Werkboek
1
Versie nov 2014
2
3
INHOUDSOPGAVE
Aikido bij Saam
5
Aikido volgens Yoshigasaki Sensei
6
Geschiedenis
6
Het beoefenen van Aikido
9
Dojo etiquette (Reigi saho)
11
Wat kan ik thuis (alleen) doen
12
Aikido op internet
13
Boeken
14
Aikido Oefeningen
15
Kenko Taiso
15
Rek-oefeningen
16
Hitoriwaza
17
Ki testen
18
Aanvalsvormen
19
Verdedigingsvormen
20
Tsuzukiwaza
22
Examens
34
Kosten voor examens
35
Ki examens
36
Aikido examens
40
Tijd tussen examens
47
AIKIDO Woordenlijst
48
Ruimte voor notities
56
4
AIKIDO bij Saam Aikido is een moderne vorm van martial art, ofwel krijgskunst. Aikido bestaat pas zo’n 70 jaar en is nog steeds in ontwikkeling. De term Martial art (martial betekent: oorlog) past eigenlijk niet bij aikido, want het belangrijkste uitgangspunt van aikido is de filosofie van eenheid en niet-vechten. Het idee van “Fight or Flight” (vechten of vluchten) is dan ook vervangen door dat van “Stay and Play” (aanwezig zijn en spelen), ofwel: contact maken en (ontspannen) in verbinding zijn. Als er al een gevecht geleverd wordt, dan is dat vooral met jezelf. Om grip te hebben op een situatie is het vooral belangrijk jezelf onder controle te hebben en goed contact te maken met je omgeving. Een ontspannen houding en brede waarneming zijn daarvoor de belangrijkste ‘wapens’. Aikido is leren om in het moment, in het Nu, te zijn, met respect voor je eigen welzijn én dat van de ander. Hierdoor is dat wat je leert toepasbaar in het gewone dagelijkse leven en niet alleen in situaties waarin geweld of agressie (mentaal of fysiek) op je pad komt. Aikido kan op elke leeftijd worden beoefend, maar wordt niet op elke leeftijd op dezelfde manier beoefend. Aikido voor jongeren is heel wat anders dan aikido voor senioren. Aikido past zich aan aan de mogelijkheden én de behoeften van mensen. Binnen de aikidooefeningen kan iedereen zijn eigen grenzen opzoeken en verleggen, zowel de fysieke grenzen als de mentale grenzen.
5
AIKIDO VOLGENS YOSHIGASAKI SENSEI
GESCHIEDENIS Over de gehele wereld gebruikte men bij het gevecht zwaarden, speren en andere wapens. Als er geen wapens binnen handbereik waren, werd er gebokst en geworsteld. Vechttechnieken waren wereldwijd ongeveer hetzelfde tot aan de ontdekking van vuurwapens. Door het gebruik van vuurwapens veranderde de manier van vechten tijdens oorlog volledig. In Japan werden door de Portugezen in 1543 vuurwapens ingevoerd en snel begonnen de Japanners zelf vuurwapens te maken. Omstreeks 1590 werden vuurwapens in oorlogen gebruikt en bewezen efficiënter te zijn dan de traditionele wapens. Het gebruik van vuurwapens was nog gelimiteerd door de beperkte fabricatie. Rond 1600 werd Japan geregeerd door de Tokukawa Clan. Deze Clan slaagde erin een heerschappij te ontwikkelen, waarbij de Samurai domineerden. Om hun dominantie te waarborgen werd de productie en het gebruik van vuurwapens verboden; de communicatie met de buitenwereld was reeds verboden. Hierdoor ontstond de mogelijkheid om voor een periode van 250 jaar in Japan de krijgskunst zonder vuurwapens te ontwikkelen, terwijl in Europa de vuurwapens werden ontwikkeld als voornaamste wapen in de krijgskunst. Rond 1800 begon Europa China te koloniseren. De Europeanen waren niet zo geïnteresseerd in Japan omdat het erg klein was vergeleken met China. De V.S. wilde ook deel uit maken van de kolonisatie van China en wilde Japan als haven gebruiken alvorens in China te arriveren. Rond 1860 kwam de U.S. marine naar Japan en dwong Japan hen een haven te geven als hun territorium. Toen ook de Europeanen de haven wilden gebruiken liep Japan het gevaar net als China gekoloniseerd te worden. Japan besloot een sterk leger te 6
mobiliseren om zichzelf tegen de V.S en Europa te verdedigen, vervolgens werd het gebruik van het zwaard verboden en een leger met vuurwapens werd gecreëerd. De Samurai in groeperingen, die de tradities van de zwaardtechnieken behielden, waren ontevreden en probeerden die tradities te behouden. Eén mogelijkheid was de herleiding naar sport. Deze sportstijlen van de martiale kunst werd ondersteund door de studenten van de universiteit. Degenen die niet de sport kant opgingen werden Kobudo of Jujitsu genoemd. Een van de Jujitsu stijlen was de Daitoryu Jujitsu en vormde de technische basis voor het Aikido. Het is belangrijk om te weten dat Judo voortkwam uit een krijgskunst waarin geen zwaarden gebruikt werden. Hetzelfde gold voor Karate. Daarom omvat Karate stoktechnieken maar geen zwaardtechnieken. Kendo was gebaseerd op zwaardtechnieken maar ging de sportrichting uit. Daitoryu Jujitsu werd door iemand gecreëerd die van het zwaard hield en goed was in technieken met het zwaard. Hij ontwikkelde technieken zonder wapens, gebruik makend van zijn vaardigheid in het zwaardgebruik. Daarom zijn de Daitoryu Jujitsu technieken dan ook erg verschillend van de Judo of Karate technieken. Eigenlijk leken de Daitoryu Jujitsu technieken erg veel op Kendo technieken. Maar bij het oefenen van de technieken kwam het zwaard in de vergetelheid en kwam meer de nadruk op situaties die in het straatvechten in de toenmalige maatschappij voorkwamen. Na de Tweede Wereldoorlog was het algemene beeld dat Japan niet meer zou vechten en de mensen hadden geen vuurwapens of zwaarden. Men dacht aan straatvechten zonder wapens of misschien met stok of mes. De nieuwe naam van Aikido kwam voort uit die situatie. Het idee in Aikido was een situatie te controleren zonder te vechten. Deze mentaliteit correspondeerde met diezelfde tendens in de V.S. en Europa van na 1960 en daarmee werd de Aikido filosofie ondersteund. Het idee om conflicten zonder vechten op te lossen werd deel van de filosofie van Aikido. Toen kwam het idee van zelfverdediging. Wat is zelfverdediging? Eigenlijk is er geen verschil in aanval of verdediging. Als men een actie onderneemt naar een ander dan heet het aanval. Als de ander dan hetzelfde doet dan wordt het verdediging genoemd. Dus verdediging is alleen toegestaan als men wordt aangevallen. Is de aanval zonder 7
wapens, dan is het mogelijk de aanval af te wachten en dan te handelen. Maar als de aanval ingezet wordt met vuurwapens of andere hoog technische wapens, is het bijna onmogelijk zichzelf te verdedigen nadat de aanval is ingezet. Dit betekent dat men de ander moet neerschieten voordat men zelf wordt neergeschoten. Dan rijst echter de vraag: Is de intentie van de ander bekend? Als iemand een pistool in de hand heeft, twijfelt de agent aan de intentie van de persoon en gebied hem onmiddellijk het wapen te laten vallen en beide armen in de lucht te steken. Maar als het donker is, wat moet de agent dan doen? Misschien is de agent dan wel genoodzaakt de ander neer te schieten voordat de ander hem neerschiet. Dan rijst de vraag of de agent de situatie goed heeft ingeschat of niet. Als de aanval en verdediging gebeurt tussen twee landen wordt het nog ingewikkelder. Om te beginnen is het moeilijk om te weten wie een land heeft aangevallen. Het land mag dan veronderstellen dat de aanval is ingezet door een vijandig land en wordt als verdediging de aanval ingezet. Tussen personen wordt dit wraak genoemd en is bij de wet verboden. De staat kan de misdadiger straffen zodat het slachtoffer zich niet hoeft te wreken. Tussen twee landen is er geen hogere macht aanwezig, dus wraak is toegestaan. Wederom is het niet gemakkelijk om wraak en verdediging te onderscheiden. Dit komt omdat de actie van aanval, wraak of verdediging hetzelfde is. Het is alleen de manier van interpreteren die verschilt. In Aikido is het mogelijk een geheel nieuwe filosofie te creëren. Aikido hoeft geen zelfverdediging te zijn. Verdediging is hetzelfde als aanval. Aikido is de weg om die situatie te creëren waarin een aanval moeilijk tot stand kan komen. Als er geen aanval kan ontstaan dan is er geen verdediging nodig. Ik denk dat dit de enige weg is naar vrede,
