No title

010

ELINGSSAMENWERKING jaargang 10 / 09-2

een uitgave van

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKK

KONING VAN DE ARENA

Jochem Uytdehaage // noord-korea // 3eHELFT ////////

// INHOUD Supporter 39 COLOFON Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven door het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking van NCDO (Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden weergegeven zijn niet per definitie de meningen van het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking. Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS (www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf, Utrecht (www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers Medewerkers: ANP, Olivier van Beemen, Miriam Bruinooge, Frank van Eekeren, Ronald de Hommel, Dolf Jansen, Anna Roos Meerbach, Jens Middel, Frank Mulder en Tirzah Schnater. Redactieadres: NCDO, Tessa Kocken Mauritskade 63 1092 AD Amsterdam T: (020) 568 87 88 E: [email protected] SSN 1562-7726 Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp (www.pirana.nl) Druk: Artoos (www.artoos.nl) © NCDO 2010. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voor­afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Coverfoto: Op het West-Afrikaanse worstelkampioenschap is het niet ongebruikelijk dat deelnemers zichzelf besprenkelen met een door geestelijken ingezegende vloeistof. (Zie pagina 18.). Foto: Ronald de Hommel.

18

We d s t r

Pag.

ijd!

30

Merchandise............. 4

2

De Wissel.................. 5

Veld......................... 16

WK Voetbal 2010 . .. 10

De Libero................ 31

6

14 22

Gehuil en geroddel Noord-Korea's voetballers waren onverwachte gasten op het WK Voetbal. En boden een tirannie heel even een menselijk gezicht.

Jochem Uytdehaage De schaatskampioen met de snelle lach is life style coach geworden. 'Veel van wat in de sport belangrijk is, is dat ook daarbuiten.'

Spieren in 't zand Worstelen is immens populair in WestAfrika. In Senegal heeft het niet alleen voetbal van de troon gestoten als nationale sport. Het is daar ook big business.

Jos Dirkx De winnares van de 3eHELFT Sport & Business Challenge reisde de hele wereld af. Om uiteindelijk in Zuid-Afrika een project te starten dat meisjes laat voetballen.

6 12 18 26 22

Het vuile werk

26

Grote constructiebedrijven verdienden de afgelopen jaren miljoenen met de aanleg van faciliteiten voor mega-sport events. Arbeiders profiteerden nauwelijks.

3

// MERCHANDISE Elastiekem Druk op het werk? Of stress door je studie? Gooi eens een balletje op bij een collega of studiegenoot. Letterlijk. Want spelen ontspant. Bovendien kan stiekem overgooien van bureau naar bureau ook heel goed zijn voor anderen. Bijvoorbeeld als je dit balletje gebruikt. Het bestaat uit 180 kleurrijke elastiekjes van natuurrubber met het FSC-keurmerk. Milieuvriendelijk dus. Én mensvriendelijk: vrouwen uit Sri Lanka, die door de tsunami alles verloren, bouwen met het knopen van de balletjes weer een bestaan op. Prijs € 15,80 per 4 stuks via www.lotika.nl

Teamspel Natuurlijk kun je ook alléén tot topprestaties komen. Maar als team krijg je vaak net iets meer voor elkaar. Mooie, complexe en zelfs innovatieve dingen. Of het nu in de sport is of daarbuiten. Deze team power wordt gesymboliseerd door ‘Los Unidos’: een spel dat bestaat uit figuurtjes van gerecycled leer. De creatieve uitdaging is om van die individuele figuurtjes niet alleen een collectief te maken, maar dat collectief ook steeds een andere vorm te geven. De mogelijkheden zijn oneindig! Prijs € 16,75 via www.giftskikker.nl

fden Voor heethoo De zomer mag dan voorbij zijn, als echte sporter blijf je natuurlijk zweten. Geef je hoofd wat verkoeling en zet deze pet met ventilatiesysteem op. Ideaal voor een goede work-out of wandeling. De ventilator die frisse lucht op je gezicht blaast wordt aangedreven door zonne-energie. Díe wordt weer opgewekt door een zonnepaneeltje bovenop het hoofddeksel. De perfecte pet als je hot bent en cool wilt zijn! Prijs 13,55 (excl. BTW en verzendkosten) via www.giftskikker.nl > zonne-energie

4

// DE WISSEL

ECHTE LOPERS Het is precies zes uur als de flipperkast vlak naast mijn oor begint te spelen. Waarbij zes uur verwijst naar de (zeer) vroege ochtend en de flipperkast het geluid is waarmee de wekker van mijn iPhone verkozen heeft me de dag in te slepen. Om, ik herhaal het nog maar eens, zes uur. Dat is een tijdstip dat ik niet vaak bewust, wakker, meemaak. Ik ben artiest en dus slaap ik (uit), en ik ben weer niet genoeg artiest om geregeld tot de vroege ochtend in café-achtige ruimtes of nachtclubs rond te hangen. Waarom? Ik ben ook nog atleet, min of meer. Laat ik het zo zeggen: als ik niet op een podium sta of tegen een radiomicrofoon praat is de kans bovengemiddeld groot dat ik op hardloopschoentjes langs ’s Heeren wegen draaf. Dat doe ik, ik geef het gelijk maar toe, al zo’n 32 jaar en bijna elke dag.

DOLF JANSEN (1963) is een Nederlandse cabaretier, columnist, radio- en tv-. presentator, ambassadeur . van Oxfam Novib en last but not least marathonloper.

Dus ook deze dag, sterker nog, juist ook deze dag..! Ik word wakker in het High Altitude Trainingcenter van Lornah Kiplagat, aan de rand van Iten. Kenia. De kamer waar ik, samen met dochter Aike, een aantal uren nachtrust mocht genieten, is basic. Dat zit tussen Spartaans en kaal in. Twee bedden, een kast, een spaarlamp en een douche/toilet­ ruimte. Meer heb je niet nodig, als hardloper in Iten. Behalve natuurlijk de altitude – we bevinden ons op 2400 meter boven zeeniveau – en de eindeloze wegen en weggetjes. Rode aarde, heuvels, hier en daar wat stenen, hutjes en simpele huisjes langs de weg, kinderen die voor die huisjes spelen en de hardloper aanmoedigen, zeker als die loper een mzungu van 47 is... zoals ik.

Maar ik loop op de zaken vooruit. Eerst opstaan, water over mijn gezicht gooien, loopspullen aan, twee happen van een wit broodje van gisteren nemen (is dat jam?), drie slokken water en naar buiten. Het is nog donker. Ochtendschemer. Graadje of 13. Het lichaam vraagt zich af wat ik aan het doen ben, zeker als ik door het hek en naar de weg jog. Waar, om tien voor half zeven, het wonder dat me beloofd was zich voltrekt: van alle kanten – Iten, buiten Iten, twee modderpaden – naderen magere zwarte mannen. Joggend soms, hardlopend sommige anderen, en heel hard lopend een groep die er al een paar kilometer op heeft zitten. Ik jog een paar keer heen en weer over de asfaltweg en sluit dan aan bij een loper die de main muddy road neemt. We kennen elkaar niet, maar zullen de eerst­ komende 75 minuten samen doorbrengen. Hardlopend over die prachtige ‘wegen’ en paden, heuvel-op, heuvel-af, soms pratend (hij heet Richard, is 23, liep al een 10 kilometer op deze hoogte in ‘29 rond’ – en dat ik 47 ben en nog steeds hardloop verbijstert hem... mij ook, soms), steeds vlak naast elkaar. Na een kilometer of zeven naderen we een groep, ons tempo ligt inderdaad iets hoger. Anderhalve kilometer verder passeer ik acht Keniaanse lopers. Dit is me nog nooit gebeurd en zal me ook nooit meer gebeuren, uitroepteken. Iets later breekt de zon door de ochtendmist. Ik loop, ik hou het vol, ik ben meer loper dan ooit.

5

Noord-Korea’s stervoetballer Jong Tae Se huilt bij het horen van zijn volkslied, voorafgaand aan de WK-wedstrijd tegen Brazilië. Het was de eerste WK-match van Noord-Korea sinds 1966.

Uiteindelijk verloren ze de pot. Maar ze maakten het de Brazilianen bijzonder lastig. De Noord-Koreanen lieten deze zomer een sterke indruk achter tijdens hun eerste WK-voetbalmatch sinds 1966. Ook op hun totalitaire staatshoofd, die in zijn vreugde een liveuitzending van de tweede wedstrijd toestond. Tekst: Frank Mulder. Foto’s: ANP

6

// ACHTERGROND

TRANEN ONDER

NOORD-KOREA’S ZON Helaas voor de Geliefde Leider Kim Jong Il kreeg zijn hele natie zo te zien hoe de ‘Chollima’s’ (vernoemd naar de gevleugelde paarden uit Koreaanse mythes) met 0-7 door Portugal van de mat werden gespeeld. Boze tongen in de sportwereld beweren dat de dictator, alias de Zon van het Socialisme, ook nog eens zélf verantwoordelijk was voor die nederlaag. Volgens het roddelcircuit is híj degene die de coach, Kim Jong-Hun, opdroeg om verdedigers vooraan te zetten. Als niet via een onzichtbaar oortelefoontje (dat volgens deze coach door de Geliefde Leider zelf was ontwikkeld om hem instructies te geven), dan wel via een official die Kim Jong-Hun af en toe iets kwam influisteren. Strafkamp Het Noord-Koreaanse team, dat uiteindelijk alle poulewedstrijden verloor, bleek een dankbaar doelwit voor de geruchtenmachine. Spelers

zouden zijn gevlucht (later toch weer niet). Bondgenoot China zou supporters hebben geleverd omdat Noord-Koreaanse burgers niet naar het buitenland mochten (dat bleek wél waar). En aangezien de voetballers met hun uitschakeling schande over hun glorieuze natie hadden gebracht, zouden ze vast en zeker direct naar een strafkamp worden gestuurd om kiezelstenen te maken. Of publiekelijk aan de schandpaal worden genageld. ‘Wat een lariekoek’, zegt de Brit Nick Bonner, die met Koryo Tours vanuit Beijing reizen naar Noord-Korea organiseert. ‘Een dag na thuiskomst waren ze gewoon weer aan het trainen in Pyongyang.’ Bonner kent de Noord-Koreaanse voetbalwereld goed sinds hij meewerkte aan de documentaire The Game of Their Lives, over het legen­ darische WK van 1966 waarbij Noord-Korea Italië uitschakelde. Nu zag hij live vanuit Pyongyang hoe de Chollima's roemloos ten

onder gingen. ‘Mensen waren teleurgesteld. Natuurlijk. Maar meer niet. Er is niks spannends gebeurd, sorry. Ze voetballen gewoon weer door, zoals in elk land. “We moeten méér interlands spelen”, zeggen ze. En daar zijn ze nu voor aan het trainen.’ Wat dan te denken van het bericht op Radio Free Asia, dat spelers zouden zijn gedwongen om voor honderden aanwezigen hun coach te bekritiseren? 'Ik geloof er niet veel van. Zoals gebruikelijk zijn de bronnen anoniem. De spelers zijn juist warm onthaald op het vliegveld.' Uitgezwaaid Dat meldde ook Choson Sinbo, de stalinistische krant voor Noord-Koreanen in Japan. De spelers waren met ‘uitdrukkingsloze gezichten’ op het vliegveld aangekomen, maar ‘ze kregen hun glimlach terug nadat ze waren verwelkomd door hun families’. Ook supporters hadden zich in dat warme >>>

