1 Kenmerk: DS/1216694
INHOUD HOOFDSTUK 1 INLEIDING.............................................................................. 3 1.1 Wettelijk kader.............................................................................................. 3 1.2 Regionale samenwerking............................................................................... 3 1.3 Beleidsontwikkeling maatschappelijke zorg 2013 t/m 2015........................4 1.4 Naar meer samenhang in beleid en uitvoering............................................ 6 1.5 Leeswijzer....................................................................................................... 6
HOOFDSTUK 2 VERANDEROPGAVE.............................................................7 2.1 Beleidsdoel...................................................................................................... 7 2.2 Beleidsvoornemens........................................................................................ 7 2.3 Beleidsprogramma’s...................................................................................... 8
HOOFDSTUK 3 WAAR STAAN WE NU?...................................................... 10 3.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing......................10 3.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning................12 3.3 Programma 3: opvang met begeleiding...................................................... 14 3.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie............................................18 3.5 Financiën 2010 t/m 2012.............................................................................. 20
HOOFDSTUK 4 WAAR WILLEN WE STAAN IN 2016?...............................22 4.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing......................22 4.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning................24 4.3 Programma 3: opvang met begeleiding...................................................... 26 4.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie............................................28
HOOFDSTUK 5 HOE GAAN WE DAAR KOMEN?.......................................30 5.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing......................30 5.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning................34 5.3 Programma 3: opvang met begeleiding...................................................... 37 5.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie............................................40 5.5 Financiën 2013 t/m 2015.............................................................................. 41
HOOFDSTUK 6 RANDVOORWAARDEN......................................................43 6.1 Bestuur ....................................................................................................... 43 6.2 Organisatie................................................................................................... 43 6.3 Financiering................................................................................................. 44 6.4 Planning........................................................................................................ 44 6.5 Communicatie.............................................................................................. 45
BIJLAGE 1 ADVIES WMO RAAD HILVERSUM......................................... 47 BIJLAGE 2 MATRIX ADVIES WMO RAAD ................................................62 BIJLAGE 3 OPLEGGER REGIOGEMEENTEN............................................. 66 2
HOOFDSTUK 1 INLEIDING Soms dreigen mensen het dak boven hun hoofd te verliezen en soms verliezen mensen daadwerkelijk het dak boven hun hoofd. Dit plan richt zich op deze mensen. Vaak ondervinden deze mensen problemen op meerdere terreinen, zoals wonen, werk, inkomen, daginvulling, opvoeding, scholing, sociale contacten, verzorging en gezondheid. De ernst van de problematiek en de veelheid van problemen staan zelfredzaamheid, maatschappelijke deelname en economische deelname in de weg. Soms met overlast en onveiligheid voor de directe omgeving tot gevolg. Vaak komt men dan terecht in gedwongen kaders van strafrecht (criminaliteit), civielrecht (huisuitzetting, schuldsanering), psychiatrie of verdwijnt men helemaal uit beeld. Zonder ondersteuning bestaat de kans dat mensen langdurig dakloos zijn. Dit hoofdstuk beschrijft het wettelijk kader, de regionale samenwerking en de beleidsontwikkeling. Het hoofdstuk sluit af met een leeswijzer. 1.1 Wettelijk kader De maatschappelijke zorg is onderdeel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wmo omschrijven de gemeentelijke taken op het terrein van de maatschappelijke zorg. Gemeentelijke taken op de maatschappelijke zorg (prestatievelden 7, 8 en 9 Wmo) 7) het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en het voeren van beleid ter bestrijding van geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd; 8) het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen; 9) het bevorderen van verslavingsbeleid. Maatschappelijke opvang en bestrijding huiselijk geweld Maatschappelijke opvang gaat om het tijdelijk bieden van onderdak en begeleiding aan personen die de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Bestrijding van geweld in huiselijke kring draait om het voorkomen, signaleren en stoppen van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz) is 1) het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het terrein van de OGGz, 2) het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, 3) het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis en 4) het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg. Verslavingsbeleid Verslavingsbeleid is ondersteuning gericht op verslaafden 1 en preventie van verslavingsproblemen, met inbegrip van activiteiten in het kader van de bestrijding van overlast door verslaving. Voorzieningen op het terrein van maatschappelijke opvang en verslavingsbeleid zijn toegankelijk voor iedereen die in Nederland woont. 1.2 Regionale samenwerking Maatschappelijke zorg is een verantwoordelijkheid van alle gemeenten in Nederland. De complexiteit van de problematiek van mensen, de wetgeving en de schaalgrootte van de gewenste voorzieningen maken dat gemeenten de maatschappelijke zorg gezamenlijk uitvoeren. In Gooi en Vechtstreek (incl.
1
Alle individuele geneeskundige verslavingszorg daaronder niet begrepen.
3
Eemnes) werken de gemeenten Blaricum, Bussum, Eemnes, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren samen aan de maatschappelijke zorg. Bijzonder aan de maatschappelijke zorg is de functie van de centrumgemeente. Centrumgemeenten ontvangen middelen van het rijk voor de maatschappelijke zorg (artikel 20 Wmo). Voor de gemeenten in Gooi en Vechtstreek is de gemeente Hilversum centrumgemeente 2. Hilversum beheert de rijksmiddelen namens de regio en is verplicht te overleggen met omringende regiogemeenten over de besteding ervan. Naast deze middelen ontvangen gemeenten ook middelen voor de publieke gezondheidszorg en voor de Wmo. Deze middelen ontvangen alle gemeenten in Nederland. Een deel van deze middelen zetten de regiogemeenten gezamenlijk in voor maatschappelijke zorg. 1.3 Beleidsontwikkeling maatschappelijke zorg 2013 t/m 2015 Het bestaande beleid maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek dateert van 2007 en is opgenomen in het beleidsplan Wmo 2008 tot 2012 gemeente Hilversum. De regiogemeenten verwezen destijds voor het onderdeel maatschappelijke zorg in de lokale beleidsplannen Wmo zorg naar het beleidsplan Wmo van de gemeente Hilversum. Er is in 2007 geen apart beleids- en uitvoeringsplan maatschappelijke zorg vastgesteld. Voor de periode 2013 tot en met 2015 stelt de gemeenteraad Hilversum een apart beleids- en uitvoeringsplan maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek vast. De regiogemeenten hebben geadviseerd over en ingestemd met dit plan. Er is om de volgende redenen gekozen voor deze werkwijze. Beleidsplannen Wmo 2012 t/m 2015 De gemeenten in Gooi en Vechtstreek werken intensief samen op het terrein van de Wmo. Deze samenwerking is gebaseerd op de gezamenlijke Wmo visie Gooi en Vechtstreek. Op basis van deze visie hebben de gemeenten lokaal het Wmo beleid 2012 t/m 2015 vastgesteld en kopen de gemeenten gezamenlijk Wmo voorzieningen in. Met de lokale beleidsplannen Wmo geven de gemeenteraden uit de regio op hoofdlijnen invulling aan de taken op het terrein van de maatschappelijke zorg. Voorliggend plan is een nadere uitwerking van het Wmo beleid. De gemeenteraad Hilversum besluit, na overleg met de regiogemeenten, over de verdeling en besteding van de decentralisatie-uitkeringen maatschappelijke zorg (artikel 20 Wmo). Bezuinigingen 2010 t/m 2014 Het Rijk is in 2010 overgegaan tot een geleidelijke herverdeling van de decentralisatie-uitkering maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg. Vanaf 2014 ontvangt centrumgemeente Hilversum voor dit onderdeel van de maatschappelijke zorg ruim 1 miljoen euro minder op een totaal bedrag van ongeveer 3 miljoen euro in 2010. Een bezuinigingstaakstelling van 33%. In september 2010 hebben de colleges van de gemeenten besloten tot een fasegewijze afbouw, waarbij in 2014 de bezuiniging is geëffectueerd. Uitgangspunt daarbij is dat het aantal opvangplaatsen niet vermindert en dat in de keten van hulpverlening geen gaten vallen en voor uitzonderlijke individuele gevallen een maatwerkoplossing gevonden wordt. Deze uitgangspunten zijn ook opgenomen in de lokale beleidsplannen Wmo 2012 t/m 2015. Op 18 augustus 2011 hebben de gezamenlijke Wmo raden geadviseerd over deze bezuinigingen. Dat advies komt er samengevat op neer dat de wethouders Wmo van de gemeenten gevraagd wordt om met een visie en plan over de maatschappelijke zorg te komen. Met voorliggend plan komen de wethouders Wmo in Gooi en Vechtstreek tegemoet aan dit verzoek.
2
De gemeente Eemnes neemt in Gooi en Vechtstreek alleen deel aan de decentralisatie-uitkering maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg. Voor de leesbaarheid van de verdere tekst is ervoor gekozen om te spreken over de gemeenten in Gooi en Vechtstreek. Bij de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg is Eemnes daar ook onderdeel van en bij de vrouwenopvang en de bestrijding van geweld in afhankelijkheidsrelaties niet.
4
Onderzoek vrouwenopvang In april 2012 kwamen bij gemeente Hilversum klachten binnen over de Stichting Opvangcentrum het Gooi. De klachten waren zodanig ernstig dat het college besloot om, op grond van de rol van de gemeente als subsidiegever, een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar de vrouwenopvang in Gooi en Vechtstreek. De onderzoekscommissie Haanstra schetst een beeld dat overeenkomt met de klachten. Het beeld van een gedateerde huishouding waarbij gedurende vele jaren beheersing en controle voorop stonden. In plaats van een bij mensen betrokken opvang gericht op het welzijn van vrouwen en kinderen in een noodsituatie. Het is voor alle partijen schokkend geweest om te constateren dat de centrumgemeente, de regiogemeenten, de rijksoverheid, de federatie opvang en het bestuur van de stichting opvangcentrum Het Gooi niet bij machte zijn geweest eerder in te grijpen. Het onderzoek laat zien dat het speelveld in de maatschappelijke zorg zeer complex is en dat rollen en verantwoordelijkheden niet altijd even duidelijk belegd zijn. De titel “gescheiden werelden” van het eindrapport3 van de commissie Haanstra geeft het belang aan van intensieve betrokkenheid van de gemeenten bij het beleid en de uitvoering van de maatschappelijke zorg. Alle aanbevelingen van de onderzoekscommissie zijn overgenomen door de gemeente Hilversum en de wethouders Wmo van de regiogemeenten. Met voorliggend plan werken de gemeenten in Gooi en Vechtstreek gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het beleid en de uitvoering op de maatschappelijke zorg uit. Rijksbeleid Het kabinet Rutte-Asscher maakt gemeenten grotendeels eindverantwoordelijk voor het sociaal domein. De komende jaren krijgen de gemeenten een groot aantal nieuwe taken met daarbij een aanzienlijke bezuinigingsopdracht (tabel 1). Tabel 1 Nieuwe taken gemeenten Jaar Wettelijk kader / nieuwe taken 2013 Wet passend onderwijs 2014 Participatiewet Wet werk en bijstand, Wet sociale werkvoorziening en overheveling van een deel van de Wajong. 2015 Jeugdwet Provinciale jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugd GGZ, AWBZ zorg voor lichtverstandelijk gehandicapten jongeren en jeugdbescherming en jeugdreclassering. 2015 Wet maatschappelijke ondersteuning Overgang van de AWBZ aanspraken begeleiding en persoonlijke verzorging en scheiden wonen en zorg
Bezuiniging Rijk structureel Geen € 1,8 miljard Te realiseren in 6 jaar. € 150 miljoen Te realiseren in 3 jaar. € 1,7 miljard Te realiseren in 5 jaar.
Het kabinet biedt gemeenten ruime beleidsvrijheid, met de bedoeling dat de gemeentelijke taken uitgevoerd kunnen worden met veel minder geld. Gemeenten hebben bovendien de opdracht om te zorgen dat inwoners maatschappelijk deelnemen en economisch bijdragen. Daarbij moeten gemeenten inwoners en hun omgeving aanspreken op de eigen mogelijkheden en de eigen verantwoordelijkheid. Tevens hebben gemeenten de opdracht het sociaal domein te ontschotten en de uitvoering doelmatig en doeltreffend in te richten. Het kabinet hanteert hiervoor in het regeerakkoord het uitgangspunt van ‘één gezin, één plan en één regisseur’. Dit vergt volgens het kabinet ook één budget en één verantwoordelijke van overheidszijde. Dit is de hernieuwde rol van de gemeente in het sociaal domein en daarmee ook in de maatschappelijke zorg (als onderdeel van de Wmo). Het betekent ten eerste dat in het beleids- en uitvoeringsplan keuzen worden gemaakt ten bate van de samenhang binnen en sterke regie op het beleidsveld. Ten tweede betekent het dat bij het uitwerken van de uitvoering van die keuzen ook de samenhang met aanpalende beleidsterreinen wordt gewaarborgd. 3
Onderzoekscommissie vrouwenopvang in de Gooi en Vechtstreek, 2012.
5
1.4 Naar meer samenhang in beleid en uitvoering Het belang van samenhang in beleid en uitvoering is in de maatschappelijke zorg groot, omdat problemen zich bijna altijd voordoen op verschillende terreinen en het niet effectief inzetten van ondersteuning direct leidt tot het verlies van maatschappelijke en economische deelname (uitval). Professionele dienstverleners werken op dit moment al hard om meer samenhang in de uitvoering te realiseren. Op dit moment is deze samenhang nog onvoldoende ingebed in het beleid en de uitvoering. Gemeenten hebben de komende periode te maken met een veranderende maatschappelijke context, nieuwe taken die overkomen met aanzienlijke bezuinigingen en een kwaliteitsopgave. De komende periode moeten de gemeenten de verbetering van de samenhang in beleid en uitvoering versnellen. Een succesvolle samenwerking tussen regiogemeenten, centrumgemeente en regionale samenwerking (Gewest Gooi en Vechtstreek) is van belang om dit plan succesvol te kunnen uitvoeren. De kwaliteit van deze samenwerking is van invloed op de mate waarin gemeenten in staat zijn met inwoners, de omgeving en professionele dienstverleners te komen tot een samenhangende aanpak op de maatschappelijke zorg. Een aanpak die ervoor zorgt dat mensen naar vermogen maatschappelijk en economisch bijdragen. Dat resultaat hebben alle partijen in het veld van de maatschappelijke zorg voor ogen. Dit plan is gericht op implementatie van deze verandering in 2015 en de weg ernaartoe in 2013 en 2014. Daarbij is 2013 het jaar van het onderzoeken en ontwikkelen, 2014 van het experimenteren en 2015 dat van het veranderen. 1.5 Leeswijzer Voorliggend beleids- en uitvoeringsplan is ter advisering voorgelegd aan de Wmo raad Hilversum. De Wmo raad Hilversum heeft met alle Wmo raden uit de regio een positief advies uitgebracht. Het advies van de Wmo raad Hilversum is opgenomen in bijlage 1. De Wmo raad Hilversum is een adviesorgaan van het college gemeente Hilversum. Bijlage 2 bevat een matrix waarin het college reageert op het advies van de Wmo raad. Het college heeft de aanbevelingen van de Wmo raad verwerkt in dit plan. De wethouders Wmo van de regiogemeenten hebben op 20 december 2012 positief geadviseerd over dit beleids- en uitvoeringsplan. De colleges van de regiogemeenten hebben, op verzoek van het college van de gemeente Hilversum, in januari en februari 2013 ingestemd met dit beleids- en uitvoeringsplan (zie bijlage 3). Dit plan begint met een korte samenvatting met de belangrijkste veranderopgaven en beleidsvoornemens. Hoofdstuk 3 beschrijft waar de gemeenten nu staan. Het daarop volgende hoofdstuk beschrijft waar de gemeenten willen staan in 2016. Hoofdstuk 5 beschrijft de weg ernaar toe. Het beleidsplan wordt afgesloten met een beschrijving van de randvoorwaarden om de ambities waar te kunnen maken. In bijlage 4 is een overzicht van geraadpleegde partners te vinden.
6
HOOFDSTUK 2 VERANDEROPGAVE Doel is om te zorgen dat inwoners meedoen en naar vermogen maatschappelijk en economisch bijdragen. Vanaf 2015 worden gemeenten bijna volledig verantwoordelijk voor de publieke taken in het sociaal domein (werk, inkomen, wonen, zorg en welzijn). Gemeenten hebben de opdracht om inwoners en hun omgeving aan te spreken op de eigen mogelijkheden en de eigen verantwoordelijkheid. Het Rijk verwacht stevig te kunnen bezuinigen op de publieke uitgaven in het sociaal domein. De maatschappelijke zorg is onderdeel van deze opdracht. Voor Gooi en Vechtstreek geldt bovendien dat de crisis in de vrouwenopvang duidelijk heeft gemaakt dat er in de aansturing van en het toezicht op de kwaliteit van de maatschappelijke zorg een verbeterslag nodig is. Deze geschiedenis en ontwikkelingen maken dat de gemeenten in Gooi en Vechtstreek de regie op het beleid en de uitvoering in de maatschappelijke zorg gaan versterken. Dit hoofdstuk beschrijft het beleidsdoel, de beleidsvoornemens en de beleidsprogramma’s. 2.1 Beleidsdoel De gemeenten in Gooi en Vechtstreek willen samenhang in de uitvoering van dienstverlening voor kwetsbare groepen4 realiseren, zodat inwoners in Gooi en Vechtstreek meedoen naar vermogen. Figuur 1 Volledig zelfredzaam Zelfstandig wonen Zelfredzaam Zelfstandig wonen met enkele problemen Dreigende uitval Zelfstandig wonen met allesoverheersende problemen Tijdelijke uitval Kortdurende opvang als gevolg van crisis Langdurige uitval Niet zelfstandig wonen
Beleidseffect De gemeenten in Gooi en Vechtstreek willen voorkomen dat inwoners van boven naar beneden afglijden en mensen die dreigen uit te vallen of zijn uitgevallen passend ondersteunen naar een zelfredzame positie in de samenleving. 2.2 Beleidsvoornemens Dit plan gaat in op de ondersteuning voor mensen die dreigen uit te vallen of mensen die zijn uitgevallen. In deze situaties is het cruciaal dat gemeenten inwoners, de directe omgeving, de overheid en professionals in de uitvoering op de juiste manier aan elkaar verbinden. Integrale aanpak Door tijdige signalering, bemoeizorg, activering en passende ondersteuning en begeleiding bij zelfstandige woonsituaties met allesoverheersende problemen kunnen gemeenten voorkomen dat inwoners uitvallen. In dit soort situaties is er vanuit verschillende disciplines extra aandacht nodig voor de persoon die dreigt uit te vallen. In het kader van de veiligheid is het van belang dat er ook 4
Dit zijn inwoners die (dreigen) uit(te)vallen.
7
extra aandacht is voor de omgeving van de persoon, zijn kinderen, de buurt, familie, etc.. Vaak is er in deze situaties sprake van een crisis. Een crisis biedt kansen om adequaat te interveniëren. Cruciaal daarbij zijn de snelheid waarmee de gemeente en haar partners reageren en de onderlinge afstemming tussen de verschillende disciplines en interventiemethoden. Dit kan door interventiemethodes te bundelen in één samenhangende aanpak. De kern van een integrale aanpak is dat gemeenten en partners de interventies op maat afstemmen op de persoon en zijn of haar specifieke situatie. Maatschappelijke zorg is dan repressief, activerend en ondersteunend optreden in één handels- en werkwijze. De gemeenten voeren de regie op de totstandkoming en de uitvoering van deze aanpak. Ambulante en persoonsgerichte ondersteuning Gemeenten willen mensen die tijdelijk geen zelfstandige woonpositie hebben kortdurend en hoogwaardig opvangen en stimuleren om zo snel mogelijk weer zelfredzaam te worden en verantwoordelijkheid te nemen voor de ontstane situatie. Ook voor deze situaties geldt dat de dienstverlening gericht is op de persoon en het systeem waarin hij functioneert. Van belang is dat de gemeente de persoon snel en passend ondersteunt naar een zelfstandige woonpositie. Mensen hebben ook ondersteuning nodig als zij uit de (tijdelijke) opvang gaan naar een zelfstandige woning Het is van belang om binnen de opvang wonen en zorg (ondersteuning en begeleiding) daar waar mogelijk van elkaar te scheiden. Hierdoor vergroten de gemeenten de keuzemogelijkheid van mensen ten aanzien van de zorg (maatwerk) en de diversiteit aan woonvormen met begeleiding. Tevens kan de ambulante ondersteuning in de opvang gecontinueerd worden indien mensen een zelfstandige woonpositie verwerven (overdracht van dienstverlening na de opvang veroorzaakt onrust en staat vaak een snel herstel in de weg). De ambulante ondersteuning richt zich op de persoon en zijn omgeving (kinderen, partners, etc.). Deze ontwikkeling maakt het mogelijk dat mensen gedurende het gehele traject ondersteuning en begeleiding ontvangen van dezelfde professionals. Langdurig daklozen Een kleine groep inwoners uit Gooi en Vechtstreek is voor de rest van hun leven uitgevallen. Deze mensen hebben ernstige psychische en verslavingsproblemen en zijn langdurig dakloos. Zorg en ondersteuning worden vaak vermeden en langdurige daklozen veroorzaken overlast door onaangepast gedrag. Belangrijk is dat een volledige deelname en zelfredzaamheid bij deze groep vaak niet meer mogelijk is. De medische en psychische problematiek staat zelfredzaamheid in de weg. Bij de aanpak van deze problemen is het van belang dat gemeenten en partners snel en passend op situaties reageren, waarbij rekening wordt gehouden met de kwaliteit van leven van de persoon in kwestie en dat de overlast voor de omgeving tot een minimum wordt beperkt. 2.3 Beleidsprogramma’s De gemeenten vertalen de beleidsvoornemens naar vier beleidsprogramma’s. Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing Integrale aanpak op melding, signalering, toegang en toewijzing Gezamenlijk met professionele dienstverleners beoordelen en interveniëren Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning Integraal ondersteunen door te werken vanuit 1 plan om zelfredzaamheid te versterken Onder regie van gemeenten wonen, begeleiding, overlastbestrijding en activering verbinden Programma 3: opvang met begeleiding Kortdurende opvang met scheiding tussen wonen & begeleiding Programma 4: bestuur, beleid & organisatie Heldere bestuurlijke aansturing & verantwoordelijkheid 8
Een hoogwaardige administratieve organisatie die voldoet aan de eisen van huidige tijd en stuurt op resultaten
9
HOOFDSTUK 3 WAAR STAAN WE NU? De maatschappelijke zorg is de laatste jaren flink in ontwikkeling. Gemeenten besparen in de periode 2010 tot en met 2014, als gevolg van rijksbezuinigingen, 17% op het totale budget. Bezuinigingen die gemeenten en hun partners moeten realiseren in een periode waarin de financiële crisis en economische crisis hun weerslag hebben op Nederlanders. Uitdagingen die gemeenten en partners oppakken binnen een context waar de gemeente in de publieke opinie steeds vaker wordt aangesproken als het eindverantwoordelijke publieke orgaan. De crisis bij de vrouwenopvang stichting Opvangcentrum het Gooi heeft gemeenten in Gooi en Vechtstreek bewust gemaakt van deze uitdagingen en de nieuwe rol en positie van de gemeenten daarbinnen. Dit hoofdstuk beschrijft voor de vier beleidsprogramma’s de huidige stand van zaken. Het hoofdstuk sluit af met een financieel overzicht 2010 t/m 2012. 3.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing Melding en signalering van een ondersteuningsvraag De inzet van maatschappelijke zorg begint met melding of signalering van dreigende uitval. Soms melden de personen die het betreft zelf, bijvoorbeeld bij het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG). Meestal komt de melding van gemeentelijke partners zoals politie, woningcorporaties of professionele dienstverleners. De afgelopen jaren hebben inwoners en professionals op de volgende plekken gemeld: 1.
De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (OGGz) Mensen melden zich of worden gemeld, bij meerdere plekken: Vangnet en Advies, Vangnet Jeugd en het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld.
2.
De gemeente Bij meerdere loketten: de Wmo, sociale zaken, schuldhulp, bouw- en woningtoezicht en dergelijke.
3.
Aanbieders van maatschappelijke zorg Mensen melden zich ook rechtstreeks bij algemeen toegankelijke aanbieders van maatschappelijke zorg, zoals RIBW Gooi en Vechtstreek (waaronder Cocon en Vluchtheuvel), Versa Welzijn of Jellinek verslavingszorg.
4.
Gemeentelijke partners Er komen ook meerdere meldingen terecht bij gemeentelijke partners die vervolgens een overdracht verzorgen naar één van de bovenstaande gremia. Veelal gaat het om de volgende partners: woningcorporaties, de politie, Bureau Jeugdzorg, stichting MEE, de Voedselbank. het ziekenhuis en de eerste lijn gezondheidszorg (huisartsen, psychologen, fysiotherapeuten).
Meldingen komen op veel verschillende plekken terecht. Aan de ene kant biedt dit inwoners en professionals voldoende mogelijkheid om hun vragen te stellen. Aan de andere kant maakt die veelheid van plekken, dat het onduidelijk is voor inwoners en professionals waar men terecht kan met een melding. Daarnaast worden meldingen door de gemeenten en haar uitvoerende partners verschillend geregistreerd. Op dit moment is er niet één centraal registratiesysteem op persoonsniveau en of systematiek voor meldingen van zorg en overlast. Er is hier vanuit de gemeenten en/of centrumgemeente geen duidelijke regie en aansturing op geweest. De gemeenten weten daardoor niet om hoeveel unieke gemelde personen het gaat in de maatschappelijke zorg. Dat wil zeggen dat meldingen dubbel (of vaker) geregistreerd kunnen zijn. Tabel 2 bevat een overzicht van de kengetallen die op dit moment bekend zijn.
