MPB 2015-2018
Inhoudsopgave
Leeswijzer bij Meerjaren Programma Begroting 2015 - 2018 ..................................................5 1 Nota van aanbieding .....................................................................................................9 2 Meerjarenprogrammabegroting 2015 - 2018...................................................................19 2.1Samenvattend overzicht 2015 - 2018 ......................................................................21 2.1 Samenvattend overzicht ........................................................................................23 2.2 Begrotingsprogramma's .........................................................................................27 Programma 1 Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën ...29 Programma 2 Veiligheid ..............................................................................................41 Programma 3 Openbare ruimte .....................................................................................47 Programma 4 Milieu....................................................................................................57 Programma 5 Jeugd en onderwijs .................................................................................65 Programma 6 Apeldoorn activeert.................................................................................77 Programma 7 Maatschappelijke ondersteuning................................................................87 Programma 8 Cultuur, erfgoed, evenementen en sport.....................................................99 Programma 9 Door! met de buitenstad ........................................................................ 109 3 Financiële beschouwingen.......................................................................................... 121 4 Paragrafen 2015-2018 .............................................................................................. 141 4.1 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing. ............................................... 143 4.2 Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen .................................................................. 153 4.3 Paragraaf Financiering ......................................................................................... 157 4.4 Paragraaf Verbonden partijen ............................................................................... 163 4.5 Paragraaf Grondbeleid ......................................................................................... 173 4.6 Paragraaf Lokale heffingen................................................................................... 177 4.7 Paragraaf Bedrijfsvoering ..................................................................................... 185 5 Bijzondere paragrafen 2015-2018 ............................................................................... 191 5.1 Paragraaf Dienstverlening .................................................................................... 193 5.2 Paragraaf Vastgoed ............................................................................................ 195 Bijlagen ...................................................................................................................... 199 Bijlage 1 Doorrekening Algemene Reserve ....................................................................... 201 Bijlage 2 Doorrekening bestemmingsreserves ................................................................... 205 2.1 Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA) .............................................. 207 2.2 Reserve Bereikbaarheid Binnenstad ....................................................................... 215
2.3 Reserve Riolering ................................................................................................ 216 2.4 Reserve Huisvuilrechten ...................................................................................... 217 Bijlage 3 Overige bijlagen.............................................................................................. 219 3.1 Totaal overzicht van baten en lasten ..................................................................... 221 3.2 Overzicht incidentele baten en lasten..................................................................... 222 3.3 Overzicht jaarlijks terugkerende arbeidskosten 2015 ................................................ 223 3.4 Kapitaallasten en nieuwe investeringen 2015 ......................................................... 224 3.5 Overzicht reserves en voorzieningen (meerjarendoorrekening).................................... 225 3.6 Enkele kerngegevens........................................................................................... 227 Bijlage 4 Trefwoordenlijst ............................................................................................. 229
Leeswijzer bij Meerjaren Programma Begroting 2015 - 2018 Inleiding In de Meerjaren-Programma-Begroting (MPB) wordt het gemeentelijk beleid op hoofdlijnen toegelicht. De MPB gaat over alle beleidsvelden; onderwijs, ruimtelijke ontwikkeling, openbare ruimte, openbare veiligheid, recreatie, volksgezondheid, milieu, gemeentebelastingen, etc. De uiteenlopende samenstelling van het gemeentelijk beleid maakt het lezen van een gemeentebegroting doorgaans niet eenvoudig. Deze leeswijzer is bedoeld om u daarbij op weg te helpen. In deze leeswijzer komen de volgende onderwerpen aan de orde: · waaruit bestaat een MPB · indeling van de MPB · de voorgestelde beleidswijzigingen · de Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA) · hoe een bepaald onderwerp in de MPB is te vinden.
Waaruit bestaat een MPB ? De MPB is vergelijkbaar met een privé-huishoudboekje. De periodieke uitgaven die de gemeente jaarlijks doet – ook wel exploitatie-uitgaven genoemd - staan er in vermeld. Voorbeelden zijn de jaarlijkse subsidies aan instellingen, de uitgaven in het kader van de bijstand en het armoedebestrijdingsbeleid, de kosten van rente en afschrijving als gevolg van gemeentelijke investeringen, salariskosten van het bestuur en het gemeentelijk personeel, materiële kosten etc. De gemeenteraad bepaalt de beleidsonderwerpen en per beleidsonderwerp de hoeveelheid geld (de omvang van het budget) dat er maximaal voor mag worden uitgetrokken en het resultaat dat de raad ervoor verwacht. Naast de uitgaven zijn ook de inkomsten in de begroting opgenomen. Tot de belangrijkste inkomsten van de gemeente behoren: a. de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Dit is een rijksbijdrage, waarvan de raad de bestedingen voor het overgrote deel naar eigen inzicht kan bepalen; b. specifieke bijdragen die het rijk maar ook de provincie aan de gemeente verstrekken om door hen bepaalde doeleinden te kunnen bekostigen. Voorbeelden zijn de rijksbijdragen die de gemeente krijgt voor sociale werkvoorziening, bijstandsuitgaven en onderwijsachterstandenbeleid; c. eigen gemeentelijke inkomsten uit gemeentebelastingen (bijv. de onroerende zaakbelasting en hondenbelasting), maar ook inkomsten uit leges die worden verkregen omdat u als burger specifieke diensten van de gemeente afneemt (bijv. een paspoort of een bouwvergunning) en gemeentelijke heffingen (bijv. voor de inzameling van huishoudelijk afval e.d.). De raad beslist over de omvang van de gemeentebelastingen, leges en rechten. De inkomsten uit het Gemeentefonds zijn grotendeels bepalend voor de bestedingsmogelijkheden van de gemeente. De omvang van het Gemeentefonds - en dus van de algemene uitkering die de gemeente daaruit krijgt – is gekoppeld aan de omvang van een deel van de rijksuitgaven. Nemen die rijksuitgaven toe, dan hebben ook gemeenten meer te besteden. Besluit het rijk tot bezuinigingen op de rijksuitgaven, dan hebben gemeenten minder te besteden. Een wettelijke eis is dat de gemeentelijke exploitatie-uitgaven de inkomsten niet mogen overtreffen. Minder inkomsten uit het Gemeentefonds als gevolg van rijksbezuinigingen, hebben doorgaans tot gevolg dat ook gemeenten moeten bezuinigen. De gemeentelijke exploitatieuitgaven bedragen in totaal afgerond € 515 mln per jaar (excl. mutaties reserves). Voor de specificatie wordt verwezen naar bijlage 3.1.
5
Indeling van de MPB In de inhoudsopgave treft u aan uit welke hoofdstukken de MPB is samengesteld. In vogelvlucht worden deze hoofdstukken hier nader toegelicht. -
Hoofdstuk 1 Nota van aanbieding In de nota van aanbieding "Met elan samen Door!"staat het financieel herstel centraal. De financiële positie wordt weergegeven en we blikken vooruit op de verdere weg naar herstel. Door naar een toekomstbestendig Apeldoorn.
-
Hoofdstuk 2 Meerjarenprogrammabegroting Dit hoofdstuk vormt de exploitatiebegroting van de gemeente. De meerjarenbegroting is in 9 programma’s ingedeeld. Deze programma’s vormen voor u een eerste ingang om iets over het door het college voorgestelde beleid te weten te komen. De programma’s zijn als volgt ingedeeld: · ambitie; · speerpunten van beleid; · de risico’s; · doelenboom; · doelstelling, prestaties en nieuwe ontwikkelingen per beleidsproduct; · plannen en kadernotities; · de financiële lasten (uitgaven) en baten (inkomsten), zowel voor 2013 en 2014 als voor de jaren 2015 t/m 2018. Opgemerkt wordt dat door afrondingen van de lasten en baten bij de uitkomst van de saldoberekening geringe afwijkingen kunnen optreden. Hoofdstuk 3 Financiële beschouwingen Hierin schetst het college de financiële ontwikkelingen voor de komende jaren die als vertrekpunt bij de opstelling van de MPB hebben gegolden. Een belangrijk deel is gewijd aan de ontwikkeling van het Gemeentefonds en de maatregelen die het college aan de raad voorstelt om de MPB financieel sluitend te krijgen. Hoofdstuk 4 Paragrafen Het is een wettelijke eis dat elke gemeente een aantal paragrafen in de MPB opneemt. Deze paragrafen vormen een dwarsdoorsnede van de begroting op een specifiek terrein. De volgende paragrafen zijn opgenomen: De paragraaf weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft aan hoe solide de financiële positie van de gemeente is. Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de weerstandscapaciteit af te zetten tegen de omvang van de risico’s. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen In deze paragraaf wordt per onderdeel toegelicht op welke wijze het onderhoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen gewaarborgd is. De paragraaf financiering In deze paragraaf wordt toegelicht op welke wijze met de financierings-behoefte van de gemeente wordt omgegaan. Het betreft een financieel-technische materie. De paragraaf verbonden partijen De gemeente werkt vaak samen met andere partijen om bepaalde doelen te bereiken. Als deze samenwerking in een bestuurlijke en financiële vorm wordt gegoten, spreken we van een verbonden partij. In deze paragraaf worden alle partijen, waarmee de gemeente een band heeft nader toegelicht. De paragraaf grondbeleid De gemeente speelt ook een actieve rol in het kopen en verkopen van gronden. In deze paragraaf wordt dieper op het grondbeleid van de gemeente ingegaan. De paragraaf lokale heffingen In deze paragraaf wordt stilgestaan bij de diverse gemeentelijke belastingen en heffingen en de consequenties daarvan voor de inwoners. Ook worden hier de tarieven voor het komende begrotingsjaar genoemd. De paragraaf bedrijfsvoering Deze paragraaf gaat in op allerlei interne ontwikkelingen binnen de gemeentelijke organisatie,
-
-
·
·
·
·
·
·
·
6
·
die erop gericht zijn een zo goed mogelijke dienstverlening aan de burgers te kunnen verstrekken en een zorgvuldige besluitvorming te kunnen garanderen. Niet verplichte paragrafen Op verzoek van uw raad zijn twee niet verplichte paragrafen in de MPB opgenomen: dienstverlening en vastgoed.
Tot slot is een aantal bijlagen aan de meerjarenbegroting toegevoegd. Sommige daarvan zijn door het rijk verplicht voorgeschreven. Tot de belangrijkste bijlagen behoren: • bijlage 1 de algemene reserves van de gemeente Apeldoorn; • bijlage 2 de doorrekening van de bestemmingsreserves BROA, Riolering, Bereikbaarheid Binnenstad en Huisvuilrechten.
Beleidswijzigingen Het college heeft voorstellen voor tegenvallers en nieuwe ontwikkelingen in de MPB verwerkt. Deze voorstellen zijn in een samenvattend overzicht vermeld dat aan het begin van hoofdstuk 2 is opgenomen. De voorstellen worden in de programma’s toegelicht. Daarnaast is een overzicht opgenomen van de resterende lopende bezuinigingen, tegenvallers en ontwikkelingen.
De BROA Naast de jaarlijkse exploitatie-uitgaven voert de gemeente ook investeringsprojecten uit. Deze investeringen worden geactiveerd (jaarlijkse afschrijving) of ten laste gebracht van reserves. Eén van die bestemmingsreserves is de BROA. De BROA is een reserve die ontstaan is uit het Meerjaren-Ontwikkelingsprogramma Apeldoorn(MOP). De BROA wordt gevoed met bijdragen van de provincie Gelderland (GSO en ISV) en rijksbijdragen. De financiële meerjarendoorrekening van de BROA vormt een onderdeel van de meerjarenbegroting en is onder bijlage 2.1 opgenomen.
Hoe een bepaald onderwerp in de meerjarenbegroting te vinden? Afhankelijk van waarin u bent geïnteresseerd zijn de ingangen hierna samengevat: • Voor beleidsmatige en financiële achtergronden die voor het college het vertrekpunt zijn geweest bij de opstelling van deze MPB verwijzen wij u naar Hfd. 1 de Nota van Aanbieding; • Voor een totaalbeeld van de voorstellen voor nieuw beleid en bezuinigingsvoorstellen kunt u het samenvattend overzicht in Hfd. 2 raadplegen. De toelichting vindt u onder de programma’s. • Voor informatie over een specifiek beleidsonderwerp kunt u de trefwoordenlijst onder bijlage 4 raadplegen. • De financiële positie van de gemeente en voorstellen over gemeentebelastingen worden in hoofdstuk 3 nader toegelicht. De paragraaf ‘Lokale heffingen’ gaat specifiek in op de gemeentelijke tarieven en belastingen.
7
1
Nota van aanbieding
Nota van aanbieding bij de Meerjarenprogrammabegroting 2015 - 2018
9
Nota van aanbieding Meerjarenprogrammabegroting 2015 - 2018
Met elan samen door! 1. Financieel herstel centraal Met elkaar, samenleving, gemeenteraad en college, hebben wij de ingeslagen route richting financieel herstel onverkort doorgezet. De afgelopen twee jaar bleef niets onbesproken, was er niets onaanraakbaar. De lasten gingen omhoog, de subsidies omlaag, de ambtelijke organisatie is ingekrompen. € 50 miljoen is er bezuinigd. En wel structureel. Tegen dit decor lucht het ons op u te kunnen meedelen dat er op dit moment geen verdere bezuinigingen nodig zijn om onze route richting herstel met resultaat te kunnen vervolgen. En daarmee doorbreken wij de trend van de laatste jaren. Wij zijn opgelucht maar niet uitbundig. Het herstel mag dan meer en meer in zicht komen. Het herstel is broos. En veel blijft onzeker. Wij noemen de herverdeling van het Gemeentefonds en de decentralisaties binnen het sociale domein. Ook blijven er zorgen over voortdurende stijging van het aantal bijstandsgerechtigden en het maar mondjesmaat op gang komen van de bouwactiviteiten in onze gemeente. De Algemene Reserve en de Algemene Reserve Grondbedrijf zijn in deze meerjarenperiode nog niet op peil. Het regiem van preventief provinciaal toezicht blijft ook de komende jaren van kracht. Wij hopen daar uiterlijk in 2019 maar zo mogelijk eerder, vanaf te zijn. Dit alles vraagt om een continuering van het behoedzame en realistische financieel beleid. Met deze Meerjarenprogrammabegroting 2015-2018 (MPB) geven wij daar uiting aan. Een MPB zonder nieuwe bezuinigingen. Een MPB met beperkte ruimte voor nieuw beleid en het verleggen van accenten. Wij stellen u voor om geld vrij te maken voor het binnenhalen van topsportevenementen, wij zetten extra in op de binnenstad en varen een nieuwe koers op het gebied van het gemeentelijk vastgoed. Gelet op de toegenomen werkdruk (groei bijstand, nieuwe zorgtaken) zetten wij ook in op een capaciteitsuitbreiding binnen ons Activerium. Wij stellen u voor om per 2016 de forensenbelasting in te voeren. Ook maken wij een begin met het innen van zogeheten precariorechten. Vanwege alle onzekerheid voorziet ook deze MPB in een substantiële opvangbuffer. Wij hebben van ondernemers geen verzoek gekregen tot de vorming van een ondernemersfonds. Een voorstel daartoe ontbreekt dus in deze MPB. De Meerjarenprogrammabegroting 2015-2018 is de eerste in een nieuwe bestuursperiode. De eerste uitwerking van een MPB nieuwe stijl in navolging van de adviezen van uw raadswerkgroep modernisering van de begroting. Naast een beschouwing over het financiële perspectief kijken wij in deze Nota van Aanbieding ook ‘op inhoud’ vooruit. Onze strategische doelen, de comfortabele gezinsstad, het toeristisch toplandschap, een innovatief economisch klimaat en duurzaamheid vormen hierbij de leidraad. Het niet in ruime mate voor handen zijn van financiële middelen laat onverlet dat wij er de komende jaren alles aan gaan doen om realisatie van deze doelen dichterbij te brengen en Apeldoorn toekomstbestendig te houden. Wij willen met elan samen door!
11
2. Financiële beschouwing op hoofdlijnen Hoofddoelstelling van ons college is om in de komende jaren het ingezette financieel herstelplan onverkort te handhaven. Er is sprake van een daadwerkelijk financieel herstel als: • • • •
de Algemene Reserve (AR) minimaal gelijk is aan het benodigde weerstandsvermogen (nu € 15 miljoen); de bestemmingsreserves van een adequaat niveau zijn ergo dat deze reserves zich op het door uw gemeenteraad vastgestelde minimumniveau bevinden; de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) tenminste gelijk is aan het benodigde weerstandsvermogen voor de grondexploitatie; de begroting reëel en structureel in evenwicht is. Concreet: de MPB 2023-2026 is in alle jaarschijven sluitend.
Met deze definitie komen wij in meer dan volledige mate tegemoet aan de eisen zoals die door de provincie Gelderland in het kader van het financieel toezicht worden gesteld. Zoals onder 1 aangegeven gaan wij er vanuit uiterlijk per 1 januari 2019 niet langer onder preventief provinciaal toezicht te vallen. Dit vraagt om een onverminderd behoedzame financiële koers. Het herstel is broos en de toekomst laat zich moeilijk voorspellen. Er liggen kansen maar er zijn ook bedreigingen. Uitgangspunt blijft dat meevallers in de komende jaren in de Algemene Reserve worden gestort. Onverhoopte tegenvallers vangen wij in eerste instantie op binnen het beleidsdomein waar de tegenvallers zich voor doen. Indien dit onmogelijk is dan wordt binnen de totale begroting naar een oplossing gezocht. Hierbij hanteren wij onderstaande volgorde: • • • •
nadere efficiencymaatregelen; bezuinigingen ‘in eigen huis’ over de volle breedte van het gemeentelijke domein; bezuinigingen ‘buitenshuis’(subsidies en overdrachtsuitgaven); verhoging van de algemene lasten voor burgers en ondernemers.
In deze tweede paragraaf van deze Nota van Aanbieding nemen wij de meest in het oog springende financiële ontwikkelingen op hoofdlijnen met u door. Een uitgebreide toelichting treft u in hoofdstuk 3 aan. 2.1 Begroting Bestaand Beleid (BBB) Financieel vertrekpunt bij de opstelling van de MPB vormt de primaire uitkomst van de BBB; wat gebeurt er als wij het in 2014 door uw raad vastgestelde financiële beleid ongewijzigd voortzetten. Normaal gesproken sorteren wij in de Voorjaarsnota voor op de BBB. In verband met de gemeenteraadsverkiezingen is dit jaar geen Voorjaarsnota verschenen. Wel is in de bijlage ‘Doorgerekend’, behorende bij het bestuursakkoord ‘Door’, een pré BBB opgenomen. Ten opzichte van deze medio mei van dit jaar gepresenteerde pré BBB doet zich een aantal verschillen voor. Ontwikkelingen Gemeentefonds Belangrijkste inkomstenbron voor de gemeente is het Gemeentefonds. En op dit vlak zijn het turbulente tijden. Een herijking van de verdeelsystematiek levert ons een financieel nadeel van € 900.000 op. Wij hebben u hier voor het zomerreces over geïnformeerd. Daarmee houdt het niet op. Technische en beleidsmatige effecten, onder meer veroorzaakt door een lagere economische groei, resulteren in een nadeel van nog eens € 900.000. Daarmee leveren wij structureel totaal € 1,8 miljoen in ten opzichte van de ramingen eerder dit jaar. Rente op een historisch laag peil Er zijn meer verschillen. De ontwikkelingen van de lonen zijn in de genoemde pré BBB als te hoog ingeschat. Dat levert ons een voordeel op. Ook vallen opnieuw rentevoordelen in te boeken. Dit onder andere omdat uw raad heeft besloten om aan een aantal reserves geen rente meer toe te 12
kennen. Omdat er meer subsidie binnenkomt, bijvoorbeeld een bijdrage van € 17 miljoen van de provincie Gelderland, neemt onze financieringsbehoefte af. En daarnaast blijft de rente op een historisch laag peil. In totaal is er sprake van een rentevoordeel van structureel € 3,5 miljoen. Negatieve ontwikkeling bijstandsuitkeringen Het aantal bijstandsgerechtigden blijft onverminderd stijgen. Apeldoorn is daarin niet uniek maar zorgelijk is wel dat het aantal bijstandsgerechtigden bij ons aanmerkelijk sneller stijgt dan elders. Dit heeft aanzienlijke financiële gevolgen. Er vanuit gaande dat deze negatieve ontwikkeling zich doorzet, voorzien wij in 2015 een extra nadeel voor onze gemeente van € 2,4 miljoen. Het gemeentelijk aandeel in de bijstandsuitkeringen komt daarmee per 2015 in totaal op € 3,4 miljoen. Medio oktober hopen wij u een prognose voor te leggen over de voorziene ontwikkelingen ná 2015. Met de ontwikkelingen rond het Gemeentefonds, de rente en de bijstandsuitkeringen hebben wij de belangrijkste verschillen ten opzichte van de pré BBB genoemd. Daarnaast is sprake van een hoger dividend van Circulus en wegvallende baten uit de onderverhuur van Het Portaal. De oplevering van het Park Zuidbroek zorgt voor hogere kosten voor het onderhoud van groen. OZB en leegstand De aanhoudende leegstand van kantoren zorgt voor een verminderde OZB opbrengst (categorie niet-woningen). Vertrekpunt is dat de opbrengst gelijk moet blijven. Dit maakt dat wij de opbrengstderving als gevolg van leegstand verrekenen in de tarieven voor de niet-woningen. Deze ontwikkeling houden wij het komend jaar tegen het licht. Geoormerkte middelen Gemeentefonds Hoewel de uitkering uit het Gemeentefonds wettelijk als een algemeen dekkingsmiddel geldt, oormerkt de rijksoverheid toch een deel van deze middelen. Vanaf mei jl. hebben zich wijzigingen voorgedaan. Toegevoegd zijn middelen in verband met de organisatie van de waterschapsverkiezingen in 2015 en een compensatiebedrag in verband met de uitvoering van de Participatiewet. In het kader van dezelfde wet komt er geld beschikbaar voor individuele studietoelagen. Tot slot wordt ons een extra bedrag beschikbaar gesteld ten behoeve van de opvang van vrouwen. Kortingen zijn er ook. En wel op het terrein van E-overheid, de inkoop van e-boeken en maatschappelijke opvang en verslaafdenzorg. Op onderwijsgebied worden gelden van de gemeente overgeheveld naar het onderwijs. De drie D’s Stukje bij beetje raakt de puzzel compleet. Eind juni hebben wij uw raad geïnformeerd over de geldstromen die beschikbaar komen. In totaal gaat het om een bedrag van ruim € 140 miljoen. Wij zijn verplicht om dit bedrag in te zetten binnen het sociale domein. Schuiven binnen de sectoren is wel toegestaan. In de primaire uitkomst van de BBB hebben wij de bijdragen die wij van het rijk en de gebruikers van WMO-voorzieningen ontvangen en de uitgaven die wij maken budgettair neutraal verwerkt. Een nadere toedeling treft u in het derde hoofdstuk van deze MPB aan. Dit onder de uitdrukkelijke kanttekening dat het hier om een voorlopige toedeling gaat. Het najaar benutten wij om tot een meer nauwkeurige toedeling te komen. Afwijkingen leggen wij vanzelfsprekend aan uw raad voor. Resumé BBB Bovenomschreven ontwikkelingen zorgen voor een primaire uitkomst van de BBB in de eerste jaarschijf (2015) van bijna € 5 miljoen negatief oplopend tot een positieve uitkomst van € 4 miljoen in het laatste jaar van deze MPB (2018). In uw vergadering van 17 juli jl. heeft uw raad besloten om een potentieel voordeel van structureel € 3 miljoen op de huishoudelijke hulp te betrekken bij de integrale afweging in het kader van deze MPB. Om die reden hebben wij dit toegevoegd aan de primaire uitkomst van de BBB. In het eerste jaar is rekening gehouden met een nadeel van € 2,5 miljoen als gevolg van het overgangsrecht, dat geldt voor de huishoudelijke hulp. De nadere toelichting treft u in het derde hoofdstuk aan.
13
2.2 Voorstellen onontkoombaar Naast de breed gewenste verlaging van de bezuiniging op Real X, de invoering van de burgerpeiling en de afschaffing van de leges op vermiste reisdocumenten lopen wij tegen de ontwikkeling van twee kostenposten aan die wat ons betreft onontkoombaar zijn. Allereerst de ontwikkeling van de omgevingsvergunningen. Er staan ons meerdere mogelijkheden ten dienste om de ontstane tekorten terug te dringen. Kostenreductie, tariefsverhogingen of een bijdrage uit de Algemene Dienst. Vooruitlopende op de, dit najaar geplande, discussie in de PMA, volstaan wij nu met de opname van een stelpost van € 1,1 miljoen structureel in deze MPB. Met de vaststelling van het bestuursakkoord ‘Door’ zijn twee opdrachten neergelegd bij de gemeentesecretaris. Allereerst is gevraagd om een evaluatie van de in 2012 afgeronde reorganisatie. Uit de evaluatie blijkt dat zich een aantal formatieve knelpunten voordoet. Deze worden binnen de huidige formatie opgelost, waardoor daarop opnieuw een wissel wordt getrokken. Er geldt één uitzondering. Die heeft de betrekking op het Werkplein Activerium. De eerder beschreven sterke stijging van het aantal bijstandsgerechtigden zorgt voor extra werkdruk met als reëel risico dat we niet in alle opzichten aan de wettelijke normen kunnen voldoen. Wij stellen u voor om een bedrag van € 0,7 miljoen structureel vrij te maken om deze werkdruk het hoofd te kunnen bieden. Ook hebben wij het ambtelijk management gevraagd om ons de contouren van een toekomstbestendige organisatie te schetsen. En wel op een budgettair neutrale wijze. De contouren treft u ter kennisname aan in de paragraaf Bedrijfsvoering van deze MPB. Wij houden u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen. 2.3 Niet haalbare bezuinigingen Onder 1 gaven wij aan dat er de afgelopen jaren structureel voor een bedrag van € 50 miljoen is bezuinigd binnen de gemeentelijke begroting. Het gros van deze bezuinigingen wordt momenteel geëffectueerd. In de financiële bijlage behorende bij het bestuursakkoord ‘Door’ wordt vastgesteld dat het op twee onderdelen niet lukt om de bezuinigingstaakstelling te halen. Het betreft de taakstellingen op het gemeentelijke vastgoed en op het parkeren. Over het beheer en de exploitatie van het gemeentelijk vastgoed is in de afgelopen jaren veel gezegd en geschreven. Wij hebben conform het Bestuursakkoord de taakstelling op het vastgoed met het gemiddelde van de daarin toegelichte bandbreedte van € 600.000 verlaagd. Dat geldt eveneens voor de € 400.000 in verband met maatschappelijke doeleinde van ons vastgoed. Over de taakstelling, de verduurzaming en over het omgaan met maatschappelijke doeleinden van ons vastgoed, zullen we u op korte termijn nader informeren. In de tweede helft van dit jaar zal hierover met uw raad nader worden gesproken. Over de taakstelling op parkeren hebben wij een notitie aan uw raad voorgelegd waarin de mogelijkheden zijn genoemd om een tekort van € 800.000 in te lopen. Zoals in het Bestuursakkoord is aangegeven is daarmee een extra bezuinigingstaakstelling van structureel € 250.000 uit de vorige MPB niet staande te houden. Ook dat hebben we in deze MPB als zodanig opgenomen. 2.4 Ambities Onze ambitie is om onze gemeente verder financieel op orde te brengen en tegelijkertijd te werken aan een toekomstbestendig Apeldoorn. Zie hier onze opgave voor de komende raadsperiode. Een toekomstbestendig Apeldoorn is een levendig Apeldoorn. Evenementen als het WK baanwielrennen, het Daviscuptennis en recent het Grand Slam Beachvolleybal dragen bij aan die levendigheid. Ook de komende jaren willen wij graag topsportevenementen naar Apeldoorn halen. Om dit voor elkaar te krijgen, stellen wij u voor om hiervoor een bedrag van € 200.000 structureel beschikbaar te stellen. De ambities op het gebied van topsport en het gemeentelijk vastgoed vloeien voort uit het in mei 2014 door de coalitiepartijen gepresenteerde bestuursakkoord ‘Door’. 14
2.5 Verdere ontwikkelingen Naast de ambities uit het bestuursakkoord zijn er echter nog andere ontwikkelingen die zowel vanuit een inhoudelijk als financieel perspectief om uw aandacht vragen. Op de eerste plaats stellen wij u voor om de gemeentelijke bijdrage aan het dierenasiel structureel met € 50.000 te verhogen. De toegenomen – deels wettelijke – taken op dit terrein zorgen voor een aanmerkelijke taakverzwaring van het asiel. Aanvullende steun is noodzakelijk om deze belangrijke voorziening overeind te houden. Artikel 228 van de Gemeentewet geeft de gemeenten de bevoegdheid tot het heffen van precariobelasting. “Terzake het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond, kan een precariobelasting worden geheven”. Nader onderzoek leert ons dat het mogelijk is om precariobelasting van hoogspanningsleidingnetwerk te heffen. Wij ramen terzake een opbrengst van structureel € 75.000. Daarnaast stellen wij uw raad voor om, in navolging tot onder meer de omliggende gemeenten, forensenbelasting in te voeren in Apeldoorn. En wel per 1 januari 2016. Dit is een belasting die gemeenten kunnen heffen van natuurlijke personen die meer dan 90 dagen in Apeldoorn verblijven zonder hier het hoofdverblijf. De opbrengst 2016 ramen wij op € 750.000 en in de daarop volgende jaren op € 850.000. Voor onze overwegingen die tot dit voorstel hebben geleid, verwijzen wij u naar hoofdstuk 3. 2.6 Totaalbeeld Hoewel wij op weg zijn ons te herstellen, voorziet deze MPB in 2015 nog in een tekort. In 2016 en verdere jaren is sprake van een overschot. Daarmee is de MPB structureel sluitend. De saldi van de MPB jaarschijven verrekenen wij met de Algemene Reserve. Deze bereikt daarmee per 31 december 2022 een stand van afgerond € 22 miljoen. Daarmee zitten wij boven de norm van € 15 miljoen. En daarmee is, zoals eerder aangegeven, onze begroting op termijn weer op orde. Vanzelfsprekend zullen wij in de komende periode geen mogelijkheid onbenut laten om dit moment naar voren te halen. 2.7 Gevolgen objectief verdeelmodel voor de zorg Met ingang van 2016 zullen de rijksbijdragen voor de WMO onder gemeenten worden verdeeld aan de hand van een objectief verdeelmodel. Dat model is momenteel in ontwikkeling. Van meet af aan was de verwachting dat onze gemeente bij de invoering van een objectief verdeelmodel een substantieel risico loopt. Het rijk heeft aangekondigd de gemeenten in de septembercirculaire over het Gemeentefonds over het verdeelmodel voor de WMO nader te informeren. We houden de ontwikkelingen nauwlettend in het oog en zullen u hierover nader informeren. 3. Modernisering van de begroting Uw raad heeft de aanbeveling van de raadswerkgroep tot modernisering van de begroting overgenomen. Daar zijn strikte kaders voor meegegeven (begroting beperken tot kerndocument, opnemen van topindicatoren op de begrotingsprogramma's en verwijzing naar relevante achterliggende beleidsdocumenten, inperken van aantal bladzijden) Voor de moderniseringsslag is een periode van twee jaar beschikbaar. Voor ligt het resultaat van de eerste slag. Die voldoet nog niet in alle opzichten aan de meegegeven kaders. Dat levert voor ons verbeterpunten op die we in de eerstvolgende begrotingscyclus ter hand zullen nemen.
15
4. Met elan samen door Onder 2.4 hebben wij, op een bescheiden wijze, u enkele voorstellen voor nieuw beleid gepresenteerd. Veel draait om geld, maar niet alles. Deze MPB draagt de titel “Met elan samen door”. Door dingen anders te doen, accenten te verleggen en vooral door er met elkaar vol voor te gaan, is het óók mogelijk om doelen te realiseren. In de afgelopen periode hebben wij de intenties als neergelegd in het bestuursakkoord ‘Door’ nader geaccentueerd in het collegewerkprogramma ‘Door(vertaald)’. Wij willen toe naar een Apeldoorn waarin iedereen de kans heeft om zijn talenten tot bloei te laten komen. Wij willen de kracht van Apeldoorn in al zijn facetten benutten. Wij willen de gemeente worden met de laagste werkloosheid van het land en een antwoord formuleren op de ontgroening en de vergrijzing waar wij mee te maken hebben. Wij zetten meer in op marketing. Wij hebben veel te bieden en dat mag men weten. Samen werken wij door aan een (financieel) gezond Apeldoorn. Wij willen een comfortabele gemeente zijn. Een gemeente waarin iedereen meedoet, graag thuis komt en zich veilig voelt. Een gemeente met een dienstbare gemeentelijke organisatie, een eigentijdse binnenstad en onverminderd veel groen. Wij willen een ondernemende en innoverende stad zijn. En wij geven zelf door middel van het verduurzamen van ons eigen vastgoed het goede voorbeeld. Ook willen wij in de komende vier jaar de vrijetijdseconomie versterken. Ondermeer door (topsport)evenementen naar Apeldoorn te halen. Als het gaat om onze openbare ruimte hebben wij het plan om de binnenstad te vergroenen, te verblauwen én te verrijken met tijdelijk groen. Op het gebied van afval gaan we voor hergebruik en voor het verder verminderen van het huishoudelijke restafval. In de jeugdzorg staat het kind centraal. Wij gaan meer dan thans inzetten op preventie en lichte zorg dan op dure zorg. Niet problematiseren, minder medicaliseren. Wij zetten in op een samenhangende aanpak van onderwijsbeleid, arbeidsmarkt en economische zaken. De Apeldoornse burgers zijn aan het werk of anderszins maatschappelijk actief. En daar helpen wij ze bij. De bijstand wordt op een sobere en rechtvaardige wijze uitgevoerd. Wij zorgen voor een vangnet om onder andere de ongewenste gevolgen van de decentralisaties binnen het sociale domein op te vangen. Op het terrein van de zorg komen vele taken onze richting op. Wij zetten in op preventie. Wij doen de komende vier jaar een optimaal beroep op de eigen verantwoordelijkheid, de eigen kracht en het eigen sociale netwerk van Apeldoorners. Er is keuzevrijheid voor cliënten. Op de beleidsterreinen cultuur, erfgoed, evenementen en sport streven wij naar voldoende en vooral optimaal benutte voorzieningen en naar het behoud van het cultureel erfgoed. Wij willen een aanbod dat aansluit bij de actuele en toekomstige wensen van bedrijven, bezoekers en bewoners. Samenwerking is voor ons het sleutelwoord binnen de economische portefeuille. Samenwerking met de bestaande bedrijven met de bestaande en nieuwe bedrijven en met de Apeldoornse attracties en toeristische sector. Openheid en transparantie spelen een grote rol binnen ons grondbeleid. Zoals eerder al aangegeven stellen wij de komende jaren orde op zaken in onze eigen vastgoedportefeuille. Dit zowel vanuit een financieel-economisch als vanuit een maatschappelijk belang. Wij verdubbelen onze energie op de binnenstad. Wij gaan door met de buitenstad.
16
Als college van B. en W. onderhouden wij, meer dan in het verleden, contact met onze inwoners in de stad en de dorpen, ondernemers en instellingen. Zowel via persoonlijk contact als via de sociale media. Gevoed door de ervaringen van het recente Toekomstfestival geven wij ruimte voor experimenten met alle mogelijke werkvormen: doetanks, stadslab burgerkracht, facebookgroepen etc. Maar bovenal willen wij door! Door op de weg richting financieel herstel. Door naar een toekomstbestendig Apeldoorn. Wij willen, wij gaan met elan samen door!
College van B. en W.
17
2 Meerjarenprogrammabegroting 2015 - 2018
19
2.1
Samenvattend overzicht 2015 - 2018
21
2.1 Samenvattend overzicht 1. Samenvattend overzicht resterende ombuigingen Zomernota 2012, MPB 2013-2016 en MPB 2014-2017. In onderstaand overzicht zijn de resterende ombuigingen uit de Zomernota 2012, de MPB 2013-2016 en MPB 2014-2017 opgenomen. Hierbij geldt dat de budgetten overeenkomstig dit overzicht verlaagd zijn in de Begroting Bestaand Beleid 2015-2018. Een- Port. heid houder
Prod
Omschrijving 2015
2016
2017
2018
1. Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën DR
JB
002
POW POW S&R POW SSC F&C F&C IV IV IV IV IV SSC SSC SSC
JK DC JK JK JK DC DC DC DC DC DC DC DC DC DC
001 002 002 003 930 960 960 960 960 960 960 960 960 960 960
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Bureau gemeentesecretaris, B&W Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Subsidies/budgetten wijkbeheer Baliefunctie Portaal Bestuursondersteuning college Digitalisering burgerlijke stand Bedrijfsvoering en dienstverlening belastingen Vermindering formatie eenheid Financiën en Control Verlagen mat. kostenindex vanaf 2016 tot 0,75% Besparingen software Advieskosten software Verlaging innovatiekrediet Verschuiving van uitvoering naar regievoer. ICT-taken Digitaliseren van documentenverwerking Korting vergoeding archiefbeheer Catering/bedrijfsrestaurant Herinrichting bode/receptie/beveiliging
50
50 8
130 10 20 -125 25 100
50
50
50
50 43 50 8 150 438 130 20 40 60 50 50 100 75
50 43 50 8 300 200 875 130 30 50 60 190 75 100 75
50 43 50 8 300 200 875 130 30 50 60 190 75 100 75
67 50
67 50
67 50
220
220
2. Veiligheid V&R V&R
JB JB
140 140
V&R
JB
120
Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 Openbare orde en veiligheid: veiligheid Openbare orde veiligheid: toezicht openbare ruimte Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Brandweer/VNOG
34 25
3. Openbare ruimte RL RL
OP OP
560 560
B&O OP/DC
560
B&O OP/DC
560
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Accres; kinderboerderijen Accres; subsidie NME Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 Groen Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Beeldkwaliteitsniveau groen van A naar B
100 133
100 133
100 133
100 133
150
150
70
150
50
50
50
50
168 29
168 57
168 57
168 57
0
1.010 77 167
1.510 230 167
1.510 230 167
5. Jeugd en onderwijs JZW JZW
JK JK
480 480
JZW JZW JZW
JK JK PB
480 480 630
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 leerlingenvervoer(verhogen km-grens naar 5 km) onderwijshuisvesting Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Onderwijshuisvesting Leerlingenvervoer(verhoging km-grens naar 6 km)) Preventieve jeugddomein
23
100
Een- Port. heid houder
Prod
Omschrijving 2015
2016
2017
2018
6. Werk, inkomen en arbeidsmarkt WA
JK
614
WA
JK
614
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Minimabeleid Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Minimabeleid
125
250
250
250
pm
pm
pm
pm
305 117 17
305 117 17
305 117 17
305 117 17
200 75 201
300 192 201
300 192 201
300 192 201
30 15 100 117 30
50 29 150 117 50 23
70 29 215 117 80 23
70 29 215 117 80 23
340 83 50
340 83 50
340 83 50
340 83 50
300
300
300
300
7. Zorg en welzijn JZW JZW JZW
PB PB PB
630 630 620
JZW JZW JZW
PB PB PB
622 620 630
JZW JZW JZW JZW JZW JZW
PB PB PB PB PB PB
620 620 620 620 652 714
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Buurtcentra (sluiting) en wijkvoorzieningenscan Bezuiniging Accres, krimp accommodaties Bezuiniging Accres, stelpost onderhoud Accres Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 WMO voorzieningen Professionele ondersteuning welzijn vrijwilligers en verenigingen Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Compensatiemiddelen AWBZ Meldpunt discriminatie Regionale vrouwenopvang Maatschappelijke stage Scootmobielen GGD Noord en Oost Gelderland
8. Sport en cultuur JZW JZW JZW JZW
JZW RL
NS NS NS DC
NS DC
530 530 530 540
530 541
Lopende bezuinigingen MPB 2013-2016 Zwembaden (sluiting) Accres, taakstelling sport- en gymaccommodaties Accres, subsidie sportstimulering Grote 4 budgetgesubsidieerde instellingen - CODA Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 Verhogen toegangskaartje zwembaden Oudheid
25 0
50 130
50 130
50 130
0
50
50
50
20
20 30
20 30
20 30
9. Ruimtelijke ontwikkeling, economie en wonen RL
NS
822
V&G V&G
NS OP
810 810
Lopende bezuinigingen Zomernota 2012 Volkshuisvesting RO Lopende bezuinigingen MPB 2014-2017 Verlaging budget inhuur juristen Debiteurenadministratie
24
2. Samenvattend overzicht lopende tegenvallers en ontwikkelingen vorige MPB 2014-2017 Onderstaande budgetten zijn in de Begroting Bestaand Beleid 2015-2018 verwerkt. Eenheid
Port. houder
Prod
Omschrijving 2015
2016
2017
2017
1. Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën S&R POW PC&B
JK DC JK
002 003 960
Verbreding en intensivering lobby Vervanging GBA door Burgerzakensysteem Mobiliteitsbevorderende maatregelen
JZW/WA
JK
div
Doorschuiven bezuiniging uitvoering decentralisaties
WA
JK
610
Aanzuivering nadeel bijstandsuitgaven
JZW
PB
622
Huishoudelijke verzorging en eigen bijdragen
-200 -114
-100 -110
-110 -pm
-110 -pm
5. Jeugd en onderwijs -105
6. Werk, inkomen en arbeidsmarkt -1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-pm
-pm
-pm
-pm
-2.419
-2.210
-2.110
-2.110
7. Zorg en welzijn
9. Ruimtelijke ontwikkeling, economie en wonen RL
NS
823
Aanvulling reserve bouwleges
Totaal
25
3. Samenvattend overzicht van tegenvallers en nieuwe ontwikkelingen Onderstaande budgetten zijn in de huidige MPB 2015-2018 opgenomen. Eenheid
Port. houder
Prod
Omschrijving 2015
2016
2017
2018
1. Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën POW POW POW POW V&G V&G V&G F&C
DC DC JB DC OP OP OP DC
002 002 002 004 922 922 922 922
SSC SSC
DC DC
935 939
Burgerpeiling Ondersteuning informatiebeveiliging Budget VNG-congres 2015 Afschaffing vermissingsleges reisdocumenten Verlaging taakstelling vastgoed Verduurzaming eigen vastgoed Maatschappelijke doeleinden vastgoed Opvangbuffer MPB 2015-2018 - dekking voordeel budget huishoudelijke hulp Invoering forensenbelasting Precariobelasting Tennet
-30 -75 -150 -32 -600 +pm -400 -500 500
-30
200
-32 -600 +pm -400 -3.500 3.000 750 75
-32 -600 +pm -400 -4.000 3.000 850 75
-32 -600 +pm -400 -4.000 3.000 850 75
-250 -50
-pm -250 -50
-pm -250 -50
-pm -250 -50
-72
-68
-63
-57
-700 200
-700 200
-700 200
-700 200
0
0
0
0
-200 100
-200 100
-200 100
-200
-1.000
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
-2.775
-3.200
-3.264
3. Openbare ruimte B&O RL RL
DC JK OP
210 215 560
Onkruidbestrijding op verhardingen Verlaging taakstelling parkeren Verhoging bijdrage dierenasiel
JZW
PB
670
WA
JK
610
Verlaging bezuiniging Subsidie Real-X 6. Werk, inkomen en arbeidsmarkt Capaciteitsuitbreiding Activerium(WA) - dekking uit budget sociaal vangnet
JZW
PB
670
5. Jeugd en onderwijs
7. Zorg en welzijn Mantelzorgcompliment
8. Cultuur, erfgoed, evenementen en sport JZW
NS
530
Topsportevenementen - dekking aanjaagbudget
RL
NS
823
Ontwikkeling omgevingsvergunning
RL
NS
823
Onttrekking reserve bouwleges
9. Ruimtelijke ontwikkeling, economie en wonen 1.000
Totaal
-2.059
Onderstaande bedragen betreffen uitgavenstelposten en inverdientaakstellingen. Deze zijn opgenomen omdat aan het gemeentefonds 'geoormerkte' gelden zijn toegevoegd of doelgerichte kortingen zijn toegepast.
1. Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken IV POW F&C
DC JB DC
002 003 921
Inverdientaakstelling E-overheid Organisatie waterschapsverkiezingen Mutatie Algemene Uitkering
44 -223 -109
44
44
44
-157
3
127
1.598
1.598
1.598
1.598
-21 -43
-67 -124
-111 -195
-154 -231
-43 -16
-43 -16
-43 -16
-43 -16
547
488
430
370
-1.808
-1.808
-1.808
-1.808
74
85
98
113
0
0
0
0
5. Jeugd en onderwijs JZW
JK
421/433
WA
JK
623
WA
JK
623
JZW JZW JZW
PB PB PB
663 663 663
JZW
PB
663
Inverdientaakstelling overheveling buitenonderhoud Voortgezet en Speciaal onderwijs 6. Werk, inkomen en arbeidsmarkt Uitvoeringskosten Participatiewet (toename door beperking Wajong) Individuele studietoeslag Participatiewet
7. Zorg en welzijn Vrouwenopvang (bestaand) Vrouwenopvang (overheveling AWBZ-taak) Inverdientaakstelling maatschappelijke opvang/ regionaal Kompas Overheveling AWBZ-taak 3D's (begeleiding en persoonlijke verzorging)
8. Cultuur, erfgoed, evenementen en sport RL
DC
541
Inverdientaakstelling E-boeken (korting bibliotheekwerk) Totaal
26
2.2
Begrotingsprogramma's
27
Programma 1
Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën
Beleidsproducten: 001 002 003/004 005 006 330 511 530 721 724 913/914 921 922 923 930/941 960
Bestuursorganen Bestuursondersteuning B&W Burgerzaken Bestuurlijke samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamerfunctie Dividend nutsbedrijven Vormings- en ontwikkelingswerk Dividend sport Dividend afvalverwijdering Begraafplaatsen Geldleningen en beleggingen Algemene uitkering gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitkering deelfonds sociaal domein Gemeentelijke belastingen Saldi kostenplaatsen
29
1. Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën Portefeuillehouder(s): Allen
Ambitie van het programma Dit hoofdstuk geeft op hoofdlijnen vertaling aan het bestuursakkoord "Door!". Wat we concreet gaan doen om de in dit hoofdstuk benoemde prestaties te realiseren, vindt u in alle volgende hoofdstukken en paragrafen van deze begroting. We nodigen u uit met elan samen Door te werken aan een (financieel) gezond Apeldoorn. We willen een comfortabele gemeente zijn, waarin iedereen mee doet, graag thuis komt, zich veilig voelt en deugdelijke dienstverlening krijgt. Met een eigentijdse binnenstad en veel groen. Een gemeente waarin wederzijdse zorg normaal is en met een rechtvaardig sociaal vangnet, in het bijzonder voor onze kinderen. We willen een ondernemende stad zijn met innovatie in economie, arbeidsmarkt, onderwijs en duurzaamheid. Via verduurzaming van gemeentelijk vastgoed geven we zelf het goede voorbeeld. Onze ambitie is ook een betere vrije tijdseconomie met top(sport)evenementen, sport beoefening en een sprankelend cultureel- en toeristisch aanbod. Onze regels mogen deze ambities niet belemmeren. Via samenwerking en lobby willen we bereiken dat Apeldoorn een geziene partner is op vele schaalnivo's. Onze ambitie voor de organisatie is dat deze uitnodigend, betrokken en slagvaardig is, zeker in relatie tot de sociale en fysieke transities.
Speerpunten van beleid •
• •
Iedereen, jong en oud, doet mee in de samenleving en redt zich met zoveel mogelijk keuzevrijheid: via ontmoeting en gesprek, nieuwe vormen van samenwerking en participatie, weten we als gemeente wat er gaande is en inspireren we; we verbreden het takenpakket in de wijk; Realiseren van de strategische doelen door aan te sluiten bij de kracht van onze ondernemers, onderwijsinstellingen en inwoners; Financieel herstel: herstelplan, kostenbewustzijn, regionalisering en externe geldbronnen.
Risico's Door het werken als een andere overheid kan rechtsongelijkheid ontstaan en onze eigen regels kunnen belemmerend werken op initiatieven van inwoners en ondernemers. Er kan onvoldoende draagkracht in de samenleving zijn om de ambities te realiseren. Uitgaven
Inkomsten
31
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
Operationeel doel
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
In gesprek met de raad en ontmoetingen met het college
Deugdelijke service in onze dienstverlening
In Apeldoorn voelt iedereen zich uitgenodigd om mee te doen
We werken aan de Betrokkenheid, Uitnodigendheid en Slagvaardigheid van de organisatie
We werken wijkgericht op alle gemeentelijke werkvelden vanuit de grondgedachte van de overheidsparticipatie: aansluiten bij burger/ondernemerskracht
We voeren het financieel herstelplan uit
Iedereen voelt zich uitgenodigd om met elan samen DOOR te werken aan de toekomst van Apeldoorn
Apeldoorn is financieel gezond
We werken aan het kostenbewustzijn van de organisatie en halen synergievoordelen uit schaalvergroting
We boren externe geldbronnen aan onder andere door de lobby te intensiveren
Inwoners en ondernemers voelen zich vertegenwoordigd door de raad (burger- en ondernemerspeiling)
Inwoners en ondernemers voelen zich betrokken bij hun buurt/wijk (burger- en ondernemerspeiling)
Buurtparticipatiegraad is groot: we zitten in de top 10 van Nederlandse gemeenten
We voeren ons programma voor de binnenstad uit
De strategische doelen zijn via samenwerking gerealiseerd
We werken aan een comfortabele woonstad via de uitvoering van het integraal veiligheidsplan, het programma voor de openbare ruimte, het implementern van een nieuw sociaal vangnet en het uitvoeren van de woonagenda We werken aan de innovatie in onze economie en in duurzaamheid door de uitvoering van het programma de ondernemende stad We werken aan ons toeristisch toplandschap door de uitvoering van het programma Welkom in Apeldoorn
32
Apeldoorn is duurzamer geworden (duurzaamheidsladder)
Het leven en ondernemen in Apeldoorn krijgt een ruime voldoende (burger- en ondernemerspeiling)
Wat gaan we doen? 001 Bestuursorganen Doelstelling Inwoners en ondernemers voelen zich betrokken en hun participatiegraad en vermogen tot samenredzaamheid is hoog.
Prestaties B&W onderhouden structureel en uitnodigend contact met inwoners, ondernemers & instellingen. Zowel via persoonlijk contact als sociale media; B&W hebben een netwerk rond hun vakportefeuilles en gebiedsverantwoordelijkheid voor een stadsdeel; In de samenwerking geven we ruimte voor experimenteren met alle mogelijke werkvormen: doetanks, stadslab burgerkracht, facebookgroepen; We zoeken naar nieuwe vormen van wijkgericht werken en doedemocratie; Er komt een foto van de wijk; Sociale infrastructuur en de mogelijkheden tot ontmoeten in de stadsdelen bouwen we uit, onder andere via uitvoering van de stadscontracten met de provincie Gelderland; We stellen toekomstagenda’s op en stadsdeelplannen. Daarnaast introduceren we nieuwe planvormen zoals een wijk/dorpsvitaliteitsplan. De stadsdeelaanpak zal zich verder ontwikkelen; We voeren de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport “Betrokken Dorpen” uit; Mochten er geschillen ontstaan dan lossen we deze in persoonlijk contact op en anders op basis van een advies van de Onafhankelijke Bezwarencommissie; We werken aan de strategische doelen: comfortabele gezinsstad, innovatie in economie & duurzaamheid en het creëren van een toeristisch toplandschap. Dit zodanig dat de binnenstad levendiger en groener wordt, Apeldoorn een stad is waarin je graag thuis komt, we meer arbeidsplaatsen en kenniswerkers krijgen, de toeristische bestedingen toenemen en we meer top(sport)evenementen krijgen; Innovatie in duurzaamheid, onder andere vorm gegeven via de Clean Tech inzet in de Stedendriehoek, moet leiden tot energie neutraliteit. Onze rol is faciliterend, zelf het goede voorbeeld geven en zorgen dat er geen belemmerende regels zijn; We werken nauw samen met bedrijfsleven en onderwijs op innovatie en zetten in op Apeldoorn als Stagestad; We werken aan stadspromotie; In het kader van het stimuleren van toeristische bestedingen sturen we op een betere koppeling van evenementen aan de strategische doelen met een transparante inzet van onze organisatie en middelen en korte beslissingstermijnen. We bieden de mogelijkheid om evenementen die van groot belang zijn voor de stad ook na een termijn van drie jaar subsidie te geven.
• • • • • • •
• • •
•
• • •
Per cent ag e inw o ner s en o nd er nemer s d at z ich ver t eg enw o o r d ig d vo elt d o o r d e g emeent er aad
Per cent ag e inw o ner s en o nd er nemer s d at z ich b et r o kken vo elt b ij hun b uur t
100%
100%
80%
80%
60%
60% 80%
80%
80%
80%
80%
40%
40%
20%
20%
0%
80%
80%
80%
2017
2018
0% 2015
2016
2017
2018
2015
33
2016
Po sit ie o p d e N ed er land se r ang lijst van b uur t p ar t icip at ie
P o sit ie o p d e N ed er l and se r ang li jst van d uur z aamheid
20
20
15
15
10
10 10
10
2015
2016
5
10
10
0
5
10
10
2015
2016
10
10
0 2017
2018
2017
2018
Per cent ag e inwo ner s en o nd er nemer s d at een r ap p o r t cijf er 7 o f ho g er g eef t vo o r leven en o nd er nemen in A p eld o o r n
100% 80% 60% 80%
40%
80%
80%
80%
20% 0% 2015
2016
2017
2018
002 Bestuursondersteuning B&W Doelstelling Adequate ondersteuning van het college van B&W
Prestaties Via de ondersteuning van het college op het vlak van koers bepaling, communicatie, relatie management, lobby, bestuurlijke samenwerking, financiële en juridische advisering wordt bijgedragen aan de drie hoofddoelstellingen van het collegeakkoord: • De organisatie investeert continue in de eigen kwaliteit, flexibiliteit en toekomstbestendigheid om de ondersteuning van het college efficiënt en doelgericht te laten zijn. • De besluiten van de gemeente zijn juridisch houdbaar. Een systeem van juridische kwaliteitszorg zorgt voor het beperken van de juridische risico’s. • Er wordt gezorgd voor de juiste indicatoren om de doelstellingen uit het collegeakkoord te kunnen monitoren; onder andere via een burger/ondernemerspeiling.
Nieuwe ontwikkelingen: Burgerpeiling Hiertoe heeft uw raad bij de behandeling van de MPB 2014-2017 besloten. De burgerpeiling start voor het eerst in 2015. Ondersteuning informatiebeveiliging De Nederlandse gemeenten hebben met elkaar de afspraak gemaakt om in de komende jaren extra in te zetten op dit thema. Hiertoe is een nieuwe methode ontwikkeld. Conform het Bestuursakkoord hebben we hiervoor een eenmalig bedrag van € 75.000 opgenomen. Budget congres Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) Het jaarlijkse congres van de VNG zal in 2015 in onze gemeente worden gehouden. Hiervoor hebben we een eenmalig uitvoeringsbudget van € 150.000 opgenomen. 34
BROA 29.5 Leefbaarheidsonderzoek Dit project omvat een grootschalig bevolkingsonderzoek over leefbaarheid in buurt en gemeente, sociale samenhang, maatschappelijke participatie. De uitwerking van het amendement “Bestemmings Reserve Ook Amenderen?” heeft tot gevolg dat dit project in 2015 PM is geraamd. Inmiddels heeft uw raad geld beschikbaar gesteld voor de burgerpeiling dat in de plaats komt van het leefbaarheidsonderzoek.
003/004 Burgerzaken Doelstelling De persoonsgegevens van alle inwoners van Apeldoorn zijn juist en actueel. Deugdelijke en respectvolle dienstverlening waarin zoveel mogelijk in het eerste klantcontact wordt afgedaan; zie uitwerking in de paragraaf dienstverlening.
Prestaties • • • • • •
Verstrekken overheidsdocumenten; Basisregistratie Personen en bijdragen aan de omvorming hiervan naar een landelijke administratie; Voldoen aan vastgestelde BRP-norm; Voldoen aan ISO 9001 - 2008 norm; Voldoen aan beveiligingseisen; Verzorgen van verkiezingen.
Nieuwe ontwikkelingen: Afschaffing vermissing leges reisdocumenten Met de inwerkingtreding van de nieuwe paspoortwet (per 9 maart 2014) mogen geen leges in verband met vermissing in rekening worden gebracht. Dit heeft een nadelig effect van € 32.000 op jaarbasis.
005 Bestuurlijke samenwerking Doelstelling Apeldoorn functioneert als een geziene samenwerkingspartner zowel in relatie tot de strategische doelen, de arbeidsmarkt, de dienstverlening als in de bedrijfsvoering
Prestaties •
• • • • •
Samenwerking binnen de stedendriehoek (strategische Board, leefomgeving, mobiliteit), het stedenvierkant (arbeidsmarkt, diverse bedrijfsvoeringstaken), de NoordVeluwe (jeugdzorg, AWBZ), de grote steden van Gelderland/de provincie (Gelrestad), met Zwolle, de 32 grootste steden van Nederland, de VNG, specifieke Rijkswerkverbanden en in relatie tot de Europese agenda; Ieder raadslid, collegelid of ambtenaar van de gemeente Apeldoorn treedt binnen deze samenwerkingsverbanden op als ambassadeur; Door de lobby te intensiveren genereren we met en voor onze samenwerkingspartners extra invloed en financiële middelen; Ondernemers en (onderwijs)instellingen worden uitgenodigd als samenwerkingspartner; Er wordt aandacht gegeven aan de democratische legitimatie door regionale beleidsafspraken als sturings – en controle instrument van de raad; Veel van onze doelstellingen realiseren we in samenwerking met verbonden partijen. Voor de sturing hierop werken we aan uniformering en verzakelijking van de kaderstelling. 35
006 Bestuursondersteuning raad en rekenkamerfunctie Doelstelling Ondersteuning van de raad zodanig dat deze zijn kaderstellende en controlerende functie kan uitoefenen.