7

// ACHTERGROND welkom gevoegd. ‘Voetbal is zeer belangrijk in Noord-Korea’, zegt Coen de Ceuster, Koreadeskundige aan de Universiteit van Leiden. ‘Het zei heel wat dat de ploeg zelfs werd uitgezwaaid door de regering. Al moeten we het ook weer niet overdrijven. De meeste mensen in Noord-Korea zijn vooral bezig met overleven en hebben misschien niet eens elektriciteit in de buurt om tv te kijken.’ Volgens het Wereldvoedselprogramma is een derde van de bevolking ondervoed. In een recent rapport meldde Amnesty International dat ziekenhuizen zo weinig middelen hebben dat ze grote operaties zonder verdoving moeten uitvoeren. Wat ’s lands voetbalbond (lees: regering) van de FIFA krijgt als vergoeding en beloning voor WK-deelname, tien miljoen dollar, is net zoveel als wat 43.000 Koreanen in het industrieel complex van Kaesong in een kwartaal verdienen.

Omdat de voetballers schande over hun natie hadden gebracht, zouden ze naar een strafkamp moeten

Kortgebroekt Overdrijven is nooit goed, maar voetbal kan wel degelijk iets betekenen, denkt Frank Grootemaat. Hij is auteur van het boek Burenruzies, over voetbalwedstrijden tussen aartsrivalen. ‘Vooral wedstrijden tegen Zuid-Korea, zoals in de kwalificatieronde, zijn een zeldzame kans om de buren te ontmoeten.’ Officieel was er rond de kwalificatiewedstrijden haat en nijd. Pyongyang wilde bijvoorbeeld het volkslied van de zuiderburen niet spelen en beschuldigde Zuid-Korea na een verloren wedstrijd de spelers te hebben vergif-

Hoofdstad Pyongyang Oppervlakte 121.500 km2 (3,6 x Nederland) Staatshoofd Kim Jong Il Politieke partijen Koreaanse Arbeiderspartij (leider: Kim Jong Il) en twee kleinere partijen die onder controle staan van de Koreaanse Arbeiderspartij. Aantal inwoners 22,6 miljoen (2010), waarvan ongeveer 60 procent in steden. Bevolkingsgroei 0,8 procent (2006) BBP/Capita 1800 Amerikaanse dollars (2006) Economische groei 1,8 procent (2006) Belangrijkste talen Koreaans Grootste religies Boeddhisme, Confucionisme en Sjamanisme (de regering beperkt de mogelijkheden tot autonome godsdienstbeoefening).

8

Bron: CIA World Factbook

Noord-Korea

tigd. Maar de supporters zelf willen alleen maar met elkaar op de foto. ‘Beide ploegen maakten zelfs een buiging voor de supportersvakken van het andere land’, vertelt Grootemaat. ‘En werden daarbij toegejuicht.’ Juist omdat alles in dit land gepolitiseerd wordt, is het winst als er gewoon een voetbalwedstrijd op tv is, zegt Simon Cockerell, een collega van touroperator Nick Bonner. ‘Zo zien mensen hier ook eens gewone landgenoten. En kunnen ze naar iets kijken dat níet politiek is.’ Ook voor het Westen biedt de aanblik van voetballende Noord-Koreanen een nieuw perspectief. Normaliter is de enige glimp die we van het mysterieuze Noord-Korea opvangen een kleine dictator in groen legerpak die roept dat hij Seoel in een vuurzee gaat veranderen. Nu zien we een kortgebroekte Jong Tae Se op een voetbalveld tranen met tuiten huilen bij de klanken van zijn volkslied. Diezelfde speler heeft nu overigens een contract gesloten bij het Duitse Bochum. Het is ‘slechts’ een club in de tweede Bundesliga. Maar wie weet groeit hij door naar de top. En kan hij straks ook daar aan sportliefhebbers Noord-Korea’s menselijke kant laten zien.•••

DIEPTEPUNT Terwijl zijn bevolking in extreme armoede leeft, spendeert de megalomane dictator Kim Jong Il zijn geld liever aan exclusieve wijnen en de ontwikkeling van een kernwapen. In maart dit jaar werd bovendien een Zuid-Koreaanse torpedo tot zinken gebracht, waarmee de relatie tussen beide Korea's op een dieptepunt is beland. Aan de wapenstilstand van 1953 acht Pyongyang zich niet meer gebonden.

De taaie Zuid-Koreaanse verdediging tijdens het WK Voetbal 2010 in Zuid-Afrika.

9

Zij zagen Afrika...

DOOR EEN ORANJE BRIL...

ene pet, et de gro rs eusel, m R n a supporte v Mark an Oranje v k e zo e en b nship. tijdens e anse tow id-Afrika u Z n e e aan

Best gezellig, zo'n WK Voetbal voor de buis. Maar écht leuk wordt het pas als je er zelf bij bent. Als je de sfeer kunt proeven in de speelsteden. En als je een kijkje kunt nemen in de wereld rond de stadions. Gasten van de Oranjecamping in Zuid-Afrika en coureurs in de Oranje Trophy kunnen daarover meepraten. Tekst: Jens Middel

10

// WK VOETBAL 2010 DE 3EHELFT VERLENGT HET WK De bezoekjes die Oranjecamping-gasten brachten aan lokale sport & ontwikkelingsprojecten, werden georganiseerd vanuit de 3eHELFT. Naast de Oranjecamping schaarde ook de Oranje Trophy (zie pagina’s 12 en 13) zich achter dit initiatief. . De 3eHELFT is een project van NCDO en diverse partnerorganisaties. Het scheen tijdens het WK Voetbal in Zuid-Afrika de schijnwerpers op de maatschappelijke situatie in het land. En op de kracht van sport in de aanpak van sociale problemen. Via de 3eHELFT-website konden diverse maatschappelijke sportprojecten in Zuid-Afrika worden gesteund. Daarmee wilde het project bijdragen aan de blijvend positieve impact van het toernooi op de Zuid-Afrikaanse bevolking. Meer weten? Ga naar www.3ehelft.org.

leefde in Zuid-Afrika bij iedereen, elke dag. Het was één groot feest. Kort na mijn terugkeer in Nederland besloot ik om opnieuw een ticket naar Afrika te kopen. Om de finale te zien. Ik had van tevoren nooit gedacht dat we die zouden spelen en had een te vroege vlucht terug geboekt.’

Terugblik op de Oranjecamping:

‘ZE WERDEN HELEMAAL GEK TOEN ER GESCOORD WERD’ 'Het onbekende trekt me. Andere culturen. Andere natuur. Ik houd van reizen; ben in Azië geweest, in Amerika. Maar Afrika had ik nog nooit bezocht. Tot dit jaar. Via een vriend hoorde ik over de Oranjecamping. Supporters die met het Nederlands Elftal meereisden en in elke stad zouden kamperen waar het team ging spelen. Ik meldde me aan via supportersvereniging Ons Oranje. De begeleiding van de Oranjecamping was van begin tot eind strak. Dat schiep vertrouwen. Niet dat ik bang aangelegd ben, maar ik had wel lichte zorgen na alle mediaberichten over de onveiligheid in Zuid-Afrika. Ik heb me geen moment onveilig gevoeld. Sterker nog, ik vond het geweldig om het WK zo mee te maken: te midden van de plaatselijke bewoners en alle feestende supporters. Het toernooi

‘We zagen in Zuid-Afrika niet alleen wedstrijden van Oranje. De openingspot – van Zuid-Afrika tegen Mexico – keken we bijvoorbeeld op een groot scherm in het plaatselijke buurtcentrum. Dat zat vol met Zuid-Afrikanen, die helemaal gek werden toen hun team het eerste doelpunt van het toernooi maakte. Fantastisch om daar tussen te staan. Sowieso was dat een bijzondere dag. We waren met een grote groep supporters naar een township geweest. Een bezoek dat het project de 3eHELFT samen met de Oranjecamping had geregeld. De avond ervoor waren er al jongeren uit die township naar onze camping gekomen om een muziek- en dansoptreden te geven. Nu bezochten we hen. We kwamen een klein stadionnetje binnen waar tientallen kinderen ons in een erehaag ontvingen. Sommigen van ons hadden cadeautjes meegenomen: voetbalshirts en andere sportkleren. Anderen, zoals ik, speelden een potje voetbal tegen wat jongens. Zeven tegen zeven. Mede dankzij de ontwikkelingsorganisatie Stars in their Eyes – een partner van de 3eHELFT – hadden die jongeren de spullen en faciliteiten om dagelijks te voetballen. En dat zag je. Man, wat waren ze snel en technisch. ‘Er werden meer van deze uitstapjes georganiseerd. Ook naar projecten van de organisatie SCORE. Ik ben nog één keer meegegaan, dit keer naar een township waar ook volwassenen de kans kregen meer te sporten. Het was ontzettend interessant om te zien hoe mensen daar leven. Aan de ene kant zie je wat je verwacht, wat je kent van tv. Gebouwtjes met golfplaten, armoede. Maar aan de andere kant heb je niet het gevoel dat hun leven kommer en kwel is. Als je met ze praat, merk je dat ze blij zijn met wat ze wél hebben. Natuurlijk willen ze hun situatie verbeteren. Maar hun geluk hangt niet puur af van het geld dat ze hebben.’ Mark van Reusel (35) - Oranjecamping-gast

11

anje Trophy: 2009 Vooruitblik op de Or

‘Oké, thuisblijven is veiliger, dit gaver’ Het Nederlands Elftal verzekerde zich van deelname aan het WK Voetbal in 2010 en zette daarmee het sein op groen voor de Oranje Trophy. Voor Maurits Rodermond en Ralph van den Houten betekent de kwalificatie van Oranje namelijk dat ze opnieuw met een oranje karavaan de wereld in kunnen trekken. Ze reisden in 2008 met twintig teams, verdeeld over oranje auto’s, motoren en een bus, van Amsterdam naar Beijing. Toen in het kader van de Olympische Spelen. Nu is het WK in het algemeen en het Nederlands Elftal in het bijzonder de reden. Het vertrek staat gepland op zaterdag 10 april 2010. Ze hopen 11 juni op de plaats van bestemming in Zuid-Afrika aan te komen. ‘Dan hebben we er 17.000 kilometer opzitten, hebben we gekampeerd aan de voet van

12

de piramide Cheops, geploeterd door de woestijn en wilde beesten in de vele wildparken overleefd’, stelt Van den Houten. ‘Ongetwijfeld maken we delen van het regenseizoen mee. Soms zal het hard gaan, maar door Kenia – ook wel de Road through Hell genoemd – zullen we vier tot vijf dagen over 600 kilometer doen. We zullen hoe dan ook in ZuidAfrika aankomen en net als het Midden- en Verre Oosten zal Afrika op ludieke wijze kennismaken met de Oranjegekte. Oké, thuisblijven is veiliger, maar dit is veel en veel gaver!’ Bron: Sp!ts, 11 juni 2009. Bovenstaande is een ingekorte versie. Lees het complete artikel op www.oranjetrophy.nl > Media.