10
Tabel 2 Meldingen Openbare Geestelijke Gezondheidszorg5 Organisatie Advies & Steunpunt Huiselijk Geweld Aantal geregistreerde personen Vangnet & Advies Aantal nieuwe aanmeldingen Tweede Kans Aantal nieuwe aanmeldingen
2010 1.362
2011 1.613
316
350
20
12
1.698
1.975
Totaal
Gelet op de verschillende plaatsen en wijzen van registratie is het lastig conclusies te trekken op basis van tabel 2. Het ASHG heeft te maken met een toename van het aantal meldingen. Waarschijnlijk doordat het ASHG in deze periode veel aandacht gekregen heeft in de media en vanuit het Rijk. Bij Vangnet en Advies is de toename te herleiden tot dat het aantal meldingen dat als gevolg van financiële problemen sterk is gegroeid. Dit zou het effect kunnen zijn van de financiële en economische crisis. Bij Tweede Kans is een sterke afname van het aantal nieuwe aanmeldingen zichtbaar. Hier is geen verklaring voor. Toegang & toewijzing Verder is niet duidelijk hoe een melding wordt afgehandeld en of er verschillen zijn tussen de verschillende ‘meldplaatsen’. Gemeenten hebben geen zicht op het gegeven of het, voor de wijze van afhandeling, uitmaakt waar een melding terecht komt. Daarnaast is het zo dat de maatschappelijke opvang en verslavingszorg algemeen toegankelijke voorzieningen zijn. Dit heeft tot gevolg dat er geen (beperking op de) toegang is georganiseerd. De toewijzingen worden dus ook niet geregistreerd. Ook niet voor de toewijzing van de begeleiding die door (zorg)aanbieders aan personen wordt geleverd. Voor de onderdelen toegang tot en toewijzing van maatschappelijke zorg is er geen duidelijke regie en aansturing geweest vanuit de regiogemeenten en de centrumgemeente. Gemeenten weten op dit moment niet welke personen, wanneer toegang hebben tot welke hoeveelheid maatschappelijke zorg. Constatering Het ontbreekt op dit moment aan een eenduidige methodiek en werkwijze voor de registratie en afhandeling van meldingen op het terrein van maatschappelijke zorg. Er is geen duidelijke regie en aansturing geweest vanuit de gemeenten en de centrumgemeente. De regie op de toegangs- en toewijzingsfunctie zijn voor de toekomst van cruciaal belang, omdat de gemeenten, gelet op de decentralisaties en daarmee gepaard gaande bezuinigingen, in toenemende mate de zorg en ondersteuning voor kwetsbare groepen doeltreffend en doelmatig moeten organiseren. Financiering In tabel 3 een overzicht van de gemeentelijke uitgaven voor de uitvoering van het beleid ten behoeve van bestrijding van geweld in huiselijke kring en de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. Tweede Kans wordt gefinancierd door woningcorporaties en is niet meegenomen in dit overzicht.
5
Cijfers komen uit de jaarverslagen van de organisaties die het betreft.
11
Tabel 3 Uitgaven programma 1 ( 2010 – 20126) (afgerond op duizenden euro’s) 2010 Centrum Regio-gem.7 gem.8
2011 Totaal
Centrum Regio-gem. gem.
2012 Totaal
Centrum Regio-gem. gem.
Totaal
ASHG
361.000
162.000
524.000 361. 000 163. 000 524. 000 361. 000 154. 000
516. 000
Vangnet & Advies Totaal
122.000
194.000 317. 000 122. 000 196. 000 318. 000 107. 000 188. 000
296. 000
483.000
356.000
812.000
841.000
483.000
359.000
842.000
468.000
342.000
3.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning Sinds 2010 ligt vanuit de maatschappelijke zorg de nadruk op het goed organiseren van bemoeizorg, opvang, herstel en re-integratie. De taken met betrekking tot ambulante ondersteuning (thuis, of elders; waarbij de persoon naar de zorgverstrekker toe gaat) en residentiële ondersteuning (in een instelling) worden in dit plan uit elkaar getrokken. De ambulante ondersteuning is grotendeels opgenomen in het huidige programma 3: opvang met begeleiding. Dit is het organiseren van passende ondersteuning vanuit de maatschappelijke zorg, gericht op de persoon en de omgeving. De vorige beleidsperiode was dit geen afzonderlijke prioriteit. Deze vorm van ondersteuning was (en is op dit moment) grotendeels georganiseerd en gefinancierd vanuit andere wettelijke regelingen (Zorgverzekeringswet, Wet werk en bijstand, Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, etc.). Maar de gemeenten in de Gooi en Vechtstreek zetten hun middelen voor maatschappelijke zorg wel in voor (intensieve begeleiding naar) deze ondersteuningsvormen, voor verslavingszorg en voor de organisatie van dagactiviteiten die aansluiten bij de problematiek van dak- en thuislozen. Uit tabel 4 blijkt dit. Tabel 4.A Aantal personen met ambulante ondersteuning9 Activiteit Begeleiding naar behandeling door ACT Aantal personen Dagactiviteit Aantal personen (schatting) Psychosociale begeleiding residentieel Aantal personen Financiële hulpverlening bij verslaving Aantal personen Begeleiding naar behandeling bij verslaving (JOT) Aantal personen Medicamenteuze ondersteuning Aantal personen Totaal
2010 Niet bekend
2011 57
120
120
Niet bekend 87
60
295
250
95
99
594
683
90
Bovenstaande ondersteuningsactiviteiten zijn vooral op zorg gericht en meer specifiek op begeleiding naar behandeling. Daarnaast zijn de activiteiten gericht op mensen met “zorgproblemen”. Van een integraal ambulant ondersteunings- en activeringsaanbod voor mensen die dreigen uit te vallen is op dit moment geen sprake. Maatschappelijke participatie wordt op dit moment bijvoorbeeld bevorderd 6
2010 en 2011 betreffen de werkelijke uitgaven, 2012 betreft de begrote uitgaven. = Centrumgemeente 8 = Regiogemeenten 9 Cijfers komen uit de jaarverslagen van de organisaties die het betreft. 7
12
middels dagactiviteiten voor mensen met psychische beperkingen en/of dak- en thuisloosheid. Dit is eveneens slechts een zeer specifieke groep uit de maatschappelijke zorg. Indien de gegevens uit tabel 2 naast de gegevens van tabel 4 worden gelegd vallen twee zaken op. Allereerst dat er jaarlijks veel meer meldingen rondom dreigende uitval worden geregistreerd binnen de maatschappelijke zorg, dan met enige vorm van ambulante ondersteuning vanuit de maatschappelijke zorg worden beantwoord. Hiervoor zijn verschillende verklaringen mogelijk, zoals een goede doorverwijzing naar andere regelingen. Ten tweede valt op dat bij de registratie van de meldingen ook meldingen van personen in de omgeving worden geregistreerd. De ambulante ondersteuning in programma 2 richt zich uitsluitend op de zorgvrager en niet zozeer op zijn omgeving. De prestaties van de afzonderlijke dienstverleners op het gebied van schulden, opvang, zorg, wonen e.d. zijn inzichtelijk. En uiteraard stemmen verschillende dienstverleners hun inzet onderling af in ketennetwerken. Het probleem is dat de gemeenten niet precies weten welke vormen van dienstverlening worden ingezet op het moment dat mensen zich in een situatie bevinden dat zij dreigen uit te vallen. En dat dienstverleners dit ook niet altijd van elkaar weten. Vanuit de maatschappelijke zorg wordt vooral de inzet van zorg geregistreerd. Welke vragen worden beantwoord, met welke vorm van ondersteuning wordt niet in samenhang opgepakt. Door het ontbreken van samenhang bij het toewijzen van ondersteuning is ook niet bekend welke resultaten precies door welke dienstverleners worden bereikt met welke personen. Dit terwijl mensen die te maken hebben met maatschappelijke zorg, meestal een complexe problematiek hebben en worden geholpen door verschillende dienstverleners. Ketensamenwerking Er wordt door alle partners in de strafrecht, zorg- en activeringsketen samengewerkt in het Veiligheidshuis Gooi en Vechtstreek, op het moment dat er sprake is van een strafbaar feit. De samenwerking tussen ketenpartners is daardoor gericht op de situatie die al is geëscaleerd. Het casusoverleg Huiselijk geweld heeft hier een logische plek. De samenwerking verloopt goed. De afgelopen twee jaar heeft het Veiligheidshuis een kwaliteitsslag gemaakt. Door goede privacy convenanten, die voldoen aan de eisen van de Wet bescherming persoonsgegevens, kunnen de ketenpartners intensief samenwerken in hun dienstverlening. Tabel 4.B Casusoverleg Huiselijk geweld10 2010 Casusoverleg Huiselijk geweld Incidententen Misdrijven Huisverboden
1.236 426 52
2011 919 390 41
Constatering Er is geen integraal ambulant ondersteunings- en activeringsaanbod in Gooi en Vechtstreek. Het aanbod is gericht op specifieke groepen in de maatschappelijke zorg. Dit wil niet zeggen dat mensen die dreigen uit te vallen op dit moment niet passend worden ondersteund. Gezien de stapeling en complexiteit van de problemen van mensen in de maatschappelijke zorg, is het van belang dat een integraal aanbod tot stand komt dat afgestemd is op de situatie van de persoon. Ook is de ondersteuning nu weinig gericht op de activering van mensen, hun eigen vermogen en dat van hun omgeving. De integrale aanpak kan verbeteren door de samenhang bij de inzet van dienstverlening te vergroten. Goede samenwerking tussen dienstverleners is noodzakelijk om adequaat te kunnen reageren op situaties waarin meerdere problemen dreigen te escaleren. 10
Jaarverslagen Veiligheidshuis Gooi en Vechtstreek.
13
Financiering In tabel 5 een overzicht van de gemeentelijke uitgaven voor ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg. Tabel 5 Uitgaven programma 2 ( 2010 – 201211) (afgerond op duizenden euro’s) 2010 2011 Centrumgem.12
Regiogem.13
Totaal
Verslavingszorg Begeleiding (ACT)
1.118.000 0
0
Dagactiviteit
86.000
Psychosociale begeleiding Totaal
182.000 1.386.000
Centrumgem.
0 1.118.000
Regiogem.
2012
Totaal
Centrumgem.
Regiogem.
Totaal
968.000
0
968.000
838.000
0
838.000
0
60.000
0
60.000
60.000
0
60.000
0
86.000
86.000
0
86.000
86.000
0
86.000
0
182.000
182.000
0
182.000
182.000
0
182.000
0 1.296.000 1.166.000
0
1.166.000
0 1.386.000 1.296.000
De verslavingszorg krijgt in de periode 2010 tot en met 2014 te maken met omvangrijke bezuinigingen als gevolg van de rijksbezuinigingen. Het budget voor de gehele verslavingszorg wordt in 2014 teruggebracht naar €522.605. De bezuinigingen treffen de verslavingszorg harder in vergelijking met de andere activiteiten in de maatschappelijke zorg, omdat de regiogemeenten gekozen hebben voor behoud van de huidige opvangcapaciteit (programma 3). De regiogemeenten moeten 30% op het totale budget bezuinigen en zijn, gelet op de keuze voor behoud van opvang, genoodzaakt een omvangrijk deel te bezuinigen op verslavingszorg. De uitgaven voor psychosociale begeleiding residentieel zijn structureel opgenomen in het Gemeentefonds en gekoppeld aan de compensatieplicht Wmo (prestatievelden 1 t/m 6). 3.3 Programma 3: opvang met begeleiding Regiobinding In 2010 hebben de gemeenten in Gooi en Vechtstreek besloten om in de maatschappelijke opvang (met uitzondering van de vrouwenopvang) te gaan werken met het uitgangspunt van regiobinding. Dat betekent dat de persoon maatschappelijke zorg ontvangt in de regio waar de persoon een positief netwerk heeft. En dus de beste kans van slagen aanwezig is. Om de landelijke toegankelijkheid van de maatschappelijke opvang te garanderen, is tussen de centrumgemeenten afgesproken dat iedereen uit de doelgroep zich in elke gemeente kan aanmelden voor maatschappelijke opvang. De centrumgemeente van aanmelding verzorgt indien nodig de eerste opvang en bepaalt vervolgens na overleg met de persoon in welke plaats een individueel traject het meest kansrijk is. Deze gemeente verzorgt de verdere maatschappelijke opvang. Personen in de opvang Sinds 2010 ligt in de maatschappelijke opvang de nadruk op tijdelijke opvang en het realiseren van een snelle doorstroom naar vervolgopvang en/of (begeleid) zelfstandig wonen. Om een snelle doorstroom van de grond te krijgen is er sinds 2011 een intensieve samenwerking opgezet tussen de maatschappelijke opvang en het ACT-team, de sociale dienst en de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD). Tevens beschikken de opvanginstellingen in het kader van de woonruimteverdeling jaarlijks 11
2010 en 2011 betreffen de werkelijke uitgaven, 2012 betreft de begrote uitgaven. = Centrumgemeente 13 = Regiogemeenten 12
14
over 15 claims, waarmee zij voor cliënten versneld urgentie kunnen aanvragen. In de tabel hieronder is het aantal personen per jaar per opvang te zien. Tabel 6 Aantal personen naar opvangsoort Gooi en Vechtstreek 14 Activiteit Passantenopvang (12 plaatsen15) Aantal personen
2010 196
2011 129
Noodopvang (4 plaatsen) Aantal opgevangen personen
19
18
Pension (6 plaatsen) Aantal opgevangen personen Crisisopvang (16 plaatsen) Aantal opgenomen mannen, vrouwen en kinderen Begeleid zelfstandig wonen (12 plaatsen)
24
24
95
94
7
27
Vrouwenopvang (12 plaatsen) Aantal vrouwen (excl. kinderen)
61
61
402
353
Totaal
De doelgroep van de passantenopvang, noodopvang en pension is in 2011 gestabiliseerd door de landelijke doorvoering van het uitgangspunt regiobinding. Dit heeft tot gevolg dat vanaf 2011 voornamelijk dak- en thuislozen uit Gooi en Vechtstreek zijn opgevangen (ongeveer 90% van de totale populatie uit de Cocon komt uit de regio) en dat de omvang van de populatie is afgenomen, maar de verblijfsduur per persoon is toegenomen. De toename van begeleid zelfstandig wonen is het gevolg van de uitbreiding van de capaciteit van 9 naar 12 plaatsen en van een hogere bezettingsgraad. De vrouwenopvang heeft in 2010 en 2011 gedraaid op maximale bezetting. De regio Gooi en Vechtstreek beschikt over 4 plaatsen noodopvang. Noodopvang is kortdurend en bedoeld voor noodsituaties. De noodopvang kent een lage bezettingsgraad. Instroom De vraag naar opvangsoort onder inwoners van binnen en buiten de regio Gooi en Vechtstreek kan inzichtelijk gemaakt worden aan de hand van de instroomcijfers per opvangsoort. In 2012 staan er 333 personen geregistreerd bij de verschillende opvangsoorten. In figuur 2 is de onderverdeling naar opvangsoort weergegeven. Het gaat hier niet om 333 unieke personen, want mensen kunnen eerst instromen in de passantenopvang om vervolgens door te stromen naar een andere opvangsoort (zie figuur 3).
Figuur 2 14 15
Cijfers zijn aangeleverd door de organisaties die het betreft. Als de winterregeling van kracht gaat, wordt dit aantal plaatsen verdubbeld.
15
Percentage instroom naar opvangsoort 2012
Bij de instroomcijfers van de vrouwenopvang merken wij op dat gaat het om in de werkwijze van de “oude” vrouwenopvang, die uitsluitend bestond uit nood- en crisisopvang voor vrouwen en kinderen. De nieuwe vrouwenopvang, op basis van de Oranje Huis aanpak (zie volgende hoofdstukken) zal zich richten op noodopvang, crisisopvang, begeleiding wonen en ambulante ondersteuning . Uitstroom Uitstroomcijfers geven een beeld van de mate waarin de dienstverlening aansluit op de behoefte en het resultaat dat met de dienstverlening wordt bereikt. In figuur 3 is de procentuele verdeling van de uitstroom naar verschillende woonvormen (vervolgopvang, sociale huur, etc.) voor 2012 weergegeven. Deze cijfers zijn exclusief de uitstroomcijfers van de passantenopvang, noodopvang en delen van het begeleid wonen16. Figuur 3 Percentage uitstroom naar opvangsoort 2012
Een aantal zaken valt bij figuur 3 op. Allereerst stroomt een groot deel van de populatie door naar een vorm van vervolgopvang. Er zijn verschillende verklaringen mogelijk voor dit gegeven. Mogelijk zetten mensen geleidelijk stappen naar een meer zelfstandige woonvorm. Ook is het mogelijk dat de eerste opvang niet goed aansluit bij de behoefte van de persoon. Nader onderzoek is nodig om hier uitspraken over te doen. 16
RIBW Cocon heeft geen uitstroomcijfers kunnen aanleveren.
16
Vervolgens valt op dat van een grote groep mensen niet bekend is waar zij naartoe uitstromen. Het beeld is enigszins vertekend, omdat de “oude” vrouwenopvang uitsluitend vrouwen van buiten de regio opving, die vervolgens ook weer naar buiten de regio uitstromen. Voorheen was vrouwenopvang vooral het bieden van een veilige (schuil)plaats. Nu ligt meer nadruk op het in kaart brengen en een plan van aanpak maken voor problemen middels een systeembenadering, waarbij het doel is om veiligheid in het gezin te creëren. Opvang is een van de interventiemethodes, alleen als veiligheid dat vereist. De uitstroom naar een zelfstandige sociale huurwoning is in vergelijking met de overige uitstroomcijfers beperkt. Naar aanleiding daarvan is er vanuit het woonbeleid een evaluatie van de woonruimteverdeling gestart. In figuur 4 is één van de voorlopige resultaten uit deze woonruimteverdeling weergegeven17. Figuur 4 Cliënten die ingeschreven worden in Woningnet bij opvang in een instelling
Het merendeel van de cliënten werd in 2012 niet ingeschreven in Woningnet. Op dit moment is niet bekend welk effect dit heeft gehad op de doorstroom uit opvanginstelling. Dat wordt nog onderzocht. Het is echter wel een punt van aandacht, want een tijdige inschrijving in Woningnet vergroot de kans op een snelle doorstroom uit de verschillende opvangcentra. Het Keerpunt Het Keerpunt is een door gemeente Hilversum opgestarte aanpak voor mensen uit Gooi en Vechtstreek die langdurig dak- en thuisloos zijn en ernstige overlast veroorzaken in Hilversum: de volhardende thuislozen. Onder volhardende thuislozen verstaan we mensen die geen vast dak (meer) boven hun hoofd (lijken te) willen. Het gaat ruwweg om twee groepen: 1. Mensen die bijna helemaal niet van (nacht)opvangvoorzieningen gebruik maken en er de voorkeur aan geven om in bootjes, bouwsels, tenten te overnachten en 2. Mensen die vaak in de nachtopvang verblijven, soms bij mensen thuis, in kraakpanden, inloophuizen bezoeken. Van alle problemen is vaak het ontbreken van onderdak als eerste op te lossen. Daar staat tegenover dat hoe langer mensen in de opvang zitten, hoe moeilijker het vaak wordt om toe te werken naar succesvol herstel en re-integratie. Soms nemen problemen toe. Op verschillende plekken in Nederland wordt door gemeenten geëxperimenteerd met de werkwijze om voor gemotiveerde mensen zo snel mogelijk weer een eigen woonplek te realiseren. 17
Hierin zijn geen cijfers van RIBW Cocon verwerkt. De evaluatie is nog niet afgerond. Er wordt nog nader onderzoek verricht.
17
Een klein aantal mensen binnen de maatschappelijke zorg in onze regio, zijn zogenaamde “moeilijk plaatsbaren”. Deze mensen hebben problemen op alle levensdomeinen. Zij kennen vaak een lange voorgeschiedenis van contact met diverse vormen van hulpverlening, politie en justitie. Vaak is sprake van agressie in hulpverleningssituaties, overlast voor de samenleving en dreigt voortdurende uitsluiting. Om ook deze groep langdurig in zorg en onder dak te brengen, is ondersteuning op maat (afgestemd op het individu) nodig en sluit het groepsgewijs opvangen van mensen niet aan bij de problematiek. Het gaat in Gooi en Vechtstreek naar schatting om 12 personen. Binnen de bestaande systemen kunnen deze mensen onvoldoende geholpen worden. Voor deze doelgroep is in Gooi en Vechtstreek begin dit jaar het project Het Keerpunt opgestart. Eind 2012 zijn vier personen ondergebracht in het Keerpunt. De eerste resultaten zijn bemoedigend. De kwaliteit van leven van deze vier personen lijkt sterk te verbeteren en de overlast in Hilversum lijkt geleidelijk af te nemen. Personen die deelnemen aan het Keerpunt worden gehuisvest met intensieve begeleiding en behandeling in de gehele regio Gooi en Vechtstreek. Constatering In Gooi en Vechtstreek is er een behoorlijke variatie aan opvangvoorzieningen. De capaciteit van deze voorziening lijkt op dit moment toereikend. Het aanbod van voorzieningen sluit goed aan op de vraag. Punt van aandacht is de uitstroom uit de opvangvoorzieningen. De opgave die hier naar verwachting ligt is om beleidsmatig extra aandacht te besteden aan tussenvormen: een combinatie van zelfstandig wonen met intensieve begeleiding en behandeling vanuit de Wmo en aanpalende wetgeving. In het Keerpunt worden hier de eerste ervaringen mee opgedaan. Naar verwachting is de huisvestings- en ondersteuningssystematiek die is uitgewerkt binnen het Keerpunt ook toepasbaar op nieuwe vormen van Kansrijk wonen. Daarvoor is een intensieve samenwerking onder regie van gemeenten tussen woningcorporaties en dienstverleners op het terrein van werk, inkomen en zorg nodig. Financiën In tabel 7 een overzicht van de gemeentelijke uitgaven voor de uitvoering van de maatschappelijke opvang in Gooi en Vechtstreek. Tabel 7 Uitgaven programma 3 ( 2010 – 201218) (afgerond op duizenden euro’s) 2010 2011 Centrumgem. Opvang Het Keerpunt Totaal
1.838.000 0 1.838.000
Regio- Totaal gem.
Centrumgem.
2012
Regio- Totaal gem.
Centrumgem.
0 1.838.000 1.938.000
0 1.938.000 1.888.000
0
0
0
0
0 1.838.000 1.938.000
Regiogem.
Totaal 0
1.888.000
0
214.000
214.000
0 1.938.000 1.888.000
214.000
2.102.000
0
Ook de maatschappelijke opvang zal door rijksbezuinigingen moeten bezuinigen. De gemeenten in de regio hebben gekozen voor behoud van de huidige opvangcapaciteit. Als gevolg van de bezuinigingen wordt het budget voor de maatschappelijke opvang in 2014 teruggebracht tot € 1.718.000. In 2013 zal het budget voor het Keerpunt worden verhoogd naar € 228.000. 3.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie Het onderwerp van regie is niet bekend Als gevolg van het gegeven dat de doelgroep van de maatschappelijke zorg als geheel niet in beeld is, hebben de gemeenten onvoldoende beeld van de doelmatigheid en doeltreffendheid van de ondersteuning. De gemeenten hebben wel een redelijk beeld van de doelmatigheid en doeltreffendheid 18
2010 en 2011 betreffen de werkelijke uitgaven, 2012 betreft de begrote uitgaven.
