze oproep beantwoordt wordt gered, gerechtvaardigd en geheiligd. Veel gelovigen zijn de Heer dan ook van harte dankbaar, ze loven en prijzen Hem en brengen vrijwillige dankoffers. Maar velen gaan niet verder naar het heilige. Na bekering en wedergeboorte mag elke gelovige vrij bij God komen. Maar dit betekent nog niet dat elke gelovige daar in de praktijk ook in leeft! Elke gelovige is een priester van God (1Pt2:5,9) en heeft dus de uitnodiging en de opdracht om naar het heilige toe te gaan. Weet u trouwens wat het Hebreeuwse woord cohen dat wij met ‘priester’ vertalen betekent? Het betekent: 138


‘hij die in de tegenwoordigheid van God is’. De tabernakel gaat over het in de tegenwoordigheid van God zijn, op de plaats van gemeenschap, voor het aangezicht van de Heer in de ontmoetingstent (vgl. Ex29:42). In het heilige naderen wij dichter tot God, waar wij de vele hoge voorrechten mogen genieten van aanbidding en dienst. En een voorrecht is het! Denk maar aan de dienstknechten van Salomo die door de koningin van Seba geprezen werden omdat ze in zijn dienst stonden en zo continu van zijn nabijheid konden genieten (1Kn10:8; 2Kr9:7). Ik kan me best voorstellen dat heel veel Israëlieten graag het heilige waren binnengegaan. Ze mochten echter niet; het was het alleenrecht (voorrecht) van de priesters. Vandaag geldt voor elke gelovige dat hij of zij altijd bij God mag komen! De ingang van het heilige was hoger Het heilige wordt vaak vergeleken met de hemelsferen of hemelse gewesten, lett.: ‘dat wat in de hemel is’, de wereld waarin de Heer leeft. De Geest van Christus (Rm8:9) in ons openbaart deze wereld aan ons. Dat betekent dat wij binnentreden in zijn geestelijke wereld. Dat wij zijn gedachten mogen leren kennen en verstaan. Dat wij alles rondom ons gaan zien zoals het in de ogen van God is, en niet in die van mensen. Dat wij… enz. U begrijpt: dit is hoger. In Ps73 spreekt Asaf over het raadsel van de voorspoed van de goddelozen. Misschien is dat ook wel een raadsel voor u. Van vs3 tot en met vs12 beschrijft hij het leven van de mensen die leven zonder God. Hij was afgunstig op hen. Zo vermeldt hij dat hij bijna was afgeweken van de weg met God (vs2) om afvallig over te gaan naar hun weg (vs15). Ondanks zijn reine hart en zijn onschuld (vs13) was zijn leven toch moeilijker dan dat van de goddelozen (vs14). Herkent u dit? Asaf dacht daarover na. Het was hem een kwelling om te zien hoe ‘goed’ het de goddelozen gaat (vs16). Hij werd verbitterd en geprikkeld om toch maar die weg op te gaan (vs21). Maar dan omschrijft hij zichzelf als dwaas en zonder verstand (vs22). Waardoor is deze verandering opeens teweeggebracht? Wat is Asaf gaan zien? Het staat in vs17: ‘tot’. Tot hij Gods heiligdommen inging. En daar wordt zijn blik op de toestand van de goddelozen veranderd! Hij gaat de dingen zien zoals ze in de ogen van God zijn. Hij ziet dat hun hele leven slechts een droom is die eindigt in puin 139


(vs18-20,27). Terwijl hijzelf geleid wordt door God en eindigt in heerlijkheid (vs23-26). Zo besluit hij met vs28: ‘(…) mij aangaande, het is goed nabij God te zijn’ (NBG), om bij God te leven (God is zijn toevlucht) en om voor God te leven (Gods daden vertellen). Dit is slechts één voorbeeld van het verschil tussen leven buiten Gods heiligdommen (zoals Asaf begint) en leven vanuit Gods heiligdommen (zoals Asaf vervolgt). Ons leven op aarde moet dan ook in overeenstemming zijn met onze hemelse positie. Dat betekent dat hetgeen wij zien in de onzichtbare wereld, door het geloof, uitstraling krijgt in de zichtbare wereld waarin wij nog ‘in den vreemde zijn’ (2Ko5:6-9; NBG). Het heilige was onzichtbaar voor deze wereld, het had wanden en er zat een dak op. De waarheid van het heilige werd alleen gezien door de priesters. Maar wat een indruk moet het nagelaten hebben bij hem die oprecht naar God zocht. Zo moet het ook bij ons zijn. En dat moet ons leven op aarde sturen! Ook onze toekomst heeft te maken met onze hemelse positie. De toekomst is nooit zichtbaar voordat die gerealiseerd wordt. Maar door het geloof kunnen wij wel reeds iets van de toekomst zien. Het is opmerkelijk dat het zichtbare vaak verbonden wordt met het heden, terwijl het onzichtbare vaak verbonden wordt met de eeuwige toekomst. ‘Wij richten ons niet op de zichtbare dingen maar op de onzichtbare, want de zichtbare dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig’ (2Ko4:18). Het geloof ziet op het onzichtbare en het eeuwige, niet op het zichtbare en tijdelijke. Het zichtbare en tijdelijke beïnvloedt wel ons leven, maar het onzichtbare en eeuwige dient ons leven te bepalen. Veelzeggend, in dit verband, is Hb11. In vs1 zien we dat het geloof zich bezighoudt met de toekomst, ‘hoop’, en met het onzichtbare, ‘van wat we niet zien’. In de rest van het hoofdstuk krijgen we dan een opsomming van mensen wier leven hierdoor bepaald werd. Hoe bepaalt het onzichtbare en de toekomst die God voor u bereid heeft uw leven vandaag? Het leven van een christen is een leven met de voeten op de aarde maar met het hoofd in de hemel. Daarmee bedoel ik niet dat de voeten losgekoppeld kunnen worden van het hoofd of onafhankelijk ervan kunnen functioneren. Onze voeten functioneren trouwens alleen maar door de werking van de hersenen in ons hoofd. Ik bedoel nu precies dat het hoofd de voeten moet 140


besturen. Als ons hoofd zich (figuurlijk gesproken) in de hemel bevindt, dan kan er een geestelijke, hemelse wandel op aarde ontstaan. Prachtig is hoe de twaalfjarige Jezus al de sleutel tot zo’n leven uitspreekt. ‘En Hij zeide tot hen: “Wat is het, dat gij Mij gezocht hebt? Wist gij niet, dat Ik moet zijn in de dingen mijns Vaders?’ (Lc2:49 SV). Dit zijn de eerste opgetekende woorden van de Heer Jezus en welke woorden zijn het toch voor ons hart! Wij moeten zijn in (Gr. einai: zijn, bestaan, gebeuren, aanwezig zijn) de dingen van de Vader, in zijn heiligdom, in zijn leefwereld. Hij sprak deze woorden als twaalfjarige en zijn leven op aarde was er het volmaakte voorbeeld van, voor u en voor mij! Ik citeer uit de inleiding van De rijkdommen van de christen van W.J. Ouweneel: We leven in een tijd, waarin de mensen in menig opzicht welvarender zijn dan ooit, maar geestelijk zijn ze gewoonlijk arm en oppervlakkig. Het trieste is dat deze gesteldheid ook vaak bij echte christenen voorkomt. Ook zij zijn vaak te veel vervuld van hun aardse en stoffelijke rijkdommen, terwijl ze zich juist meer zouden moeten bezighouden met de rijkdommen die zij in Christus ontvangen hebben. Ze zijn vaak erg druk met allerlei zaken van beneden, die op zichzelf niet verkeerd zijn zolang ze het hart en de toewijding maar niet in beslag nemen. Maar ze zouden toch eigenlijk veel drukker moeten zijn met de voorrechten en zegeningen die zij als kinderen van de Vader hebben gekregen. (…) De christen die namelijk werkelijk besef heeft van zijn rijkdommen in Christus, en die daar ook echt van weet te genieten, leeft realistischer dan de christen die hoofdzakelijk bezig is met zijn beroep, zijn werkkring, zijn geld, zijn huis en zijn auto, of zelfs met zijn gezin, zijn baantje in de kerk, zijn christelijke activiteiten. Wie zich weet te verdiepen en verblijden in zijn rijkdommen als christen, weet méér van gemeenschap met de Heer Jezus, weet méér van de vertrouwelijke omgang met God, weet méér van toewijding en aanbidding, leeft méér tot eer van God, is een blijmoediger, beter en krachtiger getuige in deze wereld. Wilt u nu het heilige en het allerheiligste niet binnengaan voor méér? Indien wij een vruchtbaar en boeiend geestelijk leven willen hebben, dan moeten we vertoeven in de geestelijke wereld, bezig zijn met de dingen van 141


God. Nogmaals, principieel zijn wij daar, maar is dat in de praktijk ook zo? Om het met de woorden van Ko3:1-4 weer te geven: ‘Als u nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt u op wat boven is, niet op wat op aarde is. U bent immers gestorven, en uw leven ligt met Christus verborgen in God. En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u, samen met Hem, in luister verschijnen.’ Vijf pilaren De ingang van het heilige hing aan vijf pilaren (Hebr. amudim). Ik hoop dat u ondertussen al min of meer begrepen hebt dat het heilige te maken heeft met een God welgevallig en een aan God dienstbaar leven. Wanneer wij vertoeven in het heilige wordt ons leven gestuurd. Dat zou toch zo moeten zijn. God geeft ons de vrije toegang en wij hebben de verantwoordelijkheid om van daaruit te leven. Vijf is het getal van de verantwoordelijkheid. Bij de vijf pilaren mogen we denken aan ‘hulpmiddelen’ die ons door God zelf gegeven zijn. Hulpmiddelen om ons te onderwijzen aangaande Hem en om ons leven overeenkomstig deze kennis te leven. In dit verband wordt wel gedacht aan de vijf briefschrijvers van het Nieuwe Testament: Paulus, Jakobus, Petrus, Johannes en Judas. In Gl2:9 wordt van Jakobus, Kefas (Petrus) en Johannes gezegd dat zij als steunpilaren waren. Maar breder dan dat mogen we ook denken aan de vijf ‘toebereiders’ uit Ef4:11: apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraars. Deze, net als de briefschrijvers, zijn door God gegeven aan de gemeente tot opbouw. Mede door de dienst van al deze personen wordt het heilige voor ons ontsloten. In de eerste plaats is dat natuurlijk door het werk van de Heer Jezus Christus en van de heilige Geest zelf. God echter gebruikte, en gebruikt nog steeds, mensen om aan andere gelovigen het heilige te ontsluieren. Als het goed is staan er in elke plaatselijke gemeente nog steeds van die pilaren. Mensen die in opdracht van de Heer Jezus Christus de gelovigen in de gemeente dienen tot geestelijke groei. In de joodse uitlegging wordt bij de vijf pilaren gedacht aan de vijf boeken van Mozes: de Thora. Thora betekent ‘onderwijzing’. Ook hier wordt de gedachte van onderwijs aangaande God verbonden met de vijf pilaren. 142


De ingang was met gouden haken aan deze pilaren bevestigd. Het is een heerlijke opdracht die God geeft om de Heer Jezus Christus aan medegelovigen voor te stellen en hen te helpen binnengaan in het heilige. Een koperen en zilveren fundament Het fundament van de ingang bestond uit koper, net als het gehele fundament van de voorhof: de voetstukken en de pinnen van de pilaren; en het brandofferaltaar en het wasvat die in de voorhof stonden. Dat herinnert ons eraan dat we hier enkel en alleen mogen binnengaan op grond van het bloedig Offer dat Gods rechtvaardig oordeel gedragen heeft. Het fundament van de zijwanden was echter zilver (Ex26:19). Net als het fundament van het voorhangsel naar het allerheiligste (vs32). Het waren massieve blokken van zilver. In het totaal waren er honderd blokken nodig, zesennegentig voor de planken en vier voor de pilaren van het voorhangsel tussen het heilige en het allerheiligste. Elk blok woog één talent (Ex38:27-28). Het totale gewicht is berekend op ongeveer vier ton. Het merendeel van het fundament bestond dus uit zilver. 10 el van het fundament was koper, maar 50 el was zilver; dat is vijf keer zo veel! Zilver spreekt van verzoening, en daar ligt hier dan ook de klemtoon op. Veel gelovigen zijn erg onder de indruk van hun zondigheid, en terecht! Maar ze zijn te weinig onder de indruk van het wonder van de verzoening, onterecht! Het werk van de verzoening dat Christus heeft volbracht is groot genoeg. Het is zo onmetelijk groot dat het miljoenen en miljoenen mensen verzoent met God. Op7:9 spreekt van ‘een onafzienbare menigte’ of ‘een grote schare, die niemand tellen kan’ (NBG). Het is dus ook groot genoeg om u, als u daar nog niet van overtuigd zou zijn, te verzoenen met God. Meer dan duidelijk in dit verband is Rm5:10-11: ‘Want als wij, toen wij vijanden waren, met God verzoend zijn door de dood zijns Zoons, zullen wij veel meer, nu wij verzoend zijn, behouden worden, doordat Hij leeft; en dat niet alleen, maar wij roemen zelfs in God door onze Heer Jezus Christus, door wie wij nu de verzoening ontvangen hebben’ (NBG). Het is voldoende voor God, wat zijn kant betreft. Dus is het zeker meer dan voldoende ook voor u. 143


Verzoening is geen wapenstilstand, maar de totale afwezigheid van oorlog. En meer dan dat nog is het vrede (Rm5:1). Laten we eens naar Paulus kijken. Hij noemde zichzelf de voornaamste van alle zondaars ( 1Ti1:15-16 NBG). Het is niet aan ons om te beoordelen wie de eerste plaats inneemt op het lijstje van de grootste zondaars. Zo’n lijstje is trouwens onzin. Bovendien is de kleinste zonde (alsof we daarvan kunnen spreken) erg genoeg om ons voor eeuwig van God te scheiden. Waar het om gaat is dat Paulus het toonbeeld is van wat de verzoening uitwerkt. Paulus had de gemeente, en daarmee ook de Heer Jezus Christus zelf (vgl. Hd9:4-5), buitenmate vervolgd (Gl1:13). Toch is hij misschien wel de grootste van alle apostelen geworden, als wij dat al zouden kunnen beoordelen. Maar een feit is dat hij overvloedig gearbeid heeft voor zijn Heer (1Ko15:10). God stelde hem tot apostel van de heidenen (Gl2:7-8), een grotere groep mensen dan de Joden. Dat is de kracht van de verzoening die door de Heer Jezus Christus bewerkt is. Om C.H. Mackintosh te citeren: ‘Ik moet weten dat mijn zonden door het vuur op het altaar tot as verteerd zijn, voordat ik in Gods tegenwoordigheid rust voor mijn geweten kan vinden.’ Onze zonden zijn van voor het heilig aangezicht van God weggedaan. Zolang u dat niet gaat geloven met uw hele hart, kunt u niet met een vrij gemoed in het heilige komen. Dan blijft uw geestelijke groei en dienst belemmerd. Hb9:14 en 10:22 (TE) spreken over dat gereinigd geweten. ‘(…) hoeveel te meer zal het bloed van Christus, die door de eeuwige Geest Zichzelf als een smetteloos offer aan God gebracht heeft, ons bewustzijn reinigen van dode werken, om de levende God te dienen?’ (SV). ‘Zo laat ons toegaan met een waarachtig hart, in volle verzekerdheid des geloofs, onze harten gereinigd zijnde van het kwaad geweten, en het lichaam gewassen zijnde met rein water’ (SV). Let erop wat er bij beide genoemd wordt: het dienen van de levende God en het naderen in Gods heiligdom (10:19), de plaats van gemeenschap, met volle vrijmoedigheid. Volle vrijmoedigheid kunt u niet hebben met een bezwaard geweten en een onzeker hart. Zie voor deze vrijmoedigheid ook Hb4:16: ‘Laten we dus zonder schroom naderen tot de troon van de Genadige, waar we telkens als we hulp nodig hebben barmhartigheid en genade vinden’, en Ef3:12: ‘(…) in wie (d.i. Christus Jezus, onze Heer) wij vrijelijk toegang hebben tot God, vol vertrouwen door ons geloof 144


in Hem.’ Daarbovenop geldt nog de absolute waarheid van 1Jh1:9: ‘Belijden we onze zonden, dan zal Hij, die trouw en rechtvaardig is, ons onze zonden vergeven en ons reinigen van alle kwaad.’ Dat is verzoening. U bent verzoend met God als u de Heer Jezus kent als uw Heiland. Als dat zo is, weet u dan ook verzoend! Wij mogen staan op het fundament van de verlossing. Er waren twee pinnen per plank waarmee ze op het fundament gezet werden. Twee is het getal van gemeenschap in getuigenis (Dt19:15; Mt18:16; Jh8:17-18). Denk ook maar aan de twee getuigen tegenover de Heer Jezus (Mt26:61). Er zijn ook twee getuigen in Op11. Misschien mogen we voor de twee pinnen wel refereren aan Rm8:16 (NBG): ‘Die Geest getuigt met onze geest, dat wij kinderen Gods zijn’ (zie ook 1Jh3:1). Alle kinderen van God zijn verzoend met God. Het fundament van elke plank is zilver, wat spreekt van de verzoening voor elke gelovige. Alle NT gelovigen samen vormen de gemeente. Het fundament van de gemeente is dus zilver en het spreekt van het gemeenschappelijk heil (Jd:3) dat bewerkstelligd is door de Heer Jezus Christus (vgl. 1Ko3:11). Het huis van God, de gemeente, is gefundeerd op de verzoening die de Heer Jezus Christus tot stand bracht door zijn kostbaar bloed, de prijs van de verlossing (1Pt1:18-19). Tot slot nog iets over het woord ‘zoengeld’ of ‘losprijs’. U weet misschien dat het zilver dat in de tabernakel gebruikt werd kwam van de getelden van de vergadering die het gaven tot zoengeld voor hun leven (Ex30:12-16; 38:2528). In het OT wordt in Ex30:12 het Hebr. kopher gebruikt dat van het overeenkomstige werkwoord afstamt. Het is het Hebr. woord voor ‘verzoening’. Het betekent ‘bedekken, reinigen, zuiveren, goedmaken, verzoening doen, verzoenen, bekleden’. Het wordt ook gebruikt voor ‘met pek bestrijken’ in Gn6:14 waardoor het hout van de ark bedekt werd met een laag pek. De uitdrukking Kopher werd gebruikt om datgene aan te duiden wat diende als vervanging van een straf waarbij het leven van de betrokkene op het spel stond. Zo werd de schuld vereffend en de schuldige gezuiverd van alle schuld. 145


Het Gr. lutron is de vertaling van het woord ‘zoengeld’ in Ex30:12. In het gewone Grieks staat het voor het losgeld dat voor een krijgsgevangene of een slaaf betaald werd waardoor hij vrijkwam; het accent ligt op de verlossing. Het komt van het werkwoord luo dat ‘iemand (of iets) losmaken die vastgebonden is’ betekent. Het gaat over het vrijkopen van een leven. Het komt in het NT alleen voor in Mc10:45, maar wat een geweldige boodschap staat daar! ‘(…) want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’ In 1Ti2:6 wordt het woord anti toegevoegd aan lutron. Er staat: ‘(…) die Zichzelf gegeven heeft als losgeld voor allen.’ Het woord anti betekent ’tegenover, in plaats van, omdat, om deze reden’. Tegenover al onze levens wordt zijn kostbare leven gegeven. Het zijne in de plaats van het onze. Het zijne is gegeven om het onze te redden. Ook antilutron staat slechts één keer in het NT, maar opnieuw staat er die geweldige boodschap! Hoeveel keer je het ook hoort, het blijft heerlijk. De Heer Jezus Christus is het Zoengeld voor ons leven. De prijs is betaald, de schuld is weg, we zijn vrijgemaakt. Dat is het zilveren fundament waarop wij staan. Amen, dank U, Heer Jezus Christus. De vloer In zo’n prachtige tent als de tabernakel met een fundament van zilver zou je ook een prachtige vloerbedekking verwachten. Maar niets is minder waar. De vloer was niets anders dan woestijnzand. Het is vanzelfsprekend dat er in de voorhof geen vloerbedekking is; daar staan het brandofferaltaar en het wasvat, waarbij we nog denken aan de zonde, onze persoonlijke zonden en onze praktische onreinheid. Maar in het heilige worden we als het ware de hemelse gewesten binnengevoerd. We kunnen hierbij twee dingen bedenken: Ten eerste zijn wij nu eenmaal nog op de aarde. Ja, in geestelijk opzicht zijn we nu reeds gezeten in de hemelsferen (Ef2:6) en als gelovigen mogen (en moeten) we in deze geestelijke wereld leven. Daar is ons thuis en daar houden wij ons mee bezig. Dat bepaalt ons leven! Lichamelijk gezien zijn we echter nog op deze aarde. We zijn nog ‘in den vreemde’. Maar we hebben een grote hoop en een prachtig vooruitzicht: het opstandingslichaam (1Ko15:35-58). Dan zullen wij als volledige mensen, verheerlijkt, in de hemelse wereld zijn. 146


Onze ‘aardse tent, het lichaam waarin wij wonen’ zal vervangen worden door ‘een gebouw van God (…) een eeuwig huis (…) onze woonstede uit de hemel’ (2Ko5:1,2). Ten tweede was de tabernakel maar een aards en tijdelijk huis voor God. De tabernakel was verbonden met deze aarde en is nooit bedoeld geweest als eeuwige verblijfplaats voor God. Hij had nog iets veel beters in petto: een hemelse tabernakel, de ware tabernakel (Hb8:2). De tabernakel van 3500 jaar geleden was, hoe mooi ook, slechts een afbeelding van de ware (eeuwige) tabernakel (Hb8:5; 9:24). Die tabernakel staat in verbinding met de hemel, niet met de aarde, dáár is zijn plaats. We vinden hem pas in relatie tot de aarde (Op21:3) als de ‘eerste dingen zijn voorbijgegaan’ (vs4), dus op de nieuwe aarde. Het beste komt nog. De planken In de planken mogen we een beeld zien van elke individuele gelovige. Ze spreken van geredde zondaars. De gedachte gaat echter verder dan bij de pilaren van de voorhof. Daar was het hout nog zichtbaar; hier niet meer, nu is het bedekt met goud. Alles binnen in de tabernakel was van goud en dus moet het wel van God spreken. De houten planken zaten als het ware in het goud. Zo is de gelovige ook in Christus (1Ko1:30). Dat is onze positie dankzij de Heer Jezus Christus. Paulus spreekt over ‘een mens in Christus’ (2Ko12:2 NBG). Dat geldt voor elke gelovige. ‘Zo kennen wij dan van nu aan niemand naar het vlees. Indien wij al Christus naar het vlees gekend hebben, thans niet meer. Zo is dan wie in Christus is een nieuwe schepping (…) Hem, die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid Gods in Hem’ (2Ko5:16-17,21 NBG). Zie bij vs17 ook Jh1:13; Gl6:15; Ef2:10; 4:24; Jk1:18; 1Pt1:23; 1Jh5:1. Wij hebben deel gekregen aan de Goddelijke natuur (2Pt1:4). Wij zijn in Hem zelfs verheerlijkt (Rm8:30; Jh17:22). Straks zal dat zichtbaar worden (Ko3:4); nu wordt het nog niet geopenbaard aan deze wereld (1Jh3:2). Dat is ongelooflijk! Maar zo zijn wij in de ogen van God, in Christus. Onze plaats, in Christus, is in de hemelsferen (Ef1:3). Daar in de sfeer van God, daar is ons leven. In 2Ko5:17-18 staat: ‘Daarom ook is iemand die één met Christus is, een nieuwe schepping. Het oude is voorbij, het nieuwe is gekomen. Dit alles is het werk van God. Hij 147


heeft ons door Christus met Zich verzoend.‘ We vinden hier de verzoening terug waardoor dit alles mogelijk gemaakt is, dat is het zilveren fundament waarop deze planken stonden. In het allerheiligste vinden we het bovenstaande nog uitdrukkelijker. Daar zijn dezelfde planken zichtbaar, maar het fundament bestaat alleen nog maar uit zilver. In het heilige waren nog de koperen voetstukken te zien van de pilaren aan de ingang; in het allerheiligste bestaat het fundament alleen nog maar uit zilver (zie verder in hoofdstuk 11, ‘Voetstukken van zilver’). ‘Ik verblijd mij zeer in de Here, mijn ziel juicht in mijn God, want Hij heeft mij bekleed met de klederen des heils, met de mantel der gerechtigheid heeft Hij mij omhuld, gelijk een bruidegom, die zich als een priester het hoofdsieraad ombindt, en gelijk een bruid, die zich met haar versierselen tooit’ (Js61:10 NBG). De planken staan rechtop, dat wordt uitdrukkelijk vermeld (Ex26:15). Het Hebr. werkwoord draagt in zich ook de betekenis van ‘standhouden, volharden, ten dienste staan of opgesteld staan’ (denk maar aan een leger). De Bijbel roept ons op om stand te houden tegen verleidingen, de boze, de wereld, enz. (Ef6:11,13; Jk4:7). Daar ligt voor ons een grote verantwoordelijkheid! De planken zijn 10 el lang. Tien is het getal van de verantwoordelijkheid tegenover God. Christus heeft voor ons de overwinning behaald (Ko2:15; Hb2:1415). Hij heeft alles voor ons volbracht zoals hierboven aangehaald. Het is aan ons om in die overwinning te staan en te leven! ‘Wat wij uit onszelf najagen is in strijd met de Geest, en wat de Geest verlangt is in strijd met onszelf. Het een gaat in tegen het ander, dus u kunt niet doen wat u maar wilt’ (Gl5:17; vgl. 1Ko6:19). ‘(…) heiligheid is van uw huis het sieraad’ (Ps93:5). Wij zijn immers door Hem gekocht en betaald (1Ko6:20; 7:23). Christus heeft voor ons een kostbare plaats verworven, en daar hoort een levenspraktijk bij die overeenkomt met die positie. Laten wij dat goed beseffen! We zullen later hierover verantwoording moeten afleggen tegenover God (Rm14:10,12; 1Ko4:5b; 2Ko5:10). Wij moeten erop toezien dat wij niet vallen (1Ko10:12). God zorgt ervoor dat wij niet boven vermogen verzocht worden (vs13). Wij behoren van onze kant ‘Gode waardig’ te wandelen (1Ts2:12 NBG) en ‘de weg te gaan die past bij de roeping’ (Ef4:1). De motivatie is niet plichtsbesef, maar liefde: 148


‘Want de liefde van Christus dringt ons, daar wij tot het inzicht gekomen zijn, dat één voor allen gestorven is. Dus zijn zij allen gestorven. En voor allen is Hij gestorven, opdat zij, die leven, niet meer voor zichzelf zouden leven, maar voor Hem, die voor hen gestorven is en opgewekt’ (2Ko5:14-15 NBG). ‘Stelt u dan op, uw lendenen omgord met de waarheid, bekleed met het pantser der gerechtigheid’ (Ef6:14 NBG). Bij de pilaren van de voorhof hebben we gezien dat ze dienen om de linnen omheining omhoog te houden. We hebben daaruit geleerd dat de gelovigen de Heer Jezus Christus hoog moeten houden in deze wereld. In een wereld die geen of weinig belang hecht aan de Heer Jezus en Hem zelfs openlijk bespot, tonen wij dat de Heer Jezus de belangrijkste persoon aller tijden is. De planken van de eigenlijke woning hielden het kleed dat ‘tabernakel’ genoemd wordt omhoog. In dat kleed hebben we eveneens een beeld mogen zien van de Heer Jezus. In de planken hebben we een beeld gezien van de gelovigen. We zullen hierna in de woning als geheel ook een beeld zien van de gemeente (in hoofdstuk 1 hebben we dit ook al gezien). Elke gelovige heeft de opdracht om de Heer Jezus hoog te houden in de gemeente; om van Hem te spreken en om de grote waarde van zijn persoon en werk te onderstrepen. Er is nog een verschil tussen de pilaren van de voorhof en de planken van het heiligdom. Beide zijn een beeld van de gelovigen. De planken van de eigenlijke woning staan echter tegen elkaar, terwijl de pilaren van de voorhof op een bepaalde afstand van elkaar stonden. De planken zijn verbonden door dwarsbalken terwijl de pilaren verbonden zijn door dwarsstangen. De planken waren dus meer aaneengesloten dan de pilaren. Ik denk dat dit iets te zeggen heeft over de kostbaarheid van wat we in het heilige vinden. De voorwerpen die daar staan, laten ons immers iets zien over wie de Heer Jezus Christus is voor de gelovigen (zie verder in de betreffende hoofdstukken). Het witte linnen spreekt van een boodschap naar de wereld toe, waarbij wij de functie van getuigen hebben. De voorwerpen van de eigenlijke woning spreken van een boodschap voor de gelovigen, zij die behoren tot de gemeente. Het gebeuren binnen in de woning was alleen voor de priesters. Het gebeuren in het heilige is alleen voor de gelovigen, daarom kan er van buitenaf niets gezien worden van wat zich binnen afspeelt. 149