// WK VOETBAL 2010 DE ORANJE TROPHY EN GOEDE DOELEN De terugblik op deze pagina’s is van Team TANA NETTING against Malaria, één van de 22 Oranje Trophy-equipes. Team TANA NETTING bestond uit fotografe Liz de Jong en Laura Bos, die kort voor deze tocht haar master International Public Health had gehaald. Via diverse media riepen zij mensen op de strijd tegen malaria te steunen, bijvoorbeeld met donaties aan de organisatie Malaria No More (www.malarianomore.org). Tijdens hun reis deelden Liz en Laura zelf anti-malarianetten uit van hun sponsor TANA NETTING (www.tananetting.com), een sociaal bewuste nettenproducent en Malaria No More-partner. Het team was niet de enige deelnemer die de aandacht richtte op goede doelen. Zo bracht John Inden, in zijn eentje Team Indeniana Johnston, een grote hoeveelheid schoolgerei en voetballen naar een afgelegen school in Kenia. Het waren spullen die daar moeilijk te verkrijgen zijn, ingezameld door de school van zijn dochter. De Oranje Trophy-organisatie zelf toonde zich eveneens sociaal betrokken. Zij riep mensen via de website op zich aan te sluiten bij de 3eHELFT.

Lees meer op www.oranjetrophy.nl en www.tananetting.com > Media. anje Trophy: 2010 Terugblik op de Or

‘REUZEVEILIG HIER, MET AL DIE SOLDATEN!’ ‘Al toen we door Europa reden, kregen we door dat onze Mercedes G-klasse (‘de G’) eenmaal volgeladen net een tanker is. Met een gewicht van ongeveer 2.500 kilo kwamen we moeilijk heuvels op. Na onze hartverzakking (zou er iets mis zijn met de auto?) gaf de rest toe ook moeite te hebben met heuvels oprijden. Dat scheelde; het hoorde er kennelijk bij. We reden in de kopgroep richting Sicilië en namen de boot van Trapani naar Tunesië. Na de nodige tientallen stempels en paspoortchecks waren we eindelijk op het Afrikaanse continent. De karavaan nam een weekend rust in Tunis om alles klaar te maken voor wekenlang rijden. Nadat een Tunesische minister ons ’s ochtends voor het vertrek de hand had geschud en succes had gewenst, begon de tocht. Na bij douaniers wat amicaal Frans te hebben gepraat en geld in de handen te hebben gedrukt, waren we in Libië, waar overal levensgrote foto’s van Gaddafi hingen. We reden al gauw op de enige asfaltweg die noordelijk tussen de kust en de Sahara loopt. Gelukkig had onze G de lokale vorm van airco: alle ramen open tijdens het rijden. En we hadden stoelhoezen over de leren bekleding gedaan (die was levensbedreigend als de zon erop had geschenen). Elke avond verbleven we op een kampeerplek die ons van tevoren was toegewezen en door soldaten bewaakt werd. In dat opzicht dus een reuzeveilig land. Team Dodo kwam erachter dat hun Volvo uit Zweden toch echt gemaakt was voor andere temperaturen, en moest om oververhitting te voorkomen zijn snelheid beperken tot 60 km/uur. De G trok de hitte prima. En trok bovendien de 2-wielaangedreven auto’s uit het mulle zand. Wat makkelijk om een auto te hebben die je in 4x4 zet en waarmee je overal lachend doorheen rijdt! In Soedan sleepte de G de Opel Frontera naar de camping. Ook bleek de generator van Team Mambo Jambo kapot – wat een drama was, want daardoor was er geen Nespresso meer in de ochtend.’ ‘Nairobi binnenrijdend ging de startkabel van de Kever kapot, werd de VW T2 aangereden door een vrachtwagen, werd onze iPod uit een half open raam gestolen, deukten we een taxibusje die vlak voor de G vol op de rem ging staan en liep één van ons, Liz, bij een botsing een hersenschudding op. Eenmaal op de camping bleek de

G toe aan vier nieuwe schokdempers en twee nieuwe spiraalveren. De carterbescherming van de Opel Frontera bleek kapot door een aanrijding met een steen. En de schokdempers van onder andere Go-Bassie, 2 Babes and a Bus, Iron Lion en Badovini moesten allemaal worden vervangen. Kortom: de lokale garage had het maar druk met ons. Van Kenia reden we via Tanzania door naar Malawi. Daar gebeurde wat niemand van ons ooit had kunnen bedenken: Henk van Team Massif verdronk in Lake Malawi. De groep was geschrokken, verdrietig en verbijsterd. Na een paar dagen verwerking en een eigen afscheidsdienst besloten we toch door te rijden. Via Zambia en Botswana bereikten we Zuid-Afrika. Daar belandden we in één groot feest. We werden op de Nederlandse Ambassade en de Oranjecamping ontvangen. En we woonden, na een reis van twaalf weken, alle poulewedstrijden van Nederland bij.’ Bron: ‘12 weken vanuit de G’ , 20 juli 2010. Bovenstaande is een ingekorte versie. Lees het complete reisverslag op www.oranjetrophy.nl >Teams > Team TANA NETTING against Malaria > Nieuws. Ter nagedachtenis aan Henk Wijts zijn twee houtsnedes gemaakt met de tekst: ‘Bij ons tot Kaapstad, voor altijd in ons hart.’ Eén blijft in Chitimba bij de plek waar Henk is verdwenen. De ander ging mee naar Kaapstad en is nu bij Henks familie.

Het bericht van het overlijden van Henk Wijts tijdens de Oranje Trophy heeft diepe indruk gemaakt bij de 3eHELFT (NCDO). Namens alle betrokkenen spreken we ons medeleven uit naar de naaste familie, zijn vrienden en bekenden en wensen we hen veel sterkte toe. Team Sport, de 3eHELFT (NCDO).

13

// interview Jochem Uytdehaage

HET

PLEZIER MENTOR VAN DE

‘Van deze vent gaat het schaatsen nog veel plezier beleven’, zei sportcommentator Mart Smeets aan het begin van dit millennium. En inderdaad. Maar niet alleen het schaatsen. Na enkele glorieuze jaren besloot Jochem Uytdehaage zijn sportervaring in te zetten om ook anderen succes te brengen. Tekst: Jens Middel. Foto: ANP.

14

Sport & motivatie Nog even en hij zit in Italië, zegt hij. Een prettig vooruitzicht, die vakantie. Uytdehaage heeft het druk gehad. ‘Wel met leuke dingen, gelukkig. Trainingen, bijvoorbeeld. Die geef ik zelf. Niet aan sporters, maar aan bedrijven en organisaties. Als life style coach motiveer ik mensen om verstandig en gedreven op hun doelen af te gaan. Dat doe ik vanuit mijn eigen achtergrond: mijn schaatsloopbaan. Dus met allerlei voorbeelden en technieken uit de sport. Het gaat dan niet alleen om het vaststellen van doelen en het uitstippelen van een strategie, maar ook om het leren kennen van de eigen grenzen, van de impact van stress op je prestaties en van het belang van rust voor herstel. Allemaal dingen die in de sport belangrijk zijn, maar ook daarbuiten. Op elk vlak waar je inspanning levert, eigenlijk. Of het nu fysiek is of mentaal.’ De inspanningen van Uytdehaage zelf beslaan meer dan de trainingen die hij geeft. Hij besteedt veel tijd aan Sporttop: de stichting die hij in 2004 opzette, drie jaar voordat hij stopte met schaatsen. ‘Ik ontmoette vaak jonge atleten die ondanks hun olympische potentie de top niet haalden’, vertelt hij. ‘Ze hadden het talent wel, maar bijvoorbeeld niet de juiste begeleiding, niet genoeg geld, een te hoge studiedruk en te weinig of juist te veel steun van ouders. Vaak waren het jongeren die aan één tip van een ervaringsdeskundige genoeg hadden gehad om hun probleem op te lossen.’

1E ONDER DE 13 Inmiddels is het geen verrassing meer dat een schaatser de 10 kilometer in minder dan 13 minuten aflegt. Maar toen Jochem Uytdehaage dat in 2002 als allereerste deed, stonden de sportcommentatoren vol ongeloof op hun stoel. Het was het Gouden Jaar voor Uytdehaage. Hij won dat seizoen (2001-2002) bijna alles waaraan hij deelnam. Het EK Allround, olympisch goud op de 5 en 10 kilometer en een paar maanden later ook nog eens het WK Allround. Vanaf 2003 ging het moeizamer. Hij won minder – zij het nog altijd belangrijke – prijzen: goud op de 5.000 meter WK Afstanden, brons op het EK Allround en vervolgens goud op het NK Allround. In september 2004 kreeg Uytdehaage een ongeluk met zijn sportwagen. De revalidatie bemoeilijkte zijn pogingen om zijn vroegere succes te evenaren. Zo wist hij zich niet te plaatsen voor de wereldbekercyclus en kwalificeerde hij zich maar net voor het EK Allround. Dit toernooi zou zijn laatste grote opleving worden. Hij won goud, vóór Carl Verheijen en Sven Kramer. Na een paar teleurstellende seizoenen concludeerde hij in 2007 dat hij niet meer op topniveau kon meedraaien. Hij nam dat jaar officieel afscheid tijdens het WK Allround, in een vol Thialf.

