REGION DE BRUXELLES-CAPITALE
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST
Arrete du Gouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale
Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering
Arrete du Gouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale entamant la procedure de classement comme monument de certaines parties de I'immeuble sis rue Haute 106 - 114 a Bruxelles
Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering houdende instelling van de procedure tot bescherming als monument van bepaalde delen van het gebouw gelegen Hoogstraat 106 - 114 te Brussel
Le Gouvernement Bruxelles-Capitale,
De Brusselse Hoofdstedelijke Regering,
de
la .Region de
Vu I'ordonnance du 4 mars 1993 relative a la conservation du patrimoine immobilier, .notamment I'article 18 ; Sur la proposition du Ministre-President du Gouvernement de la Region de BruxellesCapitale et du Secretaire d'Etat charge des Monuments et des Sites, Arrete:
Gelet op de ordonnantie van 4 maart 1993 inzake het behoud van hetonroerende erfgoed, inzonderheid op het artikel 18 ; Op voorsteJ -van de Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en van de Staatssecretaris belast met Monumenten en Landschappen, Besluit:
Article 1er. Est entamee la procedure de classement comme monument de certaines parties (facade avant et toitures) de I'immeuble sis rue Haute 106-114 a Bruxelles, en raison de son interet historique et artistique precise dans I'annexe I du present arrete; connu au cadastre de Bruxelles, 8ieme division, section H, 3ieme feuille, parcelle n° 2 d 614. '
Artikel 1. Wordt ingesteld de procedure tot bescherming als monument van bepaalde delen (voorgevel en bedakingen) van het gebouw gelegen Hoogstraat 106-114 te Brussel ,vanwege zijn historische en artistieke waarde zoals nader bepaald in bijlage I van dit besluit; bekend ten kadaster te Brussel, aste afdeling, sectie H, 3de blad, perceel nr. 2 d 614.
Art. 2. La zone de protection relative au
Art. 2. De vrijwaringszone met betrekking tot het in artikel 1 vermelde gebouw omvat het geheel van de percelen en de wegen, alsook gedeelten van de percelen en de wegen opgenomen in de omtrek zoals afgebakend op het plan in bijlage II van dit besluit.
monument decrit dans I'article 1er comprend I'ensemble des parcelles et des voiries ainsi que les parties de parcelles et de voiries reprises dans Ie perirnetre delirnite sur Ie plan figurant a I'annexe II du present arrete.
Art. 3. Le ministre qui a les monuments et sites dans ses attributions est charge de l'executlon du present arrete. Bruxelles,
o 1 JUIL. 2004
Pour Ie Gouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale,
Art. 3. De minister bevoegd voor de rnonurnenten en landschappen, is belast met de uitvoering van dit besluit. Brussel,
o 1 JU1L. 2004
Voor de Regering,
Brusselse
Hoofdstedelijke
Le Secretaire d'Etat a la Region de Bruxelles-Capitale charge de l'Amenagement du Territoire, des Monuments et des Sites et du Transport rernunere des personnes,
De ' Staatssecret ris bij het Brussels Hoofdstedelijke gering bevoegd met Ruimtelijke Orde ·ng, Monumenten en Landschappen en ezoldigd Vervoer van Personen,
~
Willem CRAPS
Copie certifiee conforme
1.2 .HIIL 2004 Voor eensluidend afschrlft
ANNEXE I A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LA PROCEDURE DE CLASSEMENT COMME MONUMENT DE CERTAINES PARTIES DE L'IMMEUBLE SIS RUE HAUTE 106 -114 A BRUXELLES
Ref. cadastrale : Berne division, section H, 3eme feuille, parcelle n° 2 d 614 Description sommaire : Une partie du batirnent sltue aux numeros 106-114 de la rue Haute' se trouve etre I'Hotel de Paris. La maison qui forme Ie coin avec la rue du Temple fut inteqree a I'ensemble a une periods ulterieure. La difference entre les deux habitations est cependant clairement decelable au niveau de la gouttiere ; Ie batirnent formant Ie coin est mains haut, de rnerne que les ouvertures de fenetres y sont plus rapprochees et d'un format plus restreint. Ce batirnent de coin fut erige en 1891 pour y remplacer une autre habitation. Les plans de I'H6tel de Paris furent dessines en 1836 par Jean-Pierre Cluysenaar. II s'agit d'une double habitation de styJe neoclasslque, L'hOtel fut construit en vue de remplacer deux eme maisons de maitre pignons du 17 siecle.