Afzonderlijke delen en toch één geheel Hoewel de eigenlijke woning uit achtenveertig afzonderlijke planken bestond, vormde ze toch een stevig geheel. Daarvoor zorgden verschillende zaken. Ten eerste zorgden de pinnen onder aan de planken ervoor dat de planken aan elkaar verbonden werden (Ex26:17). Hoe dat was weten we niet precies. Ten tweede waren er de dwarsbalken die de planken van elke zijde stevig bij elkaar hielden. Ten derde zorgden de hoekplanken ervoor dat de drie zijden stevig met elkaar verbonden werden. Ook hier weten we niet precies hoe dat gedaan werd. Ten vierde was het fundament waar de planken in stonden zo zwaar en stevig dat de planken niet konden verschuiven ten opzichte van elkaar. Het genoemde vers Ex26:17 verdient nader onze aandacht. ‘Elke plank zal twee tappen hebben, zodat zij aan elkaar kunnen worden verbonden; zo zult gij met al de planken van de tabernakel doen’ (NBG). Laten we eens naar de Hebr. woorden kijken. Het Hebr. woord jaad dat vertaald wordt met ‘pin’ of ‘houvast’ (SV), betekent eigenlijk ‘hand’. Zo wordt het 802 keer vertaald in de NBG-vertaling en 1436 keer in de SV, van de 1613 keer dat het woord voorkomt. De eerste keer dat het woord gebruikt wordt is in Gn3:22 waar staat dat God ervoor zorgt dat de mens zijn hand (jaad) niet kan uitstrekken naar de levensboom. Voor de uitdrukking ‘zij aan elkaar’ wordt een combinatie van twee woorden gebruikt. Het Hebr. woord isjsjaah betekent echtgenote of vrouw, steeds in verbinding met een man. Het andere woord is aachowt en betekent (half)zuster, familielid, beminde, bruid. Er wordt dus gedoeld op een intieme verbondenheid. Het werkwoord voor ‘verbonden’ betekent gebonden zijn, samengevoegd zijn. Hieruit, samen met wat we al besproken hebben over de dwarsbalken, de hoekplanken en het fundament, mogen we besluiten dat hier een goed samenhangend geheel wordt voorgesteld. De eigenlijke woning is een beeld van de gemeente als huis van God. We hebben hier al uitvoeriger bij stilgestaan in hoofdstuk 1. Ik geef hier dan ook slechts een opsomming van de verzen. • Ef2:21-22 – ‘een plaats (woonstede) waar God woont door zijn Geest’. Het woord dat in vs21 gebruikt wordt voor tempel is het Gr. naos van het werk150


woord naio, wat ‘wonen’ betekent. Het spreekt niet van het hele tempelcomplex maar van het werkelijk tempelgedeelte. We zouden kunnen spreken van het tempelhuis. Het is hetzelfde woord dat de Heer Jezus voor Zichzelf gebruikt in Jh2:19-21. • 1Ti3:15 – ‘in het huis van God, dat wil zeggen de kerk van de levende God’. • Hb3:6 – ‘wij vormen dat huis’. • 1Pt2:5 – ‘en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijke tempel’. • 1Ko3:16-17 – ‘Gods tempel is heilig – en die tempel bent u zelf’. • 2Ko6:16 – ‘Wijzelf zijn de tempel van de levende God’. God woonde in de tabernakel. God woont in de gemeente. Daarin staan de gelovigen schouder aan schouder, zoals de planken. Of: zo zou het moeten zijn. ‘Want gelijk het lichaam één is en vele leden heeft, en al de leden van het lichaam, hoe vele ook, één lichaam vormen, zo ook Christus; want door één Geest zijn wij allen tot één lichaam gedoopt, hetzij Joden, hetzij Grieken, hetzij slaven, hetzij vrijen, en allen zijn wij met één Geest gedrenkt’ (1Ko12:12-13 NBG). De dwarsbalken De dwarsbalken zorgden wel het meest uitgesproken voor de stevigheid en eenheid van de eigenlijke woning. Voor elke zijde – behalve de voorzijde, want daar was de ingang – waren er vijf voorzien. Het punt van eenheid komt hier sterk naar voren. Het volk Israël was één volk. Het bestond uit twaalf stammen, maar toch waren ze één. Zo is de gemeente in Gods ogen ook één. Er zijn wel verschillende denominaties, maar toch zijn ze één. De twaalf stammen waren zo door God ingesteld, van de denominaties kunnen we dat niet zeggen. Christus heeft de scheidsmuur tussen Israël en de heidenen weggebroken en de twee tot één nieuwe mens geschapen, verbonden in één lichaam: de gemeente (Ef2:14vv.). In de toekomst wordt de hele gemeente als één bruid, als één stad gezien (Op19:8; 21:9-10). Van denominaties zal dan geen sprake meer zijn! Sprekend is ook het ‘met alle heiligen’ in Ef3:18. 151


Als we de eenheid van de gemeente beschouwen, dan moeten we al onze verschilpunten wegdenken. Dat wij er niet in slagen de eenheid van de gemeente te praktiseren, wil nog niet zeggen dat deze eenheid er niet is! Ook de stammen van Israël slaagden daar niet altijd in (Re20). Toch bleef het ‘één volk zijn’ een absolute voorwaarde en de Heer voorzag (Re21; vooral vs3,6,13-15). Misschien zouden we ook maar wat meer ‘aan God ons leed moeten klagen’ over de verdeeldheid in de gemeente vandaag (vs2)! Voor alle duidelijkheid, onder de gemeente reken ik alleen alle ware gelovigen in Christus. Ik ben dan ook geen voorstander van de oecumene, maar wel van de eenheid van de gemeente! Horen alle ware gelovigen zich niet verbonden te voelen met alle andere ware gelovigen, waar ook ter wereld? Een gevoel van zich beter te voelen dan een ander is dan ook totaal ongepast. ‘(…) acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan uzelf’ (Fp2:3). Als we allen die gezindheid zouden hebben, zou de eenheid ongetwijfeld meer zichtbaar worden. Laten we dus proberen om onze verschilpunten weg te denken en de eenheid over te houden. Persoonlijk heb ik veel geleerd van Lc9:49-50 en daar vaak vertroosting in gevonden: ‘Daarop zei Johannes: “Meester, we hebben iemand gezien die in uw naam demonen uitdreef en we hebben geprobeerd hem dat te beletten, omdat hij U niet samen met ons volgt.” Jezus zei tegen hem: “Verhinder het niet! Want wie niet tegen jullie is, is voor jullie.”’ Als we kijken naar de verzen ervoor (vs46-48), dan zien we daar iets heel verkeerds. De discipelen vroegen zich af wie van hen nu de meeste was. Hebt u deze gedachte soms ook? Vraagt u zich soms af op de hoeveelste rij u in de hemel zult mogen zitten? Het is een plastische voorstelling, maar toch. Als u kijkt naar de christenen (en plaatselijke gemeenten en denominaties) rondom u, waar schat u dan uw plaats in? Vóór hen of áchter hen? Stel deze vraag maar heel eerlijk aan uw eigen hart. Bedenk dan goed wat de Heer Jezus antwoordt: ‘Wie dit kind in mijn naam bij Zich opneemt, neemt Mij op; en wie Mij opneemt, neemt Hem op die Mij gezonden heeft. Want wie de kleinste onder jullie allen is, die is werkelijk groot.’ De Heer Jezus woont in elke gelovige en elke gelovige is even kostbaar voor Hem omdat Hij met iedereen een 152


persoonlijke relatie heeft. Hoe zouden wij dan durven oordelen wie de minste en wie de meeste is?! Dan komt Johannes en spreekt over ‘iemand’ die boze geesten uitdreef in de naam van de Heer Jezus. Ze hadden het hem verboden want hij volgde niet met hen de Heer Jezus. Zij stonden in de dienst van de Heer Jezus en wandelden met Hem mee. Deze man diende echter ook de Heer Jezus. Maar omdat hij niet met hen de Heer Jezus volgde, besloten ze dat het maar beter was om hem zijn werk te verbieden. Hoe vaak gebeurt het niet dat wij andere gelovigen die niet met ons de Heer volgen beoordelen en minder achten? Wat een verderfelijk menselijk hart zit er toch in ons binnenste. Ze hadden verheugd moeten zijn met grote blijdschap! Ze hadden hem moeten bemoedigen in zijn dienstwerk – hij arbeidde alleen terwijl zij met twaalf waren. Hij was iemand die de Heer diende. Op een andere wijze en op een andere plaats dan zij, maar hij diende de Heer! Ze hadden kennelijk niet eens naar zijn naam gevraagd, want die noemen ze niet. ‘God heeft hem aanvaard. Wie bent u dat u een oordeel velt over de dienaar van een ander?’ (Rm14:3b-4a). Als zij gericht waren geweest op de eer van hun Heer, dan hadden ze niet aan die knecht of aan zichzelf gedacht, maar aan de Heer die verheerlijkt werd door de dienst van deze knecht. Hij handelde immers in de naam van de Heer, dat beleden ze zelf. Ik heb geleerd (wat niet betekent dat ik daar altijd in slaag) om de ander niet minder te achten dan mezelf en mezelf dus ook niet hoger dan de ander. De Heer gaat een weg met hen en de Heer gaat een weg met mij. Voor u is dat ook zo. Is de een dan meer dan de ander? Bent u meer dan ik of ik dan u? Moet ik de ander, u ook, zelfs niet belangrijker en uitnemender achten dan mezelf volgens Fp2:3?! Dat kan alleen door ootmoed en nederigheid. Dat maakt het nu ook zo knap lastig. De volmaakte nederigheid kunnen we alleen maar leren van de volmaakt Nederige, de Heer Jezus Christus. Misschien, naar ik vrees, zullen we het pas echt leren in de hemel. Dat neemt niet weg dat we er nu al wat meer onze best voor mogen doen. Er waren vijf dwarsbalken aan elke zijde, behalve de voorzijde. Vijf is het getal van de verantwoordelijkheid van de mens. Wij hebben de verantwoordelijkheid om ons in te spannen ‘om door de samenbindende kracht van de vrede de eenheid te bewaren die de Geest u geeft’ (Ef4:3). 153


De middelste balk – onzichtbaar ‘En hij maakte de middelste richel doorschietende in het midden der berderen, van het ene einde tot het andere einde’ (Ex36:33 SV). De middelste balk wordt onderscheiden van de vier andere balken. Blijkbaar ging deze door de planken heen. Daardoor was deze balk ook meteen onzichtbaar. De balk ging als het ware door het hart van alle planken heen. We mogen samenvattend dus stellen dat deze balk onzichtbaar was en zich in elke plank en in alle planken samen (‘van het ene einde tot het andere einde’) bevond. In de literatuur worden verschillende gedachten over deze middelste balk naar voren gebracht. • De balk is beeld van de Heer die zijn heiligen om Zich vergadert maar zelf onzichtbaar is (naar Mt18:20). • De balk is beeld van de onzichtbare heilige Geest in de gemeente als geheel. • De balk staat zowel voor de Heer als voor de heilige Geest. • De balk spreekt van de inwonende Christus in elke gelovige, door zijn Geest (naar Ef3:17; Ko1:27; Rm8:9). • De balk spreekt van de liefde die een volmaakte samenbinding is (naar Ko3:14). Het is moeilijk kiezen uit deze voorstellen, maar misschien moeten we ook helemaal niet kiezen. Het lijkt mij toe dat de verschillende voorstellen facetten zijn van eenzelfde waarheid. Daarvoor wil ik verwijzen naar Jh14:15-24. Jezus belooft dat Hij de heilige Geest zal zenden zodat God woning kan maken in de gelovige. Toevoegend aan het bovenstaande rijtje, Jezus Christus en de Geest, mogen we ook spreken over de Vader (vs23: ‘Wij’). Wanneer de Heer Jezus het woord ‘tot u’ (Gr. pros) spreekt in vs23, is dit hetzelfde ‘tot u’ als in vs18. Zoals we begrijpen uit vs18 is dit hier niet lijfelijk maar geestelijk bedoeld. Het is een geestelijk komen tot en wonen in het hart van de gelovige, onzichtbaar. Het is immers de Geest die dit bewerkstelligt (vs17). Door dit alles heen is de liefde geweven. Zeven keer wordt liefde genoemd in de verzen 154


15, 21 en 23 samen. Vs23 benadrukt de wederzijdse liefde van God en de gelovige. Steeds wordt het Gr. agapaoo gebruikt. Bij de balk door de planken mogen we aan deze wonderlijke waarheid denken. God maakt onzichtbaar woning in elke gelovige. Dit gaat ons verstand te boven. Dit kan alleen begrepen worden door de Geest en door de liefde. Zou u niet een onmogelijke poging doen, tegen alle verstand in, om uw kind te redden van een gewisse dood? En Gods liefde is nog zo veel meer dan die van u en hoog verheven boven het verstand. De onzichtbare balk laat ons mijns inziens denken aan wat alle ware gelovigen principieel gemeenschappelijk hebben, namelijk de aanwezigheid van God in ons. Daardoor zijn wij onzichtbaar ook met elkaar verbonden omdat we elk individueel verbonden zijn met God. Het is als een gezin: de verschillende kinderen hebben dezelfde ouders en daardoor zijn ze met elkaar verbonden als broers en zussen. De andere vier balken – zichtbaar Ook de vier andere balken zorgden voor de eenheid van de tabernakel. Aangezien zij niet door de planken heen gingen, waren ze in tegenstelling tot de middelste balk wel zichtbaar. Ze leren ons dan ook iets over dat wat onze eenheid zichtbaar maakt. Het lijkt mij het meest aannemelijk dat zij aan de binnenzijde van de wanden bevestigd waren. Ze waren immers overtrokken met goud. Ook waren ze met gouden ringen bevestigd aan de planken. Goud vinden we alleen terug binnen in de tabernakel. In de voorhof werd koper en zilver gebruikt, maar geen goud. De toepassing (m.b.t. de gemeente) van deze vier balken zoek ik in Hd2:42: ‘(…) en zij bleven volharden bij het onderwijs der apostelen en de gemeenschap, het breken van het brood en de gebeden’ (NBG). De tabernakel is een beeld van de gemeente en in deze vier dingen vinden we dan ook het gezamenlijk gemeenteleven terug. Deze vier dingen horen volgens mij ook nu nog een prominente plaats te hebben in ons samenkomen. Het lijkt mij goed om ze hier even kort te bespreken. Het onderwijs van de apostelen De discipelen waren drie jaar lang door de Heer Jezus onderwezen. Zij waren dan ook de eersten die de opdracht kregen om anderen te leren onderhouden 155


alles wat zij zelf van de Heer geleerd hadden (Mt28:19). Ze hadden de belofte dat de heilige Geest hen daarbij zou helpen (Jh14:26; 16:13). Ook Paulus heeft zijn onderwijs van het evangelie door openbaring van Jezus Christus ontvangen en geleerd (1Ko11:23a; Gl1:12). Het hoofdonderwerp van dit onderwijs is de Heer Jezus zelf (Jh16:14). Onderwijs is niet voor de hersenen alleen bedoeld, maar we moeten leven vanuit en overeenkomstig dit onderwijs! Het is geen opslaan van kennis om een examen af te leggen. Het is het leren van levensonderwijs om onze levenspraktijk te bepalen. Hoezeer hebben wij onderwijs nodig, meer dan wij vaak zelf beseffen! Geestelijke opvoeding door het Woord van God. De gemeenschap Als gelovigen zijn we met elkaar verbonden door de Heer Jezus Christus. Het is dan ook belangrijk dat de gemeenschap zich niet beperkt tot koffie en koekjes en een gezellige babbel over het weer en over koetjes en kalfjes. In de gemeenschap hoort Christus ‘in het midden’ te staan (Mt18:20). Dit betekent dat Hij het onderwerp is! Dan kunnen wij genieten van elkaar over hoe het is om met Christus te leven. Dan leren wij van elkaar hoe ons geloof in ons leven handen en voeten krijgt. Zo zijn wij voorbeelden voor elkaar. Daarover gaat de gemeenschap zoals dat hier bedoeld is. Het Gr. koinonia betekent gemeenschap, verwantschap, deelname, het aandeel dat iemand ergens in heeft. Het komt van koinonos wat deelgenoot, metgezel betekent. Als christenen delen wij de waarheid van het geloof en dat maakt het zo belangrijk om samen te zijn en ons geloofsleven met elkaar te delen, als metgezellen. Het breken van het brood Het mag duidelijk zijn dat het hier niet gaat om het gewoon samen nuttigen van een maaltijd. Wij komen samen ‘om brood te breken’ (Hd20:7), dat is om Hem te gedenken en zijn dood te verkondigen (Lc22:19b; 1Ko11:24-26). Ook dit is een bijzonder voorrecht dat wij genieten als gelovigen. Hier vinden aanbidding, dankzegging en lofprijzing hun plaats. ‘(…) waarvoor wij God loven en danken’ (1Ko10:16). Ook de Heer Jezus zelf dankte God tijdens het laatste avondmaal (Mt26:26-27; Mc14:22-23; Lc22:17,19; 1Ko11:23). 156


De gebeden Hoewel gelovigen een persoonlijk gebedsleven hebben, waar anderen geen deel van uitmaken, is er ook een gezamenlijk gebedsleven in de gemeente. Zo zien we hier dat de prille gemeente samen bad. Zie ook Hd4:24; 12:5,12; 21:5. De Heer Jezus zelf stelt het principe van het samen bidden reeds in (Mt18:19). Belangwekkend is dat de Heer Jezus ditzelfde Gr. woord proseuche gebruikt als Hij spreekt over de tempel als een gebedshuis of huis van gebed (Mt21:13; Mc11:17; Lc19:46). Het wordt ook gebruikt in Hd16:13,16 waar gesproken wordt over een vaste gebedsplaats buiten de stad aan een rivier. Het samen bidden als gemeente vormt een wezenlijk onderdeel van het gemeenteleven. Te vaak is dit onderdeel echter het zwakke broertje van de gemeente, terwijl het van onmetelijk belang is. De gemeente moet zich gezamenlijk in het gebed op God richten en zich aan Hem toevertrouwen, onder zijn leiding. De gouden ringen De vier balken waren bevestigd door middel van gouden ringen. We hebben gezien dat de vier balken staan voor de uitingen van eenheid in de gemeente. De middelste balk staat voor de onzichtbare Goddelijke aanwezigheid. Bij deze laatste hebben we het al gehad over de liefde. Zo mogen we ook deze ringen rond de vier overige balken zien als symbool van de liefde, naar Ko3:14: ‘En bovenal, kleed u in de liefde, dat is de band die u tot een volmaakte eenheid maakt’ (vgl. Jh13:35). Er wordt in de context dan ook wel degelijk gesproken in het meervoud: uitverkorenen, heiligen en geliefden (vs12 NBG), en over het geroepen zijn tot één lichaam (vs15). Daar waar wij falen in eenheid is de liefde het antwoord. Hoeveel meer zouden wij er niet in slagen om de eenheid te bewaren als de liefde van 1Ko13 in ons hart was?! Hiermee wil ik niet zeggen dat wat fout is niet aan de kaak gesteld moet worden. Natuurlijk moet dat wel! Het zou een uiting van liefdeloosheid zijn om foute zaken te laten geworden, en niet van liefde. Het is toch ook geen liefde om je kind maar alles te laten doen wat het wenst en het niet te berispen waar dat wel degelijk nodig is. Maar de motivatie daarvoor hoort de liefde te 157


zijn. Ook bij tucht in de gemeente, wanneer die toegepast dient te worden, moet dit gebeuren uit en in liefde. Vaak wordt na tucht de weg van herstel niet bewandeld omdat er geen liefde is. Laten we God maar vragen om meer liefde, in alle situaties. Christus in de gemeente en in de gemeente zijn als Christus.

158

8 De kandelaar (Ex25:31-40; 37:17-24)

De gouden kandelaar stond in het heilige, links van de ingang, aan de zuidzijde (Ex40:24-25). De kandelaar (Hebr. menorah) was één geheel en hij was gemaakt van een talent louter goud (40 à 50 kg). Er worden ons geen afmetingen van grootte, hoogte of breedte gegeven, wel de hoofdstructuur en de ‘versiering’ (bloemkelken) eraan. De kandelaar bestond uit drie onderdelen: een voetstuk, de schacht (middelste arm) met de zes daaruit ontspringende armen, en de zeven lampen die erop stonden. Over het voetstuk wordt verder niets vermeld. De middelste arm wordt eveneens ‘kandelaar’ genoemd. Uit deze kandelaar ontsprongen aan weerzijden weer drie armen, waardoor het geheel een zevenarmige kandelaar was. De middelste arm had vier bloemkelken, met knop en bloesem, in de vorm van amandelbloesem. De zes andere armen hadden er elk drie. Tweeëntwintig bloemkelken, met knop en bloesem, in totaal. Op elke arm was een gouden olielamp bevestigd, bestaande uit een snuiter en een bakje. Deze moesten zó neergezet worden dat ze het licht naar voren lieten vallen. De Heer Jezus Christus: het licht van de wereld In het Evangelie van Johannes wordt de Heer Jezus het licht van de wereld genoemd (8:12; 9:5 NBG). Zo wordt Hij aan het begin van het Evangelie reeds aangekondigd (Jh1:4-5,8). Ook de profeet Jesaja kondigde zijn komst in deze wereld zo aan: ‘Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht. Zij die in het donker wonen worden door een helder licht beschenen. (…) Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven’ (Js9:1,5). De Heer Jezus kwam en was het licht van de wereld. Maar door het overgrote deel van de mensen 159


werd Hij als zodanig niet erkend. ‘Dit is het oordeel: het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht.’ (Jh3:19). Men beschouwde de Heer Jezus toen helemaal niet als het licht van de wereld, hoewel Hij dat wel was. Hij wist dat de mensen Hem zouden verwerpen. Ze waren in de duisternis en velen bleven, jammer genoeg, liever in de duisternis. (Dit is, ook jammer genoeg, nu nog steeds zo.) De lichtglans van zijn aanwezigheid op deze aarde zou hardhandig verwijderd worden aan het kruis van Golgota. Hij zegt dan ook: ‘Zolang Ik in de wereld ben, ben Ik het licht voor de wereld’ (Jh9:5; vgl. Jh12:35-36). Zolang Hij op deze aarde was, was Hij het licht van de wereld: Hij maakte God bekend aan de mensen. Nu Hij niet meer op aarde is, zijn de gelovigen het licht van de wereld (Mt5:14-16). Alle ware gelovigen samen vormen de gemeente. De gemeente wordt in Op1 en 2 dan ook voorgesteld als zeven kandelaren, wat iets zegt over haar functie als lichtdraagster in de wereld. Zie verder onder ‘Licht dragen in de wereld’. Het is aan ons om God bekend te maken in deze wereld. Natuurlijk is het nog steeds het licht van God dat schijnt in deze wereld, maar niet meer door de persoon van de Heer Jezus als mens op aarde heen, maar via de gelovigen die op aarde zijn. Het is altijd Gods licht dat schijnt (!), maar via verschillende kanalen. Zie verder onder ‘Drie grote openbaringen van God’. De Heer Jezus Christus was het licht van de wereld, maar alleen God en zij die tot geloof kwamen zagen dat ook. Er is een groot verschil tussen hoe God Zich openbaart aan de wereld en hoe God Zich openbaart aan hen die tot geloof gekomen zijn. De Heer Jezus, die zelf God is, openbaarde Zich aan de wereld zodat mensen in Hem zouden geloven en het eeuwig leven zouden ontvangen. Aan zijn leerlingen die in Hem geloofden (na tot geloof te zijn gekomen), openbaarde Hij nog veel meer van Zichzelf en van God. God openbaart Zich langs verschillende kanalen aan de wereld opdat mensen tot geloof zullen komen. Als iemand tot geloof gekomen is, openbaart Hij Zich nog veel meer en intenser aan die gelovige. Dat moeten we goed vasthouden bij het overdenken van de kandelaar. Die stond immers in het heilige en dáár scheen het licht ervan. Bij de kandelaar moeten we dan ook denken aan de Heer Jezus als het licht voor de gelovigen. De toepassing is dan niet die van evangelisatie, maar de betekenis voor de gelovigen zelf. Zie verder onder ‘De 160

8 De kandelaar

kandelaar in het heilige’. Het is slechts door het oog van het geloof en door de werking van de heilige Geest, de olie voor de kandelaar (zie verder onder ‘De olie voor het licht’), dat wij kunnen zien wat de Heer Jezus aan ons, gelovigen, openbaart. Anders kunnen wij de dingen van God niet zien. Eerst gaan we nog verder in op de verwerping van de Heer Jezus als het ‘Licht van de wereld’, door deze wereld. Het maken van de kandelaar De kandelaar moest ‘uit één stuk (zuiver goud) worden gedreven’ (Nm8:4). De NBG spreekt van ‘gedreven werk’. Gedreven betekent ‘uit één stuk geslagen’. De kandelaar mocht niet worden gegoten, hij moest worden geslagen. Men moest goud smelten totdat men één talent in gewicht aan goud had. Tussen het vloeibaar zijn van het goud en het opnieuw hard worden ervan zit een ‘hardingsperiode’ waarin het goud in een bepaalde vorm geslagen kan worden. Zó werd de kandelaar gemaakt. Er is maar één plaats in het Nieuwe Testament waar de Heer Jezus Christus voorgesteld wordt als een lamp. Dat is in Op21:23: ‘De stad heeft het licht van de zon en de maan niet nodig: over haar schijnt Gods luister, en het Lam is haar licht.’ Het Gr. luchnos dat gebruikt wordt, betekent ‘een lamp, die op een standaard of kandelaar geplaatst is’; er staat dus eigenlijk ‘het Lam is haar lamp’. (In de teksten waar gesproken wordt over de Heer Jezus als het licht van de wereld wordt het Gr. woord phos gebruikt.) Opmerkelijk is dat de Heer Jezus hier voorgesteld wordt als het Lam. Het gaat immers over het nieuwe Jeruzalem en dan zou je kunnen verwachten dat Hij voorgesteld wordt als de Stadhouder of de Koning of de Heer. Maar Hij wordt voorgesteld als het Lam. Hij wordt hier voorgesteld als degene die geleden heeft en geslacht is. Toen Hij op deze aarde kwam was Hij het licht van de wereld. Hij was degene die God bekendmaakte. Maar de wereld heeft de duisternis liever gehad dan het licht. Het licht werd verworpen, geslagen, gekruisigd. De duisternis hoopte dat het licht zou worden gedoofd. Maar de duisternis heeft het licht niet in haar macht gekregen (Jh1:5). Terwijl het Lam werd geslacht werd de lamp geslagen, zoals eens de kandelaar voor de tabernakel gemaakt werd. Zo vinden wij dan in het nieuwe Jeruzalem de Heer Jezus terug als de geslagen Lamp: ‘het Lam is haar Lamp’. Hij is de Lamp van de eeuwige stad. Hoewel 161


Hij als het licht van de wereld verworpen kon worden, kan Hij dat als de lamp van het nieuwe Jeruzalem nooit meer. Drie grote openbaringen van God God is een genadig God, vol liefde voor de mensen, ook al dwaalde de mens reeds vanaf het vroegste begin (Adam en Eva in de hof van Eden) van Hem af. Er zijn drie grote, rechtstreekse openbaringen van God, manieren waarop Hij Zich laat kennen aan mensen. De grootste hebben we reeds besproken: de Heer Jezus Christus, de Zoon van God zelf. God is in de Heer Jezus Christus naar de mensen toe gekomen om Zichzelf aan hen bekend te maken. ‘Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft Hem doen kennen’ (Jh1:18). Toen Hij op deze aarde was, was Hij het licht van de wereld. Maar dit Licht dat God aan de mensen openbaarde werd verworpen. Zo is het bij de twee andere grote openbaringen van God aan de mensen ook gegaan. God openbaart iets van Zichzelf aan de mens. Hij geeft hen licht. Maar het licht waardoor God Zich aan de mens bekendmaakt, wordt steeds opnieuw verworpen. De schepping Reeds voordat God de mens geschapen had, maakte Hij de schepping zodanig dat daarin iets van Hemzelf gezien kon worden (Rm1:19). ‘Zijn onzichtbare eigenschappen zijn vanaf de schepping van de wereld zichtbaar in zijn werken, zijn eeuwige kracht en goddelijkheid zijn voor het verstand waarneembaar’ (Rm1:20). David zong het uit: ‘De hemel verhaalt van Gods majesteit, het uitspansel roemt het werk van zijn handen. (…) over heel de aarde gaat hun stem, tot aan het einde van de wereld hun taal’ (Ps19:2,5). In Op14:6,7 wordt het eeuwig evangelie verkondigd. Dit eeuwig evangelie houdt in dat de mensen opgeroepen worden om de Schepper opnieuw te erkennen: ‘Hem die hemel en aarde, zee en waterbronnen geschapen heeft’. God schiep de hemel en de aarde (Gn1:1). Het eerste wat God op deze aarde doet, is er licht in brengen (vs3). Het licht is nodig om alles wat nog geschapen zou worden zichtbaar te maken. In die schepping zien wij iets van God: zijn eeuwige kracht en goddelijkheid. De schepping verwijst naar de 162

