achtergrond
Er blinkt goud
26
FORUM #06/22.03.12
in Londen...
27
achtergrond
Arcadis maakte deel uit van het team dat het Olympisch stadion neerzette
Terwijl Nederlandse atleten hard trainen om deze zomer in de prijzen te vallen tijdens de Olympische Spelen in Londen, hebben ondernemers hun medailles al binnen. Wat leveren die Olympische opdrachten op? Tekst: Yolanda Bobeldijk Foto: Getty Images/ Barcroft Media
28
Trots zijn ze zeker, bij boomkwekerij Van den Berk. Het bedrijf uit Sint Oedenrode mag maar liefst 2.200 bomen leveren voor in het Olympisch Dorp in Londen. ‘Het is een van de grootste opdrachten die we ooit hebben gekregen’, weet Jan van Vechel, die bij het bedrijf verantwoordelijk is voor verkoop en advies voor Groot-Brittannië en Ierland. Hoeveel het contract waard is, wil hij niet zeggen. ‘Maar zonder deze opdracht zouden we 5 tot 10 procent minder omzet hebben binnengehaald.’ En die omzet kan de boomkwekerij in deze economische tijden goed gebruiken. De boomkwekerij is niet het enige Nederlandse bedrijf dat een Olympische opdracht heeft bemachtigd. Philips neemt een deel van de verlichting tijdens de Spelen voor zijn rekening, Heineken voorziet de toeschouwers van bier en Imtech is verantwoordelijk voor onder meer de klimaattechniek in het stadion en het Velodrome. bam Nuttall heeft de grondsanering van het Olympische terrein FORUM #06/22.03.12
gedaan en zal na afloop van de Spelen de herontwikkeling van het Olympisch Park voor zijn rekening nemen. Een opdracht ter waarde van 76 miljoen pond. Royal Haskoning is betrokken bij het ontwerp en milieuonderzoek van de Weymouth and Portland National Sailing Academy. En Arcadis maakt onderdeel uit van het team dat het Olympisch stadion heeft neergezet. Het bedrijf gaf onder meer advies over kostenmanagement.
britten eerst ‘Het Nederlandse bedrijfsleven is goed vertegenwoordigd op de Spelen’, zegt Bram van der Veen, handelsattaché bij de Nederlandse ambassade in Londen. Dat is een prestatie, aangezien de Britten er zeer op gebrand zijn dat de contracten voor de Spelen bij de eigen ondernemers terecht komen. Het leeuwendeel van de Olympische opdrachten, ongeveer 98 procent, is naar Britse bedrijven gegaan. Dit zijn zo’n veertienhonderd contracten, ter waarde van 6,4 miljard pond (op
London 2012
Nu verdienen aan Londen? Er wordt in totaal zo’n 9 miljard pond in de Spelen geïnvesteerd door de Britten, 6,4 miljard daarvan gaat naar opdrachten voor private ondernemingen. Heel wat Nederlandse bedrijven zijn erin geslaagd opdrachten binnen te slepen en te verdienen aan de Olympische Spelen in Londen. Arcadis is adviseur bouw Olympisch Stadion, bam Nuttal doet de sloop en reiniging van het Olympisch terrein, de ontsluiting ervan en herontwikkeling van het Olympisch park na afloop van de Spelen. Heineken is de officiële bierleverancier en organisator van het Holland Heineken House. Imtech heeft de duurzame technologie geleverd voor het Olympisch stadion, het Velodrome, verblijfs-
een totaalinvestering van zo’n 9 miljard pond in de Spelen). De cijfers zijn echter niet waterdicht. Britse bedrijven die contracten hebben bemachtigd, kunnen immers een deel van hun werk uitbesteden. ‘Daar kunnen Nederlandse bedrijven bijzitten’, aldus Van der Veen. Daarnaast houdt de Britse Olympic Delivery Authority (oda), verantwoordelijk voor het aanbieden van de contracten, er in haar telling geen rekening mee waar het moederbedrijf gevestigd is. Zo wordt Heineken niet meegeteld als een Nederlands bedrijf. Heineken nam in 2008 een deel van het Scottish & Newcastle over waar de merken Strongbow, John Smith’s en Kronenbourg 1664 onder vallen. Aangezien deze Britse dochteronderneming, Heineken uk, de Olympische opdracht in de wacht heeft gesleept, wordt dit als een Britse deal aangemerkt. Hetzelfde geldt voor de opdrachten van bam Nuttall, Arcadis en Imtech.