Prestaties •
•
•
de Rekenkamercommissie voert onderzoeken uit inzake doelmatigheid en doeltreffendheid, waarvan de onderzoeksbevindingen input vormen voor de controlerende functie van de raad. Deze bevindingen bieden ook handvatten voor de kaderstellende functie van de raad; de raadsgriffie adviseert de raad over de werkprocessen en procedures, organiseert deze processen en verzorgt de logistieke ondersteuning. Daarnaast advisering inzake vraagstukken met een meer inhoudelijk karakter; de raadsgriffie ondersteunt de raad op communicatief vlak door middel internet-TV en door advisering over vormen van communicatie.
330 Dividend nutsbedrijven Doelstelling Als aandeelhouder van Alliander en Vitens ontvangt de gemeente Apeldoorn jaarlijks dividend.
511 Vormings- en ontwikkelingswerk Doelstelling Subsidiëring van stichting Mondial en stichting Bevrijding 1945.
530 Dividend sport Doelstelling Door middel van de rol van eigenaar invloed uitoefenen op het overheidsbedrijf Accres Apeldoorn BV.
Prestaties • •
Zorg dragen voor de continuïteit van de vennootschap; Realiseren van een jaarlijks dividend van € 260.000.
721 Dividend afvalverwijdering Doelstelling Als aandeelhouder van Circulus BV ontvangt de gemeente Apeldoorn jaarlijks dividend.
724 Begraafplaatsen Doelstelling Hier worden de kosten van begraven of crematie verantwoord van overledenen waarvan geen nabestaanden bekend zijn. De gemeente is verantwoordelijk voor deze taak op grond van de Wet op de lijkbezorging. 36
913/914 Geldleningen en beleggingen Doelstelling Er voor zorg dragen dat de rente over de uitgezette gelden tijdig wordt ontvangen. Zo zorgvuldig mogelijk inschatten van de rentelasten in de begroting.
921 Algemene uitkering gemeentefonds Doelstelling Een meerjarenberekening van de algemene uitkering gebaseerd op een juiste interpretatie van de circulaires gemeentefonds aangevuld met een inschatting van factoren die relevant zijn voor Apeldoorn.
Prestaties • •
Actief samenwerken met andere (100.000+) gemeenten, Rijk, G32 en VNG; In de jaarrekening een afwijking van maximaal 1% van de geraamde algemene uitkering.
923 Uitkering deelfonds sociaal domein Doelstelling Een meerjarenberekening van de uitkering deelfonds sociaal domein gebaseerd op een juiste interpretatie van de circulaires gemeentefonds aangevuld met een inschatting van factoren die relevant zijn voor Apeldoorn.
Prestaties • •
Actief samenwerken met andere (100.000+) gemeenten, Rijk, G32 en VNG; In de jaarrekening een afwijking van maximaal 1% van de geraamde uitkering deelfonds sociaal domein.
930/941 Gemeentelijke belastingen Doelstelling Naast de uitkeringen van de rijksoverheid vormen de gemeentelijke belastingen een belangrijke bron van inkomsten. De belastingen die onder dit beleidsproduct vallen zijn de OZB, de toeristenbelasting, de hondenbelasting en de precariobelasting. De inkomsten uit deze belastingen vallen in de algemene middelen van de gemeente. Dat betekent dat de gemeenteraad bepaalt waarvoor de opbrengsten van deze belastingen worden ingezet. De algemene belastingen hebben een belangrijke budgettaire functie voor de gemeente Apeldoorn.
Prestaties De gemeente is wettelijk verplicht om aan elke onroerende zaak binnen haar grondgebied een waarde toe te kennen, de zogeheten WOZ-waarde. De gemeente geeft de WOZ-waarde door aan het waterschap en de rijksbelastingdienst die de WOZ-waarde gebruiken voor hun eigen belastingheffing. Bij de gemeentelijke belastingen is de WOZ-waarde belangrijk bij het bepalen van de hoogte van de OZB en de rioolheffing (zie beleidsproduct 722).
37
Nieuwe ontwikkelingen Precario Tennet Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf lokale heffingen bij deze MPB. Invoering forensenbelasting (progr.1) functie 935 Onze overwegingen die ten grondslag liggen aan ons voorstel tot invoering van de forensenbelasting, hebben wij toegelicht in paragraaf 6 van hoofdstuk 3, Financiële beschouwingen. Ook in de paragraaf Lokale heffingen komen we hier op terug. Kortheidshalve verwijzen wij u daar naar.
922 Algemene baten en lasten Doelstelling Ramen van een op basis van de Gemeentewet verplicht budget voor onvoorziene en bestuurlijk onontkoombare uitgaven (€ 1,13 per inwoner). Ramen van stelposten voor lasten en baten die (nog) niet aan een specifiek beleidsproduct toegerekend kunnen worden.
Nieuwe ontwikkelingen Verlaging taakstelling, verduurzaming en maatschappelijke doeleinden vastgoed. Wij zijn voornemens om de opgaven op het gebied van de verlaging van de vastgoedtaakstelling, de verduurzaming van ons eigen vastgoed en de wijze van omgaan met maatschappelijke doeleinden van ons vastgoed toe te lichten in een separate raadsbrief. Deze brief zal op korte termijn naar u worden verzonden. Conform het Bestuursakkoord zijn we in de MPB vooralsnog uitgegaan van de verlaging van de taakstelling voor vastgoed van € 600.000 en voor maatschappelijke doeleinden van € 400.000 (voor beiden het gemiddelde van de bandbreedtes). In de tweede helft van dit jaar zal met uw raad inhoudelijk worden gesproken over de wijze waarop kan worden omgegaan met het maatschappelijke vastgoed en oneigenlijke woningbezit. Op basis van deze bespreking en op grond van de ervaringen rondom het afstoten kan vervolgens een gefundeerde prognose worden gegeven van de bandbreedtes. Hetzelfde geldt voor de ambities op het gebied van duurzaamheid, die in het Bestuursakkoord budgettair neutraal zijn verwerkt. De financiële gevolgen van deze 'kaderwijzigingen' zullen - naar analogie van de werkwijze rondom het Meerjarenperspectief grondexploitaties (MPG) - worden vastgelegd in het Meerjarenperspectief vastgoed (MPV), dat begin 2015 gereed komt. Nieuwe opvangbuffer In het Bestuursakkoord is voorzien in een opvangbuffer voor toekomstige ontwikkelingen en mogelijke tegenvallers van € 0,5 mln in 2015, oplopend tot € 1 mln in 2016 en € 1,5 mln in 2017 en verdere jaren. Uw raad heeft op 17 juli jl. het amendement ‘Goed sociaal beleid én goed financieel beleid’ aangenomen, waarin is bepaald dat het potentieel voordeel op de huishoudelijke hulp van structureel € 3 mln bij de integrale afweging in het kader van de MPB moet worden betrokken. Wij hebben dit voordeel aan de opvangbuffer toegevoegd. In 2015 is de toevoeging aan de opvangbuffer lager als gevolg van het overgangsrecht van de cliënten van huishoudelijke hulp. De daarmee gemoeide kosten ramen we op € 2,5 mln. Voorts hebben wij de capaciteitsuitbreiding van het Werkplein Activerium met structureel € 0,5 mln ten laste van de opvangbuffer gebracht. Deze beide ontwikkelingen hebben we nader toegelicht in Hoofdstuk3 Financiële Beschouwingen. Per saldo bedraagt de opvangbuffer daardoor € 0,5 mln in 2015, oplopend tot € 3,5 mln in 2016 en € 4 mln in 2017 en verdere jaren. BROA 30.5 Investeringen 2014-2017 In de vorige MPB 2014-2017 heeft uw raad besloten 4 jaar lang € 300.000 te investeren in aantrekkelijkheid van de stad. Er zijn 6 thema's waarop die sturing in om Apeldoorn extra aandacht vraagt: (1) slimme concepten voor de binnenstad; (2) meer groen in de stad, (3) het uitlokken van extra bestedingen door een aantrekkelijker en zichtbaarder aanbod van cultuur, 38
horeca en top(sport)evenementen; (4) het aanbieden van een toeristisch toplandschap waarbinnen de stad Apeldoorn meer profijt haalt uit de Veluwe en de toeristische attracties; (5) meer innovatie in de topsectoren van onze economie; (6) een groter hoog opgeleid arbeidspotentieel in en om de stad. Aan deze thema’s wordt invulling gegeven.
960 Saldi kostenplaatsen Doelstelling Dit is een administratief product.
39
Plannen en Kadernotities • • • • • • • • • • •
Bestuursakkoord "Door!" 2014-2018; Stadsdeelaanpak 2006 en evaluatie stadsdeelaanpak 2011; Samen verder werken aan Apeldoorn, april 2014; Strategisch kader; Zien en gezien worden; strategische visie op de Apeldoornse lobby; maart 2014; Structuurvisie Apeldoorn geeft ruimte, 2013; Strategische inzet samenwerkingsverbanden, mei 2014; Visie op de Organisatie; We zijn er als organisatie voor publiek, ondernemers en collega’s; oktober 2012; Jaarverslag Onafhankelijke Bezwarencommissie 2013; Werkplan JKZ 2014; Nota Besturen op afstand.
Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën Rekening Beleidsproduct 001 002
Bestuursorganen Bestuursondersteuning B&W
Begroting Lasten 2015
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
0 4.608
-6.743 -12.945
-6.375 -12.340
-5.878 -12.215
-5.865 -11.804
5.091
2.815
-2.275
-2.087
-2.167
-2.098
444
0
-444
-456
-469
-482
-2.730
2.641
0
-2.641
-2.658
-2.679
-2.696 1.661
Saldo 2013
Saldo 2014
-6.398 -11.892
-6.665 -12.451
6.743 17.552
-1.708
-2.419
-256
-434
-1.717
003/004
Burgerzaken
005 330
Bestuurlijke samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamerfunctie Dividend nutsbedrijven
1.683
1.679
19
1.706
1.688
1.661
1.661
511
Vormings- en ontwikkelingswerk
-52
-48
49
0
-49
-50
-51
-52
530
Dividend sport
260
260
0
260
260
260
260
260
721
Dividend afvalverwijdering
1.125
290
0
500
500
500
500
500
724
Begraafplaatsen
-35
-18
19
0
-19
-19
-19
-19
913,914
Geldleningen en beleggingen
8.953
8.779
2.777
14.899
12.122
10.872
10.722
10.872
921
Algemene uitkering gemeentefonds
161.905
162.152
0
151.216
151.216
152.967
153.811
153.871
923
Uitkering deelfonds sociaal domein
0
0
0
137.257
137.257
135.112
132.967
132.967
41.043
43.350
2.505
47.949
45.444
48.104
50.351
52.453
006
930 t/m 941 Gemeentelijke belastingen 922
Algemene baten en lasten
2.094
9.751
3.145
12.447
9.303
8.835
2.164
2.634
960
Saldi kostenplaatsen
5.445
-208
0
115
115
120
126
135
200.450
201.288
40.985
373.772
332.789
334.446
329.084
332.337
Saldo van baten en lasten voor bestemming Rentetoerekening div reserves
-940
-1.331
-3.367
-6.506
4.243
1.400
-2.843
-3.209
430
-500
56
259
112
98
-15
-16
17
12
7
5
5
5
5
5
6
Reserve herstel onderhoud wegen Huisvuilrechten
11
-1.000 9
9
-1.500 9
-2.000 9
-250 9
-250 9
Reserve aandelenkapitaal Teuge
45
45
45
45
45
45
45
673
600
375
375
210
6.601
4.104
7.866
1.371
-7.093
-7.610
-7.251
120 -7.400
161
161
161
161
161
161
72
72
322.263
324.791
Reserve BROA Huisvesting Riolering
Bcf Reserve Algemene reserve Reserve kaplasten transformatieplan Algemene reserve Grondbedrijf Reserve de haere Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
1.500
6.495
72
72
72
72
72
-133
-396
57
57
24
196.195
197.310
383.860
331.127
323.105
40
52.735
Programma 2
Veiligheid
Beleidsproducten: 120 140 160
Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid Opsporing en ruiming conventionele explosieven
41
2. Veiligheid Portefeuillehouder(s): J.C.G.M. Berends
Ambitie van het programma De centrale doelstelling voor de komende vier jaar is dat Apeldoorn een comfortabele en veilige woon-, werk- en recreatiegemeente is.
Speerpunten van beleid In het Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn 2015-2018 worden de volgende speerpunten onderscheiden: • sociale kwaliteit: overlast in de woonomgeving; • objectieve veiligheid: met name huiselijk geweld, woninginbraken, (woning)-overvallen en straatroof; • jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit; • georganiseerde criminaliteit; met name hennepteelt, mensenhandel en outlaw motorcycle gangs (OMG’s); • veilig toerisme en veilige evenementen.
Risico's - maatschappelijke ontwikkelingen De sturing op veiligheid is complex door het autonome karakter van maatschappelijke ontwikkelingen. Als gevolg van sociale, fysieke en economische ontwikkelingen in de samenleving bestaat de kans dat we dergelijke ontwikkelingen niet zien, verkeerd interpreteren of niet kunnen beïnvloeden met als gevolg dat het veiligheidsgevoel verder daalt en/of het aantal misdrijven gaat toenemen. - afhankelijkheid van partners De kern van een succesvol veiligheidsbeleid ligt in de samenwerking die we met de maatschappelijke partners organiseren. Als gevolg van het ontbreken van de essentiële integrale samenwerking met de maatschappelijke partners bestaat de kans dat we de inzet en de budgetten van de ketenpartners missen met als gevolg dat het veiligheidsbeleid niet succesvol is. Uitgaven
Inkomsten
43
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
Operationeel doel
behoud van het veiligheidsgevoel van de Apeldoornse burgers
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
De activiteiten en projecten die worden uitgevoerd om Apeldoorn een comfortabele en veilige woon-, werk- en recreatiegemeente te laten zijn worden opgenomen in een uitvoeringsplan Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn.
Toezicht en handhaving door het team THOR, in samenspraak met de politie, met als doel een schoon, heel en veilig Apeldoorn.
Het zodanig verlenen van vergunningen voor evenementen, horeca-inrichtingen en op grond van andere bijzondere wetten dat de openbare orde, de gezondheid en de veiligheid in Apeldoorn is gewaarborgd.
Behoud van de veiligheid in Apeldoorn
behouden van de feitelijke veiligheid van de Apeldoornse burgers
Rapportcijfer veiligheid in de buurt is een 7 of hoger (vastgesteld door de raad op 30 mei 2013)
-Het voeren van casusoverleggen in de Veiligheidskamer (als onderdeel van het Veiligheidshuis NOG) zodat straf en zorg op elkaar worden afgestemd ter voorkoming van overlast en criminaliteit. Aantal misdrijven is lager dan 11.500 geven van voorlichting en andere preventieactiviteiten, zodanig dat bewoners zelf maatregelen treffen ter voorkoming van brand
verminderen van de gevolgen van onveiligheid in Apeldoorn (preventie en nazorg)
Het maken van de jaarlijkse prestatieafspraken met de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG) voor een basisbrandweerzorg. Er wordt jaarlijks gemiddeld 25 ha afgezocht en geruimd. Het exacte aantal explosievenvrije ha’s wordt bepaald door het beschikbare budget uit een bijdrage van het gemeentefonds en de aard van de werkzaamheden inzet van het regionale team Brandonderzoek zodanig dat van incidenten wordt geleerd en nuttige voorlichting wordt gegeven;
44
Wat gaan we doen? 120 Brandweer en rampenbestrijding Doelstelling Het voorkomen van en het voorbereid zijn op het bestrijden van branden en andere incidenten en rampen.
Prestaties Het maken van de jaarlijkse prestatieafspraken met de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG) voor een basisbrandweerzorg afgestemd op de risico’s genoemd in het door de raad vastgestelde risicoprofiel; Het opzetten en paraat houden van een rampenbestrijdingsorganisatie.
•
•
140 Openbare orde en veiligheid Doelstelling Het voorkomen en aanpakken van onveilige situaties en overlast.
Prestaties Integrale veiligheid: uitvoeren activiteiten en projecten opgenomen in een op te stellen uitvoeringsplan IVA (Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn) zodat Apeldoorn een veilige, woon-, werk- en recreatiestad is; Toezicht en handhaving door het team THOR op een geprioriteerde inzet, zodanig dat deze is afgestemd met de inzet van de politie op de doelen schoon, heel en veilig Apeldoorn; Vergunningverlening publiek domein voor evenementen, horeca-inrichtingen en op grond van andere bijzondere wetten, zodanig dat alle relevante belangen (veiligheid, leefbaarheid, overlast, bereikbaarheid, gezelligheid, gezondheid, etc) worden afgewogen; Het voeren van casusoverleggen in de Veiligheidskamer (als onderdeel van het Veiligheidshuis NOG) zodat straf en zorg op elkaar worden afgestemd ter voorkoming van overlast en criminaliteit.
•
•
•
•
R ap p o r t ci jf er veil ig heid in d e b uur t
10 8 6 4
7
7
7
7
2015
2016
2017
2018
2 0
45
160 Opsporing en ruiming conventionele explosieven Doelstelling Het laten opsporen en ruimen van munitie/explosieven in de gemeentelijke natuurgebieden.
Prestaties Systematisch wordt jaarlijks gemiddeld 25 hectares afgezocht en geruimd. Het exacte aantal explosievenvrije hectares wordt bepaald door het beschikbare budget uit een bijdrage van het gemeentefonds en de aard van de werkzaamheden. Dit gebeurt voor de gemeente budgettair neutraal. Het Ministerie van BZK stelt per periode van 4 jaar de bijdrageregeling voor het gemeentefonds vast. Voor de periode 2015-2018 overweegt de minister op verzoek van enkele gemeenten de regeling te herzien.
Plannen en Kadernotities 120. Brandweer en rampenbestrijding - Beheer- en organisatieplan Rampenbestrijding - Prestatieafspraken EVA - Jaarplan EVA 2014 - Risicoprofiel - Regionaal crisisplan
140. Openbare orde en Veiligheid - IVA 2011-2014 - Uitvoeringsplan IVA 2014 - Jaarwerkplan THOR 2014 - Evaluatierapport Cameratoezicht - Coffeeshopbeleid - Prostitutiebeleid - Handreiking organisatie evenementen - Jaarwerkplan Veiligheidshuis NOG 2014 - Jaarwerkplan PTH 2014 (Preventie, Toezicht en Handhaving) - Preventie en handhavingsplan alcohol 160. Explosieven - Jaarverslag 2013 - Werkplan 2014
Veiligheid Rekening Beleidsproduct 120
Brandweer en rampenbestrijding
140
Openbare orde en veiligheid Opsporing en ruiming conventionele 160 explosieven Saldo van baten en lasten voor bestemming Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
Begroting Saldo 2014
-11.379
-11.167
12.157
-2.515
-3.903
5.047
-2.720
-1.000
0
0
-16.614
-16.070
17.204
17.204
-248
1.055
-16.862
-15.015
46
Lasten 2015
Meerjarenbegroting
Saldo 2013
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
865
-11.292
-11.512
-11.536
-11.788
1.145
-3.902
-3.900
-3.927
-3.978
2.010
-15.194
-15.412
-15.463
-15.766
2.010
-15.194
-15.412
-15.463
-15.766
Programma 3
Openbare ruimte
Beleidsproducten: 210 210, 212, 214/215 550, 560 560 580 722/726 724/732
Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen Openbaar vervoer Parkeren Natuurbescherming Openbaar groen Recreatieve (speel)voorzieningen Riolering Begraafplaatsen
47
3. Openbare ruimte Portefeuillehouder(s): O.G. Prinsen (groen en water), J.G. Kruithof (verkeer) en D.H. Cziesso (beheer en onderhoud)
Ambitie van het programma •
•
•
•
Wegen, groen en water vormen de drie hoofdcomponenten van de openbare ruimte. De openbare ruimte faciliteert de verkeersbewegingen voor bedrijven, bewoners en recreanten, biedt ruimte voor een prettig verblijf, natuur en cultuurhistorie en faciliteert de schone en vuile waterstromen. De economische en maatschappelijke baten van de openbare ruimte staan centraal. We streven naar waardebehoud door een goede zorg voor de bestaande voorzieningen en waardecreatie door uitbouw en versterking van het aanbod. Meerwaarde wordt behaald door samenwerking met andere partijen, functies slim te combineren en kansen voor integraliteit te benutten. Maar ook door verbinding met doelen als arbeidsparticipatie, zorg, gezondheid, voedselproductie en energie. De openbare ruimte is toekomstbestendig, met een stevig casco als basis, maar met flexibiliteit om in te kunnen spelen op veranderende behoeften en omstandigheden. Het denken in kringlopen is uitgangspunt. De voorzieningen zijn van duurzame kwaliteit, worden doelmatig beheerd en hebben een uitstraling die past bij de Buitenstad. De gebruikers kunnen rekenen op een basiskwaliteit van functioneren, comfort en veiligheid van de voorzieningen. De bewoners en bedrijven worden uitgedaagd om medeverantwoordelijkheid te nemen voor en identiteit te geven aan de eigen leefomgeving.
Speerpunten van beleid • • • • •
vergroenen en verblauwen binnenstad en benutten tijdelijk groen versterken groene verbindingen van de stad met de stadsranden uitvoering bekenprogramma bereikbaarheid en actualisatie visie hierop (arbeids) participatie van bewoners en partijen
Risico's Achterstand in onderhoud van wegen waardoor onveilige situaties kunnen ontstaan. Uitgaven
Inkomsten
49
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
Operationeel doel Toekomstbestendig functionerend infranetwerk voor auto, fiets en OV met verknoping en bovenlokale aansluitingen
Bereikbaar voor bewoners, bedrijven en bezoekers
Wat is het effect
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
- maatregelen ter verbetering doorstroming (oa Zutphensestraat) - nieuwe verkeersvisie - participereren in planvorming andere overheden (A1 N786)p - Fietsdoorstroomassen (oa Ugchelseweg) - verknopingsmaatregelen (carpool, fietsenstalling station zuidzijde
Goede bereikbarheid van de binnenstad voor auto, fiets, OV en parkeervoorzieningen
- uitbreiding fietsenstallingscapaciteit binnenstad - verkeersplan binnenstad - efficiencyverbetering (bv digitalisering parkeren)
Beheersen effecten van mobiliteit m.b.t. verkeersveiligheid, parkeeroverlast en mobiliteitsmanagement.
- Maatregelen ter bevordering van verkeersveiligheid infrastructuur - Gedragsbeïnvloedende maatregelen - Aanpak parkeeroverlast woonwijken
Een robuust netwerk van groen en beken met goede verbindingen tussen stad en landschap en met behoud en versterking biodiversiteit, landschap en cultuurhistorische waarden.
Versterken groene en blauwe waarden van de Buitenstad
Wat gaan we doen
Beleving /waardering bereikbaarheid door bewoners en bedrijven beleving verkeersveiligheid
- versterken verbindingen stad-stadsranden - Versterken groene gebieden Weteringse Broek en Landgoed Woudhuis - uitvoering bekenprogramma - Groen op tijdelijke gronden - Toekomst bossen en landgoederen - monitoring biodiversiteit Beleving/waardering beschikbaarheid groen
Nabijheid van voldoende groen en speelruimte in de directe woonomgeving
Versterken aanbod groen en water in de binnenstad
- groeninrichting nieuwe woongebieden - stimulering aantrekkelijke speelomgevingen
- vergroeningsprojecten binnenstad - ondersteuning initiatieven voor tijdelijke gebruik gebouwen/gronden
In stand houden basiskwaliteit infrastructuur mbt functionaliteit, veiligheid en uitstraling en die financieel houdbaar is op de lange termijn.
- Uitvoeringsprogramma herstelplan wegen (MJOP) - uitvoering DVO beheer en onderhoud - monitoring kwaliteit en achterstanden in aanpak wegen en groen - versterken integraliteit in aanpak beheer
Een goed functionerend waterbergingsen rioolstelsel en voorzieningen voor waterberging
- Uitvoering vervangingsprogramma riolering - Realisatie afkoppelingsprojecten 5 ha/jaar - Opstellen nieuw GRP en actualisatie uitvoeringsprogramma waterplan - Verduurzaming afvalwaterketen (oa Nieuwe sanitatie)
Duurzaam beheerbaar, met aandacht voor kwaliteit kostendekkende begraafplaatsen met gedifferentieerd aanbod
Stimuleren van een betrokken samenleving
- op peil brengen begraafplaatsreserve - ruimte voor natuurbegraven
- verbetering faciliteiten voor participatie van bewoners en bedrijven - actieve inzet speciale doelgroepen bij beheer en onderhoud
50
Waardering kwaliteit 'grijs' waardering kwaliteit 'groen'
Wat gaan we doen? 210 Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen Doelstelling Instandhouden basiskwaliteit verharde infrastructuur mbt functionaliteit, veiligheid en uitstraling en financieel houdbaar voor de lange termijn. Kwaliteitsniveau asfalt A (goed) B (voldoende) C (matig, binnen 2 jr ingrijpen) D (slecht, direct ingrijpen) Totaal Werkvoorraad C+D Ideale werkvoorraad
2011
2013
79,4 % 10,6 % 1,1 %
75,5 % 13,6 % 2,6 %
2015 (streefcijfer) 76,5 % 13,5 % 2,5 %
8,9 %
8,3 %
7,5 %
100,0 % 10,0 % 4-6 %
100,0 % 10,9 % 4-6 %
100,0 % 10,5 % 4-6 %
Prestaties - Uitvoeringsprogramma herstelplan wegen (verwijzing naar herstelplan wegen) In het Herstelplan wegen is een aanpak voor de problematiek van de onderhouds-achterstanden voorgesteld. In 2014 is hiertoe het onderhoudsbudget verhoogd. Verder is voor 2014, 2015 en 2016 € 5 mln beschikbaar vanuit de provinciale middelen. De huidige structurele middelen stoppen de achteruitgang. Maatregelen zijn gericht op aanpak wegen met kwaliteitsniveau C en D. (gestreefd wordt naar een maximum werkvoorraad in deze categorie van 6%.) De extra middelen van de provincie zouden bij de meting in 2017 een lichte inloop moeten laten zien. In het Uitvoeringsplan 2015 is ook een beperkt aantal wegen met schadeklasse E2 en E3 opgenomen. Dit zijn de zogenaamde risicowegen: wegen die met klein onderhoud frequent zijn ‘opgelapt’ en daardoor een verhoogd risico op schades hebben.
Nieuwe ontwikkelingen Onkruidbestrijding op verhardingen Op dit moment bestrijden wij de onkruidgroei op verhardingen met het middel Glyfosaat. Per november 2015 wordt het gebruik van dit middel verboden. Op dit moment wordt gestudeerd op een alternatief. Of dit budgettair neutraal kan worden ingezet is vooralsnog niet duidelijk. Vandaar de opname van een –pm post in de ramingen vanaf 2016. R ap p o r t cij f er kwali t eit g r i j s
10 8 6 4
7
7
7
7
2 0 2015
2016
2017
2018
51
210, 212, 214 en 215 Verkeersmaatregelen, openbaar vervoer en parkeren Doelstelling Toekomstbestendig functionerend infranetwerk voor auto, fiets en OV met verknoping en bovenlokale aansluitingen (verwijzing naar verkeersvisie). Goede bereikbaarheid van de binnenstad voor auto, fiets, OV en parkeervoorzieningen Beheersen effecten van mobiliteit m.b.t. verkeersveiligheid, parkeeroverlast en mobiliteitsmanagement.
Prestaties - Maatregelen ter verbetering doorstroming auto: Lopende projecten zijn: verdubbeling van de Zutphensestraat, verdubbeling van de Laan van Malkenschoten (tussen Oude Apeldoornseweg en Paramariboweg) en de reconstructie van de Arnhemseweg. - Nieuwe verkeersvisie: Dit is een uitvloeisel van het bestuursakkoord "Door!" - Maatregelen ivm teruglopende parkeeropbrengsten Dit heeft een negatieve invloed op het saldo van de Reserve Bereikbaarheid Binnenstad, waarbinnen alle inkomsten en uitgaven van de parkeersector samen komen. Oplossingsrichtingen worden uitgewerkt.Teruglopende opbrengsten worden deels opgevangen door incidentele meevallers en het zuinig omgaan met regulier onderhoud. Voor de langere termijn wordt onderzocht hoe de bedrijfsvoering en de aansluiting met de markt kunnen verbeteren. - Participereren in planvorming andere overheden: Dit betreft de aanpak van de A1 en de leefbaarheidsproblemen van de N786 bij Loenen. - Fietsdoorstroomassen: Realisatie deel van de fietsdoorstroomas tussen het centrum en Ugchelen. (Ugchelseweg). - Verbetering openbaar vervoer: In 2015 komt er een snelle busverbinding tussen Arnhem en Apeldoorn. Tevens worden de mogelijkheden verkend van nieuwe stations op de lijn Apeldoorn-Amersfoort. Verder speelt het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) met mogelijke consequenties voor Apeldoorn. - Verknopingsmaatregelen: Verruiming capaciteit van de fietsenstalling aan de zuidzijde van station. - Verkeersplan binnenstad: Diverse maatregelen voor doorstroming autoverkeer, fietsbereikbaarheid en fietsparkeren. - Efficiencyverbetering parkeren door digitalisering - Verkeersveiligheidsmaatregelen en gedragsbeïnvloeding Snelheidsremmende - en verkeersveiligheidsmaatregelen, zoveel mogelijk gekoppeld aan asfaltonderhoud. Op gebied van gedragsbeïnvloeding gaat het om doelgroepgerichte acties. - Aanpak parkeeroverlast woonwijken: Gaat om maatwerk voor de locaties waar overlast wordt ervaren. Lopende projecten in dit kader zijn Kruisvoorde, Zuiderlaan en Vondellaan. In 2015 wordt de parkeeroverlast aan de zuidzijde van het station aangepakt.
Nieuwe ontwikkelingen Verlaging taakstelling parkeren De in het Bestuursakkoord opgenomen verlaging van de bezuinigingstaakstelling op parkeren met € 250.000 structureel hebben wij gehandhaafd. Voor de meerjarendoorrekening van de reserve Bereikbaarheid Binnenstad verwijzen wij u naar de bijlage van deze MPB. BROA 11.0 Infrastructuur Oostzijde stad/Omnisportcentrum Dit project betreft het verdubbelen van de Zutphensestraat en de aanpassing van kruispunten. In 2014 is gestart met de uitvoering van de werkzaamheden voor de verdubbeling van de Zutphensestraat, incl kruising met Laan van Erica en Laan van Osseveld. In 2015 zal het project worden afgerond. 52
Fig. ontwikkeling beleving gemeentelijke bereikbaarheid en verkeersveiligheid
Gemeentelijke bereikbaarheid
Beleving verkeersveiligheid
R ap p o r t cij f er b er ei kb aar hei d b i nnenst ad d o o r b ewo ner s en b ed r i j ven
R ap p o rt ci jf er ver keer sveil ig heid d o o r b ew o ner s en b ed r ijven
10
10
8
8 6
6 4
7
7
7
7
4
7
7
7
7
2015
2016
2017
2018
2
2
0
0 2015
2016
2017
2018
550, 560 en 580 Natuurbescherming, openbaar groen en recreatieve voorzieningen Doelstelling Een robuust netwerk van groen en beken met goede verbindingen tussen stad en landschap en met behoud en versterking biodiversiteit, landschap en cultuurhistorische waarden. Nabijheid van voldoende groen en speelruimte in de directe woonomgeving en versterken aanbod groen en water in de binnenstad. (verwijzing naar groene mal) In stand houden basiskwaliteit en die financieel houdbaar is op de lange termijn met een groeiende betrokkenheid van bewoners en bedrijven.
Prestaties - Versterken verbindingen stad-stadsranden Realiseren van aantrekkelijkere en beter verbonden wandel- en fietsroutes - Versterken groene gebieden Gebiedsmatige aanpak Weteringse Broek en Landgoed Woudhuis in samenwerking met partijen gericht op kansen voor natuur, recreatie en lokale economie. - uitvoering bekenprogramma Gebeurt in samenwerking met Waterschap. Trajecten die in ontwikkeling zijn o.a. Orderbeek e.a. - Groen op tijdelijke gronden Diverse initiatieven voor groen, natuur en biomassa. - Toekomst bossen en landgoederen Verkenning naar samenwerkingsmogelijkheden die gebruik en exploitatie verbeteren. - groeninrichting nieuwe woongebieden - stimulering natuurlijke speelomgevingen - vergroeningsprojecten binnenstad 53
Nieuwe ontwikkelingen Verhoging bijdrage dierenasiel Sinds 2010 is de zorg voor zwerfdieren (een wettelijke taak) uitbesteed aan Stichting Dierenasiel Kuipershoek, opgenomen in een regiocontract (stedendriehoek). De Dierenbescherming, waar de Kuipershoek onder valt, geeft aan dat de vergoeding, gebaseerd op een bijdrage van € 0,70 per inwoner en € 55 per dier, niet toereikend is voor de uitvoering van de wettelijke taken. Ondanks de inzet van veel vrijwilligers, interne bezuinigingsmaatregelen zoals afslanken van het personeelsbestand en samenvoegen van afdelingen, heeft de Dierenbescherming al drie jaar spaartegoeden moeten inzetten om het jaarlijkse tekort van rond € 300.000,- op te vangen. De Dierenbescherming verzoekt alle contractgemeenten om een verhoging van de inwonersbijdrage naar € 1,20 per inwoner om de begroting kostendekkend te maken (het bedrag per dier komt dan te vervallen). De bijdrage sluit aan bij het landelijke tarief. Voor ons betekent dat een jaarlijkse vergoeding van € 189.000, hetgeen neerkomt op een verhoging van € 50.000 per jaar. Overigens zijn wij voornemens van omliggende gemeenten een offerte te vragen voor de uitvoering van deze wettelijke taak. BROA 3.14 Herinrichting stadsranden De verbindingen aan de noord- en oostkant van de stad behoeven een investering om stad en land beter op elkaar aan te laten sluiten. Concreet gaat het om de verbinding ZevenhuizenZuidbroek met het Weteringse Broek én de verbinding Zonnehoeve/De Maten met Landgoed Woudhuis. De focus ligt rond de A50. Dit doen we samen met partners en betrokken bewoners en eigenaren. In de eerste helft van 2014 zoeken we verbinding met deze groep om de betrokkenheid en investeringsbereidheid te creëren. Daar waar gezamenlijke energie zit worden de eerste projecten gestart. Voor 1 jan 2016 moeten de projecten zijn aanbesteed (voorwaarde provincie). Dat betekent dat de voorbereidingskosten eind 2014 en in 2015 gemaakt worden. De projecten moeten vóór 1 januari 2018 afgerond zijn. BROA 3.15 Beekbergsebroek Voor de verbinding aan de zuidoostkant van de stad is een investering nodig om stad en land beter op elkaar aan te laten sluiten. Daarbij gaat het om de verbinding MatenparkBeekbergerwoud. Deze loopt via het Beekbergsebroek, waar de grootste ontbrekende schakel ligt. Dit doen we samen met partners, bewoners en eigenaren. Dit project moet vóór 1 januari 2018 worden afgerond. BROA 3.16 Betere aansluiting Apeldoorn West en Binnenstad op Berg en Bos Afgelopen jaren is veel geïnvesteerd om het Park Berg en Bos op te knappen. Echter de verbindingen met Apeldoorn West kunnen nog verbeterd worden. Dit in aansluiting op de Badhuisspreng. Die dan weer de verbinding met de binnenstad vormt. Samen met de buurt en de dorpsraad zal het plan in het najaar worden uitgewerkt.
R ap p o r t cijf er b eschi kb aar heid g r o en
R ap p o r t cijf er kw alit eit g r o en
10
10
8
8
6
6
4
7
7
7
4
7
2
7
7
7
7
2
0
0 2015
2016
2017
2018
2015
54
2016
2017
2018
722/726 Riolering Doelstelling Een goed functionerend rioolstelsel en voorzieningen voor waterberging gericht op volksgezondheid, milieu, veiligheid en kwaliteit van de leefomgeving, waarbij geanticipeerd wordt op de effecten van klimaatverandering.
Prestaties • • •
•
•
Uitvoering vervangingsprogramma riolering; - reparaties, vernieuwingen, vervangingen en (hydraulische) verbeteringen. Realisatie afkoppelingsprojecten 5 ha/jaar; - met name door meeliften met herstructurering en herinrichting van de openbare ruimte. Opstellen nieuw Gemeentelijk rioleringsplan; - voldoen aan de wettelijke planverplichting mbt realisatie van de doelen en toekomstbestendige financiering van de rioleringszorg. Actualisatie uitvoerings-programma waterplan; - programma ‘Actief Duurzamer’ 2006-2015 op basis van economische en maatschappelijke ontwikkelingen. Verduurzaming afvalwaterketen - verminderen van rioolvreemd water, verbeteren bedrijfsvoering en het verder scheiden van afval(water)stromen (nieuwe sanitatie) om energie en grondstoffen te besparen en terug te winnen.
Nieuwe ontwikkelingen BROA 3.13 Projecten beken en sprengen, herstel Eendrachtsprengen Herstel van de Eendrachtsprengen is een uitwerking van het Apeldoorn Waterplan. Er wordt ruimte geboden aan afgekoppeld regenwater, overtollig grondwater, natuurontwikkeling, recreatie en cultuurhistorie. De bijdrage vanuit de BROA is onderdeel van de cofinanciering. Voor het project is synergiesubsidie verkregen. In 2014/2015 wordt de Eendrachtspreng Zuidoost gerealiseerd.
724/732 Begraafplaatsen Doelstelling Instandhouding gemeentelijk begraafplaatsen met gedifferentieerd aanbod van voorzieningen en op basis van kostendekkendheid.
Prestaties • •
Maatregelen ter versterking van de begraafplaatsreserve: Uitvoering plan van aanpak voor maatregelen die de reservepositie versterken; Ruimte voor natuurbegraven: Er wordt naar gestreefd om in 2016 ruimte voor natuurbegraven te hebben als toevoeging aan het bestaande pakket voorzieningen.
55
Plannen en Kadernotities Kadernotitie beheer openbare ruimte 2009 Herstelplan wegen 2013 Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2011-2015 Waterplan Apeldoorn 2005-2015 Verkeersvisie 2010-2020 Groene Mal 2002 Bekenplan 2004 Beeldkwaliteitshandboek openbare ruimte CROW Visie op begraafplaatsen 2002
Openbare ruimte Rekening Beleidsproduct
212
Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen Openbaar vervoer
214/215
Parkeren
550
Natuurbescherming
560
Openbaar groen
580
Recreatieve (speel)voorzieningen
722/726
Riolering
724/732
Begraafplaatsen
210
Begroting
Saldo 2013
Saldo 2014
Lasten 2015
-20.029
-30.217
29.232
-101
-168
170
1.665
1.032
8.445
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
998
-28.234
-24.166
-24.619
-23.072
0
-170
-172
-173
-175
8.105
-340
930
1.018
1.221
-222
-84
310
223
-87
-87
-88
-89
-14.662
-15.285
18.720
1.788
-16.933
-17.399
-15.849
-16.236
-422
-556
501
0
-501
-503
-507
-514
368
2.648
10.531
11.957
1.425
1.019
570
516
-113
-29
1.879
1.871
-8
26
34
40
-33.516
-42.659
69.788
24.942
-44.848
-40.352
-39.614
-38.309
462
-1.651
11.942
11.512
-430
-18
439
507
-633
409
5.803
6.365
562
471
455
419
Reserve BROA
335
4.370
6.454
6.454
1.838
250
252
Afkoop graven
113
-336
1.620
17
-17
-24
-29
1.000
1.000
1.000
1.500
2.000
250
41
39
39
39
39
39
39
-13
-13
Saldo van baten en lasten voor bestemming Riolering Bereikbaarheid Binnenstad
Reserve herstel onderhoud wegen Huisvuilrechten
1.602
Reserve kaplasten brinkparkgarage Vernieuwen bomenbestand Egalisatie Bouwleges Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
13
10 -2.022
2.692
-35.233
-36.138
56
89.149
-13
-13
-14
-14
11
11
11
11
11
52.209
-36.942
-36.275
-36.192
-36.688
Programma 4
Milieu
Beleidsproducten: 721/725 723
Afvalverwijdering en -verwerking Milieubeheer
57
4. Milieu Portefeuillehouder(s): O.G. Prinsen
Ambitie van het programma Het programma milieu wil voor een juiste balans zorgen in de Apeldoornse markt en samenleving bij de afwegingen die gemaakt worden voor de ontwikkeling van de stad. Programma Milieu acht zich verantwoordelijk voor het verminderen van de hoeveelheid restafval uit huishoudens (tegen acceptabele kosten en met de juiste service). Zij zorgt voor zo optimaal mogelijk hergebruik waarbij grondstoffen weer ingezet kunnen worden in een lokale of regionale circulaire economie. Een gezonde en vooral veilige leefomgeving kan alleen bestaan als er rechtszekerheid is bij haar gebruikers middels regulering door vergunningen, milieutoezicht, –handhaving en bijbehorende milieuadvisering. Deze taken zijn ondergebracht bij de Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ). Circulair en gezond voor de toekomst betekent ook dat een energietransitie nodig is. Een transitie naar meer duurzame energieopwekking maar ook naar minder energieverspilling. Vanuit haar stimulerende rol zal deze transitie getracht worden te versnellen. Duurzaamheid in dit programma richt zich op afval en energie. Onderdelen uit dit programma passen zeer goed in de Cleantech filosofie van de regio.
Speerpunten van beleid Voor de invulling van deze ambitie zijn dit onze speerpunten: • De goede samenwerking met de OVIJ zal gecontinueerd worden. De taken die bij de OVIJ zijn ondergebracht reguleren de gewenste balans tussen de functies wonen, werken en recreëren; • Het huishoudelijke restafval zal verder verminderd worden en hergebruik van afvalstromen zal worden gestimuleerd; • Aansluiten bij de regionale ambitie voor energieneutraliteit in 2030; • Energieneutraliteit zal door de gemeente zoveel als mogelijk binnen het eigen vastgoed worden toegepast. Uitgaven
Inkomsten
59
Doelenboom programma 4 Milieu Wat willen we bereiken
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Strategisch doel Operationeel doel
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
Via de landelijke benchmark (bij top 5), een klantentevredenheidsonderzoek (cijfer 7) en de massabalans (naar < 150 kg p.p.jr) Zorgt voor een schone, gezonde, stad door het inzamelen van huishoudelijk afval vermindering aantal storingen en schooheidsgraad B voor alle containers.
Versnelt de (lokale en regionale) circulaire economie door zoveel mogelijk afval als grondstoffen in te, laten, zetten.
Zorgt voor een veilige leefomgeving, rechtszekerheid, door regulering op basis van vergunningverlening en milieutoezicht en -handhaving
Aantal kg restafval per inwoner
opstellen en ter besluitvorming brengen van nieuw afval- cq grondstoffenplan
De naleefdoelstellingen wordt beoordeeld en gecontroleerd; het handhavingsprogramma wordt bijgehouden en uitgevoerd
Zorgt voor een actueel vergunningenbestand
Een gezonde, veilige en circulaire Apeldoornse leefomgeving
Zorgt voor een veilige leefomgeving, milieubescherming, middels milieuadvisering in ruimtelijke plannen, bodem-en grondwatersanering, voorkomen en saneren geluidhindersituaties en terugdringen van lunchtverontreiniging
Bij elk ruimtelijk plan zit een actuele, volledige en kwalitatief juiste milieuparagraaf
Uitvoeren ISV bodemprogramma 2010-2015
Uitvoeren gemeentelijke Geluidnota en actieplan Omgevingslawaai
Uitvoeren Uitvoeringsnota Lucht en regionaal Programma Luchtkwaliteit
Zorgt voor een circulaire en gezonde maatschappij door het versnellen van de transitie naar meer energiebesparing
Zorgt voor een circulaire en gezonde maatschappij door het versnellen van de transitie naar meer duurzame energieopwekking
- Verbindt betrokken partijen en (zo nodig) regisseert het proces - Stimuleert door het beschikbaar stellen van financiele arrangementen. - Ondersteunt en adviseert lokale (energie)initiatieven
60
(gemiddeld) energielabel gebouwen
Wat gaan we doen? 721/725 Afvalverwijdering en -verwerking Doelstelling Verdere verlaging van de hoeveelheid restafval en meer inzet van herbruikbare stromen (als grondstof) in een, liefst, regionale of lokale circulaire economie. Op grond van de wet Milieubeheer heeft de gemeente de plicht (zorgplicht in verband met volksgezondheid) voor het inzamelen en verwerken van het huishoudelijke afval. De taak en rol van de gemeente strekt echter verder. Belangrijkste ambitie in dat kader komt uit het afvalplan 2008-2012: minder dan 150 kg restafval per inwoner per jaar. Hoewel gehaald zal de weg naar minder afval onverminderd doorgezet worden. Het afvalplan is afgelopen en verdient herijking. Landelijk, regionaal en lokaal zijn er vele ontwikkelingen die de inzameling van afval en herbruikbare grondstoffen in een ander daglicht zullen gaan stellen. Hierbij moet gedacht worden aan de verdere invoering van producentenverantwoordelijkheid voor meerdere afvalstromen, intensivering kunststofinzameling (inclusief discussie, landelijk, over vergoedingen) eventuele inzameling van drankenkartons, afschaffing van statiegeld, andere vormen van inzameling en afzet van textiel (inclusief kleding), de komst van de participatiewet (oa in relatie tot kringloopbedrijvigheid), landelijke, wettelijke, doelstellingen ten aanzien van hergebruik en het opnieuw inzetten van herbruikbare afvalstromen met een zo beperkt mogelijke uitval in de hele cyclus (circulaire economie). Een discussie over de rol van de gemeente zal hierbij noodzakelijk blijken te zijn. In het programma afval is de begroting opgebouwd uit een aantal hoofdcomponenten. Circa 50% bestaat uit onderdelen gerelateerd aan de dienstverleningsovereenkomst (DVO) met Circulus (exclusief verwerking en eigendom containers). Circulus is voor de gemeente de uitvoerende organisatie voor vele afvalgerelateerde zaken. De gemeente is aandeelhouder van Circulus. Bij het onderdeel verbonden partijen meer hierover. Circa 25% van het budget is noodzakelijk voor de verwerking van het afval (exclusief inkomsten) en 25% voor de inzameling hiervan. Daarnaast zijn er kosten voor het beheer circa 10%.
Prestaties • • • •
leveren van een nieuw afval- cq grondstoffen cq circulair economisch plan; Evaluatie kunststofinzameling en besluit over vervolg; Evaluatie textielinzameling (inclusief speelgoed, elektra en boeken) en voorstel voor aanpassing structuur; Besluit over aanpassing beheer containers door Circulus.
Ontwikkeling hoeveelheid restafval
61
723 Milieubeheer Doelstelling Middels uitvoering van vergunningverlening, toezicht, handhaving en planadvisering reguleren van de gewenste balans tussen de functies wonen, werken en recreëren. Verduurzaming middels projecten op het gebied van bodem, geluid, energie en luchtkwaliteit. Uitvoering van rijks- provinciaal en regionaal beleid en het uitvoeren van gemeentelijk beleid met betrekking tot het voorkomen, beperken dan wel beheersen van bodem-, water- en luchtverontreiniging, geluidsoverlast en de toepassing van duurzame energie. Onder dit product valt onder meer: vergunningen, handhaving en toezicht, uitvoering milieu en werken voor derden. De uitvoering van deze milieutaken en het milieubeleid is vanaf 2013 via een dienstverleningsovereenkomst (DVO) belegd bij de Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ). De gemeente Apeldoorn blijft verantwoordelijk voor de regie en het strategisch en tactisch milieubeleid en stelt de kaders waarbinnen de uitvoering moet plaatsvinden. Doordat de taakuitvoering van vergunningverlening, toezicht- en handhaving is ondergebracht bij de OVIJ voldoet dit aan de landelijke kwaliteitscriteria 2.1.
Prestaties • • • • • •
Uitvoeren van het ISV-bodemprogramma 2010-2015; Uitvoeren gemeentelijke Geluidsnota en actieplan Omgevingslawaai; Uitvoeren van de Uitvoeringsnota Lucht en het Regionaal Programma Luchtkwaliteit; Uitvoeren van het Handhavingsprogramma; Uitvoeren actualisatieprogramma vergunningen; Milieuadvisering in ruimtelijke plannen.
Programma Duurzaamheid/Energieneutraliteit Doelstelling: Zorgt voor een circulaire en gezonde maatschappij door het versnellen van de transitie naar meer energiebesparing en meer duurzame energieopwekking Duurzaamheid binnen programma 4 vertaalt zich naar energieneutraliteit. Duurzaamheid is een groter begrip en op een andere plek in de MPB beschreven en uitgewerkt. Hier is energie het kernbegrip. De opgave op dit terrein kent twee hoofdthema’s: het verminderen van de energieverspilling of anders het versnellen van de transitie naar meer energiebesparing en als tweede hoofdthema het versnellen van de transitie naar het gebruik van meer duurzame energie of anders het versnellen van de transitie naar meer duurzame energieopwekking. Vanuit dit programma wordt voortdurend, aan de hand van de twee thema’s, gesondeerd wat er leeft bij bedrijven en burgers om vervolgens, in overleg, samen te bekijken wat de gemeente hierbij kan betekenen. Dit kan zeer divers zijn en afhankelijk van de vraag. Stimulerend, faciliterend, weghalen belemmeringen, adviserend, regisserend en soms ook financieel ondersteunend door de uitvoering van een aantal financieringsmogelijkheden. Kern is dat vanuit dit programma verbindingen worden gelegd tussen partijen en betrokkenen zodat bestaande initiatieven sneller tot volle wasdom kunnen komen. Aan kiempjes die uit het zaad ontspruiten, moet je zeker niet te hard trekken, want dan breken ze. Selecteer de kiempjes die de planten gaan opleveren die je hebben wilt, goed groeien en op de juiste plaats staan. Geef deze zo nodig wat water en voedsel, hou gulzige grazers op afstand en laat vooral de tijd en het eigen ontwikkelplan van de plantjes hun werk doen. Het is de omgekeerde participatieladder: Bewoners en bedrijven bepalen zelf in welke mate zij de gemeente willen betrekken bij hun initiatieven. De gemeente stimuleert, ondersteunt, adviseert en zo nodig regisseert hierbij. Bestaand vastgesteld beleid: Routekaart Apeldoorn Energieneutraal 2020
62
Prestaties: • In samenwerking met lokale partijen, markt en belangenorganisaties, zijn concepten (technisch, juridisch, financieel) ontwikkeld om versnelt stappen naar energieneutraal te zetten. Er is gewerkt vanuit principe burgerparticipatie; Inrichting ondersteuningsstructuur energiebesparing en duurzame energiewet SEREnergieakkoord; • Kansen/mogelijkheden voor grootschalige duurzame energieopwekking zijn verkend.
Nieuwe ontwikkelingen BROA 27.1 Bodemmodule De gemeente Apeldoorn is programmagemeente in het kader van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). Om in aanmerking te komen voor ISV-subsidie heeft de gemeente Apeldoorn een meerjarenontwikkelingsprogramma stedelijke vernieuwing 2010-2014 (MOP3) opgesteld. Het bodemsaneringsprogramma maakt hier integraal onderdeel van uit, maar is wel afzonderlijk gebudgetteerd. De provincie en de gemeente hebben formeel een akkoord gesloten over het doorschuiven van de prestaties ISV-2/Vinac naar het bodemprogramma ISV-3 zonder dat daar extra geld bijkomt. De resterende gelden ISV-2 zijn daarom doorgeschoven. Voor het ISV-3 bodemprogramma 2010-2014 is een subsidie toegekend van € 1.110.000.
Energielabels 2010-2014 Apeldoorn
25.000
20.000 label A* aan tal lab els
label B label C
15.000
label D label E 10.000
label F label G
5.000
0 2010
2011
2012
2013
2014
* Label A inclusief A+ en A++; Label A++ is de meest energiezuinige categorie.
63
Milieu Rekening Beleidsproduct 723
Milieubeheer
721,725
Afvalverwijdering en -verwerking
Saldo van baten en lasten voor bestemming Reserve BROA Huisvuilrechten
Saldo 2013
Saldo 2014
Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
Lasten 2015
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
-4.074
-4.593
5.496
377
-5.119
-4.377
-4.428
207
-141
20.766
20.359
-407
1.481
1.242
1.136
-3.867
-4.734
26.262
20.736
-5.526
-2.896
-3.186
-3.345
-198
343
750
750
130
131
133
-1.059
1
19.556
19.820
264
-1.626
-1.388
-1.284
41
41
42
43
43
41.347
-4.576
-4.350
-4.400
-4.452
Egalisatie Bouwleges Algemene reserve
Begroting
41
-4.481
69 113
396
105
-4.943
-3.953
45.923
64
-105
Programma 5
Jeugd en onderwijs
Beleidsproducten: 420 421, 431, 480 530 630 650 670 671 672 682 683 715
Basisonderwijs, excl. onderwijshuisvesting (openbaar en bijzonder) Basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting (openbaar en bijzonder) Overige onderwijsaangelegenheden Sport (schoolzwemmen) Sociaal cultureel werk Kinderopvang (peuterspeelzaalwerk) Algemene voorzieningen jeugd Eerste lijnsloket jeugd Individuele voorzieningen PGB jeugd PGB Wmo en jeugd progr 5 Veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd Gezondheidszorg jeugd
65
5. Jeugd en onderwijs Portefeuillehouder(s): J. Kruithof en P. Blokhuis
Ambitie van het programma De datum 1 januari 2015 is voor het programma Jeugd en Onderwijs de datum waarop de gemeente verantwoordelijk wordt voor de jeugdzorg. We hebben ons voorbereid op de taken door gesprekken met cliënten en zorgaanbieders om een goed beeld te krijgen van de opgave. Ook hebben we via CJG4Kracht ervaring opgedaan met een deel van de taken. Tenslotte hebben we onze eigen organisatie en die van het CJG versterkt om onze kennis over inkoop van zorg en de toegang tot zorg te vergroten. Ondanks deze inspanningen moeten we realistisch zijn. Het is een complexe en kwetsbare doelgroep. De praktijk van (cultuur)veranderingen in de zorg is weerbarstiger dan die van de doorgevoerde stelselwijziging. We krijgen de taak voor het eerst. We zullen ongetwijfeld op verrassingen stuiten. Soms positief, soms negatief. We zullen monitoren of we onze doelen bereiken en de gemeenteraad hierover informeren. In het verlengde van de taken op het gebied van de jeugdzorg, hebben de schoolbesturen invulling gegeven aan het passend onderwijs. De samenwerking met schoolbesturen beperkt zich niet tot passend onderwijs. Met schoolbesturen willen we tot een Lokale Educatieve Agenda (LEA) komen om ook andere opgaven zoals krimp het hoofd te kunnen bieden. Daarnaast moet de “going concern” binnen Jeugd en Onderwijs (zoals onderwijshuisvesting, preventieve jeugdbeleid (JUMP), onderwijsachterstandenbeleid en leerplicht/RMC overeind blijven. Het goed uitvoeren hiervan moet leiden tot sneller signaleren van knelpunten, zodat vergroting van de problemen (en toename van kosten) wordt voorkomen. De ambitie van het Apeldoorns jeugd- en onderwijsbeleid is en blijft daarmee dat álle jeugd kan opgroeien in veiligheid en geborgenheid, voldoende kansen krijgt om zijn eigen talenten te ontwikkelen en gestimuleerd wordt tot sociaal en verantwoordelijk burgerschap.
Speerpunten van beleid Jeugd: • Wij versterken de samenwerking met onze partners in het veld. Uitgangspunt is dat een gezin met meervoudige zorgvragen vanuit één team wordt geholpen door middel van een wijkgerichte aanpak; • Wij willen in de jeugdzorg dat het kind centraal staat. Wij investeren liever in preventie en lichte zorg dan dure zorg: niet problematiseren, minder medicaliseren; • Wij streven ernaar met de beschikbare budgetten uit te komen. Dit is een grote opgave is mede omdat die budgetten tot 2017 jaarlijks met 5% krimpen. Onderwijs: • Wij zetten een samenhangende aanpak van onderwijsbeleid, arbeidsmarkt en economische zaken centraal. Dit heeft inmiddels geleid tot het programma voor de Ondernemende Stad en bijvoorbeeld Apeldoorn Stagestad; • Wij intensiveren de samenwerking met het onderwijs om ontwikkelingen, zoals het afnemen van de aantallen leerlingen, passend onderwijs en overheveling van taken voor onderwijshuisvesting naar de schoolbesturen, in goede banen te leiden; • Wij streven ernaar dat steeds meer vormen van hoger beroepsonderwijs zich vestigen in Apeldoorn. Waar kansen zich voordoen op dat vlak, grijpen we die; • Wij helpen bij het vinden van de goede plek voor elk kind dat extra aandacht behoeft.
