De 12 werken voor het lokaal sociaal beleid in Roeselare
Armoedebestrijding als topprioriteit voor de volgende bestuursperiode
Gezamenlijke prioriteitennota gemeenteraadsverkiezingen 14 oktober 2012
1
IEDERS STEM TELT Maatschappelijk kwetsbare groepen mengen zich in het lokale verkiezingsdebat
Voldoende inkomen, een dak boven het hoofd, de energiefactuur, dokterskosten, dienstverlening van het OCMW, de schoolrekening van de kinderen, redelijke toegangsprijzen voor cultuurevenementen, taallessen voor anderstaligen, ... Dat zijn de bekommernissen en noden van mensen en gezinnen die het moeilijk hebben in onze samenleving.
1. Stem van maatschappelijk kwetsbaren In verkiezingscampagnes verdwijnen sociale thema’s makkelijk naar de achtergrond. Politieke partijen investeren schijnbaar liever in prestigeprojecten dan in mensen. De thema’s waar mensen in moeilijkheden echt van wakker liggen, zijn soms ver te zoeken in de verkiezingsprogramma’s. Het project ‘Ieders stem telt’ wil daar verandering in brengen. Doelgroepen van Samenlevingsopbouw en van vele partnerorganisaties mengen zich de komende maanden uitdrukkelijk in het lokale verkiezingsdebat. Zij plaatsen sociale thema’s en de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen op de politieke agenda. Duizenden mensen uit alle Vlaamse provincies en uit de grootsteden Antwerpen, Brussel en Gent geven hun mening over wat nodig is om menswaardig te leven. Ze denken na over hoe lokale besturen hier aan kunnen bijdragen. 2. Lokale prioriteitennota’s De ideeën worden verzameld, gewikt, gewogen en gebundeld in een prioriteitennota op maat van een stad of gemeente. Aan de lokale politieke partijen de vraag om kleur te bekennen! Hoe kan/wil een partij de beleidsaanbevelingen vertalen in concrete engagementen? 3. In debat met lokale politici Vanaf september 2012 opent ‘Ieders stem telt’ het publieke debat. Op verschillende plaatsen in Vlaanderen en Brussel gaan mensen uit de projecten van Samenlevingsopbouw en doelgroepen van partnerorganisaties in debat met lokale politici en lijsttrekkers. Ze willen horen hoe de politieke partijen denken over de sociale beleidsprioriteiten die kwetsbare groepen naar voor schuiven. Het verkiezingsdebat in Roeselare gaat door op donderdag 20 september, om 20u in CC De Spil. 4. Sociale stemtest De sociale stemtest nodigt iedereen uit het eigen standpunt over sociale thema’s af te toetsen aan dat van de verschillende politieke partijen. Deze stemtest is online vanaf 1 september 2012 op www.socialestemtest.be. 5. Samen aan de slag met het beleid Na 14 oktober 2012 begint het echte politieke werk: lokale beleidsmakers aanporren tot kordaat sociaal beleid. Want lokale besturen kunnen écht wel het dagelijks leven verbeteren voor mensen en gezinnen die het moeilijk hebben in hun stad.
2
Ieders Stem Telt in Roeselare Wat kan de stad Roeselare of het OCMW doen om het leven voor jou beter te maken? Samen met maatschappelijk kwetsbare groepen zochten we naar antwoorden op deze vraag. Samenlevingsopbouw ontwikkelde methodieken om mensen zoveel mogelijk zelf aan het woord te laten. In de meeste groepen koos men voor een groepsgesprek op basis van een 6-tal stellingen. Die stellingen sloten aan bij de thema’s waarover de begeleiders regelmatig vragen of opmerkingen horen van hun doelpubliek. De deelnemers konden eerst kiezen welke thema’s ze het belangrijkst vonden, dit door het kleven van stickers of inkleuren van thermometers. De thema’s die het meest werden gekozen werden verder besproken. Mensen konden ook zelf oplossingen naar voor schuiven. Het waren levendige, openhartige gesprekken waarbij de moeilijke situatie van mensen in armoede aan de oppervlakte gelegd werd en waar mogelijk ook de link gemaakt werd met wenselijke beleidsmaatregelen.
Volgende groepen organiseerden een groepsgesprek:
T’Hope – Welzijnsschakel en vereniging waar armen het woord nemen (14/6/’11): 13 mensen
Inloophuis De Kom-Af (tussen 1/12 en 15 /12): 15 mensen
Begeleid Wonen De Drempel (13/01): 10 mensen
’t Koekegoed – voortraject mbt opleiding naar werk(23/01): 6 mensen
De Bieweg (25/01): 11 mensen
Elim - Vrouwengroep Xenia en praatgroep Nederlands (26/01 en 01/02): 14 mensen
Jump – voortraject mbt opleiding naar werk (27/01 ): 5 mensen
In totaal werden 74 mensen vanuit de doelgroep betrokken. De uitkomst van deze gesprekken werd besproken met diverse sociale organisaties: via een bespreking op de cluster participatie (15/3), een bijkomende bespreking met de organisaties aangesloten bij het armoedeoverleg (17/4), en een laatste bespreking op het armoede-overleg van 11/6. Op die manier werd het materiaal vanuit de doelgroepgesprekken nog verder aangevuld met de ervaringen en de expertise van diverse sociale organisaties.
3
De 12 werken voor Roeselare 1. Een krachtig armoedebeleid met participatie van kansengroepen blz 6 - Stad Roeselare en de sociale organisaties die in Roeselare actief zijn investeren verder in het armoedeoverleg. - Stad Roeselare bevordert de participatie van kansengroepen aan het lokaal beleid. - Stad Roeselare maakt een lokaal plan armoedebestrijding op, in nauw overleg met het armoedeoverleg en de cluster participatie. 2. Voldoende inkomen voor een menswaardig bestaan blz 7 - We roepen de politici uit Roeselare op om op het federale niveau te pleiten voor het verhogen van de minimuminkomens. - In afwachting van een federale verhoging verhoogt het OCMW de laagste inkomens door het toekennen van aanvullende steun tot aan het niveau van de wetenschappelijk vastgestelde budgetstandaard. - Zolang mensen een inkomen hebben dat lager ligt dan de budgetstandaard, hebben ze recht op het laagste sociaal tarief bij de dienstverlening die Stad en OCMW aanbieden. 3. Schulden voorkomen door preventie en nazorg - Stad en OCMW Roeselare blijven investeren in initiatieven rond schuldpreventie.
blz 8
4. Betaalbaar wonen voor iedereen blz 9 - Stad Roeselare engageert zich om minstens 398 sociale huurwoningen te bouwen tegen 2025. - Stad Roeselare investeert verder in het RSVK en in de OCMW huurservice. - Binnen de woondienst blijft er aandacht voor het thema energie. - De dienstverlening van de woondienst wordt beter afgestemd op de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen. - Leegstand en verkrotting worden actief opgespoord en gesanctioneerd. - Een politiereglement zorgt ervoor dat het niet aankondigen van de huurprijs wordt bestraft. - Er worden extra middelen vrijgemaakt voor woonbegeleiding en voor tijdelijke woonvormen, dit om thuisloosheid te vermijden. 5. Betaalbare gezondheidszorg door promotie derde betalers systeem - Stad en OCMW Roeselare promoten de derdebetalersregeling.
blz 11
6. Extra aandacht voor geestelijke gezondheidszorg blz 12 - Stad Roeselare behoudt de preventiewerker die acties uitbouwt rond preventie en destigmatiseren van geestelijke gezondheidzorg - Stad Roeselare zet in op samenwerking tussen de verschillende zorgaanbieders en actoren op vlak van geestelijke gezondheidszorg - Stad Roeselare stimuleert ontmoeting en vrijwilligerswerk voor mensen met een psychische problematiek 7. Kwaliteitsvolle dienstverlening met een lage drempel blz 13 - Stad en OCMW Roeselare en de private sociale organisaties stimuleren hun hulpverleners om vindplaatsgericht te werken en maken de nodige tijd vrij voor huisbezoeken - Stad en-of OCMW Roeselare investeert in straathoekwerk - De projecten rond klare taal worden verder gezet - Stad en OCMW Roeselare bouwen een ‘automatische rechtentoekenning’ uit, zodat mensen niet steeds zelf naar het aanbod moeten vragen - Het OCMW gebruikt de rechtenverkenner om na te zien waar cliënten recht op hebben
4
8. Werk en tijdsbesteding op maat - Stad Roeselare blijft investeren in sociale economie, trajectbegeleiding en lokale diensteconomie. Vernieuwende projecten op maat van de doelgroep verdienen extra middelen. - Vrijwilligerswerk en opleiding worden beschouwd als volwaardig alternatief. - Het meldpunt discriminatie werkt rond discriminatie van werkgevers.
