No title

Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt! Grootschalige renovatie 115 VANEG-woningen te Ulft

Opgesteld door: Subvention B.V. Datum: 12 oktober 2012 Innovatieregeling ‘Woningrenovatie 80%’ www.vogelbuurtbiezenakker.nl

Inhoudsopgave 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4 2. Managementsamenvatting ................................................................................................................. 5 3. Achtergrond......................................................................................................................................... 6 3.1 Aanleiding en probleemstelling........................................................................................................ 6 3.2 Doelstelling ...................................................................................................................................... 7 3.3 Herstructureringsconcept consortium Zorgeloos Wonen ................................................................ 8 4. Deelnemers en derden........................................................................................................................ 9 4.1 Algemeen ........................................................................................................................................ 9 4.2 Samenwerking Wonion - gemeente Oude IJsselstreek................................................................. 10 4.3 Consortium partners ...................................................................................................................... 10 4.4 Uitbestedingsrelaties ..................................................................................................................... 13 5. Selectie gebouwen............................................................................................................................ 15 5.1 De Gaarden ................................................................................................................................... 15 5.2 De Parkbuurt ................................................................................................................................. 16 5.3 Functioneel ontwerp woningen...................................................................................................... 17 6. Technische onderbouwing & doelstelling reductie primair energiegebruik ............................... 18 6.1 Referentiesituatie........................................................................................................................... 18 6.2 Het energieconcept: MIMI ............................................................................................................. 19 6.2.1 Bouwkundige maatregelen ..................................................................................................... 19 6.2.2 Installaties ............................................................................................................................... 19 6.3 Projectresultaten ‘Woningrenovatie 80%’...................................................................................... 23 6.3.1 Gebouwgebonden energiegebruik.......................................................................................... 23 6.3.2 Gebouwafhankelijk energieverbruik en gebruiksapparatuur................................................... 24 6.4 Bewonersparticipatie en -communicatie........................................................................................ 25 6.4.1 Laagdrempelig met de ‘Buurman’ ........................................................................................... 26 6.4.2 Spaarpuntensysteem .............................................................................................................. 26 6.4.3 Woonwensdagen .................................................................................................................... 27 6.4.4 Individuele gesprekken ........................................................................................................... 27 6.4.5 Zichtbaar ................................................................................................................................. 28 6.4.6 Activering en motivatie van bewoner ...................................................................................... 28 7. Kennis- en leerplan en rol van de gebouwgebruiker..................................................................... 29 7.1 Delen van ervaringen en kennis .................................................................................................... 30 7.2 Rol van de gebouwgebruiker......................................................................................................... 31 8. Selectiecriteria................................................................................................................................... 32 8.1 Aantal particuliere gebouweigenaars ............................................................................................ 32 8.2 Potentiële impact bij opschaling .................................................................................................... 32 8.3 Economische haalbaarheid ........................................................................................................... 34 Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

2 / 62

9. Realisatie en fasering ....................................................................................................................... 35 9.1 Beschrijving integraal totstandkomingproces ................................................................................ 35 9.1.1 Samenwerkingsvorm in de uitvoeringsfase ............................................................................ 35 9.1.2 Optimaal benutten van expertise ............................................................................................ 36 9.1.3 Procesoptimalisatie: Lean....................................................................................................... 36 9.1.4 Betrokkenheid bij het totaalresultaat....................................................................................... 37 9.1.5 Monitoring van de resultaten................................................................................................... 38 9.2 Projectorganisatie.......................................................................................................................... 39 9.2.1 Stuurgroep .............................................................................................................................. 40 9.2.2 Projectteam Intern................................................................................................................... 41 9.2.3 Projectteam Extern ................................................................................................................. 42 9.2.4 Projectmanager....................................................................................................................... 44 9.3 Fasering en planningsschema....................................................................................................... 44 10. Ondertekening................................................................................................................................. 46

BIJLAGEN .............................................................................................................................................. 47 Bijlage I - Masterplan Vogelbuurt / Biezenakker.................................................................................. 48 Bijlage II - Selectieleidraad Wonion ‘Ingrijpende renovatie 115 VANEG-woningen’ ........................... 49 Bijlage III - Aanneemovereenkomst consortium Zorgeloos Wonen – Wonion d.d. 22-8-2012 ............ 50 Bijlage IV - KVK-uittreksel en statuten consortium Zorgeloos Wonen................................................. 51 Bijlage V - Samenwerkingsovereenkomst Vogelbuurt Wonion - Oude Ijsselstreek ............................ 52 Bijlage VI - Artikel ‘Gebr. Van der Geest: RGV = kennis delen’ .......................................................... 53 Bijlage VII - Adressenlijst 115 VANEG-woningen................................................................................ 54 Bijlage VIII - Plangebied Vogelbuurt – 115 VANEG-woningen............................................................ 55 Bijlage IX - Impressies woningen Vogelbuurt ...................................................................................... 56 Bijlage X - Energielabels referentiewoningen...................................................................................... 57 Bijlage XI – NEN7120-berekeningen referentiewoningen – Landstra Bouwfysica .............................. 58 Bijlage XII - Voorbeeld ‘woonboek’...................................................................................................... 59 Bijlage XIII - Leerplan en dynamische evaluatie.................................................................................. 60 Bijlage XIV - Projectplanning ............................................................................................................... 61 Bijlage XV - Machtiging consortium Zorgeloos Wonen – Subvention ................................................. 62

Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

3 / 62

1. Inleiding Ulft, van oudsher bekend als staalgieterij dorp, gelegen tegen de oervelden, is jarenlang het episch centrum van de metaalindustrie van de Achterhoek geweest. Echter door de teruglopende vraag naar de producten en de aanscherpende concurrerende markt heeft de DRU fabriek haar deuren moeten sluiten. Dit heeft tevens een leegloop van het dorp veroorzaakt. De bevolkingskrimp, zowel regionaal als plaatselijk, en de teruglopende werkgelegenheid voor nu en de toekomst vraagt om een nieuwe aanpak. Niet alleen een utopische voorstelling van volle wijken door een vernieuwde uitstraling, maar ook het terug brengen van het woningbestand, het aanbod beter afstemmen op de vraag, zal Wonion hierbij helpen. De hoofddoelen die Wonion binnen de vraagspecificatie stelt, zijn onderdeel van het grotere geheel. De vraagstelling hoe Wonion de wijk, de woningen en zelfs Ulft zo aantrekkelijk mogelijk kan maken (om de krimp te beperken), wordt deels beantwoord door de vorming van de kaders binnen het plangebied. Elke actie voor vitalisering van de wijk levert een reactie op. Het is zaak de acties zo vorm te geven dat de reacties positieve effecten zullen geven en een actie vormen voor een vervolg reactie. De sneeuwbal moet “zorgeloos” gaan rollen en groeien. Ambitie van Wonion “In 2030 moet het hele woningbestand energieneutraal zijn.” Hiermee spreekt Henk Veerman († 2012) de ambitie van Wonion uit in het blad Energie Inzicht nr. 02. Is deze ambitie wel realistisch? Is dit per woning of op basis van het gehele woningbestand? Ofwel hebben we het hier over actieve energieopwekkingsprocessen die de negatieve energie verbruikende woningen compenseren. Te denken valt aan het Solarpark, waaraan Henk Veerman refereert. Wij als consortium Zorgeloos Wonen denken dat deze hoge ambitie zeker realiseerbaar is. Ingrediënten hiervoor zijn innovaties vertalen naar realisatie. Voor de 115 te renoveren woningen zullen we ingaan op de getroffen en de te treffen energetische maatregelen om aan deze ambitie te voldoen. Consortium Zorgeloos Wonen Het doel van ons consortium is voor de bewoners een ideale wijk in Ulft te realiseren. Wanneer is een wijk dan ideaal? Volgens ons is een wijk goed als hij levendig is en een prettig sociaal karakter heeft. Immers, de mens is een sociaal wezen. Wij voelen ons veilig als we in onze eigen vertrouwde sociale groep zitten en contact met elkaar hebben. Een wijk dient een mooie mix van jongeren, mensen van middelbare leeftijd en ouderen te hebben om het levendig te krijgen. Een wijk moet een dusdanig klimaat hebben dat de mensen zich veilig en thuis voelen, zodat het een wijk is waar iedereen zorgeloos kan wonen. Vandaar dat wij het thema Zorgeloos Wonen als naam voor ons consortium hebben gekozen. In dit projectplan zijn grote onderdelen overgenomen uit plan die wij als consortium aan Wonion hebben gepresenteerd.


4 / 62

2. Managementsamenvatting Sinds 2005 is Wonion samen met haar maatschappelijk partners volop bezig met de herstructurering van de Vogelbuurt en Biezenakker in Ulft. Ontwikkelingen in bevolkingssamenstelling, woningmarkt en leefstijlen maken het noodzakelijk om bestaande woningvoorraad en leefomgeving aan de woonbehoefte aan te passen en te moderniseren. In 2008 is door Wonion en de gemeente Oude IJsselstreek een Masterplan vastgesteld voor de herstructurering van Vogelbuurt en nieuwbouw in de Biezenakker. De afspraken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst, getekend op 26 februari 2010. Voortvloeiend uit het masterplan heeft Wonion in 2010 en 2011 de grootschalige herstructurering van 2 buurten in de Vogelbuurt en Biezenakker, nl. de Gaarden en de Parkbuurt, voorbereidt. Net zoals bij eerdere gerealiseerde renovatie- en nieuwbouwprojecten wil Wonion projecten niet op traditionele wijze aanbesteden en uitvoeren. Deze vindt plaats op basis van vernieuwd opdrachtgeverschap door marktpartijen op basis van vooraf gedefinieerde projectdoelstellingen voorstellen in te laten dienen. Van de drie consortia kwam het consortium Zorgeloos Wonen B.V. als beste naar voren. Het consortium bestaat uit onderstaande vijf partijen, die worden bijgestaan door vier ‘preferred suppliers’: -

WBC Aannemingsbedrijf

-

Klein Poelhuis Installatietechniek

-

Gebr. van der Geest schilder- en vastgoedonderhoud

-

Dusseldorp (sloop, infra en milieutechniek)

-

de Mâr Houtkonstrukties

De samenwerking tussen deze bedrijven gaat in sommige gevallen al terug tot de jaren 50 van de vorige eeuw. Daarnaast hebben de bedrijven afzonderlijk gezien ook ruime ervaring in duurzaam renoveren en zijn zij hierin koplopers. Het plan is gekozen omdat het zich op o.a. energetisch gebied onderscheidt. Het energieconcept dat wordt toegepast is genaamd MIMI en staat voor ‘Meer Isolatie Minder Installatie’. Door de schil optimaal te isoleren wordt de vraag naar verwarmingsenergie in de woning beperkt. De in totaal 115 VANEG-woningen worden geheel conform de Passiefhuis uitgangspunten gerenoveerd. De energetische verbeteringen die bouwkundig en installatietechnisch gezien worden toegepast zijn: -

Casco-isolatie (Rc variërend van 4,22 tot 5,6 m2K/W)

-

HR++ glas (Uw,dakvenster 1,6 W/m2K, overige kozijnen 1,03 W/m2K)

-

HR107 combiketel, fabrikaat Intergas type Kombi Kompakt HRE 28-24 o.g.