18
van de afzonderlijke voorzieningen, maar niet van de maatschappelijke zorg als geheel. Dit komt omdat de gemeenten niet weten hoeveel unieke personen gebruik maken van één of andere vorm van maatschappelijke zorg. Tevens hebben de gemeenten geen algemene tevredenheidscijfers van de mensen die van de dienstverlening gebruik maken. De crisis in de vrouwenopvang in 2012 maakt ook duidelijk dat gemeenten er niet zonder meer vanuit kunnen gaan dat gebruikers tevreden zijn en dat klachten of ontevredenheid automatisch de gemeenten als opdrachtgever bereiken. Constatering Voorgaande paragrafen laten zien dat het onderwerp (aantal inwoners) van regie op het terrein van maatschappelijke zorg in Gooi en Vechtstreek onvoldoende bekend is bij de centrumgemeente en de regiogemeenten. Dat betekent niet dat de dienstverleners de cliënten niet kennen, maar dat betekent dat er nauwelijks kwantitatieve informatie over beschikbaar is op basis waarvan de regio passend beleid kan maken, zodat de juiste instrumenten worden ingezet door de regiogemeenten en de centrumgemeente. Met andere woorden, het onderwerp van regie is zowel in kwantitatieve termen (hoeveel zijn het er?) als in kwalitatieve termen (aard van problematiek en overlap) niet goed bekend bij de gemeenten. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de maatschappelijke zorg en voeren daar regie over. Voor wie regie wil voeren is het belangrijk om te weten wie of wat het onderwerp van regie is. Dat kan een doelgroep zijn, een cliënt of een patiënt. Zeker in de maatschappelijke zorg is dat van belang, omdat de doelgroep meestal met meerdere problemen kampt en met meerdere professionals en instellingen te maken krijgen. Dat vraagt per definitie om regie. Bestuur Zowel op politiek, beleidsmatig als uitvoerend niveau zijn er veel overlegvormen waar deelterreinen van de maatschappelijke zorg worden besproken. Ook in andere regio’s is zichtbaar dat er veel overlegvormen (stuur en regiegroepen en casusoverleggen) nodig zijn om het complexe veld van de maatschappelijke zorg te overzien en gezamenlijk te handelen. Gooi en Vechtstreek kenmerkt zich door veel bestuurlijke overlegvormen omdat al lange tijd in regioverband gewerkt wordt. En door de uitvoerende en beleidsmatige overleggen die de afgelopen 15 jaar in de uitvoering zijn ontstaan (vangnet en advies+stuurgroep, vangnet jeugd + stuurgroep, ACT, stuurgroep huislijk geweld, etc.). Daarnaast is de laatste jaren veel meer aandacht gekomen voor de organisatie rondom mensen met meerdere problemen en zijn er landelijke concepten als het Veiligheidshuis en de Centra voor Jeugd en Gezin opgezet. In Gooi en Vechtstreek houden de volgende bestuurlijke gremia zich bezig met één van de onderdelen van de maatschappelijke zorg: 1. Gemeenteraden en colleges van 9 regiogemeenten (bestuurlijk eindverantwoordelijk) 2. Gemeenteraad en college Hilversum (als centrumgemeente en verdeler van het geld) 3. Het algemeen en dagelijks bestuur Gewest Gooi en Vechtstreek (dagelijkse aansturing GGD / OGGz) 4. Het regionaal college (als bestuurlijk verantwoordelijke voor het Veiligheidshuis) 5. De regionale portefeuillehoudersoverleggen in het sociaal domein. 6. Het Zorgkantoor vanuit de AWBZ 7. De Zorgverzekeraars 8. De woningcorporaties
Constatering
19
In Gooi en Vechtstreek ontbreekt het door de veelheid van bestuurlijke overleggen en gremia aan één duidelijk plek van waaruit de maatschappelijke zorg wordt aangestuurd. Gevolg van de onduidelijkheid rondom de vraag “wie is wanneer verantwoordelijk voor wat?” is dat gemeenten onvoldoende bestuurlijke regie hebben op het terrein van maatschappelijke zorg. Gelet op de omvangrijke decentralisaties van voorzieningen en verantwoordelijkheden is het wenselijk dat er duidelijkheid komt. Gemeenten worden namelijk, als gevolg van de decentralisaties, verantwoordelijk voor grote groepen mensen die zich in kwetsbare posities bevinden (ouderen, mensen met beperkingen, Wajongers, etc.) en krijgen te maken met flinke bezuinigingen. Beleid en organisatie In 2007 heeft centrumgemeente Hilversum het beleid voor de maatschappelijke zorg uitgewerkt en vastgesteld. Uit de evaluatie met de partners in het veld is gebleken dat de ambities die waren opgenomen in dit beleidsplan niet reëel waren: het plan was achteraf te ambitieus. Tevens is naar voren gekomen dat er onvoldoende, zowel kwalitatief als kwantitatief, gemeentelijke beleids- en uitvoerende capaciteit is ingezet om het beleidsplan maatschappelijke zorg succesvol uit te voeren. Hiervoor waren mogelijk ook, als gevolg van bezuinigingen, onvoldoende middelen beschikbaar 19. Het onderzoeksrapport vrouwenopvang Gooi en Vechtstreek met de titel “gescheiden werelden” laat zien hoe belangrijk het is om als gemeenten in (regisserende) verbinding te staan met de inwoners, de klanten en de dienstverleners die dagelijks met de mensen werken. Gemeenten moeten de leefwerelden van de inwoners, professionals en de gemeenten bij elkaar brengen, zodat mensen met de juiste ondersteuning richting kunnen geven aan de kwaliteit van leven. Constatering Sinds oktober 2011 voorzien het Gewest Gooi en Vechtstreek, centrumgemeente Hilversum en regiogemeente Huizen in de gemeentelijke capaciteit. Deze samenwerking heeft onder andere geleid tot het project Het Keerpunt. Samenwerking en verbinding is nodig om de maatschappelijke zorg succesvol en adequaat te kunnen uitvoeren. De regiogemeenten en de centrumgemeente hebben daar een belangrijke rol te vervullen. Het succes op het terrein van de maatschappelijke zorg, is afhankelijk van inspanningen van zowel de centrumgemeente als de omliggende regiogemeenten. Dit heeft te maken met de verbinding tussen de maatschappelijke zorg en lokale gemeentelijke taken. Hoe beter alle gemeenten binnen hun reguliere Wmo taken, armoedebeleid, Wwb, Schuldhulpverlening en jeugdbeleid erin slagen om mensen en gezinnen adequaat te ondersteunen, hoe minder mensen in multiprobleemsituaties geraken. En om terugval te voorkomen, is het vaak essentieel dat mensen die uit multiprobleemsituaties zijn geraakt, nog wel kunnen rekenen op enige vorm van ondersteuning vanuit de eigen gemeente. Ook voor een juiste inzet bij de problemen, niet te licht en niet te zwaar, is goede afstemming nodig. 3.5 Financiën 2010 t/m 2012 Maatschappelijke zorg is een verantwoordelijkheid van alle gemeenten in Nederland. Om invulling te geven aan deze verantwoordelijkheid verstrekt het Rijk twee decentralisatie-uitkeringen 20 aan de centrumgemeenten: 1) middelen voor vrouwenopvang en bestrijding van geweld in huiselijke kring; 2) middelen voor de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingsbeleid. Naast deze middelen ontvangen de regiogemeenten ook middelen voor de publieke gezondheidszorg en voor de Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze middelen ontvangen alle gemeenten in 19
Centrumgemeente Hilversum heeft in de periode 2008-2011 jaarlijks €40.000,- besteed aan de beleidscapaciteit. De besteding van de regiogemeenten is niet bekend, waarschijnlijk is deze nihil! 20 Een decentralisatie-uitkering is een onderdeel van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds, die als een apart bedrag zichtbaar is.
20
Nederland en worden veelal gezamenlijk ingezet op het terrein van preventie, signalering en bemoeizorg. De uitgaven van de regiogemeenten in Gooi en Vechtstreek op het terrein van maatschappelijke zorg zijn inzichtelijk. De inkomsten van de regiogemeenten niet, omdat deze niet apart zichtbaar zijn op de gemeentebegroting. In de tabellen 8, 9 en 10 een overzicht van alle inkomsten en uitgaven op het terrein van maatschappelijke zorg in de jaren 2010, 2011 en 2012. Tabel 8 Overzicht uitgaven maatschappelijke zorg ( 2010 t/m 201221) (afgerond op duizenden euro’s) 2010 2011 Centrumgem. Programma 1 Tabel 3 Programma 2 Tabel 5 Programma 3 Tabel 7 Programma 4 Totaal
Regiogem.
483.000
Totaal
356.000
Centrumgem.
839.000
Regiogem.
483.000
Totaal
359.000
Centrumgem.
842.000
2012 Regiogem.
Totaal
468.000
342.000
810.000
1.386.000
0 1.386.000 1.296.000
0 1.296.000 1.166.000
0
1.166.000
1.838.000
0 1.838.000 1.938.000
0 1.938.000 1.888.000
214.000
2.102.000
0
0
40.000
0
40.000
359.000 4.116.000 3.562.000
556.000
4.120.000
40.000 3.747.000
40.000
40.000
356.000 4.103.000 3.757.000
40.000
Tabel 9 Overzicht inkomsten maatschappelijke zorg ( 2010 t/m 201222) (afgerond op duizenden euro’s) 2010 2011 2012 Centrum- RegioTotaal Centrum- RegioTotaal Centrum- Regiogem. gem. gem. gem. gem. gem. Decentralisatieuitkering vrouwenopvang Decentralisatieuitkering maatschappelijke zorg Regionale bijdrage Regiogemeenten Totaal inkomsten
Totaal
989.000
989.000 1.064.000
1.064.000 1.213.000
1.213.000
2.859.000
2.859.000 2.601.000
2.601.000 2.314.000
2.314.000
164.00023
164.000
356.000 3.848.000
356.000
356.000 4.204.000 3.665.000
359.000
359.000
556.000
556.000
359.000 4.024.000 3.691.000
556.000
4.247.000
Tabel 10 Stand van de reserve 31 december 2011 (afgerond op duizenden euro’s) 2011 Reserve vrouwenopvang 74.000 24 Reserve maatschappelijke opvang 517.000
21
2010 en 2011 betreffen de werkelijke uitgaven, 2012 betreft de begrote uitgaven. 2010 en 2011 betreffen de werkelijke inkomsten, 2012 betreft de begrote inkomsten. 23 Vanaf 2012 betalen de regiogemeenten een regionale bijdrage aan centrumgemeente Hilversum. 24 Berekeningen van de afrekening 2007 door Hilversum resulteerden in een terug te betalen bedrag aan het Rijk. Door een afwijkende berekeningssystematiek van het Rijk, kon dit bedrag behouden worden voor de specifieke uitkering. Het bedrag is toegevoegd aan de reserve. 22
21
HOOFDSTUK 4 WAAR WILLEN WE STAAN IN 2016? Alle inwoners (en hun omgeving) die dreigen uit te vallen of tijdelijk zijn uitgevallen weten waar zij terecht kunnen. Maatschappelijke zorg kenmerkt zich in 2016 door een integrale aanpak van gemeenten en professionele dienstverleners. Maatschappelijke zorg is repressief, activerend en ondersteunend optreden in één handels- en werkwijze. De aanpak wordt met mensen, hun omgeving en professionele dienstverleners opgesteld. Afspraken tussen inwoners, de gemeente en professionele dienstverleners worden onder regie van de gemeenten vastgelegd in één plan. Daar waar mogelijk wordt het plan in de omgeving van mensen uitgevoerd. De gemeenten voeren regie over de uitvoering van het plan. Door deze aanpak krijgen inwoners de juiste ondersteuning en hebben inwoners perspectief op herstel naar een zelfredzame positie in de samenleving. Dit hoofdstuk beschrijft voor de vier beleidsprogramma’s de ambities (het beleid). 4.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing Elk persoon, gezin, familie en buurt heeft zijn eigen, unieke problemen en oplossingsmogelijkheden. Een uniforme oplossing is er niet. Een oplossing moet altijd gevonden worden binnen de context en vanuit de behoefte van de betreffende persoon. Het is juist de directe omgeving van mensen die daar het meest effectief aan kan bijdragen. Het doel is om altijd te komen met de passende ondersteuning, begeleiding en activering in de specifieke situatie. Daarbij is het uitgangspunt om niet voor, maar samen met mensen, hun omgeving en dienstverleners te werken aan de oplossing. De oplossing is er altijd op gericht de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de persoon en zijn omgeving te versterken. Speerpunt 1.1: integrale aanpak Gemeenten voeren in het beleid en de uitvoering van de maatschappelijke zorg de regie op de integrale aanpak van problemen. Het voeren van regie begint met het goed organiseren van het melden en signaleren van problemen, vervolgens het organiseren van de juiste dienstverlening en het monitoren van de resultaten die worden bereikt. Tevens is het van belang dat in de gehele aanpak van melding tot nazorg de verschillende disciplines en interventiemethoden (zorg, repressie, activering, etc.) goed aan elkaar worden verbonden. Meldpunt zorg en overlast Vangnet & advies wordt geleidelijk omgevormd tot een gemeentelijk meldpunt voor zorg en overlast. Bij het meldpunt kunnen inwoners en professionals terecht wanneer zij overlast waarnemen of als zij zich zorgen maken omdat mensen zorg nodig hebben (verwaarlozing, verslaving, etc.). Wat dat betreft is de werkwijze van het meldpunt niet anders dan de huidige werkwijze van Vangnet & Advies. Vangnet & Advies krijgt een andere naam, omdat een meldpunt voor zorg en overlast in de communicatie naar inwoners duidelijker is. Bij Vangnet & Advies komen op dit moment weinig meldingen van inwoners zelf25. Het meldpunt zorg en overlast is in 2016 bekend bij inwoners en biedt hen de mogelijkheid om laagdrempelig problemen te melden. Het meldpunt wordt bemand door regisseurs die onder gemeentelijke verantwoordelijkheid en aansturing vallen26. Vangnet & Advies wordt op dit moment bemand door medewerkers van de GGD, Versa, het RIBW en GGZ Centraal. De regisseur is onafhankelijk en brengt door goede vraagverheldering met de betreffende persoon en zijn of haar omgeving de problematiek, de ondersteuningsbehoefte en de ernst van de situatie in kaart. Voorafgaand aan een huisbezoek wordt altijd een veiligheidsafweging, in samenwerking met de politie, gemaakt.
25
In 2011 waren 36 van de 350 meldingen van familie en/of buren. Dit kan zijn bij de GGD of bij de gemeentelijke uitvoeringsdiensten. De positiebepaling moet in 2013 en 2014 nader onderzocht worden. Van belang is dat het werkproces van het meldpunt ingebed is in het werkproces van de gemeentelijke uitvoeringsdiensten: sociale zaken, schuldhulpverlening, Wmo-loket, bouw- en woningtoezicht, etc. 26
22
Eén plan, één regisseur De regisseur van het meldpunt zorg en overlast stelt met inwoners, hun omgeving en professionele dienstverleners (zorgaanbieders, huisartsen, woningcorporaties, sociale diensten, UWV, politie, etc.) één integraal ondersteuningsplan op waarin afspraken, de activiteiten en resultaten worden vastgelegd. Het opstellen van het plan is een taak van de regisseur die uitgevoerd wordt op basis van het principe van gezamenlijke beoordeling: het plan wordt met alle partijen die op basis van de eerste vraagverheldering betrokken moeten worden (inwoners en dienstverleners) opgesteld onder regie van de onafhankelijke regisseur. De professionele dienstverleners brengen de kennis en expertise in die nodig is voor de totstandkoming van het plan en ontvangen een passende vergoeding voor hun bijdrage aan de totstandkoming van het plan. Het plan moet ertoe leiden dat gemeenten en professionele dienstverleners adequaat kunnen interveniëren om mensen in een (dreigende) uitvalsituatie te ondersteunen. Adequaat wil zeggen dat men gebruik moet kunnen maken van gemeentelijke mandaatbevoegdheden, ICT-toepassingen en informatie-uitwisseling. Het plan is nodig om onder gemeentelijke regie doelmatig en doeltreffend de dienstverlening te kunnen organiseren rondom personen en hun omgeving. Sturen op resultaten De regisseur ziet na de totstandkoming van het plan toe op de uitvoering en is het aanspreekpunt voor de persoon, zijn omgeving en de professionele dienstverleners die betrokken zijn. De regisseur volgt of de persoon erin slaagt om met de professionele dienstverlening de afgesproken resultaten te bereiken. Waar mogelijk spreekt de regisseur met de professionele dienstverleners niet over inwoners, maar met over inwoners. De regisseur heeft een duidelijke taakafbakening: vraagverheldering, planvorming en monitoring. De regisseur gaat zelf niet over de toegang en toewijzing van ondersteuning. Deze nieuwe taak en rol van de regisseur sluit aan bij de plannen van het kabinet Rutte-Asscher op de decentralisaties in het sociaal domein. Het kabinet wil in het sociaal domein toe naar het principe van één gezin, één plan en één regisseur. De maatschappelijke zorg gaat mee in deze sturingsfilosofie, omdat de doelgroep van de maatschappelijke zorg een sterke overlap heeft met de nieuwe doelgroepen die met de decentralisaties overkomen naar gemeenten. De doelstelling op het terrein van maatschappelijke zorg (versterken zelfredzaamheid, mensen in staat stellen om regie te voeren over het eigen leven, etc.) sluiten aan bij de doelen en taken die overkomen met de decentralisaties. Dit betekent ook dat de gemeenten vanuit de maatschappelijke zorg aansluiten bij de bestaande ontwikkelingen om regionaal ambulante ondersteuning in te kopen (programma 2) en de gemeentelijke regie op de ondersteuning binnen de maatschappelijke zorg te versterken (programma 1). Speerpunt 1.2: aanpak huiselijk geweld Het stoppen en voorkomen van geweld in afhankelijkheidsrelaties heeft prioriteit in Gooi en Vechtstreek. Lag de focus eerst vooral op huiselijk geweld en kindermishandeling. Nu komen er relatief ‘nieuwe’ onderwerpen bij, zoals huwelijksdwang, eergerelateerd geweld en ouderenmishandeling. Het kabinet Rutte-Verhagen heeft een beweging ingezet om de versnippering in de aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties om te zetten in een brede aanpak. De gemeenten in Gooi en Vechtstreek onderschrijven de lijn van het kabinet Rutte-Asscher om de samenhang bij de aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties te vergroten. De gemeenten hechten grote waarde aan een laagdrempelig en hoogwaardig Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG). Tegelijk is het ook steeds belangrijker dat er vanuit het steunpunt opgetreden wordt om geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling te stoppen. Om dit mogelijk te maken wordt de samenwerking tussen het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het ASHG verder geïntensiveerd. De komende periode willen de gemeenten benutten om de positie van het ASHG en de samenwerking met het AMK te versterken. Dat doen de gemeenten aan de hand van een tweesporen beleid.
23
Allereerst willen de gemeenten door middel van goede informatie, voorlichting en advies zorgen dat inwoners en professionals geweld in afhankelijkheidsrelaties signaleren en (anoniem) melden bij het ASHG/AMK. Geweld kan goed gesignaleerd worden door de zichtbaarheid van het werk van het ASHG/AMK bij inwoners en professionals te vergroten. Na signalering en melding moet het geweld direct stoppen. Ook daar heeft het ASHG een belangrijke rol in (programma 2). Bij geweld zijn altijd meerdere personen betrokken. Uitgangspunt is dat het ASHG de hulp coördineert voor iedereen die bij de geweldssituatie is betrokken: slachtoffer(s), dader en getuigen. Doel is om de veiligheid te waarborgen van alle betrokkenen. Dat doen de gemeenten niet alleen maar in samenwerking met politie, woningcorporaties en dienstverlenende organisaties. Het ASHG is ondergebracht bij de GGD. De gemeenten versterken de regierol van het ASHG (de GGD) om de ondersteuning voor slachtoffer, dader en getuigen te coördineren. De regie ligt in 2016 altijd bij het ASHG (de GGD) die samen met slachtoffer, dader, omgeving en professionals in de uitvoering op zoek gaat naar de beste oplossing om de veiligheid te waarborgen en het geweld duurzaam een halt toe te roepen. Het AHSG werkt integraal en op basis van de Oranje Huis-aanpak 27. Dat betekent met alle partners aan veiligheid werken: 1. Met een open vizier (zonder (voor)oordelen) 2. In een open en zichtbare setting (niet vluchten en verbergen maar middenin de samenleving) 3. En zo mogelijk met het hele systeem (gezin). Integraal werken betekent dat zorg, werk, daginvulling, inkomen en veiligheid in samenhang worden besproken. Het ASHG beschikt samen met de dienstverlenende partners (zie programma 2 en 3) over verschillende interventiemogelijkheden. Opvang van het slachtoffer is een van de interventiemethoden, die alleen wordt ingezet als de veiligheid dat vereist. Het ASHG en de vrouwenopvang (programma 3) werken beiden op basis van de Oranje Huis aanpak en zeer intensief samen om de veiligheid zo goed en zorgvuldig mogelijk te waarborgen en het geweld zo snel mogelijk te stoppen. Naar verwachting komt er medio 2013 een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Deze meldcode is bedoeld voor professionals. Gemeenten hebben de regie over het voorbereiden en uitvoeren van de Wet meldcode. De gemeenten leggen de regisserende verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Wet meldcode bij de GGD neer. Dit doen de gemeenten gelet op de rol van de GGD als coördinator van het ASHG en bij de brede aanpak geweld in afhankelijkheidsrelaties. De GGD is de beste plek om de Wet meldcode succesvol te implementeren in Gooi en Vechtstreek. De voorbereidingen voor de implementatie zijn reeds gestart. 4.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning Speerpunt 2.1: persoonsgerichte ondersteuning en activering De gemeenten willen de maatschappelijke en economische zelfredzaamheid van inwoners vergroten. De komende periode zal de aandacht vooral uitgaan naar de financiering van activiteiten die de maatschappelijke en economische bijdrage van inwoners verhogen. De behoefte van de persoon en zijn omgeving en de mogelijkheden zijn leidend. De gemeenten hebben de komende periode als gevolg van bezuinigingen in de maatschappelijke zorg minder geld tot hun beschikking. Tegelijk hebben de gemeenten vanaf 2015 meer budget tot hun beschikking als gevolg van de decentralisaties van nieuwe taken. Vanuit de maatschappelijke zorg is het de komende periode de uitdaging de ondersteuning slim in te kopen en interventies zoveel als mogelijk te verbinden aan de nieuwe en bestaande taken van gemeenten. Zo kopen de gemeenten nu schuldhulpverlening voor verslaafden vanuit de maatschappelijke zorg in, terwijl gemeenten ook vanuit de Wwb en Wet schuldhulpverlening bij andere partijen schuldhulpverlening inkopen. Hetzelfde geldt voor het 27
Indien u meer wilt weten over de aanpak, bekijk dan deze film: https://www.blijfgroep.nl/kennis-delen/oranjehuis/oranje-huis-alkmaar
24
begeleid wonen. Dit wordt zowel vanuit de Wmo als vanuit de AWBZ ingekocht. Straks zijn gemeenten verantwoordelijk voor beide budgetten. De middelen die voor de ambulante ondersteuning vanuit de maatschappelijke zorg worden ingezet, ontvangt centrumgemeente Hilversum. Tot op heden wordt de ondersteuning gesubsidieerd. Gemeenten kopen de Wmo ondersteuning nu al gezamenlijk in (compensatie huishoudelijke taken, hulpmiddelen, etc.). In 2014 gaan de gemeenten de begeleiding en persoonlijke verzorging gezamenlijk inkopen voor 2015. Vanuit de maatschappelijke zorg worden de beschikbare budgetten voor ambulante ondersteuning en verslavingszorg toegevoegd aan de inkoop van de begeleiding en persoonlijke verzorging. De ondersteuning die gezamenlijk wordt ingekocht wordt daarmee ook beschikbaar voor de kwetsbare doelgroep die gebruik maakt van de maatschappelijke zorg. Om dit mogelijk te maken, bestemt centrumgemeente Hilversum het budget uit de decentralisatie-uitkeringen dat zij hiervoor nu ontvangt, voor deze regionale inkoop. Een aan de persoon gekoppelde financiering vraagt om inzicht in de kosten van de individuele ondersteuning, een heldere, transparante administratie van de geboden ondersteuning en om doelmatige en doeltreffende verdeling van de middelen die beschikbaar zijn. Het vraagt tevens om toewijzing van de ondersteuning door de gemeentelijke overheid. Vervolgens om administratie en levering van de ondersteuning door de ingekochte professionele dienstverleners. Dit gaan centrumgemeente Hilversum, de regionale samenwerking en de regiogemeenten komende periode realiseren. Het streven is om in 2015 de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg regionaal in te kopen, vanuit de gemeentelijke dienstverlening toe te wijzen (te indiceren) aan de personen die het echt nodig hebben en samen met de ingekochte dienstverleners kwalitatief hoogwaardige ondersteuning te leveren waarmee de gewenste resultaten (economisch en/of maatschappelijk meedoen en bijdragen) worden bereikt. Speerpunt 2.2: gemeentelijke dienstverlening is niet vrijblijvend. Het is moeilijk om zorgmijders te begeleiden naar behandeling. De afgelopen periode hebben de gemeenten ingezet op bemoeizorg, waarbij professionals uit de zorg zoveel mogelijk mensen proberen “te verleiden” om zich te laten behandelen. De komende periode zetten de gemeenten in op een “hardere” aanpak door interventies op het terrein van zorg, inkomen, wonen en veiligheid aan elkaar te verbinden in één nieuwe methodiek in de uitvoering, in het beleid en vanuit het bestuur. In deze methodiek wordt bekeken in hoeverre interventies elkaar kunnen versterken. Ondersteuning vanuit de overheid op welke terrein dan ook is niet vrijblijvend. Een zorgmijder die met voorrang een sociale huurwoning wil maar zich niet wil laten begeleiden en behandelen, moet voor de keuze gesteld worden: “geen begeleiding en behandeling accepteren, betekent geen sociale huurwoning”. Van iemand die onderdak, zorg of inkomen ontvangt, verlangen we dat die daarvoor iets terug doet (een tegenprestatie levert) en zijn verantwoordelijkheid neemt. Om dit principe in de praktijk te brengen, worden de verschillende interventies zoals een uitkering, zorg en onderdak meer dan nu in elkaars verlengde ingezet. De regisseur is samen met de verschillende dienstverleners verantwoordelijk voor een goede afstemming en duidelijke communicatie richting de persoon in kwestie. Ook wordt onderzocht of personen die een uitkering uit de gemeentelijke bijstand ontvangen en bewust elke vorm van begeleiding en ondersteuning mijden een korting kunnen krijgen op de uitkering. De gemeenten moeten voorkomen dat mensen afglijden en tegelijkertijd zorgen dat mensen zo snel als mogelijk verantwoordelijkheid nemen om zelf te werken aan een zelfredzame positie in de samenleving. Binnen de doelgroep is een aantal mensen die niet binnen deze kaders wensen te leven. Door het RIBW ook wel genoemd “de paradijsvogels”. Er zullen altijd mensen zijn die niet willen meewerken en buiten de gangbare systemen willen leven, en daarmee geen gevaar voor zichzelf of voor anderen zijn. Deze groep zullen we nooit helemaal in de steek laten. Maar de ondersteuning en het onderdak voor deze groep zal zo sober en beperkt mogelijk zijn.