Kenjiro Yoshigasaki Sensei
8
HET BEOEFENEN VAN AIKIDO
Vanaf het allereerste begin wordt geleerd de Aikido-technieken samen uit te voeren met een partner. Dit is erg goed omdat op deze manier de menselijke relatie even belangrijk wordt gemaakt als de techniek zelf. In andere gevechtskunsten worden technieken aangeleerd zonder deze menselijke relatie. Wanneer men uitsluitend technieken wil leren, dan oefent men alleen of met materialen. Zo was er een groot Judokampioen voor de tweede wereldoorlog in Japan die Judotechnieken oefende tegen een boom. Veel Chinese Kungfu meesters oefenen hun technieken tegen een houten pop of een plank. Een andere manier van technische oefening zonder menselijke relatie is te oefenen met een partner die helemaal niet reageert. Op deze manier gedraagt de partner zich als een object. In de sport oefent men dikwijls de technieken tegen een partner die weerstand biedt. Er is echter nauwelijks sprake van een menselijke relatie wanneer de partner onafgebroken weerstand tracht te bieden. Door het oefenen van technieken zonder menselijke relatie kan men zich als een wapen of robot gaan gedragen. Onbewust zal men overwegen om een techniek te gebruiken om te vechten, net zoals iemand die een vuurwapen gebruikt of een land of natie dat een leger of geheime dienst gebruikt om een oorlog te winnen. Indien een dergelijk wapen wordt gebruikt tegen een menselijk leven, dan zal dat wapen het lot van de mens bepalen. Dit zal uiteindelijk leiden tot de vernietiging van de menselijkheid en van menselijke levens. Met de manier waarop Aikido wordt beoefend, wordt de menselijkheid als basis voor het leven op de wereld behouden. Kumiwaza In veel gevechtskunsten en sporten wordt begonnen met het zelf oefenen van technieken. Wanneer het moeilijk is alleen te oefenen, wordt de partner als een soort pop gebruikt. Soms worden er materialen gebruikt zoals een boksbal of een dummy als partner. Op deze manier wordt de partner uitsluitend beschouwd als materie en is er geen menselijke relatie. Echter, het is onmogelijk om Aikidotechnieken te beoefenen met uitsluitend materie als partner. Vanaf het allereerste begin wordt in Aikido geoefend met een koppel. Zodoende wordt de moeilijkheid van menselijke relaties meteen zichtbaar en wordt meteen geleerd hoe er mee om te gaan. Aikido technieken zijn niet gemaakt om toe te passen tegen materie maar zijn deel van de menselijke relaties in het werkelijke leven. Dit wordt Kumiwaza genoemd. Het Japanse woord Kumi betekent koppel en het
9
woord Waza betekent technieken. Dus Aikido training begint met Kumiwaza: het oefenen van twee mensen met menselijke relaties. Hitoriwaza Om de exacte bewegingen te leren, is het prettig om deze bewegingen zelf te oefenen. Dit wordt Hitoriwaza genoemd. Hitori betekent alleen. Hitoriwaza kan worden gebruikt als ondersteuning voor Kumiwaza. Hitoriwaza kan met een partner geoefend worden als de partner meehelpt. Oefenen van Hitoriwaza met een partner zonder menselijke relatie is geen Kumiwaza. Net zoals in het echte leven zijn er veel veranderingen in menselijke relaties en moet er naar elke situatie toegeleefd worden. Kumiwaza is het oefenen van technieken in verschillende situaties van de menselijke relatie in een tweetal. Wanneer er echter geen echte relatie is, dan wordt de techniek Hitoriwaza. Het is net als het even tijd voor zichzelf te nemen hetgeen het echte leven ook ten goede komt. Er bestaan Aikido oefeningen en gezondheidsoefeningen in vaste sets van Hitoriwazas. Tsuzukiwaza Nadat er vele Kumiwaza zijn geleerd, moet er geleerd worden om deze achter elkaar uit te voeren. Op deze manier kan de relatie en betekenis van de technieken worden begrepen. Het is mogelijk om technieken te groeperen teneinde ze op deze manier te kunnen oefenen. Dit wordt Tsuzukiwaza genoemd. Tsuzuki betekent continuïteit en waza betekent technieken. De technieken in zo’n groep moeten een bepaalde harmonieuze continuïteit creëren. Sommigen zijn al onderdeel van het Aikido sinds 1975 en nu is het tijd geworden om ze te actualiseren. Ten eerste is de naam (Taigi) gewijzigd in Tsuzukiwaza. Tsuzukiwaza moeten harmonieus zijn en makkelijk te onthouden. Ik heb reeds 30 harmonieuze Tsuzukiwazas gecreëerd maar het is altijd mogelijk om meer Tsuzukiwazas te ontwikkelen. Het is ook altijd mogelijk om bestaande Tsuzukiwaza te wijzigen om het meer harmonieus te maken of om de uitvoering te vereenvoudigen. Kenjiro Yoshigasaki Sensei Doshu
10
DOJO ETIQUETTEN (Reigi saho) Een belangrijk onderdeel van een martial art zijn dojo etiquette. Het groeten: Buigen (buiging = rei) wanneer je de mat op gaat (of dojo binnen komt). Hiermee beslis je om alle gedachten over de buitenwereld van je af te zetten en je volledig te richten op de aikidotraining. Buigen naar Kamiza. Kamiza of ere-wand is de centrale kant in de dojo. Je kunt de kamiza herkennen aan de foto van de grondlegger van aikido: Meester Morihei Uyeshiba, of omdat er een toepasselijke, gekalligrafeerde spreuk (gaku) in het midden van de muur hangt. Buigen naar instructeur. Hiermee geef je aan dat je vertrouwen hebt in het onderricht dat hij of zij zal geven. Buigen naar elkaar. Dit wordt gedaan om iemand uit te nodigen om te trainen of te bedanken voor de training. Je toont hiermee respect voor je trainingspartner. Maar ook geef je aan dat het in jou gestelde vertouwen, te weten zorgvuldig omgaan met je partner om blessures te voorkomen, niet door jou beschaamd zal worden. Meest belangrijke dojoregels: Wees op tijd Schoon pak en schoon lichaam Geknipte nagels Bestaande wondjes van te voren afplakken Licht voor aanvang van de training de leraar in over evt. blessure etc. Mobiele telefoons staan in principe uit. Wanneer het van belang is dat je bereikbaar bent tijdens de les, meld je dat voor aanvang van de les aan de instructeur. Wanneer wapens niet worden gebruikt liggen ze naast de mat.
11
WAT KAN IK THUIS (ALLEEN) DOEN
•
Ki-ademhaling
•
Meditatie
•
Taiso oefeningen (ki-oefeningen) en andere basisoefeningen
•
Hitori waza oefenen
•
Kumi waza, ofwel “droog oefenen” zonder partner; bijv. Een enkele techniek oefenen, je vorige examen herhalen, komend examen instuderen.
•
Kata’s oefenen met jo en/of bokken
•
Vrije bewegingsvormen met jo, bokken of aanval met slag of stoot.