-

WTW-ventilatie (Stork WHR 930)

-

PV-panelen (150 Wp/m2, 30,4 – 33,4 m2)

Minimaal 30 van 115 woningen worden voorzien van PV-panelen, waarmee de woningen energieneutraal worden voor het gebouwgebonden energieverbruik. Daarnaast gaan we verder door het gebruikersgebonden energieverbruik aan te pakken door o.a. het persoonlijk adviseren van bewoners en organiseren van bewonersavonden over energiebesparing. De lat binnen het grootschalige renovatieproject ‘115 VANEG-woningen’ ligt hoog. Tegelijkertijd beseffen we dat er veel te winnen valt. Voor de toekomstige bewoner, die de energielasten flink ziet dalen en het wooncomfort ziet verbeteren. Voor Wonion, die als eigenaar 115 ‘nieuwe’ duurzame Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

5 / 62

woningen krijgt in een prettige leefomgeving. En voor ons als consortium: met dit project doen we gezamenlijk veel ervaring en kennis op, waarmee we bij toekomstige projecten ons voordeel kunnen doen en de lat nog hoger kunnen leggen. Want dat er nog veel te winnen valt op het gebied van energiebesparing in de bestaande bouw hoeven we niemand meer te vertellen!

3. Achtergrond Sinds 2005 is Wonion volop bezig met de herstructurering van de Vogelbuurt en Biezenakker in Ulft. Ontwikkelingen in bevolkingssamenstelling, woningmarkt en leefstijlen maken het noodzakelijk om bestaande woningvoorraad aan de woonbehoefte aan te passen en te moderniseren. In 2008 is door Wonion en de Gemeente Oude IJsselstreek een Masterplan vastgesteld voor de herstructurering Vogelbuurt en nieuwbouw in de Biezenakker (zie bijlage I). Na de grootschalige herstructurering bestaat de Vogelbuurt en de Biezenakker uit drie deelgebieden met elk een eigen identiteit: De Gaarden, de Parkbuurt en het Bosveld. Voor meer informatie over de herstructurering worden bewoners en belangstellenden o.a. geïnformeerd op de website http://www.vogelbuurtbiezenakker.nl/. Met de aanpak van de Vogelbuurt / Biezenakker wil Wonion een aantal hoofddoelen bereiken: -

Woningdifferentiatie

-

verbeteren stedenbouwkundige kwaliteit (t.b.v. leefbaarheid)

-

verhogen van het energielabel

-

verbeteren architectonische kwaliteit

-

verbeteren bouwtechnische en woontechnische kwaliteit

Voortvloeiend uit het masterplan heeft Wonion in 2010 en 2011 de grootschalige herstructurering van 2 buurten in de Vogelbuurt en Biezenakker, nl. de Gaarden en de Parkbuurt, voorbereidt. Net zoals bij eerdere gerealiseerde renovatie- en nieuwbouwprojecten wil Wonion projecten niet op traditionele wijze aanbesteden en uitvoeren. Deze vindt plaats op basis van vernieuwd opdrachtgeverschap door marktpartijen op basis van vooraf gedefinieerde projectdoelstellingen voorstellen in te dienen. Deze zogenoemde selectieleidraad is als bijlage II opgenomen.

3.1 Aanleiding en probleemstelling Wordt er met een fysieke insteek gekeken naar de wijk dan is één van de eerste zaken die op valt het monotone beeld en het gebrek aan oriëntatievermogen in de wijk. De woningtypen binnen het deelproject zijn hetzelfde, waardoor het een beperkt aantal doelgroepen aantrekt. Dit zijn voornamelijk gezinnen, die vaak hun hele leven in de Vogelbuurt wonen. Door meer differentiatie worden sociale cohesie en integratie gestimuleerd en kansarmoede en segregatie in de wijk tegengegaan. De inrichting van de openbare ruimte voldoet niet meer aan de Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

6 / 62

huidige wensen en eisen voor een leefbare en veilige leefomgeving. Daarnaast is er sprake van parkeerproblematiek. Woningniveau De woningen zijn gebouwd in 1968. Het betreft één type woning met een beukmaat van 6,3 meter. De woningen zijn Vaneg woningen. Kenmerk van dit woningtype is een prefab betonskelet met aan de voor- en achterzijde gevelvullende puien. De niet dragende binnenwanden zijn houtskelet wanden. De stenen bergingen staan aan de achterzijde van de woning. De woningen zijn gebouwd in blokken variërend van 3 woningen tot maximaal 10 woningen per blok. De achtertuinen grenzen veelal aan een achterpad of soms aan openbaar groen. De voortuinen van de woningen grenzen aan de openbare ruimte (trottoir/straat en soms een groenvoorziening) Het exterieur van de Vaneg woningen kenmerkt zich door een slechte uitstraling. Dit wordt veroorzaakt door het gebruik van goedkoop ogende materialen en een sobere kleurstelling. Deze uitstraling wordt versterkt door de repetitie in kleuren materiaalgebruik en het achterstallige onderhoud aan de gevel. De Vaneg woningen in de Vogelbuurt hebben de bij dit type woningen karakteristieke problemen op het gebied van geluidsoverdracht, geringe of gebrekkige isolatie, koudebruggen en onvoldoende continu ventilatie.