8 De kandelaar

Schepper, en de mens bedenkt van alles om de natuur te verklaren zonder Schepper. Zo wordt deze openbaring verworpen. Het Woord van God God gaf het gelukkig niet op. Hij koos Zich een man uit, Abraham, aan wie Hij Zich openbaarde om uit hem een volk te vormen. Aan dit volk openbaarde Hij Zichzelf verder door het zijn wet te geven. Ex20, waarin de Tien Geboden geschreven staan, begint met: ‘Toen sprak God deze woorden…’ God liet op die manier iets van Zichzelf zien. Later heeft God meer van Zichzelf getoond door middel van profeten. David zegt dan ook terecht: ‘Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad’ (Ps119:105). In eerste instantie was de wet dit. Gods woorden zijn echter niet gestopt bij de wet (= de vijf boeken van Mozes, de Thora). God heeft door de hand van mensen verder zijn openbarend Woord geschreven. Zo wordt ook profetie een lamp genoemd in 2Pt1:19. Maar net als het getuigenis van de schepping en de Heer Jezus Christus, is ook deze openbaring van God door het merendeel van de mensen verworpen. De Bijbel wordt afgedaan als een moreel verhalenboek. Ik heb persoonlijk met iemand gesproken die studies gaf uit de Bijbel zonder dat zij daarin ook maar iets van God zag. Ze beschouwde het als een verhalenboek met morele lessen waardoor we betere mensen kunnen worden. Dan kun je evengoed andere religieuze boeken lezen. De meeste mensen zijn helemaal niet meer geïnteresseerd in de Bijbel; ze vinden het belachelijk om hem te lezen. Opnieuw een licht van God verworpen. Er is een opklimming in hetgeen God van Zichzelf openbaart aan deze wereld. Steeds wordt er meer van God gezien. Eerst openbaart Hij Zich in zijn schepping. Daarna openbaart Hij Zich in zijn woorden (de wet van Mozes als begin daarvan) waarin we meer van zijn gedachten leren kennen. Daarna openbaart Hij Zich door zijn eigen Zoon te zenden in nederigheid; daar leren we zijn hart beter kennen. Hij zal Zich opnieuw aan deze wereld openbaren wanneer zijn Zoon komt in heerlijkheid bij zijn wederkomst. David spreekt profetisch over deze gebeurtenis: ‘De God Israëls heeft gezegd: de Rotssteen Israëls heeft tot mij gesproken: “Er zal zijn een Heerser over de mensen, een 163


Rechtvaardige, een Heerser in de vreze Gods. En Hij zal zijn gelijk het licht des morgens, wanneer de zon opgaat, des morgens zonder wolken”’ (2Sm23:3-4a SV). Tussen zijn komst als Knecht en zijn komst als Rechter is de Heer Jezus de kandelaar in de gemeente. De kandelaar in het heilige Niemand anders dan de priesters zagen het licht van de kandelaar. Wij zijn priesters en het gaat bij het licht van de kandelaar om wat de Heer Jezus aan de zijnen, de gelovigen, openbaart. De kandelaar wordt ook wel de ‘kandelaar van openbaring’ genoemd. We hebben eerder in dit hoofdstuk al gezien dat de Heer Jezus voorgesteld wordt als de lamp van het nieuwe Jeruzalem. Het nieuwe Jeruzalem is de bruid van het Lam (de gemeente) in Op21:9-10 (vgl. Op19:7-8). Samenvattend kunnen we stellen dat het licht van de kandelaar, als beeld van de Heer Jezus, schijnt in de gemeente. Het schijnt dáár waar het licht door de wereld niet gezien wordt, maar wel door de gelovigen. Het volle licht van de Heer Jezus schijnt in het verborgene voor de zijnen. We kunnen een parallel trekken met de verheerlijking op de berg (Mt17:18). We mogen dan als het ware, met Petrus, Jakobus en Johannes, mee de berg op gaan (vgl. het heilige binnengaan), waar ze alleen waren (vs1) en waar de Heer Jezus Christus Zich toont (vgl. waar we de kandelaar zien): ‘(…) zijn gezicht straalde als de zon en zijn kleren werden wit als het licht’ (vs2). Wat openbaart het licht van de kandelaar? Laten we ons nu bezighouden met de vraag wat er door het licht van de kandelaar geopenbaard werd. Om deze vraag enigszins te kunnen beantwoorden denk ik dat we moeten kijken naar waar het licht allemaal op valt. We hebben eerder al gezien dat het heilige een beeld is van de hemelsferen en we moeten dan ook op het geestelijk, hemels niveau gaan zoeken. De kandelaar was trouwens van louter goud, zonder hout. Goud heeft te maken met God, wat bevestigt dat we hier naar de ‘dingen van God’ moeten zoeken. Een andere bevestiging meen ik te vinden in de wijze waarop de kandelaar moest worden vervoerd tijdens de tochten door de woestijn. ‘Met een blauwpurperen kleed moeten ze de lampenstandaard bedekken, de bijbehorende lampen, snuiters en bakjes en alle olievaatjes die erbij gebruikt worden. Vervolgens zetten ze 164

8 De kandelaar

de standaard en alles wat erbij hoort op een draagbaar waarover een kleed van zeekoevellen ligt’ (Nm4:8-9). Bij alle voorwerpen die in het heilige of het allerheiligste stonden, werd een blauwpurperen bedekking gebruikt. Blauw spreekt, zoals we eerder al gezien hebben, van de hemel. We moeten ons dus richten op wat boven is, en niet op wat op de aarde is (Ko3:2). Laten we een poging wagen. De kandelaar zelf Het licht van de kandelaar scheen in de eerste plaats op de kandelaar zelf. Dat is de betekenis van het voorschrift dat Aäron kreeg over hoe hij de lampen moest plaatsen (Nm8:2-3). In de grondtekst worden woorden gebruikt die ‘aangezicht’ en ‘voorkant’ betekenen. De NBG geeft het mooi weer: ‘Spreek tot Aäron en zeg tot hem: “Wanneer gij de lampen opstelt, moeten de zeven lampen haar licht doen vallen op de voorzijde van de kandelaar”’ (vs2). De kandelaar is een beeld van de Heer Jezus Christus en Hij wordt dus het eerst en vooral in ogenschouw genomen. De kandelaar is van louter goud en de nadruk valt dus op zijn God-zijn. We denken aan de Heer Jezus als de Zoon van God, als de eeuwige Zoon in de schoot van de Vader. Bovendien bestaat de versiering van de kandelaar uit amandelbloesem. De amandelboom is de eerste boom die in bloei schiet na de winter. In de landen aan de Middellandse Zee verschijnen al in januari de knoppen en zelfs de bloemen aan deze boom. Hij brengt dus het eerste teken van leven na de doodse winter. Dit doet denken aan opstanding (en opstandingsleven), en in het beeld van de kandelaar doet dit dan denken aan de opgestane en verheerlijkte Heer Jezus Christus die nu aan de rechterhand van de Vader zit. Hij is de eerstgeborene onder vele broeders (Rm8:29). Hij is de eerste in de opstandingswereld (vgl. Ko1:18). Zo valt onze blik op Hem die in de hemel is. Het licht van de kandelaar werpt dus, in beeld, licht op de Heer Jezus Christus in de hemel. De ongelovige gelooft niets van deze heerlijke waarheid. Maar de gelovige kan het zien. En daarmee verbonden mogen wij zijn heerlijkheid en zijn toekomst zien. Voor de gelovige is dit openbaar. De kandelaar had zeven armen; zeven is het getal van de volmaaktheid. Alles wat aan de gelovige, hier op aarde, geopenbaard kan worden aangaande de Heer Jezus Christus en al het zijne, is in wezen ook geopenbaard. Er is nog meer, maar daarvoor 165


moeten we nog even wachten tot we Hem zullen zien wanneer we oog in oog staan met Hem. ‘Nu kijken we nog in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog. Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik volledig kennen, zoals ik zelf gekend ben’ (1Ko13:12). Dat is nogal iets om naar uit te zien! Maar hoe kijkt u nu al naar de opgestane Heer Jezus? En hoe mag dat nu al van betekenis zijn in uw leven? Het licht van de kandelaar scheen ook op de tafel van de toonbroden en het reukofferaltaar, de ingang, het voorhangsel en de dekkleden. Ook deze dingen spreken van de Heer Jezus zoals we van enkele al hebben gezien en van andere nog zullen zien. Het gaat altijd eerst om Hem en om de openbaring, bekendmaking, van Hem. Hoe laat u de Heer Jezus toe om Zich aan u te openbaren? De wanden Het licht van de kandelaar scheen vervolgens ook op de wanden (beeld van de gemeente) en op elke plank afzonderlijk (beeld van de individuele gelovige) en op de priesters die dienst deden in het heiligdom. Ook hier mogen we denken aan de hemelse kant van de gemeente en de gelovige individueel. De Heer is de eerstgeborene onder vele broeders. Die vele broeders zijn de gelovigen (vgl. Jh20:17; Hb2:11), die met Hem gestorven en opgewekt zijn (vgl. Rm6:4), wij dus. Wij zijn een hemels volk, opgewekt en geplaatst in de hemelsferen (Ef2:6). Dat is wat het licht laat zien. Niet het hout van de planken werd gezien, maar het goud! Dat is de waarheid van God met betrekking tot de gelovigen. Ook hier gelooft de wereld niets van, maar wij mogen het zien. Een wonderbaarlijk gevolg van wat Hij voor ons gedaan heeft. Als priesters (1Pt2:5,9) mogen wij dit licht zien. De toekomst Een bijzondere openbaring die wij door het licht van God genieten, is het zicht op de toekomst. In de dingen van Christus is ook de toekomst van Christus inbegrepen en daarmee ook onze toekomst, de toekomst van Israël en van deze wereld. In 1Ts5:1-10 wordt het zicht op de toekomst verbonden met het in het licht zijn van de gelovigen. In vs2 staat dat de dag van de Heer komt als een dief in de nacht. In vs3 lezen we dan dat die dag voor de mensen plotseling en totaal onverwachts komt. Maar voor de gelovigen staat er in vs4-5a: 166

8 De kandelaar

‘Maar u, broeders en zusters, u leeft niet in de duisternis, zodat de dag van de Heer u zou kunnen overvallen als een dief, want u bent allen kinderen van het licht en van de dag.’ Als de dag van de Heer vandaag zou aanbreken, zou het voor u dan onverwachts zijn? Of bent u er klaar voor, klaar om uw Heer te ontmoeten? Leven in de verwachting van de dag van de Heer betekent dat u uw leven erop inricht dat het vandaag kan zijn, misschien vandaag – hopelijk vandaag. Hoe bereidt u zich voor? Leven in het licht van de kandelaar Leven wij in het licht van de kandelaar? Leeft u in het licht van de kandelaar? Het licht van God in ons leven wordt beleefd en uitgeleefd in de dagelijkse praktijk. Het licht wordt beleefd Het licht van God schijnt door Bijbelstudie, gebed, stille tijd, christelijke samenkomsten e.d. heen, maar niet alleen daardoor. Gods licht schijnt ook in de alledaagse dingen van ons aards bestaan. Wanneer ik voor mijn werk vroeg de deur uit moet en een prachtige zonsopgang meemaak, dan zie ik Gods scheppende kracht en schoonheid. Als ik een regenboog zie, dan zie ik zijn verbond met deze aarde. Graag geef ik u een citaat van L.J. Musselman en H.P. Medema uit hun boekje Van U is ook de aarde: ‘Het Woord is niet ver van u, maar heel dichtbij, in uw mond en in uw hart. En in het Nieuwe Testament horen we de Heer Jezus zeggen: Hoe zal Ik aan jullie de wonderbare boodschap van het evangelie uitleggen? Sla je ogen op en kijk naar de velden; ze zijn al wit om te oogsten! Aanschouw de lelies op het veld! Let op de vijgenboom en op alle bomen! Ga eens in de keuken kijken hoe een vrouw zuurdeeg in het meel mengt! Zó dicht komt Gods hemelse boodschap bij jullie: terwijl je wandelt in de velden of eet in de keuken. Het is hemels, het is heerlijk, maar het bereikt ons op aarde, precies waar we zijn.’ Wij, gelovigen vandaag, mogen het zien. Het licht wordt uitgeleefd We mogen het licht zien en ervan genieten, maar daar houdt het niet op! Het licht dat wij van God ontvangen moet ons leven beïnvloeden. We leven nog op 167


deze aarde, maar zijn ‘burgers van een rijk in de hemelen’ (Fp3:20 NBG), ons ‘burgerschap is in de hemelen’ (TE). Dat is niet maar iets theoretisch; het is iets heel praktisch voor onze dagelijkse handel en wandel. De NBV geeft dan ook: ‘onze wandel is in de hemel’. De Filippenzen konden goed begrijpen wat Paulus bedoelde. Filippi was een Romeinse kolonie in Macedonië. De inwoners van Filippi waren Romeinse burgers, ver weg van Rome, te midden van een vreemd volk. Zo zijn ook wij, gelovigen, niet lijfelijk aanwezig in de hemel maar op aarde, zoals die Romeinen in Filippi waren en niet in Rome. Toch wordt ons leven bepaald door de hemel, zoals het leven van de Romeinen in Filippi bepaald werd door Rome. De Romeinen in Filippi hoorden zich te gedragen alsof ze in Rome waren; zo hoort ook onze levenswandel op aarde in overeenstemming te zijn met ons eigenlijke thuis: de hemel. We hebben zonet gezien dat het licht van de kandelaar precies dát openbaart over de gelovige: hij is een hemelburger. Maar precies zoals het licht beleefd wordt in het leven van alledag, wordt het ook uitgeleefd in het leven van alledag, niet opgesloten in afzondering maar midden in deze wereld. Ef5:8 luidt: ‘(…) want eens was u duisternis, maar nu bent u licht, door uw bestaan in de Heer. Ga de weg van de kinderen van het licht.’ Vs9 vervolgt met: ‘(…) het licht brengt goedheid voort en gerechtigheid en waarheid.’ Ziet u, het licht van God verandert ons leven. Hoe beïnvloedt het licht dat u van God ontvangt uw dagelijkse handel en wandel? Mag ik (net zoals Paulus deed) dit gebed voor u en mezelf bidden: ‘Moge de God van onze Heer Jezus Christus, de Vader van alle luister, u een geest van inzicht schenken in wat geopenbaard is, opdat u Hem zult kennen. Moge uw hart verlicht worden, zodat u zult zien waarop u hopen mag nu Hij u geroepen heeft, hoe rijk de luister is die de heiligen zullen ontvangen, en hoe overweldigend groot de krachtige werking van Gods macht is voor ons die geloven. Die macht was ook werkzaam in Christus toen God Hem opwekte uit de dood en Hem in de hemelsferen een plaats gaf aan zijn rechterhand’ (Ef1:17-20). Een amandelboom: Christus en de gelovigen De kandelaar had de vorm van een amandelboom. Opvallend in de beschrijving van de kandelaar is de uitdrukkelijke, aparte vermelding van de schacht. 168

8 De kandelaar

Uit deze schacht ontspringen de zes armen. Verschillende uitleggers trekken hier een vergelijking met Jh15 waar de Heer Jezus spreekt over de wijnstok en de ranken. De Heer Jezus zelf is de wijnstok en de gelovigen zijn de ranken. In de kandelaar zien ze dan ook een beeld van de Heer Jezus als de schacht en de gelovigen als de zes armen (samen de gemeente vormend). Hij neemt de eerste en voornaamste plaats in (vgl. Ko1:18). De knoppen en bloemen van de kandelaar worden dan vergeleken met de vruchten van de wijnstok. In de SV wordt bij de beschrijving van de kandelaar in Ex25:33-34 gesproken over amandelnoten (amandelbloesem in NBV en NBG), vruchten dus. Als we deze gedachtegang volgen, dan komen alvast twee mooie waarheden tot uitdrukking in de kandelaar. Ten eerste ontsprongen de zes armen van de kandelaar uit de schacht. Wij ontvangen het eeuwig leven uit Christus. In deze context kunnen we Hb2:13b lezen: ‘Hier sta ik (d.i. Christus) met de kinderen die God Mij gegeven heeft.’ Vgl. ook Ko1:18 waar Hij de oorsprong van de gemeente genoemd wordt en de ‘eerstgeborene van de doden’. De gemeente wordt in Hb12:23 dan ook de ‘gemeenschap van eerstgeborenen’ genoemd. Samenvattend vinden we in Rm8:29: ‘de eerstgeborene van talloze broeders en zusters’. Ten tweede zijn de armen onlosmakelijk verbonden met de schacht. De schacht en de armen kunnen niet van elkaar losgekoppeld worden, de armen niet van de schacht en de schacht niet van de armen. ‘Wat zal ons scheiden van de liefde van Christus? Tegenspoed, ellende of vervolging, honger of armoede, gevaar of het zwaard? (…) Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die Hij ons gegeven heeft in Christus Jezus, onze Heer’ (Rm8:35-39). Zo kunnen we in de kandelaar een beeld zien van de Heer Jezus Christus die Zich openbaart aan de gelovigen, en tegelijkertijd het beeld van de Heer Jezus Christus én de gelovigen. We moeten dan wel consequent de lijn doortrekken en het gaat er dan om dat de Heer Jezus Zich mede door (of: in) gelovigen aan andere gelovigen – het licht blijft immers in het heilige – openbaart. De praktische verwerkelijking hiervan is dat we aan onze broeders en zusters de Heer Jezus Christus laten zien door onze woorden, daden en ge169


dragingen. Dat we van Hem spreken en met elkaar omgaan zoals Hij dat zou doen. Zijn karaktereigenschappen worden de onze en zo wordt Hij gezien door ons heen. Hoe beijvert u zich om de Heer Jezus te laten zien aan uw broeders en zusters? Een andere gedachtegang die kan worden gevolgd, is dat we het heilige zien als een beeld van de hemelsferen (hemelse gewesten). De gelovigen hebben daar een plaats gekregen in (verbonden met) Christus Jezus (Ef2:6). Vs7 vervolgt met: ‘Zo zal Hij, in de eeuwen die komen, laten zien hoe overweldigend rijk zijn genade is, hoe goed Hij voor ons is door Christus Jezus.’ Verder lezen we: ‘Zo zal nu door de kerk de wijsheid van God in al haar schakeringen bekend worden aan alle vorsten en heersers in de hemelsferen, naar het eeuwenoude plan dat Hij heeft verwezenlijkt in Christus Jezus, onze Heer’ (Ef3:10-11). De idee is hier dat aan alle ‘wezens’ in de geestelijke wereld getoond wordt hoe geweldig de Heer Jezus Christus is door wat Hij voor ons gedaan en verwezenlijkt heeft. Zo wordt dan door middel van de gemeente de heerlijkheid van de Heer Jezus zichtbaar gemaakt in de hemelsferen. Als we dit bedenken, dan mag ons leven wel overvloeien van dankbaarheid en aanbidding, en hoort de praktijk van ons leven, vooral in de gemeente maar ook daarbuiten, in overeenstemming te zijn met die bijzondere roeping (vgl. Ef4:1-6). Bescheiden, zachtmoedig, geduldig en elkaar verdragend uit liefde (vs2). Geen rivaliteit en verdeeldheid, maar vrede en eenheid (vs3vv.). Als de wezens in de hemelsferen dan de gelovigen op aarde – in de gemeente – bekijken (vgl. 1Ko4:9), wordt door zo’n praktijk die past bij deze roeping, eer gebracht aan de Heer Jezus Christus. Hoe werkt u mee aan dit eerbewijs aan de Heer Jezus? Licht dragen in de wereld Zoals Hij het licht van de wereld was toen Hij op deze aarde was, zijn wij nu het licht van de wereld terwijl wij op deze aarde zijn. Alleen doordat wij deel gekregen hebben aan de goddelijke natuur, doordat wij kinderen van het licht geworden zijn, kunnen wij goddelijk licht in deze duistere wereld laten schijnen. Het is onze opdracht om het licht van God te laten schijnen in deze wereld. Zoals de Heer Jezus de missie had om de Vader bekend te maken in de wereld (Jh17:6), hebben wij de missie om de Heer Jezus bekend te maken 170

8 De kandelaar

in de wereld (Jh17:18). Door het hele boek Handelingen heen zien we dat mensen deze missie op zich namen. Vooral het werk van Petrus en Paulus komt aan bod, maar we lezen ook over Stefanus, Filippus, Barnabas en anderen. We zien hoe de gelovigen zelfs onder verdrukking blijven voortgaan met het verkondigen van het evangelie (Hd8:4). Ze trokken van de ene plaats naar de andere, zich bewust van hun opdracht. Zijn u en ik nog doordrongen van deze missie? Hoe verkondigt u het evangelie van de Heer Jezus Christus in uw omgeving? De gemeente heeft, tussen de tijd van haar ontstaan (Pinksteren) en haar opname, een functie als lichtdraagster op aarde (vgl. Op1:12,20; 2:1,5b). In Op2 en 3 worden zeven gemeenten genoemd die symbolisch de tijd van de gemeente op aarde voorstellen. Zij heeft in deze tijd de opdracht en de verantwoordelijkheid om God bekend te maken in deze wereld. Naar mijn idee is dit de voornaamste reden waarom de gemeente nog op aarde is. Iemand zei laatst: ‘Als een gemeente niet voor honderd procent gericht is op het redden van mensen, dan heeft zij zelf redding nodig.’ Hier zit een grote kern van waarheid in! We moeten ons opnieuw gaan bezinnen, als gemeente, waarvoor we hier op aarde zijn. De gemeente is Gods missiepost op aarde, maar daar komt niet altijd evenveel van terecht. Laten we opnieuw onze missie aangrijpen, ons richten op evangelisatie en leven als zendelingen in deze wereld! De Heer Jezus zelf was een Zendeling, gezonden door de Vader. Laten we in zijn voetsporen treden, wij worden uitgezonden door Hem. Het is een opdracht die de Heer Jezus gegeven heeft aan zijn discipelen, en aan ons: ‘Zoals de Vader Mij heeft uitgezonden, zo zend Ik jullie uit’ (Jh20:21). Paulus schrijft in overeenstemming hiermee: ‘Opdat u zuiver en smetteloos bent, onberispelijke kinderen van God te midden van een verdorven en ontaarde generatie, waartussen u schittert als sterren aan de hemel’ (Fp2:15). ‘Jullie zijn het licht in de wereld. (…) Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel’ (Mt5:14-16). Ons licht moet ‘zó’ schijnen – hoe dan? Ik wil proberen dit aan te tonen met een voorbeeld. Is het u wel eens overkomen dat u te veel geld terugkreeg in een winkel of dat u iets hebt meegenomen dat u blijkens de rekening niet betaald had? Als christen beseft u dat wanneer u dit weet en toch weggaat, dit eigenlijk diefstal 171


is. Als de persoon aan de kassa een fout maakt, wil dat nog niet zeggen dat u zich iets uit de winkel mag toe-eigenen dat u niet betaald hebt. U gaat dus terug naar binnen om het teveel aan geld dat u gekregen hebt terug te geven of te betalen wat u nog niet betaald had. De persoon aan de kassa bedankt u en prijst uw eerlijkheid, en u gaat weer weg. U hebt een goede daad verricht en bent best tevreden. Maar… naar wie is de eer gegaan? Naar u, want die persoon prees uw eerlijkheid. Had u niet in een zinnetje kunnen zeggen dat u niet ongehoorzaam wilde zijn aan God en dat u het terugbrengt omdat u christen bent? Dan zou de eer gegaan zijn naar uw Vader die in de hemel is, wat de reactie van de persoon aan de kassa ook zou zijn. Er zijn twee belangrijke redenen waarom wij dagelijks in het licht van de kandelaar moeten komen. Ten eerste hebben wij dat licht nodig om in deze duistere wereld staande te blijven. Job zegt: ‘Was alles maar als in de dagen van weleer, als in de dagen dat God over mij waakte, in de tijd dat zijn lamp boven mij scheen en mijn weg door het donker verlichtte’ (Jb29:2-3). Ten tweede kunnen wij geen licht laten schijnen in deze duistere wereld als wij niet zelf in het licht van de kandelaar vertoeven. Ik herhaal, het is Gods licht dat door ons heen straalt. Wij kunnen alleen maar zijn licht laten schijnen in deze wereld doordat zijn licht geschenen heeft in onze harten (2Ko4:6) en het is alleen mogelijk wanneer wij in zijn licht wandelen (vgl. 1Jh1:6-7 en 2:6). Er is nog een opmerking die ik hierbij moet maken. We hebben gezien dat elk licht van God door deze wereld verworpen wordt. De Heer Jezus Christus werd verworpen, het Woord van God is verworpen, de openbaring van God in de schepping is verworpen. Als wij in zijn licht leven en zijn licht willen laten zien in deze wereld, dan moeten we erop rekenen dat ook wij door deze wereld verworpen zullen worden. ‘Geliefden, laat de vuurgloed, die tot beproeving dient, u niet bevreemden, alsof u iets vreemds overkwame. Integendeel, verblijd u naarmate gij deel hebt aan het lijden van Christus, opdat gij u ook met vreugde zult mogen verblijden bij de openbaring zijner heerlijkheid. Indien gij door de naam van Christus smaad lijdt, zijt gij zalig, daar de Geest der heerlijkheid en de Geest Gods op u rust’ (1Pt4:12-14 NBG). Het is normaal dat wij als christenen moeilijkheden krijgen wanneer wij Gods licht 172

8 De kandelaar

laten schijnen in deze wereld. Maar precies dan wordt gezien hoe trouw wij zijn. Laten wij trouw ons licht laten schijnen, opdat onze vreugde des te groter mag zijn bij de openbaring van de Heer Jezus Christus! De olie voor het licht (Ex27:20-21; Lv24:1-4) Om het licht van de kandelaar te laten branden moest er voortdurend olie aanwezig zijn. Olie is in de Bijbel een beeld van de heilige Geest (vgl. 1Sm16:13; Js61:1; Zc4:1-6; 2Ko1:21-22). Tot nu toe hebben we het nog niet gehad over zijn aandeel bij het laten schijnen van het licht. Zijn aandeel is echter van wezenlijk belang! Zonder olie was er immers geen licht. De olie voedde de vlam. Men gebruikte de eerste druppels uit de olijven om de olie voor de kandelaar te bereiden. Het moest immers ‘zuivere olie’ zijn. De heilige Geest laat Christus zien. Kort voordat de Heer Jezus het aardse toneel verlaat, zegt Hij tegen zijn leerlingen over de Geest: ‘Maar wanneer de Voorspraak is gekomen, die Ik u zal zenden van de Vader, de Geest van de waarheid die van de Vader uitgaat, zal die van Mij getuigen’ (Jh15:26 TE), en: ‘Maar wanneer Hij is gekomen, de Geest van de waarheid, zal Hij u in de hele waarheid leiden, want Hij zal vanuit Zichzelf niet spreken, maar alles wat Hij zal horen, zal Hij spreken en de toekomstige dingen zal Hij u verkondigen. Hij zal Mij verheerlijken, want Hij zal uit het mijne nemen en het u verkondigen’ (Jh16:13-14 TE). De heilige Geest kan spreken van wie de Heer Jezus nu is in de hemel. Hij is pas gekomen nadat de Heer Jezus verheerlijkt is (Jh7:39). Zo laat Hij de Heer Jezus zien aan de gelovigen. Hij heeft de Heer Jezus Christus in heerlijkheid verkondigd aan de NT schrijvers (vgl. 1Ko2:810a; 2Ti3:16) en verkondigt Hem nog steeds aan ons wanneer wij de Bijbel lezen. Hij geeft het inzicht dat wij nodig hebben bij het lezen van de Bijbel. Dit is een belangrijk werk van de Geest voor ons. Daarom moeten we ervoor zorgen dat de Geest in en door ons kan werken. Wij hebben voortdurend de werking van de heilige Geest nodig. Hoe zullen wij anders ons werk als lichtdragers in deze donkere wereld vervullen? Wij moeten voortdurend gevoed worden met de dingen van God, door de Geest. Laten we de Geest toch niet bedroefd maken door een wandel die niet bij ons leven op aarde als christenen hoort (Ef4:25-5:4). Laten we de Geest niet uitdoven (1Ts5:19)! De Geest 173


wordt gedoofd wanneer we het kwade toelaten in ons leven in plaats van te streven naar heiliging (vs22,23). Zeven lampen Ten slotte moeten we nog iets zeggen over de zeven lampen zelf. Deze lampen stonden op de kandelaar (Ex25:37; vgl. Nm4:9). We hebben het gehad over de kandelaar, over de plaats waar die kandelaar stond, over de vorm van de kandelaar en over de olie voor het licht. Ik heb deze dingen eerst besproken omdat u ze moet weten voordat we de lampen zelf kunnen bespreken. In de literatuur worden verschillende gedachtegangen gevolgd om de symbolische toepassing van deze lampen te vinden, vaak afhankelijk van het onderdeel van de kandelaar waar het accent op gelegd wordt. Ik geef u kort enkele uitleggingen weer en daarna geef ik aan waaraan ik zelf denk bij de zeven lampen. • Er wordt gedacht aan de volmaaktheid van het licht. Daarmee wordt dan bedoeld dat de heerlijkheid van Christus (de kandelaar) volmaakt wordt voorgesteld door de zeven lampen met olie (de heilige Geest). • Er wordt verwezen naar de ‘zeven geesten van God’ uit Op1:4; 3:1; 4:5. Daar gaat het echter telkens om heerschappij en oordeel. Bovendien moet opgemerkt worden dat er in Op1:20 ook gesproken wordt over zeven gouden lampenstandaards die de zeven gemeenten van Op2 en 3 voorstellen. • Er wordt verwezen naar Js11:2 waarin men dan meent een zevenvoudige beschrijving van de heilige Geest te vinden. De lamp op de stam zou dan de naam ‘Geest van de Heer’ krijgen. De zes andere armen zouden de zes lampen met de andere benamingen dragen. Het lijkt mij echter dat de zes benamingen kenmerken zijn van de ‘Geest van de Heer’. • Er wordt verwezen naar een zevenvoudig getuigenis van de opstanding in 1Ko15: (1) ten derde dage opgewekt, zoals in de Schriften staat (vs4); (2) verschenen aan Kefas (vs5); (3) verschenen aan de twaalf leerlingen (vs5); (4) verschenen aan meer dan vijfhonderd broeders en zusters (vs6); (5) verschenen aan Jakobus (vs7); (6) verschenen aan al de apostelen; (7) verschenen aan Paulus (vs8). De laatste drie uitleggingen lijken mij niet afdoende. Voor de eerste heb ik de meeste sympathie, maar bovendien mogen we bij de lampen zelf misschien wel denken aan de gelovigen. De lampen hadden dagelijks zorg no174

8 De kandelaar

dig om in orde te blijven; ook wij hebben het reinigende werk van de Heer Jezus, onze hogepriester, in ons leven dagelijks nodig (1Jh1:9). Zoals er olie in de lampen moest zijn, zo moeten wij gevoed worden door de Geest. Wij moeten olie in onze lampen hebben zoals de gelijkenis van de vijf wijze en de vijf dwaze maagden duidelijk maakt (Mt25:1-13). Wie geen olie heeft, is geen ware gelovige, want alle gelovigen ontvangen de heilige Geest (2Ko1:22; 5:5). En als gelovigen krijgen wij de duidelijke opdracht: ‘Laat de Geest u vervullen’! (Ef5:18). De verzorging en de olie zijn nodig om het licht van de Heer Jezus door ons heen te laten schijnen. Zonder Hem kunnen wij niets doen (Jh15:5b). Deze verzorging vindt plaats door het contact met Hem te onderhouden, gemeenschap te hebben met Hem. Dan pas kan zijn licht schijnen in en door ons leven. Hoe laat u zich dagelijks verzorgen door de Heer Jezus? Het licht van God kan ten volle door ons eigen leven schijnen als elk facet van ons leven door de Heer Jezus verlicht is. Als we aan ons leven als een huis denken, dan gaat het erom dat elke kamer van ons levenshuis voor de Heer Jezus is opengegaan en zijn licht er binnengedrongen is. Mag het gebed van David ons aller wens zijn: ‘Laat het licht van uw gelaat over mij schijnen’ (Ps31:17).

