(eContent Localisation Resources for Translator Training)
http://ecolore.leeds.ac.uk eContent-lokalisatie Het is tegenwoordig “digitale informatie” wat de klok slaat. Alles wat op ons computerscherm verschijnt om ons te helpen bij een programma, bijvoorbeeld, of wat we allemaal voorbij zien komen op internet of onze gsm. Zelfs de papieren handleiding van onze stofzuiger of stereoinstallatie is waarschijnlijk digitaal drukklaar gemaakt met tekstverwerkings- of desktop-publishingsoftware. Internationale organisaties en ondernemingen moeten de inhoud van deze informatie, “eContent” genoemd, laten vertalen en cultureel aan laten passen voor hun verschillende klanten en markten. Dit proces heet “eContent-lokalisatie” en wordt uitgevoerd met speciale computertools voor een beter, sneller en efficiënter resultaat. Het eCoLoRe-project Het eCoLoRe-project is bedoeld als hulpmiddel om het hardnekkige tekort aan ervaren vertalers met verstand van eContent-lokalisatie aan te vullen. Gedragen door de toonaangevende expertise van een consortium van zes partners en gefinancierd uit het Leonardo da Vinci II-programma van de Europese Unie zorgt eCoLoRe voor een forse doorbraak in het vertaalonderwijs.
Instrumenten voor eContent-lokalisatie Er bestaan tal van lokalisatieprogramma’s om eContent vertaalklaar te maken, het vertaalproces te ondersteunnen en vervolgens een nieuwe gelokaliseerde versie van de digitale informatie of het product voor een andere taal of cultuur te creëren. Vertaalinstrumenten en vertaalgeheugens Vertaalgeheugen en automatisch vertalen Het meest gebruikte vertaalinstrument is het vertaalgeheugen. Dit mag niet worden verward met automatisch vertalen. Bij automatisch vertalen komt geen mensenwerk kijken en wordt alles opgeknapt door de computer, terwijl vertaalgeheugens zijn opgebouwd uit een reeks instrumenten ten dienste van de vertaler, die altijd de controle over het proces houdt. Van beide technieken komt het vertaalgeheugen bij eContentlokalisatie nog het meest voor, omdat vertalers dankzij hun grotere gevoel voor nuances en contexten beter in staat zijn om eContent cultureel te bewerken.
Ervaring uit voorraad Bij vertaalgeheugens wordt eContent in een computer opgeslagen, verdeeld in verschillende segmenten (meestal zinnen) met bijbehorende vertaling. Na verloop van tijd ontstaat er een enorme verzameling eContent-segmenten met bijbehorende vertaling. Deze combinaties vormen het eigenlijke vertaalgeheugen. Puttend uit deze vertaalde segmenten stelt het vertaalgeheugen automatisch een al dan niet volledig passende vertaling uit het geheugen voor als een zin in dezelfde of gelijkaardige vorm nogmaals in de tekst voorkomt. Zo stijgt de productiviteit van de vertaler en ontstaat er tussen de vertalingen door de jaren heen samenhang in de gebruikte woorden en uitdrukkingen. Dit levert consequentere en dus betere vertalingen op.
Een reeks instrumenten In moderne vertaalgeheugens wordt deze basis aangevuld met een reeks instrumenten ter ondersteuning van het vertaalwerk. Hierbij moet worden gedacht aan elektronische woordenboeken en functies als tekstverwerking, opmaak, projectbeheer en kwaliteitscontrole, die voor tijdwinst, meer gemak en een grotere betrouwbaarheid zorgen wanneer de vertaler of de corrector zoekwerk verricht of zijn werk nakijkt en verbetert. Samen geven deze functies van moderne vertaalgeheugens niet alleen de productiviteit een impuls, maar kunnen ze ook onmisbaar blijken om een hoge vertaalkwaliteit vast te houden, vooral bij projecten waar per taal meerdere mensen aan werken. Vertaalgeheugens worden dan ook steeds meer gezien als een essentieel onderdeel van eContent-lokalisatie, zeker als er grote hoeveelheden technische informatie aan te pas komt.
Wegwijs met vertaalgeheugens dankzij eCoLoRe Vanwege de vele geavanceerde functies kunnen vertalers pas na een intensieve cursus feilloos met een vertaalgeheugen uit de voeten. Zo’n per definitie praktijkgerichte opleiding moet volledig worden opgebouwd rond concrete vertaalprojecten met vertaalgeheugens en elektronische woordenboeken. Overigens moeten elk vertaalgeheugen worden gezien als een specialistische opslagcapaciteit waar een bedijf, organisatie of vertaler in de loop der jaren letterlijk invulling aan geeft. Ze zijn niet voorgevuld en wel verkrijgbaar. Juist die specialisatie vormt de kracht van deze systemen, omdat er altijd kan worden gerekend op pasklare en dus bruikbare antwoorden. Daar staat echter tegenover dat grote vertaalgeheugens rond uiteenlopende onderwerpen en talencombinaties nauwelijks voorhanden zijn in het onderwijs. Dit tekort wordt door eCoLore als een van de voornaamste redenen voor de ontbrekende kennis van eContent-lokalisatie gezien. Het streven is dan ook om dit tij te keren door een uitgebreide verzameling van deze oefenbronnen aan te leggen en gratis toegankelijk te maken via de website van eCoLoRe.
Daarnaast wil eCoLoRe pionierswerk verrichten door lesmateriaal samen te stellen met tekst en uitleg over deze technologie. Ook dit materiaal komt beschikbaar op de website van eCoLoRe.