blz 15
9.
blz 16
-
Voldoende ondersteuning van vrijwilligerswerk Stad Roeselare verhoogt de toelage voor vrijwilligersinitiatieven
10. Structurele ondersteuning van basiswerkingen en een sociaal-artistieke werking in Roeselare blz 17 - Stad Roeselare voorziet een eigen lokaal en voldoende werkingsmiddelen voor inloophuis De Kom-Af. - Stad Roeselare voorziet een structurele subsidie voor ontmoetingsruimte Den Engel zodat een beroepskracht de vrijwilligerswerking kan ondersteunen - Thope: - Stad Roeselare zorgt voor een structurele inbedding van een sociaal-artistieke werking in Roeselare 11. Vrije tijd voor iedereen - Stad Roeselare maakt de vrijetijdspas beter bekend, zowel bij doelgroep als doorverwijzers. - Stad Roeselare sensibiliseert en stimuleert de aanbieders van vrije tijd om de vrijetijdspas te aanvaarden. - Stad en OCMW Roeselare onderzoeken op welke manier het systeem van de vrijetijdstoelage beter kan aansluiten bij de noden van de kansengroepen. - Stad Roeselare blijft de basiswerkingen ondersteunen die instaan voor de toeleiding van kansengroepen naar vrijetijdsactiviteiten
blz 19
12. Investeren in leefbare wijken en samenleven in diversiteit - Stad Roeselare investeert in een propere, groene, aangename woonomgeving in alle wijken. - Stad Roeselare investeert in aandachtswijken door middel van wijkontwikkelingsplannen en buurtwerk. - Stad Roeselare zet vernieuwende projecten op die het samenleven bevorderen - Stad Roeselare investeert in een diversiteitsbeleid dat sociale cohesie, mix tussen groepen en werken aan verdraagzaamheid versterkt
blz 21
5
1. EEN KRACHTIG ARMOEDEBELEID MET PARTICIPATIE VAN KANSENGROEPEN -
Stad Roeselare en de sociale organisaties die in Roeselare actief zijn investeren verder in het armoedeoverleg. Stad Roeselare bevordert de participatie van kansengroepen aan het lokaal beleid. Stad Roeselare maakt een lokaal plan armoedebestrijding op,in nauw overleg met het armoedeoverleg en de cluster participatie.
“Participatie, dat is een moeilijk woord voor er bij horen.” Ondanks de decenniumdoelen neemt de armoede in ons land onrustwekkend toe, ook in Roeselare. Niet enkel generatie-armen maar ook bv. alleenstaanden met kinderen, vrouwen met overlevingspensioen, allochtonen, personen met een functiebeperking… zijn groepen die het steeds moeilijker krijgen. Uit de kansarmoedeatlas 2011 blijkt dat Roeselare 4 kansarme buurten telt: Roeselare centrum, Heilig Hart, Ieperstraat-centrum en Sint-Amand. In deze buurten wonen samen 4891 mensen. Het armoedeoverleg: samenwerken in armoedebestrijding Een 3-tal jaren geleden heeft de stad ism het OCMW het armoedeoverleg opgestart. Dit overleg groepeert diverse organisaties uit Roeselare, zowel organisaties die enkel met vrijwilligers werken als professionele diensten. Dit is een positieve ontwikkeling: diensten leren elkaars werking kennen, kunnen beter naar elkaar doorverwijzen. Gezamenlijke initiatieven zoals bv. de dialoogtafels naar aanleiding van de dag van de armoede moeten kunnen groeien. Hiervoor is het belangrijk dat zowel de sociale organisaties als stad en ocmw Roeselare samenwerking en afstemming hoog op de agenda zetten. Participatie van kansengroepen bevorderen Roeselare heeft reeds ervaring met participatie van kansengroepen maar dit gebeurde tot nu toe vooral projectmatig (bv. project Over de Zulle rond wonen, project drempels sociale dienst OCMW). Het rapport ‘participatie van kansengroepen aan het beleid van stad Roeselare’ (2009, een publicatie van t’Hope en Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen) bundelt een aantal aanbevelingen rond participatie van kansengroepen. De cluster participatie en het armoede-overleg kunnen - samen met de bevoegde ambtenaar -een cruciale rol opnemen in het omzetten van de aanbevelingen in concrete praktijk. Er dient telkens opnieuw nagedacht te worden rond welke thema’s men welke doelgroepen wil betrekken in welke fase van het beleidsproces en tot op welk niveau van de participatieladder. Een lokaal plan armoedebestrijding We stellen voor om binnen het meerjarenplan een duidelijk lokaal plan armoedebestrijding op te stellen, op maat van Roeselare. Hierin geven stad en OCMW aan welke bijdrage ze zullen leveren in het terugdringen van armoede met de bevoegdheden die zij daarvoor hebben. Ook de inspanningen die verwacht worden van de private sociale organisaties kunnen hierin worden opgenomen. De doelstellingen en acties in dit lokaal armoedebestrijdingsplan moeten duidelijk omschreven zijn, met een concrete timing en een vastgelegd budget. De doelen worden uitgewerkt aan de hand van een beperkt aantal streefcijfers en meetbare indicatoren. Dit maakt het mogelijk om te meten of het lokaal bestuur goed op weg is om het vooropgestelde doel te bereiken of niet. Jaarlijks wordt in de gemeenteraad gerapporteerd over de vooruitgang en resultaten van het armoedebestrijdingsplan en wordt er een debat over gevoerd. We vragen om bij het opstellen van dit armoedebestrijdingsplan en zijn instrumenten, de partners van het armoedeoverleg en de cluster participatie te betrekken. Ook bij de verdere uitvoering, evaluatie en bijsturing van het plan moeten deze partners actief betrokken worden. Daarnaast vinden we het ook belangrijk om alle inwoners van Roeselare hierbij te betrekken: het tegengaan van armoede en sociale uitsluiting is ook een verantwoordelijkheid van de lokale samenleving.
6
2. VOLDOENDE INKOMEN VOOR EEN MENSWAARDIG BESTAAN -
We roepen de politici uit Roeselare op om op het federale niveau te pleiten voor het verhogen van de minimuminkomens.
-
In afwachting van een federale verhoging verhoogt het OCMW de laagste inkomens door het toekennen van aanvullende steun tot aan het niveau van de wetenschappelijk vastgestelde budgetstandaard.
-
Zolang mensen een inkomen hebben dat lager ligt dan de budgetstandaard, hebben ze recht op het laagste sociaal tarief bij de dienstverlening die Stad en OCMW aanbieden.
“ Ik heb maar 830 euro in de maand (invaliditeit). Dat is niet leefbaar” “ Het is erg moeilijk als je met geldproblemen zit en 2 kinderen hebt. De kinderen lijden daar ook onder, ze mogen nooit eens iets vragen. Er zijn veel dagen geweest dat ik zelf niet at om de kinderen eten te kunnen geven” De meeste vervangingsinkomens – zowel in de sociale zekerheid (bijv. werkloosheidsuitkering) als vanuit sociale bijstand (bijv. leefloon) – zijn te laag om de eindjes aan elkaar te knopen. Ze blijven ook onder de Europese armoedegrens. Het leefloon voor een alleenstaande bedraagt bijvoorbeeld €785.61 en blijft daarmee ruim €200 onder de Europese armoedegrens en de wetenschappelijk vastgelegde budgetstandaard. Met deze bedragen verplicht de overheid mensen met een uitkering om in armoede te leven. Mensen kunnen de noodzakelijke kosten voor het levensonderhoud niet betalen. Voor noodzakelijke uitgaven zoals schoolonkosten, energie en huur, moeten ze vaak schulden aangaan. Kosten die niet dringend zijn zoals voor gezondheid, hygiëne en soms zelfs verwarming, worden uitgesteld. Verhogen van de vervangingsinkomens Finaal is ons objectief gericht op het verhogen van de vervangingsinkomens tot op het niveau van de budgetstandaard. We roepen op tot actief lobbywerk op het federale niveau om de vervangingsinkomens te verhogen. Het federale niveau moet er samen met de sociale partners ook voor zorgen dat er voldoende spanning blijft bestaan tussen uitkeringen en een inkomen uit arbeid. In afwachting van een federale verhoging kunnen de OCMW’s aanvullende steun verlenen om de laagste inkomens, ongeacht de bron, op te trekken tot een toereikend niveau, d.w.z. om een leven te leiden dat overeenstemt met de menselijke waardigheid. De budgetstandaard: een standaard voor aanvullende steun De budgetstandaard (www.menswaardiginkomen.be) kwam mede op vraag van de OCMW’s tot stand. Het onderzoek vertrekt van de vraag wat een gezin nodig heeft om te kunnen beantwoorden aan alle functies die de samenleving verwacht. De resultaten van het onderzoek bieden een houvast voor de OCMW’s om de aanvullende steun te bepalen. De aanvullende steun van het OCMW mag niet afhankelijk zijn van het statuut dat mensen hebben of ‘de categorie’ waartoe ze behoren. Hij mag met andere woorden niet beperkt worden tot de leefloongerechtigden, maar moet worden uitgebreid naar al wie het met een werkelijk beschikbaar inkomen beneden de budgetstandaard moet doen. Dat kunnen dus ook werklozen, gepensioneerden, mensen met een laag inkomen uit arbeid (zelfstandig of in dienstverband), … zijn. Ook voor mensen die in schuldbemiddeling zitten, vormt de budgetstandaard een aangewezen instrument om bijvoorbeeld het leefgeld te bepalen. Stap voor stap naar de budgetstandaard Een nieuw stadsbestuur kan in zijn bestuursakkoord opnemen op welke manier het van jaar tot jaar via de aanvullende steun het verschil tussen het leefloon en de budgetstandaard (afhankelijk van het gezinstype) gaat opdrijven en voor welke groepen. Investeren in werk op maat Het is belangrijk dat er voldoende spanning bestaat tussen uitkeringen en inkomsten uit werk. We pleiten voor het verder investeren in tewerkstellingsmaatregelen zoals art 60 § 7. Een vaste job leidt tot meer inkomenszekerheid. We verwijzen graag naar onze beleidsaanbevelingen in verband met werk.