175

176

9 De tafel van de toonbroden (Ex25:23-30; 37:10-16)

De tafel (Hebr. shulchan) van de toonbroden stond in het heilige, rechts van de ingang, aan de noordzijde (Ex40:22-23). De tafel was gemaakt van acaciahout, overtrokken met goud. Hij was 2 el (1 meter) lang, 1 el (50 centimeter) breed en 1,5 el (75 centimeter) hoog. De tafel had een gouden omlijsting (binnenste omlijsting). Daaromheen werd een rand gemaakt van één hand breed, en om die rand nog eens een omlijsting (buitenste omlijsting). Zie voor deze beschrijving de SV en de NBG. De NBV leest geen binnenste omlijsting, maar spreekt over een gouden sierlijst die bestond uit een rand van één hand breed met daaromheen een omlijsting. De woorden voor sierlijst en omlijsting zijn echter dezelfde en het ene (omlijsting) kan dus geen onderdeel zijn van het andere (sierlijst). Het zijn twee omlijstingen met daartussenin een rand van één hand breed. Aan de vier hoeken, bij de poten van de tafel, werden vier gouden ringen aangebracht. Ze dienden om de draagstokken van acaciahout, overtrokken met goud, door te steken. Verder waren er nog bijbehorende schotels, schalen, kannen en kommen (offerschalen). Op de tafel lag altijd het toonbrood. Dit toonbrood bestond uit twaalf broden die in twee rijen van zes op de tafel gelegd werden (Lv24:6). Het woord voor ‘rij’ betekent ook ‘lijn’ en is afgeleid van een werkwoord dat ‘in slagorde opstellen’ betekent. In tegenstelling tot de gedachte van twee stapels van zes broden (zie NBG en SV), moeten we misschien wel eerder denken aan twee rijen van zes broden (zie NBV).

177


Het brood Bij het overdenken van het brood en de betekenissen ervan zullen we twee lijnen moeten volgen. Ten eerste is het brood een beeld van de Heer Jezus Christus. Ten tweede spreekt het brood van de gelovigen als geheel. Destijds ging het om het volk Israël, maar nu om de gelovigen samen, de gemeente. In 1Ko10:16 lezen we dat het brood een beeld is van het lichaam van Christus, dus van Christus zelf (vgl. 11:24,26 met betrekking tot Christus). Daarbij bedenken we dat de Heer Jezus als Mens op aarde aanwezig is geweest en zijn lichaam voor ons heeft overgegeven. In 1Ko10:17 spreekt Paulus over de eenheid van de gemeente naar aanleiding van het brood: ‘Omdat het één brood is zijn wij, hoewel met velen, één lichaam’ (vgl. 11:27-29 met betrekking tot de gemeente). De gemeente is zodanig één dat het vergeleken kan worden met een brood dat bestaat uit vele graankorrels, alsook met een lichaam. Bij de breking van het brood komen beide aspecten naar voren. We willen eerst nadenken over het brood als beeld van de Heer Jezus. Daarna zullen we kijken naar hoe het brood spreekt van de gelovigen als één volk. Het brood en de Heer Jezus Christus Het ‘toonbrood’ van de tafel betekent ‘gedenkbrood’ of ‘brood der aanwezigheid’ of ‘brood van het aangezicht’. De Heer Jezus is op deze aarde aanwezig geweest en daarmee was God zelf aanwezig. Hij was, om het zo te zeggen, het aangezicht van God op deze aarde (2Ko4:4,6). Hij zei: ‘Wie Mij gezien heeft, heeft de Vader gezien’ (Jh14:9). Hij heeft God ‘getoond’ op deze aarde. Het brood is inderdaad een beeld van de Heer Jezus Christus. Hij sprak over Zichzelf als ‘het brood uit de hemel’ (Jh6:32-59). Hij is het ware brood uit de hemel, het koren van de hemel (vgl. Ex16:4; Ps78:24). Toen Hij bij het laatste avondmaal het brood brak, zei Hij: ‘Dit is mijn lichaam.’ Betlehem, de geboorteplaats van de Heer Jezus (Mt2:1), betekent ‘broodhuis’. In het ‘broodhuis’ kwam eindelijk het ware brood op aarde. De Heer Jezus spreekt over Zichzelf als het brood des levens (Jh6:35,48 NBG) en het levende brood (vs51) naar aanleiding van de spijziging van de vijfduizend (vs1-13) de dag ervoor (vs22,26). Nadat iedereen gegeten had verzamelde men al het brood dat over was: twaalf manden vol. Mogelijk geeft de Heer Jezus in de ‘twaalf 178

9 De tafel van de toonbroden

manden’ een verwijzing naar de twaalf broden die spreken van Hem als het ware brood uit de hemel. Het brood spreekt van zijn leven De toonbroden werden gebakken van meelbloem, zonder zuurdeeg. De zuiverheid en fijnheid van het meel (Lv24:5) spreken van de zondeloosheid van de Heer Jezus. Het brood spreekt van Hem die in volmaakte toewijding aan God heeft geleefd (Hb5:8). Het wordt dan ook beschreven als ‘allerheiligst’ (Lv24:9; vgl. 1Sm21:4-6). Ook reukwerk (vs7) en wijn (Ex25:29) kwamen eraan te pas. Reukwerk spreekt van het aangename; wijn spreekt van vreugde en genieten (Re9:13; Zc10:7). Zo was het volmaakte leven van de Heer Jezus, de vleesgeworden Zoon van God, voor de Vader. Bij dit toonbrood mogen we dus denken aan het leven van de Heer Jezus Christus hier op aarde. Zijn leven op aarde is tot voorbeeld voor ons leven hier. Zijn wij bereid om in de voetsporen van de Heer Jezus te treden, wat ons dat ook mag kosten? Hij leefde voor God, ook wij worden opgeroepen om voor God te leven (Rm12:1). Het brood spreekt van zijn sterven Laten we nu kijken naar hoe de tafel met het brood vervoerd moest worden (Nm4:7-8). Eerst werd een blauwpurperen kleed op de tafel gelegd. Boven op dat blauwe kleed werden de schotels, schalen, kommen en plengkannen gelegd en ook het brood. Hierover werd een scharlaken kleed gelegd dat ten slotte bedekt werd met een kleed van zeekoevellen. Het blauwpurperen kleed doet (zoals we reeds gezien hebben) denken aan de hemel. De tafel is het enige gouden voorwerp (het brandofferaltaar was van koper) dat bij de bedekking een scharlaken (rood) kleed had, het doet denken aan bloed. Bovendien is dit de enige keer waar blauw en scharlaken samen gebruikt worden zonder de ‘middelaarskleur’ purper (zie hoofdstuk 4). De ‘middelaar’ purper werd vervangen door het brood. Dit alles vinden we samen in Jh6:51: ‘Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand dit brood eet zal hij eeuwig leven. En het brood dat Ik zal geven voor het leven van de wereld, is mijn lichaam.’ De Hemelse is mens geworden om Zichzelf te komen offeren ten behoeve 179


van ons, zodat Hij de middelaar ( 1Ti2:5) kon zijn tussen God en mensen. Ook hieraan mogen we denken bij het toonbrood. Bij de beschrijving van het toonbrood in Lv24:5-9 lezen we dat de toonbroden als koeken, waarschijnlijk van gaten voorzien, gebakken waren. Het Hebr. woord voor koeken is challah. Dit woord komt van een werkwoord dat ‘onteren, schenden, ontheiligen’ en ‘verwonden (dodelijk), doorboren, doorwonden’ betekent. Hoe zeer is dit niet bewaarheid geworden bij de Heer Jezus. Het levende brood (de Bezitter van het leven) kwam uit de hemel om op een onterende manier doorboord te worden. Herinnert u zich dat het toonbrood ‘allerheiligst’ wordt genoemd. Die weg moest Hij gaan om ons het leven te kunnen geven; Hij is het brood van het leven (de Gever van het leven). Een gemeenschapsmaaltijd voor de priesters Het Hebr. woord voor ‘toonbrood’ wordt vaak ook gebruikt om voedsel, eten aan te duiden. Het woord komt zo’n driehonderd keer voor in het Hebr. OT, waarbij het overwegend gaat om het nuttigen van een maaltijd. De priesters kregen uitdrukkelijk de opdracht om op sabbat van het toonbrood te eten (Lv24:8-9). Bij de tafel denken we aan een gemeenschapsmaaltijd. Ook wij mogen regelmatig samenkomen om van het brood te eten (Hd20:7; 1Ko10:16-17; 11:20,23-25). Het avondmaal dat wij vieren is zo’n gemeenschapsmaaltijd, waarbij wij als priesters aan zijn tafel zitten (1Pt2:5,9). God wil heel graag dat wij daar zijn, aan zijn tafel, om de Heer Jezus te bewonderen, te loven, te prijzen, over Hem te spreken en Hem in gedachtenis te houden: kortom, ons te voeden met Hem. Het gaat om de Heer Jezus Christus die zijn leven voor ons afgelegd heeft. Als u dat goed beseft, wilt u die maaltijd toch samen vieren met medegelovigen en God! Het brood lag een week lang voor Gods aangezicht (Ex25:30; Lv24:8). Daaruit blijkt hoe blij God ermee was. Samen met de Vader verlustigen wij ons in de Heer Jezus Christus; in wie Hij is en in wat Hij voor ons gedaan heeft. Wij vinden onze vreugde (wijn) en verrukking (wierook) in de Heer Jezus Christus. Orde De broden lagen ordelijk geschikt op de tafel. Ze lagen in twee rijen van zes en nooit anders. Hieruit blijkt orde. Wanneer wij samenkomen om het avond180


maal te vieren, dan moet dat ordelijk gebeuren en in gehoorzaamheid aan God. Het is immers ‘de maaltijd van de Heer’ (1Ko11:20), ‘des Heren maaltijd’ (letterlijk vertaald). Dit betekent dat de maaltijd aan de Heer toebehoort, aan Hem gewijd is. Hij is er Heer en Meester. (Zie voor een vergelijkbare uitdrukking Op1:10 m.b.t. ‘de dag van de Heer’, waar weer lett. ‘des Heren dag’ staat.) De priesters kregen hun specifieke instructies, en zo moeten ook wij rekening houden met wat Gods Woord zegt over het avondmaal en ons samenkomen om het te vieren. Bij het avondmaal heeft de Heer het voor het zeggen. ‘Totdat’ Terwijl het eten van het toonbrood voor de priesters een verplichting was voor altijd, is er een uitdrukkelijk ‘totdat’ met betrekking tot het vieren van het avondmaal (1Ko11:26). De gemeenschapsmaaltijd die God ingesteld had voor de priesters had een duidelijk ‘altijddurend’ karakter. Bij de maaltijd die de Heer Jezus voor ons, gelovigen nu, heeft ingesteld, is er daarentegen een duidelijke tijdsbeperking, namelijk ‘totdat Hij komt’. In Jh6 spreekt de Heer Jezus viermaal (vs39,40,44,54) over ‘de laatste dag’ (NBV en TE), ‘ten jongsten dage’ (NBG), ‘ten uitersten dage’ (SV). Daarin legt Hij een hoopvolle verwachting. Ook bij de instelling van het avondmaal doet Hij dat door te zeggen dat Hij de wijn nieuw zal drinken (Mt26:29; Mc14:25, Lc22:18). Er is een grote verwachting die wij in gedachten mogen hebben wanneer wij samenkomen om het brood te breken. Het is de verwachting van de opstanding (indien wij sterven) bij de opname van de gemeente. Dan zullen wij niet langer het avondmaal vieren, maar ingevoerd worden in het eeuwigdurend feest van God (Mt25:21,23). Dat is een geweldige toekomstverwachting die de Heer Jezus Christus ons gegeven heeft, iets om verlangend naar uit te zien. Het avondmaal is er een voorafschaduwing van en daarom mogen we er bij het breken van het brood hoopvol naar uitzien. Dit is een van de vele gezegende gevolgen van het werk van Christus waar wij bij de broodbreking over kunnen spreken. Wordt daar bij u in de gemeente wel eens over gesproken? We kunnen een vergelijking maken met het manna dat God aan de Israelieten gegeven had tijdens hun woestijnreis. Veertig jaar lang gaf God hun elke morgen manna, maar dan komt er een ‘totdat’: ‘totdat ze bij Kanaän 181


aankwamen’ (Ex16:35; Jz5:12). Het manna was een tijdelijk iets, hoe wonderbaarlijk het ook was. Zo is ook het avondmaal, hoe mooi ook, toch een tijdelijk iets. De Israëlieten hebben verlangd naar het voedsel van het beloofde land, een land van melk en honing, en zo mogen wij verlangen naar het eeuwige verblijf bij de Heer. Voedsel We hebben gezien dat het brood gezien wordt als voedsel voor de priesters. De Heer Jezus gaat hier in Jh6 uitvoerig op in. Hij vergelijkt Zich daar niet met de toonbroden maar met het dagelijkse manna dat God gegeven had in de woestijn. Toch mogen we beide aan elkaar verbinden. Beide zijn beelden van de Heer Jezus en beide worden uitdrukkelijk genoemd als voedsel. Bij de toonbroden dienen we dan wel eerder te denken aan het ons samen voeden met Hem tijdens onze samenkomsten, terwijl we bij het manna denken aan het ons dagelijks individueel voeden met Hem. De toonbroden werden door de priesters samen gegeten, het manna werd in de eigen tenten gegeten. Voor de zijnen Zoals het bij het licht gaat om de Heer Jezus als het licht voor de zijnen (niet voor de ongelovigen; zie hoofdstuk 8) gaat het bij het toonbrood eveneens om de Heer Jezus als het voedsel voor de zijnen. Ons voeden met Hem is ons bezighouden met Hem, Hem in ons opnemen, Hem genieten, aan Hem denken, over Hem lezen en leren in zijn Woord, met Hem praten in gebed, enz. In Jh6 worden in de grondtekst verschillende werkwoordsvormen gebruikt (zie de voetnoot in TE). We moeten er rekening mee houden dat de Heer Jezus hier tot de schare spreekt en daarom ‘evangeliserend’ spreekt. Hij vertelt hun hoe zij het leven kunnen ontvangen (zie vooral vs51 en 53). We merken op dat het daar gaat over het voor de eerste keer eten en drinken. In vs54 en 56-58 gebruikt Jezus echter een andere werkwoordsvorm waardoor we de zin moeten lezen als: ‘wie mijn lichaam [steeds] eet en mijn bloed [steeds] drinkt’, wat betekent dat de gebeurtenissen nog steeds voortduren. Met andere woorden, Hij heeft het hier over het ons blijven voeden met Hem, en pas dan vinden wij de uitdrukking: ‘blijft in Mij en Ik blijf in hem’, wat zo kenmerkend is in de geschriften van Johannes voor gemeenschap hebben 182


met, in relatie staan met, de Heer Jezus Christus. Wanneer wij eenmaal het leven ontvangen hebben en in relatie gebracht zijn met Hem, dan moet dat leven gevoed blijven worden door Hem. Dat gebeurt door de relatie met Hem te onderhouden, met Hem in verbinding te blijven, zijn vlees te blijven eten en zijn bloed te blijven drinken. Dat is wat het voortdurende toonbrood ons voorstelt. Het gevolg Het gevolg van het ons voeden met de Heer Jezus Christus is dat wij het evenbeeld worden van Hem (Rm8:29) en zijn karakter gaan vertonen in ons leven (Mt10:25a). Zoals het voedsel opgenomen wordt in ons lichaam, moeten wij de Heer Jezus als het ware opnemen. Zonder voedsel gaat het lichaam dood, zonder het ons onderhouden met de Heer Jezus Christus gaat ons geestelijk leven dood. En het is nu juist de bedoeling dat wij geestelijk worden als Hij. Niet ons lichaam moet gaan lijken op het lichaam dat Jezus had, maar innerlijk moet wij worden zoals zijn innerlijk was en is. Het evenbeeld worden van Hem is het grote doel dat God met ons heeft. Ik heb onlangs het geciteerde Rm8:29 opnieuw bestudeerd en ik ben onder de indruk gekomen van hoe geweldig dat doel is dat God met ons heeft. We lezen en citeren het vaak zo gemakkelijk, maar het is iets geweldigs! U leest er verderop in dit boek meer over. In Hd7 zien we een prachtig voorbeeld in Stefanus. Hij heeft een rede gehouden voor de raad, en de mensen zijn uitzinnig van woede (vs54). Stefanus is echter vol van de Geest en richt zijn blik op de hemel (vs55). Hij ziet de heerlijkheid van God en de mens Jezus. Hij legt in zijn spreken echter de nadruk op die wonderbare persoon die hij ziet, de Mensenzoon, de Heer Jezus (vs56). Daarop stormen ze op hem af en beginnen hem te stenigen (vs57-58). En dan komt het: Stefanus knielt neer om voor hen te bidden (vs59). Hij valt niet op zijn knieën door uitputting of door de stenen, maar hij neemt een gebedshouding aan. Al zou hij op zijn knieën gegaan zijn door de stenen, dan nog maakt het grondtekstwoord duidelijk dat hij een gebedshouding aannam. Hij bidt hetzelfde als wat de Heer Jezus, die hij daar in de hemel ziet, eens bad aan het kruis van Golgota: ‘ontvang mijn geest’ en ‘reken hun deze zonde niet toe’ (vs60). Ik zou waarschijnlijk eerder iets schreeuwen in de zin van: ‘Vader, Jezus Christus, neem mijn geest weg zodat ik geen stenen meer 183


hoef te voelen.’ Het ‘ontvang mijn geest’ bidden lukt nog wel. Maar deze Stefanus bidt méér. Naar het voorbeeld van zijn Heer bad hij voor degenen die hem stenigden. Hoe was hij gaan lijken op Jezus! Dat is een prachtig voorbeeld van wat het ‘zich voeden met Hem’ kan uitwerken in het leven van een gelovige. Ik moet me nog veel voeden met de Heer Jezus, want ik moet nog veel leren en groeien. U misschien ook? Twaalf broden: het brood en de gelovigen als één volk Het brood dat op de tafel lag was één toonbrood (Ex25:30 staat in het enkelvoud), maar bestond uit twaalf broden. Die twaalf broden stelden het hele volk voor. Ze vertegenwoordigden de twaalf stammen van Israël, die samen het volk van God vormden. Zelfs na de splitsing van het rijk, na koning Salomo, blijft het over twaalf broden gaan. Nergens vinden we een opdracht om slechts twee broden neer te leggen voor het zuidelijke rijk (Juda) of tien broden voor het noordelijke rijk (Israël). Voor God bestaat zijn volk nog steeds uit twaalf stammen, zoals we ze terugvinden in Op7:4-8 (vgl. Op21:12). De belofte dat God zijn volk zou verzamelen vanuit de volken waaronder ze verstrooid zijn geworden, werd gegeven aan het volk toen er nog geen scheuring van het rijk was (Dt30:1-10). In Ez37 wordt deze belofte van herstel tot eenheid nog eens heel uitdrukkelijk voorgesteld met twee stukken hout (vs15-22). Wat een belangrijke les ligt hier niet voor ons gelovigen die samen de gemeente vormen. God ziet de broden in het licht van de kandelaar. Dat is zoals het voor Gods ogen is. Wij zien vaak op de verdeeldheid, die een zeer jammerlijke zaak is, maar toch vormen alle christenen nog steeds de éne gemeente van de Heer Jezus Christus. Wij moeten opnieuw leren om zó naar de gemeente te kijken, als een eenheid. De beloften aan de gemeente gelden voor alle gelovigen die tot de gemeente behoren. Niet één belofte is slechts voor een denominatie of groep, of het nu gaat om een belofte voor nu op aarde of voor later in het Vaderhuis. In Jh17:21 bidt de Heer Jezus reeds voor de eenheid van de gemeente, die dan zelfs nog moet ontstaan. Hoe zeer moet dit ons niet beschamen! Zouden we ons dan niet wat meer moeten beijveren om de ‘eenheid des Geestes te bewaren’ (Ef4:3 NBG) over onze verschillen heen? En dat bedoel ik niet oecumenisch maar christelijk. 184


Natuurlijk weet ik dat er verschillende interpretaties van Bijbelgedeelten bestaan en dat er verschillende accenten gelegd worden in de diverse geloofsgemeenschappen, maar dat wil nog niet zeggen dat wij elkaar niet moeten respecteren, waarderen en bovenal liefhebben! Er bestaan wel degelijk foute leringen en verkeerde praktijken en hiermee moet u het vanzelfsprekend niet eens zijn. Maar als wij de Heer Jezus Christus en zijn volbrachte werk gemeenschappelijk hebben, dan zijn wij broeders en zusters. Ik heb een biologische zus en we zijn het echt niet altijd met elkaar eens; soms staan onze meningen zelfs lijnrecht tegenover elkaar. Maar dat verandert niets aan onze liefde voor elkaar als broer en zus. Naar ik vrees, zullen wij als gelovigen erin slagen om verdeeld, elkaar aanvliegend, elkaar bijtend en verslindend (Gl5:15) de Heer tegemoet te gaan bij de opname – terwijl Hij zo gebeden heeft voor onze eenheid. Waar is de liefde onder elkaar? De tafel met een sierlijst van een hand breed Zoals alle voorwerpen in de tabernakel spreken van de Heer Jezus Christus, geldt dat ook voor de tafel waarop de toonbroden lagen. Het hout spreekt van zijn mens-zijn, het goud van zijn God-zijn. De tafel draagt het brood en zo draagt ook God zijn volk. In het Oude Testament zorgde de Heer Jahweh voor zijn volk Israël. Hij gaf hun eten en drinken, een land om in te wonen, overwinningen op en bescherming tegen vijanden. Nu zorgt de Heer Jezus Christus voor zijn gemeente. Hij heeft de gemeente gekocht en betaald; wij zijn nu reeds gezegend met alle geestelijke zegeningen, wij zijn aangenaam en welgevallig gemaakt voor God, we hebben het Vaderhuis als woning in het vooruitzicht. De rand van een hand breed diende om het nodige materiaal neer te zetten en de broden vast te houden, zodat ze niet van de tafel vielen. Gods hand wordt in de Bijbel verbonden met zijn grootheid en macht: in de schepping (Js48:13); in gericht en oordeel (1Sm5:6-7); in verlossing (Js50:2); in bescherming (Js49:2); in bewaring (Ps18:36). Het Hebr. woord om de gouden sierlijst aan te duiden betekent ‘rand, lijst, bolwerk, burcht’. We mogen inderdaad weten dat de Heer een burcht is voor wie bij Hem schuilen (zie o.a. Ps9:10; 18:3; 46:8,12).

185


Deze tafel staat echter wel in het heilige en dat betekent dat wij in gemeenschap met Hem moeten leven. In Rm14:4 staat dat de Heer bij machte is om zijn dienaren staande te houden. Het is zijn zaak om daarover te waken, en dat neemt Hij dan ook ernstig. Misschien denken we wel eens dat de Heer ons graag laat struikelen of vallen om ons lessen te leren. Ieder van ons struikelt en valt wel eens waardoor God ons dan lessen leert. Maar ik denk dat de Heer ons die lessen liever zachthandig laat leren. Ik geloof niet dat God er behagen in heeft wanneer wij vallen; toch gebruikt Hij het wel ten goede om ons te onderwijzen of terug te trekken tot Hem. Als wij vallen is dat namelijk precies omdat wij van Hem afgedwaald zijn en zijn hand hebben losgelaten. Hij laat ons echter nooit los! ‘Als wij Hem ontrouw zijn, blijft Hij ons trouw, want Zichzelf verloochenen kan Hij niet’ (2Ti2:13). Hij heeft Zich aan ons verbonden en verlaat ons dan ook niet. Zelfs al zouden wij Hem voor de rest van ons leven de rug toekeren, dan nog geldt zijn belofte dat Hij ons thuisbrengt (Jh10:28-30). Laten we maar in alle omstandigheden, of die nu goed of slecht zijn, zijn sterke hand vasthouden. Laten we Hem zoeken en ons laten dragen. Er zijn talloze getuigenissen van mensen die vervolgd en verdrukt en in de gevangenis geworpen geweest zijn. In die getuigenissen hoor je telkens weer hoe God hen gedragen heeft. Hij draagt ook u. Het volk Israël heeft God losgelaten met alle gevolgen van dien. Ze hebben het contact met Hem veracht en zijn hun eigen weg gegaan. Laten we het maar aangrijpen als een ernstige waarschuwing voor ons persoonlijk leven. Gelukkig weten we dat God zijn volk nooit definitief heeft losgelaten. In de profetie zien we hoe Hij hen weer zal aannemen wanneer zij zijn hand zullen grijpen. Laten we ons eraan vasthouden als een grote troost en zekerheid dat we steeds terug mogen gaan om zijn hand te grijpen.