67
Risico's Jeugd: • Onvoldoende kwaliteit van zorg en onvoldoende “transformeren” naar lichtere vormen van zorg. Om dit risico te beheersen worden deskundige medewerkers geplaatst op die plekken waar besloten wordt over niet vrij toegankelijke zorg en toeleiding naar het juridisch kader. Medewerkers die naar het hele gezin kijken, de eigen kracht benutten en durven inzetten op lichte vormen van zorg indien mogelijk; • Onvoldoende zorgcontinuïteit voor jeugdigen wanneer zorgaanbieders failliet gaan en de zorg niet (tijdig) overgenomen kan worden, of wanneer veel verloop (en ontslag) van personeel plaats vindt vanwege onzekerheid voor instellingen. Om dit risico te beheersen is onder meer het Regionaal Transitiearrangement (RTA) afgesloten; • Budgetoverschrijdingen. De budgetten voor de jeugdzorg worden gekort, terwijl de bestaande rechten (kosten) van de cliënten worden geborgd. Ook heeft de gemeente geen controle over alle toegang naar individuele voorzieningen in de jeugdzorg want ((huis)artsen en medisch specialisten bepalen zélf wanneer dit nodig is. Om dit risico te beheersen worden prognoses gemaakt om uitgaven te monitoren en bij te stellen; • Korte termijn om de organisatie gereed te maken voor de nieuwe taken. Denk hierbij aan de Stichting CJG waar het gaat om keuzes omtrent zorg en de gemeente waar het gaat om het inkopen van de zorg; • Korte termijnen om allerhande uitvoeringsaspecten gereed te hebben. Denk hierbij aan aspecten als automatisering, werkprocessen en protocollen. Om dit risico te beheersen wordt aangesloten bij landelijke en regionale kennis op dit gebied; • Risico’s op incidenten zoals familiedrama’s. Feit is hierbij dat we ons systeem kunnen inrichten om de risico’s hierop te verminderen, maar uitsluiten is een utopie. Beter is het om ons voor te bereiden op het moment dat dit plaatsvindt. Onderwijs: • Door de terugloop van leerlingen kunnen scholen onder de opheffingsnorm komen. Met name in dorpen is dit een risico omdat daar weinig alternatieven voorhanden zijn. Om dit risico te beheersen wordt gezocht naar multifunctioneel gebruik van gebouwen en wordt er gewerkt met het systeem van de gemiddelde schoolgrootte; • Financiële knelpunten door het teruglopen van het aantal leerlingen (vermindering uitkering gemeentefonds en vrijkomende locaties). Dit risico is te beperken door goed portefeuillemanagement. Daarnaast houden we de informatie over de verkoopwaarde van het vastgoed actueel; • Uitname uit het gemeentefonds van 2,7 mln (beperking investeringscapaciteit) en uitname van 1,5 mln (doordecentralisatie aan schoolbesturen op het gebied van buitenonderhoud/aanpassingen). Uitgaven
Inkomsten
68
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
De jeugd krijgt voldoende kansen om de eigen talenten te ontwikkelen.
Jongeren worden gestimuleerd tot sociaal verantwoordelijk burgerschap.
Alle jeugd kan opgroeien in veiligheid en geborgenheid,
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Operationeel doel
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
Eén visie van gemeente en onderwijsveld
Integrale aanpak Lokale Educatieve Agenda Afspraken over passend onderwijs Onderzoek naar gevolgen krimp leerlingen
Goede doorstroming tussen scholen en arbeidsmarkt
Afspraken aansluiting Po/Vo/MBO-HBO-WO Afspraken met werkgevers over aansluiting arbeidsmarkt
Onderwijskansen voor ieder kind
Toereikend aanbod voorscholen Vergroten deskundigheid pedagogisch med. Kwalitatief goede onderwijshuisvesting Schoolzwemmen speciaal onderwijs
Onderwijsdeelname door ieder kind
Voorkomen en bestrijden van schoolverzuim Terugleiden naar onderwijs en arbeidsmarkt Onder voorwaarden financieren vervoer
Voldoende aanbod aan overige voorzieningen
Begeleiding via Jeugd en Jongerenwerk Premie op Actie/Young055 Aanbod aan opvoedondersteuning
Voorkomen overlast door jongeren
Zo min mogelijk overlast gevende groepen Geen criminele groepen
De juiste zorg voor iedereen
Stichting CJG oprichten Deskundig personeel beslist over toegang Juiste zorg(bouwstenen) ingekocht
Werken binnen de financiele kaders
Zorg (bouwstenen) scherp ingekocht Afname gebruik individuele voorzieningen en PGB
Veiligheid voor en opvang van jeugd
Maatschappelijke opvang Tegengaan huiselijk geweld Verslavingszorg
Voorkomen en tijdig opsporen gezondheidsproblemen
Voldoende aanbod en spreiding voorzieningen jeugdgezondheidszorg Uitvoeren van wettelijke basistaken Resultaten iJGZ bekend
69
- Herplaatste schoolverlaters t.o.v. aantal meldingen schoolverzuim
- Clienttevredenheid over resultaat/advies, geboden hulp CJG
Wat gaan we doen? 420 Basisonderwijs, excl. onderwijshuisvesting (openbaar en bijzonder) Doelstelling De doelstelling is om kwalitatief goed onderwijs te bieden in de wijken en dorpen binnen de gemeente Apeldoorn, zodanig dat iedereen kansen krijgt om zicht te ontwikkelen. Hiertoe wordt de samenwerking tussen de gemeente en de schoolbesturen geïntensiveerd.
Prestaties • • • •
Met de schoolbesturen wordt een Lokale Educatieve agenda opgesteld waarin de Het voorkomen en bestrijden van schoolverzuim; Afspraken rondom informatie, advies en doorverwijzing worden met de schoolbesturen gemaakt in het kader van passend onderwijs en jeugdzorg; De doorgaande leerlijn tussen scholen richting de arbeidsmarkt wordt gestimuleerd in de projecten stagestad en het techniekpact; Maximale toegankelijkheid (nabijheid) van basisonderwijs, in het bijzonder in de dorpen.
421, 431, 441, 480 (deels) Basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting (openbaar en bijzonder) Doelstelling Het gaat om voldoende en kwaliteitsvolle onderwijshuisvesting ten behoeve van een inspirerende leeromgeving, zodanig dat er een evenwichtige spreiding van de scholen over de wijken blijft. De kwaliteit van de gebouwen richt zich in het bijzonder op het in stand houden van de kwaliteit van de scholen via renovatie of vervangende huisvesting. De gemeente heeft hierbij een gedeelde verantwoordelijkheid met schoolbesturen. De rol van de schoolbesturen bij onderwijshuisvesting neemt toe door decentralisatie van het buiten onderhoud.
Prestaties • • • •
Het voorzien en in stand houden van voldoende onderwijsvoorzieningen; Het voorzien en in stand houden van gymnastieklokalen; Renovatie van circa 20 gymnastiekaccommodaties die meer dan 40 jaar oud zijn; Het opstellen van leerlingenprognoses waarmee inzicht verkregen wordt in de spreiding van voorzieningen.
480 Overige onderwijsaangelegenheden Doelstelling Doelstelling onderwijskansen: Wij willen de jeugd voldoende onderwijskansen bieden zodanig dat stagnaties in de doorlopende leerlijn worden tegengegaan. Doelstelling onderwijsdeelname: Wij willen dat ieder kind tot 18 jaar deelneemt aan het onderwijs en de school regelmatig bezoekt. Wij doen dit zodanig dat: • Zoveel mogelijk jongeren tot 23 jaar een startkwalificatie behalen en daardoor hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten; • Voortijdige schoolverlaters worden toe- of teruggeleid naar opleiding en/of werk of waar nodig passende zorg.
70
De meldingsbereidheid van verzuim is toegenomen. Dit is positief, maar leidt ook tot meer casussen. Gekoppeld aan een afname van de formatie betekent dit dat er meer wordt gericht op de wettelijke taken en minder op preventie en nazorg.
Prestaties Prestaties onderwijskansen: • Het leveren van een toereikend aanbod van voorscholen; • Het vergroten van deskundigheid van pedagogische medewerkers van voorscholen zodat zij in staat zijn achterstanden te signaleren en passende leermethoden te bieden; • Het realiseren van een doorgaande lijn tussen voorschool en basisschool; • Het inrichten en uitbreiden van intensieve taalklassen voorzieningen verlengde schooltijd. Prestaties onderwijsdeelname: • Het voorkomen en bestrijden van schoolverzuim; • Het voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten; • Het terugleiden van jongeren naar onderwijs of arbeidsmarkt; • Het onder voorwaarden bekostigen van vervoer van en naar school. 800 700
700
700
700
700
600 500
500
500
500
450
aant al schoolverlaters
400
aant al succesvolle herplaat st e schoolverlaters
200
0 2014
2015
2016
2017
2018
530 Sport (schoolzwemmen) Doelstelling Wij willen kwetsbare en hulpbehoevende kinderen in het speciaal onderwijs voldoende kansen bieden voor bewegingsonderwijs. Daarom stellen wij deze kinderen in de gelegenheid om deel te nemen aan schoolzwemmen.
Prestaties •
Het mogelijk maken van schoolzwemmen voor de meest kwetsbare en hulpbehoevende kinderen in het speciaal onderwijs door financiële bijdragen.
650 Kinderopvang (peuterspeelzaalwerk) Doelstelling Wij streven naar goede voorzieningen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk zodanig dat wordt voldaan aan de door de wetgever gestelde kwaliteitseisen.
Prestaties • • • •
Een up-to-date Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk (LRKP); Risicogestuurd toezicht: meer waar nodig, minder waar mogelijk; Jaarlijkse inspectie van de geregistreerde voorzieningen; Aanpassing gemeentelijk handhavingsbeleid aan wijziging wet- en regelgeving.
71
670 Algemene voorzieningen jeugd Doelstelling Wij willen jeugdige inwoners kansen geven om mee te doen eventueel met enige ondersteuning en wij willen kwetsbare jeugdige inwoners een vangnet bieden. Wij doen dit zodanig dat de voorzieningen voor iedereen toegankelijk zijn (geen beschikking nodig).
Prestaties • • • • •
Faciliteren van mogelijkheden voor ontmoeting en ontspanning; Stimuleren van vrijwillige inzet voor en door jeugd- en jongeren; Het begeleiden, ondersteunen en opvangen van dakloze en/of kwetsbare jongeren zodat zij weer actief deel kunnen nemen aan de maatschappij; Verminderen van jeugdoverlast door hinder van (risico)jongeren en jeugdgroepen door de inzet van jongerenwerkers op straat; Voorkomen van jeugdprostitutie en seksuele uitbuiting van jongeren door verstrekken van informatie, advies op scholen en delen van kennis waardoor signalering toeneemt.
Nieuwe ontwikkelingen Verlaging bezuiniging Real X Uw raad heeft bij de behandeling van de MPB 2014-2018 in een motie opgeroepen om een permanente huisvestingsoplossing voor Real-X te vinden en de bezuinigingstaakstelling op het subsidie deels te verlagen. De verlaging van de bezuiniging hebben we hier opgenomen. BROA 10.3 Wijken – Uitvoeren jeugdbeleid (GSO-4) Het onderdeel Jeugd en Onderwijs is onderdeel van het stadscontract 2012-2015 en bestaat uit 7 deelprojecten. Deze deelprojecten zijn in de loop van 2012 gestart. Bij 4 projecten is de uitvoering gepland in 2013 en verder. Daarvoor zijn ook (meerjarige)verplichtingen aangegaan.
671 Eerste lijnsloket jeugd Doelstelling Wij ondersteunen inwoners bij het gezond en veilig opvoeden en opgroeien van hun kinderen zodanig dat: • Preventie voorop staat; • Waar mogelijk lichte zorg wordt geboden en waar nodig zware zorg. In 2015 wordt de laatste tranche van de bezuinigingen op JUMP II gerealiseerd. Dit betekent met name een terugloop van het aantal uren jongerenwerk. JUMP II loopt eind 2015 af. In 2015 zal het jeugdbeleid opnieuw vorm gegeven worden.
Prestaties • • • • • •
Oprichten van de Stichting CJG die beslist over recht op niet-vrij toegankelijke zorg en toeleiding richting juridisch kader en jeugdzorg plus; Het geven van informatie en advies aan opvoeders en jongeren op de 4 inlooppunten; Zorgen voor een adequaat aanbod aan lichte opvoedingsondersteuning in de wijken; Verbinden van de preventieve zorg met de voorschoolse voorzieningen en het onderwijs; Vroegtijdige signalering van zorgen rondom kinderen en jongeren (verwijsindex); Het invoeren van een nieuwe methode van werken waarbij zorgen voor de afstemming in ondersteuning en hulpverlening kan plaatsvinden: één kind/gezin, één plan.
72
R ap p o r t ci jf er cli ënt t evr ed enhei d g eb o d en r esul t aat / ad vies en g eb o d en hulp C JG
10,0 8,0 6,0 4,0
7, 5
7, 5
7, 5
2015
2016
2017
7, 5
2,0 0,0 2018
672 Individuele voorzieningen PGB jeugd Hierin worden alle persoonsgebonden budgetten (PGB’s) benoemd die worden verstrekt op grond van de Jeugdwet. PGB’s lopen via de Sociale Verzekeringsbank via trekkingsrecht. Er is geen zicht op de ontwikkeling van het aantal PGB’s. Bestaande PGB’s blijven gedurende maximaal 1 jaar nog onder dezelfde voorwaarden bestaan.
Doelstelling Kinderen en gezinnen ontvangen de hulp die past bij hun gezinssituatie.
Prestaties • •
Verstrekken van PGB’s wanneer er geen zorg in natura kan zijn; Adequate wijze van gegevensuitwisseling met sociale verzekeringsbank om fraude te voorkomen.
682 Individuele voorzieningen natura jeugd Deze functie bevat de individuele voorzieningen in natura. Het betreft alle vormen van jeugdhulp die door de gemeente als individuele voorziening worden aangemerkt. Dit zijn vormen van jeugden opvoedhulp, jeugd-ggz, zorg aan kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking, begeleiding, persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf voor de doelgroep 18- en jeugdzorg-plus (gesloten jeugdhulp).
Doelstelling Waar kinderen niet gezond en veilig opgroeien bieden wij adequate ondersteuning zodanig dat de situatie hanteerbaar wordt voor de jeugdige en het gezin.
Prestaties •
• • •
Zorgen voor een adequaat aanbod aan jeugdhulp en voorzieningen (spoedeisende zorg, Advies Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK), voortgezette diagnostiek, jeugdbescherming/reclassering); Voorzien in een voldoende aanbod aan plaatsen in jeugd GGZ, VG en jeugdzorgplus; Goede samenwerkingsafspraken met AMHK, Raad voor de Kinderbescherming, gecertificeerde instellingen; Voorzien in een adequate wijze van gegevensuitwisseling.
73
683 Veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd Deze functie omvat alle uitgaven die worden gedaan om de veiligheid van het kind te verbeteren en de uitgaven aan opvang, voor zover ze de doelgroep 18- betreffen. Dit laatste gaat om bijvoorbeeld maatschappelijke opvang, huiselijk geweld, regionale instellingen beschermd wonen (RIBW’s) en programma’s omtrent verslaving (voor zover het de doelgroep 18- betreft). Dit zijn dure vormen van zorg met bijbehorende financiële risico’s.
Doelstelling Zorgen dat kinderen gezond en veilig opgroeien en niet worden belemmerd in hun ontwikkeling en voorkomen dat jongeren voor hun omgeving of zichzelf een gevaar vormen.
Prestaties • •
Bieden van begeleiding aan jongeren met meervoudige problemen; Voorzien in een voldoende en adequaat aanbod.
715 Gezondheidszorg jeugd Doelstelling Voorkomen en vroegtijdig opsporen van gezondheidsproblemen van jongeren en hen ondersteunen bij het ontwikkelen van een gezonde leefstijl. Er is een pilot gestart om te komen tot integrale Jeugdgezondheidszorg (iJGZ), waarbij de knip die bij 4 jaar ligt wordt opgeheven. De resultaten worden in 2015 bekend. De raad heeft een motie aangenomen waarmee zij oproept de iJGZ zo spoedig mogelijk binnen de Stichting CJG onder te brengen.
Prestaties • • •
Voldoende aanbod van voorzieningen op het gebied van jeugdgezondheidszorg; Eén uitvoeringsorganisatie voor de integrale JGZ 0-19; Gedifferentieerd aanbod JGZ, aansluitend bij de vraag van cliënten.
74
Plannen en Kadernotities Kadernota Jeugd, onze zorg Doorontwikkeling CJG Apeldoorn Inkoopnota en uitvoeringsnota jeugdzorg JUMP II Kaderstelling IHP 2012-2015
• • • • •
Jeugd en onderwijs Rekening Beleidsproduct
Begroting
Saldo 2013
Saldo 2014
Lasten 2015
-23.339
-23.897
25.889
-4.178
-4.422
7.231
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
1.987
-23.902
-23.307
-23.617
-23.887
2.866
-4.365
-4.355
-4.276
-4.356
480
Basis-, speciaal-, en voortgezet onderwijs, onderwijshuisves Overige onderwijsaangelegenheden
530
Sport (schoolzwemmen)
-101
-66
157
90
-67
-68
-69
-70
650
Kinderopvang (peuterspeelzaalwerk)
-374
-394
422
20
-402
-409
-416
-424
671
Eerste lijnsloket jeugd
-711
-1.352
3.104
434
-2.670
-2.617
-2.638
-2.662
682
0
0
32.866
0
-32.866
-31.161
-29.432
-29.432
0
0
1.305
0
-1.305
-1.238
-1.172
-1.172
715
PGB Wmo en jeugd progr 5 Veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd Gezondheidszorg jeugd
-2.328
-2.375
2.445
0
-2.445
-2.494
-2.543
-2.594
670
Algemene voorzieningen jeugd
-3.014
-3.975
4.359
0
-4.359
-3.839
-3.830
-3.884
630
Sociaal cultureel werk
70
0
0
0
672
Individuele voorzieningen PGB jeugd
0
0
6.313
0
-6.313
-6.000
-5.700
-5.700
-33.975
-36.481
84.091
5.397
-78.694
-75.488
-73.693
-74.181
532
490
434
434
300
-770
-294
-69
112
-75.782
-73.762
-74.069
421
683
Saldo van baten en lasten voor bestemming Reserve BROA Reserve kapitaallasten Kristal Onderwijshuisvesting Algemene reserve Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
1.067 -2.356
-8
1.070
1.053
-300
300
-292
240
-33.971
-36.059
75
85.461
-300
6.131
-79.330
Programma 6
Apeldoorn activeert
Beleidsproducten: 310 482 610 611 614 623 650
Stadsbank Volwassenen en beroepsgerichte educatie Bijstandsverlening en inkomensvoorziening en -subsidies Sociale werkvoorziening Gemeentelijk minimabeleid Reïntegratie- en participatievoorzieningen Participatiewet Kinderopvang
77
6. Apeldoorn activeert Portefeuillehouder(s): J. Kruithof
Ambitie van het programma Met dit programma willen we bereiken dat burgers financieel onafhankelijk zijn en naar vermogen participeren in de samenleving. Uitgangspunten zijn: 1. Burgers zijn aan het werk dan wel maatschappelijk actief; 2. Burgers komen uit met hun inkomen; 3. Kansen op de arbeidsmarkt nemen toe.
Speerpunten van beleid Burgers zijn aan het werk dan wel maatschappelijk actief Wij helpen de verschillende doelgroepen bij het zoeken naar een geschikte plek waar zij of hij op het eigen niveau een bijdrage levert aan het arbeidsproces. Uitstroom uit de bijstand bevorderen we via het (door)ontwikkelen van het beproefde programma Direct Actief en reïntegratieinstrumentaria zoals leerwerksettings. We bevorderen uitstroom door werkgevers te inspireren om mee te denken en mee te doen. Ook binnen de gemeente zoeken we (leer)werkplekken zoals bij het gemeentelijke leerwerkbedrijf. Burgers komen uit met hun inkomen Een sobere en rechtvaardige uitvoering van de bijstand staat ook de komende periode centraal. Burgers zijn zelf verantwoordelijk voor het nakomen van de verplichtingen. Bewoners die in de schulden dreigen te raken, staan we tijdig bij. Wij zorgen voor een sociaal vangnet om onder andere de ongewenste gevolgen van de decentralisaties te ondervangen. Kansen op de arbeidsmarkt nemen toe We werken intensief verder aan de relatie met het onderwijsveld. Via het programma de Ondernemende Stad werken wij, mét ondernemers, aan het versterken van de (regionale) arbeidsmarkt. Als onderdeel daarvan hebben we in het Akkoord van Beekbergen belangrijke ambities neergelegd om samen met werkgevers de werkgelegenheid te stimuleren. Daarnaast werkt Apeldoorn als centrumgemeente actief mee aan de uitvoering aan het sociaal akkoord door het opzetten van een regionaal werkbedrijf en worden burgers aan een baan geholpen via Sociaal Aanbesteden.
Risico's • • • • •
Het beroep op financiële ondersteuning is zodanig groot dat de daarvoor beschikbare middelen ontoereikend zijn. Dit geldt voor zowel de uitvoering als voor de budgetten; Het budgettaire kader van de Participatiewet is zodanig beperkt dat de dienstverlening voor de doelgroepen niet op het huidige niveau gehandhaafd kan blijven; De Participatiewet (zoals de aangescherpte wetgeving Wwb-maatregelen) kan leiden tot nadelige maatschappelijke gevolgen die wij niet kunnen voorkomen en oplossen; Betalingsgedrag is zodanig verslechterd dat het aflossen op gemeentelijke vorderingen afneemt en beroep op schuldhulpverlening toeneemt; Het effect van het nieuwe verdeelmodel voor het landelijke BUIG-budget is nog niet bekend en kan nadelig uitvallen.
79
Uitgaven
Inkomsten
80
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
Burgers zijn aan het werk dan wel maatschappelijk actief
Burgers komen uit met hun inkomen
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Operationeel doel
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
Wie kan werken, werkt naar vermogen
Beperken instroom en verhoging gedeeltelijk en volledige uitstroom naar werk
Wie niet kan werken, levert een maatschappelijke bijdrage
Verhoging aantal uitkeringsgerechtigen dat maatschappelijk actief is
Burgers met inkomen onder het bestaansminimum ontvangen een uitkering
Alleen burgers die er recht hebben ontvangen een uitkering
Effectieve (preventieve) schuldhulpverlening
Voorkomen dat burgers binnen 4 jaar na afloop van een een schuldregeling er weer gebruik van maken.
Waar nodig wordt het inkomen ondersteund
Uitvoering geven aan het Akkoord van Beekbergen
Kansen op de arbeidsmarkt nemen toe
Uitvoering geven aan het sociaal akkoord door het opzetten van een regionaal werkbedrijf Burgers worden aan een baan geholpen via Sociaal Aanbesteden
Ondernemerschap stimuleren
Alleen burgers die er recht op hebben, maken gebruik van het sociaal vangnet
Minder uitkeringsgerechtigen zonder startkwalificatie
Meer uitkeringsgerechtigden met een arbeidshandicap aan het werk
Tenminste 5% van de opdrachtsom wordt besteed aan banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt
Meer uitkeringsgerechtigden worden gecoacht in het doorontwikkelen of behoud van hun bedrijf.
81
Percentage klanten dat (gedeeltelijk) uitstroomt naar werk en dat participeert ten opzichte van het totale bestand
Lokale ontwikkeling bijstandsvolume tov de referentiegemeenten
Aantal burgers/huishoudens dat onderdeel uitmaakt van de doelgroep voor een minimaregeling
Aantal burgers/ huishoudens dat gebruik maakt van de minimaregeling
Wat gaan we doen? 310 Stadsbank Onder dit product valt de verstrekking van sociale kredieten en schuldhulpverlening. De stadsbank kan een sociaal krediet tegen een normaal en redelijk rentetarief verstrekken als een burger niet terecht kan bij andere banken. Voor schuldhulpverlening zijn onderstaande doelstelling en prestaties afgesproken:
Doelstelling Efficiënte (preventieve) schuldhulpverlening die zodanig wordt ingezet dat de burger duurzaam financieel stabiel is.
Prestaties •
Burgers zijn zodanig financieel zelfredzaam, dat ze binnen 4 jaar na een positieve beëindiging van een minnelijke schuldregeling niet wederom een schuldregeling aanvragen.
482 Volwassenen en beroepsgerichte educatie Doelstelling Volwassen laaggeletterde Nederlanders en niet-inburgeringsplichtigen worden in staat gesteld om een opleiding gericht op het verbeteren van de Nederlandse taal en rekenvaardigheden te volgen bij Aventus.
Prestaties De afspraken over de inzet van de bijdrage, de inhoud en de duur van de opleidingen worden vastgelegd in een productovereenkomst met Aventus.
610 Bijstandsverlening en inkomensvoorziening en -subsidies Doelstelling Zodanig efficiënt en effectief uitvoering geven aan de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG)dat alleen burgers die daar recht op hebben een uitkering ontvangen.
Prestaties •
Alleen burgers die er recht op hebben, ontvangen een uitkering.
Nieuwe ontwikkelingen Capaciteitsuitbreiding Werkplein Activerium Voor het zomerreces hebben wij u middels een brief geïnformeerd over de formatieve knelpunten bij het Werkplein Activerium. Dit is het gevolg van de sterke stijging van het aantal bijstandsgerechtigden (met ongeveer 35% t.o.v. 2009) terwijl de personele capaciteit als gevolg van bezuinigingen met ca. 20% is afgenomen. In de huidige situatie leidt dit tot een dermate hoge workload, waardoor we het risico lopen niet meer aan alle wettelijke normen te kunnen voldoen. Wij stellen u voor de formatie met € 700.000 uit te breiden. In lijn met de te hanteren volgorde voor het oplossen van knelpunten kan een bedrag van € 200.000 ten laste van het budget voor het sociaal vangnet worden gebracht.
82
1,01 1,005 1 0,995
Ref erent iegemeent en bijst andsvolume
0,99
Lokale ont wikkeling bijst andsvolume
0,985 0,98 0,975 0,97
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Lo kale o ntwikkeling bijstandsvo lume t.o .v. de referentiegemeenten
611 Sociale werkvoorziening Doelstelling Het zodanig overeenkomen van jaarlijkse prestatieafspraken met het Dagelijkse Bestuur van de Felua-groep dat de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) wordt uitgevoerd conform de daarbij behorende financiële middelen.
Prestaties Felua-groep voert de prestatieafspraken op de afgesproken wijze uit.
•
614 Gemeentelijk minimabeleid Doelstelling Waar nodig wordt het inkomen ondersteund. Het gemeentelijke minimabeleid is zodanig vorm gegeven, dat iedereen ongeacht zijn inkomen al dan niet in combinatie met ziekte, handicap of psychosociale problemen in staat is om zo lang mogelijk een zelfstandig leven te leiden en maatschappelijk te participeren.
Prestaties Alleen mensen die er recht op hebben, maken gebruik van het sociaal vangnet.
•
Aant al huishoudens ( met inkomen t ot 110%) in doelgr oep
Aant al huishoudens dat gebr uik maakt van de
minimar egeling
minimumregeling. NB Alleen aant allen Regelr echt
8.000
7.500
7.000
6. 990
6. 990 6. 990
6. 990
8500
6.990
8000
6.540
7354
Aant al huishoudens (met inkomen t ot 110%) in doelgr oep minimar egeling
6.500
6.000
7450
7450
7450
7450
7450
7500
A ant al hui shoudens dat gebr ui k maakt v an de mi ni mumr egel i ng. NB A l l een
7000
aant al l en Regel r echt 6500
5.500
6000 5.000 2 0 13
2 0 14
2 0 15
2 0 16
2 0 17
2 0 13
2 0 18
83
2 0 14
2 0 15
2 0 16
2 0 17
2 0 18
623 Reïntegratie- en participatievoorzieningen Participatiewet Doelstelling In samenwerking met ondernemers en onderwijs en overheid willen we de kansen op de arbeidsmarkt zodanig laten toenemen dat: • Wie kan werken, werkt naar vermogen; • Wie niet kan werken, levert een maatschappelijke bijdrage.
Prestaties Beperken instroom uitkeringsgerechtigden en verhoging gedeeltelijk en volledige uitstroom naar werk; Verhoging aantal uitkeringsgerechtigden dat maatschappelijk actief is; Minder uitkeringsgerechtigden zonder startkwalificatie; Meer uitkeringsgerechtigden met een arbeidshandicap aan het werk; Tenminste 5% van de opdrachtsom bij gemeentelijke bestedingen wordt besteed aan banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt; Meer uitkeringsgerechtigden worden gecoacht in het doorontwikkelen of behoud van hun bedrijf;
• • • • • •
Uitstroom bijstandsontvangers naar w erk en participatie 4.000
3.697
3.531 3.500
3.539
3.539
3.539
3.287
3.000
2.500
2.000 1.500
1. 0 2 9
989
1.0 2 8
991
991
991
t ot aal aantal bijst andsont vangers uit st room naar werk uit st room naar part icipat ie
1.000
500 585
551
551
549
549
549
0 2013
2014
2015
2016
2017
2018
650 Kinderopvang Doelstelling De gemeente verstrekt een toeslag zoals vastgesteld in de regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang 2013.
84
Plannen en Kadernotities Voor de raad: • Kadernota Participatiewet • Startnotitie Voor elkaar • Kaderstelling Schuldhulpverlening • Uitvoeringsplan Handhaving Werkplein Activerium • Verordening afstemming en bestuurlijke boete • Verordening bestuurlijke geldschulden • Participatieverordening • Verordening Tegenprestatie • Verordening Individuele Inkomenstoeslag • Verordening cliëntenparticipatie
Voor het college: • Bankreglement gemeente Apeldoorn • Beleidsregels schuldhulpverlening • Beleidsregels participatiewet/participatievoorzieningen • Regeling werkgeverssubsidie • Beleidsregels Voor Elkaar • Beleidsregels verlaging uitkering • Beleidsregels Individuele Inkomenstoeslag • Beleidsregels bijzondere bijstand • Beleidsregels terugvordering • Beleidsregels Krediethypotheek • Beleidsregels bestuurlijke boete • Beleidsregels verhaal • Regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang • Richtlijn scholingsplicht jongeren
Apeldoorn activeert * de bijdrage vanuit de reserve riolering en de reserve huisvuilrechten heeft betrekking op de vergoeding voor kwijtschelding Rekening Beleidsproduct 310 610
Stadsbank Volwassenen en beroepsgerichte educatie Bijstandsverlening en
611
inkomensvoorziening en -subsidies Sociale werkvoorziening
614
Gemeentelijk minimabeleid Reïntegratie- en participatievoorzieningen Kinderopvang
482
623 650
Saldo van baten en lasten voor bestemming Riolering
Saldo 2013
Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
Lasten 2015
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
-1.832
-2.245
2.795
517
-2.278
-2.293
-2.314
-54
-29
409
381
-29
-29
-29
-30
-8.543
-10.973
57.133
45.971
-11.162
-8.808
-8.868
-8.972
-2.348
-234
-1.279
25.247
0
-25.247
-25.249
-25.251
-25.255
-9.875
-10.178
9.694
378
-9.316
-9.250
-9.318
-9.450
-3.304
-2.512
7.292
50
-7.243
-7.238
-7.238
-7.260
-149
-242
250
5
-245
-247
-249
-253
-23.991
-27.458
102.820
47.302
-55.520
-53.114
-53.267
-53.568
332
268
276
276
282
287
293
320
320
320
320
14
977
977
977
977
977
48.876
-53.946
-51.535
-51.988
-52.298
Schildersonderhoud openb verlichting Huisvuilrechten
Begroting Saldo 2014
928
977
-513
1.032
-23.244
-24.860
85
102.820
Programma 7
Maatschappelijke ondersteuning
Beleidsproducten: 620 630 652 661 662 663 667/677 670 en 621 671 672 714 922
Maatschappelijke begeleiding en advies Sociaal cultureel werk Voorzieningen gehandicapten Maatwerkvoorzieningen natura materieel Wmo Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel Wmo Opvang en beschermd wonen GGZ Wmo Eigen bijdragen 670 Algemene voorzieningen Wmo en 621 vreemdelingen Eerste lijnloket Wmo Maatwerkvoorzieningen PGB Wmo Openbare gezondheidszorg Algemene baten en lasten
87
7. Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder(s): P. Blokhuis
Ambitie van het programma De ambitie van het Apeldoorns Zorg- en Welzijnsbeleid is dat álle burgers zo lang mogelijk zelfstandig, volwaardig en met een aanvaardbare kwaliteit van leven en gezond kunnen meedoen aan onze maatschappij. Onze gemeente doet hierbij een beroep op de eigen kracht en het eigen sociale netwerk van onze burgers en zal dit ook ondersteunen en versterken. De uitgangspunten van de Wmo 2015 vormen tevens het strategisch kader: 1. Preventieve acties door het bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, toegankelijkheid alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld; 2. Ondersteuningsacties gericht op de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische, psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving; 3. Het leveren van zorg door het bieden van beschermd wonen GGZ, beschut wonen GZ en V&V en opvang (maatschappelijke opvang en vrouwenopvang).
Speerpunten van beleid Ad 1: Preventieve acties • We doen optimaal een beroep op de eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht en eigen sociaal netwerk van Apeldoorners; • Wij investeren eerst in preventie, informele zorg en algemene voorzieningen en dan in duurdere maatwerkvoorzieningen. Uiteraard wordt zwaardere hulp geboden als dat noodzakelijk is, ook vanaf 2015; • Versterken samenwerking tussen netwerken gericht op hulpverlening. Ad 2: Curatieve acties • De cliënt staat centraal, dit betekent dat een cliënt, één ondersteuningsplan en één regisseur krijgt; • Zo weinig professionele en betaalde ondersteuning als mogelijk, zoveel als nodig; • Cliënten krijgen voldoende keuzevrijheid tussen aanbieders van zorg in natura en het persoonsgebonden budget. Ad 3: Het leveren van zorg door het bieden van opvang • Het rijksbudget is taakstellend voor de uitvoering van de Wmo; • De rijksbezuinigingen op het budget voor de opvang van dak- en thuislozen en verslaafden wordt betrokken bij het nieuwe budget voor ‘beschermd wonen GGZ’.
Risico's •
•
•
Organisatorisch: Onvoldoende “transformeren” van maatwerkvoorziening naar algemene voorzieningen. Onvoldoende zorgcontinuïteit voor cliënten wanneer zorgaanbieders failliet gaan en de zorg niet (tijdig) overgenomen kan worden; Financieel: In 2015 zijn de rijksbijdragen gebaseerd op historische uitgaven. De budgetten voor de Wmo worden met verschillende percentages gekort, terwijl een overgangsrecht van kracht is, waarbij de bestaande rechten van de cliënten worden geborgd. In 2016 worden de rijksbijdragen gebaseerd op een objectief verdeelmodel dat naar verwachting wel eens fors nadelig voor onze gemeente kan uitpakken. De raming voor de eigen bijdragen van de cliënten is gebaseerd op de opgave van het rijk. Of wij die baten in die omvang ook ontvangen moeten we afwachten. De ervaring met de Wmo tot nu toe is dat de eigen bijdrage lastig is te ramen; Communicatie: Ondanks alle inspanningen van professionals, vrijwilligers en een adequate organisatie zijn excessen, zoals familiedrama’s nooit uit te sluiten;
89
•
Klanten: Het wordt voor klanten ingewikkelder om met hun hulpvraag bij het juiste ‘loket’ te komen omdat de voorzieningen die ze nodig hebben per 2015 verdeeld is tussen de verzekeraars, de langdurige zorg (rijk) en de Wmo (Gemeenten). Uitgaven
Inkomsten
90
Doelenboom programma 7 Wat willen we bereiken
Strategisch doel
1. Preventieve acties door het bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, toegankelijkheid alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld
Wat gaan we doen
Operationeel doel
Prestaties 2015-2018
optimaal een beroep op de eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht en eigen sociaal netwerk van Apeldoorners
Focus vreemdelingenbeleid ligt op communicatie Bevorderen van de gezondheid door voorlichting over gezondheidsrisico’s als o.a. alcohol en overgewicht.
investeren eerst in preventie, informele zorg en algemene voorzieningen en dan in duurdere maatwerkvoorzieningen. Uiteraard wordt zwaardere hulp geboden als dat noodzakelijk is
Versterken samenwerking tussen netwerken gericht op hulpverlening.
2. Ondersteuningsact ies gericht op de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische, psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving
3. Het leveren van zorg door het bieden van beschermd wonen GGZ, beschut wonen GZ en V&V en opvang (maatschappelijke opvang en vrouwenopvang
samenwerking stimuleren
de cliënt staat centraal, dit betekent dat een cliënt, één ondersteuningsplan en één regisseur krijgt
Zo weinig professionele en betaalde ondersteuning als mogelijk, zoveel als nodig;
Het totaal aan maatwerkvoorzieningen blijft binnen de begroting.
Het rijksbudget is taakstellend voor de uitvoering van de Wmo.
De rijksbezuinigingen op het budget voor de opvang van daken thuislozen en verslaafden wordt betrokken bij het nieuwe budget voor ‘beschermd wonen GGZ’
Effectindicatoren
subsidieregeling gericht op functies nieuwe innovatie en maatwerkvoorzieningen blijven binnen de begroting Het voorkomen of vroegtijdig op te sporen van ziekten
De wettelijke proceseisen worden efficiënt uitgevoerd Alleen een uitgebreid onderzoek waar nodig. Niet meer dan 10% stijging van het aantal gegronde klachten en bezwaarschriften Complexe casuïstiek bij volwassenen en gezinnen wordt geregisseerd vanuit de Sociale Wijkteams
Cliënten krijgen voldoende keuzevrijheid tussen aanbieders van zorg in natura en het persoonsgebonden budget
Wat is het effect
via een raamovereenkomst, bouwstenen inkopen bij diverse leveranciers De administratieve afhandeling van de PGB’s worden uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank.
via een raamovereenkomst, bouwstenen inkopen bij diverse leveranciers • Het innen van de eigen bijdrage voor alle maatwerkvoorzieningen verloopt via het Centraal Administratie Kantoor (CAK) zoals dat al vanaf 2007 is geregeld. Om de gewenste doorstroom naar ander aanbod te regelen zal een Convenant worden gesloten met de desbetreffende aanbieders over de transformatie naar meer ambulante begeleiding.
91
Rapportcijfer voor het beleven van het eigen welzijn door de Apeldoornse burger
Rapportcijfer van de burger voor de door Apeldoorn geleverde zorg
Wat gaan we doen?
I Sociale basisvoorzieningen 670 en 621 Algemene voorzieningen Wmo Doelstelling Doelstelling Wmo: Er is in Apeldoorn een fijnmazig netwerk van algemene voorzieningen beschikbaar zodanig dat deze: • preventief werkt doordat eenvoudige vragen en problematiek hier ter plekke kan worden aangepakt; • algemene voorzieningen maken tevens onderdeel uit van het ondersteuningsplan in het kader van maatwerkvoorzieningen die één op één aan de cliënt / het huishouden wordt beschikt; • bevorderen van maatschappelijke deelname door allochtonen, met aandacht voor bijzondere problematiek als gevolg van taalachterstand en culturele verschillen zodanig dat deze mensen optimaal mee kunnen doen aan de Apeldoornse maatschappij.
Prestaties De bestaande, instellingsgerichte, subsidiesystemen zijn omgebouwd naar een subsidieregeling gericht op functies waardoor nieuwe innovatie en samenwerking wordt gestimuleerd; Het palet van algemene voorzieningen werkt preventief t.o.v. maatwerkvoorzieningen zodanig dat deze laatste binnen de begroting blijven; Focus vreemdelingenbeleid ligt op communicatie, o.a. via het communicatienetwerk en de Stichting Samenspraak (voorheen Platform Duurzaam Dialoog Apeldoorn); Eigen bijdrage, zie producten 667 en 677.
•
• • •
Nieuwe ontwikkelingen Mantelzorgcompliment Het huidige mantelzorgcompliment houdt per 1 januari 2015 op te bestaan. Vanaf dat moment zijn de gemeenten hiervoor verantwoordelijk. Voor Apeldoorn gaat om een bedrag van ongeveer € 1 miljoen. Dit is zogeheten nieuw geld dat onderdeel gaat uitmaken van het sociaal deelfonds. Conform het Bestuursakkoord stellen wij voor om dit bedrag te bestemmen voor de waardering en de ondersteuning van mantelzorgers. R ap p o r t cij f er d o o r A p el d o o r n g el ever d e z o r g
R ap p o r t cij f er b el eving eig en welz ij n d o o r A p eld o o r nse b ur g er
10 10
8 8
6 6 4
7
7
7
4
7
7 6
7
6
2
2
0
0 2015
2016
2017
2015
2018
92
2016
2017
2018
714 Openbare gezondheidszorg Doelstelling De GGD Noord- en Oost Gelderland voert de taken uit de Wet Publieke Gezondheidszorg uit zodanig dat iedereen een gelijke kans heeft op een optimale gezondheid; Bovenop deze wettelijke taak voorziet de GGD in projecten om alcoholgebruik te verminderen zodanig dat blijvend hersenletsel bij m.n. jeugdigen wordt voorkomen.
Prestaties • •
Het voorkomen of vroegtijdig op te sporen van ziekten; Bevorderen van de gezondheid door voorlichting over gezondheidsrisico’s als o.a. alcohol en overgewicht.
II Eerstelijns ondersteuning 671 Eerstelijnsloket Wmo Doelstelling De gemeente informeert, adviseert, verwijst, regisseert en beschikt aan de hand van ondersteuningsplannen zodanig dat de burger snel en adequaat is geholpen. De gemeente heeft een toegankelijk Wmo loket dat samen met de sociale wijkteams burgers informeert en adviseert bij ondersteuningsvragen. De burgers zijn hierdoor goed geïnformeerd over de ondersteuningsmogelijkheden zodanig dat zij optimaal en zoveel mogelijk op eigen kracht kunnen blijven functioneren. Het Wmo-loket zal de komende jaren nodig hebben om uitvoering van de nieuwe taak continue te verbeteren, zowel m.b.t. efficiency als kwaliteit dienstverlening. Dit betekent regelmatig evalueren en bijscholen en keuzes maken. Zie verder onder de producten 661, 662 en 667.
Prestaties • • • •
• •
De wettelijke proceseisen worden efficiënt uitgevoerd zodanig dat de klant snel en adequaat is geholpen; Alleen een uitgebreid onderzoek waar nodig; Niet meer dan 10% stijging van het aantal gegronde klachten en bezwaarschriften inzake de Wmo t.o.v. 2014; Complexe casuïstiek bij volwassenen en gezinnen (niet-willers, niet-kunners) wordt geregisseerd vanuit de Sociale Wijkteams zodat integrale hulpverlening mogelijk is en sneller en adequater hulp geboden kan worden; Het Wmo loket kan in de maatwerkvoorziening ook een reductie op de eigen bijdrage opleggen zodanig dat cumulatie van extra kosten wordt verminderd; Het totaal aan maatwerkvoorzieningen blijft binnen de begroting. Hiertoe verzorgt het Wmo-loket de factuurcontrole en -betaling van de Wmo maatwerkvoorzieningen en die voor de jeugdzorg.
Het Wmo loket voert daarom de werkzaamheden die voortvloeien uit de Wmo verordening, beleidsregels en financieel besluit uit.
93
III Tweedelijns ondersteuning 661 Maatwerkvoorzieningen natura materieel Wmo Doelstelling Onze gemeente verstrekt woonvoorzieningen, rolstoelvoorzieningen en vervoersvoorzieningen zodanig dat mensen met een beperking zelfstandig kunnen wonen en zich in huis en in de omgeving zo zelfstandig mogelijk kunnen verplaatsten. Hierbij wordt wel de eigen kracht van de burger meegewogen.
Prestaties •
•
•
Bij een beperkt aantal leveranciers, via een raamovereenkomst, bouwstenen inkopen zodanig dat de consulent van het Wmo loket adequate maatwerkvoorzieningen kan beschikken; Omdat deze voorzieningen altijd via een beschikking worden geregeld kunnen eenvoudig de financiële voortgang en volumes gemeten worden en via tussenrapportages kan desgewenst bijgestuurd worden in financiële zin dan wel kwantitatieve of kwalitatieve zin; Zie product 671/667.
662 Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel Wmo Doelstelling De maatwerkvoorziening wordt enkel geleverd indien de combinatie van eigen kracht, netwerk, vrijwilligers, informele zorg en algemene voorzieningen voor de cliënt onvoldoende zijn om zijn of haar leven zelfstandig vorm te geven, zie product 667. Op deze manier krijgt de burger de ondersteuning die ze nodig heeft. Hierbij geldt ‘zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig’.
Prestaties •
•
• •
Bij een groot aantal zorgaanbieders, via een raamovereenkomst, ondersteuningsbouwstenen inkopen zodanig dat de consulent van het Wmo loket adequate maatwerkvoorzieningen kan beschikken; Omdat deze voorzieningen altijd via een beschikking worden geregeld zal de voortgang gemeten worden en via tussenrapportages kan desgewenst bijgestuurd worden in financiële zin dan wel kwalitatieve zin; Het verstrekken van een Inkomensbijdrage HH-1 aan mensen met een laag inkomen die deze huishoudelijke hulp nodig hebben en dit niet (geheel) zelf kunnen betalen; Via de gemeentelijke collectieve aanvullende verzekering kunnen de eigen bijdragen voor maatwerkvoorzieningen gedeclareerd worden. Vanaf 2015 komt de centrale inkomensgrens te vervallen waardoor een breder doelgroep waaronder chronisch zieken en gehandicapten zich kunnen aansluiten. De nieuwe middelen WTCG / CER worden hiervoor ingezet als dekking.
672 Maatwerkvoorzieningen PGB Wmo Doelstelling Met het PGB maken wij optimale keuzevrijheid mogelijk voor die gevallen dat een voorziening in natura niet tot het gewenste resultaat kan leiden. De klant kan dus kiezen, onder voorwaarden, of hij/zij de zorg in natura of als PGB beschikbaar wil ontvangen.
94
Prestaties • •
Inhoudelijk zie onder de nummers 661, 662 en 667; De administratieve afhandeling van de PGB’s worden uitgevoerd door de Sociale Verzekeringsbank.
IV Bescherming en veiligheid 663 Opvang en beschermd wonen GGZ Wmo Doelstelling Deze maatwerkvoorziening wordt geleverd indien de combinatie van eigen kracht, netwerk, vrijwilligers, informele zorg en algemene voorzieningen voor de cliënt onvoldoende zijn om zijn of haar leven zelfstandig vorm te geven, zie product 667. Op deze manier krijgen de meest kwetsbare burgers de ondersteuning die ze nodig hebben. Ook hier geldt ‘zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig’. Doel is de door- en uitstroom bevorderen waardoor de doelgroep zo zelfstandig mogelijk kan blijven functioneren. Hiervoor is ketenregie nodig. Bijzonder bij deze taak is de rol van de gemeente Apeldoorn als centrumgemeente in een aantal jaren moet worden afgebouwd. Het betreft de gemeenten uit de regio ‘Regionaal Kompas Oost Veluwe’ (Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst). Het oorspronkelijke Regionaal Kompas is overigens komen te vervallen en gaan op in dit onderdeel voor dezelfde gemeenten. De gemeenten hebben op bestuurlijk niveau aangegeven te willen blijven samenwerken. De nieuwe samenwerking ten aanzien van de maatwerkvoorzieningen heeft de naam “Kompas 2015” gekregen.
Prestaties •
•
Bij alle betrokken zorgaanbieders, via een raamovereenkomst, wonen c.q. verblijf bouwstenen inkopen zodanig dat de consulent van het Wmo loket adequate maatwerkvoorzieningen kan beschikken; Om de gewenste doorstroom naar ander aanbod te regelen zal een Convenant worden gesloten met de desbetreffende aanbieders over de transformatie naar meer ambulante begeleiding.
Vrouwenopvang en huiselijk geweld Doelstelling Het bestrijden van geweld in afhankelijkheidsrelaties door inzet op het voorkomen en het signaleren ervan en door het (acute) beschermen en ondersteunen van slachtoffers, zodanig dat het geweld snel stopt en slachtoffers een leven zonder geweld kunnen opbouwen. Apeldoorn voert deze taak als centrumgemeente voor een aantal gemeenten in de regio uit.
Prestaties •
• •
In 2015 bezien of en zo ja hoe de huidige regeling vanaf 1-1-2017 geïntegreerd kan worden in de algemene en maatwerkvoorzieningen en hoe (de financiering van) het beleidsveld zich verhoudt tot de regionale afspraken met gecertificeerde instellingen in het kader van jeugdzorg; Door ketenaanpak de doorstroming van de opvang naar zelfstandig wonen organiseren zodanig dat wachtlijsten worden voorkomen; Het regionaal advies meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (AMHK).
95
V Eigen bijdragen 667/677 Eigen bijdragen Doelstelling Eigen bijdragen worden geheven over alle maatwerkvoorzieningen op het maximale niveau dat landelijk mogelijk is gemaakt. Hiermee continueert onze gemeente de in 2007 gekozen lijn om de sterkste schouders de zwaarste last te laten dragen.
Prestaties • • •
Het innen van de eigen bijdrage voor alle maatwerkvoorzieningen verloopt via het Centraal Administratie Kantoor (CAK) zoals dat al vanaf 2007 is geregeld; Ook voor cliënten in de Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen GGZ wordt de reguliere werkwijze met het CAK gebruikt voor het innen van eigen bijdragen; Het innen van eigen bijdragen voor algemene voorzieningen zal zoveel mogelijk worden beperkt. Net zoals nu worden mensen gevraagd een bijdrage in bijvoorbeeld koffiekosten en cursusmateriaal te leveren.
96
Plannen en Kadernotities Voor raad: • Verordening Wmo • Beleidsplan • Nota beschermd Wonen GGZ • Afbouw huishoudelijke hulp Voor college: • Raamovereenkomst • Subsidieregeling inclusief cliëntondersteuning; sensoor; SWT • Beleidsregels • Financieel besluit
Maatschappelijke ondersteuning Rekening Beleidsproduct 670
Algemene voorzieningen Wmo
621
Vreemdelingen
714
Openbare gezondheidszorg
671
Eerste lijnloket Wmo Maatwerkvoorzieningen natura materieel Wmo Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel Wmo Maatwerkvoorzieningen PGB Wmo
661 662 672 663 667 677
Opvang en beschermd wonen GGZ Wmo Eigen bijdragen
630
Eigen bijdragen Maatschappelijke begeleiding en advies Sociaal cultureel werk
652
Voorzieningen gehandicapten
922
Algemene baten en lasten
620
Saldo van baten en lasten voor bestemming
Saldo 2013
Begroting Saldo 2014
Lasten 2015
Baten 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018 -14.318
-12.071
15.905
1.965
-13.940
-13.964
-14.127
-245
-198
204
0
-204
-207
-211
-215
-2.244
-2.317
2.387
0
-2.387
-2.409
-2.454
-2.479 -4.024
2.199
-1.877
3.970
0
-3.970
-3.981
-3.996
-5.599
-4.112
5.374
91
-5.283
-5.304
-5.317
-5.407
-14.385
-13.454
27.491
0
-27.491
-25.209
-25.434
-25.666
0
-1.090
8.537
0
-8.537
-8.555
-8.574
-8.593
-13.279
-10.742
50.489
1.841
-48.648
-48.741
-48.822
-48.972
0
3.955
0
7.493
7.493
7.566
7.641
7.712
0
640
0
282
282
287
293
299
-1.784
0
0
0
-1.135
0
0
0
-236
0
0
0
0
0
1.750
-1.750
-1.750
-1.750
-1.750
-39.832
-41.266
116.107
0
11.672 -104.435 -102.267 -102.751 -103.413 93
Algemene reserve
Saldo van baten en lasten na bestemming
Saldo 2015
-3.124
Reserve BROA Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten
Meerjarenbegroting
93
-1.500 297
537
-39.535
-42.229
116.107
11.765 -104.342 -102.267 -102.751 -103.413
922 Algemene baten en lasten: deze lasten hebben betrekking op de aanpassing / uitbreiding van de organisatie in verband met de werkzaamheden voor de nieuwe taken voor de decentralisaties.
97
Programma 8
Cultuur, erfgoed, evenementen en sport
Beleidsproducten: 002 480/530/53 510 511/540 530 530 530 531 540 540 541/002 541/821 821
Bestuursondersteuning B&W Overige onderwijsaangelegenheden Bibliotheek Kunstzinnige vorming/talentontwikkeling Omnisport Ruimte voor sport Sportverenigingen en -activiteiten Groene sportvelden en terreinen Podiumkunsten Creatieve industrie Museum en archief Erfgoed en oudheidkunde Stads- en dorpsvernieuwing
99
8. Cultuur, erfgoed, evenementen en sport Portefeuillehouder(s): D.H. Cziesso, N.T. Stukker
Ambitie van het programma Voor de inwoners van Apeldoorn vormen sport, cultuur en erfgoed mogelijkheden om zich te kunnen ontplooien, voor een goede lichamelijke conditie, voor het prikkelen van de geest, voor vrijetijdsbesteding en voor het vormgeven van creatief en sportief talent. Cultuur, sport, erfgoed en evenementen zijn altijd al de landingsplaatsen voor veel vrijwilligerswerk. Die participatiekwaliteit willen we koesteren en daar waar nodig stimuleren. Voor een aantrekkelijke stad is een veelzijdig en goed bereikbaar aanbod van cultuur- en sportvoorzieningen belangrijk, maar ook de zichtbaarheid van de historie van de stad en een ruim aanbod van evenementen zijn belangrijk factoren. De grote cultuurinstellingen (Orpheus, Markant, Gigant, CODA) zijn de organisaties aan wie wij de exploitatie en programmering hebben opgedragen voor de culturele hoofdaccommodaties. Omnisport biedt mogelijkheden voor topsport-events en wij willen deze potentie benutten door het stimuleren van de organisatie van (inter-)nationale sportevenementen. Het kwaliteitsniveau van deze infrastructuur willen we zo goed mogelijk waarborgen en optimaal benutten. De cultuurinstellingen staan voor de opgave om hun rol aan te passen aan de nieuwe ontwikkelingen in de cultuursector en om producten op maat te leveren aan andere maatschappelijke sectoren. Wij verwachten onder meer dat deze instellingen de samenwerking zoeken met het onderwijs en het welzijnswerk(jeugdzorg, ouderen). Het kunnen uitstralen van een herkenbare historische identiteit is van belang voor een toekomst bestendige binnenstad en voor de toerismesector. Daarom willen we dat het culturele erfgoed geprononceerder in beeld wordt gebracht (monumentensubsidies, gevelfonds) evenals het archeologische erfgoed. Deze creatieve industrie manifesteert zich in vele bedrijfstakken en heeft stevige wortels in de culturele sector (ontwerpers, beeld-geluid-nieuwe media expertise etc). Wij willen gebruik maken van de kansen die deze creatieve sector biedt voor de kwaliteit van de binnenstadeconomie.
Speerpunten van beleid • • •
Voldoende en optimaal benutte voorzieningen voor sport en cultuur en behoud van cultureel erfgoed; Een aanbod dat aansluit bij de actuele en toekomstige wensen van bedrijven, bezoekers en bewoners; Aantrekkingskracht en bereikbaarheid van aanbod waarborgen en vergroten.
Risico's • • • •
Leegstand en of onderbenutting van sport- en cultuurvoorzieningen; Exploitatietekorten bij gesubsidieerde culturele instellingen; Specifiek: Omnisportcentrum, investeringen wielerbaan en onderhoudsvoorziening; Specifiek: renovatie of vervanging sporthal Zuiderpark.
101
Uitgaven
Inkomsten
102
Doelenboom Wat willen we bereiken
Strategisch doel
Operationeel doel
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Prestaties 2015-2018
Effectindicatoren
Ruimte voor Sport 480/530/531 -het efficiënt beheren en exploiteren van gemeentelijke sportaccomodaties en sportvelden -het ondersteunen van sportverenigingen bij investeringen in de eigen sportaccommodaties
Behoud van een goede en optimaal benutte infrastructuur voor sport en cultuur en behoud van cultureel erfgoed
Omnisport 530 -bieden van platform voor topsportevenementen -bieden van ruimte voor sportverenigingen -bieden van voorziening voor bewegingsonderwijs
Het verlenen van subsidies, en het maken, monitoren en vaststellen van prestatie-afspraken met culturele organisaties, gericht op optimale kwaliteit, participatie en publieksbereik:
Een aanbod dat aansluit bij de actuele en toekomstige wensen van bedrijven, bezoekers en bewoners
oordeel inwoners over sportvoorzieningen
Erfgoed en oudheidkunde 541 -inventariseren en waarderen van cultuurhistorisch erfgoed -stimuleren van onderhoud en herstel van gemeentelijke monumenten Creatieve sector 540 -Faciliteren van de Apeldoornse creatieve sector met ruimte voor productie, experiment, expositie en ontmoeting -Coördineren van de plaatsing van kunst in de openbare ruimte (particulier initiatief en Stichting Wilhelminaring) -Uitvoeren van meerjarenonderhoud van kunst in de openbare ruimte
Cultuur, evenementen, erfgoed en sport zijn essentiële voorwaarden voor een goed vestigingsklimaat voor bedrijven, een goed leefklimaat voor bewoners, en aantrekkelijkheid voor bezoekers.
percentage inwoners dat sport
Bibliotheekwerk 510 -bereikbare bibliotheekvoorziening -leesbevordering Erfgoed 541 -informeren van bewoners en bezoekers dmv educatieve activiteiten Museum 541 -een gevarieerd aanbod van tentoonstellingen Podiumkunsten 540 -een schouwburg met een gevarieerd aanbod -een filmhuis/poppodium met een gevarieerd aanbod Kunstzinnige vorming 511/540 -een gevarieerd aanbod voor amateurkunst en cultuurparticipatie -een breed aanbod cultuureducatie jeugd -een hoogwaardig aanbod op het gebied van jong muziektalent -een hoogwaardig aanbod op het gebied van muziekproductie
103
oordeel inwoners over culturele voorzieningen
Wat gaan we doen? 510 Bibliotheek Doelstelling Het beschikbaar stellen van middelen voor een stedelijk instituut dat de burgers in Apeldoorn van jong tot oud - op goed bereikbare locaties in de gemeente toegang biedt tot informatie via oude en nieuwe media.