29
gebouwen van sporters en officials, het Olympisch winkelcentrum Westfield Stratford City en de verkeersinfrastructuur van het Olympisch gebied. Daarnaast heeft Imtech ook gezorgd voor verbetering van de webtechnologie van de bbc met het oog op de Spelen. Philips is verantwoordelijk voor de verlichting van de stadions, Royal Haskoning is betrokken bij het ontwerp en milieuonderzoek bij de Weymouth and Portland National Sailing Academy (wpnsa). Van den Berk boomkwekerij levert bomen voor het Olympisch Dorp en West 8 houdt zich bezig met de herontwikkeling van Westfield Stratford City.
nederlandse buit De Nederlandse ambassade in Londen probeert momenteel in kaart te brengen wat de Nederlandse ‘buit’ is als het gaat om Olympische contracten. Al is dit volgens Van der Veen ‘heel lastig te achterhalen’. Ook omdat veel ondernemingen bewust uit de openbaarheid blijven en niet bekend maken dat ze Olympische opdrachten in de wacht hebben gesleept. Philips en ook een paar andere Nederlandse bedrijven zeggen hierover niet met de pers te kunnen spreken. Wie zaken doet met de Olympische autoriteiten in Londen is immers aan strikte regelgeving gebonden. Alleen bedrijven die betaald hebben voor marketingrechten, mogen hun betrokkenheid bij de Olympische Spelen kenbaar maken. Als ondernemers niet mogen pronken met hun geleverde werkzaamheden, wat leveren deze Olympische opdrachten dan eigenlijk op? Voor veel bedrijven is de link naar een Spelen een belangrijk visitekaartje, zegt Van FORUM #06/22.03.12
Vechel. ‘We zijn zeer beperkt in wat we mogen, maar in vakbladen pikt men het toch wel op.’ Dat bevestigt ook John Gaffney, sector director Sport en Leisure bij Arcadis: ‘De Britse regering moedigt bedrijven juist aan om te vertellen wat ze doen bij de Olympische Spelen. Ook zonder reclame te maken is dit een geweldig project voor ons, waarmee we onze portfolio verbeteren.’
olympisch stempel Het prestige-element is niet de voornaamste reden voor bedrijven om bij de Spelen betrokken te zijn, aldus Diana Brack, handelsattaché bij de Nederlandse ambassade in Londen. ‘Als de contracten alleen die Olympische stempel zouden bieden, dan betwijfel ik of bedrijven wel voor deze opdrachten zouden kiezen.’ De omzet die het oplevert en de winst, is minstens zo belangrijk, beaamt Pieter Koenders, director group communications bij Imtech. ‘De contracten die wij met de Olympische Spelen hebben, zijn honderden miljoenen
achtergrond
En over zestien jaar in Nederland? Of Nederland er in zal slagen de Olympische Spelen van 2028 binnen te halen, staat nog niet vast. In elk geval wordt er al jaren gewerkt aan plannen hiervoor. ‘De Olympische ambitie zorgt dat we ons blijven ontwikkelen en onze concurrentiepositie verstevigen’, zei Maria van der Hoeven, destijds minister van Economische Zaken, bij de start drie jaar geleden. De beslissing van het Internationaal Olympisch Comité valt in 2021. Die van het kabinet over kandidaatstelling in 2016. Dat de Nederlandse economie kan profiteren van de organisatie van de Olympische Spelen blijkt wel uit het Londense voorbeeld. Het leeuwendeel van de opdrachten gaat naar eigen bedrijven: dat levert werkgelegenheid op en voor de overheid extra belastinginkomsten.
euro’s waard. Natuurlijk maken we er winst op.’ Dit geldt ook voor Koninklijke bam groep en Arcadis. ‘Het is leuk dat de magie van de Spelen op ons afstraalt, maar daar gaat het uiteindelijk niet om’, stelt Arno Pronk van Koninklijke bam Groep. ‘We hebben een jaaromzet van 8 miljard, grote projecten als deze zijn van belang om de continuïteit te verzekeren.’ Over de winst doen Imtech, Arcadis en Koninklijke bam Groep geen uitspraken. Ook Heineken wil hier niets over kwijt. Nigel Pollard van Heineken uk kan enkel melden dat het een ‘geweldige zomer voor ons wordt’.
engelse show Er zijn ook Nederlandse bedrijven die bewust hebben afgezien van Olympische contracten. De strenge veiligheidsregels en bijbehorende aansprakelijkheid (de beruchte Britse health & safety regelgeving) hebben sommige ondernemers afgeschrikt, weet Michiel van Deursen, directeur van de The Netherlands British 30
Volgens vorig jaar gedaan onderzoek zullen er tot 2015 jaarlijks 17.900 banen in Groot-Brittannië bijkomen dankzij de Spelen. Ook zullen de consumentenuitgaven direct met 750 miljoen pond stijgen, verwachten de onderzoekers. Dat is bijna 20 procent meer dan consumenten in de zeven weken van de Spelen zouden uitgeven als die niet in Londen waren georganiseerd. Het onderzoek wijst ook uit dat het bbp direct met 1,14 miljard pond (totaal bbp 2011: 2,4 biljoen pond) stijgt en op de langere termijn met 5,1 miljard pond (tot 2015).