Met Sporttop wil Uytdehaage ervoor zorgen dat in elk geval een aantal van hen die tips nu wél krijgt. ‘We steunen talent soms met geld, gedoneerd door onder andere NOC*NSF en onze hoofdsponsor TNT. En soms zorgen we ook voor materiaal. Maar centraal staat dat we de jongeren koppelen aan topsporters of oud-topsporters. Elk van deze “mentoren” staat zijn talent bij met zijn eigen ervaring, expertise en netwerken.’ Sport & onderwijs ‘Zelf ben ik ook mentor. Niet van een schaatser, maar van een turner: Anthony van Assche. Die is nu 21 en doet het echt geweldig. Dit jaar won hij opnieuw goud op het Nederlands Kampioenschap. Aan de ringen en op de brug. Ook deed hij mee aan het EK, is hij in oktober op het WK in Rotterdam en bereidt hij zich voor op de Olympische Spelen van 2012.’ Sporttop focust zich op talenten: jongeren die soms zes tot zeven jaar van hun jeugd keihard trainen om op topniveau te komen. Maar Uytdehaage hoopt dat Sporttop een bredere impact heeft. 'Het zou mooi zijn als de talenten van Sporttop andere jongeren - bijvoorbeeld via het Sporttopmagazine - inspireren om meer te bewegen. Ook als dat niet op topniveau is. Ik zou willen dat zoveel mogelijk kinderen ervaren hoeveel energieker je je voelt als je regelmatig sport. Hoeveel beter je dan in je vel zit. Sport kan je kwaliteit van leven vergroten. Hoe jonger je dat merkt, hoe beter.’ Niet dat hij echt een studie heeft gemaakt van de effecten van sport. Ook niet tijdens zijn masteropleiding op het Cruyff Institute, een instelling waarvan de stichter zelf de positieve impact van sport­ beoefening nastreeft door tientallen Cruyff Courts aan te leggen. Uytdehaage: ‘Mijn opleiding ging meer over management in de sportwereld. Hoe schrijf je een evenement, hoe schrijf je een

BID-boek, wat zijn slimme vormen van marketing – dat soort dingen. Mijn kennis over het heilzame effect van sport en de lessen die topsport met zich meebrengt voor het dagelijks leven, komen vooral voort uit mijn eigen ervaring.Natuurlijk heb ik er wel eens íets over gelezen. Een klassieker als Effect, bijvoorbeeld, van Johan Olav Koss – die vond ik superinteressant.’ Sport & maatschappij Koss, één van de grootste schaatsers ooit, ging na zijn sportloopbaan verder als hoofd van Right To Play. Deze organisatie zet in ontwikkelingslanden sport in om het leven van kinderen te verbeteren. ‘Ik heb wel eens iets fondsenwervends gedaan voor Right To Play’, vertelt Uytdehaage. ‘Een schaatsclinic gegeven, bijvoorbeeld, ergens in Nederland. Want ik kan me goed vinden in het doel van de organisatie. Ik vond het alleen niet handig om echt Right To Play-ambassadeur te worden. Je moet je naam niet aan te veel organisaties willen koppelen, vind ik. Dat is verwarrend voor mensen en werkt daardoor averechts. Ik had mijn eigen stichting, dáár wilde ik aandacht voor creëren. Ik heb er bewust voor gekozen om zelf alleen Sporttop in de schijnwerpers te zetten.’ De kans dat Sporttop ook buiten de grens gaat werken, of de aandacht – in navolging van Right To Play – op ontwikkelingslanden richt, is klein. Uytdehaage: ‘Natuurlijk voel ik betrokkenheid met die landen. Ik kan me de eerste keer nog herinneren dat ik de armoede zag die in andere landen heerste. Dat was in de jaren ’80. Op tv keken we naar de honger in Afrika. Ik was nog een kind en kon die beelden nauwelijks bevatten. Vanzelfsprekend wilde ik daar toen iets aan doen. Dat wil ik nog steeds als ik op het nieuws zie in welke omstandigheden mensen in sommige landen moeten leven. Maar voorlopig help ik alleen door aan goede doelen te doneren. In mijn dagelijks leven richt ik mij nu op het steunen van sporttalent en het verbeteren van het sportklimaat in Nederland.’ Sport & subsidie Dat het sportklimaat in Nederland beter is dan in veel andere landen, vindt Uytdehaage wel aannemelijk. ‘Als ik de verhalen moet geloven over bijvoorbeeld ontwikkelingslanden, dan komt het geld daar helemaal niet terecht bij de sporters. Noch bij hun directe begeleiders. Het blijft hangen bij een kleine toplaag van bestuurders. In Nederland valt ook op lagere beleidsniveaus een inkomen te verdienen in de sportwereld. Er komen steeds meer betaalde jobs om het sporten heen, bijvoorbeeld voor coaches. En een aantal topatleten zit financieel gewoon goed.’ Toch vindt de oud-schaatser dat er veel ruimte is voor verbetering. ‘Dat kleine groepje atleten daargelaten, is het voor veruit de meeste Nederlandse topsporters lastig om rond te komen. Terwijl je juist als topatleet geen tijd hebt voor een baan buiten de sport; dat gaat ten koste van je trainingstijd en -kwaliteit. Sponsors vinden is niet makkelijk, zeker niet in deze economische recessie. En helaas moet je in Nederland tot de top-8 van de wereld behoren om subsidie te krijgen. Dat laatste zou ik omdraaien. Subsidie zou in mijn ogen vooral moeten zorgen dat talenten de top-8 bereíken. Als ambitieus sportland – en dat zíjn we met onze wens om het WK Voetbal 2018 en de Olympische Spelen 2028 te organiseren – moet je talent kweken en onderhouden. Dat is beter voor de sportieve ontwikkeling van Nederland dan talent pas te belonen zodra het aan de top staat.’ ••

15

// veld Kort nieuws LEZEN Of hij 142 pagina’s wilde schrijven over Zuid-Afrika. Over zijn familie daar (die hij nog regelmatig bezoekt), Mandela (en diens aandeel in het binnenhalen van het WK Voetbal), de val van de apartheid (en de gevolgen daarvan voor het nationale voetbal), de impact van aids op het land (dus ook op de voetballers) en het subtiele verschil tussen zwart of kleurling (en het geweld dat daarmee samenhangt). Dat vroeg de redactie van Hard Gras aan sportjournalist Simon Kuper. Die maakte er, met het WK Voetbal als rode draad, een scherp en tijdloos mozaïek van over de bewoners en prioriteiten van ZuidAfrika. Doorspekt met opmerkelijke cijfers. Zo laat Kuper zien dat de Zuid-Afrikaanse staat 1,3 miljard euro uitgaf aan de bouw van tien WK Voetbalstadions die na het toernooi goeddeels ongebruikt bleven. Niet alleen is dat zes keer zoveel geld als vooraf begroot, maar hadden van dat bedrag 175.000 huizen kunnen worden gebouwd voor Zuid-Afrikanen die nu in krotten wonen. Mandela wint de wereldcup, zoals Hard Gras #72 heet, is te bestellen via www.hardgras.nl. Prijs: € 8,75.

16

Nederlands project kan 15.000 dollar winnen Tachtig procent van de gehandicapte kinderen in de wereld woont in een ontwikkelingsland. De Nederlandse organisatie Sport 4 Socialisation International (S4S) ijvert met haar ‘Social Inclusion Programme’ voor de sociale integratie van deze kinderen. Het project is genomineerd in de categorie ‘Best New Project’ van de Beyond Sport Awards 2010. Vier andere organisaties in de wereld maken eveneens kans op deze prijs. De winnaar wordt bekend gemaakt op 29 en 30 september, tijdens de Beyond Sport Summit in Chicago. S4S kan 15.000 dollar winnen – én zakelijke ondersteuning om verder te groeien. Het S4S-Social Inclusion Programme gebruikt sportactiviteiten om gehandicapte en niet-gehandicapte kinderen met elkaar in contact te brengen en voorlichting te geven aan ouders. In 2005 draaide het succesvolle programma in Kenia. Sinds 2008 loopt het ook in Zimbabwe.

Lees meer: www.beyondsport.org en www.sport4socialisation.com.

Zaanstad doneert eigen WK-opbrengst Drie Zuid-Afrikaanse sportprojecten – Stars in their Eyes, SCORE en Respo International – kunnen rekenen op een financiële bijdrage van de gemeente Zaanstad. Tijdens het WK organiseerde Zaanstad een alternatief WK waarmee ruim 1000 euro werd verzameld. Het WK Wijken, dat een dag duurde en waaraan 150 werknemers van de gemeente Zaandam deelnamen, bestond uit verschillende onderdelen. Zo werd in ‘Johannesburg aan de Zaan’ een vereenvoudigde versie van het WK-schema nagespeeld. Ook op dit toernooi won het team ‘Spanje’ overigens de felbegeerde cup. Tevens konden de aanwezigen proberen de bal langs sc Heerenveen-doelvrouw Roxanne van den Berg te krijgen, een taak waar uiteindelijk slechts twee deelnemers in slaagden. Wethouder Sport & Recreatie, Jeroen Olthof, en de directeur van dienst Wijken, Duco Stuurman, kondigden aan dit toernooi voortaan bij elk WK en EK te willen houden.

Ballen met visie

Studie naar beweging in Sierra Leone

Voor visueel gehandicapten met sportieve ambitie zijn balspelen lange tijd onbereikbaar geweest. Ze zien de bal immers niet (of niet goed) aankomen. Sinds een aantal jaren is er voor hen de sound ball. Daarmee wordt in Brazilië, Duitsland en Engeland inmiddels al competitie gespeeld. Hij wordt zelfs gebruikt op de Paralympische Spelen. De organisatie Alive & Kicking Kenya (A&K) heeft nu een eigen versie van bal ontwikkeld voor Afrika, waar hij nog moeilijk te verkrijgen was. In de bal zit een geluidsdoosje geplakt dat metalen balletjes bevat. Deze maken geluid op het moment dat de bal gespeeld wordt. Studenten van de The Thika School for the Blind hebben de bal in 2007 getest en met hun feedback heeft A&K de uiteindelijke bal in productie laten gaan. A&K voelde zich in het maken van de bal geïnspireerd door Henry Wanyoike, Kenia’s beroemde marathonloper die ook visueel gehandicapt is. De ballen worden nu bedrukt met zijn beroemde quote ‘I may have lost my sight, but not my vision’.

Er is volop beweging in het – tot ruim zes jaar geleden nog door burgeroorlog geteisterde – Sierra Leone. In overdrachtelijke zin: de ontwikkeling naar een vreedzame, welvarende samenleving. Maar ook letterlijk. Want er wordt veel, heel veel gesport in Sierra Leone. Of het nu door jongens, meisjes, gehandicapten of niet-gehandicapten is. En als er niet wordt gesport, vergen de dagelijkse activiteiten, van water halen tot graan stampen, voor veel mensen óók fysieke inspanning. Deze en andere lichaams­ bewegingen staan centraal in het boek Bodies in action. Hierin legt auteur en onderzoekster Anneke van der Niet legt de culturele invloed op lichaamsbewegingen bloot. Anders gezegd: zij laat zien wat voor inzichten verkregen worden over een cultuur – in dit geval Sierra Leone – als er goed gekeken wordt naar de manier waarop een bevolking zich beweegt.