Prestaties • •
Bereikbare bibliotheekvoorziening; Leesbevordering.
511/540 Kunstzinnige vorming/talentontwikkeling Doelstelling Het bijdragen in de kosten van muzikale en creatieve ontwikkeling in cursusverband of in binnenschools verband van de jonge burgers van Apeldoorn. Het financieel ondersteunen van de amateurkunst. Het mede financieren van professionele muziek- en orkestorganisaties die gevestigd zijn in Apeldoorn en onderdeel uitmaken van de nationale en provinciale bestel voor de podiumkunsten.
Prestaties • • • • •
Gevarieerd aanbod van amateurkunst; Breed aanbod cultuureducatie en activiteiten voor een breed publiek; Stimulering jong talent; Een goed aanbod op het gebied van jong muziektalent; Een goed aanbod op het gebied van muziekproductie.
540 Creatieve industrie Doelstelling Het stimuleren van de creatieve industrie in Apeldoorn. Tot de creatieve industrie worden de kunsten, media en entertainment en creatieve zakelijke dienstverlening gerekend. De Apeldoornse creatieve sector wordt gefaciliteerd met ruimte en subsidie voor productie, experiment, expositie en ontmoeting.
Prestaties • • •
faciliteren van de Apeldoornse creatieve sector met ruimte voor productie, experiment, expositie en ontmoeting; coördineren van de plaatsing van kunst in de openbare ruimte (incidenteel particulier initiatief en kunstwerken Wilhelminaring); uitvoeren van regulier onderhoud van kunst in de openbare ruimte.
104
540 Podiumkunsten Doelstelling Het bijdragen in de kosten van een theater, een poppodium en een filmhuis die voorzien in een gevarieerd aanbod van voorstellingen, art-house film en concerten voor een breed publiek.
Prestaties • •
Een schouwburg met een breed en divers aanbod; Een filmhuis en poppodium met een breed en divers aanbod.
541/002 Museum en archief Doelstelling Een gevarieerd aanbod van tentoonstellingen, passend bij een stedelijk niveau van voorzieningen Het beheren van het gemeentelijk statisch archief en documentatiecollecties.
Prestaties •
Een gevarieerd aanbod van tentoonstellingen.
541/821 Erfgoed en oudheidkunde Doelstelling Ondersteuning van het behoud van het historisch waardevolle (archeologische) erfgoed en het stimuleren van de belangstelling voor de cultuurhistorie en archeologie in Apeldoorn.
Prestaties • • • •
Inventariseren en waarderen van cultuurhistorisch erfgoed en dat integraal opnemen in ruimtelijke plannen; Stimuleren van en bijdragen aan onderhoud en herstel van gemeentelijke monumenten; Verbinden van de cultuurhistorische beleidsdoelen met economische doelen van de gemeente ( voorbeeld, herstel historische gevels in de binnenstad m.b.v. gevelfonds); Het ontsluiten van kennis over het Apeldoornse verleden. Specifieke doelgroepen zijn de eigen plaatselijke bevolking, bezoekers/toeristen en de schoolgaande jeugd.
480/530/531 Ruimte voor sport Doelstelling Het in stand houden van breedtesportvoorzieningen voor binnensport, buitensport en voor het zwemmen, die worden benut voor bewegingsonderwijs, verenigingssport en individuele sportbeoefening.
Prestaties • • •
Het efficiënt en kwaliteitsvol beheren en exploiteren van gemeentelijke sportaccommodaties; Optimale inzet, spreiding en benutting van gemeentelijke sportvelden; Ondersteunen van sportverenigingen bij het doen van investeringen in de eigen sportaccommodaties.
105
Per cent ag e inwo ner s d at sp o r t
100% 80% 60% 40% 59%
59%
59%
60%
60%
2014
2015
2016
2017
2018
20% 0%
Bron: Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (Zorgatlas.nl)
R ap p o r t ci j f er i nw o ner s o ver sp o r t vo o r z ieni ng en
10 8 6 4
7
7
7
7
2 0 2015
2016
2017
2018
530 Sportverenigingen en -activiteiten Doelstelling Het over een breed front ondersteunen van het plaatselijke sportleven, zowel door subsidiëring van sportverenigingen (vooral voor instandhouding van de infrastructuur) als door het vanuit de gemeente stimuleren van (school)sport.
Prestaties • • • •
Kwaliteitsbehoud van het verenigingsaanbod en het stimuleren van vitale verenigingen; Bevorderen samenwerking tussen en fusies van verenigingen; Ondersteunen van sportverenigingen bij het doen van investeringen in de eigen sportaccommodaties; Het stimuleren van dagelijks sport- en beweegaanbod op en rond scholen.
106
530 Omnisport Doelstelling Een sportvoorziening voor breedtesport, topsport en talentontwikkeling waar internationale topsportevenementen plaats kunnen vinden als bijdrage aan de sportieve uitstraling van Apeldoorn.
Prestaties • • • •
•
Een platform bieden voor de organisatie van grote topsportevenementen (zoals EK’s en WK’s) in het Omnisport Apeldoorn; Bijdragen aan de passieve sportbeleving door een hoogwaardig sportaanbod; Trainingslocatie voor topsport; Voorziening voor Apeldoornse verenigingsactiviteiten op gebied van alle indoor zaalsporten, baanwielrennen, indooratletiek en voor outdoor skeeleren, schaatsen en beachvolleybal; Voorziening voor activiteiten op gebied van bewegingsonderwijs.
Nieuwe ontwikkelingen Budget voor topsportevenementen In het Bestuursakkoord is het onderdeel topsportevenementen van een –pm raming voorzien in afwachting van een nadere uitwerking. Die uitwerking heeft geresulteerd in ons voorstel om daar een bedrag van structureel € 200.000 voor beschikbaar te stellen. In de MPB 2014-2017 is tot en met 2017 een aanjaagbudget opgenomen van jaarlijks € 300.000. Dit budget is bedoeld voor de stimulering van 6 thema’s, waaronder het uitlokken van extra bestedingen door een aantrekkelijker en zichtbaarder aanbod van cultuur, horeca en (top)sportevenementen. Gelet hierop hebben wij van dit aanjaagbudget € 100.000 ingezet als gedeeltelijke dekking voor ons voorstel voor topsportevenementen. Tegelijkertijd hebben we om een bestedingsvoorstel voor het restant van het aanjaagbudget verzocht. Mocht daaruit blijken dat dit restant van € 200.000 ontoereikend is om te voorzien in de gewenste bestedingen, dan zullen we overwegen om naar een alternatieve dekking om te zien.
107
Plannen en Kadernotities Nota spin- off 2
•
Cultuur, erfgoed, evenementen en sport Rekening Beleidsproduct 530 A
Saldo 2013
Begroting Lasten 2015
Saldo 2014
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
-754
-800
881
0
-881
-796
-812
-827
-2.173
-2.015
1.976
0
-1.976
-2.013
-2.015
-2.056
002
Omnisport Kunstzinnige vorming/talentontwikkeling Bestuursondersteuning B&W
-751
-777
845
0
-845
-834
-823
-839
510
Bibliotheek
-5.045
-5.274
5.403
0
-5.403
-5.491
-5.581
-5.688
530 B
Sportverenigingen en -activiteiten
530 C
Ruimte voor sport
511/540
-848
-622
834
0
-834
-844
-854
-866
-7.299
-7.218
8.670
1.982
-6.688
-6.645
-6.484
-6.479
540 A
Creatieve industrie
-1.338
-1.524
1.550
0
-1.550
-1.568
-1.586
-1.614
540 B
Podiumkunsten
-5.406
-5.558
8.331
3.093
-5.238
-4.863
-4.932
-5.010
480
Overige onderwijsaangelegenheden
-831
-914
5.936
5.036
-900
-915
-956
-976
541/002
Museum en archief
-1.665
-1.388
1.122
0
-1.122
-1.141
-1.159
-1.182
541/821
Erfgoed en oudheidkunde
-956
-958
812
15
-798
-733
-740
-752
531
Groene sportvelden en terreinen
-696
-934
747
119
-629
-608
-674
-609
821
Stads- en dorpsvernieuwing
-307
-321
1.540
1.063
-477
-405
-392
-379
-28.069
-28.303
38.647
11.308
-27.341
-26.856
-27.008
-27.277
18
135 100
100
11.408
-27.241
-26.856
-27.008
-27.277
Saldo van baten en lasten voor bestemming Sportactiviteiten Topsportevenementenfonds Kunsttoepassingen
40 100
Algemene reserve
22
Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten
34
11
-27.894
-28.117
Saldo van baten en lasten na bestemming
108
38.647
Programma 9
Door! met de buitenstad
Beleidsproducten: 310/311/56 560 810 822 823 830
Handel en ambacht Openluchtrecreatie Ruimtelijke ontwikkeling Volkshuisvesting Omgevingsvergunningen, activiteit bouwen Bouwgrondexploitatie
109
9. Door! met de buitenstad Portefeuillehouder(s): O.G. Prinsen en N.T. Stukker
Ambitie van het programma Het samen met bewoners en bedrijven behouden en verder ontwikkelen van een toekomstbestendig woon- en investeringsklimaat is de ambitie van dit programma. Dit programma levert hiermee belangrijke bijdragen aan de strategische opgaven van de buitenstad Apeldoorn: de comfortabele woonstad, de veelzijdige economie en het toeristisch toplandschap. We investeren daarom tijd en geld in: • een betaalbare, voldoende beschikbare en kwalitatief goede woningvoorraad in Apeldoorn; • de veelzijdige economische structuur van Apeldoorn; • een uitnodigende ruimtelijke kwaliteit in Apeldoorn; • de ruimtelijke dynamo’s én de kwetsbare gebieden in de bestaande stad en dorpen; • de binnenstad; • de rechtszekerheid voor en veiligheid van bewoners en bedrijven.
Speerpunten van beleid Het bestuursakkoord zegt veel over de ambitie van dit programma. Samenvattend: “De woonagenda vormt de basis voor de vraagstukken binnen de volkshuisvesting en de zorgkwetsbaren. Samenwerking is het sleutelwoord voor de economische portefeuille; samenwerking met bestaande en nieuwe bedrijven en met de Apeldoornse attracties en toeristische sector. De ‘andere overheid’ wil minder regelen en meer inspireren op het gebied van de ruimtelijke kwaliteit in Apeldoorn. Onze focus en inzet ligt steeds meer op de bestaande stad, dat wil zeggen de kwaliteit van de wijken en dorpen ‘die er al zijn’. Openheid en transparantie spelen een belangrijke rol in de Apeldoornse grondportefeuille. We stellen daarnaast orde op zaken in onze vastgoedportefeuille, zowel vanuit financieel-economisch als maatschappelijk belang. We verdubbelen de energie op de binnenstad; het is belangrijk dit gebied aantrekkelijk te houden voor bewoners, bedrijven en bezoekers. Tot slot willen we de bewoners en bedrijven steeds eerder in het ruimtelijk ordeningsproces duidelijkheid en rechtszekerheid bieden en anticiperen we op de nieuwe omgevingswet.”
Risico's Er zijn • • • • •
op een aantal punten risico’s: asbestrisico’s beroepsprocedure Ons Huis bestemmingsplannen kwetsbare functies leges omgevingsvergunning
111
Uitgaven
Inkomsten
112
Doelenboom progr. 9
Operationeel doel een betaalbare, voldoende beschikbare en kwalitatief goede woningvoorraad in Apeldoorn
Wat gaan we doen
Wat is het effect
Prestaties 2015-2018
Topindicatoren
bewaking van de volkshuisvestelijke basis door regie op adequate huisvesting voor kwetsbare huishoudens op de woningmarkt
beheer van de bestaande (buiten)stad; het maken van afspraken en ondersteuning bieden bij initiatieven om de aantrekkelijkheid van de woningvoorraad op peil te houden
sturing op nieuwbouw in een marktmeesterrol
een veelzijdige economische structuur van Apeldoorn
bijdragen aan de marketing van Apeldoorn: - uitvoering marketing- en acquisitieplan bedrijven - prestatieafspraken maken Regiomarketing Gelderland faciliteren van innovaties, kenniscentra en cleantechacitviteiten
een uitnodigende ruimtelijke kwaliteit
de ruimtelijke dynamo's en opwaardering van de bestaande stad
de binnenstad: van een 6.5 naar een 8
het actualiseren van bestemmingsplannen en maken van een welstandsnota 'nieuwe stijl'
het inspireren van bewoners en bedrijven: - het afronden van het kookboek voor de stad - het gebruiken van de kookboeken voor de stad, de dorpen en het landschap
ruimtelijke dynamo's uit de structuurvisie: - binnenstad - kanaaloevers en kanaalzone - zuidbroek en zonnehoeve het maken van ontwikkelingsplannen in de stijl van de kansenbenadering voor bestaande wijken en werkgebieden
uitvoering van het uitvoeringsprogramma binnenstad Apeldoorn 2014-2015
het behandelen van omgevingsvergunningaanvragen de rechtszekerheid voor en veiligheid van bewoners en bedrijven
woningbouwproductie
ondersteuning van de vijf speerpuntsectoren: maakindustrie, zorg, ICT, vrije tijd en transport
sturing op economisch vastgoed: - opstelling kantoorprogrammering - uitvoering opgaven uit detailhandelsvisie - uitgifte van 2 tot 5 ha bedrijfskavels
Het samen met bewoners en bedrijven behouden en versterken van een toekomstbestendig woon-, werk- en investeringsklimaat
tevredenheid woning
actief anticiperen op de implementatie van de nieuwe Omgevingswet
uitvoering geven aan het strategisch handhavingsplan
113
waardering ondernemersklimaat
netto uitgifte bedrijventerreinen
aantal werkzame personen
Wat gaan we doen? 822 Volkshuisvesting Doelstelling Een betaalbare, voldoende beschikbare en kwalitatief goede woningvoorraad in Apeldoorn.
Prestaties De gemeenteraad heeft begin 2014 de ‘Woonagenda Apeldoorn 2014-2018’ vastgesteld. In deze woonagenda staan de drie hoofdopgaven en agendapunten waar wij als gemeente de komende jaren energie en geld op inzetten: • bewaking van de volkshuisvestelijke basis door regie op adequate huisvesting voor kwetsbare huishoudens op de woningmarkt • beheer van de bestaande (buiten)stad; het maken van afspraken en ondersteuning bieden bij initiatieven om de aantrekkelijkheid van de woningvoorraad op peil te houden • sturing op nieuwbouw in een marktmeesterrol Binnen deze hoofdopgaven krijgen de volgende agendapunten bestuurlijke prioriteit: • voldoende en betaalbare woonkwaliteit voor zorgkwetsbaren (waaronder de extramuralisering); • inzetten op kwetsbare plekken en woningcomplexen; • het actueel houden van de woningbouwprogrammering (kwantitatief en kwalitatief); • de afstemming in de stedendriehoek met regiogemeenten en provincie. R ap p o r t cijf er t evred enheid w o ning in A p eld o o r n
N et t o t o evo eg ing w o ni ng vo o r r aad A p el d o o r n ( ho g er cijf er i n 2 0 13 ko mt d o o r land elij ke w ij z i g ing B A G )
10
1.200
8
1.000
6
800 600
4
7
7
7
1. 14 8
7
400
2
200
0
351
390
390
390
2014
2015
2016
390
0
2015
2016
2017
2018
2012
2013
2017
310/311/560 Handel en ambacht - openluchtrecreatie Doelstelling Een veelzijdige economische structuur van Apeldoorn.
Prestaties De gemeenteraad heeft een breed palet aan economische beleidsproducten vastgesteld om sturing te geven aan de veelzijdige economie van Apeldoorn. De komende 4 jaar investeert de gemeente tijd en geld om deze structuur verder te versterken: • Ondersteuning van de vijf speerpuntsectoren: maakindustrie, zorg, ICT, vrije tijd en transport Deze ondersteuning bestaat onder andere uit actief relatiemanagement op de vijf speerpuntsectoren, het vergroten van de samenwerking tussen deze sectoren en het bijdragen aan Apeldoorn Stagestad. De sector vrije tijd krijgt een apart programma met als doel nog meer bezoekers en bestedingen naar de Veluwe en Apeldoorn te trekken; • Sturing op economisch vastgoed De gemeente stuurt programmatisch en ruimtelijk op het economisch vastgoed in haar stad. De detailhandelsvisie en de kantorenprogrammering geven aan investeerders duidelijkheid op welke plekken in de stad en dorpen we ruimte bieden. We faciliteren 114
hierbij initiatieven die een kwaliteitsimpuls voor de economische structuur betekenen en stimuleren het gebruik van leegstaand vastgoed. Daarnaast geven we uitvoering aan de opgaven die uit het beleid naar voren komen. Als gemeente hebben we een dubbele rol bij bedrijven. We sturen via de bedrijvenprogrammering en hebben daarnaast een actieve rol bij de gronduitgifte van bedrijventerreinen. We koersen de komende 4 jaar op de uitgifte van 2 tot 5 hectare bedrijventerrein; Faciliteren van innovaties, kenniscentra en cleantechactiviteiten Kansen op het gebied van innovatie, kennis en cleantech pakken we als stad en regio actief op. We leveren in samenwerking met onze economische partners een bijdragen aan de vernieuwing van onze regio.
•
R ap p o r t cij f er w aar d er i ng o nd er nemer skl i maat A p el d o o r n
10 8 6 4
7
7
7
7
2 0 2015
2016
2017
2018
We rk ge le ge nhe id: A a nt a l we rk za m e pe rs o ne n in A pe ldo o rn 120.000 98.500
97.000
97.000
97.500
98.500
99.500
100.000
100.000
80.000
60.000
40.000
20.000
0 2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
*2012 en 2013 betreft het werkelijk aantal arbeidsplaatsen in Apeldoorn o.b.v. werkgelegenheidsenquête (PWE) van de provincie Gelderland.
810 Ruimtelijke ontwikkeling De ‘andere overheid’ wil in de ruimtelijke ontwikkeling de voortdurend de balans te zoeken tussen rechtszekerheid, ruimte geven en inspireren. We inspireren door onze bewoners, bedrijven en bezoekers uit te nodigen een bijdrage te leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van Apeldoorn. We bieden duidelijkheid door vooraf de kaders en speelruimte helder te maken. Daarnaast blijven we ons gebieds-, wijk- en dorpsgericht focussen op bepaalde plekken in Apeldoorn (zie 830).
115
Doelstelling Een uitnodigende ruimtelijke kwaliteit .
Prestaties Minder regelen, meer inspireren. Met de kookboeken voor het landschap en de dorpen hebben we een nieuwe koers ingezet om bewoners en bedrijven te verleiden om te investeren in de ruimtelijke kwaliteit van onze buitenstad. Het komende jaar maken we het kookboek voor de stad af. We gebruiken de kookboeken in onze samenwerking met bewoners en bedrijven om hen te inspireren om samen tot een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit te komen. De welstandsnota zal komende periode vernieuwd worden, waarbij verder inhoud wordt gegeven aan deze inspirerende koers. Hierbij zal het erfgoed van Apeldoorn een belangrijk fundament zijn. Daarnaast zullen de bestemmingsplannen op een nieuwe manier gemaakt worden. We betrekken de bewoners, ondernemers en de raad al in het begin van het proces om hen actief mee te laten denken en de kaders vooraf helder te hebben.
Nieuwe ontwikkelingen BROA 4.2 Binnenstad De gemeente Apeldoorn heeft de ambitie om de binnenstad van een 6,5 naar een 8 te brengen. Door het project als één van de onderdelen van het strategisch kader te benoemen is duidelijk kenbaar gemaakt dat de raad groot belang hecht aan het slagen van dit project. In het in 2010 vastgestelde regieplan zijn de contouren vastgelegd waarbinnen de uitwerking zijn beslag krijgt. Voor 2014 zal de herinrichting van Binnenstad Noord worden afgerond. Daarnaast blijven we in gesprek met ontwikkelaars om te komen tot nieuwe ontwikkelingen op de Van Berlo locatie en de Marktstraat-Beekstraat. BROA 4.3 Binnenstad – GSO-4 De werkzaamheden voor het Caterplein zijn grotendeels afgerond. Een klein deel loopt door in 2014. Dan zullen de afrondende werkzaamheden plaatsvinden. Ook worden diverse projecten opgestart die worden gedekt door de 2e tranche van GSO4, zoals het Gevelfonds, Stadslab en Quick wins fietsparkeren. Hierover heeft uw raad in januari 2014 besloten in de subsidieaanvraag Beleidslijn gemeenten. In 2014, 2015 en 2016 zullen verder verschillende projecten worden opgepakt n.a.v. de € 5 mln die vanuit de provincie voor de binnenstad beschikbaar is gesteld. Dit betreft o.a. de verdere herinrichting van het voetgangersdomein, aanpassing van Hoofdstraat Zuid en Molenstraat Centrum, het tijdelijk inrichtingen van lege plekken, en dergelijke. BROA 14.1 Kanaalzone Het doel is om de Kanaalzone via een integrale ontwikkelings- en realisatiestrategie tot ontwikkeling te brengen, waarbij de centrale noord-zuid as getransformeerd dient te worden in een gemengd stedelijk gebied voor wonen, werken en voorzieningen. De gemeente heeft de regierol gedurende de projectperiode (tot 2025). Sturing vindt plaats op twee niveaus: op programmaniveau en op projectniveau. Sturing op programmaniveau is het sturen op samenhang en prioriteiten. De komende jaren ligt de focus vooral op de lopende projecten Pilot Zuid en Vlijtsepark. Daarnaast loopt de particuliere ontwikkeling bij de Vlijt en wordt gekeken naar een nieuwe bestemming voor de kavel van het oude politiekantoor aan de Sleutelbloemstraat. Ook zal voor de panden/gronden die vallen onder de 'Niet In Exploitatie Genomen Gronden zonder stellig voornemen' bekeken worden wat hiermee te gaan doen. De in 2014 van de provincie ontvangen gelden in het kader van de Investeringsimpuls worden voor Pilot Zuid in 2014 voor € 0,47 mln doorbetaald aan de woningbouwcorporaties en voor € 0,43 mln in de GREX gestort in verband met het plantekort. De bijdrage bestemd voor Vlijtsepark zal in 2014 naar verwachting geheel worden aangewend voor het verbeteren van de gebouwen. BROA 9.4 Wijken – De Maten (GSO-4) en De Maten vitaal (investeringsimpuls) Dit project betreft het voorkomen van achteruitgang van buurten in het stadsdeel ZuidOost door projecten te starten die dit tegengaan en renovatie van het Matenpark. In de Maten is in het Matenpark gewerkt aan de aanleg van een vissteiger die toegankelijk is voor mindervaliden. Er is op verzoek van hondenbezitters een omheinde hondenuitlaatplaats aangelegd in het Matenpark, 116
als onderdeel van de uitvoering van 25 ideeën voor Zuidoost. Dit zijn over het algemeen kleinschalige plannetjes op het gebied van groen, spelen, parkeren en verkeersveiligheid voortkomend uit de Toekomstagenda, die noodzakelijk zijn om verloedering van de openbare ruimte in De Maten tegen te gaan. Verder is gestart met de aanleg van een avontuurlijk spelen plek in het Matenpark. De oplevering hiervan is in maart/april 2014. Daarnaast is park de Horst in ontwikkeling genomen in het kader van de acupunctuur aanpak waarbij heel gericht versleten plekken worden aangepakt. Ook hiervan wordt de oplevering verwacht in maart/april 2014. Naast hetgeen is gerealiseerd, is ook veel in de voorbereidende sfeer aan projecten gewerkt. De planvorming voorziet in forse investeringen vanaf 2014.
BROA 9.5 Wijken – Orden en Kerschoten (GSO-4) en Duurzame aanpak winkelcentrum Kerschoten In Orden is doorgewerkt aan de uitvoering van de in het huidige en vorige stadscontract overeengekomen afspraken. Zo is de nieuwbouw op de Caretex en Hobbemalocatie in 2013 gereed gekomen en vordert de bouw van het nieuwe winkelcentrum Orden gestaag. Op basis van het in 2010 opgestelde buurtontwikkelplan 'Weer op Orde(n)!' is verder voortgaand geïnvesteerd in de elementen 'maatschappelijke voorzieningen', 'intensieve sociale aanpak' en 'buitenruimte'. Dit heeft o.a. geleid tot het leggen van meer verbindingen tussen de ontmoetingsplekken, extra jongeren- werk-inzet, een project dat moet leiden tot een veilige en kindvriendelijke route tussen verschillende 'kindplekken' en de aanpak van de buitenruimte van het zogeheten 'Sprengendorp', een typisch arbeidersbuurtje in Orden. In Kerschoten heeft zich in 2012 en 2013 de mogelijkheid voorgedaan om met een groot aantal nationale bedrijven en Apeldoornse partijen te werken aan een plan om de wijk energieneutraal te maken. Naar verwachting zal dit een grote spin-off kunnen hebben op diverse voor Kerschoten belangrijke terreinen zoals toekomstbestendigheid, imago- en waarde wijk en sociale betrokkenheid. Voor de bewonersbetrokkenheid bij dit traject is geïnvesteerd in communicatie- en voorlichting, activiteiten en bewonersinitiatieven. Op basis van de Toekomstagenda en het Stadsdeelplan voor Noordwest is voor het winkelcentrum Mercatorplein in Kerschoten een (tijdelijke) 'kwartiermaker' aangesteld om te zien of de marktpartijen in staat en bereid zijn om het winkelcentrum verder te ontwikkelen. BROA 9.6 Verduurzamen van voorzieningen in wijken en dorpen Dit project betreft maatregelen in kader van verduurzaming wijken en dorpen, waarbij de te renoveren gymzalen betrokken dienen te worden gelet op de eigen cofinanciering. Inmiddels is een concept projectopdracht opgesteld voor de initiatieffase waarin de 2 sporen zijn opgenomen. Spoor 1 betreft de verduurzamingsmaatregelen inzake de renovatie van gymzalen en spoor 2 betreft het multifunctioneler c.q. toekomstbestendiger maken van maatschappelijke voorzieningen in wijken en dorpen. In de raadsbrief van juni 2014 hebben wij aangegeven dat wij in oktober een plan van aanpak verduurzaming zullen aanbieden. Hierin worden tevens beide sporen integraal meegenomen. BROA 9.7 Verbeteren kwaliteit parken Dit project betreft de verbetering van de kwaliteit van de parken in het Stadsdeel Noordoost door het aanleggen van een skatebaan in Apeldoorn-oost en het plaatsen van een Citybox (voetbalkooi) in park Zuidbroek. Ook de parken in het Stadsdeel Zuidwest krijgen een kwaliteitsverbetering door het realiseren van een moderne speelplek op het speelveld aan de Goudstraat en het herinrichten van het Zuiderpark in samenspraak met wijkraad, bewoners en gemeente. Daarnaast worden aanpassingen verricht in het Westenenkerpark om de aansluiting tussen het theehuis en het park te verbeteren. BROA 15.1 Wijkontwikkelingsplan Zevenhuizen De beschikbare BROA-middelen voor het WOP Zevenhuizen zijn, in aanvulling op investeringen van corporaties en marktpartijen, geheel toegedeeld. De fasering van de uitgaven wordt periodiek verfijnd aan de hand van het nieuwste inzicht in het uitvoeringsproces. Het in 2014 en verder beschikbare budget is voor de projecten Anklaar (parkeergarage) en 't Podium. Het ISV3 budget is aangewend voor realisatie van de parkeergarage onder het nieuwe winkelcentrum Anklaar. Door problemen bij de onteigening van de huidige winkeliers is het project Anklaar vertraagd. De verwachting is dat begin 2015 wordt gestart met de sloop van de huidige winkels, waarna de bouw van de parkeergarage en het winkelcentrum kan starten. 117
Ons Huis zal de komende jaren de volgende fases van ‘t Podium ontwikkelen. De gemeente faciliteert deze ontwikkeling waarbij onze apparaatskosten ten laste van dit BROA budget worden gebracht. De uitgaven voor 't Podium voor fase 4 worden later gedaan omdat het tijdelijke winkelcentrum voor Anklaar naar verwachting t/m 2017 in het plangebied van 't Podium gesitueerd zal zijn.
BROA 15.2 Wijkontwikkelingsplan Zuid Naast investeringen van woningcorporaties, marktpartijen en gerichte inzet van reguliere middelen is het gemeentelijk BROA-budget essentieel geweest voor versterking van ApeldoornZuid (Zuid Vooruit). De vernieuwde openbare ruimte voor het winkelcentrum in Hart van Zuid is eind 2013 binnen de raming opgeleverd. Het resterende budget is nog beschikbaar voor de afrondende werkzaamheden voor Hart van Zuid en communicatiekosten in verband met het ondergronds brengen van de hoogspanningslijnen (zie BROA 15.10). In vervolg op het project 'ondergronds brengen hoogspanningslijnen' zal er nog herstructurering van de Vogelbuurt plaatsvinden.
830 Bouwgrondexploitatie We blijven ons gebieds-, wijk- en dorpsgericht focussen op bepaalde plekken in Apeldoorn: de ruimtelijke dynamo’s uit de structuurvisie én de bestaande stad en dorpen. Hierbij vraagt de binnenstad extra inspanning.
Doelstelling • •
Actieve inzet op de ruimtelijke dynamo’s en opwaardering van de bestaande stad; De binnenstad: van een 6,5 naar een 8.
Prestaties Bestaande stad Gebiedsgerichte inspanning is nodig om het woon-, werk- en vestigingsklimaat op peil te houden en te versterken. De ruimtelijke dynamo’s uit de structuurvisie Buitenstad Apeldoorn blijven tijd en aandacht vragen om de buitenstad aantrekkelijk te houden voor bewoners, bedrijven en bezoekers: • Programma binnenstad (aparte doelstelling); • Programma kanaaloevers en kanaalzone: transformatiegebieden; • Programma Zuidbroek en Zonnehoeve: uitleggebieden woningbouw. De gewenste ruimtelijke ontwikkeling van deze gebiedsontwikkelingen wordt vanuit het grondbedrijf gefaciliteerd, waarbij de balans gezocht wordt tussen het maatschappelijke rendement en het vergroten van het verdien- en weerstandsvermogen van het Grondbedrijf. Openheid en transparantie spelen een belangrijke rol in de Apeldoornse grondportefeuille, waarbij het uitwerken en actualiseren van het meerjarenperspectief grondexploitatie (MPG) een belangrijke rol speelt. De focus van de ruimtelijke ordening komt hiernaast steeds meer op de kwaliteit van de bestaande stad en dorpen te liggen; niet alleen op de woongebieden, maar ook op de werkgebieden ‘die er al zijn’. We steken daarom tijd en energie in het maken van ontwikkelingsplannen voor bestaande woon- en werkgebieden in de stijl van de kansenbenadering.
Binnenstad De binnenstad is het visitekaartje voor het woon-, werk- en investeringsklimaat in Apeldoorn. We zetten daarom met dubbele energie in op de ambities die wij hebben met onze binnenstad: • De compacte en complete binnenstad; • De bereikbare binnenstad; • De verblijfskwaliteit van de binnenstad: groen, water, openbare ruimte en gevels. De komende jaren voeren we het uitvoeringsprogramma binnenstad uit. We investeren onder andere in het vergroenen en verblauwen van de binnenstad (zie programma 4), in het verbeteren 118
van de historische gevels, in het tijdelijk invullen van braakliggende terreinen, in een nieuwe openbare ruimte, in de bereikbaarheid en in acties leegstand en hergebruik. Daarnaast faciliteren we de ondernemers bij het oprichten van centrummanagement (incl. een ondernemersfonds) voor de binnenstad.
N e t t o uit gif t e be drijv e nt e rre ine n in m 2 ( 2 0 13 = r e a l i sa t i e , 2 0 14 - 2 0 18 =r a m i ng M P G 2 0 14 ) 60.000 55.000
55.921
59.046
50.000 45.000 45.515
40.000
43.911
35.000 30.000 25.000 20.000
20.361
23.280
15.000 10.000 5.000 0 2013
2014
2015
2016
2017
2018
823 Omgevingsvergunningen, activiteit bouwen Doelstelling De rechtszekerheid voor en veiligheid van bewoners en bedrijven.
Prestaties Burgers en bedrijven verwachten van de gemeente rechtszekerheid en veiligheid in de gebouwde omgeving. De implementatie van de Omgevingswet zien we als fundamentele verandering in denken en handelen. We behandelen ruimtelijke initiatieven integraal: lokale regelgeving dringen we fors terug en tegenstrijdigheden lossen we op. We laten initiatiefnemers en belanghebbenden aan de voorkant participeren en zorgen dat we ook echt ruimte hebben om recht te doen aan de inbreng die hierbij wordt gegeven. Om de • • •
rechtszekerheid en veiligheid te borgen steken wij tijd en geld in: het actualiseren van bestemmingsplannen en verlenen van omgevingsvergunningen; het actief anticiperen op de invoering van de nieuwe Omgevingswet; het uitvoeren van het strategisch handhavingsplan.
Nieuwe ontwikkelingen Ontwikkeling kosten en opbrengsten omgevingsvergunningen In het Bestuursakkoord is gemeld dat door de teruglopende activiteit van met name de grote bouwwerken en door een toename van vergunningvrij bouwen er is sprake van een aanzienlijke verminderde opbrengst uit leges. De stand van de reserve bouwleges wordt hierdoor € 1,5 mln negatief. Op dit moment wordt onderzocht welke maatregelen er genomen moeten worden. Die hebben nog onvoldoende positieve gevolgen voor 2015. Daarmee verwachten wij ook voor dat jaar een tekort van € 1 mln. Dit bedrag wordt gedekt door een bedrag van € 1 mln te onttrekken aan de bestemmingsreserve bouwleges. Uw raad is hierover in de jaarrekening 2013 geïnformeerd. Voor de jaren daarop is in het Bestuursakkoord volstaan met een pm-raming. Ons is een eerste uitwerking voorgelegd, waarbij opties in beeld zijn gebracht variërend van kostenreductie, 119
tariefsverhoging en een bijdrage uit de Algemene Dienst. In het derde kwartaal van dit jaar zal daarover een pma-behandeling plaatsvinden. In afwachting daarvan hebben wij geoordeeld om nu te volstaan met de opname van een stelpost van € 1,1 mln ± pm. Dit heeft betrekking op het midden van de bandbreedte van de voorlopig uitgewerkte opties. Na de pma-behandeling kan tot een nadere concretisering worden overgegaan.
Plannen en Kadernotities 822 Volkshuisvesting • woningbouwprogrammering • woonagenda 310/311 Handel en ambacht + 560 Openluchtrecreatie • detailhandelsvisie • nota verblijfsrecreatie • programmering bedrijventerreinen, • koersdocument kantoren • notitie leegstand en hergebruik • marketing- en acquisitieplan bedrijven 810 Ruimtelijke ontwikkeling + 830 Bouwgrondexploitatie • kookboeken voor het landschap en de dorpen • welstandsnota • vigerende bestemmingsplannen • structuurvisie buitenstad • ontwikkelingsplannen Kanaalzone/Kanaaloevers en Zuidbroek/Zonnehoeve • regieplan binnenstad • meerjarenperspectief grondexploitaties • nota I-cultuur • archeologische beleidskaart 2014 823 Omgevingsvergunningen, activiteit bouwen • omgevingsvergunningen • strategisch handhavingsplan
Door! met de buitenstad Rekening Beleidsproduct
Saldo 2013
Begroting Saldo 2014
Lasten 2015
Meerjarenbegroting
Baten 2015
Saldo 2015
Saldo 2016
Saldo 2017
Saldo 2018
822
Volkshuisvesting
-6.914
-7.533
7.670
448
-7.222
-7.202
-7.188
-7.242
310/311
Handel en ambacht
-1.244
-1.316
1.835
445
-1.391
-1.243
-1.243
-1.256
560
Openluchtrecreatie
-454
-461
475
0
-475
-484
-494
-504
810
Ruimtelijke ontwikkeling
-8.229
-7.652
8.408
1.308
-7.100
-8.557
-6.152
-5.219
830
-15.709
-4.718
83
83
823
2.633
2.400
0
3.271
3.271
1.911
1.911
1.911
-29.917
-19.280
18.471
5.555
-12.917
-15.575
-13.166
-12.310
10.854
6.562
2.125
2.125
3.597
1.153
150
4.361
1.090
1.347
1.313
1.332
146
146
12.187
-9.556
-10.631
-10.700
-10.828
Bouwgrondexploitatie Omgevingsvergunningen, activiteit bouwen Saldo van baten en lasten voor bestemming Reserve BROA Egalisatie Bouwleges Algemene reserve Algemene reserve Grondbedrijf Reserve bedrijfsvoering / overlopende projecten Saldo van baten en lasten na bestemming
381
3.271
1.767 86
1.000
4.304
289
-12.454
-11.048
120
21.742
3 Financiële beschouwingen
121
3 Financiële beschouwingen 3.0 Inleiding In de nota van aanbieding (Hoofdstuk 1) hebben we de contouren en kaders uiteengezet die wij bij de opstelling van deze MPB in acht hebben genomen. In dit hoofdstuk geven wij een toelichting op de financiële effecten. De basis voor deze MPB wordt gevormd door het Bestuursakkoord 'Door' zoals dat medio mei van dit jaar is vastgesteld door de coalitiepartijen D66, CDA, Christenunie, PvdA en Groenlinks. Het Bestuursakkoord bevat een helder kader voor het financiële herstel; een financieel sluitende MPB en een Algemene Reserve die per 2022 tenminste € 15 miljoen bedraagt. Ook ontwikkelingen buiten dit Bestuursakkoord om maken deel uit van deze MPB. In de bijlage Door!(gerekend) van het Bestuursakkoord is een indicatieve financiële meerjarendoorrekening 2015-2018 opgenomen. Op grond daarvan spraken de coalitiepartijen de verwachting uit dat voor de komende nieuwe bezuinigingen achterwege kunnen blijven Nadere doorrekeningen bevestigen deze verwachting. En dat zorgt, zoals wij in de nota van aanbieding al vermelden, voor een gevoel van opluchting. Ten opzichte van het Bestuursakkoord signaleren wij wel een aantal verschillen, vooral door sinds mei opgetreden ontwikkelingen. Het zijn turbulente tijden. De verschillen tussen de indicatieve financiële doorrekeningen in Door!(gerekend) met de huidige uitkomst lichten wij in dit hoofdstuk toe. In de volgende tabel presenteren wij u de financiële uitkomst van de MPB 2015-2018. Die wordt bepaald door de uitkomst van de Begroting Bestaand Beleid (BBB) voor de periode 2015-2018, aangevuld met de financiële effecten van onze voorstellen. Elk onderdeel lichten we in dit hoofdstuk toe.
123
Tabel financiële uitkomst MPB 2015-2018 Omschrijving
2015
2016
2017
2018
(bedragen x € 1.000; + = voordeel; - = nadeel) 1. Begroting Bestaand Beleid (BBB)
a. Primaire uitkomst b. Toevoeging voordeel huishoudelijk hulp Gecorrigeerde uitkomst BBB
-4.922 500
2. Voorstellen onontkoombaar a. Afschaffing vermissingsleges reisdocumenten b. Burgerpeiling c. Verlaging bezuiniging subsidie Real-X*) d. Ontwikkeling omgevingsvergunning - Nadeel (vanaf 2016 stelpost) - Onttrekking aan Reserve bouwleges e. Onkruidbestrijding op verhardingen
3.373 3.000
4.315 3.000
4.020 3.000
-4.422
6.373
7.315
7.020
-32 -30 -72
-32
-32
-68
-32 -30 -63
-1.000
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
- pm
- pm
- pm
-57
1.000
3. Opdracht evaluatie gevolgen reorganisatie/ a. Capaciteitsuitbreiding Activerium (WA) b. Dekking uit budget sociaal vangnet
-700 200
-700 200
-700 200
-700 200
4. Niet haalbare bezuinigingen a. Verlaging taakstelling vastgoed b. Verlaging taakstelling parkeren
-600 -250
-600 -250
-600 -250
-600 -250
5. Ambities Bestuursakkoord a. Topsportevenementen - Opgenomen budget - Dekking uit aanjaagbudget b. Mantelzorg compliment c. Verduurzaming eigen vastgoed d. Maatschappelijke doeleinden vastgoed e. Ondersteuning informatiebeveiliging
-200 100 0 +pm -400 -75
-200 100 0 +pm -400
-200 100 0 +pm -400
-200 0 +pm -400
-50 200
-50 75 750
-50 75 850
-50 75 850
6. Ontwikkelingen buiten Bestuursakkoord om a. Verhoging bijdrage dierenasiel b. Precario Tennet c. Invoering forensenbelasting d. Budget VNG-congres 2015 7. Nieuwe opvangbuffer a. Voordeel huishoudelijke hulp b. Buffer conform Bestuursakkoord c. Dekking capaciteitsuitbreiding WA (ad. 3) Totaal nieuwe opvangbuffer
-150
-500 -500 500
Uitkomst MPB 2015-2018
-3.000 -1.000 500
-3.000 -1.500 500
-3.000 -1.500 500
-500
-3.500
-4.000
-4.000
-6.981
598
1.115
756
*) In 2019 en verdere jaren -50.
3.1 Begroting Bestaand Beleid (BBB) De BBB bestaat uit twee elementen; de primaire uitkomst en het toegevoegde voordeel op de huishoudelijke hulp, conform het in uw vergadering van 17 juli jl. aangenomen amendement ‘Goed sociaal beleid én goed financieel beleid’. Daarin is bepaald dat dit voordeel betrokken moet worden bij de integrale afweging in het kader van de MPB 2015-2018. Tezamen resulteert dit in de gecorrigeerde uitkomst van de BBB.
3.1.1 Primaire uitkomst BBB De primaire uitkomst hebben we apart vermeld omdat deze qua systematiek vergelijkbaar is met de pré-BBB uitkomst, zoals vermeld in de financiële onderlegger ‘Door(gerekend)’ bij het
124
Bestuursakkoord. Voordat we de verschillen toelichten, gaan we in op de wijze waarop de primaire BBB is opgesteld. Het financiële vertrekpunt bij de opstelling van elke MPB vormt de primaire uitkomst van de BBB. De primaire BBB heeft betrekking op de financiële doorrekening van de Algemene Dienst (AD) voor de jaren 2015-2018, ervan uitgaande dat het door uw raad voor 2014 vastgesteld beleid in die jaren ongewijzigd zou worden voortgezet. De budgetten van de vastgestelde begroting voor 2014 (zowel de inkomsten als de uitgaven) worden onder handhaving van dit vastgestelde beleid doorgetrokken naar de jaren 2015-2018. Dat gebeurt door rekening te houden met: • de te verwachten loon- en prijsontwikkeling in deze jaren; • volume-ontwikkelingen (bijv. meer gebouwen leiden tot een hogere OZB-opbrengst, toename van het aantal bijstandsgerechtigden leidt tot extra bijstandsuitgaven, c.a.); • een verhoging van de ozb-opbrengst met jaarlijks 3,5% cf. de landelijk geldende macronorm; • areaaluitbreidingen (als gevolg van toename van oppervlaktes van onze wegen en openbaar groen, worden de onderhoudskosten met een normbedrag per m2 verhoogd); • de ontwikkeling van de rente; • de uitkering uit het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen; • de restanten van de door de raad in de afgelopen jaren vastgestelde lopende bezuinigingen voor deze jaren; • afwijkingen in de jaarrekening 2013 t.o.v. de begroting met een structurele doorwerking. De ontwikkeling van al deze onderdelen zijn bepalend voor de uitkomst van de primaire BBB. Overtreffen de inkomsten de uitgaven in deze meerjarenperiode, dan is de BBB-uitkomst positief. Het omgekeerde leidt tot een negatieve BBB-uitkomst. Een negatief saldo heeft tot gevolg dat het bestaande beleid van 2014 niet ongewijzigd in de periode 2014-2018 kan worden voortgezet. Dit vanwege de eis in de Gemeentewet dat gemeentebegrotingen geen tekorten mogen hebben. In dat geval zijn maatregelen nodig om het financiële evenwicht tussen de inkomsten en de uitgaven te herstellen door op de uitgaven te bezuinigen en/of de eigen inkomsten te verhogen. Ten tijde van het opstellen van het Bestuursakkoord door de coalitievormende partijen was er voor de periode 2015-2018 nog geen BBB beschikbaar. Op dat moment ontbraken de gegevens over de ontwikkeling van de uitkering uit het Gemeentefonds; een substantiële inkomstenbron die voor een groot deel bepalend is voor de uitkomst van de BBB. Informatie over die ontwikkeling verschijnt via de zgn. meicirculaire van het rijk. In de financiële doorrekening van het Bestuursakkoord is volstaan met een pré-BBB, gebaseerd op inschattingen op grond van de inzichten van dat moment. Tussen de pré-BBB en de nadien opgestelde primaire BBB doen zich verschillen voor. In het volgende overzicht zijn de verschillen vermeld. (Bedragen x € 1.000) Pré BBB-uitkomst Primaire uitkomst BBB Verschil
2015 -4.550 -4.922 -372
2016 3.250 3.373 123
2017 4.050 4.315 265
2018 3.550 4.020 470
Onder meer de volgende ontwikkelingen hebben bijgedragen aan dit verschil.
3.1.1.1 Uitkering Gemeentefonds (GF) Een belangrijk onderdeel in de pré-BBB heeft betrekking op de inschatting van de uitkering uit het GF. Ook nu weer is gebleken dat, vanwege de dynamiek in de financiële verhouding met het rijk, het steeds moeizamer wordt om daarover - voorafgaande aan de circulaires - voorspellingen te doen. Via onze brief van 24 juni 2014 hebben wij u over de ontwikkeling van de gemeentefondsuitkering geïnformeerd. We hebben daarin gewezen op de herijking van de verdeelsystematiek van het GF. De verdeling van het GF over gemeenten geschiedt aan de hand van verdeelmaatstaven die aansluiten op een ‘normale’ kostenstructuur waar gemeenten voor staan. Daar is de laatste jaren een scheefgroei in
125
ontstaan, wat aanleiding is geweest voor de herijking. Dat leidt voor alle 400 gemeenten tot herverdeeleffecten. Voor onze gemeente resulteert dit in een negatief herverdeeleffect van ruim € 1 mln. Daarnaast zijn er tal van andere technische en beleidsmatige effecten zoals een t.o.v. de pré-BBB nadeliger doorwerking van de bezuinigingen op grond het regeerakkoord van het kabinet Rutte 2 op het GF. En ook de veronderstelde toename van het GF als gevolg van de economische groei blijkt minder dan bij de pré-BBB is verondersteld. Al met al resulteert dit voor de algemene uitkering in een nadeel van structureel € 1,8 mln t.o.v. de inschattingen bij de pré-BBB .
3.1.1.2 Overige verschillen Naast de ontwikkeling van de GF-uitkering, hebben de volgende ontwikkelingen geleid tot afwijkingen t.o.v. de pré-BBB.
a.
Correctie op loonindex Voor de salarisontwikkeling voor de jaren 2015-2018 hebben we bij de pré-BBB gerekend met indexcijfers die zijn afgeleid van ramingen van het CPB van januari jl. Ten opzichte van waar het rijk van uitgaat in de meicirculaire, blijkt die indexering achteraf te hoog. Die zijn in de BBB verlaagd en in overeenstemming gebracht met de veronderstellingen van het rijk.
b.
Rentevoordeel Er is sprake van een rentevoordeel dat is opgebouwd uit de volgende onderdelen: (Bedragen x € 1.000) 1.Voordeel doorwerking notitie reserves en voorzieningen 2. Voordeel prijs- en volumeontwikkelingen 3. Weglekeffecten rentevoordelen Netto-voordeel
2015
2016
2017
2018
1.000 4.000
1.000 4.000 -1.500 3.500
1.000 4.000 -1.500 3.500
1.000 4.000 -1.500 3.500
5.000
ad 1. Uw raad heeft in juni jl. de nota reserves en voorzieningen vastgesteld. Besloten is aan een aantal reserves geen rente meer toe te rekenen. Conform het raadsbesluit (met inbegrip van het aangenomen amendement over de rentetoerekening aan de reserve riolering) resulteert dit in een voordeel van circa € 1 mln; ad 2. Doordat meer subsidiestromen binnen komen (bijvoorbeeld de € 17 mln van de provincie Gelderland) en minder projecten worden uitgevoerd neemt onze financieringsbehoefte af (volume-effect). Dit resulteert in een voordeel van afgerond € 2 mln Daarnaast is de ontwikkeling van de marktrente nog verder gedaald dan was voorzien (prijseffect). Zowel de rentes voor kortlopende als de langlopende leningen zijn van een historisch laag niveau. Onlangs heeft de ECB de depositorente verlaagd tot zelfs negatief 0,1%. Voor het stallen van overliquide middelen van beleggers bij de ECB moeten zij nu geld bijleggen. Beleggers zoeken voor het stallen van hun overliquide middelen een veilige haven, en daar horen ook overheidspartijen toe. Voor onze gemeente was 27 juni jl. een memorabele datum, waarop we een bedrag van € 26 mln voor 3 dagen hebben geleend tegen een rentepercentage van – 0,01%! Alom is de verwachting dat het lage renteniveau voorlopig aanhoudt. Voor ons resulteert dit in een voordeel van eveneens € 2 mln. ad 3. Bij de voorbereiding van de MPB 2016-2019 zijn wij voornemens om onderzoek te doen naar mogelijkheden om de in de laatste jaren ontstane voordelen op het begrotingsproduct rente en financiering door te geven aan de Algemene Dienst en aan het Grondbedrijf. Daardoor zal de doorberekende rente meer in overeenstemming komen met de ontwikkeling van de rentekosten van onze leningportefeuille. Dat heeft weglekeffecten tot gevolg. Dat houdt in dat rentevoordelen weliswaar niet voor de gemeente verloren gaan maar niet geheel ten gunste van de Algemene Dienst kunnen worden ingeboekt. Een deel hiervan komt ten gunste van de reserves voor onderwijshuisvesting, riolering,
126
begraafplaatsen en huisvuil. Daarnaast resulteert de bijstelling van de rente ook voor een weglekeffect richting het Grondbedrijf. Het totaal van de weglekeffecten is geraamd op € 1,5 mln vanaf 2016. Het netto-voordeel is in de primaire uitkomst van de BBB opgenomen.
c.
Nadeel raming bijstandsuitgaven 2015 In de Meerjarenprogrammabegroting 2014-2017 is, t.b.v. de betaling van de bijstandsuitkeringen, in 2014 een gemeentelijke bijdrage geraamd van € 3,8 miljoen. In de jaren hierna is dit € 1,0 mln per jaar. Dit bedrag is ook in de pré-BBB aangehouden. Uit de huidige ontwikkeling van het bijstandsvolume blijkt dat Apeldoorn afwijkt van de ontwikkeling in de referentie-gemeenten. Tot en met mei van dit jaar is (t.o.v. realisatie 2013) in Apeldoorn een toename van 5,2 % en in de referentiegemeenten een toename van 3,2 % gerealiseerd. Ervan uitgaande dat deze ontwikkeling in 2015 grosso modo niet wijzigt en dat de gemiddelde ontwikkeling van de referentiegemeenten uitgangspunt is voor het macrobudget, dan ontstaat er op grond van de huidige inzichten in 2015 een aanvullend nadeel van ca. € 2,4 mln. Op basis hiervan neemt het gemeentelijke aandeel in de bijstandsuitkeringen in 2015 toe van € 1,0 miljoen tot € 3,4 mln. Deze verwachting is gebaseerd op de huidige kennis en inzichten. Onzekerheden die nog een grote invloed kunnen hebben op het tekort zijn: • de uitkomst van het nieuwe verdeelmodel bijstandsuitkeringen (BUIG); • de ontwikkeling van het macrobudget; • de ontwikkeling van het bestandsvolume Apeldoorn in relatie tot de landelijke ontwikkeling; • de ontwikkeling van de gemiddelde bijstandsuitkering. De ontwikkeling van het landelijke budget, het nieuwe verdeelmodel en het daaruit voortvloeiende voorlopige budget 2015 voor Apeldoorn, worden in oktober bekend. Mede daarom hebben wij ons aandeel alleen in 2015 verhoogd met € 2,4 mln. In 2015 zal op basis van het dan bekende budget en de ontwikkeling van het Apeldoornse bestand een nadere prognose voor 2016 en wellicht verdere jaren worden gegeven.
d.
Hogere dividenduitkering Circulus In de MPB hebben wij tot nu toe een taakstellende dividenduitkering van Circulus van € 290.000 opgenomen. Het betreft het dividend op basis van het jaarresultaat van het CirecBV (overslag restafval). De afgelopen jaren kwam deze uitkering aanzienlijk hoger uit, wat tot voordelen heeft geleid in tussentijdse rapportages en jaarrekeningen. Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat de hogere winstuitkering zich in de komende jaren niet zal voordoen. Daarom hebben wij in de primaire uitkomst van de BBB de dividenduitkering verhoogd tot € 500.000. Het hogere bedrag van € 210.000 is het gemiddelde van hetgeen in de afgelopen jaren extra vanuit de commerciële taak door Circulus is afgedragen.
e.
Hoger areaalaccres onderhoud groen Jaarlijks wordt het bestaande budget voor onderhoud openbaar groen verhoogd met een bedrag voor toename van het aantal te onderhouden m2. Deze areaalgroei (groengazon en hooigras) is in 2015 fors hoger omdat voor ongeveer 300.000 m2 extra groen in onderhoud is genomen. Dit wordt voor een groot deel veroorzaakt door het park Zuidbroek dat wordt opgeleverd. Dit leidt tot een structureel verschil van € 450.000 ten opzichte van de doorrekening van de pré-BBB in het Bestuursakkoord.
f.
Wegvallende baten uit onderverhuur Portaal In de doorrekening van de eenheidsplannen (EHP) 2014-2017 is een fout geslopen van € 400.000. Vanaf 2016 is wel rekening gehouden met minder huurlasten Activerium en Portaal aan WIEAP, maar niet met de derving van baten uit de onderverhuur. De gemeente ontvangt van o.a. GGD, CIZ en Agis namelijk geen huurinkomsten meer. Dit is in de BBB 2015-2018 hersteld.
127
3.1.1.3 OZB-opbrengst en leegstand In de Tussentijdse Rapportage 2014 melden we u een nadeel op de opbrengst uit de Onroerend Zaakbelastingen (OZB) in verband met forse leegstand bij ‘niet-woningen’. Hierbij speelt vooral de leegstand van kantoren. Voorzien wordt dat de leegstand in de komende jaren zal aanhouden. Voor de raming van de OZB in de eerstvolgende BBB is de gebruikelijke werkwijze dat we in eerste instantie de OZB-opbrengst gelijk houden. Is de waarde van het onroerende goed gestegen, dan wordt het OZB-tarief verlaagd en – andersom – bij een waardedaling wordt het tarief verhoogd. Uitgangspunt daarbij is dat de opbrengst gelijk blijft. Daarna wordt rekening gehouden met volume-effecten (meer woningen/kantoren etc) en inflatiecorrectie. Gelet op het uitgangspunt van gelijkblijvende opbrengst hebben we de opbrengstderving als gevolg van de leegstand verdisconteerd in de tarieven voor de niet-woningen. Dit is in de primaire uitkomst van de BBB verwerkt. Overigens gaan wij de mogelijkheden van differentiatie in de tarieven voor eigenaren en gebruikers van niet-woningen onderzoeken. Hierbij wordt ook de vraag betrokken in welke gevallen bij tijdelijk gebruik van leegstaande panden OZB-heffing aan de orde is. De resultaten van dit onderzoek zullen wij betrekken bij de opstelling van de MPB 2016-2019.
3.1.2 Geoormerkte middelen GF Aan het GF zijn ook dit jaar weer 'geoormerkte' middelen toegevoegd, waarvan het rijk of het betrokken ministerie verwacht dat die voor het doel worden aangewend waarvoor ze zijn toegekend (ad 3.2.1). Op zich een vreemde figuur omdat wettelijk vastligt dat de uitkering gemeentefonds een algemeen dekkingsmiddel is, dat naar inzicht van gemeenten zelf kan worden ingezet. Naast toevoegingen worden ook doelgerichte kortingen op het GF aangebracht (ad 3.2.2). In het Bestuursakkoord is opgenomen dat bij onverhoopte tegenvallers in eerste instantie een oplossing wordt gevonden binnen het domein waar ze zich voordoen en dat uitgangspunt is om meevallers te storten in de Algemene Reserve (AR). Wij hebben ons in onze afweging laten leiden door de doelen die aan de kortingen en toevoegingen ten grondslag liggen. Concreet gaat het om de volgende ontwikkelingen.
3.1.2.1 Toegevoegde ‘geoormerkte’ middelen a.
Organisatie waterschapsverkiezingen Per 1 juli 2014 treedt de Wet aanpassing waterschapsverkiezingen in werking. Dit betekent dat de waterschapsverkiezingen in 2015 tegelijk met de verkiezingen voor de provinciale staten plaatsvinden. Gemeenten krijgen door de wetswijziging voor het eerst een rol bij het organiseren van de waterschapsverkiezingen. De toevoeging aan het GF compenseert gemeenten voor de extra kosten als gevolg van de organisatie van gecombineerde verkiezingen. Ter compensatie van deze extra kosten ontvangen we een bedrag van € 223.000. Wij hebben hiervoor op begrotingsprogramma 1 een uitgavenstelpost van dezelfde omvang opgenomen.
b.
Compensatie uitvoeringskosten Participatiewet Vanaf 2015 ontvangen gemeenten compensatie voor de hogere uitvoeringskosten die veroorzaakt worden door toename van de doelgroep omdat de toegang tot de Wajong wordt beperkt. Mensen met arbeidsvermogen vallen vanaf 2015 niet meer onder de UWV maar onder de Participatiewet. Deze groep neemt van jaar op jaar toe en het kabinet stelt hiervoor een vergoeding beschikbaar die oploopt van € 21.000 in 2015 tot € 154.000 in 2018 en verdere jaren. Omdat hier sprake is van een nieuwe taak hebben wij op begrotingsprogramma 6 een dienovereenkomstige uitgavenstelpost opgenomen.