7
3. SCHULDEN VOORKOMEN DOOR PREVENTIE EN NAZORG -
Stad en OCMW Roeselare blijven investeren in initiatieven rond schuldpreventie.
“ Hopelijk komt er wel eens een weg zodat we weer eens kunnen doen zoals vroeger en dat we geen schulden meer hebben en dat onze kinderen gelukkiger zijn dan hun ouders. En dat ze hetzelfde niet moeten meemaken wat ons overkomen is.” “ Zolang je met schulden geconfronteerd wordt kan je niet meer aan een nieuwe toekomst denken. Je hebt het al moeilijk om het aan iemand te vertellen want als je met schulden zit laten ze je meestal direct vallen. ” De schuldenproblematiek in Vlaanderen groeit. Steeds meer mensen ondervinden problemen met de betaling van hun schulden. Niet enkel een gebrek aan administratieve vaardigheden, een onregelmatig of te laag inkomen en ziekte brengen grote risico’s met zich mee. Ook de veranderende samenleving en de crisis zorgen ervoor dat steeds meer mensen te maken krijgen met financiële problemen. Dit leidt ertoe dat de erkende instellingen voor schuldbemiddeling (OCMW en CAW) een steeds groeiend aantal cliënten met (een risico op) schulden begeleiden. Bovendien neemt ook de complexiteit van de dossiers toe, daar financiële problemen doorgaans verweven zijn met problemen op andere levensdomeinen. Het is bijgevolg van essentieel belang dat er preventieve initiatieven op touw gezet worden om deze alarmerende trend tegen te gaan. Het gaat hierbij dan zowel om preventie van schuldenproblematiek als om preventie van herval in schulden (nazorg). In 2011 gaf de Vlaamse overheid hier een eerste aanzet toe door het inzetten van projectsubsidies voor regionale samenwerkingsverbanden met het oog op kwaliteitsverbetering van schuldhulpverlening, inclusief preventie van schuldenlast. Ook in de regio Midden West-Vlaanderen en Westhoek is een project actief dat hiernaar streeft (meer info op www.schuldhulpenpreventie.be). Via het verbreden en het verdiepen van de samenwerking tussen de 32 OCMW’s en beide CAW’s, wil het project komen tot een gedeelde visie en aanpak m.b.t. preventie, zorg en nazorg van cliënten met schuldenproblematiek. Het is evenwel aangewezen dat naast de erkende centra voor schuldbemiddeling ook andere sectoren (onderwijs, jeugdwerk, thuiszorg, opbouwwerk, ...) gestimuleerd worden om schuldenproblematiek vroegtijdig op te sporen, bespreekbaar te maken en aan te pakken. Zo vinden wij het belangrijk dat jongeren meer zicht krijgen op hoe ze schulden kunnen vermijden en welke diensten hen daarbij kunnen helpen. Hiertoe werd reeds een eerste aanzet gegeven via het stadsspel ‘No credit? Game over!’ dat van 7 mei t.e.m. 11 mei plaatsvond in Roeselare. Scholen, maar ook jeugdbewegingen, jeugddiensten, ... zouden echter nog meer gesensibiliseerd kunnen worden om hier aandacht voor te hebben binnen hun lessenpakket en /of andere projecten. De onderwijsconsulent van de stad en de vormingsmedewerker van de sociale dienst van het OCMW kunnen hier volgens ons een rol in opnemen. Ook thuiszorgdiensten zijn een onmisbare partner binnen dit verhaal. Zij komen immers op een laagdrempelige en vertrouwelijke manier in contact met (financieel) kwetsbare gezinnen en vervullen bijgevolg een belangrijke rol in het kader van preventie van schuldenproblematiek. De samenwerking tussen thuiszorgdiensten en de sociale dienst van het OCMW is hierbij cruciaal. Tot slot willen wij ernaar streven om een positieve overlegcultuur uit te bouwen met maatschappelijk kwetsbare groepen. Door met Verengingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakels, ... in dialoog te treden, kunnen drempels worden weggewerkt met oog op een toegankelijke, cliëntgerichte en integrale aanpak van schuldenproblematiek. Bron: Vlaams Centrum Schuldenlast (2011). Basisnota schuldpreventie. http://www.vlaamscentrumschuldenlast.be/preventie/basisnota_schuldpreventie.
8
Te
raadplegen
op:
4. BETAALBAAR WONEN VOOR IEDEREEN -
Stad Roeselare engageert zich om minstens 398 sociale huurwoningen te bouwen tegen 2025. Stad Roeselare investeert verder in het RSVK en in de OCMW huurservice. Binnen de woondienst blijft er aandacht voor het thema energie. De dienstverlening van de woondienst wordt beter afgestemd op de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen. Leegstand en verkrotting worden actief opgespoord en gesanctioneerd. Een politiereglement zorgt ervoor dat het niet aankondigen van de huurprijs wordt bestraft. Er worden extra middelen vrijgemaakt voor woonbegeleiding en voor tijdelijke woonvormen, dit om thuisloosheid te vermijden.
“Niet iedereen kan zo’n hoge huurhuizen betalen, zeker niet de mensen die er alleen voor staan” “Het is moeilijk om als niet-werkende een woning te vinden. Wanneer je arbeidsongeschikt of invalide bent worden woningen geweigerd vanwege het gebrek aan een vast inkomen” “Ik had lang moeten zoeken vooraleer ik iets vond: steeds maar beloven, geweigerd worden zonder reden. Wij zijn ook mensen met een zekere fierheid.‘Kom morgen eens terug mevrouwtje, ….we zien wat we kunnen doen. Oh madam, je zou eens moeten weten hoeveel ‘occasie’ dat ik heb om dat huisje te verhuren….!!! ” Ik had angst om geen onderdak te vinden. Er is een tekort aan goede woningen, maar ja…dat weten de politiekers toch ook wel ?.” Meer sociale woningen aanbieden Een sociale woning biedt de beste woonzekerheid voor mensen met een laag inkomen. Roeselare heeft op dit vlak de laatste jaren een serieuze inhaalbeweging gemaakt via diverse projecten van sociale huisvesting. Maar nog zijn er teveel mensen die lang op een sociale woning moeten wachten. De wachttijden in Roeselare lopen op (5, 6 jaar). Deze mensen met een laag inkomen moeten noodgedwongen een dure woning huren op de privé-markt. Kwaliteit gekoppeld aan betaalbaarheid is voor velen onhaalbaar, dus mensen in armoede lopen een hoog risico om terecht te komen in een woning van mindere kwaliteit. De Vlaamse overheid zet zwaar in op een inhaalbeweging van sociale woningbouw via het decreet grond- en pandenbeleid. Een uitbreiding van 45.000 sociale huurwoningen tussen 2009 en 2025 wordt in het vooruitzicht gesteld. Het bindend sociaal objectief wordt per gemeente vorm gegeven. Voor Roeselare betekent dit dat er minstens 398 sociale huurwoningen moeten bijkomen (2008 – 2025) wil men het objectief van 6.47 % sociale huurwoningen halen (t.a.v. alle huishoudens in Roeselare). Gezien de grote woonnood lijken ons dit de absolute minima. Ook het RSVK en de OCMW Huurservice verdienen verdere ondersteuning Energie-armoede bestrijden Betaalbaar wonen wordt steeds moeilijker door de stijgende energieprijzen. Wanneer de energiekosten voor maatschappelijk kwetsbare groepen stijgen, heeft dit direct een grote invloed op hun inkomen. De woondienst heeft een deskundige m.b.t. energie. Het is absoluut nodig dat die functie behouden blijft. De dienstverlening van de woondienst beter afstemmen op de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen Het is belangrijk dat de dienstverlening op maat gebeurt van maatschappelijk kwetsbare groepen. Dit vraagt communicatie in klare taal, en samenwerking met organisaties die mensen in armoede bereiken. Op die manier kunnen maatschappelijk kwetsbare mensen ook deelnemen aan de bestaande acties, bijvoorbeeld de groepsaankopen voor energie. De bestaande samenwerking met de Huurdersbond (die een zitdag organiseert in de woonwinkel) dient zeker behouden te blijven.