25
Speerpunt 2.3: activiteiten gericht op duurzame zelfredzaamheid De gemeenten ondersteunen mensen niet alleen bij het zo snel mogelijk oplossen van problemen en zo snel mogelijk weer zelfredzaam zijn. De gemeenten willen dat mensen zo lang mogelijk zelfredzaam zijn en het liefst in de toekomst geen beroep meer hoeven te doen op maatschappelijke zorg. Bij de inkoop van ambulante ondersteuning komt er meer aandacht voor de inzet van de eigen sociale omgeving om personen te ondersteunen in een duurzame oplossing en terugval te voorkomen. Het betrekken, opbouwen en ontwikkelen van het sociale netwerk rondom een persoon wordt een zeer belangrijke activiteit van de professionele dienstverleners die de gemeenten inkopen. Daar waar de aanwezigheid van de professional beperkt is, in intensiteit en duur van de inzet, is de eigen sociale omgeving een constante factor. Daarnaast ziet de lokaal regisseur, met zijn lokale inbedding en doorzettingsmacht, bij re-integratie toe op een goede overdracht tussen de professionals in de maatschappelijke zorg, andere professionals en de sociale omgeving. Speerpunt 2.4: het scheiden van wonen (opvang) en zorg (ondersteuning en begeleiding) In lijn met het kabinet kiezen de gemeenten voor de lijn dat wonen en zorg daar waar mogelijk gescheiden moeten worden. Voor de maatschappelijke zorg betekent dit dat de gesubsidieerde opvang (programma 3) anders georganiseerd gaat worden. De kortdurende opvang (passantenopvang, crisisopvang, noodopvang en de onderdelen crisis- en noodopvang van de vrouwenopvang) blijft een algemeen toegankelijk voorziening waarin bed, bad, brood en begeleiding georganiseerd zijn. Dit komt omdat deze vormen van opvang kortdurend van aard zijn (veelal korter dan 3 maanden) en algemeen toegankelijk moeten zijn (zie programma 3). Bij de voorzieningen pension en begeleid wonen (zowel in de maatschappelijke opvang als in de vrouwenopvang) gaan de gemeenten het wonen en begeleiden in samenwerking met de aanbieders en de woningcorporaties scheiden. Dit scheiden zal vorm krijgen aan de hand van het principe van Kansrijk wonen. Mensen hebben een zelfstandige (sociale) huurpositie maar aan het huurovereenkomst is een begeleidingsovereenkomst verbonden. Het niet naleven van de afspraken in de begeleidingsovereenkomst heeft gevolgen voor de huurovereenkomst (ontbindende voorwaarden). Het Kansrijk wonen is kortdurend (korter dan 1 jaar) en heeft tot doel om mensen geleidelijk de stap naar een volledig zelfstandige woonpositie te laten maken. De ondersteuning en begeleiding vanuit de maatschappelijke zorg die gekoppeld is aan deze woonvorm(en) wordt regionaal (persoonsvolgend) ingekocht. Het Kansrijk wonen is gebaseerd op de ervaringen die zijn opgedaan in het Keerpunt en wordt uitgebreid naar de doelgroepen die nu gebruik maken van het pension, het begeleid wonen en de onderdelen van de vrouwenopvang. 4.3 Programma 3: opvang met begeleiding Speerpunt 3.1: hoogwaardige opvang Naast de individuele ondersteuning bij complexe situaties, moeten Nederlanders altijd kunnen rekenen op maatschappelijke opvang. De opvang moet van goede kwaliteit zijn waar mensen naar tevredenheid terecht kunnen. Het uitgangspunt is dat opvang tijdelijk nodig is voor volwassenen met of zonder kinderen die zich in verschillende situaties bevinden. Er is een variatie aan tijdelijke opvangvoorzieningen nodig om de vraag met voldoende kwaliteit te kunnen beantwoorden. De onderzoekscommissie Haanstra, die onderzoek heeft gedaan naar de crisis bij de vrouwenopvang Gooi en Vechtstreek, heeft de gemeenten een aantal belangrijke leerpunten meegegeven voor de maatschappelijke opvang in Gooi en Vechtstreek: 1. De schaalgrootte van de instelling die de opvang verzorgt, moet van voldoende omvang zijn om aan de gewenste (HKZ) kwaliteit met betrekking tot huisvesting, begeleiding, behandeling en opvang te kunnen voldoen. 2. Zorg dat opvanginstellingen werken volgens de richtlijnen van “good governance” (goed bestuur). 3. Zorg voor een heldere verdeling van het toezicht op landelijk niveau en het toezicht op de kwaliteit op lokaal en regionaal niveau.
26
De aanbevelingen van de commissie Haanstra zijn overgenomen door de regiogemeenten en centrumgemeente Hilversum. De komende periode zet centrumgemeente Hilversum de aanbevelingen om naar harde subsidievoorwaarden voor alle opvanginstellingen in de regio. Centrumgemeente Hilversum houdt namens de regio toezicht op de naleving van de subsidievoorwaarden. De gemeenten in Gooi en Vechtstreek zijn voornemens om via centrumgemeente Hilversum de volgende opvangvoorzieningen te financieren: 1. passantenopvang (kortdurende opvang voor dak- en thuislozen met regiobinding); 2. crisisopvang voor inwoners Gooi en Vechtstreek (korter dan 3 maanden); 3. crisisopvang voor vrouwen (met kinderen) bij geweld in de huiselijke kring (vrouwenopvang, korter dan 3 maanden); 4. noodopvang voor inwoners Gooi en Vechtstreek; 5. noodopvang voor vrouwen (met kinderen) bij geweld in de huiselijke kring (vrouwenopvang). In de opvangvoorzieningen kunnen mensen in rust en veiligheid werken aan stabilisering en verbetering van hun situatie. Door goede ambulante begeleiding en behandeling stromen mensen door naar programma 2 of naar volledige zelfredzaamheid. Vooralsnog lijkt de capaciteit in overeenstemming te zijn met de behoefte. De capaciteit van de noodopvang voor inwoners uit Gooi en Vechtstreek wordt teruggebracht naar een passende omvang 28. Jaarlijks maken we hierover met de uitvoerende organisaties afspraken en toetsen we de capaciteit aan de behoefte. Centrumgemeente Hilversum zet er actief op in om overlast in de buurt te voorkomen. Om de kwaliteit te borgen, verwerven de opvanglocaties de gangbare (HKZ) kwaliteitskeurmerken en zorgen ze dat ze (blijven) voldoen aan de zorgbrede governance code. Vanaf 2015 zetten de gemeenten de Wmo-monitor in voor de mensen die gebruik maken van de opvang om inzicht te krijgen in de tevredenheid van de gebruikers en de resultaten die zij bereiken om zo mogelijk de opvang te verbeteren. In de opvangvoorzieningen wordt ook begeleiding geboden om een stap naar een meer zelfstandige woonvorm zo snel mogelijk te kunnen maken. Deze begeleiding is niet alleen gericht op de (problemen) van de persoon zelf maar ook op zijn omgeving. In 2013 is er voor de regio weer vrouwenopvang aanwezig, zodat vrouwen die hieraan behoefte hebben, opgevangen kunnen worden. De nieuwe vrouwenopvang werkt volgens het principe van zichtbaarheid en is gericht op duurzame oplossingen waarbij de omgeving en het sociale netwerk van de betrokken personen (zo mogelijk) betrokken worden. Op diverse plekken in het land wordt al gewerkt met deze aanpak en de eerste resultaten van deze aanpak zijn positief. In de vrouwenopvang wordt gewerkt volgens de Krachtwerk-methode en op basis van de Oranje Huis aanpak. Het motto van Krachtwerk is: herstellen doe je zelf. Vrouwen leren hun eigen krachten en mogelijkheden te vinden en de hulpbronnen in hun omgeving en in de gemeenschap aan te spreken. Zo helpen wij vrouwen om zelf weer de regie over hun leven te krijgen, op weg naar een toekomst zonder geweld. Speerpunt 3.2: doorstroom verbeteren Het uitgangspunt is dat de fysieke opvanglocaties tijdelijke opvang voor mensen bieden. Hier kunnen mensen in rust en veiligheid werken aan stabilisering en verbetering van hun situatie. Het streven is dat mensen kortdurend (bij voorkeur minder dan 3 maanden) gebruik maken van deze vormen van opvang. Eenmaal ingestroomd moeten mensen snel de passende begeleiding en ondersteuning krijgen om snel weer uit te stromen. Dit begint met het oplossen van het woonprobleem. Vanaf 2013 wordt daarom aan de subsidievoorwaarden toegevoegd dat bewoners van de opvang zich direct moeten inschrijven op Woningnet. Zoals in programma 2 opgenomen hechten de gemeenten veel belang aan diversiteit in opvang en vooral ook bij de verschillende doorstroom woonvormen. Met een divers aanbod sluit de gemeentelijke dienstverlening goed aan op de individuele behoefte van mens en omgeving (kind, 28
Op dit moment zijn er 4 plaatsen en is de capaciteit van de noodopvang groter dan de vraag.
27
partners, etc.). De gemeenten beogen met programma 1 en programma 2 het gebruik van de opvang te minimaliseren en indien mogelijk de capaciteit geleidelijk af te bouwen. De gemeenten gaan de komende periode bekijken of deze aanpak naar meer ambulante ondersteuning de doorstroom zal verbeteren. 4.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie De ambulante ondersteuning en de algemene voorzieningen sluiten aan bij de behoeften en zijn zo doelmatig en doeltreffend mogelijk georganiseerd. Inzicht in de kwantitatieve en kwalitatieve omvang van de behoeften en de inzet van de ondersteuning zijn hiervoor essentieel, evenals heldere afspraken over wie wat doet bij welke personen en het monitoren en eventueel bijstellen van de inzet. Kortom, de cyclus van planning, uitvoering, evaluatie en bijstelling moet goed functioneren. Dit klinkt makkelijker dan het is in een veld met zorgmijders, wisselende, complexe en uiteenlopende problematieken, waar uiteenlopende organisaties inzet plegen en waar meerdere organisaties financierder en eindverantwoordelijke zijn. De komende jaren worden de gemeenten vanuit de middelen van de centrumgemeente in staat gesteld om hun capaciteit in beleid en uitvoering uit te breiden om met inwoners en professionele dienstverleners dit proces te verbeteren. Speerpunt 4.1: Vergroten van het zicht op de doelgroep en de behaalde resultaten Nu hebben de gemeenten inzicht in het gebruik van activiteiten. De gemeenten willen toewerken naar inzicht in het aantal mensen en gezinnen, hun ondersteuningsbehoefte en de resultaten die zij met gemeentelijke dienstverlening bereiken. Het resultaat wordt het uitgangspunt van sturing door de gemeenten. Zowel in de uitvoering als bestuurlijk en beleidsmatig. De individuele ondersteuning werkt ook volgens deze uitgangspunten. Bij het ontwikkelen van de lokale regie op maatschappelijke zorg hoort ook een (lokale) registratie volgens deze uitgangspunten. Zolang de toewijzing van ondersteuning (tot 2015) nog niet lokaal is belegd, creëren we dit overzicht door het zo goed mogelijk koppelen van rapportages. Vanaf 2015 stappen de gemeenten over op de integrale ondersteuningsplannen voor inwoners die gebruik maken van dienstverlening vanuit de maatschappelijke zorg. Speerpunt 4.2: Vereenvoudiging van de overlegstructuur Inwoners en hun sociale omgeving zijn sturend in het Wmo beleid van de gemeenten. Voor de maatschappelijke zorg is het van belang dat er een goede overlegstructuur wordt opgezet om het beleid en de uitvoering van de maatschappelijke zorg te kunnen vernieuwen op basis van de vraag en behoefte van inwoners en hun omgeving. De Wmo raden zijn het overlegorgaan voor gemeenten op het terrein van de Wmo. De komende periode is het van belang dat de regiogemeenten de maatschappelijke zorg periodiek bespreken met de Wmo raden om zo het beleid en de uitvoering op basis van de vraag en de behoefte bij te kunnen stellen. 2013 Is het jaar van onderzoek en ontwikkeling, 2014 van experimenteren en 2015 van de daadwerkelijke verandering. Na elke fase zal er een moment worden ingebouwd waarin de regiogemeenten met de Wmo raden de maatschappelijke zorg bespreken. Overleg met de professionele dienstverleners is een belangrijke randvoorwaarde om de gemeentelijke dienstverlening goed te kunnen verbinden aan andere vormen van dienstverlening. Dit overleg moet zowel op uitvoerend als op beleidsmatig niveau worden georganiseerd. Tevens is beleidsmatige afstemming nodig om goed te kunnen reageren op knelpunten in de uitvoering. Nu zijn er verschillende afstemmingsoverleggen tussen de gemeenten en de professionele dienstverleners. Dit is ongewenst vanuit een duidelijke en eenduidige bestuurlijke aansturing. Het platform maatschappelijke zorg krijgt een centrale rol in de afstemming tussen gemeenten en dienstverleners. Speerpunt 4.3: Grotere bestuurlijke betrokkenheid regiogemeenten De maatschappelijke zorg wordt meer dan nu een (gezamenlijke) verantwoordelijkheid van de gemeenten, zowel in de daadwerkelijke ondersteuning van mensen als bij de inkoop van en de aansturing van deze ondersteuning. Daarnaast beïnvloeden de gemeenten door hun reguliere taken, en door de regie op de individuele ondersteuning, de druk op de algemene opvangvoorzieningen.
28
Tenslotte raken lokale en regionale planvorming op de decentralisaties in het sociaal domein en het terrein van de maatschappelijke zorg elkaar. Een grotere regionale ambtelijke en bestuurlijke betrokkenheid bij dit domein is daarom gewenst. De ambtelijke betrokkenheid zal pro-actief op diverse wijzen gevonden worden, ad-hoc en via bestaande overleggen. De bestuurlijke afstemming zal vanaf 2013 plaatsvinden via het portefeuillehoudersoverleg sociaal domein. Besluitvorming verloopt via de colleges van de gemeenten en/of centrumgemeente Hilversum (daar waar het programma 3 betreft). De regio wordt meegenomen in de besluitvorming rondom de inkoop van de individuele ondersteuning. De gemeenten worden jaarlijks geïnformeerd over de behaalde resultaten en de inzet van alle middelen op de maatschappelijke zorg. Speerpunt 4.4: Beleid op basis van behoeften en resultaten Op basis van het toegenomen inzicht in de behoeften en resultaten van onze inzet, formuleren we beleid. Dit beleid vertalen we in afspraken met uitvoerende organisaties over de te behalen resultaten op persoonsniveau en niet op de inzet en activiteiten.
29
HOOFDSTUK 5 HOE GAAN WE DAAR KOMEN? Inwoners, gemeenten en publieke dienstverleners worden de komende jaren geconfronteerd met grote veranderingen in het sociaal domein. Ook op het terrein van maatschappelijke zorg ligt er voor inwoners, de gemeente en alle partners een stevige veranderopgave. De gemeentelijke rol verschuift de komende periode naar die van opdrachtgever, regisseur en eindverantwoordelijke op het terrein van maatschappelijke zorg. De gemeenten gaan met en voor inwoners de verbindingen leggen naar de professionele dienstverleners: persoonsgerichte ondersteuning op maat. Doeltreffend en doelmatig werken hebben in een periode van bezuiniging de hoogste prioriteit. Gemeenten beschikken over een omvangrijk professioneel netwerk dat zij aan kunnen spreken en af kunnen rekenen op geleverde prestaties. Deze positie moeten gemeenten verdienen. Dat doen gemeenten door inwoners en de partners mee te nemen in het transformatieproces, door openheid en transparantie en door te sturen op rekenschap en (horizontale) verantwoording over de geleverde resultaten, zowel van inwoners als van professionele dienstverleners. Dit hoofdstuk beschrijft voor de vier beleidsprogramma’s de route naar de gewenste situatie (de uitvoering). Het hoofdstuk sluit af met een financieel overzicht 2013 t/m 2015. Het transformatieproces is opgedeeld in drie fases. In het algemeen geldt dat 2013 het jaar van onderzoeken en ontwikkelen (planvorming) is (fase 1). 2014 het jaar van het voorbereiden van en het experimenteren in de uitvoering (fase 2). En 2015 is het jaar van het implementeren (fase 3). Tijdens het transformatieproces moeten de betrokken partijen (gemeentebesturen, de Wmo raden, aanbieders van zorg en ondersteuning en maatschappelijke partners, zoals woningcorporatie, politie, etc.) de vinger aan de pols kunnen houden en indien noodzakelijk het transformatieproces bij kunnen sturen. 5.1 Programma 1: melding, signalering, toegang & toewijzing Speerpunt 1.1: integrale aanpak Ambitie Inwoners en professionals kunnen terecht bij één meldpunt voor de zorg en overlast. Gemeenten en professionele dienstverleners werken met inwoners vanuit het principe één plan en één regisseur. Gemeenten sturen persoonsvolgend op de resultaten die inwoners en professionele dienstverleners bereiken. Resultaten 1. Eén meldpunt voor zorg & overlast. 2. Integrale werk- en handelswijze van de gemeente en professionele dienstverleners in de maatschappelijke zorg vanuit het principe één plan en één regisseur. 3. Gemeenten sturen persoonsvolgend op resultaten van inwoners en professionele dienstverleners. Acties Fase Fase 1
Acties 1. Continueren van de financiering van vangnet en advies in 2013. 2. Onderzoeken en uitwerken van de werk- en handelswijze één plan en één regisseur. 3. Onderzoeken en uitwerken van de ontwikkeling van één meldpunt voor zorg en overlast (financiering, ICT, scholing en training, onderzoek naar personele capaciteit, communicatietraject, cultuurverandering, etc.).
Start 1-1-2013 1-1-2013
Realisatie 1-1-2014 1-10-2013
1-1-2013
1-10-2013
30
Fase 2
4. Voorbereiden van en experimenteren met de werk- en handelswijze één 5.
Fase 3
6.
7.
plan en één regisseur. Naar aanleiding van de ervaringen de implementatie indien nodig bijstellen. Voorbereiden van en experimenteren met het meldpunt zorg en overlast en intensivering van de samenwerking vanuit het meldpunt met de gemeentelijke uitvoeringsdiensten. Implementatie van de werk- en handelswijze één plan en één regisseur. Implementatie van de omvorming van vangnet en advies naar één meldpunt voor zorg en overlast die is ingebed in de werkprocessen van de gemeentelijke uitvoeringsdiensten en de professionele dienstverleners.
1-1-2014
1-10-2014
1-1-2014
1-10-2014
1-10-2014 1-10-2014
1-1-2015 1-1-2015
Toelichting Gemeenten voeren in het beleid en de uitvoering van de maatschappelijke zorg de regie. Dit begint met het goed organiseren van het melden en signaleren van zorg en overlast door inwoners en professionele dienstverleners. Vervolgens het organiseren van de juiste ondersteuning en het monitoren van de resultaten die worden bereikt door inwoners en professionele dienstverleners. Het is van belang dat in de gehele aanpak van melding tot nazorg de verschillende disciplines en interventiemethoden (zorg, repressie, activering, etc.) goed aan elkaar worden verbonden en worden afgestemd op de persoon die het betreft. Alle inwoners die dreigen uit te vallen en professionele dienstverleners 29 hebben toegang tot één meldpunt voor zorg en overlast. Vangnet & Advies wordt geleidelijk omgevormd tot een meldpunt voor zorg en overlast. Dit meldpunt wordt bemand door onafhankelijke 30 regisseurs en werkt op basis van het principe één plan en één regisseur. Het meldpunt wordt vanaf 2014 geleidelijk geïntegreerd in de bedrijfsprocessen van de gemeentelijke uitvoeringsdiensten (Wmo-loket, sociale zaken, bouw- en woningtoezicht, etc.) van de regiogemeenten. Dit is nodig, omdat de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg ambulant vanaf 2015 regionaal wordt ingekocht en lokaal wordt toegewezen (indicatiestelling, zie programma 2). De ontwikkeling van het meldpunt sluit daarom aan bij de overgang van de persoonlijke verzorging en begeleiding naar gemeenten in 2015. De bij Vangnet & Advies aanwezige GGD capaciteit, kennis en expertise wordt ingezet in het meldpunt zorg en overlast. Gemeenten beschikken vanaf 2015 over de middelen (ICT, budgetten, mandaatbevoegdheden, etc.), de capaciteit (de regisseurs uit het meldpunt kunnen ingezet worden door de gemeenten), kennis en expertise van het meldpunt zorg en overlast. Zo kunnen gemeenten snel en lokaal regie voeren bij situaties van dreigende uitval. Financiën Tabel 11 Overzicht speerpunt 1.1 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
29 30
2015
Woningcorporaties, politie, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, etc. Onafhankelijk van het professionele aanbod.
31
Structurele bijdrage Incidentele bijdrage Investering Totaal
Centrum RegioTotaal Centrum RegioTotaal Centrum RegioTotaal -gem. gem. -gem. gem. -gem. gem. 47.000 169.000 216.000 47.000 169.000 216.000 031 169.000 169.000 60.000
60.000
0
0
50.000
50.000
50.000
50.000
50.000
326.000
97.000
246.000
50.000
157.000
169.000
169.000
0 50.000 169.000
219.000
In 2013 bestaat Vangnet & Advies in haar huidige vorm. De geplande bezuiniging van €60.000 op Vangnet & Advies (afgesproken in 2011) wordt een jaar uitgesteld en in 2014 doorgevoerd 32. Dit om een zorgvuldige overgang naar één meldpunt voor zorg en overlast mogelijk te maken. Meldingen van professionals en inwoners worden in 2013 opgepakt door Vangnet & Advies op basis van de huidige werk- en handelswijze. Tevens investeert de centrumgemeente in 2013 €50.000 in ICT-ontwikkeling, planvorming, kennis- en expertiseontwikkeling voor de onafhankelijke regisseur (scholing), inrichting bedrijfsprocessen etc.. In 2014 wordt Vangnet & Advies geleidelijk omgebouwd naar het meldpunt zorg en overlast. 2014 is het jaar waarin de gemeenten gaan experimenteren en de definitieve overgang uitwerken, voorbereiden en indien noodzakelijk bijstellen. In 2014 wordt opnieuw €50.000 geïnvesteerd. In 2015 moet de overgang gerealiseerd zijn. Ook in dat jaar is er opnieuw €50.000 beschikbaar om het meldpunt te verbeteren en daar waar nodig maatregelen te nemen om een goede inbedding in de samenleving en de gemeentelijke organisatie mogelijk te maken. De investering van in totaal €150.000,- wordt ingezet om: 1. Vangnet en advies om te bouwen naar een meldpunt voor zorg en overlast. 2. Het meldpunt voor zorg en overlast te verbinden aan de gemeentelijke dienstverlening (website, inbedding werkproces, tijdelijke capaciteitsuitbreiding, etc.). 3. De ondersteuning van professionele dienstverleners bij het gezamenlijk opstellen van ondersteuningsplan met de inwoner persoonsvolgend in te kunnen kopen. Speerpunt 1.2: aanpak huiselijk geweld Ambitie Geweld in afhankelijkheidsrelaties stoppen door de samenhang in de aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling onder regie van het ASHG (de GGD) te vergroten. Resultaten 1. Een laagdrempelig en hoogwaardig ASHG Gooi en Vechtstreek. 2. Samenhangende aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling. 3. De werk- en handelswijze Oranje Huis-aanpak in het ASHG en de verbonden professionele dienstverleners. Acties Fase
Acties
Start
Realisatie
31
De structurele bijdrage van de centrumgemeente voor Jellinek voor deelname Vangnet & Advies wordt vanaf 1 januari 2015 gestopt. Deze structurele bijdrage wordt vanaf 1 januari 2015 toegevoegd aan het budget voor verslavingszorg (programma 2). 32 Gemeente Hilversum, 2011, Bezuinigingen maatschappelijke opvang en verslavingszorg, kenmerk: I/11745
32
Fase 1
2.
3. Fase 2
4. 5.
Fase 3
1-1-2013
1-10-2013
1-1-2013
1-7-2013
1-1-2013 1-1-2014
1-10-2013 1-10-2014
1-1-2014
1-10-2014
1-7-201335 1-10-2014
1-7-2013 1-1-2015
1-10-2014
1-1-2015
1. Onderzoeken en uitwerken van de versterking van de signalerings- en
6. 7. 8.
meldfunctie ASHG op aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling (samenwerking AMK). Voorbereiding uitvoering Wet meldcode door het ASHG Onderzoeken en uitwerken van de landelijke modelaanpak Huiselijk Geweld op basis van de Oranje Huis-aanpak33. Voorbereiden van en experimenteren met de versterking van de signalerings- en meldfunctie ASHG op aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling (samenwerking AMK). Voorbereiden van en experimenteren met de landelijke modelaanpak huiselijk geweld op basis van de Oranje Huis-aanpak. Uitvoering Wet meldcode door het ASHG. Implementeren versterking signalerings- en meldfunctie ASHG op aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en kindermishandeling (samenwerking AMK). Implementeren van de landelijke modelaanpak Huiselijk Geweld op basis van de Oranje Huis-aanpak uitwerken voor Gooi en Vechtstreek34.
Toelichting Bij geweld zijn altijd meerdere personen betrokken. Uitgangspunt is dat een laagdrempelig ASHG de ondersteuning coördineert voor iedereen die bij de geweldssituatie is betrokken: slachtoffer(s), dader en getuigen. Dat doet het ASHG in samenwerking met gemeenten, politie, woningcorporaties en professionele dienstverleners. Het ASHG is ondergebracht bij de GGD. De regierol van de GGD wordt versterkt. Financiering Tabel 12 Overzicht speerpunt 1.2 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
Structurele bijdrage Investering Totaal
2015
Centrum- RegioTotaal Centrum RegioTotaal Centrum RegioTotaal gem. gem. -gem. gem. -gem. gem. 465.00036 163.000 628.000 465.000 163.000 628.000 465.000 163.000 628.000 69.00037 534.000
163.000
69.000
69.000
697.000
534.000
163.000
69.000
69.000
697.000
534.000
69.000 163.000
697.000
33
Met de modelaanpak wordt de samenhang tussen voorlichting, preventie, signalering, analyseren en opvolgen, interveniëren, hulpverlening (slachtoffer en dader) en nazorg gerealiseerd. 34 Met de modelaanpak wordt de samenhang tussen voorlichting, preventie, signalering, analyseren en opvolgen, interveniëren, hulpverlening (slachtoffer en dader) en nazorg gerealiseerd. 35 Verwachte ingangsdatum van de wet. 36 De structurele bijdrage Vrouwenopvang wordt vanaf 2013 verhoogd met €207.000,- (junicirculaire 2012). Deze middelen komen zowel ten goede aan de doorontwikkeling van het ASHG als aan de ontwikkeling van ambulante ondersteuning voor de bestrijding van geweld in afhankelijkheidsrelaties. 37 De incidentele bijdrage is mogelijk omdat de onder ‘34’ genoemde extra middelen 2012 (€207.000,-) nog niet zijn besteed door de gemeenten. Deze extra middelen zijn in 2012 toegevoegd aan de reserve vrouwenopvang. De komende periode ontrekken de gemeenten de middelen over een periode van 3 jaar geleidelijk uit deze reserve.