128
c.
Individuele studietoeslag in kader van de Participatiewet Met de Participatiewet wordt een individuele studietoeslag ingevoerd, als nieuwe vorm van aanvullende inkomensondersteuning voor bepaalde groepen studerenden. De individuele studietoeslag is een toeslag voor studenten met een beperking. Deze regeling is afgeleid uit de nieuwe Wajong. De gedachte hierbij is dat deze studenten door hun beperking niet of moeilijk een bijbaan kunnen hebben naast hun studie. Deze studenten kunnen een beroep doen op de gemeenten voor een studietoeslag.Gemeenten moeten in een verordening vaststellen hoe hoog de individuele studietoeslag is en hoe vaak die wordt verstrekt. Het kabinet stelt hiervoor extra geld beschikbaar. Het budget loopt op van € 43.000 in 2015 tot € 231.000 in 2018 en verdere jaren. Deze middelen voorzien ook in de uitvoeringskosten (circa 6%). Ook hier gaat het om een nieuwe taak. Daarom hebben wij op programma 6 een uitgavenstelpost van dezelfde omvang opgenomen.
d.
Vrouwenopvang Wij voeren als centrumgemeente de wettelijke taken voor vrouwenopvang uit. Via de meicirculaire ontvangen wij in dit kader vanaf 2015 extra structurele middelen. Als eerste een bedrag van € 43.000 ten behoeve van een kwaliteitsimpuls voor de aanpak van huiselijk geweld. Ten tweede is, net als bij maatschappelijke opvang en verslaafdenzorg, een klein deel van het macrobudget voor de nieuwe Wmo taken afgezonderd en ten behoeve van de bestaande taak vrouwenopvang in het GFgestort. Ook hier heeft het budget betrekking op begeleiding en persoonlijke verzorging. Het gaat vanaf 2015 om een bedrag van € 16.000 dat wij als centrumgemeente ontvangen. Ook voor deze nieuwe taken hebben wij op programma 7 een uitgavenstelpost van € 59.000 opgenomen.
3.1.2.2 Geoormerkte kortingen a.
E-overheid Voor een deel van de gegevensverstrekkingen door het Handelsregister en de Kamer van Koophandel ontvangen gemeenten vanaf 2015 geen facturen meer. Beide instanties ontvangen hiervoor hun vergoeding voortaan van het Rijk. Hierdoor gaan gemeenten minder kosten maken en daarom wordt het Gemeentefonds gekort. Voor ons gaat het vanaf 2015 om een bedrag van € 44.000. Wij hebben op programma 1 een inverdientaakstelling van dezelfde omvang opgenomen.
b.
Overheveling buitenonderhoud voortgezet en speciaal onderwijs naar schoolbesturen Vanaf 2015 nemen de schoolbesturen de verantwoordelijkheid over voor het buitenonderhoud en de aanpassingen aan schoolgebouwen voor scholen van het voortgezet en het speciaal onderwijs. Hiervoor wordt een bedrag uit het Gemeentefonds gehaald en toegevoegd aan de begroting van het ministerie van OCW. Voor ons gaat het om een bedrag van € 1,6 mln. De structurele uitname kan via onderwijshuisvesting inverdiend worden. Op programma 5 hebben wij voor dit bedrag een inverdientaakstelling opgenomen. Dit onderdeel en ad e gaan beide over onderwijshuisvesting. Er is echter een wezenlijk verschil: in geval van het buitenonderhoud is sprake van een taak- en budgetoverheveling naar de schoolbesturen, terwijl onder ad e slechts sprake is van een rijksbezuiniging zonder dat het takenpakket van de gemeente wijzigt.
c.
Maatschappelijke opvang en verslaafdenzorg (MO/V) In deze meicirculaire is de laatste tranche verwerkt van invoering van het objectief verdeelmodel voor de maatschappelijke opvang en verslaafdenzorg. Dit leidt voor ons tot een korting. De korting wordt veroorzaakt door het definitief vrijvallen van de grensstrookbedragen ten gunste van het macrobudget MO/V. Deze problematiek is in het kader van Regionaal Kompas verschillende malen in uw college aan de orde geweest. Apeldoorn ondervindt op dit beleidsterrein een groot nadeel vanwege
129
de invoering van een objectief verdeelmodel enkele jaren geleden. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is langdurig bij VNG en het Rijk onze problematiek van grootschalige zorg- en expertisecentra onder de aandacht gebracht. Wij gaan daar mee door om de rijkskorting zoveel mogelijk te verzachten. In afwachting hiervan en in lijn met het Bestuursakkoord hebben wij op programma 7 een inverdientaakstelling opgenomen, die conform de rijkskorting afloopt van € 547.000 in 2015 tot € 370.00 in 2018 en verdere jaren. d.
E-boeken Enkele jaren geleden is besloten om de inkoop van digitale informatiedragers door lokale bibliotheken te centraliseren. Omdat de lokale bibliotheken deze taak niet meer hoeven uit te voeren, behoeven gemeenten deze taak niet meer te subsidiëren. Daarom vindt er vanaf 2015 een korting op het Gemeentefonds plaats die voor Apeldoorn in 2015 € 74.000 bedraagt en die oploopt tot € 113.000 in 2018 en verdere jaren. Wij hebben op programma 8 een vergelijkbare inverdientaakstelling opgenomen in de vorm van een korting op het subsidie aan CODA.
e.
Voordeel op uitname voor onderwijshuisvesting 2014-2017 De meicirculaire 2014 laat een groot aantal mutaties zien. Eén er van betreft de korting op het Gemeentefonds vanwege de ombuigingsmaatregel van het kabinet op onderwijshuisvesting, die vorig jaar is doorgevoerd. Op basis van de meicirculaire van vorig jaar zouden wij vanaf 2015 hiervoor met € 2,7 mln ineens worden gekort. Dit nadeel is in de MPB 2014 - 2017 verwerkt via een oplopende inverdientaakstelling op programma 5, die in 2019 het bedrag van € 2,7 mln bereikt. Deze kan worden gerealiseerd door het budget onderwijshuisvesting te verlagen en de schoolbesturen (mede) verantwoordelijk te maken voor de kosten van onderwijshuisvesting. Omdat deze ombuiging van € 2,7 mln pas vanaf 2019 volledig worden inverdiend, is tot die tijd het verschil tussen de korting ineens op het Gemeentefonds met onze oplopende taakstelling ten laste van de algemene middelen gebracht. Als gevolg van de herijking/groot onderhoud van het gemeentefonds per 2015 heeft het Rijk deze korting opnieuw berekend en dat pakt gunstig uit voor gemeenten met veel V(S)O, w.o. voor Apeldoorn. Hierdoor ontstaat op dit onderdeel in de periode 2015-2018 een voordeel van € 400.000. Dat voordeel komt ten gunste van de algemene middelen, omdat zoals eerder aangegeven, deze de komende jaren nog bijdraagt aan de rijkskorting. Wij hebben met deze tijdelijke meevaller in de BBB uitkomst rekening gehouden. Wij stellen wel voor om vanaf 2019 dit voordeel niet meer op te nemen, en de vorig jaar opgelegde inverdientaakstelling op onderwijshuisvesting cq. de schoolbesturen met € 400.000 te verlagen.
3.1.3 Bijdragen te decentraliseren taken in het sociale domein en voorlopige toedeling 3.1.3.1 Drie geldstromen In de primaire uitkomst van de BBB hebben we de bijdragen en de kosten voor de uitvoering van de te decentraliseren en aanverwante taken in het sociale domein budgettair neutraal verwerkt. De volgende vier geldstromen zijn hiervoor beschikbaar: • Sociaal deelfonds In onze brief van 24 juni 2014 over de gevolgen de meicirculaire GF, hebben we u bericht over de budgetten voor 2015 voor de te decentraliseren taken op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, participatie en jeugdzorg (de zgn. drie D’s). De budgetten zijn binnen het GF als een afzonderlijk sociaal deelfonds ondergebracht. Gemeenten zijn verplicht om het totaal van dit sociaal deelfonds in de komende drie jaar te bestemmen aan alle taken die in de Jeugdwet en de Wmo 2015 aan gemeenten zijn
130
toegekend, en aan de taak voor gemeenten om participatievoorzieningen aan te bieden. Het is gemeenten niet toegestaan om deze middelen voor andere taken buiten het sociaal domein in te zetten. Wel mag er tussen de compartimenten worden geschoven, mits het totaal maar besteed blijft worden aan de drie D’s. • Uitkering maatschappelijk opvang De toevoeging aan deze rijksuitkering (ook verstrekt via het GF, maar buiten het sociaal deelfonds om) vormt ook een onderdeel van de te decentraliseren taken. Wij ontvangen hiervoor een bedrag als centrumgemeente voor taken op het gebied van AWBZopvangen. • Eigen bijdragen WMO en bijdragen van regiogemeenten We ontvangen bijdragen van degenen die gebruik maken van begeleiding en beschermd wonen voorziening. Bij de bepaling van het macrobudget WMO en de verdeling over de gemeenten heeft het Rijk rekening gehouden met de mogelijkheid die gemeenten hebben om van de cliënten een eigen bijdrage te vragen. Wij hebben hiervoor bij het onderdeel maatwerkvoorzieningen en opvang WMO dan ook inkomsten geraamd. Tot slot ontvangen wij van de regiogemeenten een bijdrage voor beschermd wonen. Conform ons uitgangspunt ten aanzien van de 3 D's zijn de uitgaven en inkomsten hierdoor budgettair neutraal in de MPB opgenomen. De omvang van de bijdragen voor 2015 uit deze geldstromen staan in het volgende overzicht vermeld. (bedragen x € 1.000) Sociaal deelfonds WMO (voornamelijk begeleiding) WMO beschermd wonen*) Jeugdzorg Participatie Totaal sociaal deelfonds Toevoeging uitkering maatschappelijke opvang Bijdrage van - gebruikers van begeleiding en beschermd wonen - regiogemeenten voor beschermd wonen Totaal beschikbaar
2015 25.599 38.873 42.901 29.883 137.256 1.808 3.610 309 142.983
De bijdrage in het kader van het sociaal deelfonds en de toegevoegde middelen voor maatschappelijke opvang zijn opgenomen onder begrotingsprogramma 1. De bijdragen van de regiogemeenten en gebruikers van beschermd en begeleid wonen zijn in programma 7 opgenomen.
3.1.3.2 Voorlopige toedeling Wij hebben de nieuwe middelen op basis van wat wij nu weten zo goed mogelijk toebedeeld aan de nieuwe taken en producten op de begrotingsprogramma’s 5, 6 en 7. Soms op basis van indicatieve berekeningen en historische gegevens, soms aan de hand van inschattingen. De thans toebedeelde budgetten hebben daardoor een voorlopig karakter. In het najaar zullen die, op basis van betere en actuelere gegevens, nauwkeuriger worden becijferd. De afwijkingen t.o.v. deze voorlopige toedeling zullen wij u via de eerste begrotingswijzing 2015 aan uw raad ter bekrachtiging voorleggen. a. Wmo De tegemoetkoming in het kader van de Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de compensatie eigen risico (CER) worden afgeschaft. Via het sociaal deelfonds krijgt de gemeente extra mogelijkheden om maatwerk te bieden aan mensen met een beperking die daardoor aanmerkelijke meerkosten hebben.
131
Op moment van schrijven zijn de gegevens over de huidige indicaties voor voorzieningen AWBZ-begeleiding nog niet bekend. Wel zijn de tarieven voor de bouwstenen voor maatwerkvoorzieningen vastgesteld en zijn de raamcontracten aanbesteed. Die bouwstenen betreffen coördinatie, wonen, hulpverlening en huishoudelijke ondersteuning (HH1). Wij kunnen thans nog geen goede prognose maken van de omvang van het beroep dat op de maatwerkvoorzieningen gedaan zal worden. Dat geldt ook voor de bijdrage van de gebruikers. Die raming is gebaseerd op de opgave van het rijk. Wij moeten afwachten of wij die baten in de zelfde omvang ontvangen. Het budget dat wij ontvangen voor de taken Beschermd Wonen, dat gebaseerd is op de historische uitgaven, houden wij daar voor beschikbaar. Een klein deel van het budget willen wij inzetten op preventieve taken, die wij als algemene voorziening hebben opgenomen in de subsidieregeling Wmo. Wij hebben de subsidieregeling Algemene Voorzieningen Wmo en Jeugd vastgesteld. In de regeling is voor elk van de onderscheiden functies een plafond bepaald op basis van de huidige subsidies en een reële inschatting van de omvang van nieuwe functies. Met de regeling kan de huidige infrastructuur overeind blijven en kan een in- en doorstroom naar de duurdere maatwerkvoorzieningen voorkomen worden. De bestaande subsidiebudgetten (circa € 9,8 mln) worden aangevuld met middelen uit het sociaal deelfonds. De nieuwe middelen zullen voornamelijk ingezet worden voor de functies ontmoeten, dagbesteding en cliëntondersteuning. In het organisatierapport van de eenheid Jeugd, Zorg en Welzijn is de extra capaciteit berekend voor uitvoering van de nieuwe taken voor zowel de Wmo als voor Jeugdzorg. Voor de Wmo is de formatie uitbreiding berekend op afgerond € 1,8 mln. Wij hebben op basis van eerdere kaderstelling en genoemde besluitvorming de middelen in 2015 toebedeeld naar budgetten voor: Tegemoetkoming chronisch zieken & gehandicapten Maatwerkvoorzieningen Wmo (aanbesteding Persoonsgebonden budget (PGB) Wmo Beschermd wonen (aanbesteding) Algemene voorzieningen en eerstelijnsloket (voornamelijk door subsidieregeling) Uitvoeringsorganisatie eenheid JZW Totaal
b.
€ 2.160.000 € 12.932.000 € 7.501.000 € 39.066.000 € 6.790.000 € 1.750.000 € 70.199.000
Jeugdzorg Met ingang van 1 januari 2015 is de gemeente wettelijk verantwoordelijk voor de gedecentraliseerde taken Jeugdzorg, conform de nieuwe Jeugdwet. Dit betreft de jeugdzorg voor jongeren tot 18 jaar die vanuit het woonplaatsbeginsel onder verantwoording van de gemeente Apeldoorn vallen. De begroting voor de Jeugdzorg (uitsluitend de nieuwe taken) ziet er, na regionale afstemming en op basis van eerdere kaderstelling en besluitvorming, als volgt uit: Uitvoeringskosten (toegang - CJG- en formatie) PGB Jeugd Doorontwikkeling Jeugdzorg (innovatie) AMHK *) en Jeugdreclassering (Bureau Jeugdzorg) Hulpverlening Jeugdzorg (zorg in natura) Totaal *)
€ 1.360.000 € 6.300.000 € 1.100.000 € 1.300.000 € 32.841.000 € 42.901.000
Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling.
Binnen de Jeugdregio Midden IJssel/Oost Veluwe (Lochem, Zutphen, Voorst, Brummen, Apeldoorn, Epe, Heerde en Hattem) worden afspraken uitgewerkt om met betrekking tot het landelijke transitiearrangement (door de VNG vastgesteld op 3,76 % van het totale jeugdbudget) de kosten regionaal met elkaar te verevenen. Het budget landelijk transitiearrangement maakt onderdeel uit van het inkoopbudget bij instellingen (zorg in natura).
132
De inkoop van jeugdzorg is in 2014 bestuurlijk aanbesteed bij de jeugdzorginstellingen en vrijgevestigden die jeugdzorg verlenen aan onze jongeren. Over de rol en positie van onze Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) binnen het stelsel van de jeugdzorg hebben wij voorstellen aan uw raad voorgelegd (besluit van 17 juli 2014). Deze besluiten worden binnen de financiële kaders van bovenstaande begroting ingevuld. De invulling van de rol van Bureau Jeugdzorg (BJZ) in het nieuwe gemeentelijke jeugdstelsel moet nog inhoudelijk en financieel worden uitgewerkt, waardoor er nog verschuivingen binnen de budgetten kunnen plaatsvinden. De raming PGB is gebaseerd op brongegevens over 2011. Er zijn geen actuelere gegevens beschikbaar. Mutaties in het budget PGB op basis van actuelere gegevens worden gecorrigeerd op het budget voor zorg in natura.
c.
Participatie Met ingang van 2015 treedt de Participatiewet in werking. Vanaf dat moment is er geen instroom meer mogelijk in de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw). De Gemeenschappelijke Regeling Felua-groep voert de Wsw namens de gemeenten Apeldoorn, Epe en Heerde uit. De mensen die op 31-12-2014 een Wsw-dienstverband hebben, blijven hun Wsw-rechten en hun dienstverband bij Felua-groep behouden. Mensen met een arbeidshandicap (Wajong) kunnen alleen nog bij volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid instromen in de Wajongregeling en vallen, samen met de huidige Wajongers, onder de verantwoordelijkheid van het UWV. Mensen die zich vanaf 1 januari 2015 melden, maar niet volledig en duurzaam afgekeurd zijn, komen niet meer in de Wsw of de Wajong en vallen onder de Participatiewet. Zij zullen, wanneer daar recht op bestaat, gebruik gaan maken van de ondersteuning en bijstandsverlening door de gemeente. Naast een korting op het bestaande re-integratiebudget worden middelen ten behoeve van de begeleiding van de nieuwe doelgroep toegevoegd aan het sociaal deelfonds. Per saldo leidt dit, in 2015 in vergelijking met 2014, tot een lager budget van ca. € 0,2 mln. Voor de Wsw worden door het Rijk jaarlijks middelen ter beschikking gesteld. Deze middelen dalen door twee oorzaken. Ten eerste door een afname van het aantal in dienst zijnde werknemers van het Wsw-bedrijf doordat er geen nieuwe instroom in de Wsw meer is maar er wel mensen uitstromen. Ten tweede zal er vanaf 2015 een korting op het budget worden toegepast waardoor uiteindelijk de vergoeding per SW-werkplek daalt van ongeveer € 26.000 nu naar € 22.700 in 2020. Net als in het verleden ontvangt Felua-groep van de gemeenten Apeldoorn, Heerde en Epe het budget voor de sociale werkvoorziening. Feluagroep zal door deze nieuwe ontwikkelingen wijzigingen moeten aanbrengen in het verdienmodel en de bedrijfsvoering, waarbij de samenwerking met het Werkplein Activerium op termijn moet leiden tot het in elkaar schuiven van de werkprocessen van beide organisaties. Dit resulteert in de volgende budgetten voor 2015: - WSW - budget voor re-integratie Totaal
€ 25.002.000 € 4.881.000 € 29.883.000
3.1.4 De primaire uitkomst De voornoemde ontwikkelingen zijn alle verwerkt in de primaire BBB-uitkomst.
133
3.1.5 Toevoeging voordeel huishoudelijke hulp In de raadsvergadering van 17 juli jl. hebben wij u het voorstel over de nieuwe kaders voor de huishoudelijke hulp voorgelegd. Dat resulteerde in een potentieel voordeel van structureel € 3 mln. U heeft bij amendement besloten om dat voordeel te betrekken bij de integrale afweging van de MPB 2015-2018. Om die reden hebben wij dit voordeel met ingang van 2016 toegevoegd aan de primaire BBB-uitkomst. In 2015 is sprake van overgangsrecht. Dat houdt in dat de cliënten waarvan de huishoudelijke hulp (HH) in 2015 opnieuw wordt geïndiceerd het recht op de huidige huishoudelijke hulp behouden tot het moment van herindicatie doch uiterlijk tot 1-1-2016. Globaal hebben wij de kosten die met het overgangsrecht zijn gemoeid becijferd op circa € 2,5 mln. Wij hebben daarom voor 2015 een bedrag van € 0,5 mln aan de primaire BBB-uitkomst toegevoegd. Wij merken hierbij op dat in 2015 het grootste deel van de bezuiniging op de HH uit het regeerakkoord is verwerkt. In 2016 volgt nog een laatste ombuigingstranche die pas volgend jaar in het Gemeentefonds zal worden verwerkt. Wij zullen de financiële gevolgen hiervan (mogelijk € 800.000) betrekken bij de opstelling van de MPB 2016-2019. Uiteraard is ook bij de decentralisatie van nieuwe taken sprake van overgangsrecht. De lasten daarvan kunnen nog niet worden berekend vanwege het ontbreken van gegevens. Dit is een fors risico dat wij zullen meenemen in de risicoparagraaf voor de drie decentralisaties, die separaat aan u wordt voorgelegd. Tenslotte het volgende: op 7 juli jl. schreven minister Asscher en staatssecretaris Van Rijn aan de Tweede Kamer een brief over de stand van zaken in de arbeidsmarkt zorg. Hierin introduceren zij een actieplan om ontslagen te voorkomen. Eén van de sectoren waarover gesproken wordt is de HH. Er wordt landelijk € 75 mln extra beschikbaar gesteld voor de ‘huishoudelijke hulp toelage’, waarmee gemeenten mensen die zelf de HH niet kunnen betalen tegemoet kunnen komen. Onduidelijk is nog op welke wijze deze regeling wordt ingevuld, wat de voorwaarden zijn en welke financiële gevolgen dit heeft. Wij zullen u hierover in een later stadium informeren.
3.2
Voorstellen onontkoombaar
In de financiële onderlegger van het Bestuursakkoord zijn de in de volgende tabel opgenomen onderwerpen als onontkoombare voorstellen aangemerkt. Wij hebben deze gehandhaafd.
(bedragen x € 1.000) a. Afschaffing vermissingsleges reisdocumenten b. Invoering burgerpeiling c. Verlaging bezuiniging Real-X*) d. Ontwikkeling omgevingsvergunningen - Nadeel (vanaf 2016 stelpost) - Onttrekking reserve bouwleges e. Onkruidbestrijding op verharding
Toegelicht op programma
2015
2016
1 1 5
-32 -30 -72
-32
9
-1.000
2017
2018
-32
-68
-32 -30 -63
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
-1.100 +/- pm
-pm
-pm
-pm
-57
1.000 3
*) In 2019 e.v. jaren dalend naar – 50.
In de tabel is aangegeven onder welk begrotingsprogramma deze budgetten en de inhoudelijke toelichtingen zijn opgenomen. Het onderdeel ‘Ontwikkeling omgevingsvergunningen’ hebben wij t.o.v. het Bestuursakkoord gewijzigd. In het Bestuursakkoord is ingaande 2016 in afwachting van een nadere uitwerking volstaan met een –pm raming. Op grond van een eerste globale uitwerking zijn ons mogelijkheden voorgelegd om het tekorten terug te dringen in de vorm van kostenreductie, tariefsverhoging en een bijdrage uit de Algemene Dienst. In het derde kwartaal van dit jaar zal daarover een pma-behandeling plaatsvinden. In afwachting daarvan hebben wij geoordeeld om nu
134
volstaan met de opname van een stelpost van € 1,1 mln +/- pm. Dit heeft betrekking op het midden van de bandbreedte die met de verkende mogelijkheden zijn gemoeid.
3.3
Evaluatie van de reorganisatie
Naar aanleiding van het Bestuursakkoord hebben wij de gemeentesecretaris verzocht om een tweetal onderwerpen nader uit te werken: een evaluatie van de reorganisatie en hoe te komen tot een toekomstbestendige organisatie. Voor de eerst genoemde opdracht is in de financiële onderlegger bij het Bestuursakkoord een pm-raming opgenomen. Voor de tweede opdracht is uitgegaan van een budgettair neutrale uitwerking. Voor de uitwerking van beide onderwerpen verwijzen wij u naar de paragraaf Bedrijfsvoering bij deze MPB.
3.3.1 Evaluatie van de reorganisatie; capaciteitsuitbreiding Werkplein Activerium De evaluatie van de reorganisatie heeft (formatieve) knelpunten opgeleverd, die op één na door de organisatie zelf zullen worden opgelost. De uitzondering heeft betrekking op het capaciteitsvraagstuk bij het Werkplein Activerium als gevolg van het sterk toegenomen aantal bijstandsgerechtigden. Op zich is dit geen gevolg van de reorganisatie maar een gevolg van een externe ontwikkeling. Desalniettemin hebben we dit aspect bij de evaluatie betrokken. Met onze brief van 22 juli jl. hebben wij u bericht dat deze problematiek zich ook in dit jaar al voordoet. In het kader van deze MPB stellen wij u voor om de formatie uit te breiden met € 700.000 en hiervan een bedrag van € 200.000 te dekken uit het budget voor het sociaal vangnet. Met de € 700.000 wordt de formatie in overeenstemming gebracht met de toegenomen workload. Zonder deze uitbreiding lopen we een reëel risico dat we niet in alle opzichten aan de wettelijke normen kunnen voldoen, die voor de bijstandsverstrekking van kracht zijn. In de komende periode zullen wij een ‘trap op – trap af’ systematiek uitwerken, waarbij een relatie tot uitdrukking zal worden gebracht tussen het aantal bijstandsgerechtigden en de workload. De uitkomsten hiervan zullen wij betrekken bij de opstelling van de MPB voor de jaren 2016-2019. Dit voorstel maakt onderdeel uit van het begrotingsprogramma 6.
3.3.2 Toekomstbestendige organisatie De uitwerking van dit thema is ter hand genomen maar is nog niet geheel afgerond. In de paragraaf Bedrijfsvoering bij deze MPB schetsen wij de contouren waarlangs een toekomstbestendige organisatie kan worden bereikt. Wij stellen u voor in dit stadium van de voorlopige uitwerking kennis te nemen en nadere uitwerkingen af te wachten.
3.4
Niet haalbare bezuinigingen
In de financiële onderlegger bij het Bestuursakkoord zijn twee onderwerpen genoemd waarvan de bezuinigingstaakstellingen zijn verlaagd, namelijk de verlaging van de taakstelling op vastgoed met € 600.000 en de verlaging van de taakstelling op parkeren met € 250.000. Dit hebben wij in deze MPB gehandhaafd. Voor de nadere toelichting verwijzen wij u naar het begrotingsprogramma 1 resp. 3. Onder punt 5 van dit hoofdstuk komen wij nader terug om de verlaging van de taakstelling voor vastgoed in combinatie met ons voornemen tot verduurzaming ervan en het omgaan met maatschappelijk vastgoed.
135
3.5
Ambities Bestuursakkoord
Onder deze titel zijn in de financiële onderlegger bij het Bestuursakkoord een vijftal ontwikkelingen opgenomen die wij in deze MPB hebben opgenomen. De volgende tabel geeft hiervan een overzicht met vermelding van het begrotingsprogramma waar de toelichtingen zijn opgenomen. (bedragen x € 1.000) a.Topsportevenementen – Opgenomen budget – Dekking uit aanjaagbudget b. Mantelzorgcompliment c. Verduurzaming eigen vastgoed d. Maatschappelijke doeleinden vastgoed e. Ondersteuning informatiebeveiliging
a.
Toegelicht op programma
2015
2016
2017
2018
-200 100 0 +pm
-200 100 0 +pm
-200
7 1
-200 100 0 +pm
0 +pm
1 1
-400 -75
-400
-400
-400
8
Topsportevenementen In de financiële onderlegger is het onderdeel topsportevenementen van een –pm raming voorzien in afwachting van een nadere uitwerking. Die uitwerking heeft geresulteerd in ons voorstel om daar een bedrag van structureel € 200.000 voor beschikbaar te stellen. In de MPB 2014-2017 is tot en met 2017 een aanjaagbudget opgenomen van jaarlijks € 300.000. Dit budget is bedoeld voor de stimulering van 6 thema’s, waaronder het uitlokken van extra bestedingen door een aantrekkelijker en zichtbaarder aanbod van cultuur, horeca en (top)sportevenementen. Gelet hierop hebben wij van dit aanjaagbudget € 100.000 ingezet als gedeeltelijke dekking voor ons voorstel voor topsportevenementen. Tegelijkertijd hebben wij om een bestedingsvoorstel voor het restant van het aanjaagbudget verzocht. Mocht daaruit blijken dat dit restant van € 200.000 ontoereikend is om te voorzien in de gewenste bestedingen, dan zullen wij overwegen om naar een alternatieve dekking om te zien.
c en d Vastgoed Onze voornemens ten aanzien van de verlaging van de vastgoedtaakstelling (zie punt 3.4 van dit hoofdstuk), de verduurzaming van ons eigen vastgoed (Ad c) en de wijze van omgaan met maatschappelijke doeleinden van ons vastgoed (Ad d) hebben we rond het zomerreces in een separate raadsbrief toegelicht. Conform het Bestuursakkoord zijn we in de MPB vooralsnog uitgegaan van de verlaging van de taakstelling voor vastgoed van € 600.000 en voor maatschappelijke doeleinden van € 400.000 (voor beiden het gemiddelde van de bandbreedtes). In de tweede helft van dit jaar zal met uw raad inhoudelijk worden gesproken over de wijze waarop kan worden omgegaan met het maatschappelijke vastgoed en oneigenlijke woningbezit. Op basis van deze bespreking en op grond van de ervaringen rondom het afstoten kan vervolgens een gefundeerde prognose worden gegeven van de bandbreedtes. Hetzelfde geldt voor de ambitie op het gebied van duurzaamheid, die in het Bestuursakkoord budgettair neutraal is verwerkt. De financiële gevolgen van deze 'kaderwijzigingen' zullen - naar analogie van de werkwijze rondom het Meerjarenperspectief grondexploitaties (MPG) - worden vastgelegd in het Meerjarenperspectief vastgoed (MPV) dat begin 2015 gereed komt. De overige voorstellen zijn conform het Bestuursakkoord.
136
3.6
Ontwikkelingen buiten Bestuursakkoord om
Wij hebben de volgende ontwikkelingen betrokken bij onze integrale afweging. (bedragen x € 1.000) a. Verhoging bijdrage dierenasiel b. Precario Tennet c. Invoering forensenbelasting d. Budget VNG-congres 2015
Toegelicht op programma 3 1 1 1
2015 -50 200
2016 -50 75 750
2017 -50 75 850
2018 -50 75 850
-150
Voor de onderbouwing van onze voorstellen verwijzen wij u naar de betreffende begrotingsprogramma’s. De onderdelen b en c worden ook aangehaald in de begrotingsparagraaf Lokale Heffingen. In aanvulling daarop merken wij het volgende op.
b.
Precario Afgelopen voorjaar hebben we uw raad geïnformeerd over de mogelijkheden om precariobelasting te heffen en nader onderzoek aangekondigd. Dit onderzoek is afgerond. We stellen voor om met terugwerkende kracht met ingang van 2011 precariobelasting op te leggen aan Liander en Tennet. Met het innen van deze belasting van Liander zullen we wachten tot de fiscale procedure die Liander heeft lopen bij twee andere gemeenten is afgerond. Deze baat hebben we daarom nog niet in de begroting opgenomen. Met ingang van 2015 willen we het huidige tarief van € 1 per strekkende meter verhogen naar het landelijk gemiddelde van € 2,25 per strekkende meter.
c.
Forensenbelasting Een belastingmogelijkheid die Apeldoorn niet heeft ingevoerd is de forensenbelasting. Dit is een belasting die gemeenten kunnen heffen van natuurlijke personen, die meer dan 90 dagen van het jaar voor zichzelf of hun gezin een gemeubileerde woning in de gemeente houden, zonder in die gemeente een hoofdverblijf te hebben. Burgers van de gemeente Apeldoorn met een tweede woning in de gemeente kunnen dus niet in de heffing worden betrokken. In de praktijk betreft het voor het overgrote deel recreatiewoningen. Het overgrote deel van de recreatiewoningen wordt als onroerend beschouwd. Dit betekent dat eigenaren van recreatiewoningen OZB betalen. Ook brengt de gemeente rioolheffing in rekening evenals (in de meeste gevallen) afvalstoffenheffing. Via het Gemeentefonds krijgen we wel een vergoeding voor de eigen inwoners (ingezetenen van de gemeenten), maar niet voor de forensen die in Apeldoorn een tweede verblijfsmogelijkheid hebben, terwijl ze wel gebruik maken van de voorzieningen in onze gemeente. Momenteel hebben ruim 150 gemeenten een forensenbelasting ingevoerd, waaronder gemeenten rondom de Veluwe (Epe, Heerde, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Putten, Ede). In onze afweging, die uiteindelijk tot het voorstel tot invoering van de forensenbelasting heeft geleid, hebben we eerst de in het Bestuursakkoord aangegeven volgorde van maatregelen beoordeeld, die gevolgd moet worden bij de bestendiging van het ingezette solide financiële beleid en voor het opvangen van onverhoopte tegenvallers. Voor tegenvallers zal in eerste instantie een oplossing gevonden moeten worden binnen het domein waar ze zich voordoen. Lukt dit niet, dan zal binnen het totaal van de begroting naar een oplossing moeten worden gezocht; eerst binnenshuis en vervolgens buitenshuis. Als laatste mogelijkheid geldt een verhoging van algemene lasten voor Apeldoornse burgers en ondernemers. Tegen deze achtergrond hebben we de tot op heden nog niet benutte bezuinigingsmogelijkheden beoordeeld, die door de organisatie in het kader van de Zomernota 2012 zijn uitgewerkt. Die mogelijkheden gaan ons te ver. Het nog verder bezuinigen op de ambtelijke organisatie, die in de komende periode voor grote uitdagingen
137
staat en die ook al een aantal formatieve knelpunten zelf oplost, beschouwen wij als een niet reële optie. Het verder bezuinigen op subsidies, het beheer van de openbare ruimte c.a. leiden naar ons oordeel – mede gelet op de bezuinigingen die hier al op zijn aangebracht - tot een dermate aantasting van het voorzieningenniveau, dat ook daarop onze keus niet is gevallen. Tot slot worden met de invoering van de forensenbelasting de Apeldoornse burgers en ondernemers niet extra belast. Voornoemde overwegingen zijn voor ons de aanleiding om u het voorstel te doen tot invoering van de forensenbelasting met ingang van 2016. Wij stellen u hierbij voorts voor om het tarief op € 250 per object vast te stellen. Dat tarief is van een bescheiden niveau ten opzichte van de tarieven die gemeenten rondom de Veluwe hanteren. Daarvan bedraagt het gemiddelde € 350 met een bandbreedte van afgerond € 175 tot € 485.
3.7
Nieuwe opvangbuffer
In het Bestuursakkoord is een opvangbuffer, bestemd voor het opvangen van toekomstige ontwikkelingen en mogelijk tegenvallers, opgenomen van € 0,5 miljoen in 2015, oplopend tot € 1,5 mln in 2017 e.v. jaren. Daar hebben we het potentiële voordeel op de huishoudelijke hulp aan toegevoegd, zodat dit voordeel ook in de komende jaren bij de integrale afweging kan worden betrokken. In 2015 is de toevoeging aan de opvangbuffer lager als gevolg van het overgangsrecht van de cliënten van huishoudelijke hulp. Voorts hebben wij de capaciteitsuitbreiding van het Werkplein Activerium - zoals toegelicht onder 3.1 van dit hoofdstuk- ten laste van de opvangbuffer gebracht. Per saldo bedraagt de opvangbuffer daardoor € 0,5 mln in 2015, oplopend tot € 4 mln in 2017 en verdere jaren.
3.8
Bestemmingsreserve Ontwikkeling van Apeldoorn (BROA)
Onder bijlage 2.1 van deze MPB hebben wij de geactualiseerde meerjarendoorrekening van de BROA opgenomen. Op grond van de landelijk geldende begrotingsregels voor gemeenten mag geen enkele jaarschijf van deze bestemmingsreserve in een negatief saldo resulteren. Ondanks dat er na 1 januari 2015 geen rente meer wordt toegevoegd, blijft de BROA in alle jaarschijven positief. Een bijstorting vanuit de Algemene Reserve is derhalve niet nodig.
3.9
Reserve Bereikbaarheid Binnenstad (RBB)
Voor deze MPB is ook de meerjarendoorrekening van de RBB geactualiseerd. In deze doorrekening is conform het Bestuursakkoord de lopende taakstelling van € 250.000 geschrapt. De meerjarendoorrekening van deze reserve resulteert met inbegrip van een nog in te vullen taakstelling in alle jaarschijven in positieve saldi (zie bijlage 2.2 van deze MPB).
3.10 Financiële uitkomst MPB en verrekening met de Algemene Reserve De financiële uitkomst van deze MPB resulteert in 2015 in een tekort. In 2016 en verdere jaren is sprake van overschotten. Hiermee is de MPB meer dan structureel sluitend. De saldi van de MPB-jaarschijven worden verrekend met de regulier Algemene Reserve (AR). Die bereikt per eind 2022 een stand van afgerond € 17 mln. De AR voor het inlopen van het tekort op de grondexploitatie bedraagt per die datum ruim € 3,9 mln. In totaliteit komt de AR hiermee op nagenoeg € 21 mln. Dit overtreft de aan te houden norm van € 15 mln. Hiermee blijft het ingezette financiële herstelplan op koers. De doorrekening van de AR met inbegrip van het in te lopen tekort op de grondexploitatie, is gevoegd onder bijlage 1. In het volgende overzicht hebben we het meerjarenverloop grafisch weergegeven.
138
Ontwikkeling Algemene Reserve 30
euro's (x 1 miljoen)
20 10 Prognose MPB 2015-2018
0 2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Prognose Zomernota 2012 Streefwaarde
-10
Realisatie
-20 -30 -40 jaar
3.11 Risico's herverdeling rijksgelden voor de zorg We hechten eraan om u met nadruk te wijzen op de risico's die we als gemeente lopen in verband met de herverdeling van rijksbijdragen voor de zorg. Voor deze herverdeling werkt het rijk aan zogenaamde objectieve modellen. Voor de herverdeling van de WMO-gelden sluiten we een fors nadelig risico niet uit. Dit houdt verband met de hoge concentratie van het zorgaanbod in onze (centrum)gemeente, dat naar verwachting onvoldoende in het objectieve verdeelmodel tot uitdrukking zal komen. Het rijk heeft aangekondigd in de septembercirculaire over het gemeentefonds hierover nadere mededelingen te zullen doen. Over deze ontwikkelingen houden we u op de hoogte.
139
4
Paragrafen 2015-2018
141
4.1 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing. 4.1.0 Inleiding De gemeente heeft een financiële buffer nodig als zich een financiële tegenvaller voordoet. Het weerstandsvermogen geeft aan hoe solide de financiële positie van de gemeente is. Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de weerstandscapaciteit af te zetten tegen de omvang van de risico’s. Risico’s relevant voor het weerstandsvermogen zijn de risico’s, waarvoor geen dekking is in de begroting. De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten van risicogebeurtenissen te dekken. Het mag duidelijk zijn, dat macro- economische omstandigheden invloed hebben op de financiële positie en het weerstandsvermogen van de gemeente Apeldoorn. Vooral de recessie van de laatste jaren heeft geleid tot bijstelling van het gemeentelijk beleid en omvangrijke bezuinigingen. Door het negatief resultaat van het Grondbedrijf in 2011 is het weerstandsvermogen vanaf 2012 negatief en is het toezicht van de provincie op de gemeente preventief. In 2012 heeft de gemeenteraad de Zomernota 2012 en het financieel herstelplan vastgesteld. Met de doorzetting van ons financieel herstelplan, zoals uitgewerkt in deze MPB, verwachten wij in 2022 een positieve algemene reserve van € 17 mln en een weerstandsvermogen (= financieel effect risico’s/ weerstandscapaciteit) > 1. Hieronder lichten we eerst de risico’s toe. Daarna gaan we in op de weerstandscapaciteit en geven we u inzicht in ons weerstandsvermogen.
4.1.1 Risicobeheersing en risico’s In 2013 en 2014 heeft het college gemeentebreed afspraken gemaakt over risicomanagement, zoals vastgelegd in de Nota Risicomanagement Gemeente Apeldoorn 2013. Risicobeheersing is een cyclisch proces. In deze MPB is de stand van zaken van de risico’s opgenomen per 1 juli 2014. De gemeente Apeldoorn voert een prudent financieel beleid. Bij de voorbereiding van zowel de (meerjaren)programmabegroting als van separate voorstellen worden de benodigde budgetten getoetst en worden eventuele risico’s in beeld gebracht. Algemene kostenontwikkelingen (inflatie) worden vroegtijdig door begrotingsrichtlijnen vastgelegd. Omgevingsfactoren – bijvoorbeeld het rijksbeleid – worden voortdurend gesignaleerd, waarbij wij beoordelen wat de effecten hiervan voor Apeldoorn zijn. De ontwikkeling van de algemene en specifieke uitkeringen krijgen in dit kader bijzondere aandacht. Er worden stappen gezet om de prestatieafspraken gemaakt tussen raad, college en management meer specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden (SMART) te maken. Daardoor wordt een beter inzicht in mogelijke risico’s bereikt. Het risicomanagement wordt steeds beter verankerd in de integrale bedrijfsvoering. In het kader van versterking van de planning- en controlfunctie wordt het managen en daarmee beheersen van risico’s steeds meer een vast onderdeel binnen de bestaande cycli, processen en rapportages. Bij het inventariseren van de risico’s wordt onderscheid gemaakt in financiële risico’s en risico’s op prestaties en imago. Daarnaast maken we onderscheid tussen risico’s op projecten in het Grondbedrijf en risico’s in de Algemene Dienst.
4.1.1.1 Risico’s (projecten) Grondbedrijf De risico’s van het Grondbedrijf worden in eerste instantie binnen het Grondbedrijf zelf opgevangen. Voor het risico op de projecten van het Grondbedrijf is de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) gevormd. Deze reserve bepaalt vooral de weerstandscapaciteit van het Grondbedrijf. Voor het Grondbedrijf geldt als norm, dat de weerstandscapaciteit groter is dan het risicobedrag, met andere woorden: weerstandsvermogen > 1.
143
Omvang risico’s Grondbedrijf Bij het Grondbedrijf zijn er zowel algemene risico’s (markt, prijsstelling, etc.) als projectspecifieke risico’s die het resultaat van complexen kunnen beïnvloeden. In het Meerjarenperspectief Grondexploitaties (MPG) 2014 zijn deze risico’s in vijf onderdelen uitgesplitst. Onderstaande tabel geeft per onderdeel inzicht in het risicobedrag dat niet binnen het project (via onvoorzien of lagere winstverwachting) opgevangen kan worden en waarvoor de ARG aanvullend als buffer nodig is. nr
Risico-onderdelen
bedrag
Verwijzing naar MPG § 7.2 § 7.2 § 7.3 § 7.4 § 7.5
1 Projectoverstijgende risico’s wonen 13,8 mln 2 Projectoverstijgende risico’s niet- wonen 3,0 mln 3 Risico’s projecten o.b.v. statistische methode 0,8 mln 4 Risico’s projecten o.b.v. IFLO-methode 0,9 mln 5 Saneringsrisico restcomplexen 2,0 mln Totaal € 20,5 mln Tabel 4.1: Inzicht in omvang risico’s dat niet binnen projecten opgevangen kan worden. Voor een toelichting op de onderdelen wordt verwezen naar hoofdstuk 7 van het MPG 2014 en de paragrafen zoals in bovenstaande tabel aangegeven. Hieronder zijn voor het inzicht de grootste risico’s kort benoemd.
Grootste risico’s Externe omstandigheden De grootste risico’s van het Grondbedrijf zijn gelegen in externe omstandigheden. Het betreft o.a. risico’s t.a.v. de rente, inflatie, lagere grondopbrengsten en vertraging in de uitgifte. Deze risico’s worden nagenoeg volledig ingegeven door economische omstandigheden en zijn meegenomen bij de onderdelen 1 en 2. Kwalitatief woningbouwprogramma Onduidelijk is of het huidige kwalitatieve programma binnen het Grondbedrijf nog aansluit bij de behoefte/vraag vanuit de markt. Omzetting van duur naar goedkoop programma kan forse financiële consequenties hebben. Deze zijn nog niet meegenomen in de berekening van het risicoprofiel bij het MPG 2014. Projectspecifieke openbare risico’s (en kansen) • Kosten bouw- en woonrijp maken Zuidbroek / WC Anklaar vallen hoger/lager uit • Kosten sanering vallen hoger/lager uit bij Vlijtsepark. • Hogere kosten en vertraging door mogelijk archeologische vondsten Vlijtsepark • Niet kunnen nakomen contractuele verplichting warmtenet Zuidbroek • Voorgang en levering grond laatste fase WC Eglantier onzeker • Haalbaarheid gronduitgifte fase 2 en 3 De Voorwaarts
144
€ 13.000.000 € 12.000.000 € 11.000.000 € 10.000.000 € 9.000.000 € 8.000.000 Projectspecif iek
€ 7.000.000
Projectoverstijgend
€ 6.000.000
Totaal
€ 5.000.000 € 4.000.000 € 3.000.000 € 2.000.000
Saneringsrisico
Eglantier
Winkelcentrum
De Voorwaarts
Anklaar
Noordoost Poort
Zuidbroek Bedrijven
Ecofactorij I
Zuidbroek Wonen
Vlijtsepark
Pilot Zuid
€0
Groot Zonnehoeve
€ 1.000.000
Grafiek 4.1: Overzicht risico’s per project + algemeen saneringsrisico
Weerstandsvermogen grondbedrijf De weerstandscapaciteit van het Grondbedrijf bestaat uit de volgende onderdelen: • Post onvoorzien binnen grondexploitatiebegrotingen • Eventuele winstverwachting van grondexploitatiebegrotingen • Algemene Reserve Grondbedrijf Rekening houdend met de mogelijkheid om risico’s binnen projecten op te kunnen vangen (post onvoorzien of lagere winstverwachting) zou de ARG per 1-1-2014 € 20,5 mln moeten bedragen. De ARG bedraagt op basis van het MPG 2014 € 15,2 mln, zodat het weerstandsvermogen eind 2013 uitkomt op 0,74 (€ 15,2 / € 20,5). Het verschil van € 5,3 mln is een risico voor de Algemene Dienst. Weerstandsvermogen Grondbedrijf (Omvang ARG / omvang risico's) 1,40
weerstandsvermogen
1,20 1,00 0,80
Weerstandsvermogen Grondbedrijf
0,60 0,40 0,20 0,00 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
jaar
Grafiek 4.2: ontwikkeling weerstandsvermogen Grondbedrijf Het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf is de laatste jaren verbeterd (zie grafiek). Enerzijds is de reserve in omvang toegenomen en anderzijds zijn de risico’s afgenomen doordat het programma en daarmee de risico’s in omvang zijn bijgesteld. In de toekomst lijkt het weerstandsvermogen ook toe te nemen als gevolg van het positieve saldo van verwachte winstnames en de jaarlijks af te boeken last op de NIEGG (niet in exploitatie genomen gronden). Daardoor zal het risico van het Grondbedrijf voor de Algemene Dienst afnemen.
145
Belangrijke disclaimers hierbij zijn dat de winstnames in de tijd en in omvang onzeker zijn en dat bij de berekening van de risico’s nog geen rekening is gehouden met een mogelijke aanpassing van het kwalitatieve woningbouwprogramma. Tevens is er in bovenstaande grafiek rekening mee gehouden dat de omvang van de risico’s niet wijzigt. Dat is uiteraard niet zeker.
4.1.1.2 Risico’s AD en het financiële effect Bij het inventariseren van deze risico’s kijken naar de kans, dat een risico-gebeurtenis zich voordoet, het financiële effect van een risico en naar de impact op prestatie en imago van de gemeente. De risico’s worden opgenomen in de Apeldoornse risicomatrix en weergegeven in risicoprofielen. Het totale financiële effect van de risico’s voor de Algemene Dienst bedraagt € 15,5 mln in 2015. De risico’s, die samenhangen met de drie decentralisaties zullen we in de tweede helft van 2014 apart in beeld brengen en met de gemeenteraad bespreken. In deze paragraaf weerstandsvermogen zijn deze risico’s nog niet gekwantificeerd. In deze MPB hebben we het budget voor de bijstandsuitgaven eenmalig met € 2,4 mln verhoogd. Vanaf 2016 is het risico van hogere bijstandsuitgaven nog geen extra budget opgenomen. Het risico neemt daarom in 2016 toe met € 2,4 mln. Zoals hiervoor toegelicht neemt het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf komende jaren toe en wordt het risico van het Grondbedrijf voor de Algemene Dienst kleiner. Daardoor daalt het risico per 2017 naar € 15,3 mln. Ontwikkeling risico's 30.000 financieel effect risico's AD
financieel effect risico's
25.000
financieel effect risico GB tlv AD financieel effect totaal
20.000
15.000
10.000
5.000
0 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
jaar
Grafiek 4.3: ontwikkeling risico’s Algemene Dienst en financieel effect De risico’s zijn deels incidenteel en deels structureel. Bij de kwantificering van de risico’s gaan we er vanuit, dat structurele risico’s in vier jaar worden gedekt door ombuigingen binnen de begroting dan wel aanpassing van beleid of beheersmaatregelen. We kwantificeren het risico dan als: risicobedrag x kans x 2. De belangrijkste risico’s wat betreft financieel effect en de beheersmaatregelen zijn hieronder samengevat. In paragraaf 4.1.1.4 is een volledig overzicht van de risico’s opgenomen.
146
Belangrijkste risico’s AD op basis van financieel effect, kwadrant I. Bedragen * € 1.000 Nr. Risicogebeurtenis Beheersmaatregelen o.a.
Kans
9.5
Afwaardering gemeentelijk vastgoed
Op basis van expliciete verkoopbesluiten is eventuele afwaardering aan de orde. De gemeente kan zelf regie voeren op het te nemen besluit. Vertrekpunt is het door de raad in juni vastgestelde voorstel uitgangspunten waardering vastgoed Vastgoedbedrijf.
9.9
Risico's projecten Grondbedrijf ten laste van AD BUIG vanaf 2016
6.3
Risico
Effect
25%
I/ S I
10.000
2.500
Zie MPG 2014
50%
I
5.300
2.650
Monitoring, benchmark referentiegemeenten Effectieve inzet P-budget Kwaliteitbevordering van medewerkers, zoals dmv intervisie Arbeidsmarktbeleid Apeldoorn eo Communicatieve verkoopinstrumenten inzetten (winkel, website) teneinde sneller en meer contact te krijgen met potentiële kopers. Financiële instrumenten inzetten vanwege beperking kredietverlening door banken. Instellen van een accounthouder verkoop vastgoed i.c.m. een verkoopteam.
50%
S
3.400
3.400
75%
S
1.000
1.500
Jaarlijks wordt de uitkering uit het gemeentefonds opnieuw berekend op basis van het aantal leerlingen dat op de peildatum van 1 oktober ingeschreven staat bij de scholen. Contractuele afspraken hierover maken. Bij beëindiging van het contract zo snel mogelijk personeel aanschrijven. Investeren in relatiemanagement, communicatie en lange termijn partnership. Waar mogelijk flexibiliteit behouden in personele bezetting zodat ingespeeld kan worden op eventuele krimp (en uitbreiding). NB: aangezien het merendeel van de regionale dienstverlening meerjarig is, kan de inhuur van personeel niet alleen op tijdelijke basis plaatsvinden.
75%
S
600
900
25%
I
3.000
750
9.4
Verkoopbaarheid van gemeentelijk vastgoed
5.1
Onderwijshuisvesting, daling leerlingen VO / VSO
1.7
Regionale dienstverlening en samenwerking.
3.1
Beheer en onderhoud wegen, bruggen etc.
Herstelplan wegen en meerjarenplanning. Budget splitsen in klein en groot onderhoud. Integrale aanpak van projecten / meeliften. Groter deel van het onderhoudsbudget inzetten voor onderhoud asfaltwegen. Extra inzet van geld en uren voor onderhoud van fietsroutes en voetpaden.
70%
I
1.000
700
8.3
Omnisport, onvoldoende kwaliteit van de wielerbaan.
Op basis van onafhankelijk onderzoek naar de problematiek en het in beeld brengen van de oorzaken en aandragen van oplossing(en) wordt rekening gehouden met vervangen van de toplaag van de wielerbaan. Hierbij zijn de verantwoordelijke partij(en) inzake het opstellen van de technische specificatie en de realisatie van de wielerbaan aansprakelijk gesteld.
90%
I
550
495
6.6
Participatiewetparticipatiebudget
Goede verplichtingenadministratie, financiële planning en registratie. Goede pdca-cyclus en besluitvormingsproces. Tussentijdse controle en overleg met accountant en andere gemeente (Zaanstad), Bij twijfel over juiste besteding kosten klantmanagement inzetten. Realistische en adequate planning.
25%
I
1.000
250
147
Deze risico’s met de grootste impact wat betreft kans en risicobedrag zitten in kwadrant I van het risicoprofiel (kans > 25%, risico > € 500.000).
Grafiek 4.4: risicoprofiel ontwikkeling risico’s Algemene Dienst en financieel effect
Risico (Klik op de link, dan naar het format)
Impact op het Imago
1.7
Regionalisering
3.000.000
25%
I
750.000
3
3
6
3.1
Beheer en onderhoud wegen, bruggen etc.
1.000.000
70%
I
700.000
7
6
13
5.1
Onderwijshuisvesting
600.000
75%
S
900.000
5
1
6
6.3
BUIG vanaf 2016
3.400.000
50%
S
3.400.000
7
7
14
6.6
Participatiewet – participatiebudget
1.000.000
25%
I
250.000
7
8
15
8.3
Omnisport wielerbaan
550.000
90%
I
495.000
8
8
16 13
Financieel effect
Kans
I/S Netto financieel gevolg input paragraaf weerstandsver mogen
Totaal score
Nr.
Impact op de doelstelling
4.1.1.3 Overzicht van risico’s per kwadrant cf grafiek 4.4
Kwadrant 1
9.4
Verkoopbaarheid gemeentelijk vastgoed
1.000.000
75%
S
1.500.000
9
4
9.5
Afwaardering vastgoed Vastgoedbedrijf
10.000.000
25%
I
2.500.000
8
8
16
9.9
Risico's projecten GB ten laste van AD
5.300.000
50%
I
2.650.000
6
7
13
Kwadrant 2 1.11 Botnet
50.000
30%
I
15.000
7
8
15
1.19 DIV Dossiervoorziening
250.000
40%
I
100.000
4
8
12
2.4
PV vergoeding
200.000
50%
I
100.000
10
2
12
3.2
Ongeval door gladheid
30.000
80%
I
24.000
2
8
10
3.3
Onveiligheid medewerkers en derden
25.000
50%
I
12.500
3
8
11
6.1
75.000
30%
I
22.500
4
6
10
6.2
Afboeken Leningen BBZ
150.000
30%
I
45.000
6
7
13
6.4
Debiteuren
150.000
50%
I
75.000
4
6
10
8.1 8.2
Omnisport oplossen knelpunten bouw Omnisport onderhoud
50.000 250.000
80% 50%
S S
80.000 250.000
8 8
8 6
16 14
9.6
Bekostiging onderhoud Accres
250.000
30%
S
150.000
8
2
10
100.000
10%
I
10.000
3
5
8
Kwadrant 3 1.8
Faillissementen
148
Nr.
Risico (Klik op de link, dan naar het format)
Impact op de doelstelling
Impact op het Imago
Totaal score
1.9
Beveiligingslek
100.000
10%
I
10.000
10
10
20
1.10 Licenties niet op orde
100.000
20%
I
20.000
3
3
6
50.000 50.000
5% 5%
I I
2.500 2.500
5 5
5 7
10 12
Financieel effect
1.14 Integriteit 1.15 Loyaliteitsconflict 1.16 Onjuiste informatie verstrekken
Kans
I/S Netto financieel gevolg input paragraaf weerstandsver mogen
5.000
10%
I
500
5
8
13
1.24 Focus
100.000
30%
S
60.000
7
7
14
1.25 Juridische Beleidsadvisering
250.000
2%
I
5.000
8
8
16
1.26 Nadeelcompensatie
100.000
5%
I
5.000
1
2
3
1.27 Planschade
100.000
5%
I
5.000
1
2
3
1.30 Gemeenscappelijke regelingen 2.1 Cameratoezicht
200.000
10%
S
40.000
6
4
10
100.000
10%
I
10.000
1
5
6
2.2
Explosievenopruiming
12.500
1%
I
125
2
9
11
2.3
Faunabeheer
12.500
1%
I
125
1
9
10
2.5
Rampenbestrijding
50.000
5%
I
2.500
3
10
13
2.6
Riec
12.500
5%
I
625
1
9
10
2.7
150.000
5%
I
7.500
9
9
18
8.4
Geen of verkeerde voorschriften bij vergunningverlening Budget vervangingsinvesteringen/Zuiderparkhal
100.000
20%
S
40.000
7
3
10
9.1
Verhuurderheffing
50.000
50%
S
50.000
2
1
3
9.2
Leegstand vastgoed Vastgoedbedrijf
50.000
50%
S
50.000
8
6
14
1.1
Financiering en rente risico’s
1.000.000
10%
S
200.000
5
5
10
1.2 1.3
Realisatie algemene uitkering gemeentefonds Interpreteren circulaire gemeentefonds
3.000.000 2.000.000
10% 10%
S S
600.000 400.000
7 8
4 8
11 16
1.4
Aandelenkapitaal
1.717.000
10%
I
171.700
7
7
14
1.5
Gemeentegaranties
9.000.000
15%
I
1.350.000
3
4
7
1.6
Informatieplicht
500.000
20%
I
100.000
7
8
15
1.12 Uitval bedrijfsapplicatie(s)
500.000
10%
I
50.000
8
4
12
1.13 Evenementen
500.000
10%
I
50.000
3
5
8
30.000
5%
I
1.500
5
7
12
Kwadrant 4
1.17 Publicatie gemeentepagina's 1.18 Wetswijzigingen en cao- wijzigingen
50.000
20%
I
10.000
5
3
8
1.20 Europees aanbesteden
500.000
10%
I
50.000
3
8
11
1.21 Innen belastingen
100.000
5%
I
5.000
2
8
10
50.000
10%
I
5.000
8
8
16
1.22 Onderhoud gebouwen 1.23 Bestuurlijk proces 1.28 Vastleggen van onjuiste (persoons)informatie in BS en/of BRP 1.29 Verstrekken verkeerde/gevoelige informatie 9.8 Subsidieverstrekking 9.7 Hoogspanningsleidingen
Totaal
50.000
10%
I
5.000
8
4
12
500.000
2%
I
10.000
9
9
18
500.000 500.000 2.300.000
5% 20% 20%
I I I
25.000 100.000 460.000
8 6 1
9 5 2
17 11 3
49.419.500
15.533.575
4.1.1.4 Risico’s AD op basis van prestatie en imago. Bepaalde risicogebeurtenissen kunnen ook leiden tot het niet of niet tijdig halen van onze doelstellingen en imagoschade. Door beheersmaatregelen proberen we dit te voorkomen, maar sommige risico’s kunnen we niet uitsluiten. Hieronder geven we het risicoprofiel op basis van prestatie en imago. De risico’s met de grootste impact (kans > 25%, score prestatie en imago > 14) zitten in kwadrant I.