9
Heffingen op leegstand en verkrotting Het is belangrijk om op te treden tegen leegstand op de private woonmarkt. Het heffingsreglement is daarvoor een goed instrument. Voorwaarde is wel dat er een goede administratieve opvolging is, zodat er daadwerkelijk kan gesanctioneerd worden wanneer er sprake is van leegstand of verkrotting. Een politiereglement tegen discriminatie Een vaak voorkomend probleem is discriminatie van kandidaat-huurders op basis van vermogen: zo worden bijvoorbeeld leefloners, mensen die beroep doen op een OCMW – huurwaarborg, alleenstaanden met kinderen en andere kwetsbare bevolkingsgroepen door vele verhuurders en/of immokantoren geweigerd omdat men betalingsproblemen vreest. Ook mensen met een andere huidskleur, herkomst, nationaliteit hebben vaak met discriminatie te maken. De federale wetgever bepaalde in 2007 dat in geval van te huur stelling verhuurders verplicht zijn de gevraagde huurprijs en gemeenschappelijke lasten te vermelden (zo kan o.m. voorkomen worden dat verhuurders hogere huurprijzen voorwenden ten aanzien van door hen ongewenste kandidaathuurders). Ook het EPC (energieprestatiecertificaat) dient wettelijk vermeld te worden. Opdat deze wettelijke bepaling uitvoerbaar zou zijn dienen steden en gemeenten een politiereglement op te stellen, met administratieve boetes voor wie dit nalaat. Aan de stad Roeselare vragen we daarom om – in navolging van Gent, Ieper, Kortrijk, Geraardsbergen en Sint-Niklaas – een dergelijk reglement in te voeren en om haalbare cijfermatige indicatoren van het aantal controles per jaar vast te leggen. Het bestaande lokaal meldpunt discriminatie kan een signalerende rol opnemen wanneer er discriminatie wordt vastgesteld. Meer investeren in woonbegeleiding Het is belangrijk om verder te investeren in het project woonbuddies. Ook de woonbegeleiding vanuit het RSVK en het CAW dient verder gezet te worden. Er is een groeiende samenwerking tussen de beleidsdomeinen wonen en welzijn, bijvoorbeeld in het project proef-wonen. Bepaalde projecten zijn echter afhankelijk van projectmiddelen. De behoefte blijft nog steeds groter dan het aanbod. Tijdelijke woonvormen vermijden thuisloosheid Het is belangrijk om thuisloosheid te vermijden. Daarvoor zijn opvangmogelijkheden nodig voor langere periodes. De capaciteit van de doorgangswoningen wordt best opgetrokken van 17 naar 21, en verder is er ook behoefte aan een residentieel opvangcentrum. Concreet zouden we pleiten voor : Een opvang voor jongvolwassenen, aangezien in de toekomstige CAW-regio mannen- en vrouwenopvang voorzien is, alsook een Vluchthuis, maar zeker ook vanuit een preventieve reflex waarbij werken met jongeren kansen biedt om latere langdurige thuisloosheid te vermijden. Combinatie van studio-wonen en groepswonen Centraal gelegen, dicht bij onderwijs, dienstverlening, openbaar vervoer, … Een dergelijk initiatief overstijgt uiteraard de lokale benadering en sluit aan bij Roeselare als centrumstad in een regionale kijk. Concrete stappen in deze richting, na het veelvuldig signaleren van dit hiaat én van de schromelijke onderbezetting van CAW Midden West-Vlaanderen en straks ook het nieuwe te vorming CAW met inbegrip van Westhoek, kunnen zijn : - ter beschikking stellen van locatie
-
gezamenlijk actief pleiten voor de nodige personele middelen
10
5. BETAALBARE GEZONDHEIDSZORG DOOR PROMOTIE DERDE BETALERSSYSTEEM -
Stad en OCMW Roeselare promoten de derdebetalersregeling.
“Iedereen heeft recht op gezondheidszorg! Derde betalersysteem: bij tandarts is dit niet gebruikelijk! Ik moest daar direct 173 euro leggen!” “Wie arm is en ziek doet niet altijd beroep op een dokter, koopt niet altijd de medicamenten die hij nodig heeft, neemt niet zo snel de telefoon of stapt een sociale dienst binnen om hulp in te roepen. Dat kost te veel, er is de schaamte, of men heeft slechte ervaringen.” Heel wat mensen gaven aan dat de kosten voor medicatie en doktersbezoeken hoog op lopen. Een belangrijk aspect van toegankelijkheid is de betaalbaarheid. De gezondheidszorg in ons land wordt duurder, lees: minder betaalbaar voor de overheid, maar ook voor de gebruikers in het algemeen en voor mensen uit de lagere inkomensklassen in het bijzonder. Het aandeel dat mensen zelf betalen neemt toe. Zij die het minder breed hebben stellen vaker hun medische consumptie uit. In het gezinsbudget nemen de kosten voor gezondheid een steeds groter deel in. Ziek maakt arm. De leefomstandigheden (o.a. huisvesting, werkomstandigheden) van lagere sociale klassen zijn beduidend minder goed, wat ook een negatieve invloed heeft op de gezondheid. Arm maakt ziek. Promotie en ondersteuning derde betaler systeem. Reeds geruime tijd bestaat het systeem van de derde betaler. Hierbij betaalt de patiënt niet het volledige bedrag van het consult bij de arts of tandarts, maar slechts het eigen deel, het zogenaamde remgeld. Voor mensen met een laag inkomen kan dit het verschil maken tussen naar de dokter of naar de tandarts gaan, of niet gaan (met het risico van nog zieker te worden). Deze regeling wordt weinig toegepast door gezondheidswerkers. Dit heeft te maken met de bekendheid van het systeem, maar ook met aspecten van bruikbaarheid: het systeem is administratief zeer ingewikkeld voor artsen en is vooral gericht op mensen in armoede. Bovendien moet de patiënt er zelf naar vragen om deze regeling toe te passen. In dat opzicht kijken we ernaar uit dat het systeem vereenvoudigd wordt en dat de regeling ingevoerd wordt voor alle burgers.