12
AIKIDO OP INTERNET Internet kan een grote inspiratiebron zijn voor het beoefenen van aikido. Let wel; er bestaan meerdere aikido-stijlen, waarbij de manier waarop wij aikido beoefenen niet het meest vertegenwoordigd is. Op onze eigen site www.saam-aikido.nl vind je informatie over de manier waarop we bij Saam aikido benaderen. De sites www.kiaikidoutrecht.nl en www.kiaikidocentrum.nl (Den Bosch) zijn een goed startpunt met overzichtelijke informatie en actuele adressen van andere (Ki)- aikidoscholen. www.ki-aikido.de heeft een actueel overzicht van de seminars van Yoshigasaki Sensei. www.ki-society.org.uk geeft info over de Ki No Kenkyukai Internationale en staan leuke artikeltjes over de filosofie van Yoshigasaki Sensei welke tijdens seminars behandeld wordt.
13
BOEKEN Er zijn talloze boeken over aikido geschreven. De boeken waarvan ik het meest geleerd heb gaan echter niet over aikido, maar over het leven.
Inner Voyage of a Stranger, Pathways to a New Perception door Kenjiro Yoshigasaki
Ki in Daily Life (Revised Edition 2002) door Koichi Tohei
Unification of Mind and Body and Ki Aikido (ook in Nederlands beschikbaar) door Giuseppe Ruglioni
Aikido, The Art of Perception in the Practice of Peace door Giuseppe Ruglioni
De kracht van het nu, door Eckhart Tolle
14
AIKIDO OEFENINGEN De oefeningen aan het begin van de les zijn bedoeld om de spieren op te warmen en de flexibiliteit en coördinatie te verbeteren.
KENKO TAISO (gezondheidsoefeningen)
Romp draaien
Deze “ki”-oefeningen zijn ontworpen om het lichaam als een geheel in rust te laten bewegen en de diverse spiergroepen en onderdelen van ons skelet op elkaar af te stemmen.
Romp zijwaarts buigen 1-2 3-4 5-6 7-8
Romp voor en achterwaarts buigen 1-2 3-4 5-6 7-8
Schouderblad oefening 1-2 3-4 5-6 7-8
Nek links en rechts draaien 1-2 3-4 5-6 7-8
Knieen buigen en op tenen staan 1-2 3-4 5-6 7-8
Knieen strekken 1-2 3-4 5-6 7-8
1-2 5-6
3-4 7-8
Nek voor en achterwaarts buigen 1-2 3-4 5-6 7-8
Armen draaien en knieen buigen 1-2 3-4 5-6 7-8
15
REK-OEFENINGEN Zodra de spieren warm zijn, is het veilig ze te rekken.
Voorwaarts strekken handpalm op de tenen, enige tijd vasthouden
Armen hoog, open, rekken en tenen aanraken 3 maal
Teen en knie oefeningen
Linkerhandpalm op linkervoet. Enige tijd vasthouden
Rechterhand op rechtervoet. Enige tijd vasthouden
Voorwaarts
Knieen draaien, voeten losmaken en strekken
Bovenzijde rekken. Op de knieën zitten, linkerhand op de linkerhiel, rechterhand diagonaal naar achteren en andersom
Armen hoog, open, oefening voor de nek. Breng de oren naar de armen. Tellen (1-8) 2x
Voeten tegen elkaar, vasthouden met de handen, knieën naar de grond. Voorwaarts.
Bovenzijde rekken Vanaf seiza achterover liggen
16
HITORI WAZA (oefeningen voor één persoon) Deze oefeningen zijn een voorbereiding op het oefenen van Aikido technieken met een partner. Hitori waza zijn individuele technieken om balans en coördinatie te ontwikkelen en om de basis bewegingen van Aikido te oefenen. Het zijn de bouwstenen van een goede techniek en de laatste set oefeningen om de spieren op te warmen en het lichaam voor te bereiden op de Aikido training. De grote bewegingen versnellen de hartslag en bevorderen de bloedtoevoer naar de spieren. 1. Koteoroshi undo 2. Sankyu undo 3. Nikyo undo 4. Funakogi undo 5. Ikkyo undo 6. Zenshin undo (grote stap voorwaarts) 7. Zengo undo (twee richtingen) 8. Happo undo (8 richtingen,met en zonder tel) 9. Kaho tekubi undo (laag) 10. Joho tekubi undo (hoog) 11. Sayu undo (staand en met sprong) 12. Udefuri undo (staand en met sprong) 13. Udefuri gyaku hanmi undo (met 1 stap en met sprong) 14. Ushiro tori undo 15. Ushiro tekubitori zenshin undo (voor) 16. Ushiro tekubitori koshin undo (achter) Als extra kunnen worden toegevoegd: Tenshin undo Zenshin koshin undo (zonder en met sprong)
17
KI TESTEN Het Aikido kent oefeningen die bedoeld zijn voor de ontwikkeling van Ki en om Ki te testen vanuit statische posities. Deze oefeningen zijn voornamelijk ontstaan om de perceptie te testen en de mentale staat van de persoon in kwestie zichtbaar te maken via acties van het lichaam. Gedurende Hitori waza kan de instructeur de leerling laten stoppen om deze vervolgens te testen of deze zijn focus niet heeft verloren en in staat is om zijn Ki te ‘verlengen’ bij een oefening die bedoeld is om een juiste Aikido techniek aan te leren. Het resultaat is dat Aikido technieken worden aangeleerd en uitgevoerd op een ontspannen en zelfverzekerde manier terwijl de juiste houding en balans wordt behouden.
18
AANVALSVORMEN KATADORI
schouder grijpen
KATATEDORI
pols grijpen (of pakken of vasthouden)
KATATE KOSADORI
overkruisd een pols grijpen KATATE = één hand
KATADORI MENUCHI
schouder vastpakken én naar hoofd slaan
USHIROTORI
van achteren vasthouden (schouders omvatten laag of hoog)
USHIRO TEKUBIDORI
van achteren beide polsen vasthouden
USHIRO TEKUBITORI KUBIJIME
van achteren pols vasthouden en om nek pakken
RYOTEMOCHI
twee handen grijpen één pols
RYOTEDORI
twee handen grijpen twee polsen
RYOKATADORI
twee handen grijpen twee schouders
MUNATSUKI
stoot met de vuist naar borst MUNA = borst
YOKOMENUCHI
slag naar zijkant gezicht
KERI
trap
MAWASHIGERI
ronddraaiende trap
SHOMENUCHI
slag naar voorkant (SHOMEN = voorkant), van boven recht naar beneden)
ZAGI HANDACHI
UKE staat, NAGE ZIT (half staand)
SUWARI
Beide zittend
TACHI
Beide staand 19
VERDEDIGINGSVORMEN IKKYO
armklem op hand en elleboog, 1e klem [1e principe]
NIKKYO
polsklem met hand binnenwaarts en elleboog neerwaarts, 2e klem [2e principe]
SANKYO
klem op pols en onderarm, 3e klem [3e principe]
YONKYO
zenuwklem op onderarm, 4e klem [4e principe]
GOKYO
armklem met duimen in één richting, 5e klem [5e Principe]
KOKYONAGE
worp met arm vóór gezicht van uke [ademworp]
- TOBIKOMI
met sprong
- UDEMAWASHI
armen draaien
- HACHI NO JI
beweging met vorm van cijfer acht (8)
- EUNDO
oefening met circelvorm
UCHIWANAGE
worp met vorm van waaier
ZEMPONAGE
worp voorwaarts
SHIHONAGE
worp, onder arm door binnenwaarts [vierrichtingen-worp]
KAITENAGE
draaiing, ronddraaiend (360° draai)
20
TENCHINAGE
worp vanuit ryote tori, 1 hand hoog, 1 hand laag [hemel–aarde worp]
KOTEOROSHI
armklem, vingers neerwaarts draaien
KIRIGAESHI