Lees meer: www.aliveandkicking.org.uk.

Nieuwsgierig? Bodies in action. Culture and body skills in post-conflict Sierra Leone van bewegingswetenschapper en Afrikanist Anneke van der Niet is te bestellen via www.ascleiden.nl/publications en www.blacklabel.be.

Homeless World Cup 2010 in Rio

Voor de achtste keer verdedigen dakloze voetballers uit verschillende landen hun nationale eer op de Homeless World Cup. Van 19 tot 26 september gaan op Copacabana Beach in Rio de Janeiro teams uit 64 landen de sportieve strijd met elkaar aan. Ook ‘Dakloos Oranje’ is weer van de partij. Het team hoopt op een betere prestatie dan vorig jaar. Toen kwam Nederland niet verder dan de 16e plaats. De kansen zijn nu verdubbeld, want ons land vaardigt dit jaar voor het eerst ook een damesteam af. Het toernooi, dat in 2003 zijn eerste editie kende, is niet alleen een wereldwijde manifestatie van solidariteit tussen dak- en thuislozen. Het is ook een evenement dat kansarme groepen wil laten zien hoe je met sport de weg

terug naar de samenleving kan inslaan. Daarnaast functioneert het als een blikvanger om mondiaal aandacht te vragen voor de problematiek van dak- en thuislozen. De Homeless World Cup is in een paar jaar tijd uitgegroeid tot een toonaangevend straatvoetbaltoernooi dat wereldwijd door de media wordt gevolgd. Dankzij sponsors Nike en Vodafone Foundation worden over de hele wereld steeds meer straatvoetbalcompetities gespeeld. Naar verwachting zullen daar in 2012 ruim 1 miljoen dak- en thuislozen aan meedoen. Lees meer: www.homelessworldcup.org.

17

// REPORTAGE

KONING van de arena

Worstelen is immens populair in West-Afrika. In Senegal is Het is een zondagmiddag in juni. Terwijl de ogen van de internationale sportwereld gericht zijn op de herenfinale van het tennistoernooi Roland Garros, maakt Senegal zich op voor een heel andere ontknoping. Een finale waarin de herovering van ’s lands eer op het spel staat. Vorig jaar verloor het nationale team tijdens het WestAfrikaanse worstelkampioenschap in de teamwedstrijd tegen Nigeria. Dat dient nu rechtgezet te worden.

het niet alleen de nationale sport, maar ook big business. Tekst: Olivier van Beemen. Foto’s: Ronald de Hommel

Brandende fakkel In het stadion Iba Mar Diop, in de Arabische wijk van de Senegalese hoofdstad Dakar, is Babou Seck zich bewust van de taak die op zijn schouders rust. De jongeman vertegenwoordigt Senegal in de categorie tot 75 kilo en is uiterst geconcentreerd. Met zijn vier teamgenoten beweegt hij zich in een soort trance langs de ronde zandbak midden in het volle stadion. Hij besprenkelt zich met een vloeistof uit een plastic fles die bereid is door de marabout, de geestelijke die zowel de islam als het animistische geloof vertegenwoordigt. Een andere worstelaar houdt een brandende fakkel tegen zijn hoofd. Vrijwel allemaal zijn ze voor de wedstrijd versierd met gris-gris, schelpjes die geluk brengen. ‘Deze rituelen zijn essentieel voor de overwinning’, zegt de aanwezige oud-kampioen Manga II, een kolos van een man die vroeger het erepredikaat ‘koning van de arena’ droeg. Hij stelt zich voor als ‘de beste worstelaar van het verleden, het heden en de toekomst’. Indrukwekkende come-back Worstelen is de nationale sport van Senegal en ook in andere landen van West-Afrika is het populair, vooral in Niger en Guinee-Bissau. In Dakar prijken worstelaars op reclamebillboards, je ziet ze trainen op het strand en de kranten raken niet over ze uitgeschreven. Voorbij is de periode die volgde op de ruim vijftig jaar geleden begonnen dekolonisatie. Toen vonden veel Afrikaanse regeringen worstelen primitief. Een sport als voetbal paste volgens hen beter bij het moderne imago dat ze voor hun landen in gedachten hadden. Inmiddels heeft het man-tot-mangevecht een indrukwekkende comeback gemaakt. ‘Sinds het voetbalepos van 2002, waarin Senegal de kwartfinale bereikte van het wereldkampioenschap, zijn onze “voetballeeuwen” veranderd in tamme poesjes en is de populariteit van het worstelen hier steeds verder toegenomen’, zegt Malick Thandioum, de ster­ presentator van de Senegalese staatstelevisie. De kijkcijfers van worstelwedstrijden zijn torenhoog en de uitzendrechten zijn de inzet van een verbeten strijd tussen de publieke >>>

18

19

‘Worstelaars zijn hier enorm populair. Zeker nu onze voetballeeuwen zijn veranderd in tamme poesjes’

omroep en de commerciëlen. Thandioum: ‘Meestal winnen wij, want we hebben veel meer geld.’ Worstelen is traditioneel een sport van het platteland, vaak beoefend door analfabeten. Maar inmiddels is het ook in de steden populair. Het aantal worstelscholen groeit daar sterk. De sport wordt in toenemende mate beschouwd als een mogelijkheid om aan de armoede te ontsnappen, vergelijkbaar met voetbal of hiphop in westerse achterstandsbuurten. Er gaat enorm veel geld in om. Vooral de worstelvariant ‘avec frappe’ (waarbij worstelaars elkaar ook mogen slaan, zoals boksers) is het afgelopen decennium big business geworden in Senegal. De grootste sterren van het moment, Yekini en Tyson, krijgen meer dan honderd miljoen franc voor een gevecht, ruim anderhalve ton in euro’s, en vullen voetbalstadions met 60.000 toeschouwers. Gehoopte ontlading Op het West-Afrikaanse kampioenschap waar Babou Seck zich voorbereidt op zijn gevecht, is commercialisering minder aanwezig dan in het worstelen ‘met klappen’. Het prijzengeld is ook aanzienlijk lager, een kleine 4.000 euro voor het winnende team. De finalewedstrijden hebben vertraging opgelopen als gevolg van een elektriciteitsstoring. Maar uiteindelijk gaan ze van start. Senegal begint sterk met een overwinning in de categorie tot 65 kilo. Ook Babou Seck verslaat zijn tegenstander, waardoor het gastland slechts één winstpartij verwijderd is van de eindoverwinning. Het gevecht tussen Pierre Diouf, die de overwinning kan binnenhalen, en zijn opponent Yacoubou Adamou uit Niger, is van een ongekende intensiteit. De worstelaars zijn duidelijk aan elkaar gewaagd. Een slimme beweging van Diouf keert zich echter tegen hem en hij lijkt een moment lang met drie ledematen tegelijk op de grond te steunen. Doet hij dat inderdaad? Zo ja, dan kost hem dat de partij. Anders dan in het internationale voetbal mag bij het worstelen in Senegal gebruik worden gemaakt van video-opnamen. Daarvoor begeven de zes juryleden zich naar het tv-scherm van presentator Thandioum. Na lang beraad bepalen ze dat Diouf inderdaad met twee voeten en een arm de grond geraakt heeft. Gemor klinkt op de tribunes. Tien minuten later volgt alsnog de gehoopte ontlading: de Senegalese worstelaar tot honderd kilo wint zijn tweegevecht wél. Het stadion ontploft. ‘Het was voor het hele volk een rouwdag toen Nigeria ons vorig jaar in de finale versloeg’, zegt Babou Seck. ‘Maar nu is Senegal opnieuw kampioen. En zo hoort het.’•••

20

De grootste sterren vullen voetbalstadions met

60.000 toeschouwers 21

‘Hier denken ze:

VOETBALT, ’ ben je LESBISCH Als je

Het was het eerste project dat ze in Zuid-Afrika had

opgezet. Voor de empowerment van meisjes, door middel van sport. Ze kreeg er meteen een prijs voor. Jos Dirkx (23) won dit voorjaar de Sport & Business Challenge van De 3e HELFT. Tekst: Tirzah Schnater. Foto’s: NCDO en Girls & Football South Africa

22

// INTERVIEW Jos Dirkx De aanvalster ‘Ik was nog heel klein. We woonden in Bangladesh en ik zag vrouwen kilometers lopen om water te halen. Die beelden zullen me altijd bijblijven. Vrouwen werken zo hard. Zo doen ze 85 procent van al het landbouwwerk ter wereld en bezitten ze toch maar 4 procent van de landbouwgrond. Ik vind dat oneerlijk. Daarom zet ik me in voor vrouwen­ rechten. Er zijn nog zoveel issues om aan te kaarten. In Bangladesh. Maar ook in India, Pakistan, het Midden-Oosten en waar ik nu woon: Zuid-Afrika. Natuurlijk, in het Westen hebben wij vrouwen ook uitdagingen: hetzelfde verdienen als mannen, of hoe we in de media worden neergezet. Maar de uitdagingen die vrouwen in ontwikkelingslanden voor de kiezen krijgen, daar zijn geen woorden voor. Ze moeten voor alles vechten, elke dag weer. Mijn feminisme heb ik deels van mijn ouders. Gelijkheid tussen man en vrouw is voor hen vanzelf­ sprekend. Zij werken allebei voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. En ze reizen samen de hele wereld over. Ook toen ik jong was. Ik ben geboren in Brazilië, woonde in Bangladesh, Senegal en Nederland, en heb in Canada mijn studies Toneel en Politieke wetenschap gevolgd. Ik woon nu in Kaapstad om mijn masteropleiding Internationale betrekkingen te doen. Altijd verhuizen, dat vormt je. Ik zou niet weten hoe het is om telkens op één plek te wonen. Ik reis nog steeds veel. Soms denk ik wel eens: en nu blijf ik hier een tijdje. En dan begint het na drie weken alweer te kriebelen. Niet voor niks staat vliegwinkel.nl onder mijn favoriete homepages. In Khayamandi, een township buiten Kaapstad, geef ik elke zaterdag vijf uur toneelles. Een paar weken geleden kwam een 11-jarig meisje naar me toe. “Ik heb honger”, zei ze. “Oké”, zei ik, “we eten hier tijdens de pauze.” Maar toen vertelde ze dat ze twee uur gelopen had en nog niets had gegeten. Kun je nagaan, een 11-jarig meisje loopt twee uur heen en terug, voor toneelles. Zij verdient het om meer aandacht te krijgen, de kans te krijgen zich te ontwikkelen.’ De actie ‘Toen ik zelf 11 was, zat ik op voetbal. In Senegal. Ik zag dat de meiden daar nooit voetbalden. Toen heb ik met mijn oudere broer geld ingezameld om ballen te kopen. Die brachten we naar een dorpje. Een paar weken later kwamen we terug en zagen we dat juist de meisjes waren gaan spelen. De jongens keken toe. Dat is me echt bijgebleven: hoe die meisjes de bal oppakten. En hoe blij ze daar van werden. Dat is ook de insteek van het project waarmee ik de Sport & Business Challenge won: ‘Girls and Football South Africa’. Als je voetbalt, of een andere sport doet, krijg je een positief gevoel over jezelf. Je bent lekker aan het rennen, aan het spelen. Dat opent deuren om over jezelf te praten. Over je lichaam, over vriendschap, over gezonde competitie. Het zijn het soort gesprekken dat mijn project stimuleert. Een FIFA-ambassadrice die ik ooit sprak, zei het zo: ‘Als je verwacht dat je meiden in een tent kunt neerzetten en dat ze dan loskomen en praten, heb je het mis. Als ze blij zijn, en uitgeput, en een prestatie hebben neergezet, dan komen die gesprekken vanzelf. En je moet vrijwilligers hebben die vertrouwen geven, die een sfeer creëren waarin je over van alles en nog wat kunt praten.’ Met Girls en Football South Africa organiseer ik wedstrijdjes. Daar begint het: een gemeenschapsveldje, goaltjes, actie, gewoon een dag lekker sporten. De tweede pijler is de onderwijscampagne. Getrainde >>>

