OF OPPER- VLAKTEWATER M.B.V. EEN PH-METER

STICHTING INFRASTRUCTUUR KWALITEITSBORGING BODEMBEHEER (SIKB)

5

10

Protocol 2004

15

BEPALING VAN DE ZUURGRAAD IN GROND EN/OF OPPERVLAKTEWATER M.B.V. EEN PH-METER

20

25

30

35

40

45

Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer VKB-protocol 2004 Bepaling van de zuurgraad in grond en/of oppervlakte water m.b.v. pH-meter Versie 2.0, 27-9-2001 Pagina 1 van 9


Inhoud 50

1 PLAATS VAN DIT PROTOCOL IN HET KWALITEITSZORGSYSTEEM.....................3 1.1 VKB protocollen voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek..............3 1.2 Verwijzing naar andere kwaliteitssysteemdocumenten......................................3 2 DOEL ............................................................................................................................4 55

3 PRINCIPE......................................................................................................................4 4 VERANTWOORDELIJKHEDEN...................................................................................4 5 APPARATUUR EN MATERIAAL ...................................................................................4

60

6 WERKWIJZE ................................................................................................................5 6.1 Inregelen en controle op locatie ..........................................................................5 6.2 Meten pH .............................................................................................................6 6.3 Vastlegging van gegevens ..................................................................................6 6.4 Controle op kantoor.............................................................................................7 7 VERANTWOORDING...................................................................................................7 7.1 NEN-normen .......................................................................................................7

65

8 EISEN TE STELLEN AAN DE BEPALING VAN DE ZUURGRAAD IN GROND EN/OF OPPERVLAKTE WATER M.B.V. PH-METER..............................................................8



1

Plaats van dit protocol in het kwaliteitszorgsysteem

70

1.1

VKB protocollen voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek

75

Het voorliggende 2004 Bepaling van de zuurgraad in grond en/of oppervlakte water m.b.v. pH-meter behoort tot een groep van VKB protocollen die specifiek voor veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek zijn geschreven. In totaal bestaat deze groep uit de volgende protocollen:

80

85

90

− − − − − − − − − − − − − −

Het uitvoeren van handboringen Het nemen, verpakken en conserveren van grondmonsters Het plaatsen van een peilbuis Het maken van boorbeschrijvingen Afpompen peilbuizen voor monsterneming grondwater Monsterneming grondwater Bepaling van het elektrisch geleidingsvermogen in grond en/of oppervlakte water Bepaling van de zuurgraad in grond en/of oppervlakte water m.b.v. pH-meter Veldfiltratie grondwater Verpakking en conservering van grondwatermonsters in het veld Inmeten van boorpunten en waterpassen Interne audit en veldinspectie Interne controle profielbeschrijvingen Blanco bemonstering grondwater

1.2 95

100

Protocol 2009 Protocol 2010 Protocol 2011 Protocol 2012 Protocol 2001 Protocol 2002 Protocol 2003 Protocol 2004 Protocol 2005 Protocol 2006 Protocol 2013 Protocol 2014 Protocol 2015 Protocol 2017

Verwijzing naar andere kwaliteitssysteemdocumenten

Hier kunnen bureaus verwijzen naar hun eigen kwaliteitssysteem, bijvoorbeeld: − veldwerkopdrachten; − kwalificatie personeel; − opleiding; − inkoop en beheer apparatuur en verbruiksmateriaal; − uitbesteden van werkzaamheden; − klachten en ongevallen; − directiebeoordeling; − archivering.



105

2

Doel

Waarborgen van de juiste uitvoering van het indicatief in het veld, bepalen van de zuurgraad (pH) in grond- en/of oppervlaktewater.

110

3

Principe

In water wordt met behulp van een meetelektrode, aan de hand van het potentiaalverschil veroorzaakt door H+-ionen de concentratie H+-ionen bepaald. De negatieve logaritme van de concentratie H+-ionen is de pH (zuurgraad) die door de pH-meter wordt gemeten. 115

4

120

Verantwoordelijkheden

Hier kunnen bureau’s aangeven welke functionarissen verantwoordelijk zijn voor welke stappen in het protocol, bijvoorbeeld: − Inregelen en controle meetapparatuur op locatie; − controle en herstel meetapparatuur; − uitvoering veldmetingen;

5 Apparatuur en materiaal1 125

130

Gebruikt wordt gemaakt van de volgende apparatuur, materialen en hulpmiddelen: − pH-meter, er wordt geen specifieke apparatuur voorgeschreven. − Logboeken of onderhoudskaarten waaruit blijkt dat de gebruikte apparatuur conform fabrieksvoorschrift wordt onderhouden en dat de uitgevoerde metingen betrouwbaar kunnen worden geacht. − vloeistoffen2: − De te kiezen waarde van de vloeistoffen die gebruikt worden om de meter in te regelen, liggen bij voorkeur middenin het meettraject van de gebruikte pH-meter. − De te kiezen waarde van de controlevloeistof wordt door het bureau zelf bepaald en in het voorschrift, logboek of controlekaarten opgenomen.