worp waarbij uke heen en terug wordt geleid [helling op–keren–helling af]
URAGAESHI
naar de rugzijde draaien, ruggelingse draai
MAKIKAESHI
worp met buitenwaarts draaiende hand (op– neer), roldraai [oprollen, terugrollen]
SUDORI
ontwijken (horizontaal of verticaal), partner voorbij laten gaan [passeren zonder te stoppen]
JUJINAGE
opvang van shomenuchi of yokomenuchi met gekruiste onderarmen [teken 10 (+ in Japans)]
ATEMI
Schokkende slag of stoot
IRIMI
ingaande beweging, eigen ki-richting niet veranderen
TENCHIN
uitgaande beweging, eigen ki-richting veranderen [180° draai]
21
TSUZUKIWAZA (TW) (TW 1 en 11 hebben dezelfde aanval daarom staan ze “naast elkaar”. Zo ook 2 en 12, 3 en 13, etc) 1) Katatedori tenshin (LLL RRR) 1. kokyunage 2. kirikaeshi 3. zemponage 4. kaitennage 5. ikkyo 6. yonkyo 7. nikyo (katameru) 2) Ushiro katatedori (LLL RRRR) 1. urakaeshi (statisch) 2. zemponage 3. koteoroshi (op eerste hand) 4. ikkyo 5. sankyo nage 6. koteoroshi nage (op tweede hand, arm strekken) 7. shihonage (arm strekken) 3) Katatedori ryotemochi 1. ikkyo (tenshin) 2. kokyunage (tenshin) 3. kokyunage hachi no ji 4. zemponage 5. nikyo (irimi) 6. koteoroshi katameru 7. kokyunage (sankyo) (uke houd arm nage tegen de borst)
22
11) Katatedori irimi (LLL RRR) 1. kokyunage irimi 2. kokyunage (wissel hand) 3. uchiwanage 4. shihonage irimi 5. kaitennage irimi 6. ikkyo 7. kaitennage (extern) 12) Ushiro katatedori 1. sankyo (statisch) 2. shihonage tenshin (statisch) 3. kokyunage hachi no ji 4. koteoroshi 5. makikaeshi groot 6. makikaeshi direct 7. kirikaeshi 13) Ryotemochi 1. kokyunage irimi 2. kokyunage udemawashi 3. kokyunage hachi no ji 4. nikyo tenshin 5. shihonage 6. zemponage tenshin (hand laag) 7. zemponage (hand hoog)
23
4) Ryotedori 1. kokyunage (losmaken) irimi 2. koteoroshi (onderlangs) 3. kokyunage (sayu waza) 4. tenchinage Irimi 5. tenchinage tenshin 6. zemponage 7. kirigaeshi 5) RyoKatadori (LLLL RRRR) 1. zemponage 2. kirigaeshi 3. kokyunage 4. sudori 5. kokyunage (draaiend) 6. nikyo (tenshin) 7. zemponage 6) Ushirodori 1. sankyo (omvat buik) statisch 2. koteoroshi (omvat romp + armen) 1e statisch 3. sankyo statisch 4. zemponage 5. hagaijime kokyunage (ellebogen omvatten) statisch 6. koteoroshi (ushirotekubitori) op 2e hand 7. ikkyo (ushirotekubitori)
24
14) Ryotedori (suwariwaza – tachiwaza) 1. suwariwaza - kokyunage (hand boven) 2. suwariwaza - kokyunage (hand onder) 3. suwariwaza - zemponage 4. suwariwaza kokyunage (verre worp, slechts een zijde, Uke staat op)
5. handachi zemponage 6. handachi ushiro ryokatadori zemponage 7. ryotedori shihonage (nage staat op in eerste techniek) 15) Ushiro Ryokatadori (LLLL RRRR) 1. kokyunage hachi noji statisch 2. kokyunage hachi noji dynamisch 3. kokyunage 4. zemponage 5. ikkyo 6. koteoroshi 7. sankyo 16) Handachi 1. tachiwaza, uke valt aan om heupen te omvatten - nage blokkeert neerwaarts
2. tachiwaza, uke valt aan om heupen te omvatten - kaitennage 3. tachiwaza, uke valt aan om benen vast te houden (knieën) – nage beweegt achterwaarts en gaat tegelijk op knieën zitten (handachi) zemponage
4. handachi shomenuchi kokyunage 5. handachi munatsuki koteoroshi katameru 6. handachi kick – nage houdt beide benen vast 7. handachi kick – nage houdt één been vast
25
7) Shomenuchi 1. ikkyo irimi 2. ikkyo tenshin 3. kokyunage 4. shihonage 5. zemponage 6. kirikaeshi 7. sankyo 8) Yokomenuchi (LLL RRR) 1. sudori 2. ojigi (bukken) 3. kokyunage irimi 4. shihonage irimi 5. shihonage tenshin 6. zemponage 7. kokyunage hachi no ji 9) Tzuki en Keri 1. tzuki koteoroshi nage 2. tzuki ikkyo irimi 3. tzuki hantai koteoroshi nage 4. keri kokyunage, voet pakken 5. keri kokyunage, voet niet pakken 6. lage mawashikeri, statisch 7. hoge mawashikeri, dynamisch
26
17) Katadori menuchi 1. kokyunage statisch 2. kokyunage direct 3. kokyunage udemawashi 4. kokyunage hachi no ji 5. nikyo 6. sankyo 7. zemponage 18) Yokomenuchi 1. kokyunage irimi 2. kokyunage jujinage (leid hand) 3. kokyunage atemi 4. shihonage tobikomi 5. koteoroshi irimi (worp) 6. koteoroshi tenshin (worp) 7. zemponage (tenbin) 19) Tzuki 1. kokyunage irimi 2. zemponage 3. kokyunage shomenuchi 4. kokyunage irimi 5. hantai tenshin yokomenuchi 6. kokyunage irimi 7. kaitennage
27
10) Taninzugake 1. Ryotemochi ikkyo (één uke links arm neerwaarts trekken en één uke rechts) 2. Nininzukake zemponage 3. Nininzukake kokyunage udemawashi 4. Nininzukake seiretsu 5. Nininzukake shihonage 6. Saninzukake seiretsu 7. Yonningake (vrije aanval) 21) Tantodori 1 1. munetsuki koteoroshi 2. munetsuki ikkyo 3. shomenuchi koteoroshi 4. shomenuchi kokyunage 5. yokomenuchi shihonage 6. munetsuki menuchi (statisch) 7. munetsuki menuchi (na 2e keer mes pakken) 22) Tantodori 2 1. ushiro kubjime sankyo 2. ushiro kubjime shihonage 3. ushirotsuki koteoroshi 4. ushirotsuki ikkyo 5. tsuki zemponage 6. tsuki kaitennage 7. sakatemochi kokyunage irimi 8. sakatemochi gokyo 28
20) Jo nage 1. kokyunage 2. zemponage 3. kirikaeshi 4. ashi tzukui 5. nikyo 6. koteoroshi 7. shihonage 8. sakatemochi zemponage 9. kokyunage aanval door twee personen 10. kokyunage aanval door drie personen 11. sanningake 23) Bokkendori 1. shomenuchi sudori-kokyunage 2. shomenuchi koteoroshi-irimidori 3. yokomenuchi kokyunage irimi 4. yokomenuchi shihonage (een zijde) 5. tsuki koteoroshi (een zijde) 6. tsuki zemponage 7. tsuki nikyo (een zijde) 24) Jodori 1. yokomenuchi zemponage 2. yokomenuchi shihonage 3. tsuki kaeshi (via binnenkant) 4. tsuki zemponage (via binnenkant) 5. tsuki kirikaeshi (via buitenkant) 6. douchi kokyunage (slag naar flank) 7. yokobarai kokyunage (slag naar knie, ca. 3x)
29
25) Jo + Bokken 1 NR
JO
1
Tsuki
2
Tsuki
3
Yokomenuchi Gyaku Yokomenuchi Ushiro Kaho Tsuki Tsuki Yokomenuchi Gyaku Yokomenuchi Ushiro Kaho Uchi Gyaku Tsuki Gyaku Yokomenuchi Tsuki Shomenuchi UshiroTsuki
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Joho Uchi
15 16
Sakate Tsuki Tsuki Kaho Shomenuchi - Ushiro Tsuki en links knee down
17 18
Ashibarai
19
Kaho Sakate Tsuki Tuki en terugstappen
20