‘Ze hoopte dat ze een babysitter kon betalen, zodat zij meer kon trainen’

23

vrijwilligers die praten met de meiden en ze vertellen dat sport en vrouwen heel goed samengaan, en dat je als vrouw het recht hebt je te ontwikkelen. De derde pijler is media. Samen met Sonia en Thato, de twee mensen met wie ik dagelijks aan het project werk, heb ik een serie interviews gemaakt, onder andere met het nationale vrouwenvoetbalteam van Zuid-Afrika en het nationale meisjeselftal tot 17 jaar. Allemaal willen ze iets teruggeven aan de community waar ze opgroeiden. Met de interviews kunnen ze dat. We filmen die en zetten ze zowel op Facebook als op ons YouTube-kanaal. En we laten ze zien in gemeenschappen. “Kijk, iemand als jij kan voetballen en succesvol zijn”, zeggen die filmpjes. Met Girls and Football South Africa hopen we iets te veranderen in de manier waarop hier wordt gedacht over vrouwen en sport. Over de ontwikkeling van vrouwen. Het is bijvoorbeeld in Khayamandi, de township waar ik lesgeef, heel gewoon om te denken dat je wel lesbisch moet zijn als je als meisje voetbalt. Want waarom zou je als vrouw het huis verlaten? Je moet toch eigenlijk koken en voor de kinderen zorgen? Ik sprak de keeper van het nationale voetbalvrouwenelftal. Zij is 30 en heeft net een kind. Ze hoopte dat ze een babysitter kon betalen zodat zij meer kon trainen. Over dit soort onderwerpen gaan de filmpjes. Ons doel is dat meiden door middel van sport beter voor zichzelf opkomen, dat ze weerbaarder worden. Niet alle meisjes hoeven voetbal leuk te vinden. Maar áls ze graag voetballen, zou dat normaal moeten zijn.’

‘Als je denkt dat je meiden in een tent kunt neerzetten en dat ze dan loskomen, heb je het mis.’

Het veld ‘Ik denk dat het nog lang gaat duren voordat ik kan zeggen dat ik de mensen in Zuid-Afrika begrijp. Dit is een prachtig land, met zoveel boeiende personen, maar er zijn ook nog veel diepe wonden. Het is natuurlijk ook nog maar 16 jaar geleden dat de apartheid werd afgeschaft. Je voelt dat er nog spanningen in de maatschappij leven. Dat Zuid-Afrika het WK Voetbal organiseerde, hielp de sfeer te verlichten. Iedereen ging helemaal los, het was één groot feest. Ik denk dat Zuid-Afrika trots op zichzelf kan zijn. Het is mooi om te zien hoe belangrijk sport hier is voor de mensen. En welke rol het kan spelen. Als ik de vrouwen van het nationale voetbalteam mag

24

geloven, draagt sport bij aan maatschappelijke vooruitgang. Het feit alleen al dat witte en gekleurde meisjes samen in een team zitten. Ze zeggen zelf ook: “Als ik niet met voetbal was begonnen, was ik waarschijnlijk niet met die andere meiden omgegaan.” De bijnaam van het nationale vrouwenvoetbalteam van Zuid-Afrika is Banyana Banyana. Dat betekent ‘de Meiden, de Meiden’. Het zijn allemaal sterke, inspirerende vrouwen uit alle lagen van de bevolking, tussen de 20 en 30. Vorig jaar april werd één van de speelsters vermoord. Ze is doodgestoken en opgehangen. Omdat ze een vrouwelijke atleet was. En lesbisch. Verschrikkelijk.’ De winst ‘De prijs die we met de 3eHELFT Sport & Business Challenge wonnen, was echt super. We zijn een week lang met Edwin van Timmeren van NCDO en filmmaker Michiel van der Zeeuw opgetrokken. Die waren speciaal naar Kaapstad gekomen. Ze hebben ons ontzettend vooruit geholpen, met branding, met marketing, met een mission statement, kortom: met geweldige ideeën. Met Michiel, die vaker films maakt voor ngo’s, ben ik op één dag heen en weer naar Johannesburg gevlogen om vier interviews op te nemen. Ik ben ze nu zelf aan het leren monteren. Met die filmpjes kunnen we hopelijk weer nieuwe media-aandacht genereren. We willen heel graag zichtbaar zijn op het FIFA-wereldkampioenschap voor vrouwen, dat in 2011 in Duitsland wordt gehouden. Maar eerst gaan we naar de Afrika Cup, in oktober en november in Kaapstad. Acht Afrikaanse nationale vrouwenvoetbalteams doen daaraan mee, waarvan de twee beste naar het WK mogen. Een fantastisch podium voor ons natuurlijk. Ondertussen doen we ook nog mee aan de internationale wedstrijd Changing Lives Through Football, waarvan de 3eHelft Sport & Business Challenge onderdeel is. Het project dat eerste wordt, wint 30.000 dollar. Daar zouden we zoveel mooie dingen van kunnen doen, voor al die meiden in Zuid-Afrika. Een hoofdprijs voor ons zou winst zijn voor hen.’ ••••••••••••• Lees meer over Girls and Football South Africa: www.girlsandfootballsa.com

DE 3EHELFT SPORT & BUSINESS CHALLENGE Maak een businessplan voor een maatschappelijke sportactiviteit in Zuid-Afrika. Stuur het in. En maak kans op de implementatie van je plan. Dat was het idee achter de 3eHELFT Sport & Business Challenge. Jos Dirkx’ winnende businessplan werd op 3 juni verkozen op het Corporate WK van SANEC in Zeist. De jury bestond uit professionals uit het bedrijfsleven, de sport en de politiek, zoals sportmarketinggoeroe Bob van Oosterhout (Triple Double sportmarketing BV) en sociaal ondernemer Joost Broeren (Plakkies). De finalisten kregen coaching van consultancybureau Boer&Croon om hun plan aan te scherpen. Ook maakten ze kans op verschillende trainingen op het gebied van leiderschap en ondernemerschap, aangeboden door trainingsbureau Krauthammer. Businessjournalist Jort Kelder presenteerde de finale.

DE 2E PRIJS: STARS IN THEIR EYES De tweede prijs van de 3e HELFT Sport & Business Challenge ging naar een nieuw plan van het project Stars in their Eyes: oude zeecontainers neerzetten in Zuid-Afrikaanse, achter­ gestelde gemeenschappen op het platteland, en ze ombouwen tot ‘community sports centres. De door het project opgeleide community coaches’ kunnen vanuit daar hun activiteiten organiseren. Nic Jooste, geestelijk vader van Stars in their Eyes en projectdirecteur: ‘Sport is het krachtigste instrument waarmee sociale veranderingen in Zuid-Afrika en andere ontwikkelingslanden op gang gebracht kunnen worden. Waar de armoede uitzichtloos lijkt, is samen tegen een balletje trappen soms het enige wat een achterstandsgemeenschap bindt. Wij combineren voetbaltraining met gezondheidsvoorlichting en kennisverspreiding. De focus ligt vooral op het vinden en trainen van lokale voetballeiders die hun eigen gemeenschap motiveren en enthousiasmeren. En die op hun beurt weer nieuwe kansen voor de jeugd creëren. Inmiddels hebben we al 181 coaches opgeleid die actief zijn in meer dan vijftig gemeenschappen.’ Lees meer over Stars in their Eyes: www.starsintheireyes.nl

25

// achtergrond De silhouetten van twee arbeiders in New Delhi. Zij werken lange dagen om de ‘Games Village’ af te krijgen. Daar vertoeven in oktober 2010 de deelnemers van de Gemenebestspelen.

DE SCHADUW VAN China, Zuid-Afrika en India mochten de afgelopen jaren alle drie een groot sportevenement organiseren. Allen investeerden bij dat nieuws in nieuwbouw. Van stadions en infrastructuur tot appartementen voor atleten. Constructiebedrijven verdienden een fortuin. De arbeiders die het vuile werk opknapten allesbehalve.

26

Tekst: Tirzah Schnater. Foto’s: ANP

Dat klinkt mooi. Maar de realiteit is rauw. In de genoemde landen draaien deze mensen vaak dagdiensten van 12 uur of meer, krijgen ze een habbekrats als loon en hebben ze werkgevers die geen belang hechten aan veiligheidseisen, laat staan contracten. Het risico is telkens dat de ‘overlevingskans’ die sportevenementen bieden, voor arbeiders uitmondt in een weinig lucratieve en zelfs gevaarlijke uitputtingsslag. Of is er toch een lichtpuntje? In theorie zouden juist internationale sportevenementen de arbeidersklasse vooruit kunnen helpen. Bijvoorbeeld als de ogen van de wereld – gericht op het gastland – schrikken van de erbarmelijke situatie waarin die klasse zich bevindt. Internationale ontzetting kan druk leggen op de regering van een organiserend land. Voert zij geen verbeteringen door, dan zou het gewenste prestige wel eens in gevaar kunnen komen.