11
6. EXTRA AANDACHT VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG -
Stad Roeselare behoudt de preventiewerker die acties uitbouwt rond preventie en destigmatiseren van geestelijke gezondheidzorg Stad Roeselare zet in op samenwerking tussen de verschillende zorgaanbieders en actoren op vlak van geestelijke gezondheidszorg Stad Roeselare stimuleert ontmoeting en vrijwilligerswerk voor mensen met een psychische problematiek
“ Ik heb geprobeerd om er uit te stappen, weg ellende, maar ik mag dat niet, voor de kinderen… Je zit in een vicieuze cirkel en je ziet geen uitweg. Gelukkig heb ik heel veel steun aan mijn huisdokter.” Uit de Belgische gezondheidsenquête van 2004 blijkt dat van de bevolking van 15 jaar en ouder, één persoon op vier ( 24%) te kampen heeft met een psychisch onwel bevinden, waarvan iets meer dan de helft ( 13% ) zou kunnen leiden tot een tamelijk ernstige aandoening. Per jaar sterven er in Vlaanderen om en bij de 1000 mensen door zelfdoding en zijn er meer dan 10000 suïcidepogingen. Uit onderzoek blijkt dat negen van de tien mensen die stierven door zelfdoding psychische problemen kende. Wij moeten vaststellen dat de regio Roeselare behoort tot de top inzake zelfdodingscijfers. Wat “de” oorzaak hiervan is kan moeilijk bepaald worden, het is een tegelijk samen vallen van diverse oorzaken waarbij de persoon hopeloos wordt en als enige goede weg voor zichzelf en zijn omgeving de zelfdoding ziet. Stad Roeselare heeft de voorbije jaren reeds heel wat zinvolle initiatieven genomen op vlak van geestelijke gezondheidszorg: - op vlak van preventie: uitwerken, samen met de sector, van diverse 'wegwijzers' door de preventiemedewerker, positief effect van het feit dat de preventiewerker geïntegreerd is binnen de werking van het sociaal huis. - op vlak van destigmatiseren: jaarlijks scholenproject in oktober rond thema’s van de geestelijke gezondheidszorg waarbij de medewerkers van de organisaties de leerlingen voorbereiden en achteraf een nabespreking houden - op vlak van vrijwilligerswerking en ontmoeting voor personen met psychische kwetsbaarheid: jaarlijkse dotatie voor de Bieweg. Deze initiatieven en eventuele nog andere die hierin niet staan opgesomd, zijn allemaal zeer zinvol. De komende jaren moeten deze initiatieven minimaal op hetzelfde elan kunnen verder werken. Intensifiëren van deze initiatieven gezien de ernst van de problematiek zou nog beter zijn. Bijkomende nieuwe uitdagingen voor stad Roeselare de komende jaren op vlak van geestelijke gezondheidszorg zijn: - initiëren en faciliteren van overleg tussen de verschillende zorgaanbieders en actoren op vlak van geestelijke gezondheidszorg i.f.v. optimale samenwerking - uitwerken van een systeem van vroegdetectie en signalering ism diverse partners op het terrein - sensibilisering naar werkgevers en hen informeren over mogelijke ondersteuning indien een werknemer problemen heeft op vlak van geestelijke gezondheid - stimuleren van ontmoetingsmogelijkheden en vrijwilligerswerking voor mensen met een psychische problematiek - vergroten van toegankelijkheid en interculturaliseren van dienstverlening van onder andere geestelijke gezondheidszorg (begrijpbaarheid, betaalbaarheid, bereikbaarheid, betrouwbaarheid, bekendheid, bruikbaarheid). Mogelijkheid van het werken met sociaal tolken uitbreiden: subsidies omhoog. Een aantal oplossingen voor de problemen rond geestelijke gezondheid kunnen echter niet lokaal worden genomen. In dit geval kan Stad Roeselare oplossingen mee helpen bepleiten bij hogere overheden.
12
7. KWALTITEITSVOLLE DIENSTVERLENING MET EEN LAGE DREMPEL -
Stad en OCMW Roeselare en de private sociale organisaties stimuleren hun hulpverleners om vindplaatsgericht te werken en maken de nodige tijd vrij voor huisbezoeken Stad en-of OCMW Roeselare investeert in straathoekwerk De projecten rond klare taal worden verder gezet Stad en OCMW Roeselare bouwen een ‘automatische rechtentoekenning’ uit, zodat mensen niet steeds zelf naar het aanbod moeten vragen Het OCMW gebruikt de rechtenverkenner om na te zien waar cliënten recht op hebben
“Sociale instellingen moeten dichter bij de cliënten staan, meer samenwerken met de cliënten. Er wordt letterlijk gezegd: “we hebben geen tijd”. “Sommige rechten moet je vragen. Dit zou automatisch moeten gebeuren. Bv. energiepremie niet moeten aanvragen. Dat ze je zelf verwittigen.” Het recht op maatschappelijke dienstverlening garandeert mensen een leven in menselijke waardigheid. Onderzoek toont echter aan dat potentiële rechthebbenden niet de maatschappelijke dienstverlening krijgen waarop ze recht hebben. Hulpverleners komen uit hun bureau Roeselare beschikt over een kwalitatief aanbod aan sociale dienstverlening, zowel publiek als privaat. Voor kwetsbare groepen blijft de drempel naar de diensten vaak nog te hoog. Men zet de stap pas als het water al aan de lippen staat. Zo zijn er nog heel wat mensen die geen weet hebben van het bestaan van allerhande premies, tegemoetkomingen en diensten (bv. een installatiepremie, huursubsidie, hulp aan bejaarden, omnio-statuut , …) Outreachend of vindplaatsgericht werken betekent dat de hulpverleners regelmatig aanwezig zijn op de ontmoetingsplekken waar bepaalde doelgroepen vertrouwd mee zijn. Doordat de hulpverleners op die manier een gezicht krijgen zal de toeleiding naar de hulpverlening vlotter verlopen. Het belang van huisbezoeken en tijd nemen voor mensen is ook cruciaal. Het is belangrijk dat de maatschappelijk werkers van het OCMW ook de tijd krijgen om – op maat van de doelgroep – huisbezoeken te kunnen doen. Wanneer de werklast te groot is, wordt dit vaak noodgedwongen uitgesteld. Straathoekwerk in Roeselare Bij straathoekwerk is actief de straat op gaan de kern van het werk. Er wordt integraal gewerkt met de mens op zijn eigen tempo en ritme. Straathoekwerkers werken wijkgericht. Ze gaan relaties aan met alle bewoners, met de handelaars van de wijk, met diensten in de wijk met als doel om zowel individueel met de mensen in armoede te werken als relaties tussen de mensen in armoede en hun buren (cf. handelaars, buren, diensten) te leggen. We pleiten ervoor dat Roeselare – naast een mobiele jongerenwerker – ook straathoekwerkers inzet die op zoek gaan naar maatschappelijk kwetsbare groepen die nu nog niet tot bij de hulpverlening geraken. Communicatie in klare taal Het toegankelijk maken van informatie door het toepassen van Klare Taal in communicatiemateriaal (brieven, folders,… ) is zeer belangrijk. Stad Roeselare is bezig een beleid daar rond te ontwikkelen ism de SOM vzw (momenteel focus op diensten bevolking en burgerlijke stand) en de stad heeft ook sinds een aantal jaren een samenwerking afgesloten met Open School (hertalen van folders en workshops voor organisaties) Automatische toekenning van voordelen die door de stad of het OCMW worden toegekend Vaak moeten mensen zelf het initiatief nemen om recht te hebben op enkele voordelen of ondersteuning. Maar personen die de taal minder beheersen, laaggeschoold zijn of de structuren nauwelijks kennen, vinden de weg niet naar de voordelen en ondersteuning. Het automatisch toekennen van voordelen is dus een must. Rechtenonderzoek met de rechtenverkenner (www.rechtenverkenner.be) Deze website bundelt informatie over sociale voordelen en tegemoetkomingen op federaal, vlaams,
13
provinciaal en gemeentelijk niveau. Een regelmatige check van de rechtenverkenner geeft een volledig beeld van de financiële en andere maatregelen waarop de cliënt recht heeft. Sociaal Huis Welwel gebruikt reeds de rechtenverkenner als instrument om hun cliënten te kunnen informeren rond hun rechten. Dit blijkt goed te werken. Ook de sociale dienst van het OCMW, de dienst zorgcoördinatie, en andere (thuiszorg)diensten zouden gebruik moeten kunnen maken van een dergelijk systeem. Evaluatie van de dienstverlening Het OCMW en de stad Roeselare brengen maatschappelijk kwetsbare mensen samen om de dienstverlening op continue basis zowel te evalueren als te verbeteren.
14
8. WERK EN TIJDSBESTEDING OP MAAT -
-
Stad Roeselare blijft investeren in sociale economie, trajectbegeleiding en lokale diensteconomie. Vernieuwende projecten op maat van de doelgroep verdienen extra middelen. Vrijwilligerswerk en opleiding worden beschouwd als volwaardig alternatief. Het meldpunt discriminatie werkt rond discriminatie van werkgevers.