3.2 Doelstelling De doelstelling van de ingrijpende renovatie is het creëren van een “nieuw” deelgebied in de Vogelbuurt met daarin “nieuwe” woningen. Niet door middel van vervangende nieuwbouw, maar gebruik te maken van het bestaande betoncasco. Met de ingrijpende renovatie moet de woning weer gaan voldoen aan de huidige eisen met betrekking tot architectuur, energiezuinigheid, veiligheid, binnenmilieu, wooncomfort en regelgeving voortvloeiend uit het bouwbesluit. De ingrijpende renovatie biedt ook de mogelijkheid om indien wenselijk, de indeling van de woningen aan te passen. Op deze wijze gaan deze woningen weer 50 jaar mee. Door deze ingreep wordt de ruimtelijke kwaliteit van de woonomgeving verbeterd, hetgeen een belangrijke impuls is voor de verbetering van de leefbaarheid van de buurt.

Hoofddoelstelling: De ingrijpende renovatie van 115 Vaneg woningen, waardoor de benoemde problemen op wijk en woningniveau worden opgelost en de woningen een levensduurverlenging krijgen van 50 jaar. Doelstellingen op wijkniveau 1.

Het creëren van oriëntatiepunten in de wijk, het aanbrengen van differentiatie in de gevels en de verbetering van de uitstraling van de woningblokken;

2.

Het realiseren van een toekomstbestendige wijk voor de komende 50 jaar, waarin ook rekening gehouden wordt met de wensen van mogelijk nieuwe bewoners van buiten de wijk en mogelijke verkoop in de toekomst (waardecreatie);

3.

Het realiseren van een verschillende woonmilieus (De Parkbuurt en De Gaarden).


7 / 62

Doelstellingen op woningniveau 1.

Het verhogen van het wooncomfort en het energieprestatie;

2.

Realiseren van een nieuwe uitstraling van de woning;

3.

Het verbeteren van de woningplattegrond;

4.

Het verhelpen van de bouwkundige gebreken.

3.3 Herstructureringsconcept consortium Zorgeloos Wonen De in het vorige hoofdstuk omschreven doelstelling realiseren we door: -

differentiatie in woningen;

-

inspirerende buitenruimte;

-

warme architectuur;

-

hoog wooncomfort / duurzaam energieconcept.

Differentiatie in woningen Nu hebben de woningen allemaal dezelfde indeling. De dragende muur binnen de woning veroorzaakt de inflexibiliteit van de woningen. Door bij alle kopwoningen de dragende muur op de begane grond tussen de keuken en de eetkamer weg te halen introduceren we een nieuw type woning. Dit is een woning waar zowel voor als achter gewoond kan worden. Met een open keuken structuur past deze woning veel beter bij jongere gezinnen met kinderen. Ook zijn woningen met uitbouw mogelijk. Deze uitbouw geeft diverse gebruiksmogelijkheden. Van slapen op de begane grond tot een praktijkruimte. Deze uitbouwen zijn op meerdere plekken mogelijk tegen betaling. Bijvoorbeeld op alle plekken waar woningen gesloopt zijn en bij woningen met een royale zijtuin. Wij geloven sterk in flexibiliteit als belangrijk onderdeel van duurzaam bouwen. Hoe makkelijker een woning te verbouwen is, hoe langer hij blijft staan. Inspirerende buitenruimte Buiten hebben we contact met elkaar. Om contacten te stimuleren moeten we de buitenruimte aantrekkelijker maken. Bomen zijn een belangrijk, sfeerbepalend onderdeel in de buitenruimte. Nu staan er absoluut te weinig bomen in de wijk. In het nieuwe plan is er gelukkig al voorzien in een forse uitbreiding van het bomen bestand. Wij willen de bewoners naar buiten trekken door een zone voor de woning te creëren in de vorm van een veranda. Streven is dat dit de mensen op een positieve manier stimuleert om met elkaar te praten. Naast de veranda brengen we ook een tuinafscherming, in de vorm van hagen en tuinmuurtjes, aan. De tuinafscherming aan de achterzijde zullen gevormd worden door de schuren en de groen hagen. Het is inmiddels bewezen dat groen een heilzame werking op de mens heeft. We kunnen het dus niet vaak genoeg aanbrengen. Warme architectuur We kunnen veel zeggen van de huidige woningen. Dat ze royaal zijn en op grote kavels staan, maar niet dat ze warmte en geborgenheid uitstralen. Ons hoofduitgangspunt is dat de woningen zoveel mogelijk in baksteen worden uitgevoerd, in warme tinten. Ook diepte in de gevel zal bijdragen aan de uitstraling.