135

6

Werkwijze

6.1

Inregelen3 en controle 4 op locatie

1

Voordat de elektrodes in inregel- of controlevloeistoffen geplaatst worden, worden deze eerst afgespoeld met demi en daarna afgedroogd met een tissue. Let op dat de

gebruikte vloeistoffen binnen de aangegeven houdbaarheidstermijn zijn.

140 2

Zet de pH-meter aan en regel de meter in volgens de instructie die bij het apparaat geleverd is. Door het bureau kan dit verder worden ingevuld op basis van de bij de apparatuur behorende gebruiksvoorschriften.

3

Controleer elke werkdag de pH-meter door de pH te meten van een controlevloeistof met bekende pH. De resultaten van de controlemeting worden vastgelegd in een logboek of op een controle kaart.

4

Interpreteer5 de meetresultaten bij de controle middels de drie trajecten die onderscheiden worden:

145

pH afwijzingstraject +0,2 waarschuwingstraject +0,1 acceptatietraject bekende waarde acceptatietraject -0,1

waarschuwingstraject

-0,2 afwijzingstraject meting

150

155

160

− Acceptatietraject: meetwaarde = bekende waarde ± 0,1 Als de meetwaarde binnen het acceptatietraject valt voldoet de meter en mag deze zonder voorwaarden worden gebruikt. − Waarschuwingstraject: bekende waarde – 0,1 < meetwaarde < bekende waarde – 0,2 en bekende waarde + 0,1 < meetwaarde < bekende waarde + 0,2 Als de meetresultaten in het waarschuwingstraject vallen wordt dit aan het eind van de werkdag gemeld bij de leidinggevende of een door de organisatie aangewezen medewerker. Geen actie is nodig als de afwijking constant blijft. De meter wordt voor onderhoud/reparatie ingenomen als verder verloop van de meter optreedt. − Afwijzingstraject: meetwaarde < bekende waarde - 0,2 Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer VKB-protocol 2004 Bepaling van de zuurgraad in grond en/of oppervlakte water m.b.v. pH-meter Versie 2.0, 27-9-2001 Pagina 5 van 9


en meetwaarde > bekende waarde + 0,2 Als de meetwaarde in het afwijzingstraject valt, wordt de meter voor onderhoud/ reparatie ingenomen. Metingen, die op de betreffende veldwerkdag worden verricht6, worden gerapporteerd met de vermelding dat de meter die dag niet nauwkeurig gemeten heeft. De projectleider bepaalt of de metingen op een andere dag over gedaan worden of dat volstaan kan worden met de gemeten waarde aangezien voor het doel van het onderzoek een indicatieve waarde voldoende is.

165

170

175

6.2

Meten pH7

De eigenlijke meting wordt uitgevoerd volgens de gebruiksaanwijzing van de toegepaste apparatuur. Daarnaast worden ter voorkoming van contaminaties de volgende handelingen verricht. 5

Voorafgaand aan de pH-meting, als in een meetvat wordt gemeten: − spoel een geschikt meetvat met het te meten water; − vul het meetvat met het te meten water.

6

Stel de temperatuur van het te meten water in met de temperatuur-correctieknop, als het apparaat niet beschikt over een automatische temperatuur-correctie.

7

Elektrode afspoelen met het te meten water, spoelwater niet gebruiken voor de meting.

8

Hang de elektrode in het te meten water, even roeren.

9

Meetwaarde aflezen en noteren in de veldwerkgegevens, als de meetwaarde binnen enkele tientallen seconden niet meer dan 0,1 pH verloopt.

180

185

10 Elektrode uit het monster nemen en tussen de metingen door in (demi)water nathouden. 11 Na afloop van de pH-meting wordt:

− meetvat, elektrode en thermometer afgespoeld met demiwater en vervolgens afdrogen (bij voorkeur met een schone papieren tissue); − elektrode en thermometer opbergen volgens gebruikershandleiding.