“Eindelijk een job gevonden. Op straat vertelden ze dat ik nooit een job ging vinden. Te lui om te werken, zeiden ze. Nu kan ik terug praten. Als ik thuis kom van het werk, dan kom ik thuis met een verhaal. Ja, het zal onze relatie wel goed doen. Vroeger voelde ik me schuldig omdat anderen alles moesten betalen voor mij. Ik stond machteloos en kon niks doen. Nu heb ik werk… vast werk. Ik wilde me geen profiteur voelen. …” “Door de verschillende gesprekken met mijn trajectbegeleidster, groeide wel mijn vertrouwen en durfde ik sneller mijn vragen te stellen. Dit vertrouwen was nodig zodat ik de stap kon zetten naar een nieuwe job. Iemand die gelooft in mijn ‘kunnen’ en die luistert naar mijn mening is voor mij zeer belangrijk.” Integrale trajectbegeleiding Werk hebben is nog steeds een zeer grote voorwaarde om mee te tellen in onze samenleving. Om de voorwaarden te scheppen zodat iedereen aan de samenleving kan deelnemen, investeert de stad en OCMW (in samenspraak met VDAB) in integrale begeleidingstrajecten. Een trajectbegeleiding die zowel aandacht heeft voor werk als welzijn heeft een grotere kans op succes dan de som van afzonderlijke, naast elkaar werkende diensten of een loutere focus op opleiding en werkervaring. Voor kwetsbare groepen zijn langer durende trajecten noodzakelijk. Ruimte en tijd om te groeien en te veranderen zijn hierbij noodzakelijke voorwaarden voor een succesvolle trajectbegeleiding. Naast de werkzoekende zelf wordt waar nodig ook ondersteuning geboden aan de verschillende betrokken dienstverleners én aan werkgevers. Begeleiding op het vlak van welzijn is gericht op het versterken van de draagkracht van werkzoekenden en hun omgeving, het bevorderen van het psychisch welzijn en het aanpakken van concrete welzijnsgerelateerde problemen. Deze begeleiding kan onder meer bestaan uit psychische hulpverlening op het vlak van zelfvertrouwen, het doorbreken van sociaal isolement, drughulpverlening, schuldbemiddeling, zorg voor goede huisvesting, opvoedingsondersteuning... Sociale economie De reguliere economie stelt steeds strengere eisen, waardoor een steeds grotere groep mensen uitgestoten wordt van een inkomen uit werk. Sociaal-economische en kleinschalige economische initiatieven zijn een volwaardig alternatief en bieden kansen en werk aan veel mensen uit de kansengroepen. De stad Roeselare investeert reeds in sociale economie en trajectbegeleiding via de uitbouw van diverse projecten (oa arbeidscentrum Pas Par Toe, JUMP, …) en via de ondersteuning van initiatieven mbt lokale diensteneconomie (Tot uw Dienst, Buurtsport, Buurtdienst Buurt en Co, …) Wij pleiten ervoor dat er lokale middelen blijvend ingezet worden om te investeren in vernieuwende projecten op maat van de doelgroep. Opleiding en vrijwilligerswerk als volwaardig alternatief Bij sociale activering kan ‘actief zijn’ meer betekenen dan louter een job in het reguliere circuit. Met de nadruk op het welzijn van de cliënt en met grote aandacht voor de keuze van de cliënt zelf, kunnen opleiding (in het kader van levenslang leren) en vrijwilligerswerk volwaardige alternatieven zijn. Hierbij moeten ook middelen voorzien worden om de ontvangende vrijwilligersorganisaties een goede omkadering te bieden voor het onthalen en begeleiden van de vrijwilligers. We willen tevens benadrukken dat het vrijwilligerswerk geen verplichtend karakter mag krijgen. Aanpakken van discrimatie door werkgevers Etnisch-culturele minderheden worden nog te vaak geconfronteerd met discriminatie door werkgevers. Het bestaande lokaal meldpunt discriminatie kan een signalerende rol opnemen wanneer er discriminatie wordt vastgesteld.
15
9. VOLDOENDE ONDERSTEUNING VAN VRIJWILLIGERSWERK -
Stad Roeselare verhoogt de toelage voor vrijwilligersinitiatieven
“De groep betekent veel voor mij. Ik voel me niet meer eenzaam en heb veel steun aan de groep omdat velen in dezelfde situatie zitten en we er nu kunnen over spreken. Ik ben niet meer zo beschaamd en durf meer spreken (zelfs met de Minister en voor de T.V.). Door weer meer bij de mensen te zijn en vrijwilligerswerk te doen heb ik weer goesting in het leven…” “Hier mogen we het woord nemen, hier wordt van beneden naar boven gewerkt: op veel plaatsen kan dat niet. Je bent verrast dat je toch vaardigheden had, want de samenleving heeft je van in je jeugd behandeld alsof je geen vaardigheden had. Je ontdekt dat je die vaardigheden kunt verbeteren en dat je ze naar buiten kunt brengen. Het is een verandering in je geestelijke toestand. Velen vinden zichzelf niets meer waard. Maar in de groep wordt je weer belangrijk voor anderen.” Vrijwilligerswerk biedt een belangrijke meerwaarde voor de samenleving: het houdt de sociale dienstverlening financieel haalbaar en draagt bij aan een positieve beeldvorming rond diverse doelgroepen. Belangrijke voorwaarde is dat vergoedingen voor vrijwilligerswerk verzekerd blijven én dat deze vrijwilligers ondersteund worden door professionelen. Vrijwilligerswerk biedt kansen tot participatie Het is belangrijk om ook participatie van maatschappelijk kwetsbare groepen voorop te stellen: vrijwilligers binnen sociale organisaties moeten een stem krijgen, ze moeten hun ervaringen kunnen inbrengen zodat deze kunnen meegenomen worden in nieuwe beleidsontwikkelingen en acties. Verhoging van de toelage voor vrijwilligersiniatieven Heel wat Roeselaarse welzijnsorganisaties kunnen rekenen op de inzet van vrijwilligers. De stad erkent hun inzet bv. via de jaarlijkse bijeenkomst voor vrijwilligers en via de toelage voor vrijwilligersinitiatieven (vrijwilligersreglement). Deze toelage is een positieve stimulans maar is absoluut onvoldoende. Vrijwilligersnetwerk De Schakel Het vrijwilligersnetwerk heeft tot doel het organiseren van dienst- en hulpverlenende activiteiten, aangeboden door vrijwilligers, vanuit een pluralistische inspiratie, aan mensen (personen, gezinnen, groepen) die welzijnsvragen en/of problemen ervaren. Hiertoe organiseert de vzw vorming voor de vrijwilligers, en zorgt zij voor de administratieve ondersteuning van de vrijwilligers. De Schakel voorziet eveneens in de wettelijke verplichte verzekeringen tav. de vrijwilligers en hun opdrachten. Het Vrijwilligersnetwerk creëert ook de condities waarbinnen op een zinvolle, veilige wijze vrijwilligerswerk kan verricht worden. Vrijwilligers van de vzw zijn ingezet in de diverse werkingen van CAW Midden West-Vlaanderen. De Schakel biedt ook ondersteuning aan andere organisaties die met vrijwilligers werken, en zich vooral richten op laagdrempelige hulpverlening bij kansengroepen
16
10. STRUCTURELE ONDERSTEUNING VAN BASISWERKINGEN EN EEN SOCIAALARTISTIEKE WERKING IN ROESELARE -
-
Stad Roeselare voorziet een eigen lokaal en voldoende werkingsmiddelen voor inloophuis De Kom-Af. Stad Roeselare voorziet een structurele subsidie voor ontmoetingsruimte Den Engel zodat een beroepskracht de vrijwilligerswerking kan ondersteunen Stad Roeselare voorziet een structurele subsidie voor Thope, zodat een beroepskracht de vrijwilligerswerking kan ondersteunen om zo samen met mensen in armoede in het lokaal armoedebeleid te laten participeren Stad Roeselare zorgt voor een structurele inbedding van een sociaal-artistieke werking in Roeselare
“Nu we reeds 5 jaar verder zijn met de groep heb ik al veel steun gekregen. Ik durf nu gerust vertellen dat ik met veel vallen en opstaan nu het juiste pad gevonden heb. … Via onze werkgroep ben ik beginnen beseffen dat er niemand meer in de kou moet blijven staan en dat we er moeten zijn voor hen die dat het meest nodig hebben…. Zo worden mensen in armoede uit hun eenzaam leven gehaald…” “Er is een gevoel van samenhorigheid in onze groep. We staan er niet alleen voor en dit gevoel wordt versterkt door het toneel samen naar voor te brengen. Toneel spelen vind ik ook zeer fijn om te doen.” In Roeselare zijn er diverse initiatieven die ontmoeting aanbieden met extra aandacht voor kansengroepen (bv. ’t Hope, VOC Opstap, de Kom-Af, zelforganisaties van etnisch-culturele minderheden zoals Elim,…). Verschillende mensen gaven aan dat dit zeer betekenisvol is voor hen omwille van het sociaal contact, er weer bij horen, de ondersteuning door professionelen en vrijwilligers. Mensen gaven ook aan dat het belangrijk is een eigen plek te hebben, waar ze zich op hun gemak voelen. Om de werking draaiend te kunnen houden voor diverse activiteiten moeten de initiatiefnemers echter telkens op zoek naar middelen. Het inloophuis De Kom-Af (samenwerkingsverband OCMW, CAW, Samenlevingsopbouw) opende in september 2011 haar deuren en is een ontmoetingsplaats waar iedereen terecht kan voor ontmoeting, vrije tijd en vorming. Bij een hulpverlener kan men er terecht voor allerhande vragen en problemen. Mensen krijgen er ook informatie over het bestaande dienstverleningsaanbod in Roeselare. Binnen de Kom-Af is er ook mogelijkheid om te participeren (bv. project drempels sociale dienst OCMW projectgroep Ons Gedacht). Daarom vragen we dat de stad Roeselare dit nieuwe initiatief tijdens de verdere uitbouw en groei zou steunen. Eigen lokalen en een budget voor werkingsmiddelen zou al een stap meer in de richting van een structurele uitbouw van het inloophuis betekenen. VOC Opstap organiseert reeds lange tijd ontmoetingsmogelijkheden, vorming en activiteiten op maat via haar ontmoetingsruimte Den Engel. Deze werking draait op vrijwilligers ondersteund door een beroepskracht. Het belang van deze beroepskracht (en dus structurele subsidie) schuilt net in het versterken en motiveren van klanten en vrijwilligersgroep, samenwerken/netwerken met andere ontmoetingsinitiatieven in de stad en voorzien van kwaliteitsvolle methodieken. Zonder of met beperkte structurele middelen is de kwaliteitsvolle uitbouw van Den Engel een onhaalbare kaart. Den Engel en andere laagdrempelige ontmoetingsplaatsen samen kleuren de stad en bieden ook mensen met beperkte mogelijkheden (mensen met een beperking, armen, nieuwkomers…) een keuze. Het kunnen kiezen waar je vrije tijd te besteden is een meerwaarde en zelfs een recht. We hopen dan ook dat de stad in de toekomst blijft inzetten op een divers en kwaliteitsvol, laagdrempelig aanbod. T’Hope is een welzijnsschakel en vereniging waar armen het woord nemen. Vanuit de Vlaamse overheid krijgen ze als vereniging middelen om via thema-werking en beleidsdossiers, adviezen aan hen te formuleren omtrent het armoedebeleid. Deze middelen gelden enkel voor de beleidsparticipatie. Voor de ontmoetingsmomenten, de echte basiswerking, het ondersteunen van de deelnemers die meewerken aan een dossier, zijn er geen subsidies voor handen. T’Hope merkt dat er vanuit verschillende niveaus steeds meer naar het lokale niveau gekeken wordt om de basiswerking van de vereniging financieel te ondersteunen. Daarnaast stellen steeds meer organisaties, zoals het LOP BaO, CAW, Samenlevingsopbouw,…. de vraag naar samenwerking met T’Hope. T’Hope stelt daarbij vast dat heel wat organisaties het belang zien van de participatie van mensen in armoede aan het beleid, van vorming rond armoede,….