TELKENS IN GASTLANDEN Vijf nieuwe stadions werden uit de grond gestampt toen Zuid-Afrika de toewijzing voor het WK Voetbal kreeg. China bouwde er twaalf voor de Olympische Spelen van 2008. En in India werkt een leger van duizenden arbeiders aan de komst van de Gemenebestspelen in oktober 2010. Alledrie gigantische sportevenementen. En alledrie in een land waar de kloof tussen arm en rijk enorm is. Een groot sporttoernooi

EERDER IN CHINA Hoe houdt deze ‘theorie’ zich staande in de praktijk? Bijvoorbeeld tijdens de Olympische Spelen in China? Toen die in 2008 begonnen, woonde oud-tafeltennister en sinologe Bettine Vriesekoop net een half jaar in Beijing. Ze was erheen gegaan als correspondent, onder andere voor NRC Handelsblad en de NOS. Vriesekoop zag haar stad transformeren tot een Olympische hoofdstad. Ze zag oude volkswijken plaatsmaken voor stadions. En ze zag arbeiders overal uit de provincie komen om lange werkdagen te maken – in hoog tempo, want de toernooistart op 08-08-’08 naderde snel. Vriesekoop: ‘Zelf zeiden ze: “We hebben tenminste werk. We kunnen geld verdienen. De slechte omstandigheden nemen we op de koop toe.”’ Arbeiders die protesteren, zijn uiterst kwetsbaar in het communistische China, aldus de journaliste. ‘Vakbonden bestaan hier niet. Ja, heel veel bedrijven hebben een soort inspraakorgaan. Maar die inspraak houdt vooral in dat, als je goed je best doet, je als “modelarbeider” wordt gepresenteerd aan de rest. De organen hebben niets te maken met het opeisen van rechten of het blootleggen van wantoestanden.’ De wetgeving verbetert wel, zegt Vriesekoop. ‘Er is bijvoorbeeld in 2008 een nieuwe arbeidsovereenkomstenwet gekomen. Maar je kunt je afvragen of die verbeterde wetten worden nageleefd. Ik heb er sterk mijn twijfels over. Want wie controleert de macht?’ Wie in China gaat staken, vooral als laaggeschoolde arbeider, kan meestal repressieve maatregelen verwachten. Het politieke systeem is alomtegenwoordig en de partij duldt weinig kritiek. Om nog maar te zwijgen van Westerse controles of eisen. Die vangen bot, ook tijdens een internationaal evenement als de Olympische Spelen. ‘Laten we ons geen illusies maken’, zegt Vriesekoop. ‘De ontwikkeling van de arbeidersrechten gaat op eigen tempo, net als de mensenrechten, en vooralsnog gaan er nog steeds mensen jaren de cel in voor ideeën die wij als Nederlanders heel normaal vinden.’ Toch hebben de Olympische Spelen volgens de Vriesekoop wel een paar goede dingen gebracht – al zijn ze misschien nog niet zo merkbaar. ‘Er is meer bewustzijn, vooral bij jongere Chinezen. Ze weten meer over het Westen en waar ze recht op hebben. Dat ze meer loon zouden moeten krijgen, bijvoorbeeld. Ze hebben alleen nog geen idee hoe ze het afdwingen hiervan zouden moeten organiseren.’ De ontwikkeling van arbeidersrechten gaat langzaam, >>>

DE STADIONBOUW organiseren: voor een land betekent dat de mogelijkheid trots en eenheid te brengen onder de bevolking. En de kans op internationaal prestige. Maar de onderlaag van de samenleving ziet er vooral iets anders in: een kans op overleven. In grote stromen trekken ze naar de steden waar gesport zal worden. Hopend op werk. En dat krijgen ze: in de bouw van stadions of andere faciliteiten, zoals wegen en tunnels. Maar ook in de beveiliging en fabricage van merchandise.

27

// ACHTERGROND héél langzaam. ‘Maar de welvaart groeit en er komt een voorzichtige zoektocht op gang naar manieren om de eigen situatie te verbeteren. Die zoektocht breidt zich via de middenklasse hopelijk uit naar de arbeidersklasse.’ ONLANGS IN ZUID-AFRIKA In Zuid-Afrika galmen de vuvuzela’s nog na. Het land heeft een succesvol voetbal­ festijn achter de rug. En dat is zelf ook weer reden voor een feestje. Want door het WK Voetbal heeft Zuid-Afrika een beter imago gekregen. Waar het wantrouwen voorafgaand aan het toernooi niet van de lucht was, komen er nu uit alle windstreken complimenten voor de goede organisatie – vanuit de Afrikaanse Unie, de Verenigde Naties, de FIFA en ook uit diverse Europese landen, zoals Duitsland en Nederland. Hoera dus voor de regering. En voor de nationale voetbalbond. Maar ook voor de arbeidersklasse van Zuid-Afrika? Een lastige vraag, zegt Lucas Waagmeester, die als correspondent verslag deed van het WK – onder andere voor de NOS. ‘Zuid-Afrika heeft winst behaald: een economische groei van 1 à 1,5 procent en

De Gemenebestspelen... zijn een multi-sportevenement dat elke vier jaar wordt gehouden. De 53 lidstaten van het voormalig Brits Gemenebest sturen hun beste atleten naar het steeds wisselende gastland. Er zijn maximaal 15 disciplines. Dit jaar organiseert India de Gemenebestspelen (in het Engels: ‘Commonwealth Games’) van 3 tot en met 14 oktober.

28

De goedkope werkkrachten in New Delhi slapen op de bouwplaats zelf.

een enorme imagoverbetering, met allerlei positieve gevolgen voor het investeringsklimaat. Maar zal het land dit aanwenden om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen?’ Sceptici zullen direct van nee schudden. Bovendien zullen ze betwijfelen of er inderdaad economische groei is opgetreden. Ze zullen erop wijzen dat, van de 432 miljoen dollar die is uitgegeven aan het werk van het Zuid-Afrikaans Organiserend Comité, naar het schijnt slechts 200 miljoen euro is terugbetaald uit ticketverkoop. Dat de organisatie van een WK Voetbal doorgaans grote langetermijnkosten met zich meebrengt. En dat de economische boost meestal van korte duur is. Zo zijn veel van de gecreëerde jobs slechts tijdelijk. Waagmeester geeft echter een voorbeeld van de positieve impact van het WK. ‘Het grootste stadion van het WK, Soccer City, werd in Johannesburg gebouwd. Vlak naast de township Soweto. De organisatoren haalden zoveel mogelijk kennis en arbeid uit de omgeving zelf. Zo werden er duizend werklozen uit Soweto opgetrommeld, die tijdens de bouw allemaal een opleiding kregen. Tot betonvlechter, of glaszetter, of noem maar op. Voordat het WK startte, hadden ze niks. Nu hebben ze dankzij hun opleiding meer kans om een nieuwe baan te vinden.’ Nog een opsteker voor de arbeiders van Zuid-Afrika: het WK versterkte hun onderhandelingspositie. Bij zes stadions werd tijdens de bouw in 2009 het werk neergelegd. Reden was dat de bouwvakkers – onder aanvoering van de National Union of Mineworkers, één van Zuid-Afrika’s grootste vakbonden – een salarisverhoging van 13 procent eisten; niet de 10 procent die bedrijven hen boden. Een rechtbank keurde de staking goed, wat betekende dat de strakke FIFA-deadline in gevaar kwam. Om de arbeiders snel weer aan het werk te krijgen, waagden de bouwbedrijven zich niet aan lange onderhandelingen en accepteerden ze in no time het compromis van 12 procent loonsverhoging. Natuurlijk, zegt ook Waagmeester, tegenover deze successen staan veel verhalen waarin sprake was van uitbuiting of uitsluiting. Zo werden safety guards in Johannesburg, Kaapstad en Durban – allen in dienst van hetzelfde securitybedrijf – massaal op straat gezet toen ze aan het begin van het WK in staking gingen. Ze hadden geklaagd dat ze maar een fractie van hun afgesproken loon kregen: 190 rand (19 euro) in plaats van 1500 rand (150 euro) per dienst. ‘We weten

niet of dit waar is’, zegt Waagmeester, ‘maar contracten waren er niet en dat is kwalijk. Een heleboel mensen hebben vaak geen idee welke rechten ze hebben. Er is totaal geen onderwijs, vooral niet onder de arme zwarte bevolking, en dus zijn ze heel makkelijk uit te buiten.’ Waagmeester ziet dit bijvoorbeeld terug in de talloze vrijwilligers die tijdens het WK zijn ingezet. Zij kregen de belofte dat er daarna wel een baantje voor ze was, terwijl dat helemaal niet zo was. ‘Die mensen hebben zo weinig, zo ontzettend helemaal niks. Als je tegen ze zegt: ga een maand voor me werken als vrijwilliger, en dan regel ik wat voor je voor daarna, dan gaan ze voor je aan de slag. Dat mag je gerust uitbuiting noemen.’ Ook de Wereldvoetbalbond heeft volgens Waagmeester, tot teleurstelling van de bevolking, een aantal beloftes niet ingelost. In de allereerste speech van FIFA-voorzitter Blatter na de toewijzing van het WK, beloofde hij dat de arme Zuid-Afrikaanse bevolking van het evenement zou meeprofiteren. ‘Maar vervolgens liet FIFA zijn eigen merchandise niet in Zuid-Afrika, maar in China maken. T-shirts, petjes, WK-poppetjes en ga zo maar door, allemaal made in China. Een misstap.’ Nog veel schrijnender is de belofte dat het reisbureau van FIFA, Match, er wel voor zou zorgen dat toeristen ook in de townships zouden verblijven. En dus werd er in Khayelitsha, een reusachtig township bij Kaapstad, een heel netwerk van Bed & Breakfasts opgezet. ‘Ik bezocht op één dag wel tien van die B&B’s, waaronder een jongen die zijn hele huis had verbouwd. Tijdens het WK ging ik er weer heen en wat bleek: er was helemaal niemand gekomen. Nergens.’