33
5.2 Programma 2: ambulante en persoonsgerichte ondersteuning Speerpunt 2.1: persoons- en omgevingsgerichte ondersteuning en activering Ambitie De maatschappelijke en economische zelfredzaamheid van inwoners vergroten door persoonsgerichte toewijzing en financiering van activiteiten die de maatschappelijke en economische bijdrage verhogen. De behoefte van de persoon en zijn omgeving zijn leidend bij de vormgeving van het ondersteuningsaanbod (vraagsturing). Resultaten 1. Ambulante ondersteuning regionaal inkopen en organiseren voor inwoners in kwetsbare posities. 2. Toegang en toewijzing van de ambulante ondersteuning gaat via de Wmo-loketten Gooi en Vechtstreek op basis van de compensatieplicht Wmo. 3. Levering van kwalitatief hoogwaardige ondersteuning en begeleiding voor inwoners in kwetsbare posities waarmee op persoonsniveau de gewenste (economische en maatschappelijke) resultaten worden bereikt. Acties Fase Fase 1
Fase 2
Fase 3
Acties 1. Onderzoeken en uitwerken van de regionale inkoop (overheidsopdracht) van ambulante ondersteuning en begeleiding voor kwetsbare groepen in de maatschappelijke zorg38. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 2. Onderzoeken en uitwerken van de lokale toegang (verordening) en toewijzing van de ambulante ondersteuning door de Wmo-loketten Gooi en Vechtstreek. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 3. Onderzoeken en uitwerken van de levering van ambulante professionele ondersteuning in de maatschappelijke zorg. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 4. Voorbereiden van en experimenteren met de regionale inkoop (overheidsopdracht) van ambulante ondersteuning en begeleiding (dagactiviteit en social return) voor kwetsbare groepen in de maatschappelijke zorg. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 5. Voorbereiden van en experimenteren met de lokale toegang en toewijzing van de ambulante ondersteuning door de Wmo-loketten Gooi en Vechtstreek. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 6. Voorbereiden van en experimenteren met de levering van ambulante professionele ondersteuning in de maatschappelijke zorg. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 7. Regionale inkoop (overheidsopdracht) van ambulante ondersteuning en begeleidingvoor kwetsbare groepen in de maatschappelijke zorg. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 8. Lokale toegang en toewijzing van ambulante ondersteuning en begeleiding van de ambulante ondersteuning door de Wmo-loketten Gooi en Vechtstreek. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken. 9. Voorbereiden van en experimenteren met de levering van ambulante professionele ondersteuning in de maatschappelijke zorg. Hierbij de Wmo raden en professionele dienstverleners betrekken.
Start 1-1-2013
Realisatie 1-10-2013
1-1-2013
1-10-2013
1-1-2013
1-10-2013
1-10-2013
1-1-2014
1-10-2013
1-1-2014
1-10-2013
1-1-2014
1-10-2014
1-1-2015
1-10-2014
1-1-2015
1-10-2014
1-1-2015
Toelichting
38
Inclusief de ambulante ondersteuning als gevolg van scheiden wonen en zorg in programma 3)
34
Een aan de persoon gekoppelde financiering vraagt om inzicht in de kosten van de individuele ondersteuning en om een doelmatige en doeltreffende verdeling van de middelen. Het vraagt tevens om administratie en levering van de ondersteuning door de ingekochte professionele dienstverleners. Dit gaan centrumgemeente Hilversum, de regionale samenwerking Gooi en Vechtstreek en de regiogemeenten komende periode realiseren. Het streven is om vanaf 2015 de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg vanuit de regionale samenwerking in te kopen. Deze ondersteuning wordt gefinancierd door centrumgemeente Hilversum en ingekocht door de regiogemeenten. De inkoop van deze ondersteuning wordt in 2014 uitgevoerd binnen het regionale inkooptraject van de begeleiding en de persoonlijke verzorging. Het ambulante budget van de maatschappelijke zorg en de doelgroep worden toegevoegd aan de regionale inkoop van de begeleiding. Vanaf 2015 valt de inzet van de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg onder de compensatieplicht van de Wmo. Dit betekent dat in 2014 ook de Wmo verordening hierop aangepast moet worden. Ook deze aanpassing kan gerealiseerd worden binnen de overgang van de begeleiding. Zoals reeds eerder in dit plan aangegeven is het resultaat van de ambulante ondersteuning vergelijkbaar met de begeleiding. Het gehele traject van inkoop en beleidsontwikkeling van de ambulante ondersteuning valt daarmee onder verantwoordelijkheid van de regionale stuurgroep en het projectteam overgang AWBZ naar Wmo. Vanaf 2015 krijgen inwoners toegang tot de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg en wordt de zorg toegewezen op basis van de compensatieplicht in de Wmo. De toegang en toewijzing tot Wmo voorzieningen zijn lokaal belegd bij de Wmo-loketten. Het meldpunt zorg en overlast moet daarom vanaf 2015 lokaal ingebed zijn en een directe koppeling hebben met deze Wmo-loketten (zie programma 1).
Speerpunt 2.2: dienstverlening is niet vrijblijvend. Ambitie Van iedereen die ondersteuning, onderdak, begeleiding zorg of inkomen van de gemeente ontvangt, verlangen we een vorm van participatie (een tegenprestatie). Dit kan zijn deelname aan zorg-, participatie- en/of re-integratietrajecten. Resultaten 1. Een integraal juridisch kader voor Wmo-loketten en het meldpunt zorg en overlast. 2. Professionals in de uitvoering zijn in staat om te werken met het juridisch kader. Acties Fase Fase 1
Fase 2
Acties 1. Onderzoeken en uitwerken van de mogelijkheden om ondersteuning, participatie en repressie te verbinden in één juridisch kader. 2. Onderzoeken en uitwerken van de mogelijkheden om ondersteuning, participatie en repressie te verbinden in één werk- en handelswijze van professionele dienstverleners (waaronder een mogelijke uitbreiding van bevoegdheden). 3. Voorbereiden van en experimenteren met de mogelijkheden
Start 1-1-2013
Realisatie 1-10-2013
1-1-2013
1-10-2013
1-10-2013
1-1-2014
35
4.
Fase 3
5. 6.
om ondersteuning, participatie en repressie te verbinden in één juridisch kader. Voorbereiden van en experimenteren met de mogelijkheden om ondersteuning, participatie en repressie te verbinden in één werk- en handelswijze van professionele dienstverleners (waaronder een mogelijke uitbreiding van bevoegdheden). Implementeren van één juridisch kader waarin ondersteuning, participatie en repressie zijn verbonden. Implementeren één werk- en handelswijze van professionele dienstverleners (waaronder een mogelijke uitbreiding van bevoegdheden) waarin ondersteuning, participatie en repressie zijn verbonden.
1-10-2013
1-1-2014
1-10-2014
1-1-2015
1-10-2014
1-1-2015
Toelichting Op dit moment zijn er geen consequenties verbonden als men niet in zorg- of participatietrajecten deelneemt. Dit gaan we veranderen. De ondersteuning en onderdak voor mensen die niet willen participeren, gaan we zo sober en beperkt mogelijk maken. Dit betekent dat repressie, activering en ondersteuning moeten worden gebundeld in één werkwijze. In 2013 zal er onder de partners (het Openbaar Ministerie, Sociale Diensten, Bureau Jeugdzorg, de politie, etc.) onderzoek moeten worden gedaan hoe de nieuwe werkwijze het beste in beleid en uitvoering uitgewerkt kan worden. De betrokkenheid van de regisseurs van het meldpunt zorg en overlast is hierbij van belang, omdat zij vanaf 2015 regie gaan voeren op de nieuwe werkwijze. Het onderzoek moet zich niet alleen richten op een nieuwe werkwijze, maar ook op de (uitbreiding van) bevoegdheden die nodig zijn om de werkwijze in de praktijk succesvol uit te kunnen voeren. Tevens zal er extra geïnvesteerd moeten worden in de ICT-infrastructuur. Met name het verbinden van verschillende ICT-toepassingen (van het meldpunt zorg en overlast, de sociale diensten, de Wmoloket, het Veiligheidshuis, de partners in het Veiligheidshuis, etc.) verdient daarbij aandacht. Een snelle en goede informatie-uitwisseling is nodig om op persoonsniveau een goede afweging te kunnen maken tussen ondersteunend, activerend en/of repressief handelen. Vanaf 2015 moet de nieuwe werkwijze in de dagelijkse uitvoeringspraktijk toegepast worden. Speerpunt 2.3: activiteiten gericht op duurzame zelfredzaamheid Ambitie Mensen kunnen zo lang mogelijk zelfredzaam zijn en hoeven in de toekomst geen beroep meer te doen op maatschappelijke zorg. Resultaat De individuele ondersteuning wordt meer integraal ingekocht, met meer aandacht voor de eigen kracht en de sociale omgeving. Acties Zie speerpunt 2.1. en 2.2. Speerpunt 2.4: het scheiden van wonen (opvang) en zorg (ondersteuning en begeleiding) Ambitie Bij de voorzieningen pension en begeleid wonen (zowel in de maatschappelijke opvang als in de vrouwenopvang) gaan de gemeenten het wonen en begeleiden in samenwerking met de aanbieders en de woningcorporaties scheiden. Resultaten Dit scheiden zal vorm krijgen aan de hand van het principe van Kansrijk wonen en Het Keerpunt, waarbij op persoonsniveau een koppeling wordt gemaakt tussen de huurovereenkomst met de woningcorporaties en de begeleidingsovereenkomst met de professionele dienstverlener. Het niet nakomen van één van beide overeenkomsten kan ontbinding van beide overeenkomst tot gevolg
36
hebben. Het scheiden van opvang en ondersteuning moet in 2015 gerealiseerd zijn en is gekoppeld aan de regionale inkoop van ambulante ondersteuning. Acties Zie speerpunt 2.1. Financiering Tabel 13 Overzicht speerpunt 2.1 t/m 2.4 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
Structurele bijdrage Investering Totaal
2015
CentrumRegio Totaal CentrumRegio Totaal Centrum- Regio- Totaal gem. -gem. gem. -gem. gem. gem. 1.144.00039 0 1.144.000 954.00040 0 954.000 1.574.00 0 1.574.000 041 75.000 0 100.000 75.000 0 75.000 75.000 0 100.000 1.219.000
0 1.219.000
1.029.000
0
1.029.000 1.649.000
0
1.649.000
De investering van in totaal € 225.000,- wordt ingezet om: 1. Eén digitaal klantvolgsysteem te ontwikkelen voor aanbieders van de ambulante ondersteuning en de Wmo-loketten. 2. De Wmo-loketten te ondersteunen bij de voorbereiding van de uitbreiding van de toegangs- en toewijzingsfunctie. 3. Eén integraal juridisch kader te ontwikkelen. 4. Professionals in de uitvoering (regisseurs van het meldpunt, Wmo-consulenten en professionele dienstverleners) te trainen en te scholen om met kwetsbare mensen veilig te werken op basis van het juridische kader. 5. De regionale beleidsvoorbereiding en inkoop van de ambulante ondersteuning vorm te geven 42. 5.3 Programma 3: opvang met begeleiding Speerpunt 3.1: hoogwaardige opvang Ambitie In de regio beschikken de gemeenten over kwalitatief goede en gedifferentieerde opvanglocaties (crisis-, nood- en passantenopvang). Mensen kunnen hier naar tevreden verblijven, terwijl ze werken aan hun herstel. De opvangcapaciteit sluit kwantitatief en kwalitatief aan bij de behoefte. Resultaten 1. Passantenopvang (kortdurende opvang voor dak- en thuislozen met regiobinding) die voldoet aan de beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. 2. Crisisopvang voor inwoners Gooi en Vechtstreek (korter dan 3 maanden) die voldoet aan de beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. 3. Crisisopvang voor vrouwen (met kinderen) bij geweld in de huiselijke kring (vrouwenopvang, korter dan 3 maanden) die voldoet aan de beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. 4. Noodopvang voor inwoners Gooi en Vechtstreek die voldoet aan de beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. 39
Subsidie of overheidsopdracht vanuit centrumgemeente voor: verslavingszorg, ACT, dagactiviteiten, ambulante begeleiding geweld in afhankelijkheidsrelaties en psychosociale begeleiding residentieel. 40 Bijdrage is lager t.o.v. 2013 door bezuinigingen op verslavingszorg. 41 Budget voor regionale inkoop maatschappelijke zorg (overheidsopdracht). Budget is opgebouwd uit bijdrage 2014 + de ambulante ondersteuning €573.000 als gevolg van scheiden opvang en begeleiding (programma 3). 42 Het gaat hier uitsluitend om ondersteunende middelen. De uitbreiding van de ambtelijke capaciteit wordt gefinancierd vanuit programma 4.
37
5. Noodopvang voor vrouwen (met kinderen) bij geweld in de huiselijke kring (vrouwenopvang) die voldoet aan de beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. 6. Gemeentelijk toezicht op de kwaliteit van de opvang en de klanttevredenheid over de opvang. Acties Fase Fase 1 Fase 2
Fase 3
Acties 1. Onderzoeken en uitwerken van het (kwaliteits)toezicht vanuit de centrumgemeente op de opvanglocaties. 2. Opzetten en uitwerken om de gebruikers van voorzieningen rondom maatschappelijke zorg opnemen in de Wmo-monitor, zodat permanent de klanttevredenheid gevolgd kan worden en openbaar gemaakt kan worden. 3. Overgangsjaar voor de realisatie van de nieuwe vrouwenopvang in Gooi en Vechtstreek. 4. Realisatie nieuwe vrouwenopvang Gooi en Vechtstreek 5. Geschiktheideis van het HKZ kwaliteitskeurmerk en andere kwaliteitsverhogende geschiktheidseisen (zorgbrede Governance Code) implementeren in de gehele maatschappelijke opvang (incl. vrouwenopvang) 6. Implementatie van het toezicht op de opvanglocaties.
Start 1-1-2013
Realisatie 1-1-2014
1-1-2014
1-1-2015
1-1-2013
1-1-201443
1-1-2014 1-1-2013
1-1-2015 1-1-2014
1-10-2013
1-1-2014
Toelichting Alle opvanglocaties beschikken vanaf 2013 over beschikbare kwaliteitskeurmerken en codes voor goed bestuur en toezicht. De voorbereidingen zijn in 2012 uitgevoerd. Voor de vrouwenopvang geldt dat 2013 een overgangsjaar is waarin de opvang buiten de regio wordt georganiseerd. De verwachting is dat in 2014 een nieuwe vrouwenopvang in de regio gerealiseerd kan worden. Onzeker is de financiering van de nieuwe vrouwenopvang. In de huidige vrouwenopvang zit nog vermogen dat ingezet wordt ten behoeve van de realisatie van de nieuwe vrouwenopvang. Het moet blijken of dit vermogen toereikend is voor de realisatie van een nieuwe vrouwenopvang. In 2013 en 2014 moet daarom rekening gehouden worden met onvoorziene kosten. Deze worden begroot op in totaal €150.000. Deze voorziening wordt aangelegd met middelen uit de reserve voor maatschappelijke opvang. Het is goed mogelijk dat deze voorziening niet aangewend hoeft te worden. De regiogemeenten houden nu geen toezicht op de opvang. Dit gaat veranderen. De centrumgemeente breidt vanaf 2014 de ambtelijke capaciteit uit voor toezicht op de opvang (deze uitbreiding is opgenomen in programma 4). Ook komt er meer aandacht voor de tevredenheid van gebruikers van de opvang door de maatschappelijke opvang vanaf 2015 als voorziening mee te nemen in de regionale Wmo-monitor. De Wmo-monitor moet in 2014 aangepast worden om dit mogelijk te maken en tevens moeten de instellingen op de komst van de Wmo-monitor worden voorbereid. Financiering Tabel 15 Overzicht speerpunt 3.1 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
Structurele bijdrage
2015
Centrum- Regio Totaal Centrum- Regio Totaal Centrum- Regio Totaal gem. -gem. gem. -gem. gem. -gem. 1.716.000 0 1.716.000 1.716.000 0 1.716.000 1.143.00 0 1.143.000 044
43
Deze einddatum is sterk afhankelijk of er in de regio op korte termijn een geschikte opvanglocatie kan worden gevonden. 44 Bedrag is lager vanwege scheiden wonen en zorg. De budgetten voor begeleid wonen (vrouwenopvang en maatschappelijke opvang) worden vanaf 2015 toegevoegd aan programma 2 (inkoop ambulante ondersteuning).
38
Investering 0 Wmo monitor45 Onvoorzien 50.000 vrouwenopvang Totaal 1.766.000
0
0
50.000
0
50.000
0
0
0
0
50.000
100.000
0
100.000
0
0
0
0 1.866.000 1.143.000
0
1.143.000
0 1.766.000 1.866.000
Speerpunt 3.2: doorstroom verbeteren Ambitie Eenmaal ingestroomd moeten mensen snel de passende begeleiding en ondersteuning krijgen om snel weer uit te stromen. Dit begint met het oplossen van het woonprobleem en het realiseren van woon- en begeleidingsvormen die een logische vervolgstap zijn op de maatschappelijke opvang (zie programma 2). Resultaten 1. Het Keerpunt voor alcoholverslaafde overlastgevers. 2. Kansrijk wonen voor kwetsbare groepen. Acties Fase Fase 1
Fase 2 Fase 3
Acties Start 1. Onderzoeken met de bij ‘Het Keerpunt’ betrokken partners of de 1-1-2013 aanpak uitgerold kan worden naar andere bijzondere groepen en/of voorzieningen. 1-1-2013 2. Onderzoeken of aanvullende maatregelen nodig zijn om de overlast in centrumgemeente Hilversum door langdurig dak- en thuislozen te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren. 1-1-2014 3. Uitvoeringsagenda Kansrijk Wonen opstellen. 1-7-2012 4. Uitvoeren van het raadsvoorstel ‘Het Keerpunt’ 1-1-2013 5. Subsidievoorwaarden voor de maatschappelijke opvang uitbreiden met de voorwaarde van inschrijving opvang = inschrijving woningnet 1-10-2014 6. Implementeren Kansrijk Wonen.
Realisatie 1-10-2013 1-10-2013
1-10-2014 1-7-2012 1-1-2013 1-1-2015
Toelichting Vanaf 2013 wordt daarom aan de subsidievoorwaarden toegevoegd dat bewoners van de opvang zich direct moeten inschrijven op Woningnet. Er komt in de maatschappelijke opvang meer aandacht dan voorheen voor het herstel en re-integratie van mensen. Voor gemotiveerde mensen, komt meer prioriteit voor terugkeer naar een normale woonsituatie. Financiering Tabel 16 Overzicht speerpunt 3.2 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
Het Keerpunt
45
2015
Centrum Gem. Totaal Centru Gem. Totaal Centrum Gem. Totaal -gem. Hilversum m-gem. Hilversum -gem. Hilversum 0 162.000 162.000 0 162.000 162.000 0 0 0
Uitbreiding van ambtelijke capaciteit is opgenomen in programma 4.
39
Kansrijk Wonen Totaal
200.000 0
162.000
162.000
0
162.000
162.000
200.000
200.000 0
200.000
5.4 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie Speerpunten 1 t/m 4 Ambitie De ambulante ondersteuning en de algemene opvangvoorzieningen sluiten aan bij de behoeften van inwoners en zijn zo doelmatig en doeltreffend mogelijk georganiseerd. Resultaten 1. Een goed functionerende cyclus van planning, uitvoering, evaluatie en bijstelling met bijbehorende informatievoorziening (feiten en cijfers) in de maatschappelijke zorg waarmee gemeenten kunnen sturen op resultaten die inwoners en professionele dienstverleners in de uitvoering bereiken. 2. Eenduidige afbakening van bestuurlijke taken, rollen en verantwoordelijkheden van de regiogemeenten, de regionale samenwerking (GGD en Gewest Gooi en Vechtstreek) en de centrumgemeente. Acties Fase Fase 1
Fase 2
Fase 3
Acties 1. Opstellen van een rapport, gedragen door alle regiogemeenten, waarin een duidelijke afbakening van bestuurlijke taken, rollen en verantwoordelijkheden van de regiogemeenten, de regionale samenwerking (GGD en Gewest Gooi en Vechtstreek) en de centrumgemeente is vastgelegd46. 2. Met Wmo raden en professionele dienstverleners een samenwerking opzetten waarin partijen actief deelnemen in en bijdragen aan de cyclus van planning, uitvoering, evaluatie en bijstelling. 3. De informatievoorziening om te kunnen sturen op resultaten verbeteren door de regionale Wmo-monitor te ontwikkelen en uit te breiden met de in dit plan opgenomen onderdelen van de maatschappelijke zorg. 4. Gemeentelijke beleidsmatig en bestuurlijke overlegstructuren bundelen in het regionaal portefeuillehoudersoverleg sociaal domein en het platform maatschappelijke zorg. 5. Een nulmeting voor de maatschappelijke zorg uitvoeren met de Wmomonitor en op basis van deze nulmeting de in dit hoofdstuk opgenomen te bereiken resultaten met gemeenten, Wmo raden en het platform operationaliseren. 6. Ambtelijke capaciteit zowel bij de centrumgemeente als bij de regionale samenwerking Gooi en Vechtstreek uitbreiden zodat dit plan tot uitvoering kan worden gebracht. 7. Met gemeenten, inwoners en professionele dienstverleners uitvoering geven aan de cyclus van planning, uitvoering, evaluatie en bijstelling.
Start 1-1-2013
Realisatie 1-10-2013
1-1-2013
1-1-2013
1-1-2013
1-10-2013
1-1-2013
1-10-2013
1-1-2014
1-4-2013
1-4-2013
1-1-2013
Toelichting Op basis van het toegenomen inzicht in de behoeften en resultaten van onze inzet, formuleren de gemeenten. De gemeenten zijn vanuit een eenduidige bestuurlijke aansturing aanspreekbaar en verantwoordelijk. Het bestuurlijk trekkerschap voor de gehele transformatie ligt bij de wethouder Wmo van centrumgemeente Hilversum. De wethouder Wmo van centrumgemeente Hilversum wordt bij het uitvoeren van dit plan ondersteund door een team van beleidsambtenaren uit de centrumgemeente, de regiogemeenten en de regionale samenwerking en inkopers vanuit de regionale samenwerking Gooi en Vechtstreek. 46
Het rapport gaat in ieder geval in op de wettelijke aspecten, de juridische en financiële positionering en de controlefunctie van de regiogemeenten en de centrumgemeente.
40
Programma 3 valt in 2016 onder de volledige verantwoordelijkheid van centrumgemeente Hilversum. Programma’s 1 en 2 worden in de komende periode meer een verantwoordelijkheid van de regionale samenwerking en de regiogemeenten. De overgang van deze verantwoordelijkheden moet zorgvuldig worden voorbereid en zal met de overgang van de begeleiding in 2015 overgedragen worden. Door goede regionale samenwerking verbinden de centrumgemeente en de regiogemeenten het beleid en de uitvoering op de programma’s 1 t/m 3. Dit beleid vertalen de gemeenten in afspraken met professionele dienstverleners die zich waar mogelijk uitspreken over de te behalen resultaten en niet op de inzet en activiteiten. Financiering Tabel 17 Overzicht programma 4 ( 2013 – 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
Capaciteit beleid / inkoop Capaciteit uitvoering / toezicht Totaal
2015
Centrum- Regio Totaal Centrum- Regio Totaal Centrum- Regio Totaal gem. -gem. gem. -gem. gem. -gem. 80.000 0 80.000 80.000 0 80.000 60.000 0 60.000 0
0
0
60.00047
0
60.000
60.000
0
60.000
80.000
0
80.000
140.000
0
140.000
120.000
0
120.000
5.5 Financiën 2013 t/m 2015 Maatschappelijke zorg is een verantwoordelijkheid van alle gemeenten in Nederland. Om invulling te geven aan deze verantwoordelijkheid verstrekt het Rijk twee decentralisatie-uitkeringen: 1) middelen voor vrouwenopvang en bestrijding van geweld in huiselijke kring; 2) middelen voor de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingsbeleid. Naast deze middelen ontvangen de afzonderlijke gemeenten ook middelen voor de publieke gezondheidszorg en voor de Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze middelen ontvangen alle gemeenten in Nederland en worden veelal gezamenlijk ingezet op het terrein van preventie, signalering en bemoeizorg. De uitgaven van de regiogemeenten op het terrein van maatschappelijke zorg zijn inzichtelijk. De inkomsten van de regiogemeenten niet, omdat deze niet apart zichtbaar zijn op de gemeentebegroting. In tabel 18 een overzicht van alle inkomsten en uitgaven op het terrein van maatschappelijke zorg in de jaren 2013 t/m 2015. De gemeenten beschikken eind 2012 over een reserve van in totaal ongeveer €798.000, - (dit is de reserve 2011 + €207.000 uit de junicirculaire 2012). Helaas is Gooi en Vechtstreek ook een nadeelregio voor wat betreft de decentralisatie-uitkering maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg. De regio voert daarom in overleg met de partners stevige structurele bezuinigingen door. Gooi en Vechtstreek (de centrumgemeente) zet, gelet op de uitdagingen en de ontwikkelingen in het sociaal, in 2013, 2014 en 2015 een deel van de reserve in om de organisatie van de maatschappelijke zorg te verbeteren, zodat de structurele bezuinigingen medio 2015 adequaat opgevangen kunnen worden. Tabel 18 Overzicht uitgaven ( 2013 t/m 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014
47
2015
Extra capaciteit voor toezicht en uitbreiding indicatiestelling op de ambulante ondersteuning.
41
Centrumgem. Programma 1 Tabel 11, 12 Programma 2 Tabel 13, 14 Programma 3 Tabel 15, 16 Programma 4 Tabel 17 Totaal
691.000
Regiogem.
Totaal
Centrumgem.
332.000 1.023.000
631.000
Regiogem.
Totaal
332.000
963.000
Regiogem.
Totaal
584.000
332.000
916.000
1.219.000
0 1.219.000 1.029.000
0 1.029.000 1.649.000
0
1.649.000
1.766.000
162.000 1.928.000 1.866.000
162.000 2.028.000 1.343.000
0
1.343.000
120.000
0
120.000
494.000 4.160..000 3.696.000
332.000
4.028.000
80.000 3.756.000
0
80.000
140.000
494.000 4.250.000 3.666.000
0
140.000
Tabel 19 Overzicht inkomsten ( 2013 t/m 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014 Centrum- RegioTotaal Centrum- RegioTotaal gem. gem. gem. gem. Decentralisatieuitkering vrouwenopvang Decentralisatieuitkering maatschappelijke zorg Regionale bijdrage Regiogemeenten Totaal inkomsten
Centrumgem.
Centrumgem.