149
Grafiek 4.5: risicoprofiel ontwikkeling risico’s Algemene Dienst op basis van prestatie en imagoschade
4.1.2 Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten als gevolg van risicogebeurtenissen te dekken. Voor het bepalen van de weerstandscapaciteit kijken we naar drie componenten: • Het buffervermogen • Ruimte in de begroting • Onbenutte belastingcapaciteit. De weerstandscapaciteit is in de periode 2015-2018 negatief, maar verbetert van -/- € 27 mln in 2015 naar -/- € 5,4 mln in 2018 en groeit naar € 24,9 mln in 2022. Ontwikkeling weerstandscapaciteit 40.000 30.000
weerstandscapaciteit
20.000 10.000 weerstands capaciteit 0
buffervermogen 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
ruimte in de begroting
-10.000 -20.000 -30.000 -40.000 jaar
Grafiek 4.6: Weerstandscapaciteit (bedragen * € 1.000)
4.1.2.1 Buffervermogen Het buffervermogen is dat deel van het eigen vermogen, dat beschikbaar is om risico’s op te vangen. Basis voor het buffervermogen is de Algemene Reserve. Deze wordt gecorrigeerd voor de negatieve reserves, zoals de Reserve Tekort Grondbedrijf en de egalisatiereserve
150
begraafplaatsen. Het buffervermogen bedraagt in 2015 -/- € 27,2 mln en groeit naar € 20,9 mln in 2022.
4.1.2.2 Ruimte op de begroting Ook de bezuinigingsmogelijkheid binnen de bestaande begroting behoort tot een van de factoren die de weerstandscapaciteit bepaalt. Immers wanneer het echt tegenzit, zullen de zeilen op alle fronten moeten worden bijgezet, zeker wanneer er sprake is van onvoldoende (of negatief) eigen vermogen. In dat geval zal er fors moeten worden ingegrepen. In de MPB 2012 waren ombuigingen opgenomen oplopend tot € 30 mln. Met de vaststelling van de zomernota 2012 en de MPB 2014 is besloten om aanvullend ruim € 20 mln te bezuinigen per 2017. Daarmee is de ruimte in de begroting voor de opvang van tegenvallers beperkt. Gelet op de nog te realiseren taakstellingen en onzekere ontwikkelingen is een opvangbuffer opgenomen in de MPB van € 0,5 mln in 2015, € 3,5 mln vanaf 2016 en € 4 mln vanaf 2017. Deze buffer draagt bij aan de weerstandscapaciteit.
4.1.2.3 Onbenutte belastingcapaciteit De onbenutte belastingcapaciteit ontstaat door de mogelijkheid om extra middelen te genereren door belastingen te verhogen of heffingen meer kostendekkend te maken. Uitgangspunt voor de heffingen (waarvan de afvalstoffenheffing en het rioolrecht de meeste inkomsten genereren) is, dat deze 100% kostendekkend zijn. Hierin zit dus geen extra inkomsten mogelijkheid. Om mogelijke buitensporige Onroerende Zaak Belasting (OZB)- verhogingen te voorkomen stelt het Rijk jaarlijks de macronorm vast. Dit is een toegestane stijging van de OZB- opbrengst van alle gemeenten samen ten opzichte van de opbrengst van het jaar daarvoor. Als de macronorm door alle gemeenten gezamenlijk wordt overschreden kort het Rijk op het Gemeentefonds. Voor de verhoging van de OZB hanteren wij de macronorm. De onbenutte belastingcapaciteit ramen we op nul.
4.1.2.4 Omvang weerstandscapaciteit weerstandscapaciteit einde jaar (*€1000) Algemene reserve Tekort grondbedrijf Egalisatiereserve bouwleges Egalisatiereserve begraafplaatsen Buffervermogen Onbenutte belastingcapaciteit Ruimte op begroting Weerstandscapaciteit
2013 23.646 -46.178 -1.465 -229 -24.226 0 0 -24.226
2014 15.879 -41.325 0 -257 -25.703 0 1.500 -24.203
2015 8.313 -36.308 0 -230 -28.225 pm 500 -27.725
2016 8.911 -31.119 0 -157 -22.365 pm 3.500 -18.865
2017 10.026 -25.755 0 -65 -15.794 pm 4.000 -11.794
2018 10.782 -20.208 0 0 -9.426 pm 4.000 -5.426
2019 12.338 -14.472 0 0 -2.134 pm 4.000 1.866
2020 13.894 -8.542 0 0 5.352 pm 4.000 9.352
2021 15.450 -2.410 0 0 13.040 pm 4.000 17.040
2022 20.937 0 0 0 20.937 pm 4.000 24.937
Tabel 4.2: weerstandscapaciteit
4.1.3 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen wordt berekend door het financiële effect van de risico’s te delen door de weerstandscapaciteit. Voor de kwalificering van het weerstandsvermogen van de gemeente Apeldoorn kan de volgende normering worden gehanteerd: • >2, uitstekend • 1,4 tm 2 ruim voldoende • 1,0 tm 1,4 voldoende • 0,8 tm 1,0 matig • 0,6 tm 0,8 onvoldoende • < 0,6 zeer slecht Tot en met 2018 is onze weerstandscapaciteit en daarmee ook ons weerstandsvermogen negatief. Op basis van de MPB 2015-2018 zal het weerstandsvermogen toenemen van -/- 1,9 in 2015 naar -/- 0,4 in 2018 en 1,6 in 2022. Vanaf 2020 is het weerstandsvermogen > 1.
151
Ontwikkeling weerstandsvermogen 2,00 1,50
weerstandsvermogen
1,00 0,50 0,00 2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
weerstandsvermogen
-0,50 -1,00 -1,50 -2,00 -2,50 jaar
Grafiek 4.7: ontwikkeling weerstandsvermogen = weerstandscapaciteit/ risico’s
152
4.2 Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen De gemeente Apeldoorn heeft een groot vermogen geïnvesteerd in kapitaal- goederen in de vorm van wegen, openbare verlichting, riolering, groen, water, sportvoorzieningen, gemeentegebouwen en onderwijsgebouwen. Het onderhoud van deze goederen is van groot belang voor het zo goed mogelijk functioneren van de gemeente op vele terreinen. Vanwege het belang hiervan is dit onderhoud grotendeels vastgelegd in allerlei meerjarenplannen, nota’s, visies en regelingen. In deze paragraaf wordt per onderwerp ingegaan op de notities en plannen waarin het beleidskader is aangegeven, de stand van zaken en de voornemens voor de komende periode. Hiermee willen we inzicht geven op welke wijze het onderhoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen wordt geborgd.
1. Integrale openbare ruimte Stand van zaken: Apeldoorn is een ‘Buitenstad’. De Apeldoornse ruimte is schoon, heel en veilig. Verduurzaming en ‘voorraadbeheer’ zijn hierin de opgaven voor de toekomst. In navolging op Herstelplan wegen zijn wij bezig met integraal ‘voorraadbeheer’ van de openbare ruimte. Wij inventariseren wat er moet gebeuren in Apeldoorn door het maken van een ‘foto van de wijk’. In 2014 is in overeenstemming met het Herstelplan Wegen een reserve herstel onderhoud wegen gevormd. Deze is in de MPB opgenomen in bijlage 3.5. A. Groen Stand van zaken: Apeldoorn is een stad in het groen. Wij hebben oog voor de waarde van de groene gebieden aan de randen van de stad. Groen is meer dan alleen een natuurlijke versiering. Groen brengt mensen bij elkaar, draagt bij aan de gezondheid en verhoogt de waarde van de leefomgeving. Groen leent zich voor burgerinitiatieven en samenwerking met medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. De budgetten voor onderhoud zijn toereikend voor het onderhoudsniveau waarbij geen sprake is van onveiligheid of kapitaalvernietiging door gebrekkig onderhoud, maar ze zijn ontoereikend om in de vervangingsopgave op de lange termijn te kunnen voorzien. In het bijzonder geldt dit voor het bomenbestand.
Programma 2015: In 2015 wordt het onderhoud, conform de vastgestelde kwaliteit zoals aangegeven in de nota, gerealiseerd. Er is tevens een website waarop alle burgerinitiatieven zijn terug te vinden. Het lange termijn perspectief bomenbestand is in beeld gebracht. B. Wegen (en bruggen, tunnels en viaducten) Stand van zaken: In 2014 is gestart met de uitvoering van de maatregelen die zijn opgenomen in het ‘Herstelplan Wegen (fiets-, voetpaden en wegen)’. Inzet is om geleidelijk de achterstand op wegenonderhoud terug te brengen. Een goed en veilig wegennet is ook nodig om iedereen die onderweg is gastvrij te ontvangen. Voor het gastvrije onthaal hebben wij veilige wandel- en fietspaden. Verduurzaming en ‘voorraadbeheer’ zijn de opgaven voor de toekomst.
Programma 2015 In 2015 worden de wegen en fiets/wandelpaden conform het door ons vastgestelde Uitvoeringsplan Wegen 2014 - 2016 in uitvoering gebracht. Tevens wordt in 2015 een drie-jaren doorkijk aan de raad aangeboden waarin is aangegeven welke wegen in die periode worden aangepakt.
153
Openbare verlichting Stand van zaken: De komende jaren worden de technisch goede masten geschilderd en de slechte masten vervangen. Tevens worden minder energie efficiënte armaturen vervangen door een dimbare LED armatuur. De verwachting is dat we met het huidige vervangingsbudget in combinatie met de reserve schilder-onderhoud de achterstanden op mastvervanging in 2020 hebben weggewerkt. Wij dragen bij aan energieneutraliteit en duurzaamheid. De openbare verlichting is een onderdeel binnen integraal ‘voorraadbeheer’. Programma 2015: Het planmatig onderhoudsbudget wordt overeenkomstig het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan ingezet. Bruggen Stand van zaken: De bruggen voldoen aan de functionele eisen. Er is echter sprake van een onderhoudsachterstand. Vanwege de technische staat zullen drie bruggen over het Apeldoorns kanaal binnen enkele jaren vervangen moeten worden. Voor de jaren 2012-2015 is hiervoor in totaal € 2,25 miljoen extra beschikbaar gesteld. Daarnaast zal binnen 5 tot 10 jaar een groot aantal houten fiets- en voetbruggen in de wijken Zevenhuizen en de Maten vervangen moeten worden. De omvang van de werkzaamheden gaan het reguliere budget te boven. Daarom is in het ‘Herstelplan Wegen (fiets-, voetpaden en wegen)’ deze problematiek ook meegenomen. Het onderhouden en vervangen van bruggen maken deel uit van integraal ‘voorraadbeheer’. Programma 2015: In 2015 worden onderhoud en vervanging uitgevoerd zoals aangegeven in de Nota Bruggen en het door ons vastgestelde Uitvoeringsplan Wegen 2014 - 2016. Begraafplaatsen Stand van zaken: In de MPB 2014-2017 heeft uw raad ingestemd met een éénmalige aanvulling van € 350.000 in de reserve begraafplaatsen. Naar aanleiding van een zorgwekkende terugloop van de egalisatiereserve is in 2014 een plan van aanpak voor verbetering van de exploitatie gemaakt. Dit plan van aanpak zal leiden tot een integrale visie op het beheer en de exploitatie van begraafplaatsen, waarbij de mogelijkheden van een natuurbegraafplaats worden onderzocht. De éénmalige aanvulling in combinatie met de nieuwe integrale visie zorgt ervoor dat de reserve de komende jaren op peil blijft. Programma 2015: In 2015 wordt het onderhoud, zoals aangegeven in de nota begraafplaatsen, conform de jaarlijkse begroting uitgevoerd.
Riolering Stand van zaken: De ambities, doelen en maatregelen voor water en riolering zijn vastgelegd in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2011-2015. In 2015 leggen wij een nieuw GRP aan de raad voor. Het GRP is een wettelijk verplicht plan en beslaat een periode van 5 jaar. Het huidige GRP is in uitvoering. Programma 2015: In 2015 wordt het beheer en onderhoud conform het GRP en het jaarlijks onderhouds- en vervangingsplan uitgevoerd. De maatregelen variëren van het reguliere beheer en onderhoud (oplossen storingen, reiniging, inspectie en reparaties), groot onderhoud en vervangingen tot projecten (oplossen knelpunten, verbetering functioneren systeem en reconstructies) en de hiervoor noodzakelijke onderzoeken, planvorming en voorbereiding. Tevens wordt gewerkt aan een verduurzaming van de afvalwaterketen en verdere regionale samenwerking.
154
Water Stand van zaken: De visie op het water in Apeldoorn is vastgelegd in het waterplan. Het uitvoeringsprogramma van Water en Riolering loopt van 2006 tot 2015. In 2015 zal gelijktijdig met het GRP een nieuw uitvoeringsprogramma worden opgesteld. Het waterplan is in uitvoering. Programma 2015: Het uitvoeringsprogramma voor 2015 is vastgelegd in het Programma Water en Riolering en het Programma Beken en Sprengen. Hierin worden diverse projecten uitgevoerd. De belangrijkste zijn: maatregelen tegen wateroverlast, waterkwaliteitsmaatregelen door oplossen knelpunten o.a. door verbeteringen in de riolering en diverse afkoppelprojecten. De uitvoering van de Eendrachtspreng, de beek in het Orderveen en de Rode Beek wordt gecombineerd met ecologie, recreatie en cultuurhistorie. Verkeersapparatuur Stand van zaken: Er zijn contracten gesloten met alle leveranciers van verkeersapparatuur voor het beheer en onderhoud evenals het verhelpen van storingen. Daarnaast wordt er voor de verkeersregelinstallaties een jaarlijks vervangingsprogramma uitgevoerd. Afstemming en implementatie binnen integraal ‘voorraadbeheer’ zal plaatsvinden. Programma 2015: In 2015 wordt het onderhoud en de vervanging conform het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan uitgevoerd. Parkeren Stand van zaken: Voor het onderhoud parkeerapparatuur, parkeergarages en maaiveld zijn contracten afgesloten. In 2014 is conform het jaarlijks onderhoud- en vervangingsplan de maaiveldapparatuur vervangen. De uitvoering van grootschalig schilderwerk en maatregelen in het kader van brandveiligheid zijn in 2014 uitgevoerd. Programma 2015: In 2015 wordt het onderhoud en de vervanging conform het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan uitgevoerd. Onderdeel hiervan is de vervanging van de parkeergarageapparatuur. Gemeentegebouwen (inclusief in beheer bij Accres) Stand van zaken Met betrekking tot het onderhoud wordt gewerkt met Meerjarenonderhouds-planningen (MJOP’s), conform de NEN 2767. Voor nagenoeg alle opstallen zijn MJOP’s beschikbaar. Uitzonderingen hierop zijn tijdelijke - te verkopen - objecten en het ontwikkelingsvastgoed. Hier wordt alleen het hoognodige onderhoud voor uitgevoerd. De MJOP’s zijn leidend voor het onderhoud in de komende jaren en basis voor de onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf. Voor een aantal objecten geldt (nu) nog een andere situatie, namelijk dat het eigenarenonderhoud is belegd bij de huurder van het vastgoed. Dit geldt voor Orpheus, Coda, Omnisport en Accres (ca. 65 panden). Bij deze objecten wordt onderzocht of het eigenarenonderhoud eventueel teruggehaald wordt naar de gemeente. Programma 2015: Gemeente en Accres dragen zorg voor de uitvoering van het onderhoud volgens de vigerende MJOP’s, welke deels in 2014 zullen worden geactualiseerd. Hierbij zal rekening worden gehouden met de afwegingen die samenhangen met de voorgenomen afstoot van panden vanuit het uitvoeringsprogramma van de Nota Gemeentelijk Vastgoed. Voor enkele locaties zal een nieuw MJOP worden opgesteld. Tevens zal in de komende periode duidelijk worden in hoeverre de overheveling van het door CODA, Orpheus, Omnisport en Accres uitgevoerde eigenarenonderhoud zal plaatsvinden.
155
Onderwijsgebouwen Stand van zaken: Als uitwerking van de zomernota 2012 is het investeringskader behorende bij de Kaderstelling onderwijshuisvesting 2012-2015 geparkeerd tot en met 2015. Hiermee wordt een incidentele bezuiniging geëffectueerd van € 3,5 miljoen die opgenomen is in de zomernota 2012. Er komt geen nieuw Integraal Huisvestingsplan tot stand gedurende de periode 2012-2015. Het programma onderwijshuisvesting 2014 zal eind 2013 worden vastgesteld. Hierin zijn opgenomen diverse (voor rekening van gemeente) uit te voeren onderhoudswerkzaamheden aan school- en gymaccommodaties. Programma 2014: Ons college zal met inachtneming van de kaderstelling onderwijshuisvesting 2012 - 2015 en het programma 2014 vaststellen en het onderhoud aan schoolgebouwen door de schoolbesturen laten uitvoeren. Sportvelden Stand van zaken: In het verleden zijn gemeentelijke veldsportaccommodaties (velden en bijbehorende kleedgebouwen) voor een deel geprivatiseerd naar de verenigingen die de accommodaties in gebruik hebben. Een deel (circa 40 velden) is nog gemeentelijk eigendom. Beleid van de gemeente is om het onderhoud van het entouragegroen over te laten nemen door de verenigingen. Een groot gedeelte van de overeenkomsten met de verenigingen is hier al op aangepast. Ook de energielasten worden zoveel mogelijk bij de verenigingen belegd door aansluitingen rechtstreeks op naam van de gebruikers te stellen. Programma 2015: Er zijn geen wijzigingen in de bestaande situatie. In 2014 is de toplaag van de 2 kunstgrasvelden van WSV vervangen, waarin de gemeente financieel bijdraagt. Gemeentelijke kapitaalgoederen Omschrijving
1. Integrale openbare ruimte a. Groen b. Wegen 2. Openbare verlichting 3. Bruggen 4. Begraafplaatsen 5. Riolering 7. Verkeersapparatuur 8. Parkeren 9. Gemeentegebouwen (incl. Accres) 10. Onderwijsgebouwen** 11. Sportvelden
Beleidsnota
Vaststelling jaar:
Kadernotitie beheer openbare ruimte Herstelplan wegen Handboek openbare verlichting Herstelplan Wegen/nota Bruggen Nota begraafplaatsen Gemeetnelijk rioleringsplan Verkeersvisie 2010-2020 Actualisatie parkeernota Vastgoednota Apeldoorn Kaderstelling integraal Huisvestingsplan Apeldoorn 2012-2015 Geen
Budget 2014 (x € 1.000,-)*
2009 2013 nvt 2010 2002 2011 2009 2004 2010
€ 4.378 € 10.043 € 1.550 € 1.226 € 447 € 4.191 € 440 € 814 € 3.536
2011 nvt
€0 € 127
* budget is exclusief interne uren ** per 2015 is buitenonderhoud schoolgebouwen primair onderwijs overgeheveld naar de schoolbesturen
156
4.3 Paragraaf Financiering 4.3.1 Algemene ontwikkelingen De economische vooruitzichten voor 2015 en verder lijken te verbeteren, maar het herstel is nog erg broos. Alom is de verwachting dat de Europees Centrale Bank (ECB) de korte rente niet binnen afzienbare termijn zal verhogen. De rente van de ECB staat nu op 0,15% en om geld uit te lenen aan de ECB moeten partijen zelfs 0,1% betalen. De 10-jaars rente staat op een niveau van 1,50%#. Voor 2015 houden wij rekening met een kortlopende rente tussen 0% en 0,5% en een langlopende rente# tussen 1,5% en 2,0%. De kans dat de feitelijke rente anders wordt, blijft altijd aanwezig. Voor de beeldvorming: 1% rente afwijking op de kort lopende financiering betekent circa € 500.000 resultaat op het product rente en financiering. De Wet schatkistbankieren is eind 2013 ingevoerd. Die wet houdt in dat gemeenten die al dan niet tijdelijk geld over hebben dit bij de schakist moeten stallen. We verwachten in 2015 geen geld onder te brengen in de schatkist. Verder zal mogelijk in het najaar van 2014 ook de Regeling Uitzettingen en Derivaten Decentrale Overheden (RUDDO) als onderdeel van de Wet Financiering Decentrale Overheden (FiDO) worden aangepast. In de sector overkoepelende brief die de minister van Financiën in april 2013 naar de 2de Kamer heeft gestuurd, staan diverse beperkingen. Wij gaan er vooralsnog vanuit dat bij nieuwe financieringen de inzet van renteinstrumenten erg moeilijk wordt. In de prijzen van de nieuwe leningen houden we rekening met een zogenaamde liquiditeitstoeslag. Voor de berekening van de kapitaallasten van onze investeringen hanteren we marktconforme percentages; Levensduur Activa, < € 2,5 mln =< 5 jaar 5 <> 10 jaar 11 <> 20 jaar > 20 jaar Activa => € 2,5 mln
Rentepercentage 1,75% 2,5% 3,2% 3,6% Maatwerk
Deze percentages zijn begin april 2014 afgegeven. De administratieve organisatie van de treasuryfunctie is georganiseerd conform het door ons in 2014 vastgestelde Treasurystatuut.
4.3.2 Risicobeheer 4.3.2.1 Renterisicobeheer Renterisico over de vlottende schuld De kasgeldlimiet wordt conform de Wet FiDO berekend naar een vast percentage (8,5%) van het begrotingstotaal per 1 januari. Voor 2015 is de kasgeldlimiet voorlopig berekend op € 51 mln. Zolang de korte rente lager is dan de rente voor langere looptijden zal de kasgeldlimiet optimaal worden benut. Renterisico over de vaste schuld Voor het renterisico over het begrotingstotaal geldt een norm van maximaal 20% per jaar. Dit houdt in dat wij in enig jaar niet meer dan een bedrag ter grootte van 20% van het begrotingstotaal aan herfinanciering dan wel renteherziening mogen hebben. Dat maximum percentage is door het Rijk ingesteld om een enigszins stabiele rentelast over de jaren te
157
bewerkstelligen. In onderstaand overzicht is dit voor onze gemeente weergegeven voor de komende 5 jaren. Renterisiconorm (bedragen x € 1 mln.) - Maximaal renterisico op vaste schuld - Renterisiconorm Ruimte onder limiet
2015 72,6 120 47,4
2016 50,4 120 69,6
2017 55,8 120 64,2
2018 71,1 120 49,9
2019 71,1 120 49,9
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de renterisiconorm in 2015 en verdere jaren niet overschreden gaat worden. Voor 2015 houden we voorlopig rekening met € 50 mln aan nieuwe leningen. Het te lenen bedrag is vooral benodigd voor herfinancieringen. Rekening houdend met enige onderuitputting, verwachten we dat de nieuwe investeringen kunnen worden betaald uit de afschrijvingen.
4.3.2.2 Kredietrisico’s op beleggingen Kredietrisico op beleggingen (bedragen x € 1 mln)
Restant vordering Per 1-1-2015 Absoluut %
- Gemeenten / provincies - Woningbouwcorporaties met garantie WSW - Semi-overheidsinstanties - Financiële instellingen met rating A, of hoger - Overige instellingen Totaal
-
Waarvan met aanvullende zekerheid
21,4 15,0 12,3 9,7 58,4
36,7% 25,6% 21,1% 16,6% 0,7 100,0%
De beleggingen zijn oplopend gerangschikt naar risico, waarbij alle beleggingen binnen de toegestane kredietrisico’s vallen.
4.3.2.3 Risico’s op verstrekte gemeentegaranties De gemeenteraad heeft vooral in het verleden garanties verstrekt voor leningen die onder meer door lokale woningbouwverenigingen, verzorgingstehuizen, sportverenigingen en dergelijke zijn aangegaan. Tegenwoordig opereren er waarborgfondsen voor woningbouw, zorg en dergelijke. Hiermee wordt een rechtstreeks beroep op de gemeente om garant te staan voor leningen, aangegaan door deze instanties, steeds kleiner. Bij de woningbouw is de gemeente nog steeds verplicht om als ‘achtervang’ garant te staan. Ons college heeft besloten om vanaf 1-1-2011 niet meer garant te staan voor nieuwe leningen die worden verstrekt onder de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Risico op gemeentegaranties (bedragen x € 1 mln.) - Rechtstreekse garantstelling - Als achtervang met WSW-garantie Totaal
Restant bedrag per 1-1-2014 Absoluut % 8,4 462,3 470,7
1,8% 98,2% 100%
158
4.3.3 Gemeentefinanciering 4.3.3.1 Financieringspositie De jaarlijkse financieringsbehoefte wordt bepaald door een aantal elementen: • mutaties in de leningen- en beleggingenportefeuille; • de begrote besteding van de reserves en voorzieningen; • Meerjarige investeringsplannen; • het meerjarige liquiditeitsverloop van het Grondbedrijf. In 2015 voorzien wij een financieringsbehoefte van circa € 50 mln. Dit gaat om herfinanciering van een deel van de huidige leningenportefeuille. Voor 2016 voorzien wij geen nieuwe financieringsbehoefte omdat er nauwelijks nieuwe investeringsplannen zijn. Daarnaast verwachten we een behoorlijk positieve kasstroom uit grondbedrijfactiviteiten. Ook in de jaren 2021 en verder is de financieringsbehoefte beperkt. Bij de invulling van de looptijden voor de nieuwe financieringsbehoefte 2014 en 2015 zullen wij met deze situatie rekening houden. Meerjarige financieringsbehoefte 90.000,00 80.000,00 70.000,00 60.000,00 50.000,00 40.000,00 30.000,00 20.000,00 10.000,00 0,00 2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
-10.000,00 -20.000,00 Meerjarig financieringsbehoefte
4.3.3.2 Leningenportefeuille opgenomen gelden Mutaties leningenportefeuille Stand per 1 januari 2015 - Nieuwe leningen - Reguliere aflossing - Vervroegde aflossing - Renteherziening Stand per 31 december 2015
Bedrag Gemiddelde (x € 1 mln.) rente 597,2 3,24 % + 50,0 1,99 % - 72,6 3,0 % n.v.t. n.v.t. 574,6 3,18 %
Volgens de voorlopige raming zal in 2015 voor € 50 mln aan leningen moeten worden aangetrokken. De looptijden van de nieuwe leningen worden afgestemd op het meerjarenfinancieringsperspectief.
159
Het verloop van de leningportefeuille vanaf 2011: Verloop leningportefeuille 700
4,50%
4,00% in miljoenen euros
500 400
3,50%
300 3,00%
200 100
2,50%
gemiddelde rente per 1-1
600
0 -100
2011
2012
2013
2014
2015
2,00%
jaren stand 1-1
mutaties
gemiddelde rente per 1-1
4.3.3.3 Leningportefeuille uitgezette gelden Tot deze portefeuille behoren vooral de leningen die conform uw besluiten zijn verstrekt aan woningbouwverenigingen, Orpheus, sportverenigingen, het Wereld Natuurhuis en dergelijke. Verder vallen hier de gelden onder die belegd zijn vanwege de verkoop van voormalige VNBaandelen. Mutaties beleggingenportefeuille
Bedrag Gemiddelde (x € 1 mln) rente Stand per 1 januari 2015 58,4 4,40% - Nieuwe beleggingen 0,0 0.0% - Reguliere aflossing -0,4 4,4% - Vervroegde aflossing n.v.t. - Renteherziening (oud percentage) 0,6 4,4% - Renteherziening (nieuw percentage) 0,6 4,2% Stand per 31 December 2015 58,0 4,36%
4.3.4 (Netto) Schuldquote In het collegewerkprogramma hebben wij als aandachtspunt de Schuld(quote) benoemd. Voor de definitie van de Schuld hebben wij besloten om aansluiting te zoeken bij de door de VNG gehanteerde definitie. Deze berekeningswijze van de Netto Schuldquote zal ook worden voorgesteld als één van de toekomstige financiële kengetallen voor gemeenten. De definitie luidt: (Onderhandse leningen+overige vaste schuld+kortlopende schuld+overlopende passiva -/langlopende uitzettingen -/- kortlopende (debiteuren) vorderingen en uitzettingen -/- liquide middelen -/- overlopende activa) / totaal van de inkomsten op de exploitatiebegroting. Onze Netto schuldquote kwam per 31-12-2013 uit op 143%.
160
Hoe kunnen we de schuldquote verlagen? • Indien we de inkomsten in de exploitatie opvoeren, heeft dat een positief effect. Als die inkomsten worden toegevoegd aan de reserves kan er schuld worden afgelost. Dan ontstaat een extra positief effect op de netto schuldquote. • Indien we bezittingen verkopen. Met de opbrengst kan schuld worden afgelost. • Als we minder investeren dan afschrijven, ontstaat een positieve kasstroom waarmee schuld kan worden afgelost.
Al deze mogelijkheden hebben (politiek bestuurlijke) consequenties, die verder gaan dan alleen een verlaging van de netto schuldquote. Overigens is de verwachting dat de netto schuldquote in de komende jaren zal dalen als gevolg van:
•
•
•
Effect grondexploitatie - in de huidige begroting is rekening gehouden met het inlopen van de eerdere verliezen vanuit het grondbedrijf. Elk jaar wordt daarmee een deel van de schuld afgelost. Toename Algemene Reserve – wij “sparen” vanuit de begroting om de Algemene Reserve de komende jaren te verhogen tot tenminste € 15 mln in 2022. Ook daarmee kan een deel van de schuld worden afgelost. Afstoten vastgoed – we ontwikkelen beleid dat gericht is op (versnelde) afstoting van oneigenlijk woningbezit. Ook voor regulier vastgoed, voor zover dat niet meer functioneel is voor de gemeente, wordt beleid ontwikkeld.
Hoe hier over te rapporteren?
Wij stellen voor om telkens bij de jaarrekening over dit financiële kengetal te rapporteren. Daarnaast zullen we bij elke volgende MPB een prognose maken van de te verwachten uitkomst van de komende jaren. Over de voortgang van de later te bepalen voorstellen, zullen wij u bij de reguliere rapportages berichten.
161
4.4 Paragraaf Verbonden partijen 4.4.1 Inleiding Verbonden partijen zijn derde rechtspersonen waarmee de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan een zetel in het bestuur van een rechtspersoon of het hebben van stemrecht. Financieel belang is er, als de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld en die kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente. Wij hebben bestuurlijke en financiële belangen in gemeenschappelijke regelingen, deelnemingen en pps-constructies. Afhankelijk van onze mate van verbondenheid (bijv. geplaatst aandelenkapitaal) zijn wij in meer of mindere mate in staat om invloed op het beleid van de betreffende verbonden partij uit te oefenen.
4.4.2 Visie op verbonden partijen Het gemeentebestuur van twee of meer gemeenten kunnen afzonderlijk of samen een gemeenschappelijke regeling treffen ter behartiging van één of meer belangen van die gemeenten. Hieronder volgt een toelichting op de gemeenschappelijke regelingen, waarin de gemeente Apeldoorn deelneemt. Vanuit het oogpunt van het behartigen van het publieke belang, is Apeldoorn deels of geheel in het bezit van de aandelen van een aantal vennootschappen. Onderstaand worden per programma deze deelnemingen toegelicht. Publiek private samenwerking is een middel om beleidsdoelen te realiseren. De samenwerking met marktpartijen moet meerwaarde opleveren. Meerwaarde in de vorm van het benutten van kennis en expertise van andere partijen en het spreiden van risico’s kan leiden tot efficiëntere uitvoering van plannen en projecten. Onderstaand een toelichting op deze PPS-constructies. Ten opzichte van voorgaande jaren is de opzet van de paragraaf gewijzigd mede vanwege aanpassing van de wettelijke voorschriften (BBV). Deze aanpassingen voorzien o.a. in het expliciet benoemen van belangrijke risico’s bij en inzage in de vermogenspositie (hoofdlijnen) van de verbonden partijen. Uw raad heeft in het verleden aangegeven behoefte te hebben aan meer sturingsinstrumenten met betrekking tot de verbonden partijen. Separate voorstellen in dit kader kunnen voor de MPB 2016-2019 leiden tot verdere aanpassing van deze paragraaf.
4.4.3 Overzicht van verbonden partijen a. Gemeenschappelijke regelingen Programma 1
Regio Stedendriehoek Vestigingsplaats: Deventer Doel en openbaar belang: Op intergemeentelijk niveau de belangen behartigen met betrekking tot gemeente overstijgende aangelegenheden op het terrein van ruimtelijke en sociale ontwikkeling, wonen, verkeer en vervoer en economische zaken Deelnemers: 7 gemeenten met in totaal 414.000 inwoners) Financiële bijdrage 2015: In de begroting van de regio Stedendriehoek is de totale gemeentelijke bijdrage geraamd op € 1.032.000. De bijdrage van de gemeente Apeldoorn bedraagt € 393.000. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: De begroting 2015 is opgebouwd op basis van de op 29 december 2013 ondertekende en bekrachtigde "De Agenda Stedendriehoek". De rode
163
draad hierin is om naast de samenwerking tussen de zeven regiogemeenten ook externe partners uit het bedrijfsleven, het onderwijs en maatschappelijke organisaties te betrekken bij het realiseren van maatschappelijke opgaven. In gezamenlijkheid is de nieuwe koers van de regio bepaald. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 169.000 en € 294.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 3.600.000 en € 3.298.000 Rekeningresultaat 2012 en 2013: Risico(’s): het weerstandsvermogen van de regio Stedendriehoek is niet groot. Indien de regio op enig moment onverhoopt niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen, moet teruggevallen worden op de deelnemende gemeenten. Programma 2
Veiligheidsregio N.O. Gelderland/GHOR Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: op regionaal niveau voorkomen, beperken en bestrijden van grootschalige incidenten en rampen, coördinatie van multidisciplinaire samenwerking van hulpverleners en uitvoeren van brandweertaken. Deelnemers: 22 gemeenten met 812.000 inwoners. Financiële bijdrage 2015: € 11.425.000. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: • De basisbrandweerzorg is afgestemd op de risico’s in het vastgestelde risicoprofiel EpeVoorst-Apeldoorn. • Binnen het nog nader uit te werken prestatiecontract realiseren van de primaire processen beheersen risico’s, bestrijden incidenten en normalisatie situatie. (NB hiervoor worden eind 2014 in overleg met de gemeenteraad ipv de huidige opkomsttijden nieuwe prestatie-indicatoren geformuleerd). • Opnieuw beoordelen en vaststellen risicoprofiel en regionaal beleidsplan. In 2015 wordt het beleidsplan 2016-2020 opgesteld. Het risicoprofiel wordt in 2015 geactualiseerd. • Het realiseren van een actueel regionaal dekkingsplan. • Het organiseren van 2 multidisciplinaire oefeningen. • Vaststelling van de beleidsvoornemens uit MOED (Masterplan voor een Optimale, Effectieve, Doelmatige brandweerorganisatie) en de implementatie daarvan in de periode 2015-2018, inclusief de regionaal te realiseren taakstellingen. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 4,6 mln en € 6,5 mln, waarvan € 1,4 mln wordt terugbetaald aan de gemeenten ter afrekening van de gemeentelijke bijdragen 2013. Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 8,2 mln en € 36,7 mln Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 1,2 mln en € 2,8 mln Risico(’s): De VNOG heeft een buffer van € 5,1 mln om risico's op te vangen. Hiervan is € 1,7 mln bestemd voor het opvangen van risico's binnen de brandweerclusters. Belangrijkste risico's zijn de managementtaakstelling van € 1,2 mln, die nog moet worden gerealiseerd en de implementatie van MOED, waarvoor een reserve van € 600.000 is gevormd. Voor de brandweerclusters is de aanpassing van de werkkostenregeling een risico. Vooralsnog lijkt de buffer voldoende groot om de risico's zoals benoemd in de begroting 2015 van de VNOG op te vangen. Programma 4
Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ)
Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: het behartigen van de belangen van de deelnemers ter zake van vergunningverlening, toezicht en handhaving in het kader van het omgevingsrecht. Het samenwerkingsverband richt zich in eerste instantie op de uitvoering van milieutaken. Apeldoorn heeft ook milieuadvisering over diverse thema’s (bodem, geluid etc.) bij OVIJ ondergebracht. Deelnemers: gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe en Voorst en Provincie Gelderland. Financiële bijdrage 2015: € 4.104.000.
164
Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: De beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015 worden vastgelegd in de in het najaar 2014 op te stellen Dienstverleningsovereenkomst gemeente Apeldoorn/ Omgevingsdienst Veluwe IJssel. Eigen vermogen (rekening 2013): € 998.000, waarvan in 2014 € 704.000 is terugbetaald aan de deelnemende gemeenten en provincie. Vreemd vermogen (rekening 2013): € 741.000. Rekeningresultaat 2013: € 998.000 Risico(’s): OVIJ heeft een algemene reserve gevormd van € 150.000 en een budget van € 60.000 in de begroting om risico's op te vangen. Belangrijkste risico is, dat OVIJ de efficiencytaakstelling die met de deelnemende gemeenten en provincie is afgesproken, niet of vertraagd realiseert Vooralsnog is de buffer voldoende om de risico's van OVIJ op te vangen. Programma 6
Felua-groep Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: in kader van de Participatiewet mensen die door diverse oorzaken (lichamelijk, verstandelijk, psychisch, langdurige werkloosheid) een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben, zoveel mogelijk begeleiden en ontwikkelen zodat zij het meeste uit zichzelf kunnen halen. Dit kan zijn door regulier werk, individuele of groepsdetacheringen, begeleid werken of werken binnen de Felua-groep. Deelnemers: 3 gemeenten (Apeldoorn, Epe en Heerde) Financiële bijdrage 2015: € 25 mln. (rijksbijdrage Apeldoorn in kader van WSW-oud) Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: Felua-groep zal in 2014 een koers opstellen waarmee zij zich voorbereidt op de veranderingen die samenhangen met de komst van de Participatiewet per 1 januari 2015. Deze raakt Felua doordat er geen nieuwe instroom in de Wsw meer zal zijn en er door het Rijk wordt bezuinigd op de vergoeding per SW'er. Felua-groep zal de samenwerking met het Activerium intensiveren. Later in 2014 worden de prestatieafspraken 2015 opgesteld tussen het college en het DB van Felua-groep. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 5,8 mln. en € 5,0 mln. Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 6,8 mln. en € 3,8 mln. Rekeningresultaat 2012 en 2013: nadeel van respectievelijk € 0,76 mln. en € 0,46 mln. Nadeel komt ten laste van het eigen vermogen van de Felua-groep. Risico(’s): uit de meerjarenbegroting van Felua volgt een cumulatief tekort van € 2,4 mln tot en met 2018. Dit tekort kan Felua-groep nog uit eigen reserves dekken. In deze begroting is geen rekening gehouden met nog te ontwikkelen veranderingen in het verdienmodel van Felua-groep. Als de tekorten groter worden dan begroot, dan kan het eigen vermogen onvoldoende zijn en kan Felua-groep een financieel beroep doen op de in de GR participerende gemeenten.
Programma 7
GGD Noord- en Oost Gelderland Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: het bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van de inwoners. Ten behoeve van de wettelijke verplichting op het gebied van collectieve preventie volksgezondheid werken gemeenten in de Achterhoek, de Stedendriehoek en de Noord Veluwe samen. Deelnemers: 22 gemeenten met in totaal 812.000 inwoners Financiële bijdrage 2015: € 2.158.000 Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: Voor de GGD vormen de Strategische Visie 2009 2013 en de Bestuursagenda 2012 - 2014 het inhoudelijke kader. De kern van die visie is dat de gemeenten die deelnemen in de GGD Noord- en Oost Gelderland hebben gekozen voor een organisatie die zich versterkt als gemeentelijke gezondheidsdienst. In 2013 is de gemeentelijke nota Op uw Gezondheid 2013 -2016 opgesteld, waarin beleidsvoornemens staan op het gebied van preventiebeleid en waar de GGD Noord- en Oost Gelderland nauw bij is betrokken. Prestatieafspraken:
165
Jeugdgezondheidszorg; doorontwikkeling van het basistakenpakket preventieve jeugdgezondheidszorg voor 4-19 jarigen. Flexibiliseren van de contactmomenten. Een extra contactmoment voor adolescenten in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Deelnemen aan de pilots voor integrale jeugdgezondheidszorg • Algemene gezondheidszorg: verdere ontwikkeling en borging van de samenwerking met de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (GHOR) op het gebied van veiligheid en gezondheid. Stimuleren van de seksuele weerbaarheid en bescherming tegen ongewenste zwangerschap en soa’s en hiv. • Kennis en expertise; beleidsadviezen op maat aan gemeenten voor volksgezondheid. Bijdragen in de blijvende borging van de succesvolle effecten van het alcoholmatigingsproject. Betere uitwisseling tussen wetenschap, beleid en praktijk d.m.v. de academische werkplaats Agora. Ondersteunen - op inhoud en proces – van de intensivering van de samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars • Maatschappelijke zorg; aansluiten/ondersteunen bij de veranderingen die de gemeenten doorvoeren bij de transities Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): ): € 3.765.000 en € 3.507.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): Geen. Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 470.000 en € 391.000 Risico(’s): • Minder afname door de gemeenten van de plusproducten zoals jeugd-, algemene zorg en kennis en expertise. • Opnieuw bezuinigingstaakstellingen bij gemeenten • Gemeenten kunnen besluiten om in het kader van de decentralisatieopgaven met het onderdeel Jeugdgezondheidszorg uit te treden. De JGZ hangt nauw samen met de andere taakgebieden van de GGD.
•
b. Deelnemingen Programma 1
Bank Nederlandse Gemeenten Vestigingsplaats: Den Haag Doel en openbaar belang: De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor maatschappelijk belang. Via financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Aandelenbelang: De Staat is de houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, provincies en een waterschap. Ieder jaar wordt door de bank dividend uitgekeerd. de gemeente Apeldoorn heeft 0,24% van de aandelen. Financieel belang: Over 2013 is € 168.000 aan dividend ontvangen. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: nvt Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 2,8 mld en € 3,6 mld Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): ca. € 139 mld en ca. € 128 mld Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 332 mln en € 283 mln Dividend 2012 en 2013: € 197.000 en € 168.000 Risico(’s): Bij tegenvallende winstontwikkeling, dan wel een lagere uitbetaalratio over de winst kan het dividend tegenvallen. NV Luchthaven Teuge Vestigingsplaats: Teuge Doel en openbaar belang: Faciliteren van General Aviation vliegverkeer en daaraan verbonden recreatie en bedrijvigheid binnen wettelijke en door de aandeelhouders gestelde kaders. Aandelenbelang: 54 % Financieel belang: De gemeente Apeldoorn heeft € 1 mln ingebracht in NV Luchthaven Teuge. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: • Kostendekkende exploitatie
166
• Voorbereiding van een nieuw luchthavenbesluit • Doorontwikkeling conform bedrijfsplan 2012 Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 1,8 mln en € 1,8 mln Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013):€ 1,9 mln en € 1,9 mln Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 180.000 en -/- € 30.000 Dividend 2012 en 2013: nvt Risico(’s): • achterblijven van het aantal vliegbewegingen ten opzichte van de planning • hoge brandstofprijzen, waardoor lagere marge • afhankelijkheid van vliegschool als grootste gebruiker van het vliegveld NV Nuon Energy Vestigingsplaats: Amsterdam Doel en openbaar belang: Nuon Energy is het productie- en leveringsbedrijf van Nuon. In 2009 is Nuon gesplitst in een productie/leveringsbedrijf en een netwerkbedrijf (Alliander). De publieke aandeelhouders hebben Nuon Energy verkocht aan het Zweedse energiebedrijf Vattenfall. De laatste tranche van de aandelenoverdracht vindt plaats in 2015. Aandelenbelang: In 2009 is 49% van de aandelen overgedragen en vervolgens in 2011 15%. In juni 2013 is de derde tranche van 15% van de aandelen overgedragen. Apeldoorn bezit nu nog 12.352 aandelen A. Dit is de vierde en laatste tranche, die in 2015 wordt overgedragen. Financieel belang: de dividenduitkering gedurende de periode van aandelenoverdracht is vastgesteld op 2% van de verkoopwaarde van de nog niet overgedragen aandelen. Over 2013 is € 18.000 dividend uitgekeerd. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: nvt Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 3,333 mld en € 2,922 mld Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 3,501 mld en € 3,435 mld Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 333 mln en € 210 mln Dividend 2012 en 2013: € 30.500 en € 18.000 Risico(’s): minimaal Alliander NV Vestigingsplaats:Utrecht Doel en openbaar belang: Alliander is het netwerkbedrijf van het voormalige Nuon en in 2009 afgesplitst. Het netwerkbedrijf heeft alleen publieke aandeelhouders. Aandelenbelang: 0,0043% Financieel belang: Het resultaat (na belastingen en correctie) van Alliander in 2013 was € 288 mln. Hiervan is € 125 mln als dividend uitgekeerd. De gemeente Apeldoorn heeft hiervan 0,0043% ontvangen; dat is € 53.750. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: T.a.v. de groeistrategie van Alliander hebben de aandeelhouders in 2014 ingestemd met het voorstel tot schaalvergroting. De aandeelhouders hebben niet ingestemd met het voorstel van Alliander om deze groei in Duitsland te realiseren. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 3,203 mld en € 3,375 mld Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 4,211 mld en € 4,173 mld Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 224 mln en € 288 mln Dividend 2012 en 2013: € 32.000 en € 53.750 Risico(’s): minimaal Vitens Vestigingsplaats: Arnhem Doel en openbaar belang: Vitens is het grootste drinkwaterbedrijf in Nederland en verzorgt de drinkwatervoorziening in de gemeente Apeldoorn. Vitens is afgelopen jaren ontstaan uit fusies van lokale en regionale drinkwaterbedrijven. In 2007 heeft de gemeente een belang in Vitens genomen. Aandelenbelang: 1 aandeel Financieel belang: Het financieel belang is gering. Het netto resultaat van Vitens in 2013 was een winst van € 39,3 mln, waarvan 40% aan dividend is uitgekeerd. Het dividend voor Apeldoorn bedroeg € 2,72.
167
Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: nvt Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 386 mln en € 438 mln Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 1,045 mld en € 1,043 mld Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 29,6 mln en € 39,3 mln Dividend 2012 en 2013: € 2,57 en 2,72 Risico(’s): nvt Recreatiegemeenschap Veluwe Vestigingsplaats: Arnhem Doel en openbaar belang: Het (laten) exploiteren van dagrecreatieve voorzieningen voor een breed publiek Aandelenbelang: Apeldoorn heeft 17% van de aandelen. Voor Apeldoorn is de laagdrempeligheid en het onderhoud van de recreatieve voorzieningen van belang zoals Busloo. De gemeente kan hierop in hoofdlijnen invloed uitoefenen. Financieel belang: De nominale waarde bedraagt € 32.604. De aandeelhouders hebben afgesproken dat de eerste vijf jaar van het aandeelhouderschap (t/m 2016) geen dividend wordt uitgekeerd. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: nvt Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013):€ 43,4 mln en € 49,9 mln Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 24,1 mln en € 20,8 mln Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 2,3 mln en € 3,6 mln Dividend 2012 en 2013: geen Risico(’s): minimaal
Programma 3
BV Parkeerexploitatie Orpheus Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: Het beheren en exploiteren van de parkeervoorzieningen gelegen aan het Churchillplein in Apeldoorn. Aandelenbelang: de gemeente is voor100% aandeelhouder Financieel belang: Jaarlijkse bijdrage van circa € 300.000 ter dekking van het exploitatietekort. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: de BV houdt zich bezig met het beheren en exploiteren van de parkeergarage gelegen bij schouwburg Orpheus. Voor 2015 is sprake van een regulier onderhoudsjaar, waarin lopende zaken zoals kleine reparaties en reguliere vervangingen zijn inbegrepen. Er is vooralsnog geen sprake van gepland groot onderhoud. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): -/- 54.000 en -/- 64.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 175.000 en € 190.000 Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 59.000 en -/- € 11.000 Dividend 2012 en 2013: nvt Risico(’s): Bij een blijvende negatieve reserve zal de gemeente een extra kapitaalstorting moeten doen of de exploitatiebijdrage moeten verhogen. Programma 4
Circulus B.V. Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: Circulus heeft als primaire doel de wettelijk taak van de gemeente met betrekking tot het inzamelen van laten verwerken van huishoudelijk restafval te vervullen. Daarnaast heeft zij een adviserende en ondersteunende rol ten aanzien van afvalmanagement in de breedste zin. Aandelenbelang: De gemeente Apeldoorn heeft 55% van de aandelen. Financieel belang: De nominale waarde van de aandelen bedraagt € 29.900. De jaarlijkse omvang van de dienstverleningskosten bedraagt circa € 8,9 mln. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: In de loop van 2014 zal de fusie van Circulus met Berkel Milieu NV worden geëffectueerd.
168
Met Circulus is een specifieke dienstverleningsovereenkomst gesloten, een resultatenovereenkomst. Hierin zijn de specifieke, reguliere, werkzaamheden opgenomen die Circulus de gemeente levert. Inclusief budgetten en prestatie indicatoren. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 4,7 mln en € 4,8 mln. Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 12,9 mln en € 14,2 mln, waarvan € 5,7 mln leningen van de aandeelhouders. Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 1,8 mln en € 1,8 mln. Dividend 2012 en 2013: Aan Apeldoorn is in 2012 € 1,1 mln en in 2013 € 0,9 mln dividend uitgekeerd. Risico(’s): - Risico is, dat minder afval wordt aangeboden voor de afvaloverslag. Dit zal effect hebben op het resultaat van het overslagbedrijf van Circulus en leiden tot een lagere dividenduitkering. - De risico's voor de gemeente als aandeelhouder zijn gering. De gemeente heeft de regie over de afvalinzameling en legt prestatie- en prijsafspraken vast in de dienstverleningsovereenkomst.
Programma 8
Stichting Exploitatiegarantiefonds OSCA Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: de stichting beheert 2 exploitatiegarantiefondsen, te weten één fonds gericht op de eerste 10 jaar en één fonds gericht op de periode na deze 10 jaar. Op verzoek van exploitant Exploitatiemaatschappij Omnisportcentrum BV kan in enig jaar de stichting een bijdrage verstrekken in het verlies op de exploitatie van het Omnisportcentrum, indien dit wordt veroorzaakt door een onvoorziene omstandigheid of door bijvoorbeeld een tekort op de participatie in een topsportevenement. Een resterend saldo aan het eind van de exploitatieperiode wordt uitgekeerd aan de Exploitatiemaatschappij Omnisportcentrum B.V. Aandelenbelang: niet van toepassing. Financieel belang: van belang is dat de stichting goed beheer voert. De gemeente kan dit controleren aan de hand van de jaarverslagen Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: het voeren van goed beheer Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 425.000 en € 548.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 11.000 en € 11.000 (kort vreemd vermogen) Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 46.000 en € 45.000 Dividend 2012 en 2013: niet van toepassing. Risico(’s): de gemeente loopt geen risico.
Exploitatiemaatschappij Omnisportcentrum B.V Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: met deze exploitatiemaatschappij, dochter van Libéma Vastgoed, heeft de gemeente in 2006 een Huur- en Exploitatieovereenkomst Omnisportcentrum Apeldoorn afgesloten voor de exploitatie van het Omnisport Apeldoorn. Met het Omnisport accommodeert Apeldoorn lokale en landelijke sportorganisaties. Omnisport draagt bij aan de uitstraling van Apeldoorn Aandelenbelang: niet van toepassing. Financieel belang: de exploitatiemaatschappij ontvangt jaarlijks een contractueel overeengekomen exploitatiebijdrage van de gemeente van ruim € 700.000. Beleidsvoornemens/prestatieafspraken 2015: nakoming van de in de een Huur- en Exploitatieovereenkomst overeengekomen afspraken. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 465.000 en € 785.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 450.000 en € 812.000 (kort vreemd vermogen) Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 313.000 en € 319.000 Dividend 2012 en 2013: niet van toepassing Risico(’s): het exploitatierisico is voor de exploitatiemaatschappij. De gemeente loopt geen rechtstreeks financieel risico. Wij kunnen wel afbreuk leiden door teruglopende evenementen-
169
kalender Omnisport, door verslechtering relatie tussen exploitatiemaatschappij en gebruikers, door gebreken aan het Omnisport etc.
NV Orpheus theater/congrescentrum Vestigingsplaats: Apeldoorn. Doel en openbaar belang: het aanbieden van een breed cultureel programma. Het bieden van accommodatie en ondersteuning voor culturele organisaties in Apeldoorn, zowel op amateur- als op professioneel niveau. Aandelenbelang: De gemeente Apeldoorn bezit 72,7% van de aandelen. Financieel belang: De aandelen hebben een nominale waarde van € 270.000. De gemeente verstrekt een subsidie van jaarlijks ruim € 4 mln (2015 € 4,5 mln, vanaf 2016 jaarlijks € 4,2 mln. De gemeente is tevens eigenaar van gebouw, gronden en parkeergarage. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: op 31 mei 2012 is de nota Spin-Off doorkijk Cultuur 2013-2016 in de PMA besproken waarin de beleidsplannen en de prestatieafspraken van de grote culturele instellingen, waaronder Orpheus, zijn opgenomen. Orpheus heeft een Meerjarenbeleidsplan 2012-2015 gepresenteerd met verschillende maatregelen om zo snel mogelijk tot een gezonde exploitatie te komen. Bij de behandeling van de BBB 2013-2016 en Zomernota 2012 is besloten tot een extra subsidie aan Orpheus van € 900.000 voor 2013 en 2014 en € 450.000 voor 2015. De gevraagde investeringsbijdrage tot een bedrag van € 450.000 is niet beschikbaar gesteld. Daarbij is verwezen naar de bestaande kredietfaciliteit die Orpheus heeft bij de gemeente. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): -/- € 635.000 en -/- € 548.000 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 4,8 mln en € 4,8 mln Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 254.000 en € 88.000. Dividend 2012 en 2013: nvt. Risico(’s): • De financiële doelstelling voor 2015 staat onder druk, omdat de aanvullende subsidie in 2015 met € 450.000 en in 2016 met € 900.000 wordt verlaagd. Dit betekent dat de afboeking van de ‘eeuwigdurende’ vordering van € 821.000 op de gemeente getemporiseerd zal moeten worden. Gehoord uw raad (bij de behandeling van de BBB 2013-2016), hebben wij Orpheus hiervoor meer tijd gegeven. • De NV heeft een negatief eigen vermogen .Als komende jaren geen positief rekeningresultaat wordt gerealiseerd en het eigen vermogen wordt aangevuld is het risico, dat de waardering van de aandelen op de gemeentelijke balans moet worden afgeboekt. Programma’s 5, 7 en 8
Accres Apeldoorn BV Vestigingsplaats: Apeldoorn. Doel en openbaar belang: in opdracht van de gemeente beheren en verzorgen van de gebruikersexploitatie van de gemeentelijke maatschappelijke accommodaties. Vanwege juridische en fiscale aspecten en de wens om na de verzelfstandiging in 1999 de gemeentelijke aansturing zo maximaal mogelijk te laten zijn, is gekozen voor een vennootschapsconstructie. Aandelenbelang: de gemeente is voor 100% aandeelhouder. Financieel belang: de waarde van de aandelen op onze balans bedraagt € 18.151. De subsidie aan Accres bedraagt € 11.439.000. Accres huurt het gemeentelijk vastgoed voor € 6.500.000. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: in 2015 zullen verdere stappen gezet worden om te bepalen hoe wij in de toekomst het beheer en de exploitatie van ons (strategisch) maatschappelijk vastgoed gaan organiseren. De positie van Accres is daarbij een belangrijke factor. Tot hierover definitieve besluitvorming heeft plaatsgevonden blijven de bestaande prestatie afspraken met Accres van kracht. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 3,1 mln en € 4 mln. Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 7,5 mln en € 3,9 mln (kortlopende schulden Rekeningresultaat 2012 en 2013: € 428.000 en € 1.150.000. Dividend 2012 en 2013: in beide jaren is de afgesproken € 260.000 gerealiseerd.