STRAKS IN INDIA In oktober is er weer een megasportevenement: de Gemenebestspelen. Het op de Olympische Zomerspelen na grootste sport event ter wereld wordt voor het eerst gehouden in India, een land dat nooit eerder een groot sportevenement organiseerde. In New Delhi, de stad waar de atleten de strijd aangaan, wonen 14 miljoen mensen. Naar schatting 4 miljoen van hen leeft in sloppenwijken. Ook deze metropool is inmiddels volledig getransformeerd, met verbrede wegen, een nieuw metronet, moderne bussen, opgeknapte stadions en in hartje New Delhi zelf een heuse Games Village voor de atleten. Na de Spelen zullen welgestelden in deze village appartementen kunnen kopen. Wat voor China en Zuid-Afrika gold, geldt ook in India. Het zware werk wordt gedaan door tienduizenden arbeidsmigranten, dubbele diensten draaiend, wonend in hutjes van golfplaten of slapend in tentenkampen die – orders van de stad – vóór het begin van de Spelen moeten zijn afgebroken. Mensenrechtengroepen als de People’s Union of Democratic Rights (PUDR) en het Hazards Centre, een Indiase ngo die gemeenschaps- en arbeidersorganisaties bijstaat, maken zich grote zorgen. Wettelijk hebben de arbeiders recht op sociale basisvoorzieningen, maar de meesten zijn niet eens geregistreerde burgers. Veel kans dat hun situatie verbetert is er niet. Dat de sloppenwijken waar veel van hen wonen straks ook nog eens door muren van bamboe worden ontrokken aan het zicht van buitenlandse bezoekers, helpt evenmin. Volgens de autoriteiten zal New Delhi door de Gemenebestspelen een ‘grote sprong voorwaarts maken, van zeker tien jaar in de tijd.’ Het is de vraag of arbeiders wat van die sprong zullen merken. ••••••••••••••••••••••••••••

29

// JUBILEUMWEDSTRIJD Schrijf! Fotografeer! Win! Supporter bestaat 10 jaar! En is benieuwd welke ervaring jij de afgelopen 10 jaar gehad hebt met de kracht van sport in ontwikkelingslanden. Deel die ervaring nu en maak kans op onder meer een Nike+ iPod Sport Kit. Bovendien kun je jouw foto of verhaal gepubliceerd krijgen. Zowel in de speciale jubileum-Supporter die in

DE PRIJZEN Een deskundige jury – bestaande uit Willem Vissers (sportjournalist van de Volkskrant) en Ronald de Hommel (prijswinnend documentairefotograaf) – beslist welke verhalen en foto’s de volgende prijzen krijgen:

1

Publicatie in het jubileumnummer van Supporter, publicatie op oneworld.nl, Nike+-hardloopschoenen en een Nike+ iPod Sport Kit.

december uitkomt, als op de site oneworld.nl! DE OPDRACHT Stuur een zelfgemaakte foto of zelfgeschreven tekst naar [email protected]. Je inzending moet jouw ervaring uitdrukken met de kracht van sport in een ontwikkelingsland. Het kan bijvoorbeeld gaan over de sportbeleving die jij tijdens één van je reizen meegemaakt hebt. Of over een atleet uit een ontwikkelingsland die je – vanwege zijn sportkwaliteiten of werk voor goede doelen – inspirerend vindt. En misschien ken of organiseer je zelf ook wel een ontwikkelingsproject waarin sport een grote rol speelt. Meedoen? Lees dan de tips op deze pagina én bekijk de wedstrijdvoorwaarden op sportdevelopment.org/wedstrijd. Tips voor fotografen Je foto (minimaal 300dpi en maximaal 1MB) mag elk mogelijk karakter hebben: grappig of poëtisch, dynamisch of juist statisch en beschouwend. Als er maar een ‘verhaal’ in zit. En zolang het maar prikkelt, nieuwsgierig maakt en emotie uitstraalt. Ook op de opbouw van de foto wordt gelet. Is het onderwerp krachtig in beeld gebracht? In hoeverre is er gelet op lichtinval of kleurcompositie? En hoe origineel is de beeldopbouw? Tips voor schrijvers Je tekst (maximaal 750 woorden) mag elke mogelijke vorm hebben. Het mag dus een beschouwend verhaal zijn, een portret, maar ook een dialoog, interview of zelfs gedicht. Let op: teksten die toegankelijk zijn geschreven, hebben een streepje voor. Dat geldt ook voor teksten die rekening houden met de doelgroep: de in sport geïnteresseerde en maatschappelijk betrokken lezers van Supporter en bezoekers van www.oneworld.nl.

Doe mee!

Stuur uiterlijk op 1 november 2010 je beste foto (minimaal 300 dpi en maximaal 1MB) en/of beste tekst (maximaal 750 woorden) naar [email protected]. Winnaars krijgen uiterlijk 1 december bericht.

OneWorld.nl is dé website over internationale samenwerking, mensenrechten en milieu. Bezoek ook eens het dossier Sport op OneWorld.nl

30

2 Publicatie in het jubileumnummer van Supporter en een sportieve Nova Backpack-rugzak van Assist Promotions – een backpack met zonnepaneel om mobiele apparatuur op te laden.

3

Publicatie in het jubileumnummer van Supporter en het fotoboek Unifying Africa.

Wedstrijdvoorwaarden • Iedereen kan meedoen: jong, oud, amateurs, professionals. • Het onderwerp van je foto of verhaal gaat over de kracht van sport in ontwikkelingslanden.• Je mag maximaal twee verhalen en twee foto’s insturen. Wel mag je zowel teksten als beelden insturen.• Verhaal is maximaal 750 woorden (exclusief kop en intro).• Foto digitaal aanleveren, in jpeg-formaat. Minimaal 300dpi met een maximumgrootte van 1MB. • Bij je foto vertel je in maximaal 150 woorden wat er op het beeld te zien is, hoe dit de kracht van sport uitdrukt en waar en wanneer het beeld is geschoten.• NCDO plaatst de winnende teksten en foto’s in Supporter en/ of in de digitale Supporter op sportdevelopment.org. Alle inzendingen zijn te zien op sportdevelopment.org.• Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. De Supporterredactie neemt contact op met de prijswinnaars.• Per categorie wordt één winnaar geselecteerd. Dus de beste foto en het beste verhaal winnen ieder een eigen prijs.

// DE LIBERO

PIMPELPAARS Het schijnt nogal moeilijk te zijn, wereldkampioen worden. Deze zomer had Oranje een ‘missie’, beschikte het over ‘de Grote Vier’ en speelde het zelfs ‘zakelijk voetbal’. Maar de finale ging, zoals gebruikelijk, verloren. Ik ben er nog ziek van. Dit kan zo kan niet langer. Vanaf nu gaan we dat dus heel anders aanpakken. Een wereldtitel is van het allergrootste belang. Want niet alleen mijn gezondheid is ervan afhankelijk, het geluk van onze hele natie staat op het spel. Zoiets laat je niet over aan een voormalige linksbuiten van Go Ahead Eagles. Van Marwijk zal een stapje opzij moeten doen. Tijd voor een onverslaanbaar stappenplan.

Frank van Eekeren

werkt als senior adviseur en onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht. Hij adviseert (sport)organisaties en onderzoekt de maatschappelijke betekenis van sport, met speciale aandacht voor sport & ontwikkelingssamenwerking.

Zo’n plan begint met kansberekening. We gaan natuurlijk geen energie steken in onhaalbare doelen. Uit mijn berekeningen blijkt dat we 0 procent kans hebben op een wereldtitel in 2014. Denk nog even terug aan de WK’s ná onze vorige finales – en huiver mee bij de gedachte opnieuw tweede te worden (zoals in 1978) of zelfs helemaal niet mee te mogen doen (1982). Nee, we moeten geduld opbrengen tot 2018. In dat jaar liggen de mogelijkheden. Helemaal als we erin slagen het WK naar ons land te halen. Als dat lukt, lachen de statistieken ons pas echt toe: 100 procent van de op ons continent georganiseerde toernooien zijn sinds 1958 gewonnen door Europese landen. En maar liefst 50 procent van die Europese WK’s kregen het gastland als overwinnaar. Betere winstkansen kunnen we niet krijgen. De tweede stap is aan de politiek. Omdat het hier het landsbelang betreft zullen Rutte, Cohen, Wilders, Verhagen, Halsema en Pechtold hun meningsverschilletjes, kinnesinne en de ingewikkelde verkiezingsuitslag eindelijk eens naast zich

neer moeten leggen en de handen ineen dienen te slaan. Onder de oranje leiding van het koningshuis zal een pimpelpaarse coalitie de Wereldvoetbalbond moeten overhalen het WK van 2018 aan de Lage Landen te gunnen. (Overigens zou zo’n regering van Nationale Eenheid ook wat andere akkefietjes kunnen aanpakken, zoals de economische crisis. Maar dat terzijde.) Snel naar stap 3. Haast is geboden, want al op 2 december kiezen onze vrienden van de FIFA de locatie van het WK 2018. Pimpelpaars begrijpt dat ze ons internationale imago moet oppoetsen. Door aan te tonen dat Nederland het beste voor heeft met de wereld. Ze verlengt daarom het beleid om sport in ontwikkelingslanden te stimuleren. Wat zeg ik, ze breidt het uit! Met haar financiële impuls stelt ze de KNVB in staat zijn WorldCoachesprogramma voort te zetten in Afrika. Met als gevolg dat de sympathie voor ons land zich als een BP-olievlek over dat continent verspreidt. De Afrikaanse FIFA-officials zullen direct supporter worden van de Holland-Belgium bid. Eenzelfde aanpak volgen we in Midden-Amerika en Azië, via de sport & ontwikkelingsprojecten van organisaties als NSA, Todos en Respo International. Dat brengt het percentage FIFAbobo’s dat ons gunstig gezind is al op 40 procent. Rest ons nog te investeren in Zuid-Amerika en het is 100 procent zeker dat een meerderheid onze kandidatuur steunt. (Met deze strategie zullen tegelijkertijd wat andere probleempjes aangepakt worden, zoals armoede, hiv/aids en criminaliteit in ontwikkelingslanden. Maar ook dat terzijde.) Met dit stappenplan is de weg naar WK-goud, en daarmee naar collectief geluk, geplaveid. Het Nederlands Elftal hoeft dan nog maar één ding te doen: op de juiste momenten scoren. Simpel eigenlijk, wereldkampioen worden.

31

IS 10 JAAR! EN VIERT DAT MET JOU! Het volgende nummer van Supporter is een feestje. Mis het niet! Vier ook het 10-jarige bestaan van Nederlands eerste tijdschrift over sport in ontwikkelingslanden. Er wordt nog hard gewerkt aan de inhoud van het aankomende nummer. Maar dít kunnen we je alvast verklappen. In Supporter #40 vind je onder andere: foto’s en verhalen van lezers zoals jij. En misschien zelfs jouw beelden en teksten! Doe daarvoor snel mee aan de jubileumwedstrijd. Zie pagina 30 van de Supporter-editie die je nu in je handen houdt! een nabeschouwing van de manier waarop sport de afgelopen 10 jaar is ingezet voor een beter leven van mensen in ontwikkelingslanden. Inclusief de projecten en plannen die de finish net niet haalden. verhalen over sportieve helden, zowel uit Nederland als uit ontwikkelingslanden. Hun prestaties, de obstakels die zij moesten overwinnen om succes te behalen en de inspiratie die zij mensen geven – binnen én buiten hun landsgrenzen. interviews met beleidsmakers, coaches en sporters die zich sinds 2000 hebben ingezet voor ‘sport als tool in ontwikkelingssamenwerking’. Hoe kijken zij naar hun inspanningen? Merken ze daar nog iets van? En hoe zien zij de toekomst?