190

195

6.3

Vastlegging van gegevens 8

12 Vermeld in het verslag :

− de gemeten waarden worden vastgelegd in het veldverslag. − de controlemetingen worden vastgelegd in het logboek of op de controlekaart.

13 Leg afwijkingen van werkvoorschriften vast met de reden waarom hiervan is 200

afgeweken.



6.4 205

Voor de reproduceerbaarheid van controles vindt op kantoor de volgende handelingen plaats: 1

Tenminste éénmaal per drie maanden worden de genoteerde controlegegevens (logboek of controlekaarten) door de gebruikers van de meters aan de leidinggevende of een door de organisatie aangewezen medewerker ter beoordeling voorgelegd.

2

Deze functionaris interpreteert de gegevens, tekent voor akkoord bij in orde bevinding en treft maatregelen ter correctie indien nodig.Eén en ander wordt schriftelijk vastgelegd.

210

7 215

Controle op kantoor

Verantwoording

Handleidingen gebruikte pH-meters

7.1

NEN-normen

Bij het maken van dit protocol is gebruik gemaakt van een NEN-norm die geschreven is voor het gebruik van pH-meters in een laboratorium omgeving. 220

NEN 6411 Water.

Bepaling van de pH (1981)



8

Eisen te stellen aan de bepaling van de zuurgraad in grond en/of oppervlakte water m.b.v. pH-meter

1

Het bureau moet beschikken over logboeken of onderhoudskaarten waaruit blijkt dat de gebruikte apparatuur conform fabrieksvoorschrift wordt onderhouden en dat de uitgevoerde metingen betrouwbaar kunnen worden geacht.

2

De buffer- en controle vloeistoffen die hierbij gebruikt worden, moeten onder certificaat geleverd zijn en moeten binnen de aangegeven houdbaarheidstermijn en volgens voorschrift worden gebruikt.

3

Voor aanvang van de metingen moet de pH-meter worden ingeregeld, volgens de instructie die bij het apparaat geleverd is.

4

Elke gebruiksdag moet de pH-meter worden gecontroleerd. De controle vindt plaats door na het inregelen de pH te meten van een controle vloeistof met bekende pH. De resultaten van de controlemeting moeten vastgelegd worden in een logboek of op een controlekaart.

5

Bij de interpretatie van de meetresultaten bij de controle worden drie trajecten onderscheiden: • acceptatietraject: MW = WW ± 0,1 • waarschuwingstraject: WW - 0,1 < MW < WW - 0,2 of WW + 0,1 < MW < WW + 0,2 • afwijzingstraject: MW < WW - 0,2 of MW > WW + 0,2 MW: meetwaarde controlevloeistof; WW: bekende werkelijke waarde controlevloeistof • Als de meetwaarde binnen het acceptatietraject valt voldoet de meter en mag deze zonder voorwaarden worden gebruikt. • Als de meetresultaten in het waarschuwingstraject vallen moet dit direct worden gemeld bij de leidinggevende of een door de organisatie aangewezen medewerker. Geen actie is nodig als de afwijking constant blijft. De meter moet voor onderhoud/ reparatie ingenomen worden als verder verloop van de meter optreedt. • Als de meetwaarde in het afwijzingstraject valt moet de meter voor onderhoud/ reparatie worden ingenomen.

6

Op de dag zelf van een controlemeting waarbij blijkt dat de meter in het afwijzingstraject valt, is het toegestaan metingen te verrichten en te rapporteren, mits eenduidig te herleiden is uit dat veldwerkrapportage dat de meting onnauwkeurig was.

7

De pH-meting van het watermonster zelf is volgens de gebruiksaanwijzing van de toegepaste apparatuur.

8

Van de uitvoering van het veldwerk moet, reeds op locatie, een volledige registratie worden gedaan van de diverse waarnemingen, handelingen en metingen, tenminste moeten de volgende gegevens te herleiden zijn: • de gemeten waarden van het grondwater (vastgelegd in het veldverslag); • de controlemetingen (vastgelegd in het logboek of op de controlekaart).



Indien op een locatie meerdere monsters moeten worden genomen, kan volstaan worden met het eenmalig noteren van de voor alle monsters geldende gegevens, mits dit eenduidig te herleiden is naar alle betreffende gegevens uit de veldwerkregistratie.


OF OPPER- VLAKTEWATER M.B.V. EEN PH-METER

Recommend Documents