186

10 Het reukofferaltaar (Ex30:1-10; 37:25-28)

Het reukofferaltaar (ook wel het ‘gouden altaar’ genoemd; Ex39:38; 40:5,26; Nm4:11; 1Kn7:48; 2Kr4:19) stond in het heilige, tegenover de ingang en vlak voor het voorhangsel. Het was gemaakt van acaciahout, overtrokken met goud. Het was 1 el (50 centimeter) lang, 1 el (50 centimeter) breed, een vierkant. De hoogte was 2 el (1 meter). Het had hoornen (hoeveel dat er waren wordt niet genoemd, vermoedelijk vier; vgl. Op9:13) die er één geheel mee vormden. Het had bovenaan een gouden rand. Onder de rand waren twee gouden ringen bevestigd, aan elke zijde één als houders voor de draagstokken. De plaats van de beschrijving ervan in het boek Exodus Het is opmerkelijk dat de beschrijving van het reukofferaltaar niet voorkomt tijdens de eerste beschrijving van de tabernakel in de hoofdstukken 25-27 van het boek Exodus, wel tijdens de tweede beschrijving ervan in de hoofdstukken 36-38 (net zoals dat voor het wasvat het geval is trouwens). Dit is niet louter toevallig zo, maar het getuigt van geïnspireerde optekening. Ik zie geen reden om aan te nemen dat God pas op een later tijdstip over deze twee voorwerpen gesproken zou hebben dan over de rest van de tabernakel, ze worden echter wel later beschreven. Beide worden voor de eerste keer pas genoemd in Ex30, ná de beschrijving van de priesterkleren en de priesterwijding, in Ex28-29. Zoals het wasvat voor de priesterlijke reiniging was, zo moeten we ook de betekenis van het reukofferaltaar bij de priesters zoeken. Méér dan bij alle andere voorwerpen is het belangrijk te beseffen dat wij als priesters voor God komen (1Pt2:5-9). Het is díé relatie tot God die van belang is bij het reukofferaltaar. We bevinden ons nog steeds in het heilige waar alleen 187


priesters mochten komen. Het offeren van het reukwerk mag waarschijnlijk wel de voornaamste taak in het heilige genoemd worden. Het reukofferaltaar was dan ook het hoogste van alles wat in het heilige stond en het stond het dichtst bij de ark met het verzoendeksel. De dienst van het offeren van reukwerk hoort eigenlijk wezenlijk bij het allerheiligste, dat leert ons Hb9:4. Praktisch gezien was dit niet mogelijk, omdat de priesters niet in het allerheiligste mochten komen. In hoofdstuk 11 zullen we zien dat wij als gelovigen deze dienst verrichten in het allerheiligste. Het offeren van het reukwerk spreekt (zoals we zullen zien) van aanbidding. Dit doen wij in de hoedanigheid van priesters voor God. Het reukofferaltaar en het reukwerk zijn moeilijk los van elkaar te bespreken: • Het gouden altaar stelt ons de Heer Jezus voor als de hogepriester in de hemel. • Het reukwerk spreekt over de heerlijkheden van de Heer Jezus Christus. • De priester die reukwerk offert is een type van de gelovige. • Het offeren van reukwerk spreekt over ons voorrecht om de heerlijkheden van de Heer Jezus Christus aan God te offeren. Het reukofferaltaar Zoals gezegd stelt het reukofferaltaar ons de Heer Jezus voor als de hogepriester in de hemel (Hb2:12-17; 3:1; 4:14,15; 5:5,10; 6:20; 7:26,28; 8:1-2; 9:11). Het blauwpurperen kleed waarmee het bedekt werd tijdens het reizen doet, zoals bij alle voorwerpen uit het heilige, denken aan een hemels tafereel. Het reukwerk werd op het altaar gelegd en het is dus als het ware het altaar dat de geur van het reukwerk bij God brengt. ‘De kern van mijn betoog is dat wij een hogepriester hebben die in de hemel plaatsgenomen heeft aan de rechterzijde van de troon van Gods majesteit en die de dienst vervult in het ware heiligdom, de tent die door de Heer en niet door mensenhanden is opgericht.’ (Hb8:1-2). Hij staat tussen God en mensen in, Hij is de middelaar – zo wordt zijn verheven dienst omschreven (Hb8:6). Het werk van een hogepriester raakt de relatie tussen het volk van God en een heilig en rechtvaardig God. Het gaat erom hoe Gods volk 188

10 Het reukofferaltaar

verzoend kan zijn met een heilig God en hoe die relatie bestendigd kan blijven. Garant voor de relatie We kunnen stellen dat de Heer Jezus, als onze hogepriester in de hemel, er garant voor staat dat de relatie tussen God en de gelovigen open blijft. We moeten dan wel bedenken hoe de gelovigen in de brief aan de Hebreeën gezien worden. De gelovigen worden gezien als pelgrims die op reis zijn. Ze zijn niet meer in Egypte (de wereld) want ze zijn verlost, maar ze zijn ook nog niet aangekomen in Kanaän (het beloofde land, voor ons de hemel) want ze zijn nog onderweg op deze aarde. Dit is heel anders dan in de brief aan de Efeziërs waar wij gezien worden als geplaatst in de hemelse gewesten, of dan in het Evangelie van Johannes waar wij gezien worden als kinderen van de Vader. In de Hebreeënbrief ligt de nadruk op het feit dat wij op de aarde nog onderweg zijn. Ik denk, zoals we eerder al besproken hebben, dat de vloer van de tabernakel ons dat ook illustreert: die bestaat immers gewoon uit het woestijnzand. In dat prachtige huis van God zou u misschien wel iets anders verwachten maar niets is minder waar. Het is doodgewoon woestijnzand, het zand waar het volk van God op liep terwijl het naar het beloofde land op weg was. Zo zijn ook wij nog op weg. Onze reis naar het huis van de Vader is nog bezig. Dat betekent dat wij nog ons zondig vlees meedragen, dat wij nog in een vijandige omgeving zijn, dat wij nog lasten, moeiten en verleidingen kennen. Met andere woorden, dat wij zwak zijn, moedeloos kunnen worden en het kunnen opgeven. En precies dan mogen wij zien op de Heer Jezus Christus als onze hogepriester in de hemel. Hij brengt de omstandigheden van onze reis voor de troon van de Vader. Het is zo mooi dat nu juist de brief aan de Hebreeën, waar de gelovigen gezien worden als pelgrims op deze aarde, zo vaak teruggrijpt naar de tabernakel en ons de hogepriesterlijke dienst van de Heer Jezus laat zien. De dienst van de hogepriester is nu ervoor te zorgen dat we niet opgeven en Gods kracht zoeken. Het aanbieden van ons reukwerk Bovendien biedt de Heer Jezus onze reukoffers aan God aan (over het offeren van reukwerk hebben we het straks nog). Ons reukwerk is onvolmaakt, want 189


wij zijn nog niet tot volmaaktheid gekomen, maar de Heer Jezus kan het toch voor de troon van God brengen. Wij hebben steeds het bemiddelende werk van de Heer Jezus nodig. Zoals wij aangenaam zijn voor God door Hem, zo wordt ook onze aanbidding aangenaam voor God dankzij Hem (vgl. 1Pt2:5). In Hb2:12-13 gaat het zelfs nog een stapje verder. De Heer Jezus stemt de lofzang aan te midden van zijn broeders. Hij is één van hen en stemt de lofzang tot God aan, en het is als het ware zijn eigen lofzang door middel van de mond van de broeders (‘de kinderen die God Hem gegeven heeft’; vs13) die Hij als hogepriester aanbiedt aan God. Lieflijk reukwerk. Johannes 17 Jh17 wordt wel eens het hogepriesterlijk gebed genoemd; dit is niet helemaal terecht, want de Heer Jezus was toen nog geen hogepriester. Dat is Hij pas sedert zijn verhoging in de hemel bij zijn hemelvaart (Hb5:10; 6:20; 8:4). Hij plaatst Zichzelf tijdens dit gebed als het ware al wel in de hemel (vs4,9-11a). Over Zichzelf zegt Hij: ‘Ik ben al niet meer in de wereld, Ik ga naar U toe.’ Over ons zegt Hij: ‘Maar zij blijven wel in de wereld.’ Enerzijds was er vreugde bij Hem omdat Hij terugging naar de Vader, anderzijds was er zorg over de gelovigen omdat zij nog wel in de wereld blijven. Dit lijkt mij goed overeen te komen met de gedachtegang van de Hebreeënbrief waarbij Hij de hogepriester in de hemel is en wij de pelgrims op aarde. Toch moeten we bedenken dat we de Heer Jezus hier zien als de Zoon die spreekt tot de Vader. Dat is intiemer dan wanneer we Hem zien als de hogepriester die spreekt tot God. Het gaat hier over hoe twee Goddelijke Personen Zich bekommeren om ons. We zien dat de Zoon voorbede doet voor ons zodat we trouw zouden blijven aan onze roeping om als kinderen van de Vader (Jh20:17) op aarde te leven. Dat raakt aan zijn werk van hogepriester als de grote voorbidder en krachtgever die ons, wanneer wij zwak zijn en lijden door onze zwakheden en omstandigheden, te hulp komt. Het pleitwerk van de Heer Jezus in de Hebreeënbrief en in Jh17 ligt vrij dicht bij elkaar. In beide worden wij gezien als mensen die nog op de aarde zijn, maar ook als kinderen van God. We kunnen dan ook iets leren van datgene waarvoor de 190


Heer Jezus bidt ten behoeve van ons. Toch is het ook onderscheiden, want in de Hebreeënbrief valt de nadruk erop dat we pelgrim zijn in deze wereld en behept zijn met zwakheid, terwijl er in Jh17 geen aandacht is voor zwakheid van onze kant, maar wij gezien worden als kinderen van God te midden van een wereld die in het boze ligt. Het gaat er hier dan ook niet om dat onze verhouding tot God verzekerd moet blijven. Het is een vragen of wij mogen voldoen aan onze roeping om als kinderen van de Vader te leven met het oog op de vijandschap van de wereld. Gericht op de Vader Het eerste deel van Jh17 is gericht op de Vader (vs1-8). Dit is geheel in overeenstemming met wat we eerder overdacht hebben: eerst de eer van de Vader, dan de zorg voor ons. Met betrekking tot de Vader spreekt de Heer Jezus over: • het verheerlijken van de Vader (vs1-5); • het bekendmaken van de Vader als gever en liefdevolle zender (vs6-8). De Heer Jezus heeft in de eerste plaats de verheerlijking en de openbaring van de Vader op het oog. Met een heilige ijver heeft Hij deze opdracht zorgvuldig uitgevoerd. Heel vaak lezen we in de Evangeliën dat de Heer Jezus de blik van zijn omstanders richt op de Vader; een van de mooiste voorbeelden hiervan is de opwekking van Lazarus (Jh11:42-43). Zijn hele leven bestond uit het volbrengen van de taak die de Vader Hem gegeven had (Jh17:4), en ook tijdens zijn sterven was dit het geval. De Vader werd verheerlijkt door de trouwe gehoorzaamheid van de Zoon, tot in de dood (zie hoofdstuk 5, ‘De eerste twee offers’). Daar kunnen we nog wel wat van leren! Nu Hij in de hemel is, bij de Vader, heeft Hij opnieuw als taak om de verheerlijking van de Vader te handhaven door onze aanbidding, lofprijzing en dankzegging aangenaam te maken en die aan Hem aan te bieden. Maar ook door eeuwig leven te geven aan allen die de Vader Hem gegeven heeft (Jh17:2). Zij allen leren de Vader werkelijk kennen als Vader. Maar voor allen die de Vader als hun eigen Vader leren kennen, heeft de Heer Jezus nog veel meer op het oog. Hij wil namelijk dat zijn broeders, die samen met Hem de Vader als Vader hebben (Jh20:17!), delen in zijn heerlijkheid (Jh17:22). De heerlijkheid als God de Zoon kan Hij niet delen met 191


ons, want wij kunnen nooit God worden. Maar Hij kon wel Mens worden. Daarom vraagt Hij dan ook om als Mens de heerlijkheid te krijgen die Hij als de Zoon altijd al had. Want zo, als Mens, kan Hij zijn heerlijkheid met ons delen. Het gaat erom dat de Heer Jezus als Mens, doordat Hij de Vader volmaakt verheerlijkt heeft, dezelfde heerlijkheid verworven heeft (ontvangen heeft van de Vader) die Hij als de Zoon had, om die met mensen te kunnen delen! Wonderbaarlijke liefde en genade. Gericht op ons In het tweede deel (vs9-26) bidt de Heer Jezus dan ten behoeve van ons, die nog in de wereld zijn. De dingen waarvoor Hij bidt zijn: • Onze bewaring tijdens ons verblijf op aarde ten opzichte van mensen en de boze (vs11b-15). – Ten opzichte van mensen (vs13-14): Dat er bij ons blijdschap zal zijn ondanks de haat die wij van mensen kunnen verwachten. Wanneer wij werkelijk willen leven als discipelen van de Heer Jezus, dan kunnen we erop rekenen dat ongelovige mensen dat niet zullen waarderen. De volgelingen van de Heer Jezus ondervinden altijd wel op de een of andere manier tegenstand of vervolging (vgl. Mt5:12). Maar God is bij machte om ons staande te houden (Rm14:4b). – Ten opzichte van de boze (vs15): De satan en de zijnen hebben een hekel aan gelovigen. De satan weet dat Hij gelovigen nooit meer kan vangen, in die zin dat hij hen nooit meer met zich mee kan sleuren in de hel. De beste optie die hij heeft, is om gelovigen in de praktijk van hun leven lam te leggen zodat zij niet meer als getuigen van de Heer Jezus optreden. God kan ons ook hiervoor bewaren. • Onze heiliging door het woord van de waarheid (vs17-19). Tegenover de onheiligheid van de mensen en de boze in deze wereld staat de heiligheid van God. Vs11 is de enige keer dat de Heer Jezus de Vader aanspreekt als ‘heilige’ Vader. Het is sprekend in deze context. Tegenover de werken van het vlees staat de vrucht van de Geest (Gl5:19-22). • De eenheid van de gelovigen, met elkaar verbonden doordat wij elk afzonderlijk met God verbonden zijn (vs. 21-23). Eén gezin van kinderen van de Vader. 192


Vervolgens zien we dat de Heer Jezus zijn aandacht richt op wat wij nodig hebben tijdens ons verblijf op aarde. Het is zeer leerzaam om te overdenken wat de Heer Jezus voor ons bidt. Zijn wij vaak gericht op onze aardse noden (kleding, voedsel, huisvesting, enz. die ook bij Gods Vaderzorg horen, Mt6:25-34), de Heer Jezus is voornamelijk gericht op onze geestelijke noden! Dit hoort bij ons ook zo te zijn. ‘Maar zoekt eerst zijn Koninkrijk en zijn gerechtigheid en dit alles zal u bovendien geschonken worden’ (Mt6:33 NBG). Getsemane Het is niet goed om dit gebed uit Jh17 los te lezen van het gebeuren waarin het gekaderd is. De Heer Jezus heeft zonet zijn laatste woorden tot zijn discipelen gesproken. In dit gebed richt Hij Zich vervolgens, hoorbaar voor de discipelen, tot de Vader. Daarna komt (hoewel niet beschreven in het Johannesevangelie) het bidden in de hof van Getsemane. Wat een contrast vinden we daar! Zo prachtig als dit gebed van Jh17 is, zo verschrikkelijk is het bidden in de hof van Getsemane. Tijdens het gebed van Jh17 had de Heer Jezus Zich als het ware al in de hemel verplaatst, verheerlijkt, voorbij het lijden. Tijdens het bidden in de hof van Getsemane stond Hij vlak voor zijn lijdensweg. Zijn lijden was zwaarder dan wij ooit zullen doormaken en Hij is dieper gegaan dan wij ooit zullen moeten gaan. Daardoor is Hij volmaakt geschikt om als onze hogepriester op te treden. Hij heeft zelf geleden toen Hij op de proef gesteld werd (Hb2:18). Hij kan met ons meevoelen, ‘omdat Hij, net als wij, in elk opzicht op de proef is gesteld, met dit verschil dat Hij niet vervallen is tot zonde’ (Hb4:15). Het ene kon niet zonder het andere. ‘Christus heeft tijdens zijn leven op aarde onder tranen en met luide stem gesmeekt en gebeden tot Hem die Hem kon redden van de dood, en werd verhoord vanwege zijn diep ontzag voor God. Hoewel Hij zijn Zoon was, heeft Hij moeten lijden, en zo heeft Hij gehoorzaamheid geleerd. En toen Hij naar de uiteindelijke volmaaktheid gevoerd was, werd Hij voor allen die Hem gehoorzamen een bron van eeuwige redding, omdat God Hem heeft uitgeroepen tot hogepriester zoals Melchisedek dat was’ (Hb5:7-10). De gouden rand zorgde er praktisch gezien voor dat het vuur en de wierook niet van de tafel vielen. We kunnen er hier aan denken dat de Heer Jezus na 193


zijn volbrachte werk op Golgota met eer en luister (heerlijkheid) gekroond is (Hb2:9). We mogen er hierbij echter ook aan denken dat onze aanbidding niet verloren gaat: door de rand kon het reukwerk niet van het altaar vallen. De Voorspraak We hebben gezien dat de Heer Jezus een dienst verricht als hogepriester die erop gericht is om de aanbidding voor God gestand te doen. Bovendien is Hij er om ons te bewaren zodat wij staande mogen blijven in onze aardse omstandigheden, zodat de praktijk van ons leven ‘aanbiddend’ kan zijn. Hij is persoonlijk betrokken bij het reukwerk, Hij kan immers met ons meelijden en komt ons bovendien te hulp vanuit het heiligdom. Naar Romeinen 8 De Heer Jezus pleit (lett.: bidt) voor ons (Rm8:34; Hb7:25). Hij verschijnt ons ten goede voor het aangezicht van God (Hb9:24 NBG). De Heer Jezus, die in dezelfde omstandigheden is geweest als wij (Hb2:18; 4:15), pleit voor ons in de hemel. En de heilige Geest, die in onze omstandigheden bij ons is (Hij woont immers in elk van ons; Jh14:17) pleit voor ons van op de aarde (Rm8:26). Al onze noden, onze problemen, onze moeiten, onze verdrukking, onze tegenstand, onze zwaktes, onze strijd, onze verleidingen en onze tranen zijn bij de Vader bekend. De Heer Jezus en de heilige Geest spreken over onze omstandigheden met de Vader. Dit is nodig want wij, zijn broeders, de kinderen, zijn nog op aarde en hebben deel aan alle omstandigheden en verzoekingen (Hb2:14-18). Hij weet wat dat, is want Hij is hier zelf geweest. Daarom kan Hij ons ook te hulp komen als wij op de proef gesteld worden (Hb4:14-16). Dit op de proef gesteld worden heeft niet te maken met zonden maar met zwakheden (Hb4:15). Deze zwakheden kunnen weliswaar leiden tot zonden, maar daar gaat het hier niet over. Het gaat over meelijden met onze zwakheden waardoor we het moeilijk kunnen krijgen om te volharden in Gods weg en dreigen op te geven. Zolang we niet opgeven en de druk van buitenaf voelen, lijden we en hebben we hulp nodig om stand te houden. Maar als we dit meelijden van de Heer Jezus niet zien en niet bij de troon komen om kracht te ontvangen, geven we het op en nadat we het opgegeven hebben 194


zijn we een prooi voor de boze en komen we tot zonde. Zwakheid is tekortschieten aan de roeping van God en aan onze opdracht om als hemelse getuigen hier op aarde te leven (Hb3:1). Hoe zijn wij niet gezegend! De Vader kent onze omstandigheden omdat de Heer Jezus en de heilige Geest deze voor zijn troon brengen. Alles is bekend bij de Vader. Dit is een heerlijke waarheid! Naar 1 Johannes 2 In 1Jh2 zien we ook nog een ander aspect van zijn bediening als voorspraak of pleitbezorger (NBV). Zijn werk als voorspraak gaat daar over totaal iets anders, het heeft namelijk te maken met zonden. Wanneer wij als gelovigen, die verzoend zijn met God, nog zonden doen dan is Hij daar in de hemel, Jezus Christus de rechtvaardige. De aanwezigheid van het reinigende bloed van Christus daar maakt alles goed. Zijn bediening als voorspraak in de hemel is niet slechts een werk van meelijden en te hulp komen, maar eveneens een werk van verzoening. Ook dit werk is absoluut noodzakelijk aangezien wij nog zondigen. We lezen hierover in 1Jh2:1-2: ‘Kinderen, ik schrijf u dit opdat u niet zondigt. Mocht een van u echter toch zondigen, dan hebben wij een pleitbezorger bij de Vader: Jezus Christus, de rechtvaardige. Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld.’ In Lv16 vinden we iets interessants in dit verband. Op de Grote Verzoendag moest de hogepriester verzoening doen voor de zonden van het volk. Het is opmerkelijk dat hij hierbij van kleding moest veranderen. Bij deze dienst droeg hij niet de kleren van zijn heerlijkheid als hogepriester zoals we die vinden in Ex28:2-39, maar een eenvoudig slavenkleed. Hij droeg slechts een linnen onderkleed, een linnen broek, een linnen gordel en een linnen tulband. Eigenlijk deed hij dat werk niet als hogepriester maar als dienstknecht. Het hoorde wel bij zijn functie als hogepriester maar het was toch anders van aard. Het werk van de Heer Jezus Christus als voorspraak heeft hier te maken met de negatieve kant van de gelovige; het gaat immers over het opruimen van zonden die wij nog steeds doen. Zijn werk als hogepriester heeft een positievere klank omdat het dan gaat over het staande houden van de gelovige en het gericht is op de aanbidding van God. 195


Het reukofferaltaar en het brandofferaltaar Vurige kolen van het brandofferaltaar werden op het gouden altaar gelegd om de geur uit het reukwerk te laten opstijgen (Lv16:12-13). Het reukofferaltaar is daardoor verbonden met het brandofferaltaar. Vuur dat reukwerk verbrandt doet ons dan ook denken aan Golgota. De positie waarin wij de Heer Jezus nu zien, als degene met de allerhoogste plaats en als onze hogepriester en voorspraak, is het gevolg van zijn volbrachte werk op Golgota. ‘En als mens verschenen, heeft Hij Zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat’ (Fp2:8-9). In de brief aan de Hebreeën wordt dit eveneens verbonden met zijn hogepriesterschap (Hb5:7-10). Hoewel er bij het reukofferaltaar bij het offeren zelf geen bloed aan te pas kwam, werd er soms toch bloed aan de hoornen van het altaar gedaan bij het zondoffer wanneer de hogepriester of het gehele volk gezondigd hadden (Lv4:7,18 NBG, SV) en op de Grote Verzoendag (Ex30:10; Lv16:18). Hier zien we opnieuw de verbinding tussen zijn verzoenend werk op Golgota en zijn dienst als hogepriester in de hemel. In Ps84:4 worden deze twee altaren ook met elkaar verbonden; ‘altaren’ staat daar immers in het meervoud. Er waren slechts twee altaren: het brandofferaltaar en het reukofferaltaar. De psalmist vindt zijn rust bij die altaren. Eerst moet een mens rust vinden bij het brandofferaltaar, d.i. zich verzoend met God weten. Daarna vindt hij rust bij het reukofferaltaar, d.i. zich in gemeenschap, relatie met God weten. Dan hebben wij volkomen rust, want wij weten dat wij aangenaam gemaakt (begenadigd, SV en NBG) zijn voor God in de Geliefde (Ef1:6 TE). Het werkwoord ‘begenadigd’ is het Gr. charitoo, dat ‘charmant, bevallig, aangenaam gemaakt’ betekent. Het komt van charis, d.i. ‘genade’ met de klank van ‘blijdschap, vreugde, genot, charme’. Dat woord komt op zijn beurt van chairo, dat ‘zich verheugen, blij zijn’ betekent. We mogen beseffen dat God blij is met ons, dat wij aangenaam zijn voor Hem; Hij kan genieten van ons. ‘In Hem’ (d.i. in Jezus Christus de Geliefde), doordat wij verbonden zijn met Hem! Precies daardoor hebben wij het voorrecht van aanbidding, dat God welgevallig is. Wanneer wij verzoend zijn met God (het brandofferaltaar), hebben wij meteen vrijmoedigheid om te gaan tot het reukofferaltaar en God te aanbid196


den. Nu reeds mogen wij als priesters naderen voor zijn troon. De hoornen spreken, zoals wij bij het brandofferaltaar gezien hebben, van kracht. De hoornen van het brandofferaltaar spreken van het feit dat de Heer Jezus mensen kan behouden. De hoornen van het reukofferaltaar spreken van het feit dat wij door de Heer Jezus aangenaam gemaakt zijn voor God en wij daardoor als priesters mogen staan voor Gods aangezicht. Het heilig reukwerk Het heilig reukwerk bestond uit vier bestanddelen (Ex30:34-35): de drie specerijen balsemhars, cistushars en galbanum, en zuivere wierook; van alles moest eenzelfde hoeveelheid genomen worden. Er werd ook zout door gemengd. Het resultaat was een klomp reukwerk. Het lijkt mij vrij speculatief om veel geestelijke betekenis te geven aan elk van de ingrediënten. Twee van de vier ingrediënten komen alleen hier maar voor in de Bijbel, en er zijn dus geen teksten aan te halen om te vergelijken. Ik zal u doorgeven wat mensen hierbij wel voorgesteld hebben, maar nogmaals, het is slechts een suggestie. Misschien kan het feit dat er vier ingrediënten zijn, verwijzen naar de vier Evangeliën waarin de Heer Jezus Christus op vier manieren wordt voorgesteld. De onderverdeling in twee groepen kan wijzen op zijn menselijke kant en zijn Goddelijke kant. De menselijke kant wordt dan aangeduid door de drie specerijen (Mt, Mc en Lc), terwijl de wierook verwijst naar zijn Goddelijke kant (Jh). Balsemhars Balsemhars (mirresap, SV; druipende hars, NBG) is een zoete hars, vloeiend uit scherpe insnijdingen in de bast van de kleine storaxboom. De smaak van mirre wordt gekenmerkt als bitter, brandend en scherp. De geur ervan is een zoete, ietwat kruidige balsemgeur. Men moet enkele weken wachten voor het geoogst kan worden. Mogelijk gaat het hier om vanzelf gevloeide wierook (zonder insnijdingen), wat dan zou betekenen dat het een uiterst zeldzame en zeer kostbare mirresoort zou zijn. In het leven van de Heer Jezus komen we het tegen als geschenk van de wijzen (Mt2:11); als zalvingsmiddel (Lc7:26-50; Jh26:6-13); vermengd met wijn bij zijn kruisiging waar deze combinatie een verdovend en pijnstillend 197


effect zou hebben (Mc15:23), en ten slotte als specerij om Hem mee te zalven na zijn sterven (Lc23:56; Jh19:39). Uitleggers denken hierbij aan het lijden van Jezus waarvan de ware diepte enkel door God gepeild kan worden. Inderdaad is het steeds geassocieerd met zijn lijden en sterven. Wanneer Hij gezalfd wordt door Maria, volgt daarop het verraad door Judas. Na het bezoek van de wijzen volgt de vlucht naar Egypte waar de Heer Jezus als pasgeboren kind al vervolgd wordt. Dit kan verbonden worden met Jezus als de verworpen Koning van de Joden. Er wordt ook gedacht aan de genegenheid van Christus voor God, tot in de dood. Cistushars Cistushars (oniche, SV; onyx, NBG) is een specerij die alleen hier in de Bijbel wordt genoemd. Het is afkomstig van de schelp van een weekdier of een soort krab uit de Rode Zee, en het komt vrij door de schelp te persen. Bij verbranding geeft het een zoete geur. Uitleggers spreken hierbij over Christus als geperst in de dood en citeren teksten over de golven van God die over Hem zijn heen gegaan (2Sm22:5; Ps42:8; 88:8). Het proces en het resultaat van het persen van Christus bracht een liefelijke geur voor God teweeg. Galbanum Galbanum (galban, SV) is ook een specerij en komt eveneens alleen hier voor. Het is een gomhars, afkomstig van de Syrische venkel, een kruidige bergheester, dat een melkachtig sap afscheidt met een geur van balsem,. Het heeft een onaangename geur en een bittere smaak, maar vermengt zich goed met andere specerijen. Volgens uitleggers spreekt het van kracht; ze citeren daarbij 2Ko2:15,16: een geur ten dode of ten leven. Wierook Wierook is een geurig witte hars, afkomstig van een Arabische boomsoort. Deze witte siroop komt uit een inkerving (het kan ook op natuurlijke wijze) en vloeit er in de nacht uit. Het hars is eerst vloeibaar en droogt later op tot 198


heldere, harde druppels. Het kan pas twee maanden later geoogst worden. Het is niet zeker of deze boomsoort (Boswellia) ooit in Israël zelf gegroeid heeft. In het leven van Jezus komen we wierook tegen als een van de geschenken van de wijzen (Mt2:11). Uitleggers denken bij de wierook aan zijn reinheid en absolute toewijding aan God als volmaakte Mens op aarde, trouw tot in de dood. Bijna alle uitleggers zijn het erover eens dat de verschillende bestanddelen van het reukwerk wijzen op de verschillende bijzondere eigenschappen, volmaaktheden van de Heer Jezus. Het lijkt mij niet noodzakelijk om aan elk bestanddeel een eigenschap van de Heer Jezus te koppelen. De idee is, naar mijn mening, dat God wil aangeven dat alle eigenschappen van de Heer Jezus kostbaar zijn voor Hem; het zijn voortreffelijkheden, net zoals elk bestanddeel reeds bijzonder is op zichzelf. Samen vormden ze het reukwerk, zoals alle voortreffelijkheden van de Heer Jezus samen Hem tot die uiterst bijzondere Persoon maken. Ik opperde een vergelijking met de vier Evangeliën omdat de Heer Jezus daarin op verschillende wijzen wordt voorgesteld: resp. de Koning, de Dienstknecht, de Mensenzoon en de Zoon van God. In elke afzonderlijke openbaring van zijn Persoon (elk Evangelie afzonderlijk) ontdekken we voortreffelijkheden van Hem. In de viervoudige openbaring van zijn Persoon (de vier Evangeliën samen) ontdekken we een volmaakte harmonie in zijn voortreffelijkheden en vinden we ze verenigd in Hem. Zout Bij de vier bestanddelen moest nog zout gevoegd worden. Zout staat erom bekend in de Bijbel dat het voor duurzaamheid zorgt. Het is bederfwerend. In Lv2:13 wordt zout verbonden met het verbond van God. We lezen dan ook over een zoutverbond in Nm18:19 en 2Kr13:5. Daar staat bij dat het ‘eeuwigdurend’ is; het is blijvend. De vier bestanddelen van het reukwerk spreken van de bijzondere eigenschappen, voortreffelijkheden, de heerlijkheid van de Heer Jezus. Voor altijd en eeuwig (het zout) blijft het reukwerk van zijn persoon voor het aangezicht van de Vader. De Vader zal altijd genieten van zijn Zoon. 199