Dankzij deze initiatieven kunnen docenten en onderwijsinstellingen aan de slag met materiaal dat anders te duur zou zijn om aan te schaffen of zelf samen te stellen, kunnen internationale bedrijven en organisaties felbegeerde knowhow in huis halen en kunnen vertalers profiteren van de uitgebreidere mogelijkheden om te leren werken met instrumenten voor meer productiviteit en een aantrekkelijkere marktproflering. Kijk voor meer informatie op de website van eCoLoRe:
eCoLoRe http://ecolore.leeds.ac.uk
Gedragen door de toonaangevende expertise van een consortium van zes partners zorgt eCoLoRe voor een forse doorbraak in het vertaalonderwijs.
Haute École de Bruxelles (HEB) – Institut supérieur de traducteurs et interprètes (ISTI), Belgium
Het ISTI (Institut supérieur de traducteurs et interprètes), opgericht in 1958 en gevestigd in Brussel, is het grootste instituut voor vertaal- en tolkonderwijs in Franstalig België. De belangrijkste talen die er worden onderwezen zijn Duits, Engels, Spaans, Italiaans, Nederlands en Russisch. De opleiding, van universitair niveau, duurt vier jaar en kan verlengd worden met een specialisatiejaar. Na computers al heel snel een vaste plaats in de vertaalopleiding te hebben gegeven loopt het ISTI nu in de voorhoede van het onderwijs in vertaalondersteunende software. Zo is er een specialisatiejaar in het teken van vertalen en taalindustrieën in het leven geroepen, waarbij gediplomeerde studenten vertrouwd worden gemaakt met multimediavertaling, lokalisatie en de meest geavanceerde vertaal- en terminologiesoftware. Dit onvermoeibare streven om de studenten een topopleiding te bieden leidde tevens tot de deelname aan eCoLoRe, waarvoor het ISTI de vertaling in het Frans en het Nederlands verzorgt. Dankzij dit project komen de studenten niet alleen in aanraking met de vertaalpraktijk, maar ook met gloednieuwe vertaalgeheugensoftware. Bovendien levert eCoLoRe uiteindelijk het leermateriaal op dat deze studierichting nog node ontbeert.
J. Hazardstraat 34, B-1180 Brussel, België Telefoon: +32 2 340 12 80 Fax: +32 2 346 21 34 E-mail:
[email protected] Website: http://www.isti.be/ Contactpersoon: Pascaline Merten -
[email protected]
eCoLoRe partners ATRIL, Spanje Atril ontwikkelt en verkoopt het baanbrekende vertaalgeheugen Déjà Vu en biedt naast marketingactiviteiten tevens adviezen en productondersteuning. BDÜ, Duitsland Het BDÜ is de grootste vereniging voor tolken en vertalers in Duitsland. Het BDÜ, dat zelf is aangesloten bij de internationale tolken- en vertalersbond (FIT), zoekt de openbaarheid om invloed uit te oefenen op relevante wetgeving en maakt zelfs deel uit van de lobbygroepen rond de Duitse Bundestag. The Institute of Translation and Interpreting, UK Het ITI is de enige onafhankelijke vereniging van tolken en vertalers in het Verenigd Koninkrijk. Voor de overheid, het bedrijfsleven, de media en het grote publiek is het ITI de voornaamste bron van informatie op dit gebied. Het ITI is de enige Britse vertegenwoordiger bij het FIT, waar het bijdraagt aan internationaal beleid aangaande de toekomst van het vak. Universität des Saarlandes, Duitsland De Faculteit voor Toegepaste taalwetenschap, Tolken en Vertalen leidt al sinds 1949 tolken en vertalers op. In 1990 werd er een leerstoel Computervertalen ingericht en sinds 1993 maakt de studierichting taalkundige gegevensverwerking en taaltechnologie deel uit van het reguliere onderwijsprogramma. SAP, Duitsland SAP is ‘s werelds voornaamste leverancier van bedrijfssoftware. Op dit moment lopen er meer dan 62.000 SAP®-programma’s bij ruim 19.000 bedrijven in meer dan 120 landen. University of Leeds, UK Het Centre for Translation Studies (Centrum voor Vertaalwetenschap) biedt Masters programma’s in vertalen, ondertiteling, conferentietolken en Britse gebarentaal. Studenten hebben er de beschikking over een brede reeks praktijksoftware voor vertalers en houdt zich in samenwerking met de taalsector bezig met onderzoek, consultancy en opleidingen.
ecolore.leeds.ac.uk.../
[email protected] ATRIL Operations Office Rambla de Catalunya 62, 6-1 B E - 08007 Barcelona Tel: +34 93 488 13 18 Fax +34 93 488 13 06 www.atril.com /
[email protected]
BDÜ
BDÜ Bundesgeschäftsstelle Kurfürstendamm 170, D-10707 Berlin Tel.: +49 (0) 30 887 128 30 Fax: +49 (0) 30 887 128 40 www.bdue.de The Institute of Translation & Interpreting Fortuna House, South Fifth Street, UK - Milton Keynes, MK9 2EU Tel: +44 (0)1908 325250 Fax: +44 (0)1908 325259 www.iti.org.uk.../
[email protected] Universität des Saarlandes Karl-Heinz Freigang
[email protected] www.uni-saarland.de/fak4/fr46/englisch/welcome.htm SAP AG Neurottstrasse 16 D - 69190 Walldorf Tel: +49/62 27/7-6 3321 Fax: +49/62 27/78-3 50 23 www.sap.com Centre for Translation Studies University of Leeds, UK www.leeds.ac.uk/cts