8 / 62

Het beeldkwaliteitplan geeft al grote handvatten voor de architectuur. In het volgende hoofdstuk gaan we hier verder op in. Hoog wooncomfort / duurzaam energieconcept De woningen hebben een slecht wooncomfort, boordevol kieren, het zogenaamde tochten, en zijn moeilijk warm te stoken. Ook zijn ze heel gehorig. Deze problemen worden zo goed opgelost. De woningen krijgen eigenlijk een hele nieuwe, goed geïsoleerde gevel. Hierdoor verdwijnen tocht en koudeval. Het stoken zal hierdoor tot een minimum beperkt worden. De nieuwe gevel lost ook het probleem van omloopgeluid op. Het bevestigen van de toilet aan de buitenmuur zal veel overlast wegnemen. De voornoemde aanpak is hier kortweg toegelicht en is verweven in alle onderdelen van het plan. We hebben vele uren gestudeerd en gebrainstormd op dit project. Woorden om het allemaal te beschrijven schieten tekort. Alles is ingezet: techniek, creativiteit en boerenverstand. Dit maakt van de Vogelbuurt een goede wijk, zodat de bewoner er zorgeloos kan wonen.

4. Deelnemers en derden 4.1 Algemeen Op basis van de door Wonion opgestelde selectieleidraad heeft het consortium Zorgeloos Wonen een projectvoorstel ingediend en gepresenteerd. Van de drie ingediende projectvoorstellen is het plan van consortium Zorgeloos Wonen als beste beoordeeld. Het plan is gekozen omdat het zich op energetisch gebied, functioneel ontwerp en materiaalgebruik onderscheidt. Dit heeft geresulteerd in de als bijlage III opgenomen aanneemovereenkomst. Ons consortium bestaat uit 5 samenwerkende marktpartijen, gezamenlijk vertegenwoordigd als ‘Consortium Zorgeloos Wonen B.V.’ (KVK 55685412). In bijlage IV vindt u onze statuten. De samenwerking heeft tot doel het ontwerpen, engineering en realiseren van de ingrijpende verbetering van de 115 VANEG-woningen als onderdeel van de herstructurering Vogelbuurt / Biezenakker. Het consortium vindt haar oorsprong in het consortium OC Pathmos. OC Pathmos is een onderhoudscombinatie die is opgericht voor de wijk Pathmos (circa 900 woningen) in Enschede. Na een goed verlopen grootschalige renovatie is tevens als onderhoudscombinatie het onderhoud van de woningen aangenomen voor 25 jaar op basis van RGVO (resultaat gericht vastgoed onderhoud). Met dit als basis hebben wij ervaring mogen opdoen met betrekking tot bewonerscontact, centrale aanspreekpunten, het spreken van de taal van de huurder en niet enkel bouwtechnische informatie verstrekken. Het succes in dit soort trajecten ligt hem in het centraal stellen van de bewoners en niet Wonion. “De klant is koning” en in dit geval is de klant de huurder.


9 / 62

Uitgangspunt is dat de gekozen samenwerkingsvorm leidt tot een goede uitwisseling tussen gelijkwaardige partners, die allen gecommitteerd zijn aan het realiseren van doelstelling zoals deze is verwoord in hoofdstuk 3.2. In de samenwerking maken we het onderscheid tussen de uitvoerende partners en de ondersteunende / adviserende partners. De uitvoerende partners zijn: -

WBC Aannemingsbedrijf

-

Klein Poelhuis Installatietechniek

-

Gebr. van der Geest schilder- en vastgoedonderhoud

-

Dusseldorp (sloop, infra en milieutechniek)

-

de Mâr Houtkonstrukties.

De uitvoerende partners leveren in het aanbiedingstraject hun bijdragen voor eigen risico zonder onderlinge verrekeningen. Het is in ieders belang om gezamenlijk tot het beste ontwerp te komen. Ondersteunende/adviserende partners zijn: -

Beltman Architecten

-

Landstra - bureau voor bouwfysica

-

F. Wiggers Ingenieursbureau - constructeur

-

Trescee - bureau voor strategie en realisatie (isolatie expertise en proces coach)

Aanwezige kennis Binnen het consortium en de ‘preferred suppliers’ is een grote diversiteit aan kennis en expertise beschikbaar. Door de partners hun inbreng te laten geven tijdens de planvorming kunnen we de kwaliteit binnen het proces inbrengen en borgen. Door gebruik te maken van de aanwezige bewezen energieconcepten kunnen we geld, tijd en risico’s besparen. De innovatie die we doorvoeren is de kunst van het weglaten.

4.2 Samenwerking Wonion - gemeente Oude IJsselstreek Wonion voert op veel terreinen intensief overleg met de gemeente Oude IJsselstreek. Onder andere meerjarige prestatieafspraken en een samenwerkingsovereenkomst over de herstructurering van Vogelbuurt/ Biezenakker in Ulft liggen hieraan ten grondslag. In de als bijlage V opgenomen samenwerkingsovereenkomst, getekend op 26 februari 2010, zijn afspraken en verantwoordelijkheden rondom de ontwikkeling van de Vogelbuurt / Biezenakker opgenomen.