a
Erige dans un style sobre neoclassique , l'Hotel s'eleve sur quatre niveaux, dont un entresol, et sept travees. Chaque travee compte une ouverture de fenetre chaque etage. La travee mediane possede une fenetre de bel-etaqe, formant balcon I'origine, avec un entablement et des consoles en volutes. Aux niveaux superieurs un certain nombre defenetres sont vraisemblablement encore d'origine. Elles presentent de toute maniere les caracteristiques rythmiques du neoclassicisrne. II s'agit de tenetres a petit bois formant modules, a trois modules au premier etage et deux aux fenetres du second etaqe, La tacade etait initialement enduite et mise en peinture tandis qu'elle est actuellement cirnentee.
a
a
Le rez-de-chaussee a fait I'objet de transformations profondes de maniere a y arnenaqer un seul et vaste espace. On y distingue encore clairement les ouvertures de fenetres d'origine a I'entresol.
Interet presents par Ie bien selon les criteres definis it I'article 2,1 0 de I'ordonnance du 4 mars 1993 relative it la conservation du patrimoine immobilier : interets historique et artistique
a
Le bien est situe rue Haute Bruxelles. Cette rue d'interet historique est consideree comme etant une des plus anciennes de la capitale. Son histoire pourrait, selon certains auteurs, remonter jusqu'a l'epoque romaine. Les premieres sources ecrites rnentionnees nous rarnenent en 1298 et parlent de I'Alta Strada et en 1337 de la Hoogstrate. L'eglise de la Chapelle fut construite en 1134 l'entree de la rue Haute. Au cours du Xllerne steele une leproserie, I'Hospice Saint-Pierre, fut lnstallee au bout de la rue. A partir des Xvllerne et Xvlllerne steeles, ce sont les families nobles et patriciennes et les dignitaires qui viennent . s'installer dans la rue. Des Ie XIXeme siecle, la rue Haute et les rues avoisinantes redeviennent plus populaires et les maisons patriciennes sont subdivisees afin de repondre aux besoins d'une population croissante.
a
L'HOtel de Paris donne I'impression d'avoir ete une demeure patricienne majestueuse. Des I'origine cependant, I'objectif a ete different. Le rez-de-chaussee fut reserve aux activites commerciales. L'espace y etait prevu pour accueillir 6 magasins reqroupes par 3 de part et d'autre de l'entree cochere centrale et avec une vitrine donnant vers la rue. Les devantures de magasin etalent separees par des petites colonnettes en fonte. La monumentale porte cochere avec arc en plein cintre donnait acces une cour interieure et a une vaste arrlere-maison, Cette batisse et les espaces des etaqes du batirnent a rue etalent loues comme appartements.
a
Le maitre d'oeuvre de la construction fut Alexandre Oudart (ne a Paris en 1799). Depuis 1822 iI fut I'importateur en Belgique d'une branche industrielle de la frappe de I'or et de I'argent en feuilles. A.Oudart et certains de' ses collaborateurs etaient, comme lui, d'origine parisienne. Cette provenance explique selon toute probabilite Ie nom du batirnent situe a la rue Haute. Le dessin de l'elevation de la facade est siqne de la main de Jean-Pierre Cluysenaar (Kampen (PaysBas) 28 mars 1811 - Bruxelles 16 fevrier 1880) et date de l'annee 1836. Cluysenaar est reste en stage aupres de T.F. Suys jusqu'en 1835. Cela signifie que I'HOtel de Paris est une des premieres ceuvres que Cluysenaar realisa de rnaniere autonome. Des cette epoque, les commandes affluerent, Ses r' . . s les plus celebres sont sans nul doute les galeries Saint-Hubert (classees Ie 19/11/1986), la . ' ~~t& Madeleine avec I'adjacente galerie Bortier (classees Ie 26/09/1996) a Bruxelles. .'§.. ~~ ~~ I
~~\
lJ
a
i
8
~
~
~
11!
~~NC~\.\.e.~;
~ c ~~ ~IJ[ LA C(»)t;:.~ .~ _
'<,.,
•
La typologie de ces constructions dernontre les memes caractertstiques que celles des galeries SaintHubert. Ici egalement, il s'agit de devantures de magasins avec un entresol surrnontes d'appartements de dimensions modestes. S'agissant d'un temoignage du debut de la riche carriere de Cluysenaar, Ie elassement de I'HOtel de Paris dans la rue Haute semble tout a fait opportune La facade est travaillee dans un esprit sobre et neoclassique, caracterisee notamment par Ie rythme des ouvertures de baie et des fenetres, Ie petit baleon axial et I'enduit blanc et s'inspire du style palazzo italien.