2015 Regiogem.
Totaal
1.213.000
1.213.000
1.213.00 048
1.213.000 1.213.000
1.213.000
2.214.000
2.214.000 2.214.000
2.214.000 2.214.000
2.214.000
49
164.000
164.000 494.000
3.591.000
164.000
494.000
164.000 494.000
494.000 4.085.000 3.591.000
Resultaat Reserve vrouwenopvang + reserve maatschappelijke opvang
164.000
494.000
332.000
332.000
494.000 4.085.000 3.591.000
332.000
3.923.000
Tabel 20 Overzicht reserve 2011 ( 2013 t/m 2015) (afgerond op duizenden euro’s) 2013 2014 Centrumgemeente
164.000
Centrumgemeente
2015 Centrumgemeente
- 164.00050
- 74.000
-104.000
798.000
634.000
560.000
2016 Centrumgemeente
456.000
48
De hoogte van de uitkering 2014 is nog niet bekend en daarom gelijkgesteld op de uitkering 2013. De hoogte van de uitkering 2015 is nog niet bekend en daarom gelijkgesteld op de uitkering 2014. 50 De tabellen 18 en 19 bevatten afgeronde bedragen. Het resultaat is gebaseerd op de niet afgeronde inkomsten en uitgaven. Er kan daarom een verschil zijn met de bedragen in de tabellen 18 en 19. 49
42
HOOFDSTUK 6 RANDVOORWAARDEN Met dit plan geven centrumgemeente Hilversum, de regiogemeenten en de regionale samenwerking (het Gewest Gooi en Vechtstreek) gezamenlijk uitvoering aan een omvangrijk veranderingsproces. De beschreven veranderingen hebben invloed op alle partijen: inwoners, gemeenten en aanbieders en partners op het terrein van maatschappelijke zorg. Onder regie van centrumgemeente Hilversum gaan de gemeenten komende jaren met inwoners en aanbieders en partners op het terrein van maatschappelijke zorg aan de slag om de ambitie te realiseren. Begin 2015 moet de nieuwe werkwijze staan, omdat dan de AWBZ-voorzieningen begeleiding en persoonlijke verzorging overgaan naar de gemeenten. Tussentijds moet er voor alle partijen voldoende ruimte zijn voor reflectie op en bijstelling van de koers. Dit hoofdstuk beschrijft voor de onderdelen bestuur, organisatie, financiën, planning en communicatie de benodigdheden om de in hoofdstuk 5 beschreven route te bewandelen. Beleidsprogramma 3 valt in 2016 onder de volledige verantwoordelijkheid van centrumgemeente Hilversum. Beleidsprogramma’s 1 en 2 worden in de komende periode meer en geleidelijk een verantwoordelijkheid van de regiogemeenten (waaronder de gemeente Hilversum) en het Gewest Gooi en Vechtstreek. De overgang van deze verantwoordelijkheden bereiden de gemeenten met inwoners, professionele dienstverleners en maatschappelijke partners zorgvuldig voor. 6.1 Bestuur Bestuurlijk trekker Wethouder Wmo gemeente Hilversum. Afstemming bestuurlijk De wethouder Wmo gemeente Hilversum stemt zijn activiteiten in de regionale samenwerking af in de volgende bestuurlijke gremia: 1. Portefeuillehoudersoverleg sociaal domein. 2. Stuurgroep Wmo. Verantwoording centrumgemeente De wethouder Wmo legt aan de gemeenteraad Hilversum verantwoording af over de uitvoering van dit plan en de besteding van de middelen. De wethouder Wmo informeert de gemeenteraad over de voortgang op de volgende momenten: 1. Januari / februari 2014: afronding fase 1 en indien noodzakelijk bijstelling voor fase 2. 2. Januari / februari 2015: afronding fase 2 en indien noodzakelijk bijstelling voor fase 3. 3. Oktober / november 2015: afronding fase 3. Verantwoording regiogemeenten Vanaf 2015 wordt de ambulante ondersteuning en begeleiding uitgevoerd door alle regiogemeenten. De regiogemeenten verantwoorden vanaf dat moment zelf over de uitvoering van deze activiteiten. 6.2 Organisatie Projectteam De wethouder Wmo gemeente Hilversum wordt ondersteund door een ambtelijk projectteam bestaande uit: 1. Beleidscoördinator maatschappelijke zorg (projectleiding / centrumgemeente Hilversum). 2. Beleidsadviseur maatschappelijke zorg (projectadviseur / Gewest Gooi en Vechtstreek). 3. Beleidsmedewerker maatschappelijke zorg (projectmedewerker / gemeente Huizen en gedetacheerd bij Gewest Gooi en Vechtstreek). 4. Regionaal inkoopadviseur Gooi en Vechtstreek (inkoopadviseur / regionale inkoopsamenwerking).
43
5.
Regionaal projectteam transitie AWBZ naar Wmo (transitieteam bestaat uit verschillende beleidsmedewerkers van de regiogemeenten en het Gewest Gooi en Vechtstreek).
Samenwerking Wmo raden De Wmo raad Hilversum is het adviesorgaan van het college gemeente Hilversum. Een goede samenwerking met de Wmo raad Hilversum en de Wmo raden van de regiogemeenten is noodzakelijk om succesvol uitvoering te kunnen geven aan dit plan. Goed samenwerken ontstaat door de Wmo raden vroegtijdig bij de planvorming, uitvoering en evaluatie te betrekken. Daarbij is voor wat betreft de uitvoering van dit plan extra aandacht nodig voor de adviserende rol van de Wmo raden bij de onderdelen van de maatschappelijke zorg die overgaan naar de regiogemeenten. Samenwerking binnen het platform maatschappelijke zorg Het platform maatschappelijke zorg bestaat uit de professionele dienstverleners die actief zijn in de maatschappelijke zorg, beleidsmedewerkers maatschappelijke zorg van het Gewest Gooi en Vechtstreek en de regiogemeenten en maatschappelijke partners (woningcorporaties, politie, Veiligheidshuis, Zorgkantoor, etc.). De wethouder Wmo van centrumgemeente Hilversum zit het platform voor. Voor wat betreft de uitvoering van dit plan is het platform maatschappelijke zorg dé plek waar de gemeente integraal afstemt met het veld over de uitvoering van het beleid. Het platform is een klankbord voor de gemeenten. 6.3 Financiering De financiering van het plan is cruciaal om met alle partners tot een succes te maken. In hoofdstuk 5 is een meerjarenoverzicht ten aanzien van de inkomsten, uitgaven en de besteding van de reserve voor de periode 2013 tot en met 2015 opgenomen (tabel 18 t/m 20). De in dit plan opgenomen financiële cijfers zijn voorgenomen uitgaven. Deze uitgaven worden door de gemeenteraad van de gemeenten die het betreft geautoriseerd via de begroting en budgetrapportages. Hierbij is het krijgen van toestemming om een deel van de reserve in te zetten voor de uitvoering van het plan essentieel. 6.4 Planning De voorgestelde activiteiten zijn niet allemaal snel te realiseren. Dit plan bevat een veranderingsproces waarvan de planning deels afhankelijk is van externe factoren, zoals of en wanneer de decentralisatie van de AWBZ en de transitie van de jeugdzorg plaats zal vinden. 2013 en 2014 zullen de belangrijkste overgangs- en voorbereidingsjaren zijn. In deze periode gaan de gemeenten met inwoners, professionele dienstverleners en maatschappelijke partners stap voor stap werken om de in dit plan beschreven ambitie te realiseren. Tegelijk zullen de gemeenten en professionele dienstverleners in deze periode ook nog deels werken volgens de huidige werkwijzen. De winkel blijft open tijdens verbouwing. Door goede regionale samenwerking verbinden de centrumgemeente en de regiogemeenten het beleid en de uitvoering op de programma’s 1 t/m 3. Dit beleid vertalen de gemeenten in afspraken met professionele dienstverleners die zich waar mogelijk uitspreken over de te behalen resultaten en niet op de inzet en activiteiten. Het transformatieproces is opgedeeld in drie fasen (tabel 21). Tabel 21 Beschrijving van het transformatieproces Fase Omschrijving Start Fase 1 Onderzoek & planvorming 01-01-2013
Fase 2
Voorbereiding &
01-01-2014
Eind 01-10-2014
01-10-2015
Bijstelling & evaluatie Oktober / november 2013: - Wethouders Wmo Gooi en Vechtstreek - Wmo raden Gooi en Vechtstreek - Platform maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek Oktober / november 2014:
44
-
experimenten
Fase 3
Implementatie
01-01-2015
01-01-2016
Wethouders Wmo Gooi en Vechtstreek - Wmo raden Gooi en Vechtstreek - Platform maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek Oktober / november 2015: - Wethouders Wmo Gooi en Vechtstreek - Wmo raden Gooi en Vechtstreek - Platform maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek
Elke fase wordt tijdig geëvalueerd met een vertegenwoordiging van inwoners (de Wmo raden), een vertegenwoordiging van de markt (het platform maatschappelijke zorg) en een vertegenwoordiging van de gemeentelijke overheid (wethouders Wmo). De gemeenteraad van centrumgemeente Hilversum wordt na iedere fase geïnformeerd door de wethouder Wmo over de uitkomst van deze evaluaties en indien noodzakelijk betrokken bij de bijstelling van het beleid. 6.5 Communicatie De gemeenten in Gooi en Vechtstreek werken intensief samen op het terrein van de maatschappelijke zorg. Deze samenwerking is gebaseerd de gezamenlijke Wmo visie Gooi en Vechtstreek. Op basis van deze visie en met de lokale beleidsplannen Wmo, geven de gemeenten op hoofdlijnen invulling aan de taken op het terrein van de maatschappelijke zorg. Voorliggend plan is een nadere uitwerking van dit beleid. De colleges van de gemeenten is daarom gevraagd in te stemmen met dit beleids- en uitvoeringsplan maatschappelijke zorg 2013 – 2015 en om de gemeentelijke bijdrage, die nodig is voor de uitvoering van dit plan, vast te stellen. De gemeenteraad Hilversum stelt dit plan als geheel vast, omdat zij besluit over de verdeling en besteding van de decentralisatie-uitkeringen maatschappelijke zorg. Deze paragraaf gaat in op de communicatie over de vaststelling van dit plan door de gemeenteraad van centrumgemeente Hilversum. Dit plan is tot stand gekomen in samenwerking met een vertegenwoordiging van Wmo-raden van de gemeenten in de Gooi en Vechtstreek. Zij hebben het College van Hilversum bovendien formeel geadviseerd over dit beleidsplan. Bij vaststelling worden zij via deze samenwerking bericht. Ook de aanbieders van de huidige maatschappelijke zorg in Gooi en Vechtstreek zijn gedurende het beleidsproces betrokken. Zij zijn verenigd in het platform maatschappelijke zorg en zullen via het Platform geïnformeerd worden over de vaststelling van het plan. Inwoners van de regiogemeenten en de centrumgemeente, worden via een openbare bekendmaking en de lokale gemeentelijke publicatiekanalen op de hoogte gesteld van dit beleidsplan. Eerst over de behandeling in de gemeenteraad van Hilversum, zodat inwoners kunnen inspreken. Vervolgens worden zij over de vaststelling van het plan geïnformeerd. Ook zal een persbericht uitgaan, vanuit centrumgemeente Hilversum. Verder hebben drie partijen in het bijzonder interesse opgevat voor het plan. Dat zijn het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Federatie Opvang. Naar aanleiding van de aanbevelingen in het rapport van de commissie Haanstra, heeft Gooi en Vechtstreek de vraagstukken rond toezicht en bestuurlijke verantwoordelijkheid ook bij hen geadresseerd. Ook deze partijen worden geïnformeerd over de vaststelling van dit beleidsplan. Tabel 22 bevat een overzicht van de communicatie.
45
Tabel 22 Overzicht communicatie
Gemeenteraden centrumgemeente en regiogemeenten Inwoners Pers Vertegenwoordiging Wmo-raden Platform maatschappelijke zorg Ministerie van VWS VNG Federatie Opvang Communicatie door
Na besluit Colleges centrumgemeente en regiogemeenten Raadsinformatiebrief (openbaar)
Na (behandeling) vaststelling beleidsplan gemeenteraad Hilversum -
Openbare bekendmaking Persbericht Persbijeenkomst Via samenwerking
Via verslag gemeenteraadsvergadering Via verslag gemeenteraadsvergadering Via samenwerking
Via samenwerking
Via samenwerking
Via samenwerking Via samenwerking Via samenwerking
Via samenwerking Via samenwerking Via samenwerking
Centrumgemeente Hilversum Lokaal Centrumgemeente en regiogemeenten gezamenlijk
Niet in de laatste plaats zijn de inwoners van de Gooi en Vechtstreek, die maatschappelijke zorg ontvangen, en hun naasten de belanghebbenden van dit plan. De geïnitieerde veranderingen, worden voor deze groep merkbaar vanaf 2014. Het gaat dan om de inrichting van een Meldpunt Zorg en Overlast, het aanbod van maatschappelijke zorg, waaronder de organisatie van begeleidende activiteiten en de financiering ervan, en de regie vanuit de gemeenten. Om de betreffende mensen over de veranderingen te informeren zal in de aanloop naar 2015 een communicatieplan worden opgesteld. Dit gebeurt in samenhang met, mogelijk als onderdeel van, de communicatie die plaatsvindt rond de veranderingen rond de AWBZ-Begeleiding en Persoonlijke Verzorging, het scheiden van wonen en zorg en de huishoudelijke hulp. De gemeenten in Gooi en Vechtstreek bereiden deze gezamenlijk voor, in het samenwerkingsverband Gewest Gooi en Vechtstreek.
46
BIJLAGE 1
ADVIES WMO RAAD HILVERSUM
Aan het College van Burgemeester en Wethouders Ter attentie van wethouder E. van der Want Postbus 9900 1201 GM Hilversum Hilversum, 30 december 2012 Onderwerp: Beleid- en uitvoeringsplan Maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek 2013 - 2015 Geachte heer Van der Want, geacht College,
Hilversum, 30 december 2012 Samen met deze brief ontvangt u het advies van de Wmo-raad Hilversum over de Nota “Beleid- en uitvoeringsplan Maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek 2013 – 2015’. Hierin zijn de opvattingen en bijdragen van de Wmo-raden in de regio opgenomen. In het advies treft u ook aantal aanbevelingen aan, waarvan de opvolging door alle Wmo-raden nadrukkelijk wordt ondersteund. Naast het advies en de aanbevelingen is een addendum opgenomen, dat voor de opstellers van de nota en de besluitvormers als een extra bron van informatie en suggesties kan dienen. In het vertrouwen u van dienst te zijn en graag bereid tot nadere toelichting teken ik, Mede namens de voorzitters van de Wmo-raden van Hilversum, Blaricum, Eemnes, Laren, Muiden, Weesp, Huizen, Naarden-Bussum en Wijdemeren. Voor de Wmo-raad Hilversum,
Drs. R.E.J.G. Latten Voorzitter
47
Algemeen Datum Wethouder Ambtenaar Naam van het dossier
30 december 2012 De heer E.G.J. van der Want Hans Uneken ‘Beleid- en uitvoeringsplan Maatschappelijke Zorg Gooi en Vechtstreek 2013 – 2015’, versie 6 december 2012. Kenmerk 12.0015436 Addendum 01 januari 2013
Bijlage(n) Deadline advies Status Ter kennisname Ongevraagd advies Gevraagd advies Besluitvorming door Ambtelijk / management College Hilversum
Gemeenteraad Hilversum
Bij brief d.d. 7 december 2012 door het Gewest Gooi en Vechtstreek x
x
Toelichting Dit advies heeft betrekking op de nota ‘Beleid- en uitvoeringsplan Maatschappelijke Zorg Gooi en Vechtstreek 2013 – 2015’, versie 6 december 2012. Het advies is bestemd voor het College van Burgemeester & Wethouders van de gemeente Hilversum. Kopieen worden verzonden aan de leden van de gemeenteraad Hilversum en de beleidscoordinator maatschappelijke zorg van het gewest Gooi en Vechtstreek, de heer Hans Uneken.
Colleges van Blaricum, Bussum, Eemnes, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren Gemeenteraden van Blaricum, Bussum, Eemnes, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren Inleiding
Met de nota ‘Maatschappelijke Zorg Gooi en Vechtstreek 2013 - 2015’ zetten de gemeenten Blaricum, Bussum, Eemnes, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren de lijnen uit voor de uitvoering van de maatschappelijke zorg op lokaal en regionaal niveau in de komende jaren. De gemeente Hilversum vervult in dit kader de rol van centrumgemeente en stelt om die reden op dit moment het plan vast. Dat is de reden dat dit advies aan het college van B&W van deze gemeente gericht is. De verantwoordelijkheden en betrokkenheid van de andere gemeenten bij de uitvoering van de maatschappelijke zorg nemen in deze nota aanzienlijk toe in vergelijking met de beleidsnota uit 2007. De Wmo-raden pleiten daarom voor een heroriëntatie op de rol van de Gemeente Hilversum als centrumgemeente en het proces van beleid- en besluitvorming, die meer recht doet aan de veranderende rol van de andere gemeenten. In een specifieke aanbeveling wordt hier later op teruggekomen. De gezamenlijke Wmo-raden in de regio Gooi en Vechtstreek zijn de afgelopen weken in het proces geconsulteerd, net als de zorgaanbieders en beleidsambtenaren in de regio. Met deze stap hebben de opstellers van de nota geïnvesteerd in het betrekken van aanvullende kennis, ervaring. Daarmee is -
48
als het goed is - ook het draagvlak vergroot. De Wmo-raden hebben hun praktijkkennis en ervaringsdeskundigheid ingezet door de oorspronkelijke nota kritisch te beoordelen en waar nodig van commentaar te voorzien. Op basis hiervan is deze nota op een aantal voor de Wmo-raden belangrijke punten gewijzigd en aangevuld, wat onverlet laat dat er hierna nog kanttekeningen resten. Analyse, advies en overwegingen
Beleid en uitvoering Het beleid- en uitvoeringsplan ‘Maatschappelijke Zorg Gooi en Vechtstreek 2013 - 2015’ bestaat - de naam zegt het al - uit twee elementen: een onderdeel Beleid en een onderdeel Uitvoering. Over het beleid. Beleid gaat over ‘de goede dingen doen’. In vergelijking tot de beleidsnota uit 2007 is er, in de ogen van de Wmo-raden, veel verbeterd. Er is sprake van een herkenbare visie, een integrale, samenhangende aanpak, een duidelijke strategie en expliciete keuzes voor de structuren die de uitvoering moeten dragen. Daardoor sluit het voorgenomen beleid beter aan bij de aanbevelingen die de Wmo-raden in een eerder stadium gedaan hebben. Over de uitvoering Uitvoering gaat over ‘de dingen goed doen’. Is er voldoende nagedacht over de effecten van bepaalde keuzes? Is er een alternatief scenario, voor het geval dat een bepaalde optie niet haalbaar is? Wordt er niet te licht gedacht over de transitie van de huidige situatie naar de toekomstige situatie? De ‘zorg’ van de Wmo-raden concentreert zich vooral op dit in hun ogen meest kwetsbare onderdeel. Proces Het proces van totstandkoming van deze nota onderscheidt zich van het consultatieproces in het kader van de decentralisatie van de AWBZ, toen de Wmo-raden al een vroeg stadium betrokken werden. Dat proces gaf en geeft vertrouwen. Nu zijn de Wmo-raden in een laat stadium betrokken en hebben zij relatief weinig tijd gehad om de complexe inhoud en de onderliggende informatie te beoordelen op juistheid, consistentie en samenhang. Dit komt het draagvlak niet ten goede. Dat is jammer, vooral omdat van de Wmo-raden in de afgelopen maanden veel werd gevraagd en ook in de komende jaren veel zal gevraagd zal worden. Structuren De decentralisatie van de AWBZ, de nieuwe werkwijze in het kader van de Kanteling, de visie op de zorg en welzijn dicht in de buurt van de burger zijn allemaal recente ontwikkelingen. Er zijn er overigens nog meer in aantocht, zoals het stroomlijnen van de maatschappelijke zorg. Al deze ontwikkelingen brengen hun eigen structuren met zich mee in de vorm van loketten en meldpunten. Zo ook in de beleidsvoorstellen in deze nota. De Wmo-raden attenderen - misschien ten overvloede op de noodzaak om deze structuren telkens te beoordelen op de aspecten middel en doel en hun onderlinge samenhang. Project Het uitvoeren van het voorgenomen beleid heeft alle kenmerken van een project. Met de bijbehorende zaken als plan en planning, fasering, mijlpalen, risicoanalyse, monitoren, go-no-gobeslissingen, projectstructuur, begroting, bedrijfsprocessen, personele capaciteit, opleiding en training, cultuurverandering en interne- en externe communicatie. Het is om die redenen dat de uitvoering van een project als het voorliggende een zeer hoog afbreukrisico in zich bergt. Dat maakt dat er in de plannen momenten van ‘bezinning’ ingebouwd zullen moeten zijn, momenten waarop kritisch gekeken moet worden of de plannen en de werkelijke situatie nog in balans zijn.
49
De aanbevelingen De Wmo-raden realiseren zich dat in deze beleidsnota - die overigens ook uitvoeringsnota heet - de uitvoering niet tot in detail uitgewerkt kan zijn. Een aantal zaken zal de komende maanden verder uitgezocht worden. Het feit dat de Wmo-raden ze toch benoemen geeft aan dat er vraagtekens bij gezet worden. -
De Wmo-raden zijn van mening dat er op korte termijn een document moet komen, gedragen door alle regiogemeenten, waarin een heldere beschrijving en duidelijke afbakening van de taken, rollen en verantwoordelijkheden van de centrumgemeente en de regiogemeenten opgenomen wordt. Een dergelijk document zou ook nader moeten ingaan op de wettelijke aspecten, de juridische en financiële positionering en de controlefunctie regiogemeente en centrumgemeente.
-
Structuren zijn de uitkomst van een bepaalde strategische keuze. Dat geldt ook voor de keuze om Vangnet & Advies om te vormen tot een loket ‘Zorg en overlast’. Het is de Raden niet duidelijk welke argumentatie daaraan ten grondslag ligt. Zij adviseren om deze keuze nog eens kritisch te bekijken en zo nodig verder uit te werken. Overigens wordt er over een Vangnet Jeugd niet gesproken. Gaat dit ook onder zorg en overlast vallen?
-
Eén meldpunt, één plan en één regisseur is - los van de vraag of er een loket ‘Zorg en overlast’ moet komen - een filosofie die aanspreekt. De keuze voor het onderbrengen van de regisseursc.q. regierol bij de GGD of de gemeente is een principiële keuze. De nota geeft aan dat de positiebepaling in 2013 en 2014 nader onderzocht wordt. De Wmo-raden bevelen aan om het onvermijdelijke naar voren te halen en zo spoedig mogelijk een analyse te maken van de mogelijkheden en risico’s.
-
Ambulante zorg, een nieuwe, decentrale benaderingswijze is met veel vragen omgeven. Het bedrag aan ambulante zorg wordt toegevoegd aan het volume van ‘begeleiding’, maar de vragen over wie inkoopt, bij wie, wat en hoeveel wordt ingekocht, staan nog open. Centraal staat de toewijzing van zorg door de locale regisseurs / gemeentelijke ambtenaren. Ook de toewijzing / indicatiestelling is met een reeks principiële vragen omgeven, zoals de vraag van de grondslag, wanneer, onder welke omstandigheden, medische gegevens, privacy etc. Dat geldt ook de vraag wat te doen met ‘bestaande gevallen”. De gekozen benaderingswijze van de ambulante zorg heeft zijn weerslag op gebruikers, dienstverleners en de gemeentelijke organisaties. Deze transitie, de meest ingrijpende wijziging in de aanpak van de maatschappelijke zorg, vraagt om een weloverwogen aanpak en regionale besluitvorming. De Wmo-raden adviseren om hen in een latere fase bij dit proces te betrekken.
-
De nota kent 3 fasen: 2013 is het jaar van onderzoeken en ontwikkelen. 2014 het jaar van experimenteren. En 2015 is het jaar van implementeren. De transformatie van beleid naar uitvoering heeft, alleen al vanwege de doorlooptijd en de voortdurende ontwikkelingen, een zeer hoog risicoprofiel. Het is daarom van belang dat tijdens het transformatieproces de vinger voortdurend aan de pols moet worden gehouden. De Wmo-raden adviseren daarom dat er in de derde kwartalen van 2013 en 2014 een moment wordt ingelast voor consultatie van de Wmoraden en de zorgaanbieders.
-
De Wmo-raden stellen vast dat er, als basis voor beleidsontwikkeling en besluitvorming, gebruik gemaakt wordt van financiële en andere cijfermatige informatie. Dat is prima, maar dan zullen de gegevens wel volledig, consistent en betrouwbaar moeten zijn, net als de onderliggende cijfers. Dat is in de onderhavige nota niet altijd het geval. Een betrouwbare, consistente registratie en analyse van data is een harde voorwaarde voor een verstandig beleid en een kansrijke uitvoering. Om die reden adviseren de Wmo-raden om in de toekomst (nog) meer aandacht en tijd te besteden aan en regie te zetten op het informatiemanagement.
50
Het advies van de gezamenlijke Wmo-raden De Wmo-raden in de Gooi en Vechtstreek adviseren positief over de gekozen beleidsrichting, maar signaleren in de beschrijving van de uitvoering nog de nodige onzekerheden en onvolledigheden. De Wmo-raden zijn van mening dat de hierboven beschreven aanbevelingen en de in het addendum opgenomen kanttekeningen van essentieel belang zijn voor het welslagen van de invoering van het voorgenomen beleid. Het serieus betrekken van de bedoelde aanbevelingen en kanttekeningen bij de voortgang van het project kan daarom niet los worden gezien van het positieve advies over de gekozen beleidsrichting. Tot slot. In het bijgaande addendum zijn kanttekeningen bij enkele aannames en keuzes opgenomen. Ook worden er vragen gesteld die tot beantwoording uitnodigen. Tegelijkertijd verwijst het addendum naar informatie die (nog eens) op juistheid of consistentie gecontroleerd zou moeten worden. Waar deze aannames en of keuzes een voor de Wmo-raden principieel karakter dragen, zijn ze terug te vinden in de eerder opgenomen aanbevelingen.