170
Risico(’s): de raad heeft op 6 maart 2014 besloten dat het alleenrecht van Accres op beheer en exploitatie van het gemeentelijk vastgoed geen uitgangspunt meer is. Hieruit vloeit voor Accres het risico voort, dat het bedrijf in de toekomst een deel van haar huidige opdrachten verliest, waardoor de continuïteit van het bedrijf in gevaar kan komen. Daarnaast krimpt de portefeuille van Accres vanwege de door de gemeente opgelegde bezuinigingen. Het risico bestaat dat de BV dan niet meer kan voldoen aan haar dividendtaakstelling van € 260.000. Een klein deel van de medewerkers van Accres valt nog onder het Sociaal statuut 1999 ten tijde van het verzelfstandigen van Accres. Als deze medewerkers als gevolg van de bezuinigingen hun baan verliezen en niet binnen of buiten de BV herplaatst kunnen worden dan dient de gemeente de rechtspositionele en financiële verantwoordelijkheid over te nemen. Vanwege de sluiting van het Sportfondsenbad per 1/1/2015 loopt de gemeente hier een risico. c. PPS-constructies De PPS'en van het grondbedrijf worden gefinancierd via een schuldrelatie met de gemeente. Er is geen eigen vermogen van de partners gestort. Jaarlijks worden de kosten en opbrengsten in het onderhanden werk opgeboekt, respectievelijk afgeboekt; er is geen rekening resultaat. Alleen bij beëindiging kan er rekeningresultaat ontstaan. Programma 9
ZW Poort de Veldekster BV Vestigingsplaats: Ugchelen Doel en openbaar belang: gemeenschappelijk tot exploitatie brengen van bouwgrond gericht op de realisering van woningbouw in een deelgebied van de Zuid West Poort. Financieel belang: kosten en opbrengsten met betrekking tot de grondexploitatie komen ten laste dan wel ten bate van de betrokken partijen op basis van een vastgelegde samenwerkingsovereenkomst. De gemeente neemt voor 25% deel in deze samenwerking. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: voor het wasserijcomplex bestaat een goed initiatief voor herontwikkeling met behoud van het bestaande. Voor 2014 zal de ontwikkeling hiervan in samenwerking met de partners nader uitgewerkt worden. Met een beperkt aantal kavels zal ook de bestaande samenwerking worden besproken. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 0 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 133.802 en € 111.716. Rekeningresultaat 2012 en 2013: niet van toepassing Risico(’s): met de huidige marktomstandigheden is de verkoop van (grote) kavels in deze prijsklasse niet eenvoudig. Het risico zit met name in de fasering.
Wegener Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: de transformatie van het plangebied passend binnen de visie voor de Zuidwestpoort. Financieel belang: de gemeente participeert voor 1/3 deel. Daarnaast treedt de gemeente op als financier voor het onroerend goed. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: de door de gemeente in 2014 op te stellen kantorenprogrammering kan aanleiding vormen de gemaakte afspraken te herzien. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 0 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): € 9.262.000 en € 9.382.000 Rekeningresultaat 2012 en 2013: niet van toepassing Risico(’s): de ontwikkeling van kantorenprogramma in zijn algemeenheid vormt een groot risico. Voor het risico op gemeentelijke gronden is begin 2014 door de raad een algemene verliesvoorziening ingesteld en is de raad voor de Wegener-locatie (niet openbaar) geïnformeerd. Kanaalzone Zuid Vestigingsplaats: Apeldoorn Doel en openbaar belang: partijen (corporaties, provincie en gemeente) zijn overeengekomen het plangebied gelegen aan de Kanaalzone Zuid in onderlinge samenwerking te ontwikkelen tot een
171
hoogwaardige locatie voor woningbouw, alsmede tot een locatie voor commerciële en maatschappelijke voorzieningen. Financieel belang: elke partij draagt 1/3 deel van het risico in de grondexploitatie. De corporaties zijn 100% verantwoordelijk voor de opstalontwikkeling. Beleidsvoornemens/ prestatieafspraken 2015: de locatie wordt op basis van een overeengekomen planning ontwikkeld. Voor de afname van gronden staan vaste data, de bouw van de opstallen is aan de corporaties. Zij hebben een afname plicht, geen bouwplicht. Eigen vermogen (rekening 2012 en 2013): € 0 Vreemd vermogen (rekening 2012 en 2013): - € 6.201.000 en - € 6.878/000 Rekeningresultaat 2012 en 2013: niet van toepassing. Risico(’s): met de vastgestelde herontwikkeling zijn veel risico’s uitgesloten. Toch blijft de marktontwikkeling voor de Pilot onzeker.
172
4.5 Paragraaf Grondbeleid 4.5.1 Algemeen Wat zijn wij verplicht te regelen in deze paragraaf? De paragraaf grondbeleid maakt onderdeel uit van de Meerjaren programma Begroting (MPB) ‘nieuwe stijl’. Het grondbeleid vormt een vast onderdeel van de begroting en verantwoordingscyclus van de gemeente. Elk jaar is de gemeente op grond van het besluit Begroting en Verantwoording (BBV), verplicht om een paragraaf grondbeleid in zowel de meerjarenprogrammabegroting (vooruitblik) als de jaarrekening (terugblik) op te nemen. Dit is geen keuze. De paragraaf grondbeleid bevat tenminste: a. De visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma’s die zijn opgenomen in de gemeentelijke meerjarenbegroting; b. Een aanduiding van de wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert. c. Een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie d. Een onderbouwing van de geraamde winstneming. e. Beleidsuitgangspunten omtrent reserves voor grondexploitatie in relatie tot de risico’s die daaraan verbonden zijn.
Ad a+b - Nota grondbeleid (verwijzing) De gemeente Apeldoorn heeft haar visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma’s die zijn opgenomen in de gemeentelijke meerjarenbegroting vastgelegd in de nota grondbeleid die op 13 juni 2013 door de raad is vastgesteld. In deze nota staat aangegeven welke vorm van Grondbeleid de gemeente voorstaat, en welke instrumenten het zal inzetten om het ruimtelijke beleid tot uitvoering te brengen. De nota grondbeleid betreft geen wettelijke verplichting. Ad c+d+e – Meerjaren Perspectief Grondexploitaties (verwijzing) In aanvulling op de begroting en de jaarrekening kent de gemeente Apeldoorn een meerjarenperspectief grondexploitaties (MPG). Het MPG geeft informatie over de actuele voortgang van de grondexploitaties. In het MPG wordt teruggekeken op het afgelopen jaar en vooruit gekeken naar de komende jaren. De te verwachten ontwikkelingen worden financieel vertaald. Tevens wordt een inschatting gemaakt van de risico’s. Kortheidshalve wordt naar de MPG 2014 verwezen die in de gemeenteraad van 5 juni 2014 is vastgesteld. Die publicatie vormt de laatst bekende bedrijfseconomische barometerstand rond het grondbedrijf. Wat willen wij regelen in deze paragraaf? De focus in de MPB is gelegd op de verschillende programmalijnen. Grondbeleid is geen afzonderlijke programmalijn maar heeft wel invloed op en samenhang met de realisatie van bijvoorbeeld paragraaf 9 van Ruimtelijke leefomgeving.
De paragraaf is géén middel om ‘nieuw beleid’ vast te stellen. Nieuw beleid wordt via de lijn College ter bespreking naar u als Raad gebracht. Deze paragraaf is een middel om: actuele onderwerpen (bv nota Grondbeleid) terug te laten komen en nader uit te werken. toekomstige ontwikkelingen, waar grondbeleid een relatie mee heeft te agenderen. In de Nota Grondbeleid is de Apeldoornse Grondbeleidskeuze samengevat in vijf beleidskaders. Als basis is gekozen voor een regierol op de grondmarkt. Apeldoorn laat de productie van bouwrijpe grond over aan andere partijen. In onderstaand figuur is deze overgang schematisch weergegeven. Onder het schema staan op de eerste plaats vastgestelde beleidsdocumenten. Vervolgens worden actuele onderwerpen vanuit de rolverdeling producent/regisseur benoemd die in deze paragraaf staan, onderwerpen die vanuit het MPG uitgewerkt worden en ontwikkelingen die de komende jaren bijzondere aandacht vragen.
173
Tijd (afbouw magazijnvoorraad grond) Actief productie inkoop bewerking verkoop
Facilitair regie kostenverhaal
Vastgesteld beleid Algemeen Nota Grondbeleid (verwijzing) Paragraaf Grondbeleid (begroting + rekening) (verwijzing) Financieel Uitvoeringskader Grondbedrijf (verwijzing) Specifiek Nota Gronduitgifteprijsbeleid (verwijzing) Nota Gronduitgiftebeleid (verwijzing) Notitie werkwijze en kostenverhaal bij zelfrealisatie (verwijzing) Actuele ontwikkelingen (Onderwerpen in deze Paragraaf) Ontwikkelingen fiscaal-juridisch vlak Samenvoegen Kostenverhaal AC1 + AC2 Onderwerpen uit te werken vanuit MPG Niet in exploitatie genomen grond (verwijzing nota MPG, hfd 8) (NIEGG) Programmering (KWP) (verwijzing nota MPG, hfd 8) Ontwikkelingen die de komende jaren aandacht vanuit de eenheid V&G vragen Omgevingswet (ontwikkelingen) Bovenwijks Waardecreatie - ontwikkelen zonder grond Stedelijke herverkaveling
4.5.2 Actuele ontwikkelingen a. Ontwikkelingen op fiscaal-juridisch vlak Een van de instrumenten in het grondbeleid is de fiscalisering. De wet en regelgeving en (Europese) jurisprudentie volgen elkaar op en is constant aan veranderingen onderhevig. Door de constant veranderende wet- en regelgeving is het belangrijk dat een fiscale verkenning van een (ruimtelijke) ontwikkeling (publiek en privaat) al in een zeer vroeg stadium start. De complexe samenhang van wetten in relatie tot de aard van de casus (aankoop of verkoop van grond, een exploitatieovereenkomst, publiek private samenwerkingsverbanden) is bepalend voor de fiscaal juridische insteek van een project of gronduitgifte. Actuele ontwikkeling: (toekomstige) Vennootschapsbelasting Een van de fiscale ontwikkelingen die onze gemeente gaat raken is de Vennootschapsbelastingplicht voor (o.a.) het Grondbedrijf. Op dit moment wordt de wet geschreven en de verwachting is dat de staatssecretaris deze bekend maakt op Prinsjesdag 2014. De belastingplicht zal ingaan op 1 januari 2016. Welke impact dit heeft op het Grondbedrijf/de gemeente is nu nog niet te voorzien. b. Kostenverhaal Sinds in 2008 de nieuwe Wro is ingevoerd, is de gemeente verplicht de kosten die zij maakt bij en voor particuliere ruimtelijke ontwikkelingen te verhalen op de exploitant. Voor het verhalen van deze kosten wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde anterieure grondexploitatieovereenkomst I en II (ACI en ACII contracten). Bij een op te stellen contract zijn de volgende drie gevallen denkbaar:
174
• • •
eenvoudige initiatieven Ingewikkelder situaties die multidisciplinair ter hand worden genomen Ingewikkelder initiatieven die met behulp van projectmatig werken worden aangevat
Een volledige uiteenzetting van het onderwerp en de bijbehorende gedragslijn komen aan bod in de notitie werkwijze en kostenverhaal bij zelfrealisatie (verwijzing). Samenvoegen Anterieur Contract I+ II Van oudsher wordt voor eenvoudige initiatieven door Ruimtelijke Leefomgeving gebruik gemaakt van zgn. betaalbrieven waarin de kosten voor het bestemmingsplan bij de exploitant in rekening werden gebracht. Echter, meer kosten kunnen en moeten verhaald worden. Gedurende de aanloop naar vaststelling van het bestemmingsplan is geconstateerd dat een bekrachtigde aanvullende overeenkomst (AC2), opgesteld door team Grond benodigd is.
Inmiddels is de gang van zaken rondom de kleinere ontwikkelingen en grondexploitatieovereenkomsten bekend en is in goed overleg tussen team Grond en Ruimtelijke Leefomgeving, besloten dat deze twee overeenkomsten gecombineerd gaan worden. Tijdens de beoordeling van de aanvraag van de exploitant tot wijziging van het bestemmingsplan in de zgn. Projectgroep Plan Initiatieven, zullen alle aspecten voor deze ontwikkeling aan de orde moeten komen. Een uitgebreidere rol van de in de PPI zittende vertegenwoordiger van team Grond wordt gevraagd omdat deze persoon moet inschatten of team Grond bij de opstelling van het contract moet worden betrokken. De betrokkenheid van team Grond is gewenst/noodzakelijk aangezien de verantwoordelijkheid voor het kostenverhaal ligt bij het team Grond. De betreffende planeconoom moet beoordelen of het bestemmingsplan economisch uitvoerbaar is. Daarnaast is de betrokkenheid van team Grond noodzakelijk indien er tevens sprake is van een gedeeltelijke gronduitgifte (verantwoordelijkheid van het Grondbedrijf). Tevens is de betrokkenheid gewenst voor de noodzakelijke privaatrechtelijke expertise.
175
4.6 Paragraaf Lokale heffingen 4.6.1 Inleiding De baten van de gemeente bedragen voor 2015 € 503 mln, exclusief verrekening met reserves. Meer dan de helft daarvan wordt ontvangen van het Rijk via de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen (bijv. sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening). Bij de overige baten moet u denken aan bouwgrondexploitatie, interne verrekeningen en eigen belastingen (heffingen, rechten en leges). Bij de heffingen is de onroerende- zaakbelasting de belangrijkste component. Lokale heffingen 2015: € 88,5 mln
OZB Afvalstoffenheffing Rioolheffing Parkeerbelasting Omgevingsvergunning (bouw en) Overig Leges Burgerzaken
4.6.2 Overzicht belastingen en heffingen Gemeenten zijn beperkt in de soorten belastingen die ze mogen heffen. Deze zijn limitatief opgesomd in de wet. Naast belastingen, heft de gemeente rechten en leges voor individuele dienstverlening aan haar burgers. De tarieven van deze rechten en leges dienen zodanig vastgesteld te worden dat de geraamde opbrengsten de geraamde kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. De opbrengst van deze zogeheten gebonden heffingen dient alleen ter bestrijding van de kosten die de gemeente voor de betreffende dienstverlening maakt. De gemeentelijke kosten stijgen in 2015 gemiddeld met 1,2%. Dit is minder dan de inflatie als gevolg van de verlaging van de materiële kostenindex voor de gemeentelijke budgetten. De opbrengsten van de belastingen en overige heffingen worden in beginsel alleen aangepast aan de inflatiecorrectie. Deze bedraagt 1,95%. De gemeente is vrij in de besteding van de opbrengst van de ongebonden heffingen (algemene belastingen). De gemeentelijke belastingen en retributies die in 2015 in Apeldoorn worden geheven zijn: Ongebonden belastingen: Onroerende- zaakbelastingen Hondenbelasting Parkeerbelastingen Precariobelasting Toeristenbelasting In 2015 worden voorbereidingen getroffen om
Gebonden belastingen: Afvalstoffenheffing Rioolheffing Leges en rechten
m.i.v. 2016 forensenbelasting te heffen.
177
4.6.3 Voorstel per belastingsoort Onroerende- zaakbelasting De OZB wordt berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. De nieuwe vastgestelde WOZ- waarden met als waardepeildatum 1 januari 2014 zijn bepalend voor het belastingjaar 2015. In 2015 worden voor alle onroerende zaken binnen de gemeentegrenzen nieuwe WOZ- beschikkingen afgegeven die het hele jaar 2015 geldig zijn. De waarde van een woning in Apeldoorn is ten opzichte van peildatum 1 januari 2013 gemiddeld met 2,36% gedaald. De waarde van een niet-woning is gemiddeld gedaald met 4,05%. Daarnaast is er een toegenomen leegstand bij niet-woningen. Uitgangspunt voor de berekening van de tarieven OZB is, dat we de opbrengst gelijk houden. De waardedaling leidt daarom tot een tariefstijging. De leegstand is verrekend in de tarieven voor niet- woningen. Daarnaast hebben we rekening gehouden met volume- effecten. Conform uw besluit van 2014 hebben we de tarieven verhoogd met de macro- norm. Deze bedraagt 3,5%. Bovenstaande wijzigingen leiden tot de volgende OZB- tarieven voor 2015: Percentage van de heffingsmaatstaf (WOZ-waarde) voor berekening ozb: 2014
2015
Gebruikersbelasting: niet-woningen
0,2461%
0,2744%
Eigenarenbelasting: woningen niet-woningen
0,1346% 0,3052%
0,1427% 0,3404%
Rioolheffing Naast de zorg voor inzameling en transport van afvalwater hebben gemeenten ook een regenwaterzorgplicht en hebben zij een duidelijke rol als regisseur bij de aanpak van grondwaterproblemen. De gemeente is dus niet alleen verantwoordelijk voor het onderdeel afvalwater, maar voor de gehele gemeentelijke waterhuishouding. De kosten die hiervoor worden gemaakt, worden met de rioolheffing verhaald op gebruikers van woningen en niet-woningen. De aanslagen rioolheffing worden berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. Ook voor de rioolheffing geldt dat, door de waardedaling van de onroerende zaken, de tarieven verhoogd moeten worden om tot eenzelfde belastingopbrengst te komen. Om daarnaast de gemeentelijke kostenstijging te compenseren, zullen de tarieven gecorrigeerd worden. Dit betekent dat de gemiddelde aanslag rioolheffing in 2015 wordt verhoogd met 1,2%. Voornoemde wijzigingen leidt tot het percentage zoals genoemd in de volgende tabel.
Percentage van de heffingsmaatstaf (WOZ-waarde) voor berekening rioolheffing:
gebruikers
2014 0,0662%
178
2015 0,0687%
Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing bestaat uit een vast en een variabel gedeelte. Elk huishouden is het vaste gedeelte verschuldigd. Bij de behandeling van de MPB 2014-2017 heeft uw raad het amendement ‘De afvalscheider beloond’ aangenomen. De tarieven voor de komende jaren zijn op basis van dit amendement berekend. Vanaf 2017 dalen de vastrechttarieven als gevolg van het goedkopere contract per 2016 voor de verwerking van restafval. De variabele tarieven stijgen met meer dan de inflatie om te stimuleren dat minder restafval wordt aangeboden. Voor meerpersoonshuishoudens ziet het plaatje er als volgt uit: Meerpersoonshuishoudens Tarieven vastrecht Tarief variabel 240litercontainer per lediging
2014
2015
2016
2017
2018
€ 167,29
€ 167,29
€ 167,29
€ 165,63
€ 165,63
€ 7,98
€ 8,11
€ 8,15
€ 8,15
€ 8,27
Ontwikkeling woonlasten Wij houden de inflatie aan voor de stijging van de gemiddelde woonlasten. De geraamde inflatie voor 2015 bedraagt 1,95%. In onderstaande tabel wordt een totaalbeeld gegeven van de ontwikkeling van de woonlasten voor een huishouden met een gemiddelde woningwaarde van € 214.100. Woonlasten 2014 2015 % ontw. Ozb € 288,18 € 298,26 3,50% Rioolheffing € 141,73 € 143,43 1,20% afval vastrecht € 167,29 € 167,29 0,00% afval variabel* € 79,80 € 81,10 1,63% Totaal € 677,00 € 690,08 1,93% * uitgaande van een aanbod van 10 ledigingen per jaar voor een 240- litercontainer, prognose 2015 (benadert opgave van COELO 2014)
Op totaalniveau stijgen de woonlasten in 2015 met 1,93%.
Overige heffingen en rechten • Parkeerbelastingen In de gemeente Apeldoorn worden de parkeertarieven gebruikt om de kosten voor parkeervoorzieningen te bestrijden en om het parkeren binnen de gemeente te reguleren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen parkeren voor bewoners, bezoekers en woon- werk parkeren. Het streven is zo min mogelijk auto’s langs de openbare weg te laten parkeren en het gebruik van de auto voor woon- werkverkeer te ontmoedigen. In deze begroting gaan we uit van een gemiddelde tariefstijging met het inflatiepercentage van 1,95% in 2015. • Precariobelasting Precariobelasting wordt geheven voor het gebruik van gemeentegrond. Hieronder valt niet alleen het plaatsen van containers langs- of op de openbare weg, maar bijvoorbeeld ook lichtbakken aan winkels die boven gemeentegrond hangen. Precariobelasting is een ongebonden belasting, waarbij de gemeente volledige vrijheid heeft in de vaststelling van de hoogte van de tarieven. Voorgesteld wordt om de tarieven voor de precariobelasting te verhogen met het inflatiepercentage (1,95%). Het tarief voor het hebben van buizen, kabels, draden of andere leidingen zal verhoogd worden van € 1,00 naar het landelijke gemiddelde van € 2,25.
179
Precariobelasting netwerkbeheerders Tijdens de raadsbehandeling van de MPB 2014-2017 heeft uw raad n.a.v. twee ingediende moties ons college verzocht een notitie over gemeentelijke belastingen in het vooruitzicht te stellen, met inbegrip van belastingmogelijkheden die Apeldoorn tot nu toe niet heeft ingevoerd. Die notitie is dit voorjaar ter kennisneming gebracht van uw raad. In deze notitie hebben wij uw raad meegedeeld dat er een onderzoek gestart zal worden naar de mogelijkheid van de invoering van precariobelasting op leidingen en kabels van netwerkbeheerders.
Dat onderzoek is onder inschakeling van een extern adviesbureau recentelijk afgerond. Naar aanleiding daarvan concluderen wij dat naar verwachting geen precariobelasting kan worden geheven voor het waterleidingnetwerk van Vitens en voor het (hoofd)gasleidingnetwerk van de Gasunie, vanwege in het verleden gesloten overeenkomsten met de voorgangers van deze netwerkbedrijven. Wel is dit mogelijk voor het gasleiding- en elektriciteitsnetwerk van Liander, hoewel dat in een tweetal gemeenten thans onderwerp is van een fiscale procedure. Daarnaast is het mogelijk om voor het hoogspanningsnet van Tennet precario te heffen. In de door uw gemeenteraad vastgestelde belastingverordening is de precariobelasting voor netwerken al als mogelijkheid opgenomen. Maar gelet op voornoemde onzekerheden en omdat het kabinet Balkenende voornemens was deze precariomogelijkheden voor gemeenten af te schaffen, zijn vanaf het belastingjaar 2011 tijdelijk geen aanslagen opgelegd. Het tijdelijk aanhouden van het opleggen van aanslagen is voor een periode van drie jaar mogelijk, zonder dat daarmee rechten verloren gaan. Van afschaffen van deze precariomogelijkheid door het kabinet Balkenende is het niet gekomen en het is onzeker of het huidige kabinet dat voornemen doorzet. Om geen rechten te verspelen is nu het moment aangebroken om wel aanslagen op te leggen. Overigens heeft het opleggen van precariobelasting op kabels en leidingen van netwerkbeheerders niet direct invloed op de energienota van Apeldoornse burgers en bedrijven. De toezichthouder van de netwerkbedrijven, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), stelt namelijk maximum tarieven vast. Dat neemt niet weg dat kostenstijgingen in de toekomst worden meegenomen in de tarieven. Omdat er meerdere gemeenten zijn die precariobelasting (gaan) heffen, zouden we kunnen zeggen, dat we onze gemeente en daarmee onze burgers benadelen als we geen gebruik maken van de mogelijkheid om precario op kabels en leidingen te heffen. Samengevat stellen wij u nu het volgende voor: • Opleggen van aanslagen precariobelasting m.i.v. het belastingjaar 2011 aan Liander, met dien verstande dat Liander tegelijkertijd op de hoogte wordt gebracht dat de betaling van de aanslagen pas aan de orde is, nadat voornoemde juridische procedure in het voordeel van gemeenten wordt beslecht; • Voor alle netwerken het huidige tarief van € 1 per strekkende meter, met ingang van 2015 verhogen naar het landelijk gemiddelde van € 2,25 per strekkende meter; • Opleggen en innen van de precarioaanslagen aan Tennet m.i.v. het belastingjaar 2011. Indien u hiermee instemt, stellen wij u voor om de mogelijke meeropbrengst van Liander (in 2015 afgerond € 7 mln) in de MPB niet in te boeken in verband met de onzekere uitkomst van het juridisch geschil. Voor Tennet geldt dit niet. De meeropbrengst daarvan staat in het volgende overzicht vermeld. (Bedragen x € 1.000) Opbrengst precario Tennet
2015 200*)
2016 75
2017 75
2018 75
*) Dit betreft de opbrengst van drie belastingjaren 2011, 2012 en 2013.
• Hondenbelasting Hondenbelasting is een algemene belasting. Dat houdt in dat de raad vrij is in de bepaling van de opbrengst: er hoeft geen relatie met de kosten te zijn. Uw raad heeft bij de invoering van de hondenbelasting besloten dat de opbrengst niet hoger mag zijn dan de kosten van de maatregelen om de overlast van honden te beperken. Deze kosten betreffen voornamelijk de kosten voor het
180
onderhoud van de hondenuitlaatplaatsen. De prijsverhoging vanwege inflatie kan binnen het budget worden opgevangen. Voorgesteld wordt om de tarieven voor hondenbelasting te handhaven op het niveau van 2014.
• Toeristenbelasting Voor de toeristenbelasting heeft uw raad in het verleden besloten dat de tarieven worden aangepast overeenkomstig het consumentenprijsindexcijfer (voorheen: prijsindexcijfer voor de gezinsconsumptie) van het CBS. Voorgesteld wordt om deze lijn voort te zetten en de tarieven voor de toeristenbelasting overeenkomstig dit indexcijfer 0,8%) aan te passen. • Forensenbelasting Voor onze overwegingen die hebben geleid tot het voorstel invoering van de Forensenbelasting, verwijzen wij u naar onderdeel 6 van de Financiële beschouwingen van Hoofdstuk 3. Ter voorbereiding hierop dienen in 2015 beleidskeuzes te worden gemaakt over de grondslag voor deze belasting en de in de heffing te betrekken objecten. Aangezien Apeldoorn een gemeente is met veel tweede woningen, kan invoering van de forensenbelasting tot een substantiële opbrengst leiden. Bij 4000 te belasten objecten en een bescheiden tarief van € 250 bedraagt de bruto opbrengst € 1.000.000. per jaar. De invoeringskosten worden geraamd op eenmalig € 100.000 en de perceptiekosten op structureel € 150.000. De netto-opbrengst in 2016 ramen we op € 750.000 en in 2017 en verdere jaren op € 850.000. Ter informatie is in onderstaande grafiek een overzicht opgenomen van de gemiddelde aanslag forensenbelasting door Veluwegemeenten.
Gemiddelde aanslag forensenbelasting Veluwegemeenten Apeldoorn Nunspeet Putten Heerde Ede
gemiddelde aanslag
Barneveld Harderwijk Ermelo Epe 0
100
200
300
400
500
600
• Marktgelden Voorgesteld wordt om de tarieven van marktgelden te verhogen met 1,2% en zoveel mogelijk af te ronden op hele bedragen. • Grafrechten Met ingang van 2009 is een boveninflatoire tariefstijging benodigd van 1,5%, wat in lijn ligt met uw besluit uit 2006. De grafrechten zijn volledig kostendekkend. Hierbij wordt gerekend met de gewogen index van 1,2%. Voorgesteld wordt dan ook om de tarieven van de begraafplaatsenrechten te verhogen met 2,7%.
181
• Leges en rechten De verschillende leges en rechten die worden geheven, worden in principe verhoogd met 1,2%. Bij de vaststelling van een aantal tarieven, zoals de kansspelautomaten, is rekening gehouden met wettelijk vastgestelde tarieven. Voorgesteld wordt om de legestarieven omgevingsvergunning te handhaven op het niveau van 2014. Zoals in programma 9 is toegelicht, zal uw gemeenteraad in het derde kwartaal van 2014 maatregelen bespreken om de reserve bouwleges weer op peil te brengen.
4.6.4 Geraamde opbrengsten 2015 ten opzichte van 2014 In de tabel hieronder zijn, met inachtneming van de voorstellen uit hoofdstuk 3, de geraamde opbrengsten voor 2015 vergeleken met de geraamde opbrengsten van 2014. Voor een toelichting op de hierna vermelde bedragen verwijzen wij u naar voornoemd hoofdstuk over de financiële beschouwingen. (bedragen in €) - OZB - Afvalstoffenheffing - Rioolheffing - Parkeerbelasting - Omgevingsvergunning bouwen - Leges burgerzaken
2014 42.785.000 17.126.000 11.874.000 4.246.000 3.281.000 2.466.800
2015 44.661.200 16.825.000 12.076.000 3.745.000 3.270.700 2.799.672
Overig - Precariobelasting - Hondenbelasting - Toeristenbelasting - Begraafrechten - Leges vergunningen publiek domein - Marktgelden Totaal
662.200 771.000 1.614.400 1.496.600 220.600 361.700 86.905.400
671.500 771.000 1.636.000 1.575.000 224.928 368.786 88.546.800
4.6.5 Geraamde kosten 2015 ten opzichte van geraamde opbrengsten 2015 In de tabel hieronder zijn van de gebonden belastingen (zie 4.6.2) de geraamde kosten 2015 vergeleken met de geraamde opbrengsten 2015. (bedragen in €) - Afvalstoffenheffing - Rioolheffing Leges en rechten - Begraafrechten - Omgevingsvergunning (bouwen) - Leges burgerzaken - Leges vergunningen publiek domein - Marktgelden
Kosten 2015
Opbrengsten 2015 18.114.000 16.825.000 12.262.000 12.076.000
1.575.000 4.466.000 2.787.900 286.000 406.000
182
1.575.000 3.271.000 2.800.000 225.000 369.000
4.6.6 Lokale lastendruk Uit onderstaande grafieken blijkt dat de totale woonlasten van zowel een éénpersoonshuishouden als een meerpersoonshuishouden in Apeldoorn in 2014 lager liggen dan die van omliggende gemeenten van vergelijkbare grootte. Momenteel is nog niet duidelijk welke tarieven volgend jaar in de omliggende gemeenten gaan gelden.
Lokale lastendruk 2014 eenpersoonshuishoudens 800
bedragen in €
700 600 500 400 300 200 100 0 Apeldoorn
Ede
OZB eigendo m wo ning
Nijmegen
A fvalsto ffenheffing
Arnhem
Rio o lheffing
Lokale lastendruk 2014 meerpersoonshuishoudens 800
bedragen in €
700 600 500 400 300 200 100 0 Apeldoorn
Ede
OZB eigendo m wo ning
Nijmegen
A fvalsto ffenheffing
Arnhem
Rio olheffing
4.6.7 Kwijtscheldingsbeleid Apeldoorn hanteert als kwijtscheldingsnorm 100% van de bijstandsuitkering. Voor gepensioneerden geldt 100% van de aow-norm. Apeldoorn maakt daarmee, net als in het overgrote deel van de andere gemeenten in Nederland, gebruik van het recht dat lokale overheden hebben om de landelijke norm van 90% van het bijstandsniveau te verhogen tot maximaal 100% van die norm. Dit houdt in dat als men onder de norm komt, men in aanmerking komt voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Niet voor alle heffingen wordt kwijtschelding verleend. De afvalstoffenheffing, rioolheffing, hondenbelasting (voor 1 hond) en een gedeelte van de onderhoudsrechten graven komen in Apeldoorn in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking. Voor het onderhoudsrecht van graven
183
wordt slechts zeer beperkt kwijtschelding aangevraagd en verleend. Voor de overige heffingen zijn voor 2015 de kosten van kwijtschelding geraamd op: Hondenbelasting: Afvalstoffenheffing Rioolrechten
€ 42.000 € 977.000 € 276.000
Voor de afvalstoffenheffing wordt beperkt kwijtschelding (vastrecht en een maximaal aantal ledigingen) verleend, zodat er ook voor de minima een prikkel blijft bestaan om zorgvuldig met hun huishoudelijke afvalstoffen om te gaan. Het maximaal kwijt te schelden bedrag is zodanig vastgesteld dat dit bij “normaal afvalgedrag” toereikend is. Gemiddeld wordt een 240 liter container door een meerpersoonshuishouden 10 maal per jaar ter lediging aangeboden. Vandaar dat het maximaal kwijt te schelden bedrag voor wat betreft het variabele gedeelte voor 2015 wordt vastgesteld op € 81,10.
184
4.7 Paragraaf Bedrijfsvoering 1. Inleiding
De veranderende positie van de overheid in de samenleving, de decentralisatie van de zorgtaken en de aanmerkelijke bezuinigingen die in de afgelopen zijn doorgevoerd leggen een stevige hypotheek op de bedrijfsvoering. Anders werken, nieuwe taken en beter werk leveren met minder mensen. Tegen dit decor is deze bedrijfsvoeringsparagraaf opgesteld. In deze paragraaf blikken wij terug op de ontwikkelingen van de afgelopen jaren, maken wij de balans op én kijken wij voor uit. Bij dit alles laten wij ons leiden door intenties zoals die zijn neergelegd in het bestuursakkoord ‘Door’ en de financiële ‘Doorrekening’. Dat doen wij echter niet alvorens onze waardering uit te spreken voor onze medewerkers. Er liggen roerige politieke tijden achter ons. En dan is het fijn te kunnen rekenen op een betrouwbare en loyale organisatie. 2. Anders Denken Anders Doen: terugblik op de reorganisatie
Hoofddoel van de in 2012/2013 geïnitieerde en geëffectueerde reorganisatie van de ambtelijke organisatie was om tot een toekomstbestendige organisatie te komen. En dan hebben wij het over een organisatie die in staat is om alert en flexibel te opereren in een snel veranderende omgeving. Over een organisatie met een open mind. Een dienstbare organisatie die gekend en herkend wordt door onze inwoners, bedrijven en instellingen. Een organisatie met minder verkokering en een beter vermogen tot integraal werken. Een toekomstbestendige organisatie is ook een compacte organisatie. Een organisatie met minder mensen maar met een hoger rendement. Er zijn in de afgelopen jaren flinke inspanningen geleverd om te komen tot de gewenste toekomstbestendige organisatie. Onder de noemer ‘Anders Denken Anders Doen is in de afgelopen periode een breed scala aan initiatieven ontplooid. De meest in het oog springende ontwikkelingen lopen wij met u langs. De veranderende positie van de lokale overheid in combinatie met de komst van nieuwe taken (3 d’s) vraagt om een organisatie waarbij mobiliteit niet het gevolg is van verbeteringen, maar de kern ervan, aldus onze organisatievisie Apeldoorn Anders. Vanuit die visie sturen wij de organisatie op drie kernwaarden: betrokken, uitnodigend en slagvaardig (BUS).
Outputgericht en lean Deze kernwaarden lopen inmiddels als een rode draad door alle ambtelijke echelons. Outputgerichte sturing is daarbij de leidraad. Met iedere medewerker zijn resultaatgerichte afspraken gemaakt. Ook wordt systematisch gesproken over de wijze waarop de kernwaarden binnen het eigen functioneren een rol spelen. Uiteindelijk doel is natuurlijk dat ook onze inwoners, bedrijven en instellingen onze kernwaarden als zodanig ervaren. Naast outputsturing maakt ook het lean werken nadrukkelijk deel uit van het dna van onze organisatievisie. Opzet is om onze werkprocessen te ontdoen van ballast. Dit om onze slagvaardigheid naar buiten toe te vergroten. Het lean maken van werkprocessen is ingewikkeld maar bovenal spannend. Ingewikkeld omdat slagvaardigheid en betrouwbaarheid elkaar niet in de weg mogen zitten. Spannend omdat het lean maken van processen kan leiden tot het overbodig worden van functies. Wij hebben in de afgelopen periode flinke stappen gezet. Maar met het lean maken van processen ben je nooit klaar. Dat vraagt om continue aandacht en inzet. De afgelopen periode is ingezet op de concrete uitvoering van de organisatievisie. Dat hebben wij gedaan door te doen. Er is extra inzet gepleegd op de interne communicatie. De leden van de directieraad zijn zichtbaar aanwezig en sturen nadrukkelijk op de kernwaarden. De hoofden van
185
de ambtelijke eenheden komen frequent bij elkaar. En in deze overleggen ligt het accent niet op de structuur van de organisatie maar op de cultuur én op samenwerking en integraliteit.
Integrale koers Het vaststellen door de politiek van de drie, inmiddels bekende, strategische doelen helpt de organisatie zeer bij het bepalen van een integrale koers. Met ingang van 2015 geven de eenheden aan hoe en op welke wijze de eenheid bijdraagt aan de effectuering van de gestelde concerndoelen. Buiten dit alles wordt extra inzet gepleegd op de thema’s lobby en samenwerking. Als het gaat om het eerste thema is het APAC, het Apeldoorns Centrum voor Public Affairs geïnitieerd. Vanuit het APAC worden de ontwikkelingen in Brussel, Den Haag en Arnhem nadrukkelijk gescreend op Apeldoornse kansen. Wij werken hierbij samen met de andere grote Gelderse gemeenten.
Compact Een toekomstbestendige organisatie is een compacte organisatie. In de afgelopen twee jaar is de ambtelijke formatie met 225 arbeidsplaatsen gekrompen. Invulling van deze taakstelling loopt tot 2017. Op 1 januari 2013 bedroeg het aantal te herplaatsen medewerkers 124 (102 fte). Bij vacaturevervulling krijgen zij voorrang. Daardoor is het aantal herplaatsingskandidaten teruggebracht tot thans (stand per september) 35 medewerkers, waarvan er18 vóór 2017 via (pré)pensioen de organisatie zullen verlaten. De toekomstige vacatures zullen nodig zijn voor herplaatsingen van de resterende medewerkers. Al met al piept en kraakt het en dat met name binnen het sociale domein. Wij hebben de knelpunten inmiddels op een rij. De ambtelijke leiding heeft ons aangegeven het merendeel van de knelpunten binnen de staande formatie te kunnen oplossen. Dit met één uitzondering. De doorijlende economische crisis zorgt voor een aanmerkelijke toename van de werkdruk binnen het Activerium. In het kader van deze MPB stellen wij u voor om € 700.000 structureel vrij te maken om aan deze druk tegemoet te komen. Resumerend, de route richting toekomstbestendige organisatie is met elan ingeslagen. Dit laat onverlet dat er nog vele stappen zijn te zetten. Het gaat om een continu proces. Ook stellen wij vast dat wij in de afgelopen periode een enorme wissel hebben getrokken op onze organisatie. Maar het genereert ook nieuwe energie. Er worden successen geboekt door onze organisatie in de huidige turbulente omgeving.
3. Op weg naar een toekomstgerichte organisatie
Een reorganisatie is nooit af. Het is, zoals wij net al schreven, een continu proces. Wij gaan door met de outputsturing en het lean maken van onze werkprocessen. Wij blijven in beweging. Wij moeten antwoorden vinden op de aanwezige spanning tussen de toegenomen werkdruk en de afgenomen omvang van onze organisatie. Dat gaat ook gepaard met tijdelijke inhuur van externen ten laste van vacatureruimte, projectbudgetten en uitbestedingsbudgetten.
Investeringen Het toekomstbestendig houden van de organisatie vraagt om een aantal investeringen. Wij achten het van belang om versneld te investeren in de modernisering en digitalisering van de dienstverlening aan de burger. Wij houden u terzake op de hoogte. Het geplande en noodzakelijke groot onderhoud op het gebied van klimaatbeheersing, verwarming en luchtkwaliteit biedt niet alleen een mogelijkheid tot verduurzaming van ons gemeentelijk vastgoed, maar ook om ons dienstverleningsconcept opnieuw tegen het licht te houden. Zoals aangekondigd in het Bestuurakkoord ‘Door’ laten wij onderzoeken of de huidige
186
inrichting van het stadhuis nog past bij de nieuwe organisatiestructuur en –cultuur, waarin flexibiliteit en samenwerking centraal staan. Dit thema komt bij ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed’ nader terug.
Dienstverlening Met de reorganisatie hebben wij ook ingezet op een verbetering van de dienstverlening. Wij werken inmiddels met een front-office. Via dit frontoffice communiceren we centraal met inwoners, bedrijven en instellingen via de kanalen: internet, balie, mail, post en telefoon. Hiermee is een fundament gestort voor een verbeterde dienstverlening. Maar daar mee zijn wij er niet. Recent is daarom het programma ‘Dienstverlening; Focus 2017, aan de slag!’ opgesteld. Belangrijk binnen ons vernieuwde dienstverleningsconcept is het thema zaakgericht werken. Het gaat hier om het organisatiebreed samenwerken met de zaak als middelpunt. Dit leidt tot gestructureerde dossiervorming zodat informatie over een zaak beschikbaar is voor klant, backen frontoffice. De opbrengst: Minder onnodige contacten en meer snelheid en slagvaardigheid in het eerste contact en een beter samenspel tussen front- en backoffice. Met dit alles vormt het zaakgericht werken een belangrijke basis voor het verbetering van de dienstverlening. Wij zetten hier de komende jaren zwaar op in. De investeringen die wij plegen worden terugverdiend. Inwoners, bedrijven en instellingen worden sneller en beter geholpen. Ook levert het efficiencyvoordelen op; werkprocessen worden minder arbeidsintensief. Verduurzaming gemeentelijk vastgoed In het bestuursakkoord ‘Door’ geven de coalitiepartijen aan grote waarde te hechten aan duurzaamheid. De gemeente dient hierbij een voortrekkersrol te vervullen. Duurzaamheid is verweven met veel gemeentelijke beleidstaken. In het bestuursakkoord is de opgave geformuleerd om ons stadhuis als onderdeel van het gemeentelijke vastgoed te verduurzamen. Het gemeentehuis is ruim 20 jaar oud en kent een aantal technische achterstanden die moeten worden aangepakt. Investeringen in duurzaamheid worden voor een groot deel terugverdiend door lagere energierekeningen. Tegelijkertijd onderzoeken wij of de huidige inrichting van het stadhuis nog past bij de nieuwe organisatiestructuur en –cultuur, waarin flexibiliteit en samenwerking centraal staan. Ook een visie van de functie of mogelijk gewenste functie van ons gemeentehuis in onze binnenstad maakt onderdeel uit van het nadere onderzoek. Voor deze aanpassingen zijn budgetten voor (groot) onderhoud beschikbaar. Dit alles maakt wat ons betreft de tijd rijp om breed te kijken naar de wijze waarop het stadhuis is ingericht. Door deze ontwikkelingen in samenhang te benaderen en in een breder perspectief te zetten, kan een optimale synergie worden bereikt, hetgeen een positief effect heeft voor de inhoudelijke ambities alsmede de hiervoor benodigde investeringen. Van exacte kostenraming is op dit moment nog geen sprake. Wel is onderzocht welke financiële ruimte beschikbaar is vanuit bestaande kredieten alsmede te behalen besparingen en synergievoordelen. Hieruit blijkt dat een investering van € 13 mln mogelijk is, waarbij rekening is gehouden met (afgerond) € 1 mln onvoorzien (15% van de totale kosten). In 2015 zal de investering in het toekomstbestendig maken van het stadhuis worden uitgewerkt in een concrete kostenraming, We streven ernaar om dit project zoveel mogelijk op te knippen in afzonderlijke fasen met mijlpalen om daarmee het project (technisch en financieel) beheersbaar te houden en logische ‘go/ no-go’ -momenten in te plannen.
Toekomstbestendig personeelsbestand Zoals al eerder aangegeven signaleren wij spanning tussen de toegenomen werkdruk en in omvang gekrompen formatie. Uit de benchmark “Vensters op de bedrijfsvoering” , die we met uw raad zullen delen, blijkt dat Apeldoorn in vergelijking met referentiegemeenten qua personele
187
omvang aan de onderkant zit. Om het hoofd te kunnen bieden aan de snel veranderende omstandigheden is inhuur als ‘flexibele schil’ onvermijdelijk. Wij sluiten niet uit dat wij ook in de toekomst een beroep op tijdelijke krachten moeten doen. Op weg naar een toekomstgerichte organisatie leggen wij een zwaarder accent op ons strategisch personeelsbeleid. Ook in Apeldoorn is de instroom van jongere werknemers van groot belang om de uitstroom van oudere werknemers op te kunnen vangen. De uitgangspunten van dit personeelsbeleid zijn vastgelegd in de HRM-visie. Op basis van deze visie zetten wij extra in aan het binnenhalen van trainees. Uw raad heeft daar middelen voor beschikbaar gesteld. Daar is vliegende start mee gemaakt. Tot op dit moment zijn tien trainees binnengehaald. Daar willen mee verder. Overall willen wij toe naar een evenwichtig en toekomstig bestendig personeelsbestand. De bestaande vormings- en opleidingstrajecten gaan wij centraliseren en zetten wij hier voor in.
4. Ontwikkelingen met betrekking tot de bestuurlijke organisatie
Gemeentelijke overheid: Sturen op kerntaken en andere rolneming De uitgangspunten voor de rolverandering van 'de Andere Overheid' zijn leidend voor het beleid en de uitvoering ervan. De inwoner van Apeldoorn staat daarbij voorop. Het betekent ook dat de overheid niet meer als vanzelfsprekend taken oppakt en uitvoert. Beleidsmatig zal ingezet worden de strategische doelen. Bij de ondersteuning van de door de raadsgriffie ligt de nadruk op het regelen van en adviseren over de procedures en processen, maar tevens op advisering en ondersteuning met een meer inhoudelijk karakter. Daarbij hecht de raad eraan om betrokken, vooruitstrevend en innovatief zijn werk te kunnen doen. Alles staat de komende jaren in het teken van het op orde brengen van de gemeentelijke financiën. Ook wordt gezocht naar ruimte voor nieuwe initiatieven. De raad hanteert met betrekking tot de planning en controlcyclus de zogenaamde omkering van de begrotingscyclus. Het belangrijkste aspect daarvan is dat de raad in een vroeg stadium daadwerkelijk sturing geeft en niet pas bij de behandeling van de meerjaren programmabegroting. Een belangrijk instrument in sturen op processen is de introductie van de Lange Termijn Agenda, waar onderwerpen van maatschappelijk en politiek belang primair door de raad worden geagendeerd en geprioriteerd. Ook is het de basis voor het college om in vervolg hierop vorm en inhoud te geven. Verder werkt de raad vaker met startnotities om daarmee vroegtijdig in het proces sturing te geven en daarbij ook de burgers te kunnen betrekken.
Politieke Markt, interactie en communicatie De Politieke Markt Apeldoorn blijkt een beproefde manier van werken die optimaal kansen geeft om de lokale democratie goed te laten functioneren en is daarmee het centrale punt voor de raadscommunicatie. Met ingang van november 2013 werkt de gemeenteraad met een geoptimaliseerde werkwijze en vergaderstructuur. De raadsvergaderingen en PMA’s vinden om en om elke week plaats. Op de raadsavond wordt dit voorafgegaan door een laagdrempelige mogelijkheid voor burgers en organisaties om onderwerpen te agenderen dmv ‘In gesprek met de raad’. Daarnaast kunnen onderwerpen via petities worden aangedragen.
Inbreng van buiten Het oogmerk is niet alleen buiten naar binnen te brengen maar het stadhuis (raad, college en organisatie) ook meer naar buiten zodat meer en beter inzicht bestaat in de wensen, belangen en opvattingen van de burgers. Optimaal is wanneer de raad zowel wordt geïnformeerd door college en organisatie, als ook in toenemende mate door de burgers en instellingen van de stad en
188
dorpen. Dit om de kwaliteit van de besluitvorming te verbeteren. In dit kader zoeken raad en college actief burgers en organisaties op. Dit gebeurt door het bijwonen van bijeenkomsten en onder andere door bij gebiedsgerichte onderwerpen ook daadwerkelijk een Politieke Markt of andere bijeenkomsten op de betreffende locatie te organiseren.
Digitaliseren, Social Media en Internet-tv Alle agenda’s en de stukken voor de raad en PMA zijn opgenomen in het ook voor burgers toegankelijke raadsinformatiesysteem. Een divers medialandschap is belangrijk. De raad heeft gekozen voor het webcasten van de Politieke Markt Apeldoorn in vier vergaderzalen. Hierdoor zijn alle vergaderingen, zowel live als in het archief, thuis of waar dan ook toegankelijk: alle uitzendingen zijn via vrijwel alle tablets en mobiele telefoons te bekijken. In 2012 hebben social media als Facebook en Twitter een prominentere plek gekregen in de communicatie door de raad, raadsfracties en individuele raadsleden: 25 Raadsleden, 14 fractievertegenwoordigers en 10 raadsfracties zijn actief op twitter. De gemeenteraad Apeldoorn heeft ook een eigen twitteraccount @raadapeldoorn en een facebookaccount: facebook.com/gemeenteraadapeldoorn
189
5
Bijzondere paragrafen 2015-2018
5 Bijzondere paragrafen 2015-2018
191
5.1 Paragraaf Dienstverlening Ambitie en speerpunten van beleid
Het bestuursakkoord 2014 -2018 geeft als koers voor de publieksdienstverlening; "Apeldoorners kunnen rekenen op deugdelijke service bij hun contacten met de gemeentelijke overheid. Bereikbaarheid, snelle en deugdelijke informatieverstrekking en korte wachttijden blijven van groot belang. Automatisering speelt hierbij een essentiële rol. Wij willen de dienstverlening via de gemeentelijke website uitbreiden." Daartoe hanteren we in het kader van het programma "Dienstverlening; Focus 2017, aan de slag!" de volgende uitgangspunten: • De vraag van burgers, bedrijven en instellingen staat centraal in ons handelen; • We werken aan vermindering van het aantal onnodige klantcontacten; • Ons gedrag is erop gericht mensen snel, vriendelijk en goed te helpen; we praten en schrijven in begrijpelijke taal; • We richten ons primair op het digitale kanaal; waar enigszins mogelijk heeft dit communicatiekanaal de voorkeur; • We bieden burgers, bedrijven en instellingen de mogelijkheid om de voortgang van hun transacties met de gemeente digitaal te volgen door dossiers zowel voor de klant als voor de gemeente digitaal te ontsluiten; • We stellen geen overbodige vragen; het gebruik van gegevens in basisregistraties is verplicht; • Waar persoonlijk contact met de gemeente noodzakelijk is, maken we persoonlijk contact voor burgers, bedrijven en instellingen mogelijk; • Voor bedrijven en instellingen geldt, dat het papieren kanaal op termijn zal worden afgeschaft; • Medewerkers worden in staat gesteld zich zodanig te ontwikkelen dat deze taken kunnen worden uitgevoerd op een wijze waarbij hostmanship centraal blijft staan. Wat gaan we doen? De uitgangspunten zijn uitgewerkt in drie programmalijnen: • Ander gedrag in contact met Apeldoorners; • Meer en betere dienstverlening in het eerste contact (uitbouw KlantContactCenter); • Aanvalsplan Digitalisering Dienstverlening. Iedere programmalijn leidt tot een (groot) aantal activiteiten in de periode 2014 -2017.
Wat is het effect? Indicatoren (tijdreeksen vanaf 2014, grafisch weer te geven): • Een tenminste gelijk blijven van de klanttevredenheid gebruikers (inwoners, bedrijven) per jaar; • Een stijging van het aantal digitaal toegankelijke producten per jaar; • Een stijgend aandeel van de kanalen (digitaal, telefoon, post/mail en balie) in het klantcontact;
Onderstaand overzicht geeft een weergave van de programma’s en producten waar dienstverlening een belangrijke rol speelt.
193
Transactie /activiteit Documenten Burgerzaken Aanvragen vergunningen
Programma Met elan Door!; bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën (1) Veiligheid (2) Openbare Ruimte (3) Milieu (4) Door! met de buitenstad (9)
Aanvragen uitkeringen, schuldhulpbemiddeling
Apeldoorn Activeert (6)
Behandelen klacht of bezwaarschrift
Met elan Door!; bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën (1) Door! met de buitenstad (9)
Bedrijvenloket
Beleidsproduct Burgerzaken (003)
Brandweer en rampenbestrijding (120) Openbare Orde en veiligheid (140) Parkeren (214) Milieubeheer (723) Openbaar groen (560) Overige volkshuisvesting (822) Schuldhulpverlening (310) Werkgelegenheid (611) Participatie (623) Bestuursondersteuning (002)
Handel en ambacht (310)
In de begrotingsprogramma’s 1, 2, 3, 4, 6 en 9 spelen specifieke normen voor de dienstverlening van burgerzaken, de vergunningverlening, zorg, werk en inkomen en het bedrijvenloket. Voor al deze vormen van zogenaamde transactiedienstverlening tussen de gemeente Apeldoorn en burgers en bedrijven geldt dat er zoveel mogelijk via digitale dienstverlening wordt gewerkt, dat er kwaliteitsnormen aan het telefoonverkeer van de klantencontactcentra (KCC stadhuis, ISP Activerium) evenals voor het e-mail- en postverkeer worden gesteld. Ook wordt er gestuurd op zo kort mogelijke doorlooptijden, zo mogelijk beperkt tot 1 dag of direct klaar producten. Ten slotte: Goede publieksdienstverlening vraagt om goede bedrijfsprocessen in de gemeentelijke organisatie. De ondersteuning van deze bedrijfsprocessen omvat de interne dienstverlening vanuit de eenheden Informatie Voorziening, Personeel, Communicatie & Bestuursondersteuning evenals het Shared Service Center.
194
5.2 Paragraaf Vastgoed Inleiding De gemeente Apeldoorn is eigenaar van veel kadastrale eigendommen. In lijn met de kadernota Vastgoed uit 2012 werken we toe naar een compacte strategische (kern)portefeuille. We streven naar transparantie en inzicht in onze portefeuille en doen dat door het opstellen van een Meerjarenperspectief Vastgoed (MPV). Het MPV schept kaders, biedt inzicht in onze portefeuille en brengt vraag en aanbod financieel en functioneel in kaart. Het MPV vormt daarmee een goed instrument om de controlerende- en kaderstellende rol van de raad uit te voeren. In het MPV staan we stil bij wat we aan vastgoed willen behouden en wat we willen afstoten. De kernportefeuille staat centraal in het MPV, echter het MPV zal zich ook richten op de strategische afwegingen van het overig vastgoed. Het doel van het MPV sluit daarmee aan bij het MPG (Meerjarenperspectief Grond): de financiële stand van zaken en ontwikkelingen van deze kernportefeuille inzichtelijk maken, zodat integrale (vastgoed) beleidsbeslissingen kunnen worden genomen en hierover verantwoording afgelegd kan worden. Het resultaat van deze operatie is een kleine portefeuille ‘duurzaam en doelmatig’ met lagere beheerskosten op de begroting.
Onze vastgoedportefeuille De vastgoedportefeuille kent ca. 340 panden. Deze vastgoedportefeuille is onder te verdelen in; • de gebruiksportefeuille die is ondergebracht in het Vastgoedbedrijf (circa 175 panden en terreinen) en binnen Onderwijshuisvesting (circa 45 panden); • en de ontwikkelportefeuille die behoort bij het Grondbedrijf (ca 120 panden, welke het Vastgoedbedrijf beheert). Ook heeft de gemeente een economisch claimrecht op circa 100 schoolgebouwen, waarvan het juridisch eigendom bij de scholen ligt. Het MPV gaat over de gebruiksportefeuille van het Vastgoedbedrijf. De kernportefeuille bestaat straks, al naar gelang de afwegingen, uit ca. 60 panden. We werken aan onze regiefunctie, en (her)definiëren onze rol als vastgoedeigenaar, portefeuillemanager, vastgoedbeheerder en vastgoedontwikkelaar. We maken slimme keuzes waarbij we werken aan een optimaal resultaat, zowel financieel als maatschappelijk.
Gebruiksportefeuille medio 2014 19
9
2 4
Brandweer Eigen huisvesting
28
Kunst en Cultuur Openbare ruimte Overig, divers 76
28
Parkeergarages en rijwielstalling Sport en recreatie
8
Verkoop Zorg en welzijn
47
195
Ontwikkelportefeuille (Grondbedrijf) In de ontwikkelportefeuille verandert een en ander. Waar voorheen werd uitgegaan van een ‘tijdelijke beheersituatie’, is dit in de huidige tijd niet zonder meer aan de orde. Op dit moment wordt daarom gewerkt aan een analyse van de NIEGG een plan van aanpak opgesteld waarin keuzes dienen te worden gemaakt, ook ten aanzien van het vastgoed, wat er mee te doen wanneer er niet binnen nu en 20 jaar wordt verwacht dat dit herontwikkeld wordt. Onderwijshuisvesting (Eenheid Jeugd, Zorg & Welzijn) De schoolbesturen zijn juridisch eigenaar van de meeste schoolpanden. Zij gaan over het onderhoud en de instandhouding van de scholen. De verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en de aanpassingen van het primair onderwijs gaat in 2015 over van gemeente naar de schoolbesturen. De gemeente houdt een gedeelde verantwoordelijkheid met de schoolbesturen waar het gaat om renovatie, uitbreiding en (ver)nieuwbouw. Gedeeltelijk komen keuzes daarbij tot stand vanuit onderwijskundige (beleids)ontwikkelingen die plaatsvinden, bijvoorbeeld het passend onderwijs. Feiten en Cijfers Medio 2014 omvat de vastgoedportefeuille van de gemeente Apeldoorn (exclusief scholen) ca 340 panden. Ten opzichte van 2013 (375 panden) is dit een daling, echter deze krimp is niet geheel veroorzaakt door verkoop en of sloop maar vooral door een veranderd inzicht in de aanduiding van panden waarbij sommige adressen nu als 1 pand worden beschouwd (bijvoorbeeld het Raadhuis).
De gebruikersportefeuille kent een boekwaarde van € 220 miljoen, waarbij 10 panden met bijna € 170 miljoen aan boekwaarde voor ruim 80% van dat totaal vertegenwoordigen. Dit betreft Omnisportcentrum, Orpheus, Stadhuis, Coda, Werkgebouw Zuid, Omnizorg, MFC dok Zuid, het Kristal, ACEC en het Huis voor Schoone kunsten. De rente en afschrijvingen ad € 15 miljoen per jaar zijn veruit de grootste post binnen de totale lasten ad € 21 miljoen van het Vastgoedbedrijf. Financiële context Vastgoedbedrijf Financieel gezien loopt de portefeuille van het Vastgoedbedrijf door bijna alle begrotingsprogramma’s en vele beleidsproducten heen. Hierbij is een onderscheid te maken tussen enerzijds het vastgoed waarvan het saldo van baten en lasten bij de eenheid Vastgoed en Grond voor rekening van de algemene dienst komt en anderzijds het vastgoed waarvan de baten en lasten worden verrekend met andere eenheden. Dit betreft voor het merendeel de functies/ producten die gerelateerd zijn aan een reserve. Te denken valt aan de begraafplaatsen,Circulus, parkeergarages, onderwijshuisvesting en het Grondbedrijf.