4.3 Consortium partners Wonion De heer B. Wiendels (projectleider) Hutteweg 115, 7071 BV, Ulft Postbus 145, 7070 AC, Ulft 0315 – 696000 [email protected] www.wonion.nl Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

10 / 62

Wonion is op 1 januari 2008 ontstaan uit een fusie van de woningcorporaties Parès uit Ulft en WischWonen uit Terborg. Zij verhuurt zo’n 4.000 woningen, kantoren en garages in de gemeente Oude IJsselstreek. De naam Wonion is een samentrekking van Wonen, Nieuw en Ondernemend. Drie kernbegrippen waarmee zij de klant van dienst is. Wonion levert huisvesting en diensten aan mensen en instellingen in en om de gemeente, met aandacht voor wonen, zorg en welzijn. Zij doet meer dan alleen het beheren en onderhouden van het onroerend goed. Zij participeert in diverse projecten en activiteiten die eraan bijdragen dat haar huurders comfortabel en duurzaam in een optimale leefomgeving kunt wonen. Het renovatieproject ‘115 VANEG-woningen’ is hier een uistekend voorbeeld van. WBC Bouwgroep De heer D. Bussman (directeur) Snelliusstraat 10, 7102 RD, Winterswijk Postbus 278, 7100 AG, Winterswijk 0543-551010 [email protected] www.wbc.nl WBC Bouwgroep BV is een zelfstandige bouwonderneming opgericht in 1954 met een jaaromzet van rond de 60 miljoen Euro. De circa 170 medewerkers van WBC, die grotendeels woonachtig zijn in de Achterhoek, hebben “Zin in bouwen” en combineren traditioneel vakmanschap met modern ondernemerschap. WBC ontwikkelt en bouwt toonaangevende projecten in heel Nederland en realiseert ook projecten in Duitsland. WBC Bouwgroep BV is een bouwer met visie die al uw huisvestingsbehoeften invult, projecten ontwikkelt en ook uw bouwpartner wil zijn. WBC maakt zich sterk voor verduurzaming in de bouw en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze doet hierover verslag op de basis van ISO 26000 en GRI (global reporting initiative). Haar verslag ‘MVO 2011’, verschijnt in februarimaart 2012. Voorbeelden van nieuwe samenwerkingsvormen en concepten gericht op duurzaamheid zijn RGVO (Resultaat gericht vastgoed onderhoud), consortium “Toekomstbouwers” ter bevordering van duurzame ontwikkelingen en ‘de Bouwplaats’ waarin in samenwerking met andere partijen grote bouwprojecten gerealiseerd worden. Klein Poelhuis Installatietechniek De heer H. Drent (directeur) Lorentzstraat 12, 7102 JH, Winterswijk Postbus 86, 7100 AB, Winterswijk 0543-561100 [email protected] www.kleinpoelhuis.nl Klein Poelhuis Installatietechniek staat voor totaaloplossingen, vakwerk en betrouwbare service in de installatietechniek. Creëert en realiseert innovatieve, energiebewuste concepten met optimaal comfort en draagt over de volle breedte haar expertise aan, het liefst al vanaf de schetsfase. Als pure ketendenkers wordt de samenwerking gezocht met professionele partners die het eindproduct naar een Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

11 / 62

nog hoger plan kunnen tillen. Klein Poelhuis Installatietechniek is zich bewust van de maatschappelijke verantwoordelijkheden die op haar rusten. Het bedrijfsbeleid is erop gericht om tenminste te voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit wettelijke regels en normen. Daarnaast zal Klein Poelhuis Installatietechniek zoveel als mogelijk de belasting en de risico’s voor het milieu voorkomen en beperken, met gebruikmaking van de daartoe beschikbare technische en economische middelen. Hiertoe worden jaarlijks doelstellingen vastgesteld in de directiebeoordeling. Klein Poelhuis Installatietechniek heeft in verschillende projecten ervaring met Lean. Gebr. van der Geest – Schilder- en Vastgoedonderhoud De heer D. van der Geest (directeur) Josink Kolkweg 19, 7545 PR, Enschede 053-4311291 [email protected] www.gebrvandergeest.nl Gebr. van der Geest B.V. is een schilders- en vastgoedonderhoudsbedrijf dat bestaat sinds 1922. Inmiddels wordt het bedrijf alweer gerund door de vierde generatie. Gebr. van der Geest is actief in het volledige onderhoud van woningen en gebouwen. Hierbij wordt continu gezocht naar het bieden van innovatieve oplossingen waarmee de onderhoudskosten voor vastgoedeigenaren zo laag mogelijk kunnen worden gehouden bij een overeengekomen kwaliteitsniveau. Methodieken als RGVO worden hierbij toegepast en doorontwikkeld (zie ook wel bijlage VI). Duurzaamheid, MVO en innovatie zijn kernwaarden van Gebr. van der Geest. Met het zusterbedrijf Rolsma Advanced Biobased paint bieden ze daarnaast een zeer duurzame natuurverf gebaseerd op lijnolie. Als eerste in de sector publiceerde Gebr. van der Geest reeds over 2010 een MVO verslag en was in 2010 een van de finalisten voor de KvK MVO Award (Oost Nederland). De Mâr Houtkonstrukties De heer M. van der Stel (commercieel directeur) Jister 10-12, 9001 XX, Grou Postbus 92, 9000 AB, Grou 0566 - 624001 [email protected] www.demar.nl De Mâr Houtkonstrukties B.V. is fabrikant van houtsysteembouw-constructies voor zowel de woningals utiliteitsbouw. De afgelopen 18 jaar is het bedrijf uitgegroeid tot een toonaangevende onderneming in houtsysteembouw en produceert haar producten (kappen, bovenverdiepingen, complete HSB cascowoningen en gevelsluitende elementen) in moderne bedrijfspanden. Het belang van energie efficiëntie van gebouwen neemt in hoog tempo toe. De Mâr speelt door het toepassen van diverse isolatie materialen in haar producten reeds langere tijd hierop in. Met de recente ontwikkeling van het Excellent Casco Systeem heeft De Mâr een nieuwe norm gezet, waarbij aandacht voor duurzaamheid en laag energieverbruik toonaangevend zijn naast kwaliteit en kostprijs. De Mâr heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan wat blijkt uit het feit dat er geen afval overblijft na de productie. Alle restanten gaan terug naar de diverse fabrikanten die deze restanten weer verwerken in hun nieuwe producten. 40% van de energiebehoefte van De Mâr wordt geleverd door eigen zonnepanelen. Alle productiepersoneel wordt met eigen bussen ‘s morgens van huis opgehaald en ‘s