Stemming Nee.
Oordeelsvorming Unaniem.
Handtekening voorzitter
Drs. R.E.J. G. Latten, Wmo-raad Hilversum
51
Voor het teruglezen van adviezen van de Wmo-raden over dit dossier! Advies Wmo-raad Hilversum over ‘Ombuigingen Wmo 2011 en visieontwikkelingen 2012 en verder’ d.d. 9 november 2010; Advies Wmo-raad Hilversum over de ‘Bezuinigingen op de maatschappelijke opvang en verslavingszorg’ d.d. 7 oktober 2011;
52
Addendum
‘Beleid- en uitvoeringsplan Maatschappelijke Zorg Gooi en Vechtstreek 2013 – 2015’ Versie van 6 december 2012 1 Relatie regiogemeenten - centrumgemeente Hilversum 1a Op dit moment is Hilversum verantwoordelijk voor beleid en uitvoering van de MZ. Het oude MZ plan 2007 was een plan van de Gemeente Hilversum. In de voorliggende nota wordt gezegd dat MZ een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van alle regiogemeentes. Hoewel het zwaartepunt van MZ uitvoering bij de gemeente Hilversum ligt, alle regiogemeentes moeten haar steentje bijdragen om MZ tot een succes te maken. Niet valt in te zien waarom dit plan, zoals voorgesteld op pagina 5, alleen goedgekeurd moet worden door de gemeente Hilversum en niet door alle regiogemeentes. Aan de andere regiogemeentes zal, zie pagina 5, alleen instemmening worden gevraagd, als of het alleen maar een instemming met het doen van uitgaven door de gemeente Hilversum als centrumgemeente betreft. Niets is minder waar, zie alleen maar de rol van de regiogemeentes bij de ambulante zorg. 1b De gemeente heeft Hilversum heeft een dubbelrol: één als centrumgemeente, inhoudende: ontvanger van overheidsgelden en verantwoordelijk voor het in stand houden van een aantal voorzieningen en één als regiogemeente, zoals die van iedere andere regiogemeente. Gemist wordt, ter voorkoming van misverstanden en ter adstructie aan de regiogemeentes, een helder overzicht van wat van de regiogemeentes in de nieuwe opzet wordt verwacht, welke taken dienen te worden uitgevoerd. Met een dergelijk toegespitst overzicht kan ieder gemeente terug naar eigen raadsleden en ambtenaren, met de opgave te doen wat daarin staat aangegeven. Gemist wordt wat van Hilversum daarnaast als centrumgemeente wordt verwacht, welke taken dienen te worden uitgevoerd, te worden gecontroleerd en hoe die worden verantwoord, intern binnen de eigen gemeente en ook richting de regiogemeentes. 1c Toekenning van nieuwe taken in het MZ- veld bij de regiogemeentes kan niet anders dan er toe leiden dat iedere regiogemeente een eigen nieuwe nota moet opstellen waarin het beleid en uitvoering van haar aandeel in de MZ zorg wordt vastgelegd. In het voorliggende beleidsplan wordt daar niets over gezegd. 1d In het plan wordt een bedrag genoemd van de regiogemeentes gezamenlijk aan MZ, een specificatie per gemeente ontbreekt. 2. Maatschappelijke zorg In dit document worden de woorden MZ vaak gebruikt. Nu eens verwijzend naar de aandachtsgebieden van de prestatievelden 7, 8 en 9, (focus A) dan weer verwijzend naar personen die gebruik maken van de hulpverlening die in de velden wordt geboden (focus B). Dat levert verwarring op. Om 2 voorbeelden te noemen. Pag. 11, midden: ‘Voor onderdelen toegang tot en toewijzing van MZ is er geen duidelijke regie etc., focus A of B? Pag. 11, kader Constatering: ‘het ontbreekt op dit moment aan een eenduidige methodiek en werkwijze en registratie en afhandeling van meldingen op het terrein van maatschappelijke zorg’. Focus A of B? Het maakt nogal verschil uit wat men bedoelt. Bedoelt men alles van wat er gebeurt op het gebied van overlast, verslavingszorg etc. (focus A) of bedoelt men alleen meldingen van bepaalde voorzieningen of vormen van hulpverlening (focus B)? Als men niet steeds aangeeft wanneer men het woord MZ gebruikt wie, wat men bedoelt, dan levert dit woord verwarring op. 53
Zorg en overlast 2.a Regievoering gemeente bij aanpak zorg en overlast Onder speerpunt 1.1, pag. 26, staat dat de gemeenten de regie vormen op de aanpak zorg en overlast. Wat wordt hier met ’zorg’ bedoeld? Een container begrip wat niets (of heel veel) zegt. Wat wordt met overlast bedoeld? Is de politie hier niet de eerste partij bij? Als er iets van regievoering te doen valt, is dat dan niet alleen bij de zwaardere, hardnekkige gevallen van overlast? In de tekst staat daarover: ‘Tevens is het van belang dat in de gehele aanpak van melding tot nazorg de verschillende disciplines en interventiemethoden goed aan elkaar worden verbonden.’ Dat geldt alleen toch maar in een beperkt aantal gevallen? Kortom, hier is niet uitgewerkt wat men voor ogen staat, onder welke omstandigheden regievoering een toegevoegde waarde kan hebben en de rol van een regisseur van belang is. 2b Één meldpunt voor zorg en overlast (pag. 26) Men hoopt dat professionals en burgers zich daar melden, waarvoor, met welk doel? Een meldpunt voor zorg, wat moeten we daarmee? Wie meldt zich daar, waarom? Voor overlast bel je de politie, bij wat zwaardere zaken komt daar de woningbouwvereniging bij, alleen bij zeer gecompliceerde zaken zijn meer partijen bij de overlastsituatie betrokken. Maar waarom melden bij een meldpunt? En wat heeft een professional er te zoeken, die kent zijn eigen weg. Een meldpunt voor zorg en overlast, misschien meldt zich er wel nooit iemand. Denkbaar is, ook al is dat niet zo expliciet aangegeven, dat men voor ogen staat dat burgers of professionals zich onder bepaalde situatie bij dit meldpunt moeten melden. Misschien om reden van registratie, misschien om reden regisseurs de kans te geven iets te doen. Duidelijkheid graag. 2c Voorstel om het Vangnet & Advies om te vormen tot één meldpunt zorg en overlast. De ratio hiervan is niet in te zien. V&A is een bemiddelingsbureau dat haar succes heeft bewezen. Mensen komen daar vrijwillig om steun, hulp of advies te vragen. V&A is geen meldpunt, geen telefoonnummer, maar een bureau waarachter mensen zitten. Meldpunt zorg en overlast, als er al mensen bellen, dan is het min of meer in noodsituaties, bij overlast, een gehele andere uitstraling dan die van V&A. Waarom de naamsbekendheid, de functie van V&A kapotmaken, te grabbel gooien ten dienste van iets vaags als ‘zorg en overlast’? Over Vangnet Jeugd wordt niet gerept. Komt dat ook onder ‘zorg en overlast’? 2d Het budget van V&A wordt niet in 2013 maar in 2014 met € 60.000, - verlaagd, maar daarnaast wordt wel € 150.000, - tot € 326.000, - (zie details pag. 35) geïnvesteerd in het omzetten van V&A in meldpunt ‘zorg en overlast’ waar nut en noodzaak niet is aangetoond. Dat een herbezinning hierop nodig is, lijkt vanzelfsprekend. 2e Het meldpunt wordt bemand door regisseurs die onder gemeentelijke verantwoordelijkheid en aansturing vallen. Deze moet aan vraagverheldering doen en ondersteuningsbehoefte vaststellen. Dit leidt tot de conclusie dat alleen bij zwaardere gevallen de regisseur een rol speelt. Maar hoe zit het dan moet die melding die niet onder de categorie ‘zwaar’ vallen? 2 f In noot 25, pag. 26, staat dat nader wordt onderzocht of de regisseurs bij de GGD of bij de gemeentelijke uitvoeringsdiensten zitten. Dit is een wereld van verschil of je voor een centrale of decentrale uitvoering kiest. Dit heeft effect voor het telefoonnummer, locatie van het meldpunt, de bemensing, kwaliteit en controle. Een decentrale aanpak heeft ook gevolgen voor de verantwoordelijkheid van de regiogemeentes. Een essentieel aspect, daar moet nu duidelijkheid over komen, dan weet een ieder waar men aan toe is, weet men waar men aan moet werken.
54
2g Ook staat in noot 25, pag. 26, dat het werkproces van het meldpunt ingebed moet zijn in het werkproces van de gemeentelijke uitvoeringsdiensten. Wat wordt hier bedoeld? Voor te stellen is dat een regisseur die partijen, w.o. gemeentelijke uitvoeringsdiensten, bij elkaar wil brengen om afspraken te maken, af te stemmen, gemakkelijk toegang tot die partijen heeft. Maar dat daar een inbedding van werkzaamheden voor nodig is, een ingrijpende exercitie zo op het oog, dat valt niet in te zien. In de 1ste alinea pag. 27 wordt een ingrijpend beeld geschetst. ‘Het (hulpverlening-) plan moet ertoe leiden dat gemeenten en professionele hulpverleners adequaat kunnen interveniëren om etc. Adequaat wil zeggen o.a. dat men gebruik kan maken van gemeentelijke mandaatbevoegdheden etc.’. Wie ‘gemeenten’ in dit verband zijn is niet duidelijk. De regisseur? Ambtenaren? Hoe die overdracht van mandaatbevoegdheden in elkaar zit, helderheid is gewenst. 2 h Bij ‘Acties’ - zie pag. 34 - staat dat geleidelijk vanaf 2014 de werkwijze van het meldpunt geleidelijk geïntegreerd wordt in de werkwijze van de gemeentelijke uitvoeringsdiensten, nodig omdat vanaf 2015 de ambulante ondersteuning MZ regionaal wordt ingekocht en lokaal wordt toegewezen. Het dilemma, zo valt uit de teksten af te leiden, is deze. Of men kiest voor een centraal meldpunt, met een regisseur die afspraken regelt en vastlegt met partners w.o. de gemeentelijke uitvoeringsdiensten. Of een keuze voor decentraal, met een decentraal meldpunt en decentrale regisseurs die naast de rol voortvloeiend uit het meldpunt zorg en overlast ook een duidelijke rol hebben bij de toewijzing van de ambulante zorg, sterk verweven met de gemeentelijke uitvoeringsdiensten. Op dit dilemma moet nu een antwoord komen. Zie ook het punt 2d, investeringen. 2i Het Veiligheidshuis In het kader van aanpak ‘zorg en overlast’ wordt het Veiligheidshuis genoemd. Het heeft zijn toegevoegde waarde bewezen, aldus dit plan. Thans worden in het Veiligheidshuis (hoofdbureau van Politie in Hilversum) alleen cliënten besproken die strafbare feiten hebben gepleegd. Dat uitgangspunt wordt nu losgelaten (pag. 27 2de alinea, Sturen op resultaten). Wat betekent dit? Betekent dit alleen dat het hoofdbureau ook voor andere dan niet – criminele gevallen als vergaderlocatie kan worden gebruikt, waarom eigenlijk?, of heeft de opmerking dat de achtergrond van strafbare feiten een verderstrekkende betekenis? Toelichting graag. Waarom moet je voor vraagstukken die voortkomen uit V&A bespreken op het politiebureau. Heeft dat niet een averechtse werking? 2j Gemeentelijk regisseur / procesmanager Veiligheidshuis. Onder de noemer ‘Sturen op resultaten’ op pag. 27 wordt verwezen de rol van de regisseur in het Veiligheidshuis. Als het nu goed gaat, wat moet die regisseur daar dan nog doen? Er wordt o.a. gezegd dat daar gewerkt wordt met Privacyconvenanten. Maar dat kan toch geen valide reden zijn om van het Veiligheidshuis gebruikt te maken. Privacyconvenanten dienen toch overal gehanteerd te worden, waar je ook zit en werkt. 2k De regisseur krijgt een prominente rol. Een dergelijke rol is weerbarstig om die goed tot zijn recht te laten komen. Bij het Loket / Centrum Jeugd en Gezin is er ook een belangrijke rol voor de regisseur weggelegd. Dat komt moeilijk van de grond. Hoe realistisch is het om al het goeds van een regisseur te verwachten terwijl in de praktijk, onverhoopt, zal kunnen blijken dat die maar moeilijk zinvol is in te vullen. Extra lastig zal het zijn als die rol decentraal vorm moet worden gegeven, met alle daarbij behorende kwesties als bemensing, kwaliteit, competenties, controle en verantwoording. In hoeverre is daar wel over nagedacht? 3 Speerpunt 1.2 Aanpak huiselijk geweld (pag. 27) 3a Gemeenten waarderen het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG), men wil de positie hiervan versterken. Samenwerking met het Advies en Meldpunt Kindermishandeling wordt geïntensiveerd, prima.
55
3b Gemeenten willen meer voorlichting. Prima. Duidelijkheid over wie dat / wat doet, alleen het ASHG of ook de regiogemeentes. 3c Aan het ASHG wordt ook een rol toegekend bij het stoppen (na signalering) van dit huiselijk geweld. Men wil die rol versterken. Onvoldoende is aangegeven hoe dat gaat gebeuren. Er wordt gesteld dat de regierol van het ASHG wordt versterkt. Hoe? De regiogemeentes zijn op dit terrein ook actief. Ook zij hebben contacten met politie, woningcorporaties en dienstverlenende organisaties op dit terrein. Hoe wordt in de toekomst de verhouding tussen de regiogemeentes en het ASHG op dit terrein? Moeten de gemeentes, maar ook politie of woningcorporaties nu alle zaken op het terrein van huiselijk geweld melden bij het ASHG? Een duidelijker beeld hoe de toekomst op dit terrein wordt gezien is wenselijk. Als partijen onvoldoende van elkaar weten wat van een ieder wordt verwacht, dan worden de goedbedoelde doelstellingen niet gehaald. Wat te denken van het idee om in 2013 een werkconferentie over aanpak huiselijk geweld te organiseren, waarbij alle betrokken organisaties, waaronder het ASHG, de gemeentes, politie, woningcorporaties e.a. hun licht laten schijnen op dit probleem om gezamenlijk een plan van aanpak op te stellen van samenwerking en afspraken om zo een betere en succesvolle aanpak van het fenomeen huiselijk geweld te creëren? 3d Het ASHG en Vangnet & Advies en Vangnet jeugd zitten nu samen bij de GGD. V&A wordt nu omgevormd tot meldpunt ‘zorg en overlast’. Mogelijk dat dit laatste meldpunt gedecentraliseerd wordt. Wat is de relatie tot deze twee steunpunten? Beiden werken met regisseurs. In hoeverre werken ze samen? Wat betekent het voor het ASHG als het meldpunt ‘zorg en overlast’ niet meer bij de GGD gelokaliseerd is? Helderheid hierover lijkt gewenst. 3e De GGD heeft nu een belangrijke rol in het MZ veld. Hoe die in de toekomst wordt, daarover bestaan vragen. Bekend is dat de GGD in een fusietraject zit met Flevoland. Vraag is of een fusie met Flevoland enige betekenis heeft op de in dit plan neergelegde rol voor de GGD. 3f Financiering In tabel 12, 13 en volgende wordt alleen een getal genoemd. Het zou handiger zijn als geen nummer maar het onderwerp genoemd wordt. Dus tabel 12 betreft het ASHG, tabel 13 Ambulante ondersteuning etc. In tabel 12 wordt voor het ASHG in 2013 een bedrag genoemd ad € 803.000, -. Volgens tabel 3 was dit bedrag in 2011 € 524.000, Volgens toelichting bij tabel 12 wordt dit meerder bedrag ingezet om de regierol van het ASHG te versterken. Voorts wordt verwezen naar de ambulante ondersteuning, die regionaal wordt ingekocht. Vraag is in hoeverre het verschil tussen vorengenoemde bedragen ook daarvoor wordt gebruikt. Kortom een toelichting op dat verschil is op zijn plaats. 3g De Oranje Huis - aanpak lijkt succesvol. Welke problemen zich op dit terrein voordoen, die worden niet aangegeven. Wenselijke informatie, indien inderdaad verbeteringen nodig zijn. 3h Meldcode huiselijk geweld (pag. 28, 5de alinea). De wet Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (vermoedelijk in werking juli 2013) verplicht een aantal organisaties over een meldcode te beschikken. De gemeente staat hier buiten, heeft geen verantwoordelijkheid in deze. In hoeverre de gemeente in dit verband een bepaalde (regie) verantwoordelijkheid aan het ASHG kan delegeren (aldus deze alinea) is dan ook onduidelijk. Wel is het zo dat vanwege het toepassen van deze meldcode het ASHG meer gesignaleerd zal worden over huiselijk geweld. Het lijkt te overwegen dat het ASHG voorlichting geeft bij organisaties die de meldcode willen gaan opstellen of al hebben opgesteld.
56
4. Speerpunt 2 Ambulante ondersteuning. / Regionale inkoop van dienstverlening. 4a Op pag. 29, 2de alinea, staat dat in 2015 het budget van maatschappelijke zorg wordt toegevoegd aan de inkoop begeleiding persoonlijke verzorging. Elders wordt alleen het budget ‘begeleiding’ genoemd. 4b Als dit budget t.z.t. onder het project begeleiding valt, waarom wordt dit aspect niet meegenomen in het project ‘Begeleiding’ zoals dat nu in discussie is en door een werkgroep wordt begeleid? 4c Belangrijk in dit verband is het antwoord op de vraag hoe die inkoop gaat lopen. Bij het project ‘Begeleiding’ is eerst een inventarisatie gemaakt van het scala aan dienstverleners en van de soorten diensten. Ook wordt er bezien met welke partijen afspraken gemaakt kunnen worden. Een delicaat proces, omdat ook partijen die jarenlange diensten leverden in de nieuwe situatie uit de boot kunnen vallen. Een transparant en evenwichtig traject van inventarisatie noodzakelijk voorafgaande aan de inkoop – of aanbestedingsprocedures om een faire behandeling van een ieder te kunnen garanderen. Nu ontbreekt een overzicht van partijen en hun diensten en ontbreekt zicht op het proces van inkoop, dat gevolgd zal gaan worden. Sterker nog, in het Platform maatschappelijke zorg maken de huidige aanbieders deel uit van het transitietraject, aan hen wordt input gevraagd als basis voor de nieuwe opzet van de MZ. Maar hoe zit het dan met de onafhankelijkheid? Hoe kan op een faire manier een beeld worden gekregen van de diensten die zij leveren en kunnen keuzes voor inkoop worden gemaakt als deze dienstverleners nu ook een actieve rol vervullen in de uitwerking van de nieuwe MZ opzet? Hoe vrij is men dan nog om buiten die partijen om afspraken met anderen te maken of überhaupt te weigeren om de subsidie aan bepaalde partijen nog door te zetten? Als die ontwikkelingen zich voordoen dan dient er transparantie te zijn, die ontbreekt nu. 4d Bij Speerpunt 2.3 Activiteiten gericht op duurzame zelfredzaamheid (pag. 30) staat: Bij de inkoop van de ambulante ondersteuning komt er meer aandacht voor de inzet van de eigen sociale omgeving om personen te ondersteunen etc. Een norm die het inkoopproces kan ondersteunen, prima. Het betekent nog eens te meer dat de diensten van de huidige ambulante zorgverleners mede op basis van dit criterium worden beoordeeld. Dat geldt natuurlijk ook voor nieuwe aanbieders, die thans nog niet gesubsidieerde ambulante zorg leveren. Dit onderstreept de relevantie van de onder 4.b genoemde onafhankelijkheid en transparantie. Ook een toets van inkoop valt te lezen bij Speerpunt 2.4, scheiden van wonen en zorg. (pag. 30) Daar: De ondersteuning en begeleiding vanuit de maatschappelijke zorg die gekoppeld is aan deze woonvormen (in het kader van Kansrijk wonen) wordt regionaal (persoonsvolgend) ingekocht. Ook hier is denkbaar dat de huidige ambulante MZ -diensten niet op dit uitgangspunt aansluiten. Het is theoretisch denkbaar dat in de toekomst niet meer van de diensten van de organisaties die nu nog verantwoordelijk zijn voor de ambulante MZ zorg, om de een of andere reden gebruik gemaakt gaat worden. Al die organisaties zullen tegen het licht worden gehouden vanuit een bepaald perspectief, waarvan er een tweetal hiervoor zijn genoemd. Maar welk perspectief wordt verder gevolgd, welke normen worden gehanteerd om aan te geven dat deze dienst wel en die dienst niet passend is. Helderheid graag. 4e Aansluitend de vraag, wie neemt die besluiten en is daarvoor ook verantwoordelijk? En hoe ligt de democratische controle daarop? 4f In tabel 5 pag. 15, totaal € 1.486.000, - is niet af te lezen aan welke hulpverleners / projecten in 2010/2011 gelden zijn uitgegeven. Dat is jammer, waardoor het voor de lezer niet bekend is waaraan het is uitgegeven. In het conceptoverzicht stond een bedrag van € 123.000, - voor medicamenteuze ondersteuning. In de nieuwe tabel 5 is dat bedrag niet opgenomen. Valt dat nu onder
57
verslavingszorg? 4g Het fenomeen centrale inkoop is voor te stellen, maar hoe zit het met nieuw initiatieven. Als alle ambulante zorg wordt weggezet in het inkoop proces, dan is er geen ruimte meer voor het ondersteunen van nieuwe initiatieven. In ons eerder gemelde advies (18 augustus 2011) hebben wij aandacht hiervoor gevraagd. Bij dezen dus nog een keer. 4h Vooral bij dit onderdeel, het inkoopproces, wordt een goede projectopbouw gemist zoals deze gevolgd is o.a. bij het project ‘Begeleiding’. Bij dat project is eerst een inventarisatie gemaakt, deze met betrokkenen, de cliëntvertegenwoordigers, besproken, vervolgens werd deze inventarisatie uitgewerkt in een visie- en implementatievoorstel, deze wederom besproken om daarna een plan ter gemeentelijke besluitvorming voor te leggen. Bij de aanpak van MZ is men niet stapsgewijs tewerk gegaan, alles loopt door elkaar, dat wreekt zich. 5. Speerpunt 2 Ambulante ondersteuning / Toewijzing, indicatiestelling Pag. 29, 3de alinea: ‘Het streven is om in 2015 de ambulante ondersteuning in de MZ toe te wijzen (te indiceren) aan de personen die het echt nodig hebben. 5a Hoe geschiedt die toewijzing, door wie, op welke grondslag? Zijn dat de regisseurs, centaal of decentraal, zijn dat ambtenaren van bepaalde diensten, het WMO loket dat een rol bij de begeleiding WMO van betekenis is, of iemand anders. Als dat de regisseurs centraal zijn, vermoedelijk de medewerkers van de GGD, hoe zit dat met hun verantwoordelijkheden, criteria, controle etc.? Als dat de regisseurs decentraal zijn, inhoudende dat de regisseur die partijen moet verbinden ook zorg toewijst, hoe valt dat met elkaar te rijmen? 5b Wie de toewijzing ook uitvoert, hoe wordt het volume van de toewijzing beheerst. Bij ‘Begeleiding - WMO’ zijn het de eigen gemeentelijke budgetten die worden aangesproken, bij de ambulante MZ wordt het bedrag in een regionale pot ’begeleiding’ gestort waar, zoals het zich laat aanzien, iedere gemeente vrijelijk uit kan putten. Kortom, een open eind regeling. 5c Toewijzing, welke criteria worden gehanteerd. Hoe gaat dat in de praktijk. Hoe wordt bepaald of je al of niet in aanmerking komt / gebruik mag maken van: het ACT team, verslavingszorg, Pakaan, Methadonregeling etc.? Hoe staat het met de medische aspecten, privacy? Er bestaat een Centraal Indicatie orgaan, dat is onafhankelijk, heeft dat misschien nog een functie? Wie toetst en controleert, wat zijn de beroepsmogelijkheden? Is er een klachtenregeling? 5d Thans zijn er 683 personen (tabel 4) die een beroep doen op ambulante ondersteuning. De toewijzingseis betekent dat al deze personen voor toewijzing, dus herindicatie, in aanmerking komen. Is dat een juiste conclusie? Zo ja, een helder plan van aanpak is daarvoor onmisbaar. Kortom, het hele vraagstuk van toewijzing, slechts met een enkel woord in het plan genoemd, maar wel bepalend in de toekomst voor wie wel of niet een beroep kan doen op ambulante MZ zorg, is niet uitgewerkt, een buitengewoon serieus manco. 6 Speerpunt 2.2: gemeentelijk dienstverlening niet vrijblijvend (pag. 29) Steun voor een ‘hardere’ en hopelijk succesvollere aanpak van de groep ‘zorgmijders’ kan worden gebillijkt. 6a Aangegeven wordt dat gemeentes op dit terrein al actief zijn. Vraag is hoe dit op dit moment gebeurt. De uitgangspunten gemeld in de alinea’s van Speerpunt 2.2 zijn relevant. Vraag is hoe die vertaald worden in de huidige en toekomstige praktijk van de gemeentes. Gemeentes zelf dienen zich daarover uit te spreken.