Resultaat Onderstaand overzicht geeft een beeld van de financiën 2015 van het gemeentelijk vastgoed vallend onder de aansturing door het Vastgoedbedrijf, gebaseerd op de BBB 2015-2018.
196
Vastgoed Vastgoedbedrijf (excl. onderwijshuisvesting); bedragen * € 1.000
Prg Product
Boekwaarde ultimo 2013
Produkten Vastgoedbedrijf saldo t.l.v. algemene dienst eenheid Vastgoed en Grond *) Stadhuis/vm Postkantoor & Activerium/Portaal 1 002 21.856 Oneigenlijk/te verkopen vastgoed/algemeen ***) 1 922 14.810 Brandweer 2 120 3.205 Parkeergarage Orpheus 3 214 p.m. Wijkposten, kinderboerderijen & Berg en Bos 3 560 17.433 Onderwijs advies&beheer 5 480 0 Omnizorg 7 620 11.755 Wijkcentra, MFC's & Kristal 7 630 18.833 Sporthallen, zwembaden & Omnisport 8 530 47.819 Sportvelden 8 531 2.799 Huis voor Schoone Kunsten, ACEC & Orpheus 8 540 43.564 CODA & historische gebouwen/objecten 8 541 18.507 200.581 Produkten Vastgoedbedrijf saldo te verrekenen met andere eenheden **) Rijwielstallingen 3 211 Parkeergarages 3 214 Hapshutten & bosbeheer 3 550 Volkstuinen, bos- & landbouwgronden, snippergroen 3 560 Gemalen 3 722 Begraafplaatsen 3 724 Circulus 4 721 Onderwijs/Sport gymzalen 5 480 CJG 7 716
Totaal
Kapitaallasten 2015
Overige lasten 2015
Baten 2015
Resultaat 2015
2.117 968 229 0 952 0 719 1.260 3.448 247 3.046 1.246 14.232
2.326 987 164 371 254 188 136 269 341 281 139 128 5.584
4.421 2.225 280 349 1.028 0 863 1.900 1.982 119 3.093 1.063 17.323
-22 270 -113 -22 -178 -188 8 371 -1.807 -409 -92 -311 -2.493
p.m. 225 438 338 0 1.026 216 0 0 2.243
0 181 21 20 0 108 19 0 0 349
72 235 58 161 4 51 142 130 0 853
0 0 14 106 0 6 642 2.692 217 3.677
-72 -416 -65 -75 -4 -153 481 2.562 217 2.475
202.824
14.581
6.437
21.000
-18
De lasten en baten van de door het Vastgoedbedrijf beheerde panden binnen de grondexploitaties zijn met ingang van 2013 direct in de begroting van het Grondbedrijf verwerkt. Voor wat betreft lasten en baten van onderwijshuisvesting wordt verwezen naar programma 5. Uit bovenstaande tabel blijkt dat het begrote resultaat van het Vastgoedbedrijf over 2015 circa € 2,5 miljoen nadelig is. Dit wordt met name veroorzaakt door een symbolische huurvergoeding ad € 1 inzake Omnisportcentrum. Binnen de begroting 2015 zijn een tweetal taakstellingen voor totaal € 1,1 miljoen door het Vastgoedbedrijf in te vullen De invulling hiervan moet grotendeels via verkoop/afstoot van woningen en overig vastgoed worden gerealiseerd. Ook dient het Vastgoedbedrijf via verkoop/afstoot van vastgoed te faciliteren in een deel van de taakstelling Accres en de taakstelling wijkvoorzieningenscan, beide vallend onder de eenheid Jeugd, Zorg en Welzijn. Het bestuursakkoord heeft ten aanzien van de hoogte van de taakstellingen gesteld dat deze neerwaarts moeten worden bijgesteld op basis van nader uit te werken invulling hiervan.
Waardering vastgoed Een blijvend risico binnen de vastgoedportefeuille is de mogelijke afwaardering van het vastgoed naar marktwaarde. Dit is aan de orde bij vastgoed met een bedrijfseconomische functie of vastgoed met een maatschappelijke functie waarvan de intentie is om dit af te stoten. Er zijn op dit moment enkele panden kritisch op dit vlak gelet op een mogelijke wijziging van intentie. Besluiten met dergelijke financiële consequenties worden aan het bestuur voorgelegd. Actuele ontwikkelingen & Programma 2015:
Voor wat betreft het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen wordt verwezen naar paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.
Krimpen van de portefeuille In lijn met de Kaderstelling Nota Gemeentelijk Vastgoed wordt invulling gegeven aan afslanking van de vastgoedportefeuille. De beoogde krimp betreft veelal maatschappelijk vastgoed. Voor de verkoop van maatschappelijk vastgoed ligt er een uitdaging in het vinden van een goede balans tussen maatschappelijke en financiële dilemma’s. Daarnaast onderzoeken we de haalbaarheid en wenselijkheid van een versnelde verkoop van ons oneigenlijk woningbezit in relatie tot een al dan niet versnelde krimp van onze vastgoedportefeuille en de taakstelling.
197
We blijven extra inzetten op het proactief in de etalage zetten van ons vastgoed. Via onze Kavels+Panden winkel, website en door het bieden van flexibele vastgoed-economische arrangementen ten aanzien van huurkoop, pacht etc. Ook werken we aan creatieve manieren om de verkoop te stimuleren en te flexibiliseren om zo aan de start van het bestemmingsplanproces bewoners en bedrijven meer rechtszekerheid en duidelijkheid te bieden
Duurzaamheid Hoewel duurzaamheid binnen vastgoed voortdurend - binnen de budgettaire kaders - in diverse projecten en panden is toegepast, is dit onvoldoende zichtbaar geweest. We werken aan een zichtbare voorbeeldfunctie als het gaat om verduurzamen van ons eigen vastgoed. De focus voor verduurzaming ligt op onze strategische (kern)portefeuille, en op verduurzamingsmaatregelen welke financieel en functioneel aantrekkelijk blijven. Gedacht wordt aan eenvoudig te realiseren besparingen op korte termijn, ‘laaghangend fruit’, concrete projecten en concrete doelstellingen. Verzakelijking Accres In samenhang met de vragen ‘wat doen we zelf en wat laten we over aan derden en onder welke voorwaarden ?’ wordt met betrekking tot de door Accres uitgevoerde beheer- en exploitatietaken de prijs-kwaliteit afspraken onder de loep genomen en herijkt. Er wordt heldere invulling gegeven aan de opdrachtgeversrol met het doel om zakelijker, efficiënter en transparanter te werken. Het werken met een vaste partner wordt daarbij niet uitgesloten, maar is niet een uitgangspunt voor de gemeente Apeldoorn. Aangezien we dit traject met de nodige zorgvuldigheid oppakken gezien onze langdurige relatie met Accres én de uitkomsten niet direct van belang zijn voor het resultaat van het MPV, willen we hiervoor de tijd en ruimte nemen.
198
Bijlagen
199
Bijlage 1
Doorrekening Algemene Reserve
201
1. Doorrekening Algemene Reserve Stand per 31-12-2013 Resultaat rekening 2013 Bestemmingsvoorstellen rekening 2013, naar diverse reserves Stand per 1-1-2014 Rente 2014 1,75% regulier Bespaarde rente (deel) bestemmingsreserves - bestemmingsvoorstel rekening 2013, budget ict 3 decentralisaties - Archeologisch onderzoek - Bijdrage van BROA projecten - Storting voorfinanciering NUP gelden (algemene uitkering) - Bijdrage van reserve onderwijshuisvesting conform besluitvorming rekening 2012 - Bijdrage aan BROA - Voordeel WMO 2014 - Eerste wijziging eenheidsplannen 2014 - Opbrengst verkoop Drieschoten (storting vanuit eenheidsplan 2014) - Aanvulling post onvoorzien i.v.m. kunstgrasvelden WSV Bijdrage aan de Algemene Dienst 2014
Stand per 01-01-2015 - Onttrekking voorfinanciering NUP gelden (algemene uitkering) - Bijdrage van reserve onderwijshuisvesting conform besluitvorming rekening 2012 Bijdrage aan de Algemene Dienst 2015
Stand per 01-01-2016 Bijdrage aan/van de Algemene Dienst 2016
Stand per 01-01-2017 Bijdrage aan/van de Algemene Dienst 2017
Stand per 01-01-2018 Bijdrage aan/van de Algemene Dienst 2018
Stand per 01-01-2019 Oplopende reeks bezuiniging onderwijshuisvesting Bijdrage van de Algemene Dienst 2019
Stand per 01-01-2020 Oplopende reeks bezuiniging onderwijshuisvesting Bijdrage van de Algemene Dienst 2020
Stand per 01-01-2021 Oplopende reeks bezuiniging onderwijshuisvesting Bijdrage van de Algemene Dienst 2021
Stand per 01-01-2022 Oplopende reeks bezuiniging onderwijshuisvesting Bijdrage van de Algemene Dienst 2022
Stand per 31-12-2022
203
22.896.126 2.802.001 -2.052.001 23.646.126 413.807 254.301 -750.000 -77.401 480.000 295.000 300.000 -200.000 1.500.000 -207.000 1.124.550 -5.138 -10.895.181 15.879.064 -885.000 300.000 -6.981.000 8.313.064 598.000 8.911.064 1.115.000 10.026.064 756.000 10.782.064 800.000 756.000 12.338.064 800.000 756.000 13.894.064 800.000 756.000 15.450.064 800.000 756.000 17.006.064
Algemene reserve inlopen tekort grondexploitatie Stand per 01-01-2014 Rente 2014 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2015 Rente 2015 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2016 Rente 2016 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2017 Rente 2017 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2018 Rente 2018 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2019 Rente 2019 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2020 Rente 2020 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2021 Rente 2021 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 01-01-2022 Rente 2022 3,4% Storting annuïteit tekort Grondbedrijf Stand per 31-12-2022
-46.177.764 -1.570.044 6.422.607 -41.325.201 -1.405.057 6.422.607 -36.307.650 -1.234.460 6.422.607 -31.119.503 -1.058.063 6.422.607 -25.754.958 -875.669 6.422.607 -20.208.020 -687.073 6.422.607 -14.472.485 -492.064 6.422.607 -8.541.942 -290.426 6.422.607 -2.409.760 -81.932 6.422.607 3.930.915
Toelichting In de Zomernota was voorzien dat de Algemene reserve inlopen tekort grondexploitatie met een jaarlijkse annuïteit van € 6,4 mln eind 2022 op 0 zou lopen. Bij de rekening 2012 bleek dat het bedrag dat in 2012 aan deze reserve werd toegevoegd vanuit de investeringsscan en het opheffen van bestemmingsreserves, in werkelijkheid hoger was dan geprognosticeerd. Dit heeft een gunstig effect op de reserve. Omdat de annuiteit gelijk blijft, vertoont deze reserve eerder een positief saldo.
204
Bijlage 2
Doorrekening bestemmingsreserves
205
2.1 Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
Toelichting doorrekening Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA) 1. Inleiding
Ten opzichte van de vorige BROA-doorrekening in de MPB 2014-2017 zijn er enkele veranderingen opgetreden. Naast de afronding van enkele projecten zijn nieuwe projecten toegevoegd in het kader van de Investeringsimpuls van € 17 mln door de provincie. Deze nieuwe projecten vindt u terug bij de diverse BROA-programma’s onder de kop “Investeringsimpuls Provincie (€ 17 mln)”.
2.
Financieel-technische actualisatie meerjarendoorrekening BROA
2.1 Financieel technische actualisatie De BROA is in het kader van de BBB 2015-2018 in financieel-technische zin geactualiseerd. Hierbij zijn de rekeningcijfers 2013 verwerkt. Deze actualisatie heeft plaatsgevonden onder handhaving van bestaand beleid, conform de door de raad laatst vastgestelde BROA (MPB 20142017). Per project is nagegaan - wat er moet gebeuren met in 2013 niet bestede budgetten; - in hoeverre de fasering van de opgenomen budgetten over de verschillende jaarschijven op basis van actuele inzichten bijgesteld moet worden. De vertraging in de uitvoering heeft in veel gevallen een herverdeling van de budgetten over de jaarschijven tot gevolg gehad; - in welke IPOR-fase het project zich bevindt (IPOR staat voor Initiatief-, Plannings-, Ontwikkelings- en Realisatiefase van het project. Dit onderscheid is van belang om meer inzicht te krijgen in de financiële risico’s; - in hoeverre de budgetten aangepast moeten worden aan het huidige prijspeil. De BROA is opgesteld op basis van het prijspeil 2014, waarbij uitsluitend projecten die zich in de ontwikkelings- of realisatiefase bevinden worden geïndexeerd; Daarnaast is de actualisatie toegelicht en zijn de rekeningcijfers 2013 in de financiële doorrekening verwerkt. 2.2 Percentage onderuitputting Sinds enkele jaren wordt er op de BROA-ramingen een percentage onderuitputting toegepast. De reden hiervoor was, dat planningen van projecten in de praktijk uitlopen, waardoor aan het eind van het jaar niet alle beschikbaar gestelde budgetten zijn uitgegeven. In de MPB 2014-2017 gingen we uit van 70% uitgaven in het eerste jaar. Gezien de werkelijke uitgaven van 2013 zien we geen aanleiding om de onderuitputting aan te passen. In de huidige doorrekeningen hebben we gerekend met de volgende percentages: 70% in het 1e jaar, 15% in het 2e jaar en 15% in het derde jaar.
207
3.
Resultaten financieel technische actualisatie
De financieel technische actualisatie heeft geleid tot een actuele doorrekening van de BROA. De actualisatie van de projecten heeft ertoe geleid dat de fasering van de meeste projecten is gewijzigd en enkele BROA-projecten financieel zijn afgerond Zoals bekend, mogen reserves op grond van het landelijk geldende Besluit Begrotings- en Verantwoordingsvoorschriften (BBV) in geen van de jaarschijven een negatieve stand vertonen. De doorrekening van BROA voldoet aan dit criterium. Het eindsaldo in 2023 bedraagt € 223.000 positief.
4. Toelichting budgetten 2014
Om meer inzicht te geven in het verloop van de BROA projecten wordt ook een toelichting gegeven op de projecten die in het lopende begrotingsjaar zijn of worden afgerond. Voor deze projecten is een toelichting opgenomen na het overzicht van de projecten. De lopende en de nieuwe BROA projecten worden evenals in vorige MPB’s toegelicht bij de betreffende begrotingsprogramma’s.
208
Doorrekening BROA tbv. de MPB 2015-2018 (bedragen x € 1.000)
Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA) Reserve per 1-1
2014
2015
2016
2017
2018
2019
15.981
515 1.000
2020
2021
2022
2023
13.815
9.126
5.550
2.363
1.193
579
396
302
246
0
0
0
0
0
0
0
0
0
900
300
300
1.285
643
128
3.900 200 300
3.000
4.100
500
500
300
300
300
8.701
4.243
4.828
800
500
0
0
0
0
0
-575
-828
-1.008
-125
-127
0
0
0
0
0
-1.089
-1.975
-2.944
-500
0
0
0
0
0
0
-4.868 -2.950 -1.621 -524
0 -150 -1.581 -527
0 -653 -1.922 0
0 -653 -670 0
0 -150 -200 0
0 -144 -150 0
0 -50 -46 0
0 -50 0 0
0 -50 0 0
0 0 0 0
-2.768 -350 -780 -15.525
-3.697 -375 -300 -9.433
170 0 -300 -6.657
0 0 -300 -2.248
0 0 0 -477
0 0 0 -294
0 0 0 -96
0 0 0 -50
0 0 0 -50
0 0 0 0
2014 -10.868 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 13.815
-2.329 -6.603
-2.329 -1.415 -4.660
Algemene voeding Rentevoet (vlgs richtlijnen MPB) 1) Rente over het saldo van de BROA per 1-1 2) Bijdragen uit Algemene Middelen 4) ISV3, te ontvangen 3.320 - ontvangen in 2010 t/m 2013 -2.719 nog te ontvangen 601 5) GSO4 (1e tranche), te ontvangen 11.000 tgv. complexen GB -5.000 - ontvangen in 2012 en 2013 -4.500 nog te ontvangen 1.500 6) GSO4 (2e tranche), te ontvangen 2.570 - ontvangen in 2012 en 2013 -514 nog te ontvangen 2.056 7) Investeringsimpuls Provincie (17 mln) 17.000 tgv. reserve herstel onderhoud wegen -5.000 nog te ontvangen 12.000 8) Extra bijdrage uit Algemene Middelen 9) Bijdrage van de algemene dienst tbv investeringen Totaal algemene voeding (excl. 'pm') Programma 1: Groene Mal Programma 2: Duurzaamheid Programma 3: Veiligheid Programma 4: Binnenstad Programma 5: Recreatie en toerisme Programma 7: Woningbouwproductie Programma 8: Kanaalzone Programma 9: Complete wijken Programma 10: Alle jeugd telt Programma 11: Vermaatschappelijking Programma 12: Meedoen Programma 13: Economie Programma 14: Verkeer Programma 15: Milieu Programma 16: Overige Totaal netto onttrekkingen lopend en lopend nieuw beleid Verwacht uitgavenpatroon - verwachte uitgaven 1e jaar - verwachte uitgaven 2e jaar - verwachte uitgaven 3e jaar
Saldo per 31-12 (excl. 'pm')
70% 15% 15%
601
9.126
5.550
209
-1.415 -999 -1.574
2.363
-999 -337 -334
1.193
-337 -72 -206
579
-72 -44 -67
-44 -14 -35
-14 -8 -35 396 302 246 Uitgaven na 2023 Eindsaldo
-8 -8 231 -8 223
Overzicht BROA-projecten MOP- programma's Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
Eenheid
(bedragen x € 1.000)
MPB progr. en prod
Restant t/m 2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Programma 1: Groene Mal Lopende projecten 3.13 Projecten beken en sprengen; herstel Eendrachtspreng
RL
prog. 3/ 722
-75
-72
Investeringsimpuls Provincie (€ 17 mln) 3.14 Herinrichting stadsranden
RL
-240
-363
-484
-60
-61
3.15 Beekbergsebroek
RL
prog. 3/ 560 prog. 3/ 560
-200
-302
-403
-50
-51
3.16 Betere aansluiting Apeldoorn West en Binnenstad op Berg en Bos
RL
prog. 3/ 560
-60
-91
-121
-15
-15
-575
-828
-1.008
-125
-127
0
0
0
0
0
-337
-75
-44
-452
-400
-200
-200
-1.100
-2.000
-375
-50
-285
-500
-115
-50
-115
-200
-10
-1.089
-1.975
-2.944
-500
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Totaal A-projecten programma 1
Programma 4: Binnenstad
4.2 4.3
Lopende projecten Binnenstad Binnenstad GSO-4 (€ 1 mln uitgaven bij Brinkpark) Investeringsimpuls Provincie (17 mln) Binnenstad, herinrichting binnenstad Binnenstad, bereikbaarheid, doorstroming, bewegwijzering, fietsenstallingen Binnenstad, transformatie, braakliggende terreinen en leegstaande plinten
PJ PJ
prog.9/ 810 prog.9/ 810
Totaal A-projecten programma 4
Programma 7: Woningbouwproductie Lopende projecten 15.10 Hoogspanningsleidingen
Totaal A-projecten programma 7
RL
prog. 9/ 810
-4.868
-4.868
210
MOP- programma's Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
Eenheid
(bedragen x € 1.000)
MPB progr. en prod
Restant t/m 2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Programma 8: Kanaalzone ISV-3 subsidie: € 1,7 mln Lopende projecten 14.1 Kanaalzone
RL
Kanaalzone projectbureau
PJ
Kanaalzone, ISV-3-subsidie - storting in grondexploitatie (jaar 2014 betreft correctie)
PJ
prog. 9/ 810 prog. 9/ 810
-1.246
-100
-137
-137
-100
-94
-50
-50
-50
-50
-50
-50
-50
-50
-50
-4
prog. 9/ 810
346
-466
-466
-653
-653
-150
-144
-50
-50
-50
-4
-240
-60
Investeringsimpuls Provincie (17 mln) Kanaalzone Vlijtsepark Kanaalzone Schatkamer van Zuid
-1.100 -900
Totaal A-projecten programma 8
-2.950
-150
-426
-100
-120
-180
-464
-150
-40
-60
-80
-20
-40
-160
-500
-500
Programma 9: Complete Wijken Lopende projecten 9.4 Wijken - De Maten (GSO-4)
POW
prog. 9/ 810
Investeringsimpuls Provincie (17 mln) De Maten vitaal 9.5 Wijken - Orden/Kerschoten (GSO-4)
POW
prog. 9/ 810
Investeringsimpuls Provincie (17 mln) Duurzame aanpak winkelcentrum Kerschoten Investeringsimpuls Provincie (17 mln) 9.6 Verduurzamen van voorzieningen in wijken en dorpen
V&G
prog. 9/ 810
211
MOP- programma's Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
Eenheid
(bedragen x € 1.000) Investeringsimpuls Provincie (17 mln) 9.7 Verbeteren kwaliteit parken 15.1 Wijkontwikkelingsplan Zevenhuizen
POW RL
MPB progr. en prod
prog. 9/ 810 prog. 9/ 810
Uitgaven t.l.v. ISV-3 budget
Restant t/m 2014
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
-100
-150
-200
-50
-40
-40
-40
-40
-200
-150
-46
-100
-650
-862
-91
-1.922
-670
-200
-150
-46
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
15.2 Wijkontwikkelingsplan Zuid
RL
prog. 9/ 810
-100
15.5 Plattelandsontwikkeling
RL
prog. 9/ 810
-191
Totaal A-projecten programma 9
2015
-1.621
-1.581
-524
-527
-524
-527
-3.448
-3.697
Programma 10: Alle Jeugd Telt 10.3
Lopende projecten Wijken - Uitvoeren jeugdbeleid (GSO-4)
JZW
prog. 5/ 630
Totaal A-projecten programma 10
Programma 14: Verkeer Lopende projecten 11.0 Infrastructuur Oostzijde stad/Omnisport/ verdubbeling Zutphensestraat - bijdrage derden(BDU)
Totaal A-projecten programma 14
RL
prog. 3/ 211
680
-2.768
170
-3.697
170
212
MOP- programma's Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
Eenheid
(bedragen x € 1.000)
MPB progr. en prod
Restant t/m 2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Programma 15: Milieu ISV subsidie 2005-2007: € 0,254 mln 27.1 Bodemmodule - bijdrage ISV 2/VINAC
RL
prog. 4/ 723
Totaal A-projecten programma 15
-800 450
-375
-350
-375
0
0
0
0
0
0
0
0
Programma 16: Overige Lopende projecten 29.5 Leefbaarheidsonderzoek
S&R
prog. 1/ 002
30.4 Bijdragen aan de algemene dienst (ivm vervallen budgetten beken en sprengen en Ecofactorij)
S&R
prog. 1/ 922
-480
30.5 Investeringen 2014-2017 (zie MPB 2014-2017) Totaal A-projecten programma 16
S&R
prog. 1/ 922
-300
-300
-300
-300
-780
-300
-300
-300
0
0
0
0
0
0
-15.525
-9.433
-6.657
-2.248
-477
-294
-96
-50
-50
-4
TOTAAL
-pm
213
Toelichting in 2014 af te ronden A-projecten BROA
Programma 7: Woningbouwproductie 15.10 Hoogspanningsleidingen Dit project betreft het ondergronds brengen van de hoogspanningslijnen in Apeldoorn Zuid. Dit is noodzakelijk om de herstructurering in de Vogelbuurt te realiseren. Naast de € 3,8 mln van de Gemeente hebben de Provincie en de woningcorporatie De Goede Woning de overige € 4 mln beschikbaar gesteld. In november 2013 heeft uw raad besloten op basis van de aangekondigde rijksregeling 'uitkoop en verkabelen' die vanaf 2017 mogelijk gaat starten, de benodigde extra € 2,85 miljoen bovenop de al beschikbare € 3,8 miljoen beschikbaar te stellen voor de volledige verkabeling door Zuid. Gunning van het civiele werk dat in opdracht door de gemeente wordt uitgevoerd in het noordelijk deel van het tracé heeft plaatsgevonden. Ook aanvullende werkzaamheden voor het parkgedeelte zijn inmiddels op de markt gezet binnen de geraamde bedragen. De inkoop van de kabel is door TenneT binnen het door hen geraamde budget geëffectueerd. De werkzaamheden in het veld worden naar verwachting conform de planning in het eerste kwartaal van 2015 afgerond. De uitgaven in 2014 komen geheel tlv het budget dat binnen de BROA beschikbaar is gesteld voor het korte tracé. De uitgaven boven dit bedrag komen in 2014 en 2015 ten laste van het extra budget ad (maximaal) € 2,85 mln. Programma 9: Complete wijken 15.5 Plattelandsontwikkeling De gemeente Apeldoorn is ‘slechts’ medefinancier van het project Veluwetransferium ’t Leesten. Het project wordt uitgevoerd voor rekening en risico van Staatsbosbeheer. In 2014 zal dit project worden afgerond.
Programma 16: Overige 30.4 Bijdrage aan de algemene dienst ivm vervallen budgetten beken en sprengen en Ecofactorij Als gevolg van de extra bezuinigingen, zoals opgenomen in de Verkenningen Bezuinigingsmaatregelen Formatie 2010 worden deze budgetten in de jaren 2011 t/m 2014 toegevoegd aan de algemene dienst. De besluitvorming over het vervallen van de budgetten voor de projecten Beken en sprengen en de Ecofactorij is opgenomen in de MPB 2011-2014.
214
2.2 Reserve Bereikbaarheid Binnenstad RESERVE BEREIKBAARHEID BINNENSTAD 2014 t/m 2024
(bedragen * 1.000 euro)
DOORREKENING 2014 - Indexering vlg BBB 2014 en BBB2015 - index kosten en opbrengsten na MPB periode gelijk - bestaand beleid, herijking 2014 volgt
Opbrengsten en ontvangsten VOEDING 1 Parkeerbijdragen 3 Parkeervergunningen (maaiveld+garages) 4 a. Meters/automaten maaiveld b. bijdrage AD in kader Brinkpark en Orpheus
5 6 7 8
2014
2015
2016
2017
2019
2020
2021
2022
2023
2024
450
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
401
411
421
417
407
419
422
424
425
427
431
1.032
1.062
1.078
1.086
1.081
1.091
1.110
1.130
1.149
1.170
1.190
312
278
257
236
201
151
99
47
0
0
0
0
150
150
300
300
450
450
450
1.682
1.673
1.689
1.718
1.748
1.778
1.809
1.841
Stelpost: tariefsaanpasingen Parkeergarage Marktplein
2018
1.597
1.644
1.669
Parkeergarage Koningshaven
168
177
175
176
175
172
172
173
172
172
172
Parkeergarage Brinkpark
265
265
274
276
274
277
282
287
292
297
302
4.225
3.888
3.925
3.922
4.012
3.998
4.154
4.158
4.317
4.375
4.436
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
36
37
37
38
38
39
40
41
41
42
43
19 538 136 32 54 64 38 262 750 166 314 306 5
0 546 132 33 0 64 38 230 762 168 315 306 5
19 547 127 33 0 64 50 165 775 171 316 306 5
0 528 122 34 0 66 51 136 789 174 318 306 5
19 508 117 34 0 67 51 146 802 177 319 306 5
0 487 112 74 0 68 51 127 816 180 321 306 5
19 466 110 76 0 69 51 129 831 184 322 306 5
0 459 112 77 0 70 52 132 845 187 324 306 5
19 467 114 78 0 72 52 135 860 190 326 306 5
0 475 116 79 0 73 52 137 875 193 327 306 5
19 484 118 81 0 74 52 139 915 197 329 306 5
Netto beschikbaar
Netto onttrekkingen KOSTEN ALGEMEEN 8 Parkeeradvisering / ondersteuning
KOSTEN BEHEER EN ONDERHOUD 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Parkeeronderzoek
Parkeercontrole Parkeervergunningen (maaiveld+garages) Parkeervergunningensysteem (PVS4U) Afbreken PRIS a. Fysieke afsluiting binnenstad
b. Digitalisering parkeren Meters en automaten maaiveld Parkeergarage Marktplein Parkeergarage Koningshaven Parkeergarage Brinkpark Bijdrage aan exploitatietekort pg Orpheus Diversen
INVESTERINGEN parkeergarages/-terreinen 21 Reservering investering Brinkparkgarage 23 Reservering Carpoolplaats zuid parkeerregulering 22 Diverse wijken
-46 6
6
6
5
5
5
5
5
0
0
0
25
25
25
25
25
25
25
25
25
25
25
-400
0
openbaar vervoer 23 toegankelijkheid OV
verkeersbeleid 24 Verkeerskaart: ondersteunend beleid diversen
30
30
30
30
30
25
25
25
25
25
25
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
409 300
0
0
0 0 25
80 0 50
80 35 50
80 67 50
80 67 50
80 67 50
80 67 50
80 67 50
80 67 50
80 67 50
36 42 50
214
217
212
208
245
248
288
291
332
335
338
482
489
498
506
515
524
533
543
552
562
572
3.763
4.241
4.261
4.246
4.317
4.319
4.390
4.405
4.504
4.533
4.558
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
462
-353
-336
-324
-305
-321
-236
-247
-187
-158
-122
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
Saldo Reserve Bereikbaarheid Binnenstad op 31/12 2.610
2.257
1.920
1.595
1.289
967
729
481
293
133
10
25 Apeldoorn 2000 onderhoud infra BS 26 Onttrekking t.g.v. algemene reserve
KAPITAALLASTEN 27 28 27 28 29
Berg en Bos PVS4U apparatuur Vervanging p-apparatuur maaiveld Vervanging p-apparatuur p-garages Zomernota (PRIS)
STIMULERINGSMAATREGELEN jaarlijks wordt een bedrag van 25% van de parkeeropbrengsten gereserveerd voor uitvoering van deze stimuleringsmaatregelen openbaar vervoer en fiets. 30 Maatregelen fiets / OV 31 Fiets - gratis stallen
Totaal projecten en kapitaallasten Jaarresultaat
215
2.3 Reserve Riolering Meerjarenexploitatie doorrekening Rioolfonds 2014 t/m/ 2024 Doorrekening MPB 2015 - 2018 - indexering kosten: volgens BBB 2015- 2018 - indexering baten: 1,2% in 2015; 2016 - 2018 inflatiecorrectie (=2,0%) - indexering 2019 ev.: lasten en baten 1,75% Bedragen x 1000 in euro's
raming
Opbrengsten
raming 2013
Opbrengst van O.Z.B./rioolrecht 12.484 rente reserve TOTAAL OPBRENGSTEN Verwachte uitgaven Overlopende kosten post 5, 10
105
2014 11.886
2015 12.076
2016 12.365
2017 12.660
2018 12.961
2019 13.236
2020 13.515
2021 13.799
2022 14.088
2023 14.383
2024 14.682
61
61
58
57
49
41
32
31
39
49
65
11.947
12.137
12.424
12.717
13.010
13.276
13.547
13.830
14.127
14.432
14.747
2023
2.024
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
1.772
150
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
TOEGEREKENDE KOSTEN 1 Doorber. Kostenplaatsen/ uren inzet1.684
1.797
1.777
1.774
1.796
1.806
1.816
1.831
1.842
1.854
1.867
1.879
2.267
2.267
2.267
2.267
2.267
2.267
2.267
1.965
1.611
1.567
1.439
1.414
352
416
421
426
429
433
437
440
444
448
452
456
394
437
453
494
469
480
490
488
495
499
503
508
602
765
774
726
768
769
768
782
786
792
801
807
KAPITAALLASTEN 2 Riolen en randvoorzieningen 3 Niet verrekende btw.
KOSTEN beheer,onderhoud en vervanging Vrijverval riolering 3 beheer en onderhoud Kolken / lijngoten 4 beheer en onderhoud Pers-en vacuumriolering 5 beheer en onderhoud Vrijverval riolering 6 reiniging en inspectie
85
61
49
66
60
59
63
62
62
63
64
64
159
151
150
155
154
156
158
159
160
162
163
164
8 vervanging renovatie en reparatie 2.229
1.392
1.402
1.430
1.807
1.839
1.871
1.904
1.937
1.971
2.005
2.040
Pompen en gemalen 7 groot onderhoud en vervanging Vrijverval riolering
Algemeen riolen 9 bijdrages en vergoedingen 10 meten en functioneren
-158
-72
-29
-88
-64
-61
-72
-67
-68
-70
-70
-71
567
473
431
497
475
476
491
489
494
500
503
507
155
Diverse overige kosten 11 automatisering en heffingen
33
142
143
145
146
147
148
150
151
152
154
12 Kwijtschelding rioolrecht
332
300
305
318
313
317
322
323
326
329
332
335
13 Perceptiekosten
154
154
236
211
231
230
228
234
235
236
239
241
14 BTW-compensatiefonds
960
1.353
1.407
1.438
1.547
1.586
1.625
1.613
1.586
1.619
1.636
1.655
15 veegkosten 50%
898
1.061
1.073
1.086
1.092
1.102
1.112
1.122
1.132
1.141
1.151
1.161
16 Waterkwaliteit
107
107
243
243
243
243
243
243
243
243
243
243
17 Afkoppelen
562
657
752
823
895
966
1.037
1.037
1.037
1.037
1.037
1.037
Kapitaalslasten "actief duurzamer"
verhoging pompcapaciteit OAS 18 Beken en sprengen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
289
381
409
488
574
661
748
834
921
1.007
1.007
1.007
Vuilwatergoot Waterschap Baggeren TOTAAL UITGAVEN
Jaarresultaat Saldo Reserve Riolering op 31/12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
13.287
11.992
12.262
12.498
13.202
13.476
13.750
13.606
13.394
13.552
13.525
13.605
-698
-44
-126
-75
-484
-466
-474
-59
437
575
907
1.142
3.466
3.341
3.266
2.782
2.316
1.842
1.783
2.220
2.795
3.702
4.844
216
2.4 Reserve Huisvuilrechten RESERVE HUISVUILRECHTEN (bedragen * 1.000 euro)
Doorrekening 2014-2018 Kostenindex 0,75 % conform BBB 2015 - 2018 Areaalaccres 300 aansluitingen per jaar conform BBB 2015-2018 Tarieven
2014
2015
2016
2017
2018
Tarieven vastrecht (per huishouden): 1-persoonshuishoudens 2-persoonshuishoudens 3- of meerpersoonshuishoudens
152,96 160,09 167,29
152,96 160,09 167,29
152,96 160,09 167,29
150,36 157,95 165,63
152,62 160,32 168,11
Stijging (of daling) t.o.v. voorgaand jaar: 1-persoonshuishoudens 2-persoonshuishoudens 3- of meerpersoonshuishoudens
0,00% 0,00% 0,00%
0,00% 0,00% 0,00%
0,00% 0,00% 0,00%
-1,70% -1,34% -0,99%
1,50% 1,50% 1,50%
Tarieven variabel recht (per aanbieding): 120-liter container (restafval) 140-liter container (restafval) 240-liter container (restafval) 40-literzak (restafval) 1100-liter container (restafval)
3,99 4,66 7,98 1,33 36,56
4,06 4,73 8,11 1,35 37,14
4,08 4,75 8,15 1,36 37,33
4,08 4,75 8,15 1,36 37,33
4,14 4,82 8,27 1,38 37,89
Reserve Stand van de reserve op 1 januari Opbrengst afvalstoffenheffing Bij: overige baten Af: lasten Teruggave surplus reserve Stand van de reserve op 31 december
2014
2015
2016
2017
6.325 3.116 1.826 2.365 16.658 16.825 16.929 16.855 22.983 19.940 18.755 19.220 3.013 2.738 2.776 2.814 -20.580 -20.852 -19.166 -19.464 -2.300 0 0 0 3.116 1.826 2.365 2.570 Minimum = € -600.000; maximum = € 3.600.000
217
2018 2.570 17.181 19.751 2.853 -19.778 0 2.826
218
Bijlage 3
Overige bijlagen
219
3.1 Totaal overzicht van baten en lasten (x € 1.000) Programma
Lasten
Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën
Baten
Saldo
40.985
373.773
332.788
2. Veiligheid
17.204
2.010
-15.195
3. Openbare ruimte
69.788
24.941
-44.848
4. Milieu
26.262
20.736
-5.526
5. Jeugd en onderwijs
84.091
5.397
-78.694
6. Apeldoorn activeert
102.820
47.301
-55.518
7. Maatschappelijke ondersteuning
116.106
11.671
-104.435
8. Cultuur, erfgoed, evenementen en sport
38.649
11.308
-27.341
9. Door! met de buitenstad
18.471
5.555
-12.917
514.376
502.691
-11.685
1.
Subtotaal programma's
(x € 1.000) Programma
Lasten
Baten
Saldo
Toevoegingen en onttrekkingen reserves 1.
Met elan samen DOOR: Bestuur, (wijk)organisatie, burgerzaken en financiën
11.750
10.088
-1.662
3. Openbare ruimte
19.361
27.267
7.906
4. Milieu
19.661
20.611
950
1.370
734
-636
1.574
1.574
93
93
100
100
3.271
6.632
3.361
Totaal mutaties reserves
55.414
67.099
11.685
Saldo na bestemming
569.790
569.790
2. Veiligheid
5. Jeugd en onderwijs 6. Apeldoorn activeert 7. Maatschappelijke ondersteuning 8. Cultuur, erfgoed, evenementen en sport 9. Door! met de buitenstad
221
3.2 Overzicht incidentele baten en lasten In dit overzicht zijn de incidentele baten en lasten vermeld. Deze baten en lasten hebben betrekking op de exploitatiebegroting, zijn in de programma's opgenomen en beïnvloeden eenmalig het begrotingsresultaat. 2015
2016
Programma
Beleids product
Omschrijving
1
002
Burgerpeiling
-30
1
002
Ondersteuning informatiebeveiliging
-75
1
002
Budget VNG-congres 2015
-150
1
002
Vebreding en intensivering lobby
-200
-100
1
003
Verkiezingen
-205
0
1
922
Bijdrage van de BCF-reserve
375
1
922
885
1
960
Bijdrage Alg Reserve ivm I-NUP (algemene uitkering) Digitaliseren informatievoorziening
6
610
Hogere bijstandsuitkering
-2.400
Totaal
-3.185
Lasten
Baten
Lasten
2017
Baten
Lasten
2018
Baten
Lasten
Baten
-30
-210
-220
210
-125
1.260
222
-100
210
-240
0
-220
0
3.3 Overzicht jaarlijks terugkerende arbeidskosten 2015 Op basis van de primaire begroting (inclusief toelagen) Loonkosten, uitkeringen, vergoedingen in €
Eenheid
Totaal aantal fte's
Loonsom per fte in €
Huidig personeel Raadsleden Bestuur (incl lasten APPA)
1.001.347 1.270.970
Griffie Organisatie-eenheden Directieraad Strategie en Regie Publiek, Ondernemen en Wijken Shared Service Center Ruimtelijke Leefomgeving Jeugd, Zorg en Welzijn Werkplein Activerium Beheer en Onderhoud Vastgoed en Grond Veiligheid en Recht Projecten Personeel, Communicatie en Bestuursondersteuning Financiën en Control Informatievoorziening Totaal huidig personeel
756.100
9,53
79.339
432.537 1.460.094 4.963.596 5.419.396 8.772.225 4.813.865 10.952.189 9.214.943 2.491.783 4.149.023 5.361.445 3.983.374 4.934.966 5.535.866
3,00 14,97 87,10 101,32 115,17 69,53 187,14 187,24 32,40 63,51 66,44 56,66 64,59 73,46
144.179 97.535 56.987 53.488 76.168 69.234 58.524 49.215 76.907 65.329 80.696 70.303 76.404 75.359
75.513.719
Voormalig personeel Uitkeringen wethouders Pensioenen wethouders Wachtgeld en WW-uitkeringen (totale concern)
379.933 229.696 433.947
Totaal voormalig personeel
1.043.576
Totaal personele lasten
76.557.295
223
1.132,06
3.4 Kapitaallasten en nieuwe investeringen 2015 Bedragen * € 1.000 Balans
Cursief = investeringen 2015 Omschrijving
Eenheid
nr. B0101 Gronden en terreinen
Boekwaarde
Vermeerdering
1-1-2015
(investering)
39.849
Verminderingen
Afschrijving
Boekwaarde
Rente*
Totaal
31-12-2015
kapitaallasten
905
0
40.754
1.808
1.808
905
0
905
19
19
0
4.454
205
205
8.147
10.116
408.707
19.365
29.481
8.147
147
8.000
274
421
8.901
2.503
76.033
3.413
5.916
Specificatie vermeerdering: - Vleugelschool Zuidbroek
JZW
B0102 Woonruimten
4.454
B0103 Bedrijfsgebouwen
410.676
Specificatie vermeerdering: - Huisvesting scholen
JZW
B0104 Grond- weg- en waterbouwk.werken
69.635
Specificatie vermeerdering: - Diverse (riolerings)werkzaamheden
RL
5.798
17
5.781
54
71
- Beken en sprengen
RL
3.103
30
3.073
104
134
320
980
41
361
4.890
3.007
22.849
826
3.833
IV
1.890
319
1.571
28
347
SSC
2.810
52
2.758
41
93
190
5
185
2
7
1.674
1.296
11.624
488
1.784
SSC
711
15
696
10
25
BO
903
91
812
7
98
60
5
55
1
6
17.242
565.401
26.146
43.388
B0105 Vervoermiddelen
1.300
B0106 Machines/apparaten/installaties
20.966
Specificatie vermeerdering: - Automatisering - Huisvesting - Diverse
JZW/POW
B0107 Overige materiële vaste activa
11.246
Specificatie vermeerdering: - Huisvesting - Routine investeringen 2014 - Diverse Totaal materiële activa
JZW/IV 558.126
24.517
0
224
3.5 Overzicht reserves en voorzieningen (meerjarendoorrekening) Doorrekening reserves Bal. Omschrijving nr 201 Eigen vermogen Algemene reserve Reserve inlopen tekort grondbedrijf Egalisatiereserve bouwleges Afkoopsommen begraven Totaal buffervermogen 202 B. Bestemmingsreserves Huisvesting Reserve aandelenkap. Teuge BCF-reserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA) Kapitaallasten gedane investeringen met economisch nut Stelpost lok. woonw.bew./kerm. Reserve de Haere
Boekwaarde 01-01-2015
Mutaties 2015
Vermeerdering wegens rente
Overige vermeerdering
Vermindering
Boekwaarde 31-12-2015
Boekwaarde 31-12-2016
Boekwaarde 31-12-2017
Boekwaarde 31-12-2018
15.879.100
-7.566.000
0
300.000
7.866.000
8.313.000
8.911.100
10.026.100
10.782.100
5.017.500 -1.141.100 -44.200 -3.733.800
-1.405.100 0 0 -1.405.100
6.422.600 4.271.000 1.575.400 12.569.000
0 5.412.100 1.619.600 14.897.700
-36.307.700 -538.600 58.600 -28.474.700
-31.119.500 -838.400 28.200 -23.018.600
-25.755.000 -1.104.400 8.100 -16.825.200
-20.208.000 -1.391.100 8.200 -10.808.800
1.636.500
14.700
0
112.500
97.800
1.651.200
1.667.400
1.650.400
1.638.000
1.076.300 584.100 13.814.000
-11.600 -375.000 -4.689.000
33.400 0 0
0 0 4.243.000
45.000 375.000 8.932.000
1.064.700 209.100 9.125.000
1.052.600 0 5.549.000
1.040.200 0 2.362.000
995.200 0 1.192.000
1.453.000
-364.700
62.700
0
427.400
1.088.300
708.000
311.200
311.200
n.v.t. Dekking kapitaallasten
119.200
2.100
2.100
0
0
121.300
123.400
125.600
127.800
geen Dekking optredende tekorten
1.800.000
0
72.000
0
72.000
1.800.000
1.800.000
1.800.000
1.800.000
3.133.700 -/- pm
633.700
3.400.000 -/- pm
900.000
18.977.300 -/- pm
22.136.400 -/- pm
23.021.800 -/- pm
23.021.800 -/- pm
Bereikbaarheid binnenstad
2.610.700
-353.000
0
3.888.000
4.241.000
2.257.700
1.921.700
1.597.700
1.292.700
Riolering
3.466.600
-125.000
61.000
12.076.000
12.262.000
3.341.600
3.266.600
2.781.600
2.315.600
Huisvuilrechten
3.115.600
-1.289.000
0
19.563.000
20.852.000
1.826.600
2.365.600
2.570.600
2.826.600
657.500 686.600
-320.000 13.300
0 0
0 13.300
320.000 0
337.500 699.900
17.500 713.400
0 726.900
0 740.700
0 5.163.600
0 -1.730.000
0 0
1.500.000 1.070.000
1.500.000 2.800.000
0 3.433.700
0 3.062.400
0 2.966.300
0 2.689.100
47.900 168.500
0 -100.000
0 0
0 0
0 100.000
47.900 68.500
47.900 68.500
47.900 68.500
47.900 68.500
50.000 1.972.800
0 -98.400
0 0
0 105.000
0 203.400
50.000 1.874.400
50.000 1.850.300
50.000 1.850.300
50.000 1.850.300
54.266.400
-6.291.900
864.900
45.970.800
53.127.600
47.974.700
46.400.700
42.971.000
40.967.400
Schildersonderh. openb. Verlichting Vernieuwen bomenbestand Reserve herstel onderhoud wegen Reserve Onderwijshuisvesting Sportactiviteiten Topsportevenementen Bedrijfsvoeringsreserve griffie Concernreserve bedrijfsvoering Totaal Bestemmingsreserves
Doel en bijzonderheden
-41.325.200 602.500 102.800 -24.740.800
15.843.500 -/- pm
Algemene reserve Grondbedrijf
Maximum
225
n.v.t. Buffer t.b.v. rekening-uitkomsten; wordt ook wel gebruikt ter dekking van incidentele uitgaven. 0 Reserve tbv inlopen tekort grondbedrijf n.v.t. Bestemd voor continuïteit in tariefstelling bouwleges n.v.t. Afkoop tijdelijke expl.tekorten a.g.v. onderhouds-
n.v.t. Egalisatiereserve om fluctuaties in huisvestingskosten op te vangen n.v.t. Deelneming in NV luchthaven Teuge n.v.t. Opvang structureel nadeel btw compensatiefonds n.v.t. Gecombineerde reserve voor diverse doeleinden
geen 26.200.000 Gebaseerd op MPG 2014, het weerstandsvermogen van het grondbedrijf wordt jaarlijks geactualiseerd. In deze doorrekening zijn toekomstige verliezen nog niet meegenomen. 3.000.000 Parkeervoorzieningen en stimulering fiets en OV ter ontsluiting binnenstad n.v.t. Onderhoud, vervanging verouderde rioolstelsels en waterberging 1.200.000 Egalisatie tariefsaanpassingen. Overschrijding toegestaan voor deel efficiencykorting (Essent). 1.000.000 Reservering voor werkzaamheden 1 maal per 7 jaar 750.000 Aanplant nieuwe bomen ter compensatie gekapte bomen Reservering voor herstel onderhoud wegen n.v.t. Fluctuaties in lasten en baten (egalisatiefunctie) en spaarfunctie voor toekomstige investeringen 600.000 Ondersteuning van sportevenementen n.v.t. Ondersteuning van topsportevenementen 50.000 Waarborgen continuïteit bedrijfsvoering 3.950.000 Waarborgen continuïteit bedrijfsvoering
Doorrekening voorzieningen Omschrijving
Dienst
Boekwaarde Overige Vermindering Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde 31-12-2014 vermeerdering 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2017 31-12-2017 Uitgaven worden vanwege BBV rechtstreeks ten laste geboekt van de betreffende voorziening voorziening Wijkzaken
POW
147.686
50.000
75.000
122.686
97.686
72.686
RL
123.500
720.000
200.000
643.500
643.500
643.500
FC SSC
0 2.225.045
715.821
490.256
0 2.450.610
0 2.679.761
0 2.891.374
0 ter dekking kosten voormalig personeel 3.111.875 ter dekking toekomstig groot onderhoud
voorziening Vorderingen/zaken onder rechter
FC
1.000.000
1.000.000
1.000.000
1.000.000
voorziening Frictiekosten
FC
6.307.693
3.000.000
1.447.000
7.860.693
7.386.693
6.003.693
1.000.000 ter dekking (toekomstige) vorderingen n.a.v. rechterlijke uitspraken 6.003.693 ter dekking frictiekosten agv reorganisatie
V&G
1.742.103
926.038
926.038
1.742.103
1.742.103
1.742.103
0
0
0
voorziening Gebiedsgericht grondwaterbeheer voorziening Wachtgelden voorziening Onderhoud stadhuis
voorziening Onderhoud VGA voorziening Bestemmingsplannen
Totaal
RL
0
11.546.027
5.411.859
47.686 ter dekking van kosten voor spec. wijkontwikkelingsproj. die reeds zijn toegezegd aan de wijkraden 643.500
1.742.103 ter dekking toekomstig groot onderhoud gemeentelijk vastgoed 0 te dekking kosten opstellen bestemm.pl. waarvan opbrengsten al zijn ontvangen
3.138.294 13.819.592 13.549.743 12.353.356 12.548.857
226
Doel en bijzonderheden
3.6 Enkele kerngegevens Omschrijving
Begroting 2014
2015
A. Belangrijkste maatstafgegevens voor uitkering Gemeentefonds 1.
2. 3. 4. 5.
Waarde woningen (x € 1.000) Waarde niet woningen (x € 1.000) totale waarde onroerende zaken binnen de gemeente conform de WOZ Inwoners Jongeren Ouderen Huishoudens met een laag inkomen
14.402.000 3.996.000 18.398.000 157.841 35.845 29.902 20.911
14.202.000 3.822.000 18.024.000 157.940 35.400 30.736 21.212
2.952 13.155
3.230 13.255
7.588
7.629
164.848
72.975 164.672
249.481
248.541
11.853
11.711
33.988 75.578 1.262
33.988 72.108 1.212
10.336 964 746 218
13.684 1.010 803 206
466 817 1.283 1.160 585
466 817 1.283 1.306 585
(het aantal huishoudens met een inkomen tussen een bepaalde onder- en bovengrens)
6. 7.
Bijstandsontvangers (o.b.v. ABW, IOAW, IOAZ) Uitkeringsontvangers (als 6 plus militairen, WSW, WAO-jong, WAO, WAZ en WIW)
8.
Minderheden Zelf of één van de ouders geboren in Suriname, Nederlandse Antillen, Aruba, Turkije of Marokko en vluchtelingen overeenkomstig artikel 9 of artikel 10 Vreemdelingenwet
9. Huishoudens 10. Lokaal klantenpotentieel (klantenkring van de lokale gemeentelijke voorzieningen in kring van 20 km)
11. Regionaal klantenpotentieel (klantenkring van de regionale gemeentelijke voorzieningen in kring van 60 km)
12. Leerlingen voorgezet onderwijs (leerlingen worden geteld in de gemeente waar zij naar school gaan)
13. Oppervlakte gemeente 14. Woonruimten 15. Omgevingsadressendichtheid (x 100) (aantal woningen in duizendtallen, gewogen voor de gemidd. Omgevingsadressendichtheid van de locaties binnen de gemeente, het is indicatie van stedelijkheid)
16. 17. 18. 19.
Bedrijfsvestigingen (bron: CBS) Totale oppervlakte bebouwing (in ha) Oppervlakte bebouwing in de bebouwde kom (in ha) Oppervlakte bebouwing buiten de bebouwde kom (in ha)
B. Overige fysieke structuurgegevens 1.
2. 3.
Lengte van de wegen (km): buiten de bebouwde kom binnen de bebouwde kom totaal Lengte van de riolering in km (incl. drainverzamelleidingen en duikers/beekriolering) Oppervlakte openbaar groen excl. bossen en begraafplaatsen (in ha) (1 ha = 10.000m2)
Vanaf 2015 wordt in het gemeentefonds een andere berekening gehanteerd voor het aantal woonruimten.Voortaan is de basisadministratie gebnouwen (BAG) van de gemeente leidend. De voor de BAG verplicht te hanteren definitie voor een woonruimte (gebouw met een verblijf- of logiesfunctie) zorgt voor een lager aantal voorheen. Binnen het gemeentefonds is dit o.a. gecompenseerd door een nieuwe maatstaf 'huishoudens'. Voor wat betreft het aantal bedrijfsvestigingen tellen vanaf 2015 ook het aantal eenmanszaken mee.
227
228
Bijlage 4
Trefwoordenlijst
229
230
Trefwoordenlijst A Accres ........................................................................... 36, 155, 156, 170, 171, 197, 198 ACEC ........................................................................................................................ 196 Activerium........................................ 11, 14, 38, 82, 85, 127, 133, 135, 138, 165, 186, 194 Algemene baten en lasten........................................................................ 29, 38, 40, 87, 97 Algemene uitkering ............................................................................................ 29, 37, 40 Anklaar .......................................................................................................117, 118, 144 AWBZ...........................................................................................................35, 131, 132
B Bedrijfsvoering ...............................................................................................14, 135, 185 Begraafplaatsen ........................................................................29, 36, 40, 47, 55, 56, 154 Beken en sprengen ...................................................................................................... 214 Bereikbaarheid ............................................................................. 7, 52, 56, 138, 193, 215 Bestuursondersteuning .............................................................29, 34, 36, 40, 99, 108, 194 Bibliotheek ....................................................................................................99, 104, 108 Bodemmodule ...............................................................................................................63 Bureau Jeugdzorg................................................................................................ 132, 133 Burgerzaken...................................................................................................... 29, 35, 40
C Circulus ............................................................................. 13, 36, 61, 127, 168, 169, 196 CODA.........................................................................................................101, 130, 156
D Dienstverlening ................................................................................................... 187, 193 Dierenasiel....................................................................................................................54 Dividend.............................................................. 29, 36, 40, 166, 167, 168, 169, 170, 171 Duurzaamheid .......................................................................................... 59, 62, 187, 198
E Ecofactorij .................................................................................................................. 214 Erfgoed .........................................................................................................99, 105, 108 Evenementen ................................................................................................................14
F Fietsdoorstroomassen ....................................................................................................52
G Geldleningen ..................................................................................................... 29, 37, 40 Gemeentefonds ............................... 5, 6, 11, 12, 13, 15, 125, 129, 130, 134, 137, 151, 177 Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) ............................................................................ 56, 154
231
Gezondheidszorg ..........................................................................................65, 74, 75, 93 GGD ..................................................................................................... 93, 127, 165, 166 Groene Mal...................................................................................................................56
H Handel en ambacht .......................................................................................109, 114, 120 Heffingen ................................................................................................................... 137 Hondenbelasting................................................................................... 177, 180, 182, 184 Hoogspanningsleidingen ............................................................................................... 214 Hulpverlening.............................................................................................................. 132
I Infrastructuur................................................................................................................52
J Jeugd ............................................................. 65, 67, 68, 72, 75, 132, 133, 196, 197, 221 Jeugdgezondheidszorg ........................................................................................... 74, 166 Jeugdzorg ...................................................................................................131, 132, 133
K Kanaaloevers .............................................................................................................. 120 Kanaalzone ..................................................................................................116, 120, 172 Kinderopvang................................................................................... 65, 71, 75, 77, 84, 85
L Leefbaarheidsonderzoek .................................................................................................35 Luchtkwaliteit ...............................................................................................................62
M Maatschappelijke zorg .................................................................................................. 166 Museum........................................................................................................99, 105, 108
O Onderwijs......................................................................................................... 67, 68, 72 Onderwijshuisvesting .............................................................................. 75, 147, 195, 196 Openbaar groen....................................................................................................... 47, 56 Openbaar vervoer .................................................................................................... 47, 56 Openbare ruimte.........................................................................................47, 49, 56, 221 Openbare verlichting .................................................................................................... 154 Orpheus ....................................................................... 101, 155, 156, 160, 168, 170, 196
P Park Berg en Bos ...........................................................................................................54 Parkeren......................................................................................................... 47, 56, 155
232
Participatie ......................................................................................................... 131, 133 Plattelandsontwikkeling ................................................................................................ 214 Portaal ................................................................................................................. 13, 127 Post onvoorzien .......................................................................................................... 145
R Raad.................................................................................................................... 73, 173 Raadsleden ................................................................................................................. 189 Rampenbestrijding .........................................................................................................46 Real-X ................................................................................................................. 72, 134 Regio Stedendriehoek................................................................................................... 163 Reïntegratie ...................................................................................................... 77, 84, 85 Rekenkamercommissie ...................................................................................................36 Rente...........................................................................................................................12 Riolering..................................................................... 7, 40, 47, 55, 56, 85, 154, 155, 216
S Schuldhulpverlening .......................................................................................................85 Sportvelden ................................................................................................................ 156 Sportverenigingen...........................................................................................99, 106, 108 Stadsbank ........................................................................................................ 77, 82, 85 Stadsdeelaanpak ...........................................................................................................40 Stadsdeelplan ............................................................................................................. 117 Stedendriehoek ...................................................................................... 33, 163, 164, 165
T THOR .................................................................................................................... 45, 46 Treasurystatuut........................................................................................................... 157
V Vastgoed ............................................................................. 136, 155, 169, 195, 196, 197 Veiligheidsplan ........................................................................................................ 43, 45 Verkeersmaatregelen......................................................................................................52 Vrouwenopvang ............................................................................................................95
W Waterplan .............................................................................................................. 55, 56 Wegen ........................................................................................ 47, 49, 51, 56, 153, 154 Wijkontwikkelingsplan Zevenhuizen................................................................................ 117 Wijkontwikkelingsplan Zuid ........................................................................................... 118 Wonen ........................................................................................................... 96, 97, 132 Woningbouwcorporaties ............................................................................................... 158 Woningbouwproductie ................................................................................................. 214
Z Zonnehoeve...................................................................................................54, 118, 120 Zuidbroek ......................................................................... 13, 54, 117, 118, 120, 127, 144
233