BOKKEN Uke stapt terug, daarna Shomenuchi rechts hanmi Idem Uke stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar links hanmi Uke laat Bokken zakken Uke doet niets Idem Uke plaatst Bokken tegen Nage’s rug Nage slaat Uke’s Bokken neer Uke stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar links hanmi Uke Yokomenuchi Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar links hanmi Uke Yokomenuchi Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar rechts hanmi Uke stapt terug naar links hanmi
21
Joho Uchi
Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi
22
Gyaku Tsuki
Uke stapt terug naar rechts hanmi
30
26) Jo + Bokken 2 NR
JO
1
Tsuki
2
Tsuki Yokomenuchi en terugstappen
3
BOKKEN Uke stapt terug en houdt rechts hanmi Idem Uke stapt terug naar links hanmi Uke Shomenuchi en Nage slaat Uke’s Bokken neer Uke stapt terug naar links hanmi
4
Uchi Oroshi
5
Gyaku Yokomenuchi
6
Uke stapt terug naar links hanmi
8
Tsuki en terugstappen Koho Yokomenuchi en terugstappen Uchi Oroshi
9
Gyaku Yokomenuchi
Idem
10
Tsuki en terugstappen
Idem
11
Koho Yokomenuchi
Uke stapt terug naar rechts hanmi
12
Links Koho Tsuki
Uke doet niets
13
Rechts Koho Tsuki
Idem
14
Turn en Tsuki
15
Koho Yokomenuchi
16
Yokobarai in a circle
17
Joho Uchi
18
Gyaku Tsuki
19
Gyaku Yokomenuchi
20
Tsuki en terugstappen
21
Joho Uchi
22
Gyaku Tsuki
Idem 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke houdt afstand 1st Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar links hanmi 1st Uke stapt terug naar links hanmi 1st Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi
7
Uke laat Bokken zakken Uke doet niets
31
27) Happo Giri (met partner) UKE Uke staat, shomenuchi Uke staat, shomenuchi Shomenuchi Shomenuchi Gyaku tsuki Probeert bij 13 shomenuchi Uke zit
NAGE Nage zit, slag rechts, slag naar pols Nage zit, slag rechts, staat op, slag nek/hoofd Snij opwaarts polsen Gyaku yokomenuchi Buik doorsnijden, naar tsuki Shomenuchi + tsuki, + rest 1e Bokkenkata + TEL Bokkenkata 1 zonder tel
28) Bokken Kumitachi 1 (tweede bokken kata met partner) Zie video
29) Bokken - Kumitachi 2 (zwaardoefening met partner) Zie video 30) Shinken (met partner) Zie video
32
Bokken kata 1 1. Shomenuchi 2. Tsuki 3. Ushiro Shomenuchi 4. Tsuki 5. Hidari Shomenuchi 6. Tsuki 7. Ushiro Shomenuchi 8. Tsuki 9. Hidari Shomenuchi 10. Ushiro Shomenuchi 11. Hidari Shomenuchi 12. Ushiro Shomenuchi 13. Yokobarai met volledige cirkel Bokken kata 2 1. Snij opwaarts 2. Gyaku Yokomenuchi 3. Yokomenuchi 4. Gyaku Yokomenuchi 5. Ushiro Shomenuchi 6. Tsuki 7. Ushiro Shomenuchi 8. Tsuki 9. Yokomenuchi Tobi Komi 10. Gyaku Yokomenuchi Tobi Komi 11. Gyaku Tsuki 12. Yokomenuchi 13. Yokobarai (voorwaarts en terugstappen)
33
EXAMENS
Aikido is een leerproces dat nooit stopt en examens zijn een manier om deze groei zichtbaar te maken. Examen doen is een mooi moment. Het is als het ware de afsluiting van een leerperiode. Op de volgende pagina’s staan alle examens en de onderdelen duidelijk weergegeven. Wat wordt verwacht van examenkandidaten: -
De kandidaat kan alle Aikido-technieken en hitori-waza oefeningen of Ki-oefeningen van het examen rustig achter elkaar uitvoeren, zonder onderbreking.
-
De kandidaat kan alle Aikido technieken en hitori-waza oefeningen van eerdere examens laten zien indien daar om gevraagd wordt.
-
De kandidaat kent globaal de Japanse namen, van de technieken en oefeningen, van zowel het huidige examen als van de eerder uitgevoerde examens.
Als je denkt dat je klaar bent om examen te doen, dan kun je dit tijdens de les aangeven bij Edwin. Hij zal beoordelen of je het juiste niveau hebt bereikt om examen te kunnen doen. Is het niveau niet voldoende dan kun je beter nog even wachten. Routine en vaardigheden zijn belangrijker dan het papiertje op zich. Het is de bedoeling dat je vier weken voor de datum waarop het examen is gepland kunt voldoen aan de gestelde eisen zodat je de laatste weken de puntjes op de i kunt zetten. Het is natuurlijk ook mogelijk dat je wordt uitgenodigd examen te doen. Dit gebeurt in principe alleen bij Ki-examens en wanneer iemand al langere tijd het niveau heeft maar zelf geen initiatief neemt om examen te doen.
34
KOSTEN VAN DE EXAMENS
Ki-examen
Aikido-examen
Shokyu
Prijs voor examen €7,00
5e Kyu 4e Kyu Chukyu
€7,00 €7,00 €10,00
3e kyu
€10,00
2e kyu
€10,00
Jokyu
€15,00 1e kyu
Shoden
€15,00 €50,00
Shodan Chuden
€50,00 €75,00
Nidan Joden
€75,00 €100,00
Sandan Okuden
€100,00 €150,00
Yondan
€150,00
35
KI EXAMENS
SHOKYU
(1e Ki-examen voorafgaand aan 5e kyu Aikido)
Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar 1. rechtop staan, armen naar boven uitstrekken en laten zakken 2. seiza zitten, armen naar boven uitstrekken en laten zakken (dij) 3. agura, kleermakerszit, arm uitstrekken en laten zakken (dij) 4. rechtop staan, voeten naast elkaar, een arm naar voor 5. ki-ademhaling in seiza (Let op de klank)
36
CHUKYU
(2e Ki-examen, voorafgaand aan 3e kyu Aikido)
DEEL 1
Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar
1. rechtop staan, armen uitstrekken en laten zakken (Niet omhoog/omlaag. Testen na armen laten zakken, test het flexibel behoud van de lijnen niet de stabiliteit van de aangenomen houding.) 2. seiza zitten, armen uitstrekken en laten zakken (dij) 3. agura, kleermakerszit, arm uitstrekken en laten zakken 4. rechtop staan, een arm naar voor 5. ki-ademhaling in seiza, rustig beginnen in- en uitademing
DEEL 2
Taiso / Ki-oefeningen
1. heup draaien, armen zwaaien links en rechts, schouders bewegen 2. bovenlichaam zijwaarts buigen 3. voorwaarts en achterover buigen 4. armen op schouderhoogte en zijwaarts, schouders blijven stil 5. nek voor- en achterwaarts 6. nek zijwaarts horizontaal 7. knie-oefeningen doorzakken, op de tenen staan 8. knieën strekken 9. beide armen draaien en de knieën buigen Exameneis: oefeningen in de juiste volgorde doen
37
JOKYU
(3e Ki-examen, voorafgaand aan 1e kyu Aikido)
DEEL 1
Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar
1. rechtop staan 2. seiza 3. agura 4. rechtop staan, een arm naar voor, omhoog duwen pols 5. voet naar voor 6. achterover buigen 7. voorover buigen 8. recht op staan, een been optillen, arm naar voor 9. gaan zitten en opstaan 10. Ki ademhaling DEEL 2 Taiso / Ki-oefeningen (zie chukyu) Exameneis: kandidaat moet op de tel en ritme van de examinator bewegen
38
SHODEN
(4e Ki-examen, voorafgaand aan 1e dan Aikido)
DEEL 1
Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar
1. rechtop staan 2. seiza 3. agura 4. rechtopstaand arm naar voor 5. staan met een stap en een arm naar voren (test: aan pols trekken) 6. voet naar voor aan de kant van de tester 7. muur 8. tafel 9. (niet) optillen 10. Naar voren lopen terwijl van achteren vastgehouden 11. agura en schouders duwen 12. twee handen omhoog 13. op een been staan, arm uitstrekken 14. gaan zitten in seiza en opstaan 15. Ki ademhaling DEEL 2
Taiso / Ki-oefeningen (zie chukyu)
CHUDEN
(5e Ki-examen, voorafgaand aan 2e Dan Aikido)
JODEN
(6e Ki-examen, voorafgaand aan 3e Dan Aikido)
OKUDEN
(7e Ki-examen, voorafgaand aan 4e Dan Aikido)
(Chuden, Joden, Okuden als Shoden)
39
AIKIDO EXAMENS 5e Kyu HITORI WAZA 1. Jo Taiso 2. Udefuri undo 3. Udefuri Choyaku undo 4. Sayu undo 5. Sayu Choyaku undo 6. Yoko Ushiro Ukemi undo (1/2 rol zijwaarts vanaf seiza) 7. Yoko Zempo Ukemi undo (zijwaarts beschermende rol) 8. Shikko (4 “stappen” naar voren) NAGE WAZA 1. Katate kosadori Kokyunage 2. Katatedori Tenshin Kokyunage 3. Katatedori Ryotemochi Kokyunage Tobikomi 4. Katatedori Ryotemochi Tenshin Kokyunage Udemawashi 5. Zagi Ryotedori Kokyunage (Kokyu dosa) DE NAMEN VAN DE TECHNIEKEN HEBBEN STEEDS TWEE GEDEELTES MET VASTE VOLGORDE: EERST NAAM VAN DE AANVAL EN DAN NAAM VAN DE TECHNIEK Bijvoorbeeld:
Katatekosadori Kokyonage
40
4e Kyu HITORI WAZA Jo Aiki Taiso: 1. Funakogi undo 2. Ikkyo undo (jo) 3. Tenshin undo (ikkyo) (jo) 4. Zengo undo (jo) 5. Happo undo (jo) 6. Rol naar voren (3x beide zijden) 7. Rol naar achteren (3x beide zijden)
NAGE WAZA 1. Katatedori Ikkyo 2. Munatsuki Ikkyo 3. Munatsuki Koteoroshi 4. Ryotemochi Koteoroshi 5. Ushiro Ryotedori Zemponage 6. Ushirokubishime Kokyonage Uragaeshi (statisch en dynamisch) 7. Ushiro Katatedori Ikkyo
41
3e Kyu HITORI WAZA 1. Koteoroshi waza 2. Sankyo waza 3. Nikyo waza 4. Tekubikosa waza (laag/hoog) 5. Hanmi-gyakuhanmi waza 5. Ushirotori waza 6. Ushiro Tekubitori Zenshin waza 7. Ushiro Tekubitori Koshin waza 8. Shikko (vier “passen” naar achteren) NAGE WAZA Jo en jo (met en zonder contact) 1. Katatedori Kokyunage irimi 2. Katatedori Kokyunage (omhoog, pak over) 3. Yokomenuchi Kokyunage 4. Katatedori Shihonage (irimi/tenshin) 5. Yokomenuchi Shihonage (t-i, t-t, i-i, i-t) 6. Ryotedori Zemponage (hand binnenkant elleboog) 7. Ushirodori Zemponage 8. Tantodori: Munetsuki Koteoroshi 9. Bokkendori: Shomenuchi Kokyunage
42
2e Kyu HITORI WAZA Bokken oefeningen met een hand 1. Beweeg bokken vertikaal 2. Shomenuchi 3. Beweeg bokken horizontaal 4. Snijd horizontaal naar boren Shikko draaien NAGE WAZA 1. Zagi: Shomenuchi Ikkyo (irimi/tenshin) 2. Katadori Ikkyo (irimi) (vogelbek) 3. Katadori Nikyo (irimi) 4. Katadori Sankyo (irimi) 5. Katadori Yonkyo (irimi) 6. Yokomenuchi Kokyunage Irimi 7. Shomenuchi Ikkyo (irimi/tenshin) 8. Ushiro Ryokatadori Kokyunage 9. Ushiro Ryokatadori Zemponage 10. Jodori: Tsukikaeshi 11. Jodori: Munetsuki Zemponage 12. Hitorigake (vrije aanval door een uke)
43
1e Kyu
HITORI WAZA Bokken oefeningen met twee handen 1234(56), 1234(56) Shomenuchi 1234 Tsuki (8 stappen naar voren, 8 stappen terug in chudan) Tenshin (trekken and shomen over het hoofd 4x 1234, 1x 12345678 Happogiri (Bokkenkata 1) Jo 1
NAGE WAZA 1. Tsuzukiwaza 14 (techniek: Suwariwaza) 2. Tsuzukiwaza 16 (techniek: Handachi) 3. Tsuzukiwaza 1 of vrije technieken op Katatedori 4. Tsuzukiwaza 3 of vrije technieken op Katatedori Ryotemochi 5. Niningake (vrije aanval door twee uke’s )
44
Shodan (1e dan) 1. Tsuzukiwaza 11 of vrije technieken op Katatedori 2. Tsuzukiwaza 13 of vrije technieken Katatedori Ryotemochi 3. Tsuzukiwaza 2 of vrije technieken op Ushiro katatedori 4. Tsuzukiwaza 8 (Yokomenuchi) 5. Tsuzukiwaza 21 (Tantodori 1) 6. Tsuzukiwaza 25 (Jo+Bokken 1, kandidaat gebruikt jo) 7. Tsuzukiwaza 27 (Happo Giri met partner) 8. Sanningake (3-mans aanval)
Nidan (2e dan) 1. Tsuzukiwaza 4 of vrije technieken op Ryotedori 2. Tsuzukiwaza 7 of vrije technieken op Shomenuchi 3. Tsuzukiwaza 6 of vrije technieken op Ushirotori 4. Tsuzukiwaza 15 (Ushiro Ryo Katadori) 5. Tsuzukiwaza 22 (Tantodori 2) 6. Tsuzukiwaza 23 (Bokkendori) 7. Tsuzukiwaza 26 (Jo+Bokken 2, kandidaat gebruikt jo) 8. Tsuzukiwaza 28 (bokken + bokken, 2e kata met partner) 9. Yoningake (4-mans aanval)
45
Sandan (3e dan) 1. Tsuzukiwaza 5
(Ryo Katadori)
2. Tsuzukiwaza 9
(Tsuki-Keri)
3. Tsuzukiwaza 12
(UshiroKatatedori)
4. Tsuzukiwaza 18
(Yokomenuchi)
5. Tsuzukiwaza 19
(Tsuki)
6. Tsuzukiwaza 24
(Jodori)
7. Tsuzukiwaza 25 bokken)
Jo+Bokken 1, (examen voor gebruik
8. Tsuzukiwaza 26 bokken)
Jo+bokken 2, (examen voor gebruik
9. Tsuzukiwaza 10
Taninzukake (meerdere aanvallers)
Yondan (4e dan) 1. Alle Hitoriwaza 2. Tsuzukiwaza 17 (Katadori Menuchi) 3. Tsuzukiwaza 29 (Kumitachi 2), 4. Tsuzukiwaza 30 (Shinken) 5. Tsuzukiwaza 20 (Jonage)
46
TIJD TUSSEN EXAMENS De Ki-examens en de Aikido-examens worden apart gehouden worden, hier volgt een indicatief overzicht: KI
AIKIDO
TIJD MINIMAAL:
Inschrijving ---------------------------------
4 MND * --- >>
SHOKYU ------------------------------------
4 MND ----- >>
-------------------- 5e KYU -----------------
6 MND ----- >>
-------------------- 4e KYU -----------------
6 MND ----- >>
CHUKYU -------------------------------------
8 MND ----- >>
-------------------- 3e KYU ----------------
8 MND ----- >>
-------------------- 2e KYU -----------------
8 MND ----- >>
JOKYU ---------------------------------------
1 JAAR ----- >>
-------------------- 1e KYU -----------------
1 JAAR ----- >>
SHODEN -------------------------------------
1 JAAR ----- >>
-------------------- SHODAN ---------------
1,5 JAAR --- >>
CHUDEN -------------------------------------
1,5 JAAR ----- >>
-------------------- NIDAN ----------------
1,5 JAAR --- >>
JODEN ---------------------------------------
2 JAAR ----- >>
-------------------- SANDAN ----------------
3 JAAR ----- >>
OKUDEN ------------------------------------
3 JAAR ----- >>
-------------------- YONDAN-----------------
5 JAAR ----- >>
-------------------- GODAN -----------------
5 JAAR ----- >>
------------------- ROKUDAN ---------------
5 JAAR ----- >>
------------------- NANADAN ---------------
5 JAAR ----- >>
------------------- HACHIDAN *) tijdsindicatie gebaseerd op twee keer per week 2 uur trainen.