58
6b In het beleidsplan Maatschappelijke ondersteuning en Publieke gezondheid 2012 -2015 wordt gemeld dat portefeuillehouders gaan beoordelen of bemoeizorg als beleidsuitgangspunt prioriteit kan krijgen. Onder Speerpunt 2.2 wordt hierop geen expliciet antwoord gegeven. Als die wel (impliciet) wordt gegeven, blijft de vraag staan hoe die prioriteit zichtbaar wordt. 6c Een ‘hardere’ aanpak, akkoord. Maar hoe wordt voorkomen dat deze personen niet verder van de goede weg afraken als de ‘hardere’ aanpak niet werkt? Aandacht voor de negatieve effecten van deze aanpak is ook van belang. Inzicht in het beslisproces is welkom, waardoor de gevolgen van de aanpak beter kunnen worden gevolgd en bewaakt. 7 Speerpunt 2.4: het scheiden van wonen en zorg. Personen die gebruik maken van het pension, het begeleid wonen en onderdelen van de vrouwenopvang krijgen begeleiding en zorg aangeboden op basis van het programma Kansrijk wonen (gebaseerd op de principes van het Keerpunt). Dit lijkt een prima gedachte. Desondanks spreken de Wmo-raden hun zorg over uit over het scheiden van wonen en zorg in dit verband. Het gaat hier om tijdelijke zorg, terwijl een deel van de mensen met een verstandelijke beperking die zorg en begeleiding altijd nodig zal hebben, voor onbepaalde tijd dus. De principiële vraag is of deze vorm van zorg überhaupt mogelijk is voor de doelgroep voor lichtverstandelijk gehandicapten LVG/ VG. Ook hier geldt; wat zijn de sterke en zwakke kanten van deze aanpak, hoe wordt een en ander gevolgd, bewaakt en worden initiatieven genomen die tot nog betere successen kunnen leiden? 8 Programma 3: Hoogwaardige opvang. Het streven naar verbetering van de kwaliteit van deze voorzieningen wordt van harte toegejuicht. Dat geldt ook voor de intentie van de gemeente Hilversum om bij de subsidievoorwaarden strengere kwaliteitseisen te stellen. Hilversum houdt ook toezicht, gehoopt wordt dat dit ook daadwerkelijk gedaan wordt. De Oranje Huis aanpak verdient steun, ook hier geldt dat zwakke / sterke elementen van deze aanpak in beeld moeten zijn en moeten worden aangepakt voor zover nodig. Wat betreft de hier geboden begeleiding, zie punt 4d. 9 Programma 4: bestuur, beleid en organisatie. 9a Dat gekeken wordt naar de resultaten bij inzet van middelen is begrijpelijk. Maar wat gewenste resultaten zijn, dat wordt niet uitgewerkt. Misschien in deze fase nog te vroeg als eis gesteld, hoe dan ook als men op resultaat wil sturen, de gewenste resultaten moeten dan wel duidelijk worden geformuleerd. En natuurlijk moet dan ook beantwoord worden wie dat bewaakt, volgt en wie verantwoordelijk is voor sancties, maatregelen indien die resultaten niet worden gehaald. 9b Vereenvoudiging overlegstructuur. In de 1ste alinea wordt verwezen naar het gewenste overleg met de WMO Raden. Wordt op prijs gesteld. Echter wel van belang is dat deze raden alle ruimte wordt geboden om ook daadwerkelijk hun inbreng waar te maken (quod non). 9c Het verbeteren van overlegstructuren (locatie, effectiviteit) prima, al wordt niet gezien waarom het Veiligheidshuis (een Politiebureau) de plek van overleg moet zijn. Het overleg binnen het kader van het Platform maatschappelijke zorg kan nuttig zijn, maar ook hier geldt dat partijen verschillende belangen hebben, ook de gemeentes t.o.v. de deelnemers. Onder het hoofdstuk inkoop is hierop gewezen.
59
9d Speerpunt 4.3 Grotere bestuurlijke betrokkenheid van regiogemeenten. Gesteld wordt dat de maatschappelijke zorg een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van de regiogemeentes. Dat zegt onvoldoende dat ieder regiogemeente op het terrein van maatschappelijke zorg een eigen verantwoordelijkheid heeft, die in eigen regelgeving / verordeningen dient te worden vastgelegd. Dat geldt voor iedere regiogemeente en voor de gemeente Hilversum als centrumgemeente. Helder moet worden vastgelegd zowel ten behoeve van controle door de eigen organen als bv. de WMO Raad als ten behoeve van de regiogemeentes die een deel van hun verantwoordelijkheid op dit terrein aan de centrumgemeente hebben afgestaan, wat van de gemeente Hilversum als centrumgemeente mag worden verwacht. Dit moet echt helder zijn, is niet vrijblijvend. Dit geldt niet alleen ten opzichte van de opvanghuizen, maar ook ten aanzien van aansturing van het ASHG, de GGD, de regisseurs (vermoedelijk, voor zover die alleen vanuit de GGD functioneren), het inkoopproces (vermoedelijk). 10 Diverse opmerkingen en ‘faits divers’ 10.1 Pag. 4 Verslavingsbeleid en preventie. Een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Hoe is zichtbaar wat de regiogemeentes op dit terrein doen? In het beleidsplan Maatschappelijke ondersteuning en Publieke gezondheid 2012 – 2015 staat hier niets. Als deze constatering juist is, dan zal op zo kort mogelijke termijn duidelijkheid moeten worden verkregen welke inspanningen de regiogemeentes op dit terrein (gaan) verrichten. Een mooi punt voor het aanvullend MZ beleidsplan van ieder gemeente. Dit geldt eveneens voor bemoeizorg. Gemeentelijke inspanningen op dit terrein worden verondersteld, maar is dat zichtbaar? Zijn elementen, genoemd in dit plan ook niet vormen van bemoeizorg, zoals het programma speerpunt 2.2, gemeentelijke dienstverlening is niet vrijblijvend. 10.2 Pag. 11 Toegang en toewijzing. Daar wordt gemeld dat de verslavingszorg algemeen toegankelijke voorzieningen zijn. Bij tabel 5 wordt verwezen naar een aanzienlijke bezuiniging op dit terrein, maar daar blijft het ook bij. Visie, aanpak van de verslavingszorg, daar wordt niets over gezegd. Ook niet over de aard / doel van de bestedingen voor 2014 van € 522.605, - voor de gehele verslavingszorg. Preventie-uitgaven op dit terrein zijn al eerder wegbezuinigd. Maar wat wil men verder? Er is duidelijkheid gewenst, vooral over wat er van de regiogemeenten in dit opzicht mag worden verwacht. 10.3 In hoeverre Vangnet jeugd met veranderingen te maken krijgt, dat staat niet aangegeven. Samenhang van de jeugdproblematiek MZ en Jeugdzorg algemeen, hoe wordt dat geadresseerd? In deze nota wordt daar niets over gezegd. In tabel 3, pag. 12, worden bij Vangnet jeugd over 2010/2011/2012 bedragen genoemd oplopend van € 43.000,- naar € 77.000,-. Hoe gaat dat verder in 2013? In tabel 12 wordt alleen een totaalbedrag genoemd, het aandeel van Vangnet Jeugd daarin is niet meer vermeld. Dat roept vragen op. 10.4 Constatering, pag. 11. Registratie. Een centrale registratie ontbreekt. Om te kunnen sturen heeft de gemeente behoefte van meer informatie, registratie. Hoe die behoefte in de toekomst ingevuld gaat woorden, nu nog onduidelijk. Maar als er geregistreerd gaat worden alleen om de gemeente te informeren, dan is dit een reden tot zorg. Wat wordt dan geregistreerd, door wie, wat wordt met die gegevens gedaan, privacy, controle etc. Men dient hierbij buitengewone voorzichtigheid te betrachten om gegevens die in vertrouwen aan hulpverlenende organisaties worden verstrekt algemeen beschikbaar te maken. Als de gemeenten behoeften hebben aan informatie, dan kan die bij de betreffende instanties worden opgevraagd, geanonimiseerd.
60
10.5 Pag. 13, 2de alinea. Tabel 2 (het ASHG en Vangnet &Advies) wordt naast tabel 4 (de ambulante MZ zorg) gelegd. Genoemde aantallen hebben niets met elkaar te maken, vergelijken dus geen zin. 10.6 Tabel 6, pag. 17, aantal personen opgevangen. De genoemde totalen resp. 594 en 683 worden niet gedragen door de daarboven genoemde getallen. 10.7 Constatering pag. 22. Eerst wordt gezegd: Het gewest, Hilversum en Huizen voorzien in de gemeentelijke capaciteit. Niet duidelijk is wat hiermee wordt bedoeld. 10.8 Speerpunt 2.2, 2de alinea, pag. 30. Daar staat: Er zullen mensen zijn die niet willen meewerken en buiten de gangbare systemen willen leven en daarmee geen gevaar voor zichzelf of voor anderen zijn. Moet dit niet zijn ‘een’ gevaar? 10.9 tabel 18, Programma 1 (Tabel 11 en 12 samen) totaal € 1.233.000, -. Echter het totaal van tabel 11 en 12 is € 1.129.000, -. De overige tabellen zijn niet op inhoud en consistentie gecontroleerd. 10.10 Bij alle speerpunten worden vanaf pag. 35 acties genoemd. Deze zijn niet meer op betekenis getoetst gezien het groot aantal vraagpunten.
61
BIJLAGE 2 Advies
MATRIX ADVIES WMO RAAD Advies college
Voorgestelde wijzigingen / reactie
Advies Wmo raad Hilversum d.d. 30 december 2012 (mede namens de voorzitters van de Wmo raden van Hilversum, Blaricum, Eemnes, Laren, Muiden, Weesp, Huizen, Naarden-Bussum en Wijdemeren). Aanbeveling 1 Toevoeging 1.1 De Wmo-raden zijn van mening dat er op Aanpassing van paragraaf 5.3: ´´het korte termijn een document moet komen, resultaat van eenduidige afbakening gedragen door alle regiogemeenten, waarin van …`` is opgenomen in de een heldere beschrijving en duidelijke resultaten en uitgewerkt in de afbakening van de taken, rollen en actiepunten. verantwoordelijkheden van de Overnemen centrumgemeente en de regiogemeenten Toevoeging 1.2 opgenomen wordt. Een dergelijk document Bijlage 3 (oplegger regiogemeenten) zou ook nader moeten ingaan op de wettelijke is toegevoegd aan paragraaf 1.3, 2de aspecten, de juridische en financiële alinea. positionering en de controlefunctie regiogemeente en centrumgemeente. Aanbeveling 2 Toevoeging 2.1 Structuren zijn de uitkomst van een bepaalde Aan paragraaf 4.1 onder speerpunt strategische keuze. Dat geldt ook voor de 1.1. is de argumentatie die ten keuze om Vangnet & Advies om te vormen grondslag ligt aan de keuze voor de tot een loket ‘Zorg en overlast’. Het is de omvorming van vangnet en advies Raden niet duidelijk welke argumentatie toegevoegd. Het gaat niet om een daaraan ten grondslag ligt. Zij adviseren om loket met daarin een toegang- en deze keuze nog eens kritisch te bekijken en zo toewijzingsfunctie, maar om een nodig verder uit te werken. Overigens wordt meldpunt van waaruit de benodigde er over een Vangnet Jeugd niet gesproken. zorg en ondersteuning wordt Gaat dit ook onder zorg en overlast vallen? gecoördineerd. De toegangs- en toewijzingsfunctie t.a.v. de Overnemen ambulante ondersteuning en begeleiding komt te liggen bij de Wmo-loketten. Deze loketten geven uitvoering aan de compensatieplicht Wmo. Onderbouwing 2.1 Vangnet jeugd valt onder de decentralisatie van de jeugdwet en is uit de nota gehaald. In de versie waarover de Wmo raden hebben geadviseerd was vangnet jeugd nog opgenomen.
62
Aanbeveling 3 Eén meldpunt, één plan en één regisseur is los van de vraag of er een loket ‘Zorg en overlast’ moet komen - een filosofie die aanspreekt. De keuze voor het onderbrengen van de regisseurs- c.q. regierol bij de GGD of de gemeente is een principiële keuze. De nota geeft aan dat de positiebepaling in 2013 en 2014 nader onderzocht wordt. De Wmo-raden bevelen aan om het onvermijdelijke naar voren te halen en zo spoedig mogelijk een analyse te maken van de mogelijkheden en risico’s.
Aanbeveling 4 Ambulante zorg, een nieuwe, decentrale benaderingswijze is met veel vragen omgeven. Het bedrag aan ambulante zorg wordt toegevoegd aan het volume van ‘begeleiding’, maar de vragen over wie inkoopt, bij wie, wat en hoeveel wordt ingekocht, staan nog open. Centraal staat de toewijzing van zorg door de locale regisseurs / gemeentelijke ambtenaren. Ook de toewijzing / indicatiestelling is met een reeks principiële vragen omgeven, zoals de vraag van de grondslag, wanneer, onder welke omstandigheden, medische gegevens, privacy etc. Dat geldt ook de vraag wat te doen met ‘bestaande gevallen”. De gekozen benaderingswijze van de ambulante zorg heeft zijn weerslag op gebruikers, dienstverleners en de gemeentelijke organisaties. Deze transitie, de meest ingrijpende wijziging in de aanpak van de maatschappelijke zorg, vraagt om een weloverwogen aanpak en regionale besluitvorming. De Wmo-raden adviseren om hen in een latere fase bij dit proces te betrekken.
Overnemen
Toevoeging 3.1 De principiële keuze om de regierol onder te brengen bij de GGD of de gemeente is niet expliciet in de notitie opgenomen (uit de notitie gehaald). Deze keuze moet eerst goed onderzocht worden om vervolgens gemaakt te worden. Toevoeging 3.2 In paragraaf 5.1 onder speerpunt 1.1 is de planning aangepast. De uitkomst van de analyse is gereed op 1-10-2013 en zal besproken worden met de Wmo raden bij het eerste evaluatiemoment eind 2013. Toevoeging 4.1 In paragraaf 5.2 bij de omschreven acties onder speerpunt 2.1 is het betrekken van Wmo raden en professionele dienstverleners toegevoegd.
Overnemen
Onderbouwing 4.1 In de nota is opgenomen dat de inkoop van de ambulante ondersteuning en begeleiding wordt betrokken bij de inkoop van de voorzieningen die in 2015 overkomen vanuit de AWBZ. De Wmo raden worden intensief betrokken bij de transitie AWBZ naar Wmo en daarmee ook bij de vormgeving van de ambulante ondersteuning en begeleiding.
63
Aanbeveling 5 De nota kent 3 fasen: 2013 is het jaar van onderzoeken en ontwikkelen. 2014 het jaar van experimenteren. En 2015 is het jaar van implementeren. De transformatie van beleid naar uitvoering heeft, alleen al vanwege de doorlooptijd en de voortdurende ontwikkelingen, een zeer hoog risicoprofiel. Het is daarom van belang dat tijdens het transformatieproces de vinger voortdurend aan de pols moet worden gehouden. De Wmoraden adviseren daarom dat er in de derde kwartalen van 2013 en 2014 een moment wordt ingelast voor consultatie van de Wmoraden en de zorgaanbieders.
Toevoeging 5.1 De inleiding van hoofdstuk is aangepast: “het transformatie proces is opgedeeld in drie fases. In het algemeen geldt dat 2013 het jaar van onder en ontwikkelen is (fase 1). 2014 het jaar van voorbereiden en experimenteren in de uitvoering (fase 2). En 2015 is het jaar van implementeren (fase 3). Tijdens het transformatieproces moeten de betrokken partijen (de gemeentebesturen, de Wmo raden, aanbieders van zorg en ondersteuning en maatschappelijke partners, zoals woningcorporatie, politie, etc.) de vinger aan de pols kunnen houden en indien noodzakelijk bij kunnen sturen.”
Overnemen
Toevoeging 5.2 Aanpassing van paragraaf 5.3: ´´ met Wmo raden en professionele dienstverleners een samenwerking opzetten waarin partijen actief deelnemen in en bijdragen aan de cyclus van planning, uitvoering, evaluatie en bijstelling.´´ is uitgewerkt in de resultaten en actiepunten. Toevoeging 5.3 De eerste kolom met daarin de fasering is toegevoegd aan de tabellen met actiepunten in hoofdstuk 5. Toevoeging 5.4 Aan paragraaf 6.3 “planning” is de fasering en de evalueren en bijstellende rol van gemeenten, Wmo raden en professionele dienstverleners toegevoegd. Toevoeging 5.5 Aan paragraaf 6.2 “Organisatie” is een alinea ten aanzien van de samenwerking met de Wmo raden toegevoegd.
64
Aanbeveling 6 De Wmo-raden stellen vast dat er, als basis voor beleidsontwikkeling en besluitvorming, gebruik gemaakt wordt van financiële en andere cijfermatige informatie. Dat is prima, maar dan zullen de gegevens wel volledig, consistent en betrouwbaar moeten zijn, net als de onderliggende cijfers. Dat is in de onderhavige nota niet altijd het geval. Een betrouwbare, consistente registratie en analyse van data is een harde voorwaarde voor een verstandig beleid en een kansrijke uitvoering. Om die reden adviseren de Wmo-raden om in de toekomst (nog) meer aandacht en tijd te besteden aan en regie te zetten op het informatiemanagement.
Overnemen
Toevoeging 6.1 Aan de actiepunten in paragraaf 5.4 is toegevoegd: “De informatievoorziening om te kunnen sturen op resultaten verbeteren door de regionale Wmo-monitor te ontwikkelen en uit te breiden met de in dit plan opgenomen onderdelen van de maatschappelijke zorg.” Toevoeging 6.2 In tabel 17 is extra budget (capaciteit) opgenomen voor de uitvoering van het informatiemanagement.
65
BIJLAGE 3
OPLEGGER REGIOGEMEENTEN
ONDERWERP: Beleid-uitvoeringsplan Maatschappelijke Zorg Gooi & Vechtstreek
Nummer:
Bijlagen: - Beleids- en uitvoeringsplan Maatschappelijke Zorg Gooi & Vechtstreek 2013 -2015
Maatschappelijke zorg is een regionale aangelegenheid Maatschappelijke zorg is een verantwoordelijkheid van alle gemeenten in Nederland. De complexiteit van de problematiek van mensen, de wetgeving en de schaalgrootte van de gewenste voorzieningen maken dat gemeenten de maatschappelijke zorg gezamenlijk uitvoeren. In Gooi en Vechtstreek (incl. Eemnes) werken de gemeenten Blaricum, Bussum, Eemnes, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren samen aan de maatschappelijke zorg. Bijzonder aan de maatschappelijke zorg is de functie van de centrumgemeente. Centrumgemeenten ontvangen middelen van het rijk voor de maatschappelijke zorg (artikel 20 Wmo). Voor de gemeenten in Gooi en Vechtstreek is de gemeente Hilversum centrumgemeente 51. Hilversum beheert de rijksmiddelen namens de regio en is verplicht te overleggen met omringende regiogemeenten over de besteding ervan. Naast deze middelen ontvangen gemeenten ook middelen voor de publieke gezondheidszorg en voor de Wmo. Deze middelen ontvangen alle gemeenten in Nederland. Een deel van deze middelen zetten de regiogemeenten gezamenlijk in voor maatschappelijke zorg. Aanleiding opstellen plan maatschappelijke zorg 2013 t/m 2015 Voor de periode 2013 tot en met 2015 stelt de gemeenteraad Hilversum een apart beleids- en uitvoeringsplan maatschappelijke zorg Gooi en Vechtstreek vast. Er is om de volgende redenen gekozen voor deze werkwijze. - Beleidsplannen Wmo 2012 t/m 2015 De gemeenten in Gooi en Vechtstreek werken intensief samen op het terrein van de Wmo. Deze samenwerking is gebaseerd op de gezamenlijke Wmo visie Gooi en Vechtstreek. Op basis van deze visie hebben de gemeenten lokaal het Wmo beleid 2012 t/m 2015 vastgesteld en kopen de gemeenten gezamenlijk Wmo voorzieningen in. Voorliggend plan is een nadere uitwerking van het Wmo beleid. - Bezuinigingen 2010 t/m 2014 Vanaf 2014 ontvangt centrumgemeente Hilversum voor maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg ruim 1 miljoen euro minder op een totaal bedrag van ongeveer 3 miljoen euro in 2010. Een bezuinigingstaakstelling van 33%. In september 2010 hebben de colleges van de gemeenten besloten tot een fasegewijze afbouw, waarbij in 2014 de bezuiniging is geëffectueerd. Uitgangspunt daarbij is dat het aantal opvangplaatsen niet vermindert en dat in de keten van hulpverlening geen gaten vallen en voor uitzonderlijke individuele gevallen een maatwerkoplossing gevonden wordt. Deze uitgangspunten zijn ook opgenomen in de lokale beleidsplannen Wmo 2012 t/m 2015. 51
De gemeente Eemnes neemt in Gooi en Vechtstreek alleen deel aan de decentralisatie-uitkering maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg. Voor de leesbaarheid van de verdere tekst is ervoor gekozen om te spreken over de gemeenten in Gooi en Vechtstreek. Bij de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg is Eemnes daar ook onderdeel van en bij de vrouwenopvang en de bestrijding van geweld in afhankelijkheidsrelaties niet.
66
Op 18 augustus 2011 hebben de gezamenlijke Wmo raden geadviseerd over deze bezuinigingen. Dat advies komt er samengevat op neer dat de wethouders Wmo van de gemeenten gevraagd wordt om met een visie en plan over de maatschappelijke zorg te komen. Met voorliggend plan komen de wethouders Wmo in Gooi en Vechtstreek tegemoet aan dit verzoek. - Onderzoek vrouwenopvang In april 2012 kwamen bij gemeente Hilversum klachten binnen over de Stichting Opvangcentrum het Gooi. Onderzoek laat zien dat het speelveld in de maatschappelijke zorg zeer complex is en dat rollen en verantwoordelijkheden niet altijd even duidelijk belegd zijn. De titel “gescheiden werelden” van het eindrapport52 van de commissie Haanstra geeft het belang aan van intensieve betrokkenheid van de gemeenten bij het beleid en de uitvoering van de maatschappelijke zorg. Alle aanbevelingen van de onderzoekscommissie zijn overgenomen door de gemeente Hilversum en de wethouders Wmo van de regiogemeenten. Met voorliggend plan werken de gemeenten in Gooi en Vechtstreek gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het beleid en de uitvoering op de maatschappelijke zorg uit. - Rijksbeleid Het kabinet Rutte-Asscher maakt gemeenten grotendeels eindverantwoordelijk voor het sociaal domein. De komende jaren krijgen de gemeenten een groot aantal nieuwe taken met daarbij een aanzienlijke bezuinigingsopdracht (tabel 1). Dit betekent een hernieuwde rol van de gemeente in het sociaal domein en daarmee ook in de maatschappelijke zorg (als onderdeel van de Wmo). Het betekent ten eerste dat in het beleids- en uitvoeringsplan keuzen worden gemaakt ten bate van de samenhang binnen en sterke regie op het beleidsveld. Ten tweede betekent het dat bij het uitwerken van de uitvoering van die keuzen ook de samenhang met aanpalende beleidsterreinen wordt gewaarborgd. Naar meer samenhang in beleid en uitvoering Een succesvolle samenwerking tussen regiogemeenten, centrumgemeente en regionale samenwerking (Gewest Gooi en Vechtstreek) is van belang om dit plan succesvol te kunnen uitvoeren. Dit plan kent drie fases. 2013 Is het jaar van het onderzoeken en ontwikkelen, 2014 van het experimenteren en 2015 dat van het veranderen. De regiogemeenten hebben in het plan een belangrijke rol. Gemeenten voeren in dit plan de regie op de integrale aanpak van problemen. Het voeren van regie begint met het goed organiseren van het melden en signaleren van problemen, vervolgens het organiseren van de juiste dienstverlening en het monitoren van de resultaten die worden bereikt. Het streven is om in 2015 de ambulante ondersteuning in de maatschappelijke zorg regionaal in te kopen en vanuit de gemeentelijke dienstverlening toe te wijzen (te indiceren) aan de personen die het echt nodig hebben. Proces Voorliggend beleids- en uitvoeringsplan is ter advisering voorgelegd aan de Wmo raad Hilversum. De Wmo raad Hilversum heeft met alle Wmo raden uit de regio een positief advies uitgebracht. Het advies van de Wmo raad Hilversum is opgenomen in bijlage 1 van het plan. De Wmo raad Hilversum is een adviesorgaan van het college gemeente Hilversum. Bijlage 2 van het plan bevat een matrix waarin het college reageert op het advies van de Wmo raad. Het college heeft de aanbevelingen van de Wmo raad verwerkt in dit plan. De wethouders Wmo van de regiogemeenten hebben op 20 december 2012 positief geadviseerd over dit beleids- en uitvoeringsplan. Op 22 januari 2013 heeft het college van Hilversum het plan vastgesteld. Op dit moment, middels deze oplegger, verzoekt het college van de gemeente Hilversum de colleges van de regiogemeenten om in te stemmen met dit beleids- en uitvoeringsplan. De commissie samenleving van de gemeente Hilversum behandelt dit plan op 27 februari. Inwoners uit de 52
Onderzoekscommissie vrouwenopvang in de Gooi en Vechtstreek, 2012.
67
regiogemeenten kunnen inspreken bij deze behandeling. Tenslotte wordt dit plan op 13 maart in de Hilversumse gemeenteraad behandeld. Informeren belanghebbenden Wellicht vind u het belangrijk om uw gemeenteraad en inwoners te informeren over dit plan. Op verzoek kunnen wij u een opzet voor een raadsinformatiebrief toesturen. Ook kunnen wij het plan in een presentatie toelichten. Uw inwoners hebben de mogelijkheid om in te spreken bij de behandeling van dit plan door de commissie samenleving van de gemeente Hilversum. Het staat u vrij om uw inwoners op deze mogelijkheid te wijzen. Financiën De afgelopen jaren droegen de regiogemeenten in een autonome bijdrage 164.358 euro bij aan de middelen voor de maatschappelijke zorg. In dit plan blijft deze bijdrage ongewijzigd. In de tabel hieronder is dit bedrag uitgesplitst per gemeente. In 2010 heeft u ingestemd met een continuering van deze bijdrage tot en met 20140. We verzoeken u om tegelijk met dit plan, in te stemmen de continuering van deze gemeentelijke bijdrage voor 2015, zodat de looptijd van het beleid en de toegekende middelen gelijk lopen. Gemeente Eemnes Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Weesp Wijdemeren Totaal
Bijdrage in euro’s 5.739 5.813 21.028 55.138 27.072 7.408 4.217 11.150 11.670 15.125 164.358
Gevraagd besluit: - Instemmen met het beleids- en uitvoeringsplan maatschappelijke zorg 2013 t/m 2015 - De gemeentelijke bijdrage in 2015 voor de uitvoering van het plan conform bovenstaande tabel vast te stellen.
68
69