12 / 62

avonds weer naar huis gebracht. Dit geeft een enorme besparing op de woon-werkverkeer kilometers. Door een zeer hechte relatie met het personeel is het ziekteverzuim ongekend laag. Ook heeft De Mâr voor de lean-werkwijze een volledig gecertificeerde Lean-specialist in dienst. Dusseldorp De heer R. Plaggenburg (directeur) A. Schweitzerstraat 31, 7131 PG, Lichtenvoorde Postbus 31, 7130 AA, Lichtenvoorde 0544 - 395555 [email protected] www.dusseldorp.nl Dusseldorp is een betrouwbaar familiebedrijf dat al ruim 60 jaar servicegerichte dienstverlening uitvoert met inmiddels circa 560 medewerkers in drie business units, waaronder Infra, Sloop en Milieutechniek. Dusseldorp is zich bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en werkt dagelijks aan een schonere en gezonde leefomgeving, een veilige werkomgeving en een stabiele bedrijfsvoering met oog voor de mensen in de organisatie. Het beleid is erop gericht om een verantwoord evenwicht te hebben en houden tussen de financiële aspecten (economisch rendement en continuïteit) en sociale en ecologische aspecten (mens en milieu).

4.4 Uitbestedingsrelaties Landstra De heer G. Landstra (directeur) Van Pallandtstraat 9-11, 6814 GM, Arnhem 026 – 8458500 [email protected] www.landstra.nl Als preferred partner participeert Landstra bureau voor bouwfysica als adviseur in de wijkvernieuwing van 115 vaneg-woningen in de Vogelbuurt/Biezenakker te Ulft. Met haar adviezen op het gebied van warmte, vocht, licht, lucht, geluid en brand draagt zij bij aan een een gezonde, comfortabele woon- of werkomgeving. Naast technisch-inhoudelijke adviezen aan architecten, aannemers, projectontwikkelaars, overheid en industrie voeren wij beleidsondersteunend onderzoek uit. Beltman Architecten De heer P. Scholte (projectleider) Hengelosestraat 549, 7521 AG, Enschede Postbus 1271, 7500 BG, Enschede 053 – 4302255 [email protected] www.beltmanarchitecten.nl De wortels van Beltman Architecten gaan terug tot het jaar 1871. Hiermee is het, voor zover bekend, het oudste architectenbureau van Nederland. Gerrit Beltman stichtte het bureau in 1871 en maakte in korte tijd naam als architect van fabrieksgebouwen en fabrieksvilla’s. In 1911 werd het bedrijf Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

13 / 62

overgenomen door zijn zoon Arend Gerrit. Deze maakt furore met het bouwen van fabrieken in betonskeletbouw, zoals het oudste deel van de Philips fabrieken te Eindhoven. Belangrijke uitgangspunten voor het bureau zijn zowel het streven naar architectonische kwaliteit als ook naar een goede technische kwaliteit. De gedegen verzorging van het bouwkundige detail is een kwaliteitsaspect, dat geheel in de traditie van de Beltmans en met name van Gerrit jr. staat. Trescee - bureau voor Strategie en Realisatie De heer H. Cremers De Eelinkes 18, 7101 PX, Winterswijk 0543 – 842332 [email protected] www.trescee.nl Trescee heeft specialistische kennis en ervaring op het gebied van duurzaamheidsaspecten van bouwmaterialen, met name isolatiematerialen, en op gebied van energiebesparing en regelgeving in de Europese markt en adviseert het consortium op deze gebieden. F. Wiggers Ingenieursbureau De heer M. te Groen Oranjestraat 11, 7051 AG, Varsseveld Postbus 20, 7050 AA, Varsseveld 0315-270340 [email protected] www.fwiggers.nl In 1984 als eenpersoonsbedrijf begonnen, ontwikkelde F. Wiggers Ingenieursbureau B.V. zich al snel (en tegen de economische dip van de jaren tachtig in) tot een bedrijf met rond de dertig hoogwaardig opgeleide medewerkers. De werkzaamheden bestaan voornamelijk uit het berekenen en tekenen van de dragende constructies voor woningen utiliteitsbouw. Binnen het renovatieproject 115 VANEGwoningen heeft het ingenieursbureau constructieberekeningen gemaakt t.b.v. de constructief gezien aangepaste woningen.


14 / 62

5. Selectie gebouwen Het plangebied de Vogelbuurt bestaat uit twee dicht bij elkaar gelegen wijken: De Gaarden (72 woningen) en de Parkbuurt (43 woningen). Als bijlage VII is een adressenoverzicht opgenomen van de in totaal 115 huurwoningen die binnen het project duurzaam worden gerenoveerd. Zie bijlage VIII voor een overzichttekening van het plangebied en bijlage IX voor impressies van de ‘nieuwe’ Vogelbuurt.