47
AIKIDO Woordenlijst Ageru Ai aiki taiso aikido aikijutsu ashi ashi barai ashi sukui ashi tori Atemi bokken budo bujutsu bushi choyaku chudan chukyu dan do do do uchi dogi dojo dosa doshu en undo fumikonde funa kogi futari futari gake gaeshi gake gedan geri
stijgen, omhoog doen gaan principe van harmonie en integratie [< au: overeenstemmen met, correct zijn] voorbereidende oefeningen voor aikido [aikigymnastiek] de Weg van harmonie met ki [ai: harmonie; ki: creatieve energie; do: weg] jujutsu-stijl van de Daito-ryu; in technisch opzicht de voorloper van aikido voet, been benen vegen [barai < harai] benen vegen [sukui: opscheppen] been pakken schokkende slag of stoot houten (oefen)zwaard krijgskunsten krijgstechnieken krijger, iemand die de feodaal-militaire Japanse gedragscode volgt sprong middelste afweerpositie van het zwaard, gebied tussen bekken en schouders tweede ki-examen [midden-graad] (meester)graden, 1e dan, 2e dan, ... [klas, graad] weg flank, ribben [romp] slag naar flank/ribben in krijgskunsten gebruikelijke kleding, meestal wit oefenruimte, meditatiehal [do: weg; jo: ruimte, plaats] beweging [handeling, beweging, gedrag] hoofd van organisatie [bewaker van de weg] oefening met cirkelvorm instappende, terwijl je instapt roeien (Japans, dat wil zeggen staande) [funa, fune: boot; kogi: roeien] twee personen met twee personen zie bij: kaeshi met ... laagste afweerpositie van het zwaard (kniehoogte) - zie bij: keri
48
gi giri goho gokyo
- zie bij: dogi - zie bij: kiri achterwaartse richting armklem met duimen in één richting, 5e klem [5e principe] gyaku half staand (bijv. linker schouder en rechter voet voor) hachi no ji beweging met vorm van cijfer 8, tenshin-irimi-tenshin beweging [teken 8] hagaijime bij iemand beide ellebogen omklemmen hakama ok, meestal zwart of donkerblauw, die over dogi wordt gedragen handachi half staand hanmi houding, positie hanmi handachi waza uke valt vanuit staande positie aan, tori voert techniek op de knie¨en uit [halfstaande techniek] hantai tegengesteld hantai tenshin tegengestelde ‘tenshin’, dat wil zeggen aan binnenzijde happo acht richtingen, alle richtingen hara buikgebied, midden van lichaam harai age vegende beweging omhoog [harai: verjagen; ageru: omhoog gaan] harai zujo vegende beweging, jo terug in jodan kamae [harai: verjagen; zujo: over/boven het hoofd] hasaki scherpe kant van zwaard, punt van zwaard hasaki o hidari ni mukeru scherpe zijde van zwaard naar links draaien hasaki o migi ni mukeru scherpe zijde van zwaard naar rechts draaien hasso gaeshi een van de posities met het zwaard hidari links hidari ashi sagari op het linkerbeen zakken hidari kamae linkervoet staat voor hidari kesagake links schuin door de schouder snijden hidari kesagiri links schuin door de schouder snijden hidari ue linksboven hidari yoko ni muite naar de linkerzijde omgedraaid hiji elleboog hiji uchi slag naar arm (elleboog) hitori één persoon hitori waza oefening voor één persoon, solo-techniek hiza knie hiza o tsuki(nagara) (gelijktijdig) met één knie op de mat knielen ikkyo armklem op hand en elleboog, 1e klem [1e principe]
49
intoku kaho
doe goed in stilte (geheim); frase uit de Lotus-sutra [intoku: in stilte goed doen; kah¯o: geluk] irimi ingaande beweging, eigen ki-richting niet veranderen issen kai kiri in één snelle beweging 360 graden draaien en snijden (taigi 28, 16e techniek) [issen: flits; kai: ronde; kiri: snijden] jigan on’yo hou de ogen zacht (barmhartig) en het gezicht opgewekt jo stok, doorsnede 2.5 cm, lengte 1.30 m [staf, stok] jodan hoogste afweerpositie van het zwaard (hoofdhoogte), zone boven de schouders joho tekubi kosa hoog polsen kruisen joho tsuki hoge stoot jokyu derde ki-examen [boven-graad] joseki zijkant van de mat links van de leraar [hoge zetel] judo de ‘Weg van souplesse’, krijgskunst ontwikkeld door Jigoro Kano (1860-1938) en gebaseerd op twee klassieke j¯ujutsu-scholen juji opvang van shomen uchi of yokomen uchi met gekruiste onderarmen [teken 10 (+ in Japans)] jujutsu op zelfverdediging gerichte krijgskunst [zachte technieken] kaeshi iets doen terugkeren, op de oude plaats terugzetten kagura assistent bij sokushin no gyo (misogi) [persoon die assisteert bij shinto-ritueel] kaho tekubi kosa laag polsen kruisen kaho tsuki lage stoot kaho uchi slag laag, slag laag-achter (taigi 27) kaiten draaiing, ronddraaiend (360* draai) kaiten nage worp, arm schuin over de rug kakudaiho het gevoel dat je het hele universum waarneemt [kakudai: uitbreiding, vergroting; ho: principe, methode] kamae houding, positie, in het bijzonder een van de houdingen met het zwaard kamiza hoge kant, zijde van de mat waar de leraar zit [hoge zetel] kata schouder kata formele oefenvormen (in kendo, judo, jodo, karate) katame waza controletechniek, ‘houdgreep’ [< katameru: klemmen, controleren] katana Japans zwaard katate een hand kenjutsu traditionele technieken met het zwaard
50
kenkyukai keri kesa gake kesa giri ki
vereniging, ‘society’ trap [< keru: trappen, schoppen] diagonaal door de schouder snijden diagonaal door de schouder snijden creatieve energie (eigenlijk onvertaalbaar) [< Chinees: qi] ki awase harmonie tussen energie¨en [ki samenbrengen] ki-ai (doordringende) schreeuw [ki-ontmoeting] kiri snijbeweging [< kiru: snijden] kiri gaeshi worp waarbij uke heen en terug wordt geleid [helling op–keren–helling af] kiritsu opstaan met behoud van concentratie kitei taigi voorgeschreven taigi, standaard-taigi koho achterwaarts [achterhoede, achterwaarts] koho tento vanuit kleermakerszit achterwaarts rollen [k¯oh¯o: achterwaarts; tent¯o: val] koho tsuki achterwaartse stoot kokoro hart, geest (bijna onvertaalbaar) kokoro no ken zwaard van de geest (hart) kokyu adem, ademhaling, ademkracht vanuit ´e´en punt kokyu nage worp met arm vóór gezicht van uke [adem-worp] kosa kruisen, gekruist koshi heup koshin lichaam achterwaarts bewegen kote onderarm kote gaeshi armklem, hand buitenwaarts draaien kote gaeshi nage geworpen vorm van kote gaeshi (armklem) kote oroshi armklem, vingers neerwaarts draaien kubi hals, nek kubi jime om de nek pakken, wurgen kuchi mond kumi waza oefening met partner(s) [oefening in groep] kumitachi zwaardoefening met partner kyo ikkyo: 1e klem; nikyo: 2e klem; ... [principe, onderricht] kyu (leerling)graden, 5e kyu, 4e kyu, ... [klas, graad] ma afstand ma-ai juiste werkafstand tussen nage en uke [ma: ruimte; ai: harmonie] mae voorzijde, voorwaarts mae geri voorwaartse trap mae ukemi voorwaartse rol, zelfde hand en voet voor maki oprollen, opwinden [< maku] maki gaeshi worp met buitenwaarts draaiende hand (op–neer), roldraai [oprollen, terugrollen]