Voorschriften omtrent het reukwerk Het lijkt mij leerzaam om te kijken naar wat er verder over het reukwerk geschreven staat (Ex30:35-38). Er worden aanwijzingen gegeven omtrent het reukwerk omdat het zuiver en heilig moet zijn. Het is allerheiligst. Ten eerste moest een deel van het reukwerk fijn gewreven worden en gelegd worden in de ontmoetingstent op de plaats waar God en Mozes elkaar zouden ontmoeten. Dit fijn wrijven bestond in het afschuren van wat schilfers reukwerk van het blok dat bereid was. Het gevolg hiervan was dat er een sterkere reuk vrijkwam. Er werd dus een strooisel van reukwerk gelegd, geen klomp. Dit strooisel was veel fijner en daardoor was er een gedetailleerdere kijk op het reukwerk mogelijk. Het is alsof God elk detail van de Heer Jezus wil zien omdat elke eigenschap van Hem afzonderlijk meer dan de moeite waard is. Ten tweede was er van elk bestanddeel een gelijke hoeveelheid. We moeten evenwichtig naar de Heer Jezus kijken en het ene kenmerk van zijn Persoon niet benadrukken ten koste van het andere. Hij is zowel liefdevol als rechtvaardig; Hij is vergevingsgezind, maar evenzeer rechtvaardig in zijn oordeel; Hij is onze vriend, maar evenzeer onze Heer, enz. Wanneer wij het ene kenmerk hoger achten dan het andere, dan doen wij Hem geen recht. Ook in onze aanbidding, denk ik, is het van belang om de Heer Jezus evenwichtig aan God te presenteren. Hij is onze liefdevolle vriend die vergevingsgezind is; Hij is ook de rechtvaardige Rechter die veroordeelt wat niet goed is in ons leven. Dit evenwicht zal toenemen naarmate wij Hem beter leren kennen. Ten derde was dit reukwerk alleen voor God bestemd; het mocht niet nagemaakt worden voor de mens. Onze aanbidding komt enkel aan God toe. Denken we misschien wel eens dat wij het maar weer goed gedaan hebben? Als de zondagmorgensamenkomst goed was, wekken we dan de indruk dat het aan onze inzet en kwaliteiten gelegen heeft? Dan stelen wij Gods eer! Luther zei: ‘Aan Gods zegen is alles gelegen.’ Ten vierde was alleen het voorgeschreven reukwerk toegelaten (Ex30:9). Het is de Heer Jezus die voorgesteld wordt in het reukwerk. Onze gaven, ons werk, onze vruchten vormen niet het onderwerp van aanbidding, hoe mooi dat alles ook mag zijn. Misschien hebben we wel eens de neiging om aan God te vertellen dat we toch veel voor Hem doen en offers voor Hem brengen, 200


alsof Hij dat zou vergeten (zie Hb6:10). Deze dingen vormen, hoe goed ze ook mogen zijn, geen onderwerp van onze aanbidding. Ten vijfde mocht er geen vreemd vuur gebruikt worden (Lv10:1). Het vuur kwam van het brandofferaltaar (Lv16:12-13), dat zo mooi spreekt over het offerwerk van de Heer Jezus Christus. Alleen op grond daarvan mogen wij met vrijmoedigheid reukwerk (aanbidding en lofprijs) offeren. Er is geen ander buiten de Heer Jezus die ons deze gezegende positie schenkt. Er is ook niets in onszelf dat ons dit voorrecht geeft, en ook de schoonheid van onze muziek of woorden niet, alsof het ‘goed genoeg’ zou zijn voor God. Enkel op grond van het werk van de Heer Jezus Christus. Ten zesde mochten er geen brandoffers, graanoffers (spijsoffer) of wijnoffers (drankoffer) op het gouden altaar gebracht worden (Ex30:9). Bij het reukofferaltaar gaat het om een reukoffer waarbij wij in het bijzonder gezien worden als priesters. Het reukofferaltaar nodigt dan ook uit om die bevoorrechte plaats in te nemen om God te aanbidden, en niet met andere dingen bezig te zijn (zelfs niet met geestelijke dingen, hoe bijzonder die ook zijn). Ten zevende valt het mij op dat er veel inspanning geleverd werd voor het reukwerk. Het wordt gemaakt zoals een reukwerker het maakt. Zoals ik reeds aangaf vroeg het winnen van de bestanddelen van het reukwerk heel wat tijd. Schelpen van een weekdier moesten gezocht of opgevist worden. De uitdrukking ‘zuivere’ wierook slaat mogelijk op vanzelf uit de boom gevloeide wierook, wat het zeer zeldzaam maakte en men moest er dus goed naar zoeken. Als wij goed reukwerk willen leveren aan God, dan zullen wij ons intens moeten onderhouden met de Persoon van de Heer Jezus Christus. Aanbidding ontstaat in en spruit voort uit het hart, maar daarvoor moet het hart wel gevoed worden met de Persoon van de Heer Jezus Christus. Het reukofferaltaar en het allerheiligste In Hb9:4 wordt mogelijk het reukofferaltaar beschreven als horend bij het allerheiligste: ‘met een gouden reukofferaltaar’ (NBG). Het kan daar echter ook om een wierookvat gaan dat dan pas later kennelijk een plaats gekregen heeft in het allerheiligste. Als het wel over het reukofferaltaar gaat, dan moeten we dit zo begrijpen: het reukofferaltaar hoorde bij het allerheiligste, maar het stond daar niet per se in (let op het verschil met de bewoording in vs2: 201


‘waarin’, NBG). Dit geef dan de nauwe verbondenheid aan tussen het reukofferaltaar en de plaats waar God woonde in het allerheiligste. Het reukofferaltaar hoorde dan eigenlijk meer in het allerheiligste, terwijl het stond in het heilige. Men mocht trouwens niet dagelijks in het allerheiligste komen terwijl er wel dagelijks reukwerk geofferd moest worden op het reukofferaltaar. In 1Kn6:22 wordt het reukofferaltaar ook gezien als horend bij het allerheiligste, daar de achterzaal genoemd. In Lv16:12 lezen we bovendien nog dat de hogepriester op de Grote Verzoendag kolen van het reukofferaltaar moest nemen, daar reukwerk (zoals van het reukofferaltaar) bij moest doen en dat in het allerheiligste moest brengen. Mogelijk is Hb9:4 precies daarop een zinspeling. Hoe het ook zij, duidelijk is dat het reukofferaltaar onmiddellijk verbonden is met het allerheiligste, de plaats waar God woonde. Daarom wordt het ook beschreven als staande voor de ark met het verzoendeksel, ‘in de nabijheid van de Heer’ (NBV), ‘voor het aangezicht des Heren’ (NBG) (Ex30:36; Lv4:7,18). In het zonet aangehaalde Lv16:12 wordt het reukofferaltaar eenvoudigweg aangeduid als ‘het altaar voor het aangezicht des Heren’ (NBG, SV). Ook in het boek Openbaring wordt het gouden altaar, dit is het reukofferaltaar, vlak voor God en voor zijn troon gezien (Op9:13). Daar is geen sprake van een voorhangsel en dan blijkt het reukofferaltaar vlak bij de troon van God (en dus ook bij God zelf) te horen. We zien het beeld van Christus onze hogepriester die als middelaar voor de troon van God staat (Hb2:17; 4:14). Het reukofferaltaar stond dus vlak vóór het voorhangsel, zodat de geur van het reukwerk dat erop gebracht werd als het ware rechtstreeks naar het allerheiligste ging; ook het heilige werd vanzelfsprekend vervuld met de geur van het reukwerk. We kunnen hieraan de volgende twee gedachten verbinden. Het reukwerk is voor God Ten eerste is het reukwerk voor God. Het wordt aan Hem aangeboden. Aanbidden en lof offeren kan op elke tijdstip van de dag en overal. Wanneer de Samaritaanse vrouw in Jh4:20 de discussie met de Heer Jezus opent over het ware aanbidden, antwoordt Hij eenvoudigweg dat de plaats er niet toe doet (vs21). Aanbidding gebeurt in geest en waarheid (vs23-24), waar iemand zich ook bevindt. 202


Het is een geestelijke zaak; de vorm doet er niet zozeer toe. Het is echter wel opvallend in de Bijbel dat mensen die aanbidden daarbij vaak ook een houding van aanbidding aannemen (zie bijv. Ne8:6; Op4:9-11; 5:8-9,14). Het ‘in waarheid’ betekent dat de praktijk van ons leven in overeenstemming moet zijn met de aanbidding. We kunnen niet het ene moment aanbidden en het volgende volop in de zonde leven. Hb10:22 geeft ons een aanwijzing: ‘Laten we God dan naderen met een oprecht hart en een vast geloof, nu ons hart gereinigd is, wij van een slecht geweten bevrijd zijn en ons lichaam met zuiver water is gewassen.’ Wij hebben een gereinigd hart dat vrij is van een slecht geweten. Principieel is ons geweten vrij van hoe we voor onze bekering geleefd hebben, maar praktisch gezien betekent het dat we nu ook niet meer volgens die oude levensstijl leven. Dat moeten we elke dag opnieuw waarmaken. Denk aan wat we bij het brandofferaltaar geleerd hebben. ‘Ons lichaam gewassen met rein water’ duidt op een reine levenswandel (vgl. 1Ko6:9-11; Ef5:26). De priesters werden gewassen bij hun priesterwijding, maar daarna moesten ze zich telkens weer wassen bij het wasvat. Denk aan wat we bij het wasvat geleerd hebben. Samengevat geldt dat onze praktische levensstijl in overeenstemming moet zijn met onze christelijke positie, waarin wij God kunnen aanbidden. Oprechte aanbidding en een reine wandel gaan hand in hand. Als aanbidden een opvoeren van een show is die we loskoppelen van de praktijk van ons leven, dan is het mis. Mag ik in sommige gevallen het woord ‘schijnheilig’ gebruiken? Het zijn niet de mooie klanken van de muziek, niet de vloeiende woorden noch de lichaamshouding die aanbidding waarachtig maken, hoewel ze er natuurlijk wel mogen zijn. Wat aanbidding waarachtig maakt, is de houding van ons hart, zichtbaar gemaakt door de praktijk van elke dag, getuigend van een relatie met de Heer Jezus Christus. God zoekt zulke aanbidders, bij wie de aanbidding niet mooi oogt vanbuiten, maar werkelijk mooi is vanbinnen. Aanbidding leeft in het hart. Laten we, ter verduidelijking, nog maar eens denken aan de priesters. Ze moesten langs het brandofferaltaar en het wasvat. Dan moesten ze binnengaan in het heilige, en komen in het licht van de kandelaar. Zo moeten ook wij behouden zijn en in de praktijk onze behoudenis uitwerken (Fp2:12), zeg maar er handen en voeten aan geven. Wij zijn gerechtvaardigd, maar moeten 203


in de praktijk ook als rechtvaardigen leven. Wij staan rein voor God, maar moeten in de praktijk werk maken van praktische reiniging door belijdenis (1Jh1:9). We zijn kinderen van het licht en moeten dan ook in het licht wandelen (Ef5:8). Wanneer wij oprecht willen aanbidden, dan moeten we ook onze relaties met onze broeders en zusters in ere houden. We kunnen niet met een broeder of zuster op voet van oorlog leven en tegelijkertijd onze gemeenschappelijke Vader aanbidden. God houdt rekening met hoe wij met anderen omgaan (Mt6:14-15). Aanbidding is weliswaar iets tussen God en de aanbidder, maar is niet totaal los te zien van onze relatie met andere aanbidders. Johannes stelt het heel scherp: ‘Wie zegt in het licht te zijn maar zijn broeder of zuster haat, bevindt zich nog altijd in de duisternis. Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val, maar wie de ander haat, bevindt zich in de duisternis’ (1Jh2:9-11a). Het is hier niet de vraag of iemand wedergeboren is of niet, daar gaat het hier niet om. Waar het om gaat is of wij in de praktijk in het licht leven en niet in de duisternis. Johannes neemt onze houding tegenover andere gelovigen hiervoor als een maatstaf. Ook de relatie met onze partner moeten we in dit opzicht beschouwen. Wanneer die niet goed is worden onze gebeden belemmerd (1Pt3:7), en ook onze aanbidding. ‘Wanneer je dus je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je broeder of zuster je iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen’ (Mt5:23-24). Dit is klare taal, doen maar! Of aanbidding nu midden in de gemeente plaatsvindt of terwijl u alleen bent tijdens uw stille tijd, aanbidding gebeurt aan de voeten van de Heer Jezus, zoals de genezen melaatse Samaritaan in Lc17:11-19 besefte. Hij verheerlijkte en eerde God (vs15,18), door de Heer Jezus. Hij was op weg naar de tempel, maar hij besefte opeens dat hij bij Jezus moest zijn. Zo is dat ook voor ons. De plaats waar wij ons bevinden is van ondergeschikt belang; het punt is dat wij bij Jezus moeten zijn, in relatie met Hem. De priesters mogen meegenieten Ten tweede mogen de priesters in het heilige meegenieten van het reukwerk. Hieraan moeten ze ook hebben gedacht bij het brengen van het reukwerk: 204


dit reukwerk is iets speciaals voor God en ik mag ervan meegenieten. En ook de andere priesters die in het heilige kwamen konden meegenieten van de geur die in het heilige hing. Zo hoort onze aanbidding, door zang of gebed of woord, allereerst voor God te zijn, terwijl tegelijkertijd ook onze broeders en zusters erin kunnen delen. Door het uitspreken van hun ‘amen’ scharen zij zich dan bij de aanbidding en lofzegging. De gemeente hoort een plaats te zijn waar de geur van Christus hangt en wij ons samen kunnen verlustigen in zijn Persoon. Hoe helpt u mee om de aangename geur van de kennis van Christus in de gemeente te verspreiden (vgl. 2Ko2:14)? Zo kunnen wij samen met de Vader genieten van wie de Zoon is, ons verheugen in Hem, zijn voortreffelijkheden benoemen, Hem verkondigen. Terwijl we bij het brandofferaltaar denken aan wat Hij voor ons gedaan heeft, denken we bij het reukofferaltaar aan wie Hij is: zijn persoon, zijn heerlijkheden, zijn voortreffelijkheden, al het goede dat Hij is. Wij zullen tot in alle eeuwigheden mogen meegenieten van dit reukwerk, want de Heer Jezus wil dat wij zullen zijn waar Hij is om zijn heerlijkheid te aanschouwen (Jh17:24). Hoe gezegend! Hoe geniet u nu al mee van dit reukwerk? Met andere woorden, hoe aanschouwt u nu al de heerlijkheid van de Heer Jezus Christus? Het offeren van reukwerk Het reukofferaltaar diende om reukwerk op te offeren, zeg maar ‘aan te bieden aan God’. Dat is de centrale idee: geven aan God. Reukwerk offeren betekent voor ons: aan de Vader vertellen en tonen wat we in zijn geliefde Zoon, de Heer Jezus, gezien hebben en bewonderen, door woorden en daden. Dat wat wij van de Heer Jezus gezien hebben in het licht, dat wat wij van Hem gesmaakt hebben in het brood, vertellen we aan God. We zeggen en tonen wie Hij is en wat Hij voor ons betekent. Dit gaat boven elk ander werk! Het is het hoogste wat een mens kan doen. Met woorden: aanbidding en lofzegging ‘Laten wij dan door Hem voortdurend een lofoffer brengen aan God, dat is de vrucht van de lippen die zijn naam belijden’ (Hb13:15 TE). Het lofoffer 205


dat wij aan God brengen, heeft als onderwerp de naam van de Heer Jezus, de Heer Jezus zelf. Het gaat over zijn Persoon en zijn kenmerken. Het reukwerk wordt dan ook in verbinding gebracht met gebed (Ps141:2; Op5:8; vgl. Lc1:10). Het brengen van reukwerk is dan: in het gebed spreken over de Heer Jezus en over hoe kostbaar wij Hem vinden. ‘Onze aanbidding bestaat in het laten opstijgen naar God de lieflijke reuk van Hem, die al zijn welbehagen is, in al wat Hij is geweest, in wat Hij is en wat Hij zal zijn voor Hem en voor ons’ (M.J. Koechlin). Dit kan vanzelfsprekend ook in de vorm van liederen, poëzie en dergelijke. We moeten beseffen dat er in onszelf niets is dat aangenaam kan zijn voor God. Daarom brengen wij in aanbidding of lofzegging de geur van Christus aan God. God vindt zijn vreugde in Hem. Als we oprecht willen aanbidden, dan moeten we onszelf klein achten en Hem groot maken. We zien in Op5:8 hoe de oudsten daar optreden als priesters. De lier (harp of citer, NBG, SV) is het instrument van lofprijs en aanbidding (Ps33:2; 43:4; 71:22; 98:5). De gouden schalen doen denken aan de schalen die gebruikt werden in de tabernakel door de dienstdoende priesters. De gebeden die zij dragen in de gouden schalen, moeten we daarom dus ook als priesterlijk van aard beschouwen, zeg maar aanbiddend/lofbrengend (zoals het lied dat de oudsten zingen een waar aanbiddingslied is dat gaat over het Lam). Aanbidding is op God en de Heer Jezus gericht, niet op ons! Het gaat om Hen, niet om ons. Het is voor Hen, niet voor ons. Het reukofferaltaar is hoger dan dat het breed is, het wijst als het ware naar boven. Het reukofferaltaar leert ons om lof en aanbidding te offeren. In ware aanbidding is er alleen maar aandacht voor God en de Heer Jezus Christus, en helemaal geen aandacht voor onszelf (Ps115:1). Bij aanbidding gaat het zelfs niet zozeer over wat Hij voor ons verworven heeft, maar veeleer over wie Hij voor ons is. Zoals wij zingen in een lied: ‘Ik wil terug naar het hart van aanbidding, en dat gaat het om U, om U alleen, Jezus’ (Opw. 548). In het boek Openbaring komen we veel aanbidding tegen en telkens is die gericht op God en/of op het Lam (zie Op4:8,11; 5:9-10,12,13; 7:10,12). Ja, ook de aanduiding van de Heer Jezus 206


als het Lam hoort, tot in alle eeuwigheid, bij onze aanbidding. M.J. Koechlin schrijft in dit verband: ‘De aanbidding bestaat niet zonder de herinnering aan het lijden van Hem, die aan het kruis genageld is en zonder de beschouwing van de volmaaktheden van het slachtoffer.’ Aanbidding is bij ons, in de praktijk, vaak afhankelijk van hoe wij ons voelen. Weten we ons gezegend en geleid door God, dan is er meer dankzegging, lofbetuiging en aanbidding. Voelen we ons echter wat minder, hebben we het moeilijk of kennen we tegenslagen, dan gaan we vaak minder en moeilijker aanbidden. Dan hebben we veeleer de neiging om te vragen en te smeken – wat op zich niet verkeerd is (zie Fp4:6), en soms zelfs te klagen of te mopperen – waar we veel minder recht toe hebben. Bij aanbidding spelen onze noden, onze verlangens en dergelijke eigenlijk geen rol. Aanbidding hoort daar wezenlijk niet van afhankelijk te zijn. Het zijn God en de Heer Jezus Christus die het onderwerp zijn van aanbidding, en Hij is de Onveranderlijke die steeds onze aanbidding waard is om wie Hij is en om wat Hij gedaan heeft, hoe het ook met ons gesteld is. Toegegeven: dat klinkt meer utopisch dan praktisch haalbaar, en toch… Durft u uw bidden eerlijk onder de loep te nemen? Waar begint u mee? Waaruit bestaat het grootste deel van uw gebed: vragen of geven? Wanneer de Heer Jezus zijn discipelen leert bidden, vestigt Hij de aandacht allereerst op de dingen van de Vader en Hij sluit af met een opsomming over de Vader (Mt6:9-13). Wanneer wij nog veel te weinig aandacht hebben voor aanbidding en lofprijzing en ons gebed hoofdzakelijk bestaat uit vragen, dan zijn wij kinderlijk in onze gebeden. Een kind vraagt veel en geeft weinig. Hoe ouder het wordt, hoe meer het ook gaat geven. Zo is het ook met ons bidden. Hoe volwassener wij worden (geestelijk groeien), hoe meer ons gebed een gebed van geven (aanbidding en lofzegging) zal worden in plaats van vragen. ‘De aanbidding is in zeker opzicht het omgekeerde van het gebed. Door het gebed richten we ons tot God om te vragen. Terwijl we in de aanbidding iets komen brengen’ (M.J. Koechlin). Vragen mag en voorbede is zeer goed, laat dat duidelijk zijn. Maar aanbidding en lofzegging mogen niet minder op het gebedslijstje voorkomen. ‘Wie lof offert, eert Mij,’ zegt Ps50:23 (NBG). Geestelijk volwassen gelovigen 207


hebben geleerd dat het allereerst om de eer van God gaat; ze hebben het verlangen om Hem te eren. Het offeren van lof en het aanbidden van God is voor hen dan ook van cruciaal belang geworden, een hoofdbestanddeel in hun relatie met God. Hoe geeft u gestalte aan het aanbidden van God? ‘Laat mijn gebed voor U zijn als reukwerk’ (Ps141:2). Met daden Aanbidding bestaat echter niet alleen uit woorden, maar ook, misschien wel hoofdzakelijk, in daden. De mooiste aanbidding is, denk ik, daar waar wij ons beijveren om meer gelijkvormig te worden aan de Heer Jezus Christus. Daardoor tonen wij hoeveel wij Hem waarderen omdat wij Hem zo prachtig vinden en volkomen op Hem willen gaan lijken. Als er meer en meer van de Heer Jezus gezien mag worden in ons praktisch leven van alledag, in allerlei situaties en omstandigheden, dan leven wij aanbiddend, God welgevallig en Hem erend! In Jh12:1-11 zien we hoe Maria nardusolie met de waarde van ongeveer een jaarloon over de voeten van de Heer Jezus uitgiet (lees ook Mt26:6-13 en Mc14:3-9). We kunnen in dit gebeuren veel leren over aanbidding. Het eren van Jezus is belangrijk voor haar. Het is haar om Hem te doen. Ze weet zelf ook wel dat ze de nardusolie had kunnen verkopen en daarmee een goed werk had kunnen doen. Wat een les voor ons! Er is zo veel werk te doen in de gemeente en daarbuiten dat het gevaar bestaat dat we niet meer toekomen aan aanbidding. We lijken zo vaak op Marta die altijd maar in de weer is en niet weet wat eerst te doen. Marta is alweer bezig met het bedienen aan de tafel (vgl. Lc10:40). Maar Maria beseft dat het eren van haar Heer het belangrijkste is wat ze kan doen voor Hem. Ze is, voor alles en iedereen, op Hem gericht. Maria vraagt niets, ze geeft. Alle mensen die aan tafel zitten spreken, behalve Maria. Zij is bezig haar Heer te eren. Marcus vermeldt dat de kruik met nardusolie gebroken wordt. Het is allemaal voor Hem, niets wordt gespaard, niets wordt aan anderen gegeven. Aanbidding is voor Hem alleen. Toch staat hier ook vermeld dat de geur zich verspreidt door het hele huis. Iedereen kan meegenieten, maar jammer genoeg blijken de leerlingen dat 208


niet te doen. Ze zijn zo bezig met zichzelf of met goed werk dat gedaan had kunnen worden, dat ze niet zien wat dit voor de Heer Jezus betekent. Het ergst van allemaal is Judas, die in feite klaagt omdat hij niets kan stelen van wat de olie zou hebben opgebracht. Mogen we er ons hart toch voor behoeden om iets dat aan de Heer Jezus toekomt voor onszelf te willen hebben. Bij Judas was het geld, bij ons is het misschien wel eens een beetje eer? ‘Hem, zeg ik, zij de heerlijkheid in de gemeente, door Christus Jezus, in alle geslachten, tot alle eeuwigheid. Amen’ (Ef3:21). Het reukofferaltaar en de tafel van de toonbroden In het heilige stonden twee voorwerpen waarop iets lag. Op het reukofferaltaar lag reukwerk, op de tafel lagen de toonbroden. Bij de tafel ging het bij uitstek om wat wij van God ontvangen hebben. Bij het reukofferaltaar gaat het daarentegen om wat wij geven aan God. De uitdrukking ‘voor de Heer’ komt bijzonder vaak voor in de Thora, de eerste vijf boeken van de Bijbel, namelijk 136 keer in de NBG vertaling. Bij de aanbiddingen in het boek Openbaring vinden wij een vergelijkbaar ‘voor God’. Het gevaar bestaat, vooral bij aanbidding door middel van zang en muziek, dat wij aanbidden om onszelf goed te voelen. We gaan naar een ‘praiseavond’ en keren tevreden terug, want we voelen ons goed. We hebben weer eens uit volle borst kunnen zingen. Het was gezellig en de sfeer was goed. De muziek was prachtig en opzwepend, dragend. We kwamen in een ‘roes van aanbidding’. Op zich denk ik dat dat wel mag, de priesters mogen immers meegenieten van het reukwerk. Maar laten we er toch op bedacht zijn dat het in de eerste plaats voor God is, zodat Hij er blij mee kan zijn.