Vu pour etre annexa a l'arrete du
Le Mmistre-President du Gouvernemen de la Region de Bruxelles-Capitale charge des Pouvoirs locaux, de l'Amenagement du Territoire, des uments et Sites, de la Renovation Urbaine et de la Recherche. Scientifique,
Jacques SIMONET
a
Le Secretaire d'Etat la Region Monuments et Sites et du Transport-r'l~~BF8~~1eCmDlD.e.s.-..
l'Amenagement du Territoire, des _
Copie certifiee conforme
1 2 JUIL Z004 voor eensluidend afschrlft
BIJLAGE I VAN HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING HOUDENDE INSTELLING VAN DE PROCEDURE TOT BESCHERMING ALS MONUMENT VAN BEPAALDE DELEN VAN HET GOED GELEGEN HOOGSTRAAT 106-114 TE BRUSSEL Kadastrale
gege~ens :
8ste afdeling, sectie H, 3de blad, perceel nr 2 d 614
Beknopte beschrijving : Een gedeelte van het gebouw gelegen aan de Hoogstraat nr. 106 - 114 is het Hotel de Paris. Het huis dat de hoek vormt met de Tempelstraat werd op een latere datum in het geheel ge"integreerd. Het onderscheid tussen .beida woningen is duidelijk merkbaar aan de dakgoot, het hoekgebouw heeft een lagere opstand en aan de ramen die dichter bij elkaar staan en van geringer formaat zijn. Dlt hoekgebouw werd in 1891 opgetrokken ter vervanging van een andere woning. Het Hotel de Paris zelf werd in 1836 door Jean-Pierre Cluysenaar ontworpen. Het heeft een dubbelhuisopstand in neoclassicistische stijl. Het de werd opgetrokken ter vervanging van twee 17 eeuwse herenhuizen met twee trapgevels. Het sobere hotel telt vier bouwlagen, waaronder een entresol en zeven traveeen. Elke travee heeft aan elke bouwlaag een vensteropening. De middelste travee heeft een bel-etage venster, oorspronkelijk met een balkon en afgewerkt met een entablement met voluutconsoles. Aan de bovenste bouwlagen zijn een aantal ramen vermoedelijk nog origineel. In ieder geval . tonen zij het ritme kenmerkend voor het neoclassicisme. Het gaat hierbij om vierkante raamindelingeh, drie per raam op de eerste verdieping en twee per raam op de tweede verdieping. Oorspronkelijk was de gevel bepleisterd en beschilderd, nu is hij van een cementlaag voorzien. De beneden verdieping werd grondig verbouwd tot een grote ruimte. Aan de entresol zijn de oorspronkelijke raamopeningen nog te onderscheiden.
Waarde van het goed volgens de maatstaven vastgesteld in artikel 2, 1°, van de ordonnantie van 4 maart 1993 inzake het behoud van het onroerend erfgoed: historische en artistieke waarde Het goed is gelegen aan de Hoogstraat te Brussel. Deze historisch belangrijke straat wordt als een van de oudste van de hoofdstad beschouwd. Haar geschiedenis zou volgens sommige auteurs terug te voeren zijn tot de Romeinse periode. De eerste vermeldingen in geschreven bronnen zijn terug te voeren tot 1298 als Alta Strada en in 1337 als Hoogstrate. Aan het begin van de Hoogstraat werd in 1134 de Kapellekerk gesticht. Aan het eind van de straat ontstond in de Xllde eeuw een leprozerie, het SintPietersgasthuis. Vanaf de XVII en XVIII de eeuw vestigen zich adellijke families, dignitarissen en patriciers in de straat. Dit ging gepaard met de bouw van ruimere huizen. Vanaf de XIX de eeuw worden de Hoogstraat en omliggende straten een meer volkse buurt, de herenhuizen worden opgedeeld om teqernoet te komen aan de groter wordende bevolking. Het Hotel de Paris geeft de indruk een majestueus herenhuis geweest te zijn. De doelstelling was van in het begin echter anders. Oe benedenverdieping was gereserveerd voor cornmerclele activiteiten. Er was ruimte voor 6 winkels, 3 aan elke zijde van de centrale koetspoort, met een vitrine langs de straatkant. De