17
Echter kunnen vragen niet ingevuld worden bij gebrek aan middelen. Een structurele lokale subsidie, zodat een beroepskracht alle werk dat geleverd wordt door vrijwilligers met en zonder armoedeervaring, is voor hen dan ook een noodzaak. Zodat de participatie van mensen in armoede ook op lokaal niveau op een goede en permanente manier kan bewerkstelligd worden. vzw Elim, Steunpunt Vluchtelingen regio Roeselare ontstond in 1997 met de bedoeling hier in de regio vluchtelingen, asielzoekers en mensen met en zonder papieren op diverse vlakken te ondersteunen. Daarnaast is het bevorderen van een gastvrije en multiculturele samenleving in de regio ook een belangrijk doel. Talrijke activiteiten worden er georganiseerd. In het onthaal, tweemaal per week, ontving men in 2012 bijvoorbeeld 354 mensen met duizend en één problemen. Hier kunnen mensen rustig hun verhaal doen en zoeken de vrijwilligers van Elim samen met hen naar een passende oplossing. In de vrouwenwerking Xenia komen tweemaal per maand vrouwen van verschillende nationaliteiten samen om tijdens de aangeboden activiteiten vriendinnen te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Xenia wil een groep zijn waar vrouwen zich thuis voelen en op verhaal kunnen komen. Allochtonen, die al een tijdje in Belgiê verblijven en al wat Nederlands spreken en begrijpen, kunnen iedere woensdagavond hier nog wat méér oefenen om vlotter te spreken. In kleine groepjes wordt er gepraat rond allerlei themata. Computerlessen voor beginners worden op aanvraag georganiseerd. In de huiswerkklas kunnen kansarme autochtone en allochtone kinderen uit de Roeselaarse basisscholen extra begeleiding krijgen bij het maken van hun huiswerk om de school- en ontwikkelingskansen van die kinderen te verhogen en hun ouders kennis en vaardigheden bij te brengen om hun kinderen te begeleiden in hun school-traject. Viermaal per jaar verschijnt “Nieuws uit Elim” waarin men mensen op de hoogte houdt van de activiteiten. Heel wat scholen komen bij Elim op bezoek, vrijwilligers gaan ook getuigen in de school zelf. Hier brengt Elim jonge mensen in contact met de vluchtelingenproblematiek, het leven van asielzoekers, de werking…. De hele organisatie wordt gedragen door uitsluitend vrijwilligers. Sociaal-artistieke projecten brengen mensen samen vanuit hun sterktes, ongeacht hun achtergrond. Voor kansengroepen is het een manier om er bij te horen, mee te tellen, weer zelfvertrouwen te krijgen. De voorbije jaren heeft de stad Roeselare een aantal sociaal-artieke projecten ondersteund: Bevroren, Grand Box en nu recent ook Viva Venezia. De stad Roeselare heeft nood aan een meer structurele uitbouw van sociaal-artistiek werk, zoals dit elders in Vlaanderen al gebeurt (bv. Kortrijk, Menen, …).
18
11. VRIJE TIJD VOOR IEDEREEN -
Stad Roeselare maakt de vrijetijdspas beter bekend, zowel bij doelgroep als doorverwijzers. Stad Roeselare sensibiliseert en stimuleert de aanbieders van vrije tijd om de vrijetijdspas te aanvaarden. Stad en OCMW Roeselare onderzoeken op welke manier het systeem van de vrijetijdstoelage beter kan aansluiten bij de noden van de kansengroepen. Stad Roeselare blijft de basiswerkingen ondersteunen die instaan voor de toeleiding van kansengroepen naar vrijetijdsactiviteiten
“Wij hebben net geld genoeg om de maand rond te komen, om te eten en de betalingen te doen. We hebben niets meer over voor vrije tijd. Eens naar de film, naar de zee,……” “Cultuur betekent voor mij niet naar de cinema, niet naar de spil, niet naar toneel en theater, geen optredens van zangers en kleinkunst. Cultuur betekent voor mij een tas koffie gaan drinken met iets er bij om te eten.” “Dankzij deze voordelen kan ik eindelijk weer samen met mijn gezin genieten van cultuur aan een haalbare prijs. Want voor mij is dat gewoon het einde om eens naar een festival te kunnen gaan. Daar kan ik eens goed uit de bol gaan en een paar daagjes mijn problemen wat vergeten. Thuis zit je de ganse dag te piekeren over hoe je het zou kunnen oplossen en krijgt men veel stress. Op een festival amuseer ik me daar zo dat ik gewoon geen tijd heb om aan al mijn problemen te denken en geniet ik elke seconde van het samen zijn met mijn gezin.“ Vrije tijd is naast wonen, werken en leren een belangrijk levensdomein. Het is een tijd om te ontspannen – er eens uit zijn. Iedereen heeft recht op vrije tijd. Het Vlaams parlement keurde in 2008 het participatiedecreet goed. Dit zorgde ervoor dat gemeenten in Vlaanderen kunnen rekenen op extra middelen om kansengroepen (mensen in armoede, mensen met een beperking…) te laten participeren aan vrije tijd. Roeselare nam verschillende concrete initiatieven rond vrijetijdsparticipatie die een belangrijke meerwaarde vormen tot op de dag van vandaag. Vrijetijdspas: nood aan uitbreiding en betere bekendmaking De vrijetijdspas is een pas voor inwoners van Roeselare met een beperkt inkomen. Je kan er rechtstreeks een korting mee bekomen bij heel wat (vooral nog stedelijke) initiatieven zoals het zwembad, de bibliotheek, voetbal, De Spil en vormingsinstellingen (CVO…). De belangrijke inspanningen van de stad worden vandaag nog niet optimaal benut. Het is een opdracht om het systeem (en alle bijkomende voordelen ervan) verder bekend te maken bij die mensen die het ook echt nodig hebben. Voor die mensen is het ook niet altijd makkelijk om te onthouden hoe alles precies werkt. Hen informeren en ondersteunen is dus even belangrijk. De echte uitdaging is om nog meer verenigingen/organisaties en aanbieders van vrije tijd te sensibiliseren om mee aan deze kar te trekken en in te tekenen. Hoe groter het vrijetijdsaanbod waar je met een vrijetijdspas terecht kunt, hoe meer kans dat het aanbod ook zal aansluiten bij de verschillende noden van kansengroepen. Nu het niet vanzelfsprekend om als vrijetijdsaanbieder je activiteiten open te stellen voor vrijetijdspashouders. De onmiddellijke korting die gebruikers verkrijgen moet de organisatie zelf bijpassen. Het vinden van een stimulans of beloning om organisaties over de brug te krijgen kan te vinden zijn in een aanpassing van subsidiereglementen. Vrijetijdstoelage: zoeken naar manieren om de drempels te verlagen Elke vrijetijdspashouder kan gebruik maken van een vrijetijdstoelage. Aankopen in functie van een vrijetijdsbesteding (sportmateriaal/tekenmateriaal), een bezoek aan de cinema/pretpark, lidgeld van een vereniging, een schoolreis… kunnen terugbetaald worden tot een bedrag van 50 euro per VTpashouder (tot 100 euro voor VT-pashouders die OCMW cliënt zijn). Dit systeem gaat uit van de ‘vrijetijdsvraag’ van de kansengroepen, wat een prachtig uitgangspunt is. Toch zien we hier verschillende problemen:
19
-
Mensen kunnen het bedrag van de activiteit vaak niet betalen (alhoewel ze dit zouden terugbetaald krijgen) Voor veel mensen is het bijhouden van bewijsvoering (prijsticketten) een probleem – wordt als te ingewikkeld ervaren. Indien mensen OCMW cliënt zijn gebeurt het dat er geen (socupa)middelen ter beschikking zijn en kan de toelage niet uitbetaald worden.