209

210

11 Het allerheiligste met het voorhangsel (Ex26:31-35; 36:35-36)

Het allerheiligste was de tweede en achterste ruimte van de overdekte woning en werd door het voorhangsel gescheiden van het heilige. De lengte van de overdekte woning was in totaal 30 el (15 meter), de breedte was 10 el (5 meter), de hoogte was eveneens 10 el. Het voorhangsel werd op 20 el (10 meter) van de ingang gehangen, en dus op 10 el (5 meter) van de achterwand. Het heilige vormde zo een balk van 20 x 10 x 10 el. Het allerheiligste vormde een kubus van 10 x 10 x 10 el. Het voorhangsel (Ex26:31-35; 36:35-36) bestond uit dezelfde kleuren als de twee andere ‘deuren’: blauwpurper (= hemelsblauw), roodpurper (= purper), scharlaken (= rood) en getwijnd fijn linnen (= wit). Er waren echter ook cherubs op geweven. Het hing door middel van gouden haken aan vier pilaren van acaciahout, overtrokken met goud, die in vier zilveren voetstukken stonden. Het allerheiligste Het allerheiligste vormde een kubus van 10 x 10 x 10 el. Veel uitleggers spreken daarom over de volmaakte ruimte. Het allerheiligste in de tempel van Salomo was groter, 20 el lang, breed en hoog, maar had ook de vorm van een kubus (1Kn6:20). Ook van het nieuwe Jeruzalem wordt gezegd dat het een kubusvorm heeft (Op21:16). Het nieuwe Jeruzalem is de woonplaats van God (Op21:2-3), zoals eens het allerheiligste dat was. Bij het neerdalen van het nieuwe Jeruzalem (vs2) klinkt de roep: ‘Gods woonplaats is onder de mensen, Hij zal bij hen wonen’ (vs3). Ik heb eerder reeds aangegeven dat het nieuwe Jeruzalem de gemeente in haar verheerlijkte toestand voorstelt. Ik denk dat het allerheiligste ons, in type, twee zaken laat zien. Ten eerste laat het iets zien over de principiële positie die elke gelovige in 211


relatie met God inneemt. We hebben eerder immers de planken die de wanden vormen van het heiligdom vergeleken met de individuele gelovigen die samen de gemeente vormen. De gemeente is de plaats waar God woont door zijn Geest (Ef2:22); ze wordt ‘woonplaats van God’ genoemd (1Pt2:5). Ten tweede laat het ons vooruitzien naar de heerlijke toekomst die ons te wachten staat. Het laat ons iets zien van de verwerkelijking van het nieuwe Jeruzalem waar wij ook lichamelijk verheerlijkt zullen zijn, tot volmaaktheid zullen zijn gebracht. Dan is het niet langer alleen principieel maar ook praktisch werkelijkheid geworden. Deze twee punten zullen doorklinken in dit hoofdstuk en het volgende. Voetstukken van zilver Alle voetstukken van het allerheiligste waren van zilver, ook die van het voorhangsel. Dit betekent dat er geen koper meer aanwezig was in het allerheiligste, enkel goud en zilver. Goud spreekt van God, zilver spreekt van verzoening, terwijl koper spreekt van oordeel. De idee van oordeel is hier dus totaal weg. Er wordt niet meer gedacht aan zonden en ongerechtigheden (negatief), alleen nog aan verzoend zijn (positief). We zijn verzoend met God en dat is hier de hoofdgedachte. Er is geen oordeel meer. Wij zijn in die verhouding met God gebracht door het werk van de Heer Jezus Christus. ‘Wie zal Gods uitverkorenen aanklagen? God zelf spreekt hen vrij’ (Rm8:33, vgl. vs1). God ziet ons nu door het werk van de Heer Jezus Christus vrij van schuld. ‘Des te zekerder is het dus dat wij, nu we door zijn bloed zijn vrijgesproken, dankzij Hem zullen worden gered en niet veroordeeld’ (Rm5:9). Hij heeft alles betaald en vereffend. We zijn van een enorme schuld verlost. Maar dat niet alleen. ‘Wij zijn dus als rechtvaardigen aangenomen op grond van ons geloof en leven in vrede met God, door onze Heer Jezus Christus’ (Rm5:1). We zijn niet alleen van onze schuld verlost, we hebben nog veel meer ontvangen door het werk van de Heer Jezus Christus. Zijn rechtvaardigheid is de onze geworden (2Ko5:21) en wij hebben volmaakte vrede met God. Wij zijn verzoend met God! Geen oordeel meer, maar zegen en heerlijkheid (Rm8:30). Dit is principieel de positie waarin wij geplaatst zijn. De praktische verwerkelijking hiervan komt wanneer onze pelgrimstocht op deze aarde ten einde is en wij verlost worden van ons sterfelijk lichaam (Rm8:23). 212

11 Het allerheiligste met het voorhangsel

Wanneer wij kijken naar de praktijk van ons leven, zien wij onszelf vaak niet zo. Dan zien we onvolmaaktheden, struikelen en zonden. Dan zien we onze oude natuur en ons zondig vlees. Die moeten we erkennen en belijden. Maar we mogen onszelf door de grote genade van God in de Heer Jezus Christus ook bezien door de ogen van God. We mogen zien hoe wij ‘in Christus’ voor Hem staan. ‘Daarom ook is iemand die één met Christus is, een nieuwe schepping’ (2Ko5:17). God ziet ‘het oude’ van ons niet meer aan, maar ‘het nieuwe’ van ons. Dat leren we uit Rm5:12-21. De betekenis van dat gedeelte is dat wij niet meer als zondaars verbonden zijn met de in zonde gevallen Adam, maar als rechtvaardigen met Christus de Rechtvaardige (vs19!). We mogen God recht in de ogen zien en met vrijmoedigheid, zonder enige angst voor het oordeel van God, in zijn nabijheid komen. Die vrijmoedigheid is het gevolg van de principiële positie die wij in Christus voor God innemen. Praktisch gezien kunnen er natuurlijk verhinderingen zijn die eerst opgeruimd moeten worden. Wanneer die verhinderingen er niet (meer) zijn, dan hebben wij objectief (los van onze gevoelens) vrijmoedig toegang tot God op grond van het volbrachte werk van de Heer Jezus Christus. In het allerheiligste gaat het erom hoe wij ‘in Christus’ voor God staan, nu principieel en later ook volledig verwerkelijkt. Dit is ‘door God’, omdat Hij ons zo voor Zich wilde plaatsen (1Ko1:30; 2Ko5:18), ‘heilig en onberispelijk voor zijn aangezicht’ (Ef1:4). Wij zijn aangenomen als zonen door Jezus Christus naar het welbehagen van zijn wil (vs5). Wat is dit toch wonderbaarlijk! Principieel horen wij dus reeds bij de nieuwe schepping. Wij hebben de eerstelingen van de Geest (Rm8:23 TE; NBV en NBG vertalen hier verkeerd), wat betekent dat wij de eerste vruchten zijn van het herscheppend werk van de Geest. Toch zuchten wij nog, omdat wij geestelijk gezien wel een nieuwe schepping zijn maar ons lichaam nog tot de oude schepping behoort. Daarom is er nog een verwachting gekoppeld aan het zoonschap en dat is de verlossing van ons lichaam. Die komt bij de opname van de gemeente waarbij alle gelovigen in verheerlijkte toestand gebracht zullen worden. Dan zullen wij ons verheerlijkt lichaam, het opstandingslichaam, ontvangen (1Ko15:35-54; Fp3:21) en dan wordt wat wij principieel reeds zijn ook lichamelijk werkelijkheid. 213


Leest u maar eens aandachtig de volgende verzen en laat ze tot u doordringen: ‘Maar omdat God zo barmhartig is, omdat de liefde die Hij voor ons heeft opgevat zo groot is, heeft Hij ons, die dood waren door onze zonden, samen met Christus levend gemaakt. Ook u bent nu door zijn genade gered. Hij heeft ons samen met Hem uit de dood opgewekt en ons een plaats gegeven in de hemelsferen, in Christus Jezus. Zo zal Hij, in de eeuwen die komen, laten zien hoe overweldigend rijk zijn genade is, hoe goed Hij voor ons is door Christus Jezus. Door zijn genade bent u nu immers gered, dankzij uw geloof. Maar dat dankt u niet aan uzelf; het is een geschenk van God en geen gevolg van uw daden, dus niemand kan zich erop laten voorstaan. Want Hij heeft ons gemaakt tot wat wij nu zijn: in Christus Jezus geschapen om de weg te gaan van de goede daden die God mogelijk heeft gemaakt’ (Ef2:4-10). Vullen deze verzen u niet met dank en aanbidding? Wanden van hout, bekleed met goud Het bovenstaande zien we nog eens geïllustreerd in de wanden van het allerheiligste. De wanden zijn dezelfde als in het heilige, maar het lijkt mij nuttig om hier nog eens op een andere manier te illustreren wat we gezien hebben in hoofdstuk 7. De centrale idee van wat we in het bovenstaande gezien hebben, en in de wanden zoals besproken in hoofdstuk 7, is dat wij ‘in Christus’ zijn. Wij zijn gerechtvaardigd, geheiligd en verheerlijkt. Laten we eens kijken waar het hout vandaan kwam en waar het uiteindelijk terechtkwam om dit alles te illustreren. Het hout komt van de accaciaboom die in dorre woestijnstreken groeit. Acacia is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende bomen en struiken die in droge en halfdroge streken groeien. Het accaciahout dat bij de tabernakel gebruikt werd, is hoogst waarschijnlijk van de Acacia raddiana. Deze bomen hebben diepe wortels waardoor ze kunnen overleven en zijn dus stevig in de aarde geplant. In tijden van grote droogte laat de boom zijn bladeren vallen en staat hij er kaal en doods bij. De Israëlieten moesten deze bomen gaan kappen en bewerken tot ze planken hadden die geschikt waren bij de bouw van het heiligdom. Die planken werden overtrokken met goud en in de zilveren voetstukken geplaatst. Van de boom in de wildernis was dan niets meer te zien. 214


Dit is een mooi beeld van wat er gebeurt met de mens die meegebouwd wordt in de gemeente. Vroeger was hij in de doodse, dorre woestijn die deze wereld is. Zijn wortels zaten diep vast in de wereld. Door het werk van de Heer Jezus wordt hij echter verwijderd uit de doodse woestijn waarin hij is. De Heer Jezus begint zijn werk met hem. Hij overtrekt hem met goud, geeft hem de goddelijke natuur en het nieuwe leven. Hij wordt geplaatst op zilveren voetstukken, verzoend met God. Hij wordt verbonden met andere gelovigen in de gemeente, het huis van God. Van de mens die verloren stond in deze woestijnwereld is niets meer te zien. Hij heeft een totaal nieuwe positie, een nieuwe functie en een nieuwe bestemming gekregen. Wanneer we de planken in het heiligdom bekijken, dan zien we niet meer de wilde acacia in de woestijn maar een met goud beklede plank! Ziet u wat de Heer Jezus met u gedaan heeft! ‘Want wij zijn zijn maaksel, geschapen in Christus Jezus’ (Ef2:10a TE). Het oude is voorbij, God heeft een nieuwe schepping geschapen. Mooi is de volgorde die we nu zien! Van een wilde acacia in de woestijn, zoals wij vroeger waren voor wij God kenden; tot een plank in het heiligdom, zoals wij nu een onderdeel zijn van het huis van God, de gemeente, nu nog op aarde; met de hoop en het vooruitzicht dat wij onderdeel zullen zijn van het nieuwe Jeruzalem, de gemeente in haar verheerlijkte toestand voor altijd en eeuwig. Ik heb eerder Ef2:4-10 aangehaald. De verzen 4-10a laten ons zien wat de Heer Jezus Christus voor en met ons gedaan heeft. De verzen ervoor (vs13) geven een schildering van hoe wij daarvoor waren: ‘U was dood door de misstappen en zonden waarmee u de weg ging van de god van deze wereld, de heerser over de machten in de lucht, de geest die nu werkzaam is in hen die God ongehoorzaam zijn. Net als zij lieten ook wij allen ons eens beheersen door onze wereldse begeerten, wij volgden alle zelfzuchtige verlangens en gedachten die in ons opkwamen en stonden van nature bloot aan Gods toorn, net als ieder ander.’ De verzen 1-3 spreken als het ware over die wilde acaciaboom, terwijl de verzen 4-10a dan spreken over ons als planken in de tabernakel. De Heer Jezus Christus heeft ons van een acaciaboom gemaakt tot een plank in zijn woning. 215


En dan is er nog de laatste zin van vers 10: ‘(…) om de weg te gaan van de goede daden die God mogelijk heeft gemaakt.’ Dat is onze levenspraktijk! Nu de Heer Jezus ons totaal veranderd heeft, hoort er ook een totaal andere levenswandel bij ons zichtbaar te zijn. Niet meer, om bij het beeld te blijven, de praktijk die hoort bij de acaciaboom, maar de praktijk die hoort bij een plank in de tabernakel. Waarin verschilt uw levenswandel als plank van uw levenswandel toen u nog een acaciaboom was? Is er in uw levenswandel soms nog veel zichtbaar van de acaciaboom? Hoe beijvert u zich om steeds meer de plank te laten zien in de praktijk van elke dag? Het voorhangsel tussen het heilige en het allerheiligste (Ex26:31-35; 36:35-36) Het Hebr. woord dat gebruikt wordt voor het voorhangsel is paroketh en het betekent ‘van elkaar scheiden’. Het komt van perek, dat ‘hardheid, strengheid, wreedheid’ betekent. Door het voorhangsel werden het heilige en het allerheiligste van elkaar gescheiden. Het voorhangsel wordt ook het ‘voorhangsel ter bedekking’ genoemd omdat het de ark met het verzoendeksel onttrok aan het oog (Ex35:12; 40:21). Ook bij het vervoeren van de ark werd het voorhangsel over de ark gedaan. Het allerheiligste was een afgesloten plaats, ontoegankelijk. Er gold een streng verbod, ook de cherubs op het voorhangsel maakten dat duidelijk. Zij zijn onder de engelen de bijzonder krachtigen, die waken over de heiligheid van God. Ze bewaken ook de plaatsen die God voor zondaars afsluit (zie bijv. Gn3:24). Zo ook hier bij het allerheiligste. De afbeeldingen van de cherubs maakten aan de priesters duidelijk dat ze hier niet binnen mochten. Zo is het ongeveer vijftien eeuwen lang geweest. In al die eeuwen en nergens in het Oude Testament vinden we een belofte dat het allerheiligste ooit open zou zijn voor alle priestergelovigen. Het voorhangsel, de tweede voorhang (Hb9:3), spreekt van het lichaam van Jezus (Hb10:19). We merken hier op dat eenvoudigweg de naam ‘Jezus’ gebruikt wordt, zonder enige aanduiding zoals ‘Christus’ of ‘Heer’. Dit is zijn naam als de nederige Mens die op aarde gehoorzaam geweest is tot de dood, waarbij Hij Zichzelf offerde en zijn bloed gaf. Deze volmaakte Mens heeft tijdens zijn leven op aarde (Hb2:7; 5:7) getoond hoe gesloten het voorhang216


sel wel was. Door het zien van Hem blijkt bovenmate duidelijk dat niemand in staat is of gerechtigd is om het allerheiligste binnen te gaan. Zijn leven op aarde was het voorhangsel dat aangaf: niemand is waardig om in de nabijheid van God te verkeren. Maar de hogepriester mocht als uitzondering wel éénmaal per jaar binnen het voorhangsel komen met bloed en reukwerk; dit was op de Grote Verzoendag (Lv16). Dit toont aan op welk wijze het strenge ‘verboden toegang’ tenietgedaan zou worden. Het offer van Jezus opende de weg tot het allerheiligste, ‘door het bloed van Jezus’ (Hb10:19). De weg naar het allerheiligste is open door het volmaakte offer, welriekend en bevredigend voor God. Zijn leven op aarde heeft laten zien hoe onwaardig de natuurlijke mens is om tot God te naderen. Nog steeds staat dit getuigenis! Niemand is van nature waardig om tot God te naderen, maar dankzij het kruis, dankzij het bloed mogen wij binnengaan. Op grond van zijn eigen bloed is Christus het heiligdom binnengegaan (Hb9:12), en ook wij mogen, in navolging van Hem, door middel van zijn bloed binnengaan. Hoewel het voorhangsel, naar Hb10:19, spreekt van het lichaam van Jezus, moeten we toch bedenken dat de eerste kleur die genoemd wordt bij de beschrijving van het voorhangsel ‘blauwpurper’ (hemelsblauw) is. Het blauw wijst ons, zoals steeds, op de Hemelse. De Hemelse moest Mens worden (vgl. Fp2:7; 1Ti3:16; Hb2:14; 1Jh4:2), zijn leven geven voor ons, om ons te kunnen brengen tot de troon van God. Door zijn volbrachte werk op aarde is voor ons de weg door het voorhangsel heen open. Zonder de menswording van de Zoon zou de weg door het hemelse voorhangsel immers gesloten gebleven zijn. Hij was en is volwaardig God en volwaardig Mens. Zijn menswording was absoluut noodzakelijk. Hij moest mens worden om ons zondenprobleem te kunnen oplossen. En omdat Hij ook God de Zoon was, is zijn offer meer dan afdoende. Zijn bloed, het bloed van de Hemelse die mens werd, heeft de nieuwe en levende weg door het voorhangsel heen tot stand gebracht. Dat bloed heeft ook ons gereinigd waardoor wij kunnen en mogen binnengaan in het heiligdom. Jezus is ons als voorloper voorgegaan door het voorhangsel tot in het heiligdom (Hb6:19-20). Hij is de voorloper en wij mogen Hem volgen. Het 217


voorhangsel is niet langer een belemmering. Zoals de hogepriester op de Grote Verzoendag het voorhangsel opzij mocht schuiven en naar binnen mocht gaan, zo mogen wij dat nu ook. Niet slechts éénmaal in het jaar, maar voortdurend. De verzen 19 en 20 van Hb10 vormen het hart van de Hebreeënbrief. Ze zijn als het ware de climax waar alles naartoe gewerkt heeft. Terwijl het allerheiligste altijd al een afgesloten plaats is geweest, wordt hier gesproken over een open allerheiligste waarbij de oproep klinkt om daar binnen te gaan. De ongelofelijke boodschap van de Hebreeënbrief is, dat het hemelse heiligdom opengesteld is voor de gelovigen door de Persoon en het werk van Jezus Christus. Het is geen aards heiligdom waarvan het allerheiligste opengesteld is, maar een hemels (Hb9:11vv.; zie verder). Hoe kunnen we dit praktisch invullen en waarmaken? Hierover heb ik eigenlijk al geschreven in het vorige hoofdstuk, waar het ging over het reukofferaltaar en aanbidding. We hebben daar gezien dat het reukwerk eigenlijk bij het allerheiligste behoorde en niet zozeer in het heilige. We kunnen het zo zien: in het heilige (hoofdstuk 8 en 9) gaat het erom de Heer Jezus te zien en ons met Hem te voeden. Hiervoor houden we ons bezig met de hemelse dingen, Jezus Christus in de hemel, de gemeente als een hemels volk, de geestelijke zegeningen voor de gelovigen, de heerlijkheid van God en de Heer Jezus, het ontdekken van Gods gedachten en toekomst, enz. Deze dingen dienen tot onze opbouw en om ons te helpen om als hemelse mensen te leven op aarde. In het allerheiligste houden we ons bezig met dezelfde hemelse dingen, maar nu dienen ze tot het bereiden van reukwerk tot aanbidding (hoofdstuk 10; vgl. Hb13:15). Ik citeer hier W.J. Ouweneel uit Wij zien zijn heerlijkheid – deel II’: ‘Wij verkeren “in het heiligdom” wanneer wij in de Geest ons in de tegenwoordigheid van God weten en daar vol liefde en vertrouwen genieten van zijn gemeenschap in Christus, doordat wij met Hem de “liefelijke reuk” van de Persoon van Christus delen. Verkeren in het heiligdom is de hoogste gemeenschap, hoogste kennis, hoogste vreugde, hoogste aanbidding.’ Het scheuren van het voorhangsel Het voorhangsel in de tempel van Herodes scheurde van boven naar beneden op het moment dat de Heer Jezus stierf (Mt27:50-51). Het was toen het ne218


gende uur (vs45; 15.00 uur volgens onze uurrekening). Dat is precies hetzelfde uur waarop het pascha werd geslacht door de Israëlieten, daar aangeduid met ‘in de avondschemer’ (Ex12:6). ‘In de avondschemer’ is lett. ‘tussen twee avonden’ (SV) en dit was voor de Joden het negende uur. Het is ook hetzelfde moment als waarop het dagelijks avondoffer werd bereid. In Ex29:39 staat dezelfde tijdsaanduiding, nl. ‘in de avondschemering’ (NBG) of ‘tussen twee avonden’ (SV). Dit betekent bovendien dat er zeer veel mensen aanwezig waren in de tempel op het moment dat de Heer Jezus stierf en het voorhangsel scheurde. Wat een indruk moet dat gemaakt hebben: de verboden plaats was opeens open. Het mag wel duidelijk zijn dat het scheuren van het voorhangsel Gods werk was (Mt27:51). Volgens de Talmoed hingen er in de tempel in die tijd zelfs twee voorhangsels. Ze waren elk 18 meter lang, 9 meter breed en een handpalm dik. Volgens de Joodse overleveringen zouden er driehonderd priesters nodig geweest zijn om ze op te hangen. Dit toont aan dat God het voorhangsel scheurde, een mens zou het niet kunnen. Maar nog veel sprekender is het feit dat het voorhangsel van boven naar beneden scheurde. God zelf scheurde het voorhangsel. Er is een populaire uitleg over het scheuren van het voorhangsel die stelt dat het scheuren van het voorhangsel een aanwijzing van God is dat de weg naar het allerheiligste nu wel open is. Dat laatste is natuurlijk een heerlijke waarheid (zie boven), maar of het scheuren van het voorhangsel hier een rechtstreekse openbaring van is, is toch maar de vraag. Mijns inziens is dit namelijk niet zo. Laten we het gebeuren maar eens aandachtig bekijken en lezen wat de Hebreeënbrief precies zegt over het gesloten voorhangsel. Ik wil beginnen met op te merken dat de Hebreeënbrief een uitlegging is van wat typologisch in de tabernakel opgesloten ligt, niet in de tempel van Herodes die er was in de tijd van Jezus en daarna tot 70 na Chr. (het jaar waarin Titus Jeruzalem veroverde en de tempel met de grond gelijk maakte met uitzondering van de klaagmuur). Met betrekking tot de tabernakel is er nergens sprake van het scheuren van het voorhangsel. Integendeel, in de Hebreeënbrief vinden we het voorhangsel op zijn plaats, ongescheurd (6:19; 10:20). Het is dus kunstmatig om de heerlijke waarheid dat de weg naar het 219


heiligdom open is door het voorhangsel heen, zoals Hb10:19-20 verklaart, te zien in het scheuren van het voorhangsel in de tempel van Herodes. Toen dat voorhangsel scheurde, werd niet een heerlijke waarheid duidelijk, maar een ontnuchterende waarheid. Het allerheiligste bleek namelijk zo leeg te zijn als maar kon. De ark met het verzoendeksel stond daar niet, de heerlijkheid van de Heer was daar al evenmin (Ez10:18). Het was letterlijk een lege doos. Dat is nu precies wat God wilde laten zien. Het bestel onder de Mozaïsche wet was voorbij. God had ermee afgedaan. Dat bestel had aangetoond dat de wet slechts in staat was om aan te tonen hoe onwaardig wij zijn. Want wij kunnen Gods wetten niet volbrengen (lees Rm7). Het voorhangsel is in al die tijd gesloten gebleven. Het scheuren van het voorhangsel geeft dus aan dat het oude bestel met een gesloten voorhangsel afgedaan heeft. Er is een nieuw bestel gekomen door de Heer Jezus Christus met een open (niet gescheurd) voorhangsel (Hb8:1-10:18). Dit zien we bevestigd in Hb9:8: ‘Hiermee maakt de Geest duidelijk dat de weg naar het hemelse heiligdom niet zichtbaar is zolang de eerste tent nog dienst doet.’ In dit vers slaat de ‘eerste tent’ op het oude, aardse bestel met zijn eredienst. Daartegenover staat nu een nieuw bestel met een hemels heiligdom (Hb10:15-16). Hb8 spreekt over het nieuwe verbond (vs13), Hb9 over het nieuwe offer en het nieuwe (hemels) heiligdom en Hb10 over de nieuwe aanbidders. Het scheuren van het voorhangsel maakt dus duidelijk dat het oude bestel voorbij is; er is daar geen weg voorbij het voorhangsel tot God omdat God daar niet is. Tegelijkertijd wijst het erop dat daarbuiten, op Golgota, de weg tot God te vinden is. Daar is Iemand, de Heer Jezus Christus, die een nieuw bestel maakt waarin wel een weg is tot God. Een weg tot voorbij het voorhangsel. Hoe zijn wij niet gezegend dat wij mogen leven onder dit nieuw bestel. Na al deze heerlijke waarheden volgt in de Hebreeënbrief een praktisch gedeelte (10:23-13:25). Jezus heeft ons ingevoerd in het heiligdom, en nu moeten wij leven op aarde vanuit dit heiligdom. Ik heb in hoofdstuk 7 reeds geschreven: ‘Het christelijk leven is een leven met de blik in de hemel en de voeten op de aarde.’ Nu we doorgegaan zijn tot in het allerheiligste geldt dit des te meer. Ik heb daar verwezen naar Hb11:1, dat staat in dit praktische gedeelte van de Hebreeënbrief. Het gaat in dit gedeelte over leven op grond van geloof 220


met volharding, ondanks beproevingen, om een praktische heilige en zuivere wandel te vertonen op deze aarde. Dit is van groot belang omdat het noodzakelijk is voor onze praktische aanbidding, zodat wij kunnen toegaan met een ‘waarachtig hart’ (Hb10:22). De praktijk van ons leven moet overeenstemmen met de principiële positie die wij voor God hebben. Hoe brengt u de praktijk van uw leven steeds in overeenstemming met uw positie? Hoe biedt u weerstand tegen alles wat u kan weerhouden van een waarachtig hart? De pilaren van het voorhangsel Er waren vier pilaren waaraan het voorhangsel hing door middel van gouden haken. Een interessante verwijzing hierbij is 1Ko1:30: ‘Maar uit Hem is het, dat gij in Christus Jezus zijt, die ons van God is geworden: wijsheid, rechtvaardigheid, heiliging en verlossing’ (NBG). Hier worden vier zaken genoemd die betrekking hebben op het volbrachte werk van de Heer Jezus Christus. Door dat werk zijn wij nu ‘in Christus’, wat we mooi geïllustreerd hebben gezien in de planken, die samen de wanden vormen. We hebben eerder in dit hoofdstuk met betrekking tot het voorhangsel overdacht dat de Hemelse Mens moest worden om ons te redden en ons bij God te brengen. Deze vier zaken hebben daarop betrekking. Ze zijn onlosmakelijk verbonden met zijn Persoon en werk. Ze wijzen ons nogmaals heel bijzonder op de missie van de Gezondene van de Vader ten behoeve van ons. Wijsheid: Hij heeft het middel en de weg gevonden om het grote heilsplan van God, wat eruit bestaat om de mens te redden, tot uitvoer te brengen. Door mens te worden en zijn leven voor ons te geven, terwijl Hij al onze zonden op Zich nam, slaagde Hij erin om ons de weg tot behoudenis aan te reiken. Rechtvaardigheid: Hij is de Rechtvaardige die er door zijn volbrachte werk voor gezorgd heeft dat wij rechtvaardig staan voor God op een rechtvaardige grondslag doordat aan al Gods rechtvaardige eisen is voldaan. Heiliging: Hij is de Heilige Gods die ons geheiligd heeft voor God en het mogelijk gemaakt heeft dat wij de goddelijke natuur ontvangen waardoor wij als wedergeboren mensen met Gods wezen van heiligheid in overeenstemming zijn gebracht. Verlossing: Hijzelf is de hoge Prijs die betaald moest worden om al het bovenstaande mogelijk te maken. 221

222

12 De ark van het verbond met het verzoendeksel (Ex25:10-22; 37:1-9)

De ark van het verbond met het verzoendeksel (‘verzoeningsplaat’, NBV) bevond zich in het allerheiligste. De ark was gemaakt van acaciahout, zowel vanbinnen als vanbuiten overtrokken met zuiver goud en met een gouden omlijsting rondom. Hij was 2,5 el lang (1,25 cm), 1,5 el (75 cm) breed en 1,5 el hoog. Hij had vier voetstukken. Vier gouden ringen, aan elke zijwand twee, dienden om de twee draagstokken door te steken. Deze moesten altijd in de ringen blijven. Het is niet helemaal duidelijk aan welke zijden de draagstokken bevestigd waren, de lengtezijden of de breedtezijden. 1Kr5:9 lijken te suggereren dat ze aan de breedtezijden bevestigd waren. In de ark lagen de twee stenen platen, hier ‘de getuigenis’ (NBG; ‘verbondstekst’, NBV) genoemd. Verder lag er in de ark ook nog een gouden kruik met manna en de staf van Aäron die gebloeid had, zo lezen we in Hb9:4. Daar worden de twee stenen platen ‘de tafelen des verbonds’ (NBG; ‘platen met de verbondstekst’, NBV) genoemd. Het verzoendeksel dat op de ark lag was van zuiver goud. Het was 2,5 el lang en 1,5 el breed, precies gelijk aan de ark. Aan de beide einden van het verzoendeksel waren twee cherubs, ook van louter goud, die er één geheel mee vormden. De twee vleugels van de cherubs waren naar boven toe uitgespreid en zo bedekten ze het verzoendeksel. Hun gezichten waren naar elkaar gericht en naar het verzoendeksel. De ark van het verbond De ark van het verbond was een houten kist, vanbinnen en vanbuiten met zuiver goud bedekt. Het was het grootste en kostbaarste van de voorwerpen in de eigenlijke woning. Het is ook het eerste voorwerp dat genoemd wordt in 223


de beschrijving van de tabernakel. Deze kenmerken wijzen erop dat we hier met het meest bijzondere voorwerp te maken hebben. Opmerkelijk is ook dat de draagstokken steeds in de ringen moesten blijven zitten, en er niet uit gehaald mochten worden, zodat er nooit mensenhanden aan de ark kwamen. Bij andere voorwerpen lezen we ook over draagstokken, maar nooit over het bevel dat die steeds moesten blijven zitten. We bevinden ons nu in het allerheiligste en daar staat dan ook het meest heilige voorwerp; het functioneert immers als de troon en de woonplaats van God. Het is vanzelfsprekend dat we hier opnieuw een beeld krijgen van de Heer Jezus Christus, de Zoon van God. Het hout spreekt opnieuw van Hem als de volmaakte Mens (acaciahout wordt in de Septuaginta altijd vertaald als ‘onvergankelijk hout’), terwijl het goud Hem als waarachtig God laat zien. Het is opnieuw een verwijzing naar het mysterie van de menswording van de Zoon. Ook de drie voorwerpen die in de ark lagen wijzen op Hem, zoals we zullen zien. Ze spreken mijns inziens van drie eigenschappen van zijn Persoon. De ark met het verzoendeksel stond in het allerheiligste. In het vorige hoofdstuk hebben we aandacht gehad voor het huis zelf, dat zijn wij. Nu willen we onze aandacht richten op de Eigenaar van dat huis, dat is Hij, Christus de Zoon. ‘Christus echter is trouw als Zoon die over dat huis is aangesteld. Wij vormen dat huis, mits we trots en zonder schroom vasthouden aan datgene waarop wij hopen‘ (Hb3:6). De voorwerpen in de ark In de ark vinden we drie voorwerpen terug: de twee stenen platen met de wet, een kruik met manna en de staf van Aäron die gebloeid heeft (Hb9:4). Hoewel er verschillende toepassingen gemaakt kunnen worden, geef ik er de voorkeur aan om deze voorwerpen te bezien als eigenschappen van de Persoon van de Heer Jezus Christus. De drie eigenschappen sluiten heel nauw bij elkaar aan. Het gaat eigenlijk over drie aspecten van zijn nauwe verbondenheid (relatie) met God. De twee stenen platen met de wet De twee stenen platen bevatten Gods wet, uitgedrukt in de Tien Geboden, als een grondwet. Dat toont ons een eerste eigenschap van de Heer Jezus Christus. 224