winkelpuien werden gescheiden door gietijzeren deelzuiltjes. De kolossale rondboogkoetspoort gaf toegang tot een koer en het grote achterhuis. Dit gebouw en de ruimtes op de verdiepingen van het gebouw aan de straatkant werden verhuurd als appartementen. De opdrachtgever voor het gebouw was Alexandre Oudart (0 1799 te Parijs). Sedert 1832 was hij de invoerder in Belgie van de industrietak van het slaan van goud en zilver tot bladen. A. Oudart en een aantal van zijn medewerkers waren uit Partijs afkomstig, deze herkomst verklaart dan ook waarschijnlijk de naam van het gebouw .in de Hoogstraat. De tekening die de gevelopstand weergeeft, werd door de architect-stedenbouwkundige Jean-Pierre Cluysenaar (Kampen (Nederland) 28 maart 1811 - Brussel 16 februari 1880) gesigneerd en van het jaartal1836 voorzien. Tot in 1835 ging Cluysenaar in de leer bij T. F. Suys. Oit betekent dat het Hotel de Paris sen van de eerste gebouwen is die Cluysenaar autonoom realiseerde. Het is pas nadien dat de opdrachten toestromen. Het bekendst zijn ongetwijfeld zijn ontwerpen voor de Sint-Hubertusgalerijen (beschermd 19/11/1986)en de Magdalenamarkt en belendende Bortiergalerij (beschermd 26/09/1996) te Brussel. De typologie van het gebouw aan de Hoogstraat is gelijkaardig als deze van de SintOOFfJS Hubertusgalerijen. Het gaat hier eveneens om winkelpuien met een tussenverdieping met daarbo appartementen van bescheiden afmetingen. ~~~~ rEO~
*~
t..
~,
~0~)
..
~
I ·
\\ K-ANS~LAmJ ~/I)
~ . .
~//
*VJ
~cnAPPB.\.~~/ ..... , '~_ .--- .
De bescherming van het Hotel de Paris in de Hoogstraat is van belang als getuige van het begin van de rijke artistieke carriere van Cluysenaar. De gev lIs in een sober neoclassicisme uitgewerkt, dit wordt onder meer gekenmerkt door het ritme van de ensterapeningen en de vensters, het kleine axiale balkan en de witte beplelsterlnq en is ge'inspireerd op (je Italiaanse palazzostijl. Gezien om te worden gevoegd bij het besluit an
0 1, JUIL 2004
De Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Plaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordening, Monumenten en L schappen, Stadsvernieuwing en Wetenschappelijk Onderzoek,
uimtelijke Ordening, Monumenten en
Copie certifiee conforme
1"2 JurI.. 2004 Voor eensluidend afschrift
ANNEXE II A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LA PROCEDURE DE CLASSEMENT COMME MONUMENT DE CERTAINES PARTIES DE L'IMMEUBLE SIS RUE HAUTE 106 - 114 A BRUXELLES
BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING HOUDENDE INSTELLING VAN DE PROCEDU.RE TOT BESCHERMING ALS MONUMENT VAN SEPAALDE DELEN VAN HET GEBOUW GELEGEN HOOGSTRAAT 106 -114 TE BRUSSEL
DELIMITATION DE LA ZONE DE PROTECTION
AFBAKENING VAN DE VRIJWARINGSZONE
~ Ob;et du classement ~ Te beschermen zone
Zone legale de protection WeHe/;;ke vri;waringszone ~
~
De I'alignement au farte de 10 foiture Van de rooili;n tot aan de dokno.k
o ~::=::I!!!!!!!C2==:J0 Echelle - schaal Vu pour etre annexe
a l'arrete du
Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van
Le Ministre-President du Gouvem ment de la harge des Region de Bruxelles-Capitale, Territoire, Pouvoirs locaux, de l'Amenagemen des Monuments et des Sites, de a enovation Urbaine et de la Recherche scientif ue,
0 1 JUll. 2004
De Minister-Voorzitter van de Brusselse I-ioofdstedelijke Regering, belast met Plaatselijke besturen, Ruimtelijke Ordening, Monumenten en Landschappen, Stadsvernieuwing en We appelijk Onderzoek,
Jacques SIMONET De Staatss cretaris bij het Brussels Hoofdstedelijk elast ' met Ruimtelijke Monumente en Landschappen en ersonen,
Gewest,