51
mawashi draaien, grote draaiende beweging mawashite draaiende me oog, ogen men hoofd, gezicht men uchi slag naar gezicht (neus) michibiki leiden [de weg wijzen] michibiki en undo leiden in een cirkel michibiki kaeshi leiden en terug laten keren migi rechts migi kamae rechtervoet staat voor migi kesagake rechts schuin door de schouder snijden migi kesagiri rechts schuin door de schouder snijden migi shita kara vanuit rechtsonder migi yoko ni muite naar de rechterzijde omgedraaid misogi (adem)oefening om geest en lichaam te reinigen [Shinto reinigingsritueel] mochi beetpakken [< motsu: in bezit hebben] mochikaeru iets van ene hand in andere overnemen mochikaete tsuki overpakken en stoten mukeru iets draaien muku draaien muna borst (oude spelling van ‘mune’) muna atemi slag naar de maag mune borst nagare stromen nagashi laten stromen, gieten (water) nage degene die verdedigt, andere benaming voor tori nage worp nage hanashi grote hoge worp [hanasu: loslaten] nage waza werp-techniek naname yoko ni muite schuin zijwaarts gedraaid nido tweemaal nikyo polsklem met hand binnenwaarts en elleboog neerwaarts, 2e klem [2e principe] nodo keel, hals nuku trekken (van het zwaard) o-jigi buiging o-sensei respectvolle aanduiding voor bijzondere leraar, doorgaans Morihei Ueshiba obi band Omoto-kyo godsdienstige stroming voortgekomen uit het Shinto onshi voor bijzondere diensten van keizer ontvangen cadeau onshi no gyoi dragen van opgevouwen bundel kimono [!onshi, gyoi] oroshi naar beneden brengen [< orosu]
52
osa osame otoshi randori
hoofd, chef beginpositie innemen [terugplaatsen] laten vallen, neergooien [< otosu] vrije oefenvorm, meestal met meerdere aanvallers [ran: turbulent, opstand; dori < tori] rei groet, buiging; etiquette reiseishin kalme geest reishiki beleefdheid, etiquette [shiki: ritueel, ceremonie] renzoku in serie (achter elkaar) uitgevoerd ryo twee, dubbel ryote beide handen ryu school, stijl sagari dalen, zakken sakate omgekeerde greep [saka: omgekeerd, gespiegeld; te: hand] sakate mochi omgekeerde greep sankakutai driehoeks-positie, typische houding in aikido en kendo sankyo klem op pols en onderarm, 3e klem [3e principe] sankyo nage geworpen vorm van sankyo (klem op pols en onderarm) sannin drie personen sannin gake met drie personen sayu zijwaarts heen en weer [links–rechts] seika no itten punt in de onderbuik, One Point [onder de navel] seiki hatsuratsu wees positief en krachtig [seiki: vitaal, energiek; hatsuratsu: levendig, geanimeerd] seiretsu opstellen, ´e´en lijn of rij vormen senaka awase rug-aan-rug [ruggen bijeen brengen] sensei meester, leraar shiho nage worp, onder arm door binnenwaarts [vierrichtingenworp] shikko op de knieën over de mat voortbewegen shime vastbinden [shimeru: vastbinden, wurgen] shimoseki zijkant van de mat links van de leerlingen [lage zetel] shimoza lage kant, zijde van de mat waar de leerlingen zitten [lage zetel] shin shin toitsu eenheid van geest en lichaam [geest-lichaam eenwording] shindo vibratie, oscillatie shinken echt zwaard shinryo meisatsu denk diep na en oordeel goed [shinryo: bedachtzaamheid; meisatsu: helder inzicht, oordeel] shinto een nationale godsdienst van Japan [de weg van de goden] shisei (lichaams)houding
53
shishi futo
zet ijverig door [shishi: ijver, doorzettingsvermogen; futo: ijver] shita onder shodan 1e dan [begin-graad] shokyu eerste ki-examen [begin-graad] shomen voorzijde, van dojo, maar ook van het hoofd shomen uchi slag naar bovenzijde van hoofd shuchuho het gevoel dat je het midden van het universum bent [shuchu: in het midden verzamelen, concentratie] shuto meshand (pinkzijde) sode arm, mouw sokushin adem [adem-geest] sokushin no gy¯o ademhalingsoefening, benaming van ‘misogi’ binnen Ki-no-Kenkyukai sono mama in die positie soto buiten, buitenzijde sudori ontwijken (horizontaal of verticaal), partner voorbij laten gaan [passeren zonder te stoppen] suikomi opzuigen, in je opnemen sukui opscheppen sukui age opscheppen [sukui: opscheppen; age: omhoog bewegen] suwari waza !zagi handachi waza [zittende techniek] tachi waza staande techniek tai lichaam taigi ritmische uitvoering met ki van aikidotechnieken [tai: lichaam; gi: kunst, uitvoering] taiso lichaamsoefeningen, gymnastiek taizen fudo wees kalm en bedaard [taizen: kalm, onverstoorbaar; fudo: onbeweeglijk] taninzugake meerdere aanvallers tatami mat te hand, arm tekubi pols [nek van de hand] tekubi shindo polsen schudden tenbin balans, ouderwetse weegschaal tenbin nage worp, één arm onder elleboog tenchi nage worp vanuit ryote tori, 1 hand hoog, 1 hand laag [hemel–aarde worp] tenshin uitgaande beweging, eigen ki-richting veranderen [180° draai] tento val tobikomi sprong tori greep [< toru: vastpakken] tori degene die techniek uitvoert
54
tsugi ashi
voet voorwaarts zetten en de andere bijtrekken sluitpas [volg-stap] tsuki stoot tsuki zujo stoot, jo terug boven het hoofd uchi slag uchi binnen, binnenzijde uchi oroshi slaan–neerhalen (taigi 28, 4e en 8e techniek) [< orosu: neerhalen, naar beneden brengen] uchiwa waaier uchu reisei behoud universele geest [uchu: universum; reisei: (goddelijke) ziel, geest] ude arm, elleboog ude furi armen zwaaiend van links naar rechts en terug bewegen [armen zwaaien] ude kime nage !tenbin nage ude mawashi armen draaien ude nuki arm uit greep ‘hagaijime’ losmaken, beweging als trekken van zwaard uit schede [(het zwaard) trekken] ue boven uke degene die aanvalt, passieve of ‘ontvangende’ partner ukemi rol- of valbeweging [initatief verliezen] undo oefening, beweging ura gaeshi naar de rugzijde draaien, ruggelingse draai ushiro achter(-zijde) ushiro muki naar de rugzijde omdraaien ushiro o muite naar de rugzijde omgedraaid ushiro uchi slag naar achter ushiro ukemi achterwaartse rol wa harmonie, vrede waza techniek, oefening yoko zijkant, zijwaarts yoko barai zijwaarts vegen yoko geri zijwaartse trap yoko uchi slag naar zijkant yokomen zijkant van het hoofd yokomen uchi slag naar zijkant van hoofd yonkyo zenuwklem op onderarm, 4e klem [4e principe] yubi vinger zagi handachi waza tori en uke voeren technieken zittend op de knieën uit zazen zittende meditatie, gebruikt in Zen-school van boeddhisme zengo oefening als ikkyo waza, met halve draai [voor en achter] zenpo voorwaartse richting
55
zenpo kaiten waza voorwaartse rol, ongelijke hand en voet voor zenpo nage in één lijn doorgaande werptechniek zenshin lichaam voorwaarts bewegen zenshin koshin waza oefening om ‘driehoek’ te veranderen [voorwaarts–achterwaarts techniek] zujo over/boven het hoofd
NOTITIES ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________
56