Subsidie voor groepsuitstappen Sociale organisaties kunnen voor groepsuitstappen rekenen op de steun van de stad via het lokaal netwerk vrijetijdsparticipatie/subsidiereglement vrijetijdsparticipatie (een lokale vertaling van het Vlaamse fonds voor vrijetijdsparticipatie) en zo tot 80% van de gemaakte kosten terugbetaald krijgen. Het is belangrijk dat dit blijvend wordt bekendgemaakt en gestimuleerd. Ondersteunen van de toeleiding van kansengroepen naar vrijetijdsactiviteiten Via laagdrempelige initiatieven zoals De Bieweg, De Kom Af, De Vrijetijdswinkel, Den Engel, Thope en nog vele anderen kunnen mensen met een beperkt inkomen kennis maken met de bestaande systemen die participatie trachten te bevorderen. Deze organisaties werken dagelijks met deze doelgroep en genieten een sterke vertrouwensband. Er is zelfs meer: Deze initiatieven willen graag de handen in elkaar slaan om toeleiding naar het aanbod (cultuur – sport – vorming – leren – jeugdwerk – vakanties - …) mogelijk te maken en zelfs te versterken. In de praktijk is het immers zo dat heel wat mensen reeds een vrijetijdspas hebben of recht hebben op andere voordelen, maar daar weinig gebruik van maken. Eén van de oorzaken is dat het zetten van de eerste stap/het kennismaken met of het kiezen uit het ruime aanbod toch nog een serieuze drempel blijft. In groep participeren heeft zo zijn voordelen: x
x
Deelnemers (vanuit de verschillende initiatieven) leren niet alleen het aanbod kennen. Ze ontmoeten ook andere mensen met dezelfde interesses. Dit alles versterkt de kans dat ze dan later sneller individueel/zelfstandig participeren aan het bestaande aanbod. Het is een uitgelezen kans om de bestaande systemen regelmatig onder de aandacht te brengen/blijvend toe te lichten van onderen uit, en/of de samenwerking tussen initiatieven te versterken.
We doen dan ook graag een oproep aan de lokale politiek om blijvend te investeren in de samenwerking en toeleiding vanuit deze initiatieven – het ontwikkelen van geschikte (toeleidings)methodieken en het promoten van het aanbod. Belang van goed uitgebouwd openbaar vervoer: Door de schrapping van een aantal haltes of het niet rijden van bussen ’s avonds kan de doelgroep niet deelnemen aan vorming of vrijetijdsactiviteiten.
20
12. INVESTEREN IN LEEFBARE WIJKEN EN SAMENLEVEN IN DIVERSITEIT -
Stad Roeselare investeert in een propere, groene, aangename woonomgeving in alle wijken. Stad Roeselare investeert in aandachtswijken door middel van wijkontwikkelingsplannen en buurtwerk. Stad Roeselare zet vernieuwende projecten op die het samenleven bevorderen Stad Roeselare investeert in een diversiteitsbeleid dat sociale cohesie, mix tussen groepen en werken aan verdraagzaamheid versterkt
“ Wij weten nooit wat er in de wijk gebeurt. We zien dan dat er aan de kerk een feest doorgaat en weten daar niets over. Het is ook wel fijn om op de hoogte te zijn van de wijkfeesten …” Kwetsbare bewoners zijn vaak aangewezen op de eigen buurt. Een propere, groene, aangename woonomgeving is voor hen – net als voor alle andere inwoners – van groot belang. Voldoende rustpunten, groene zones, open ruimte, voldoende fietspaden, voldoende openbare toiletten (en bekendmaking hieromtrent) zijn elementen die de stad voor iedereen leefbaar maken en die ook expliciet vernoemd worden door de bevraagde kwetsbare doelgroepen. Belangrijk is om te investeren in kwetsbare wijken, zonder sociale verdringing te veroorzaken. Het kan niet de bedoeling zijn dat de meest kwetsbare bewoners na de investeringen moeten verhuizen naar minder aantrekkelijke wijken of buurten. Ontmoeting en sociaal contact in de eigen wijk Mogelijkheid tot sociale contacten en ontmoeting zijn voor alle stadsbewoners belangrijk. De wijkcomités spelen hierbij een belangrijke rol en dienen verder ondersteund te worden door de stad. Specifiek voor kansengroepen is het belangrijk dat er extra ondersteuning komt zodat ontmoeting en sociaal contact in de eigen buurt mogelijk zijn. Ook jongeren mogen niet uit het oog worden verloren. Er moet voldoende ontmoetingsruimte zijn, zowel in de leeftijdscategorie 18- als 18+. Aandachtswijken verdienen extra ondersteuning De resultaten van het wijkvergelijkend onderzoek zullen bepalend zijn m.b.t. de keuzes voor aandachtsbuurten die extra ondersteuning verdienen. Voor de gekozen wijk is er nood aan een goede locatie voor een buurthuis en aan een wijkontwikkelingsplan waarbij verschillende actoren een inbreng kunnen doen in de wijk. In de wijk Dambertshof bijvoorbeeld is er volgens ons zeker extra ondersteuning nodig. Het is een sociale woonwijk met veel verloop en weinig sociale cohesie. Buurtwerk kan hier een antwoord bieden. Ook bij nieuwe sociale woonprojecten zoals bv. de site Dumont-Wyckhuyse is het belangrijk dat sociaal contact tussen bewoners gestimuleerd wordt. De aanwezigheid van een buurthuis op de wijk kan ook preventief een aantal samenlevingsproblemen ondervangen. Vernieuwende projecten die het samenleven bevorderen Een mogelijkheid is het opstarten van een Lets-systeem binnen één of meerdere wijken. Lets is een ruilsysteem, vertrekkend van sterktes van mensen. Mensen kunnen bij elkaar bijvoorbeeld het gras afrijden, een taart bakken, een boodschap doen,… en worden betaald in een virtuele munt, waarvoor ze zelf weer diensten kunnen inschakelen. Dit versterkt de sociale cohesie in een wijk. Een actief diversiteitsbeleid Er is vaak een spanningsveld tussen autochtonen en allochtonen, niet in het minst bij kansengroepen die zich vaak tekort gedaan voelen. Maar ook tussen de middenklasse en kansarme groepen is de afstand dikwijls groot. Sociaal-artistiek werk en /of buurtwerk in aandachtswijken (zie eerder) kunnen hier hefbomen zijn. Ook hier is ontmoeting en sociaal contact een sleutelbegrip. Mensen die elkaar beter leren kennen krijgen ook meer respect voor elkaar. De stad heeft in het verleden al diverse initiatieven ontwikkeld mbt positieve beeldvorming: bv. het fotoboek Verre Buren, de hieraan gekoppelde methdodiek ‘Van Verre en toch Dichte’( ism Vorming Plus gericht naar de socio-culturele verenigingen), Dag van de Buren, Week van de Smaak, dialoogtafels nav dag van de armoede,…. De stad moet blijven investeren in vernieuwende initiatieven, dit in samenspraak met de betrokken diensten en organisaties.
21
Info en contact Karen Viaene - Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen – Torhoutsesteenweg 100A, 8200 Brugge - 050/ 39 37 71 -
[email protected]
Dit memorandum wordt onderschreven door volgende organisaties