Chamber of Commerce. ‘Ik sprak laatst iemand van een bedrijf dat op het Olympisch terrein een voetgangersbrug zou maken. Die opdracht hebben ze voorbij laten gaan vanwege de Britse juristerij. Je moet voor enorme bedragen verzekerd zijn voor het feit dat iemand theoretisch gezien door zo’n bruggetje kan zakken. Daardoor ging de hele winst in rook op.’ Of omdat het uiteindelijk toch een Engelse show is. Van Deursen: ‘Je kunt als Nederlands bedrijf je producten of diensten aanbieden, maar daar gaat wel veel werk in zitten en dan is er vervolgens de wezenlijke kans dat de opdracht toch naar een Brit gaat.’ Dit overkwam Sander Douma, van Sander Douma Architecten uit Stompetoren. Douma werd door het bekende Londense architectenbureau Hopkins gevraagd om deel uit maken van het team dat een gooi zou doen naar de opdracht om de wielerbaan in het Velopark te ontwerpen. Het team hield een paar keer een presentatie in Londen en kwam als winnaar uit de bus. Maanden later kreeg Douma te FORUM #06/22.03.12
horen dat onder druk van de Britse wielerfederatie en het Londense Olympische comité toch werd besloten om voor een Britse architect te kiezen.
lokale ervaring De succesformule voor het bemachtigen van een opdracht bij de Olympische Spelen in Londen blijkt het hebben van voldoende kennis van de Britse markt. ‘De Engelse cultuur is zo substantieel anders, dat je eigenlijk alleen goed kunt opereren als je ervaring in het land hebt’, aldus Koenders (Imtech). ‘Alleen door lokaal goed ingevoerd te zijn en de regelgeving te kennen, kun je als bedrijf de opdracht tegen scherpe prijzen uitvoeren’, zegt ook Pronk (Koninklijke bam Groep). De grote Nederlandse winnaars van Olympische contracten zijn ook voornamelijk ondernemingen die al langer op de Britse markt actief zijn. De huidige opdrachten bieden geen garantie voor de Spelen in Rio de Janeiro. ‘Dan moet je als bedrijf daar weer lokaal goed bekend zijn’,
jeroen poortvliet
London 2012
column scheer
Dresscode Op een persconferentie op het hoofdkwartier van de fnv bleek ik de enige te zijn met een stropdas. Nu kijk ik er niet van op dat vakbondsmensen en journalisten van de vrije pers geen das dragen; dat hoort nu eenmaal bij hun ‘uniform’. Maar zelfs de niet-vakbondsmannen achter de spreektafel hadden het bovenste knoopje van hun overhemd open. Het werd nog erger. Voor mij boog een cameraman zich met zijn rug naar mij toe, zodat ik goed zicht had op een flink stuk van zijn onderbroek. Gelukkig geen bouwvakkerspleet, maar hier zat ik ook niet op te wachten. Het heet niet voor niks ondergoed. Dan maakt het mij niet uit of het van Björn Borg of van Zeeman is. Vroeger zou ik daar wat van hebben gezegd: weet je dat je onderbroek te zien is? Tegenwoordig weet ik dat dit een dresscode is. Overgewaaid uit de Amerikaanse hiphopscene, in het bijzonder de afdeling gangsterrap. Die heeft het idee weer overgenomen uit de gevangenis. Daar mag je geen riem dragen in je broek, want daarmee kun je jezelf ophangen. Rappers gingen dat imiteren, want dat was natuurlijk wel stoer: net doen alsof je een gevangenisverleden hebt.
Het Nederlandse Imtech is onder meer verantwoordelijk voor de klimaattechniek in het Velodrome
denkt Koenders. Pronk (bam): ‘Dat we het Olympisch Park hebben gesaneerd wil niet zeggen dat ineens alle deuren voor ons opengaan. Voor elke nieuwe opdracht moeten wij weer ons best doen’. Bekend of niet bekend, wel of geen Britse dochteronderneming, geen enkel Nederlandse bedrijf had vooraf de garantie dat het een opdracht bij de Olympische Spelen in Londen in de wacht zou slepen. ‘We hebben heel veel voorwerk moeten doen’, vertelt boomkweker Van Vechel. ‘De selectieprocedure was zeer pittig. Er zijn heel wat manuren in gestopt. Maar je moet er wat voor over hebben om zo’n Olympisch contract binnen te slepen. It’s all in the game.’
Rare jongens, die Amerikanen. Maar het wordt pas echt belachelijk als spierwitte Nederlandse jongens die stijl overnemen. En als er speciaal broeken worden gemaakt voor deze dracht, met verlaagd kruis. Als ik zo’n homey passeer op straat, moet ik altijd de neiging onderdrukken hem te vragen naar het waarom van zijn kledingkeuze. Waarschijnlijk krijg ik die vraag dan meteen terug. Waarom dat rare lapje stof om mijn nek? Dan zou ik moeten vertellen, zo weet ik na een blik op internet, dat in het oude Rome senatoren een sjaal gebruikten om hun stembanden warm te houden, en dat deze sjaal een symbool werd van status en macht. Generaals gingen ze om die reden ook dragen, waarna de rest van het leger volgde. Soldaten gebruikten de sjaal om bloed en zweet af te vegen, en hun neus te snuiten. Een slabbetje dus. Later is dat de das geworden zoals we die nu kennen. In de praktijk loop ik daarom maar gniffelend door. Paul Scheer
31
FORUM #06/22.03.12