12 De ark van het verbond met het verzoendeksel

Hij is de enige die aan al de wetten van God volledig voldaan heeft. Van Hem staat profetisch geschreven: ‘Ik heb lust om uw wil te doen, mijn God, uw wet is in mijn binnenste’ (Ps40:9 NBG). Hij is geboren onder de wet (Gl4:4) en heeft er volledig aan gehoorzaamd. Hij is de volmaakt Gehoorzame aan God. Het kwam bij Hem niet op om ook maar één keer ongehoorzaam te zijn aan God of zijn geboden. Gehoorzaam zijn aan God betekende voor Hem zelfs dat Hij de vloek van de wet, hoewel die vloek op Hemzelf niet was (!), op Zich moest nemen (Gl3:13). Hij moest aan het kruis hangen. Ook dat was de wil van God voor Hem, zoals alles wat Hij deed naar de wil van God was (vgl. Jh5:30). En ook daarin was Hij opnieuw gehoorzaam. We kunnen iets proeven van de pijn die het Hem gekost heeft in de zweetdruppels, bloeddruppels en tranen die Hij vergoot in de hof van Getsemane. En tegelijkertijd zien we zijn volmaakte gehoorzaamheid in zijn woorden: ‘(…) niet mijn wil, maar uw wil geschiede’ (Lc22:42). Wat een verschil zien we hier met het volk Israël. Ze hadden de geboden van God nog maar net ontvangen (Ex20-23), en enkele dagen daarna waren ze al meteen ongehoorzaam aan het eerste gebod doordat ze een gouden kalf maakten (Ex32). Maar ook wij zijn geen haar beter. Is het bij ons ook niet zo dat we soms van de ene ongehoorzaamheid alweer in de andere vallen? Tegenover de ongehoorzaamheid van alle mensen staat het volmaakt gehoorzame leven van de Heer Jezus Christus. God verlangt dat wij meer en meer worden als zijn Zoon. Laten wij daarom de wil van God zoeken en er dan ook gehoorzaam aan zijn (Ko1:9; Hb13:21). De kruik met manna Bij het manna dat in de ark lag (Ex16:33,34) wordt vaak verwezen naar Gods voorzienigheid en trouwe zorg. Het geldt dan als een kostbare herinnering aan Gods trouw (Ex16:32). Dit is natuurlijk waar, maar we kunnen er eveneens opnieuw een eigenschap van de Heer Jezus in herkennen. Het manna was voedsel. Er is er slechts Eén geweest wiens voedsel God zelf was. Hij leefde niet alleen voor God, Hij voedde Zich met God. Hij kon, om het zo te zeggen, niet leven zonder in relatie met zijn Vader te zijn. Hij zei: ‘De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van 225


God’ (Mt4:4). Hij leefde vanuit God. Zijn leven werd volledig bepaald door zijn relatie met God. ‘Mijn voedsel is: de wil doen van Hem die Mij gezonden heeft en zijn werk voltooien’ (Jh4:34). Zo noodzakelijk als voedsel is voor het lichaam, zo noodzakelijk was het voor Hem om te leven in relatie met God. Deze gedachtegang hebben we bij de bespreking van het manna als voedsel in hoofdstuk 9 uitgewerkt. Ook in dit opzicht is Hij het grote en volmaakte voorbeeld; wij mogen van Hem leren. Mag het zo zijn, dat wij het leven in en vanuit onze relatie met God steeds meer als broodnodig zullen ervaren voor ons dagelijks leven, en dat we in alle aspecten van ons leven ons doen en laten erdoor zullen laten bepalen! De amandelstaf van Aäron die gebloeid had Over het bloeien van de staf van Aäron lezen we in Nm17. De bloeiende staf van Aäron toonde aan dat hij de uitverkoren hogepriester was. Christus is de hogepriester naar de ordening van Melchisedek tot in alle eeuwigheid (Hb7:17, 23-25). Zijn priesterschap wordt in verbinding gebracht met zijn onvergankelijk leven (vs16). Veelal wordt hieraan gedacht bij de staf in de ark. Daarnaast kunnen we echter opnieuw denken aan het leven van de Heer Jezus op aarde. De amandelboom bloeit het eerst van alle bomen na de doodse winter en spreekt van het ware leven (zie hoofdstuk 8). Jh17:3 geeft een prachtige omschrijving van dit ware leven: ‘Het eeuwig leven, dat is dat zij U kennen, de enige ware God, en Hem die U gezonden hebt, Jezus Christus.’ Het Gr. woord voor ‘kennen’ dat hier gebruikt wordt, is ginoosko. Het is ook Joods idioom voor geslachtelijke gemeenschap van een man en zijn vrouw. In Gn4:1 lezen we: ‘Adam had gemeenschap met Eva’. Letterlijk staat daar: ‘Adam kende Eva’ (zie SV). Het gaat dus om een intieme relatie waarin zij verbonden waren. Ook in Jh17:3 geldt de gedachte van een uiterst nauwe verbondenheid waarbij beiden elkaar door en door kennen. Het eeuwig leven is het leven in een continue, uiterst nauwe relatie met God. De Heer Jezus had dit leven en leefde dat ook uit op aarde! Zijn doen en laten werd dan ook volledig bepaald door die relatie met God. Vanzelfsprekend zullen wij dit pas ten volle genieten in de eeuwigheid. Maar Hij staat er garant voor dat wij het leven bezitten. Zijn pleitwerk dient ertoe om dat ware leven te laten openbloeien (zoals de staf van 226


Aäron bloeide) tot het in volle bloei zal komen wanneer wij bij Hem zullen zijn. Hij is het leven, heeft het leven en kan het leven geven. Voor ons geldt dat wij het ware leven ontvangen hebben doordat wij in relatie met God gebracht zijn. Het is zaak om die relatie te verdiepen, zodat ook bij ons elk aspect van ons leven doordrongen wordt van onze relatie met God. Dan wordt die relatie, het ware leven, zichtbaar in onze handel en wandel. De namen van de ark De ark wordt met verschillende namen aangeduid. Bij elk van deze namen kunnen we denken aan de Heer Jezus Christus. Alles wat in deze namen duidelijk wordt met betrekking tot God kan in feite rechtstreeks toegepast worden op de Heer Jezus Christus. De ark met de verbondstekst De ark wordt allereerst de ark met de verbondstekst genoemd. Deze uitdrukking komen we voornamelijk tegen in het boek Exodus (o.a. 25:22; 26:33,34; 30:6,26; enz.). Verder ook in Nm4:5; 7:89 en Jz4:16). Deze uitdrukking verwijst naar de twee stenen platen met daarop de wet (de Tien Geboden) die in de ark werden bewaard. Ze vormen het getuigenis van Gods rechtvaardige regels. Dit getuigenis werd bewaard in de ark. Ook nu is er nog steeds geen jota of tittel van de wet vervallen (Mt5:18), want de wet is heilig, rechtvaardig en goed (Rm7:12). Hoewel wij niet onder de wet zijn, is gehoorzaamheid aan God ook een geldig, noodzakelijk principe voor ons. De ark van het verbond Deze uitdrukking vinden we in verschillende varianten terug: ark van het verbond (Jz3:6,8,14; 4:9; 6:6; Hb9:4); ark van het verbond met de Heer (o.a. Nm10:33; 14:44; Dt10:8; enz.); ark van het verbond met God (o.a. Re20:27; 1Sm4:4; enz.); ark van het verbond met de heer (Dt31:26; Jz3:3); ark van het verbond met de Heer van de hele aarde (Jz3:11); de ark die het verbond bevat dat de heer met de Israëlieten heeft gesloten (2Kr6:11). De stenen platen vormden de basis van het verbond dat God met het volk Israël gesloten heeft. Het teken van het verbond werd bewaard in de ark. 227


De ark van de Heer Ook hier vinden we enkele variaties op de uitdrukking: ark van de Heer (o.a. Jz4:11; 1Sm4:6; 2Sm6:9; enz.); ark van de Heer (d.i. Jahweh), de Heer (d.i. Adonai) van de hele aarde (Jz3:13); ark van de Heer, uw God (Jz4:5); ark van God de Heer (d.i. Jahweh) (1Kn2:26); ark van de Heer, de God van Israël (1Kr15:12,14). Telkens wordt hier de naam Jahweh gebruikt. Dit is Gods naam als de Verbondsgod en hij duidt zijn tegenwoordigheid aan bij de ark. De ark van God Ook deze benaming van de ark kent enkele variaties: ark van God (o.a. 1Sm3:3; 2Sm6:2; 1Kr13:5,7; 2Kr1:4; enz.); ark van de God van Israël (1Sm5:7,8,10,11; 6:3); ark van onze God (1Kr13:3); ark van God, de Heer, die op de cherubs troont, de ark waarover de naam is uitgeroepen (1Kr13:6). Deze benaming is meer algemeen. Hij duidt op de verhevenheid van God, Hij de allerhoogste, ver verheven boven de mensen. De heilige ark Deze benaming van de ark vinden we in 2Kr35:3. Hier ligt de nadruk op de heiligheid van de ark die als enig voorwerp in het allerheiligste stond. Het benadrukt dat het hier om een allerheiligst voorwerp gaat, dat enkel en alleen toegewijd was aan God, aangezien het de plaats was waar God troonde. De ark van uw sterkte Deze benaming vinden we twee keer terug in de Bijbel, nl. in 2Kr6:41 en Ps132:8. De ark gold als symbool van de aanwezigheid van God en hij werd vaak meegenomen op veldtochten tegen vijanden. Deze naam drukt dus Gods almacht uit. Het verzoendeksel Het verzoendeksel had twee functies. Ten eerste was het de troon van God. Ten tweede was het de plaats waar verzoening gedaan werd voor het volk door de hogepriester.

228


De troon van God Het verzoendeksel was de troon van God. De aanduiding ‘troon van God’ staat in verbinding met zijn regeringswegen met het volk van God. God zetelde daar als Koning en als Rechter. In het Oude Testament hoorden deze twee functies immers bij elkaar. We zien dit bijvoorbeeld bij Salomo, die zowel koning was als rechter. Denk maar aan de rechtspraak die hij voerde tussen de twee vrouwen die twistten om een kind. Het kind van een van de vrouwen was dood, ze ruilde het kind met het levende kind van de andere vrouw. Ze kwamen met deze zaak bij koning Salomo die de rechtspraak moest uitoefenen (1Kn3:16-28). Hetzelfde zien we eigenlijk ook al bij Mozes, hoewel hij geen koning was, maar wel de leider van het volk. Hij leidde het volk en oefende eveneens de rechtspraak uit (Ex12:13-17). God sprak zijn bevelen, inzettingen en verordeningen tot Mozes vanaf zijn troon op het verzoendeksel. Onder het verzoendeksel lagen de twee stenen platen die getuigden van de rechtvaardigheid van God in zijn voorschriften en geboden. God oefende vanaf die plaats ook rechtspraak uit (bijv. Lv10:1-3; Nm12 en 16). God is heilig en rechtvaardig. Eigenlijk kon Gods troon niet onder het volk zijn. Het volk als geheel was zondig en elke mens van dat volk deed zonden. Er was niemand die in staat was om volgens Gods wet te wandelen. Dankzij de individuele offers (verzoening voor een persoon) en het gebeuren op de Grote Verzoendag (verzoening voor het volk) kon God zijn liefde en genade echter ook de vrije loop laten. Deze offers op zichzelf waren niet afdoende (Hb10:11) en precies hierin zien we Gods grote genade en verlangen om onder de mensen te blijven. Door de verdraagzaamheid van God voldeden deze offers als een noodoplossing (Rm3:25b) totdat het ware Offer de volledige oplossing bracht. Hij, de Heer Jezus Christus, is geopenbaard opdat Hij de zonden zou wegnemen (1Jh3:5). God handelde dus ook toen reeds in genade. De troon is dan ook een genadetroon. De genadetroon Het Hebr. woord voor verzoendeksel is kapporeth en komt van kaphar dat ‘goed maken, verzoening doen’ betekent. De grondbetekenis van verzoenen is ‘bedekken’. Het woord wordt dan ook vertaald met ‘bestrijken’. Zo vinden we het in Gn6:14 bij de ark van Noach. De ark werd volledig, vanbinnen en 229


vanbuiten, bestreken met pek. Het gevolg daarvan was dat er van het hout niets meer te zien was, enkel het pek werd gezien. Het Gr. hilasterion is in de Septuaginta de vertaling van het Hebr. kapporeth, verzoendeksel. Het Gr. woord komt in de grondtekst voor in Rm3:25 en Hb9:5. ‘Hem (Christus Jezus) heeft God gesteld tot een genadetroon door het geloof, in zijn bloed’ (Rm3:25a TE). De functie van het verzoendeksel wordt hier toegepast op de Heer Jezus Christus. Het Gr. werkwoord draagt in zich de klank van ‘gunstig stemmen, tevredengesteld worden, genadig gestemd zijn’. De twee stenen platen, die mensen aanklagen, werden door het verzoendeksel bedekt. Gods regels konden alleen maar schuldig verklaren (Rm3:19-24). De stenen platen waren echter volledig onzichtbaar. De ark bewaarde ze (Gods wet blijft), maar het verzoendeksel verborg ze. De wet kon ons alleen maar veroordelen, omdat wij er nooit aan konden voldoen. De wet is bedekt, het verzoendeksel met het bloed is zichtbaar. Zonder het verzoendeksel zou er meteen oordeel van God moeten volgen. Leest u maar het gebeuren in 1Sm6 (vs19!). Zo belangrijk is het verzoendeksel, dat een rechtvaardig God erdoor met genade kan tronen. Zowel gerechtigheid als liefde horen bij zijn troon (Sp16:12; 20:28). Het bloed zorgde ervoor dat aan de eisen van Gods troon voldaan werd. Zo krijgen we een prachtige schildering van de persoon en het werk van de Heer Jezus Christus. Hij heeft aan al de eisen van Gods wet voldaan. Daardoor krijgt de genade haar vrije loop en kan er verzoening zijn tussen ons en God. Christus die in zijn leven de wet gehoorzaamde (Hb10:7) en de eis van de wet op Zich nam (onze straf, de doodstraf, droeg) in zijn dood, werd de genadetroon voor ieder die gelooft. ‘De wet is door Mozes gegeven; de genade en de waarheid is door Jezus Christus geworden’ (Jh1:17 TE). Hij is het middel tot verzoening (1Jh2:2; 4:10). Het kruis heeft aan al de eisen van Gods gerechtigheid voldaan. Wanneer de zondaar komt en zich schuldig erkent, kan de genade van God Hem rechtvaardigen. Daar op Golgota is alles vereffend: God is verheerlijkt (Jh17:4), de zondaar is voor eeuwig verlost (Hb9:12) en er is verzoening tussen deze beiden (Rm5:10). Op het kruis hebben genade en waarheid elkaar ontmoet, gerechtigheid en vrede elkaar gekust. ‘Trouw en waarheid omhelzen elkaar, recht en vrede begroeten elkaar met een kus’ (Ps85:11). Zo heeft de Heer Jezus Christus alles goed ge230


maakt tussen ons en God. En zo, op grond van dit werk, mogen wij dan ook omgaan met God. Beseft u het? Gelooft u het? Alles is goed tussen u en God. Het gaat hier nu niet over het feit dat wij nog zondigen in de praktijk van ons leven. Daarvoor bestaat belijdenis. We hebben daarover nagedacht bij het wasvat. Hier gaat het over onze principiële positie voor God, zoals Mozes (ook een mens die zondigde) genade gevonden had om vertrouwd te mogen zijn in geheel Gods huis. De Heer Jezus Christus heeft alles goed gemaakt. Ongelofelijk! Neemt u alstublieft even de tijd om daarover na te denken en Hem ervoor te danken. Gedreven werk van goud Het verzoendeksel was van louter goud (NBG). Louter goud is goud dat zo veel als maar mogelijk is van bijmengsels is gezuiverd, puur goud. Goud wijst, zoals steeds in de tabernakel, naar God. Het werk van de Heer Jezus Christus, uitgebeeld in het verzoendeksel, is dan ook van God uitgegaan. Het is volledig Gods werk en alles is voor ons dan ook pure genade van Godswege. Net zoals de kandelaar was het verzoendeksel gedreven werk, in het vuur en geslagen dus. Bij de kandelaar hebben we toen verwezen naar Golgota en ook hier is dat zo: tijdens Golgota werd de genadetroon gebouwd. Gedreven werk is als het ware een pijnlijke bewerking voor het goud. Golgota betekende het allerzwaarste lijden voor de Heer Jezus. Om het werk te kunnen doen, zag Hij op ‘de vreugde die voor Hem lag’ (Hb12:2). Hij zag de miljoenen en miljoenen mensen voor wie Hij de genadetroon zou zijn. Zien wij, terwijl wij nog zuchtend op deze aarde zijn (Rm8:23a), ook op de vreugde die vóór ons ligt? Ja, nu is het nog zuchten, want we leven in een wereld vol zonde met mensen die een afkeer van God hebben. Wij verlangen ernaar om van deze wereld weggenomen te worden en ook verlangen wij ernaar dat ons lichaam deel mag krijgen aan het herscheppende werk van de Geest (Rm8:23b,11; Fp3:21). Zijn wij ervan overtuigd dat het lijden hier op aarde niet opweegt tegen de heerlijkheid die aan ons geopenbaard zal worden (Rm8:18)? Zouden we dan niet veel meer de boodschap van de genadetroon moeten uitdragen in deze wereld? Het meeste lijden zal ons overkomen wanneer wij werkelijk levende getuigen zijn van de Heer Jezus Christus. Dat mag ons niet afschrikken! Hij ging ervoor, omwille van ons. Wij moeten getuigen, 231


en lijden wanneer getuigen van Hem dat met zich meebrengt, omwille van die vele mensen om ons heen voor wie Gods troon nog steeds een oordeelstroon is en geen genadetroon. Cherubs Ook bij het verzoendeksel vinden we opnieuw cherubs. Ze zijn de uitvoerders van Gods plannen en raadsbesluiten (Gn3:24; Ez1:4-26; 10:1-22). Ze vormen één geheel met het verzoendeksel, zo nauw zijn ze verbonden met de troon van God (Ps99:1) en met de uitoefening van de bevelen die gegeven worden. Ook zij zien op het verzoendeksel met het bloed en bewonderen daarin het geweldige verzoeningswerk dat de Heer Jezus tot stand heeft gebracht. Ze begeren dat wonderlijke heilsplan van God te doorgronden (vgl. 1Pt1:12). Ze vormen één geheel met het verzoendeksel en beelden daarmee bovendien een eigenschap uit van de Heer Jezus. De cherubs worden immers gekenmerkt door hun bereidwilligheid, gehoorzaamheid en ijverige toewijding. Zo doen ze ons denken aan Christus: de volmaakt Gehoorzame, de perfecte Knecht. Volmaakte toewijding en gehoorzaamheid aan de wil van God door de volmaakte Dienstknecht. Overeenkomst met koperen altaar en tafel van de toonbroden Er is een overeenkomst tussen de ark van het verbond, het koperen altaar en de tafel van de toonbroden. De ark was even hoog als het rooster van het koperen altaar (halverwege de 3 el = 1,5) en de top van de tafel van de toonbroden. Gemeenschap met God (de tafel) is enkel mogelijk doordat aan de eisen van de troon (de ark en het verzoendeksel) volledig voldaan is door het offer op Golgota (het rooster van het brandofferaltaar). De gemeenschap ís mogelijk doordat de Heer Jezus aan de eisen van de troon voldaan heeft op Golgota! Wij zijn nu positioneel klaar om de gemeenschap met God te hebben en te beleven. Hoe beleeft u die gemeenschap? Wat doet u eraan om datgene wat u weerhoudt van de gemeenschap met God uit de weg te ruimen? Hebt u het te druk, geen tijd? Verkiest u mogelijk zelfs om een zonde vast te houden in uw leven? Kiest u voor andere dingen, zoals hobby’s of tv, in plaats van God? Laten we toch onder de indruk zijn van het werk dat volbracht is om onze gemeenschap met God mogelijk te maken. J. Oswald Sanders zei: ‘We zijn op 232


dit moment even dicht bij God als we werkelijk verkiezen te zijn.’ Het contact met God is het hoogste en heerlijkste wat we kunnen kennen in ons leven. Verkies en zoek de relatie met God boven alles! Het eindpunt van de wandel door de tabernakel Hier, in het allerheiligste bij de ark met het verzoendeksel, komt de christen thuis. We staan op het fundament van verzoening, alles vergeven en vergeten. Wij zijn principieel volmaakt (Hb10:14). De goddelijke natuur die we ontvangen hebben, drijft ons leven. Gods wet is in ons binnenste, niet wettisch, maar naar het hart door de liefde. We zijn gevoed met Christus, Hij is alles voor ons. We genieten van het opstandingsleven en geven het de ruimte om zich zo veel mogelijk te ontplooien in onze dagelijkse handel en wandel. Ook hier is de vloer nog van zand, we zijn nog even onderweg. Maar we zijn onderweg ‘uit Hem en door Hem en tot Hem’ (vgl. Rm11:36); samen met Hem (Mt28:20; Hb13:5), in gemeenschap met Hem. Er komt een dag dat we niet meer onderweg zullen zijn. Ons einddoel volgens Rm8:28-30 is dat wij gelijkvormig zijn geworden aan het beeld van de Zoon. Dat is het voornemen dat God met u en mij heeft. Hij wil dat wij voor de volle honderd procent gaan lijken op zijn Zoon, de Man van zijn hart. Wij zijn bestemd om afdrukken, beelddragers, te zijn van de Heer Jezus. Dit zal ten volle werkelijkheid zijn wanneer wij tot heerlijkheid zullen worden gebracht (Fp3:21). Dan zal Hij aanschouwd, gezien worden in ons bij zijn wederkomst naar deze aarde (2Ts1:10 TE). Wat een eer zal dat voor Hem zijn! Er is dan niets meer in ons dat niet op Hem lijkt. Tot in alle eeuwigheden zullen wij als verheerlijkte mensen, gelijkvormig aan de Zoon, de Vader en de Zoon omringen. Dan is de gemeenschap ongestoord. Nu hebben we het zo broodnodig om in gemeenschap met Hem te leven, zodat wij Hem zien en steeds meer op Hem gaan lijken. Als we hier iets van zijn ongelofelijk plan met ons gaan zien (ook typologisch door heel de tabernakel heen), dan worden we vervuld met dank, aanbidding en toewijding. Wanneer we zien dat Hij alles voor ons is, stemmen we met onze gehele kracht, ziel en geest ermee in dat Hem dienen en leven voor Hem inderdaad slechts onze vanzelfsprekende eredienst is (Rm12:1). Hem te eren met ons leven is prioriteit. De ark met het verzoendeksel werd tijdens de 233


reis door de woestijn (beeld van onze levensreis op aarde) op de schouders gedragen zodat die hoog uitstak boven de hoofden. Mogen wij Christus als het ware zó dragen, en Hem eren met ons leven.

234

Bibliografie

Deze beknopte literatuurlijst betekent niet dat ik het met alles eens ben wat erin staat. Ik ben al deze schrijvers echter wel oprecht dankbaar voor hun werk.

Beers V. Gilbert, De reis door de Bijbel, Medema, Vaassen, 2001. Binnendijk H., De Tabernakel, Evangelische Omroep, Hilversum, 1981. Bouter H. Jr., De reis van de ark van het verbond, Boeken om de bijbel, Gouda, tweede, herziene editie, 2006. Bruins C., Hij heeft onder ons gewoond, Medema, Vaassen, 1984. Daniel Roger P., Gods tent in de woestijn, Medema, Apeldoorn, 1981. Darby J.N., De Man van smarten, Uit het Woord der Waarheid, Aalten, 2001. De Koning M.G., Toelichting op het boek Exodus, Middelburg, 2003. Dennett E., Geheiligd door Zijn heerlijkheid, Uit het Woord der Waarheid, Aalten, 2001. Dowley Tim, Atlas van de tabernakel, Groen, Heerenveen, 2002. Dowley Tim, Atlas van de tempel, J.J. Groen en Zoon BV, Leiden, 1996. Gaebelein A.C., Wij hebben zijn heerlijkheid aanschouwd, Medema, Apeldoorn, 1980. Gooding D., In de school van Christus, Medema, Vaassen, 2004 Handboek bij de bijbel, J.N. Voorhoeve, Den Haag, 1976. Heijkoop H.L., Het Offer, Uit het Woord der Waarheid, Winschoten, 1977. Hole F.B., Exodus, extracted from Scripture Truth Vol. 37, 1951-2. Kramer G.H., Christus ons leven, Medema, Vaassen, 1994. Kramer G.H., De begintijd van het christendom, deel 1, Medema, Vaassen, 2000. 235


Kreeft P., Every thing you ever wanted to know about heaven, Ignatius Press, San Francisco, 1990. Levy David M., De Tabernakel, Beeld van Christus, Groen, Heerenveen, 2006. Liebi R., Gassmann L., Lieth N., Wat de toekomst ons brengt, Middernachtsroep, AD Doorn, 2004. Macdonald W., Wees heilig, het vergeten gebod, Medema, Vaassen, 1996. Mackintosh C.H., Aantekeningen op Exodus, Uit het Woord der Waarheid, Aalten, 2000. Medema H.P., De nieuwe mens, Medema, Vaasen, 1991. Medema H.P., Door het geloof rechtvaardig, Medema, Vaassen, 1985. Medema H.P., Geestelijke rijkdom, Medema, Vaassen, 1989. Ouweneel W.J., De brieven van Paulus aan de Filippiërs en Kolossers, Uit het Woord der Waarheid, Winschoten, 1973. Ouweneel W.J., De openbaring van Jezus Christus deel 1, Medema, Vaassen, 1994. Ouweneel W.J., De openbaring van Jezus Christus deel 2, Medema, Vaassen, 1990. Ouweneel W.J., De rijkdommen van de christen, Medema, Apeldoorn, 1978. Ouweneel W.J., Heiliging, Medema, Vaassen, 1999. Ouweneel W.J., Wat is de uitverkiezing, Uit het Woord der Waarheid, Winschoten, 1974. Ouweneel W.J., Wij zien Jezus deel 2, Medema, Vaassen, 1982. Piper J., Waarom moest Jezus sterven?, De Banier, Utrecht, 2004 Soltau Henry W., The tabernacle, the priesthood and the offerings, Kregel Publications, Grand Rapids, 1972. Van der Lugt P., De tabernakel, ‘een openbaring Gods’, Het Morgenrood, DA Oudewater, 1993. Walvoord John F. & Zuch Roy B., The Bible Knowledge Commentary, Old Testament edition, Cook Communications, Colorado Springs, 2004. Wiersbe W.W., Elk hoofdstuk apart, Medema, Vaassen, 2002.

236

Onder de naam Telos publiceert een groep christelijke uitgevers boeken die doelgericht en bijbels georiënteerd zijn. In de Telos-groep werken samen:

Recommend Documents