5.1 De Gaarden De Gaarden kan worden gekenmerkt als een wijk hoofdwegen en secundaire wegen. De Kwartel- en Nachtegaallaan en Eksterstraat vormen de ‘buitenring’ van de Gaarden. De woningen aan het Zwaluwpad, de Sperwerstraat en de Merellaan zijn gelegen aan een woonpad en vormen de zogenoemde binnenring van de wijk. Na revitalisering van de gehele buurt komen deze woningen aan een groen plein te liggen, wat voor intimiteit in de wijk zorgt.

Architectuur De woningen aan de buitenring hebben een grote doorschietende kap, ondersteund door houten kolommen. Het overstek is schuin met de kap mee. Door het overstek krijgen we aan de ene kant diepte in de gevel maar ook een robuustheid. Het overstek en de kolommen vergroten de woningen zonder dat er woonruimte bij komt. We krijgen wel een veranda aan de woningen waarbij wij visoenen krijgen van schommelstoelen in de avondzon. ’s Zomers helpt het overstek mee aan de zonwering van de hoogstaande en hete zonnestralen. Het hele jaar door helpt het overstek mee om de woning te beschermen. Hierdoor zal er minder snel onderhoud gepleegd hoeven te worden. Aan de buitenring zijn ook de wat grotere blokken gesitueerd. Om niet te vervallen in eenvormigheid hebben we op grotere schaal verschillen in de blokken


15 / 62

gemaakt. Zo zijn er blokken met rode dakpannen en een houten gevelbetimmering en ook blokken met een vakwerk structuur en antraciete pannen. Deze blokken hebben we willekeurig geplaatst. Binnen de gevels is er de mogelijkheid voor de bewoners om een eigen keus te maken uit voordeur en begane grond kozijn. Bij de woningen in de binnenring hebben we de kap ge knipt en hierdoor het overstek een verdieping naar beneden geplaatst. De veranda wordt daardoor nog intiemer.

5.2 De Parkbuurt De stedenbouwkundige situatie van de Parkbuurt geeft eigenlijk geen aanleiding om een groot verschil te maken tussen de verschillende straten. Alleen de Lijsterlaan vormt een uitzondering. De nieuw te bouwen woningen zullen individuele woningen zijn in een fietsstraat. We reageren daarop door een grotere individualiteit in de Lijsterlaan te realiseren.

Architectuur Als referentiebeeld voor de architectuur van de Parkbuurt hebben we gebruik gemaakt van de zogenaamde erkerwijken. Kenmerken zijn witte horizontale overstekken en witte randen bij erkers.De dakoverstekken zijn fors en horizontaal, met onderhoudsvrije en geprefabriceerde goten. We hebben de goten regelmatig onderbroken door doorschietend metselwerk. Dit voorkomt lange lijnen. In de Lijsterlaan worden de goten per woning doorbroken vanwege de individualiteit. Op de begane grond krijgen de woningen een luifel en een kolom bij de voordeur en het voorraam. Op deze wijze wordt gerefereerd aan erkers. Ook hier werkt het enorm mee in plastiek en de leefbaarheid van de voortuin. Erfafscheidingen Om de Parkbuurt een meer stedelijk karakter te geven maken we de tuinafscheidingen in de voortuinen van Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

16 / 62

metselwerk en buizen. Net zoals bij de Gaarden vormt hedera tegen een gaashek de achtertuinafscheidingen. Het verschil zit in de schuurtjes. De schuren in de Parkbuurt zijn nog goed. Hier vervangen we alleen de kap door een plat dak. Dit dak is plat om in overeenstemming te zijn met het horizontale karakter van de woningen.

5.3 Functioneel ontwerp woningen De functionaliteit van de bestaande woningen is tamelijk goed. Het zijn klassieke doorzonwoningen. De bewoner kan zelf kiezen of hij voor of achter gaat wonen. De praktijk is echter dat iedereen aan de straatzijde woont. Qua veiligheid in de straat is dat zeker geen nadeel. Een gesloten keuken komt tegenwoordig niet veel meer voor. Dat maakt dat de woningen toch wel iets unieks hebben. De verdieping is met drie slaapkamers en een badkamer marktconform. De badkamer is aan de kleine kant maar wel heel compleet. De grootte van de slaapkamers is goed. Een inbouwkastenwand vormt de scheiding tussen de hoofdslaapkamer en slaapkamer 2. De bewoners vinden het jammer dat zij de kastenwand niet tot het plafond toe kunnen gebruiken. De setting van de kastenwand is verder prima. De zolder is niet hoog. Door de spanten blijft de zolder echt een zolder; een prima plek voor de wasmachine. Toch kleven er een aantal nadelen aan de woningen. Doordat ze niet gespiegeld zijn is er weinig privacy. Het bezoek van de buren kijkt naar binnen. Ook de geluiden van het traplopen en het toilet zijn te horen in de woonkamer van de buren. De dragende tussenmuur is erg dwingend in de indeling van de plattegronden. Hierdoor is er nauwelijks verschil te maken tussen de woningen en heerst er een vorm van ‘monocultuur’. Differentiatie en comfort Het hoofdthema is differentiatie en comfort. De kopwoningen zijn de sleutel tot differentiatie. Doordat het kopwoningen zijn liggen hier ook meer kansen. De tuin is groter waardoor er ruimte is voor uitbreiding. Standaard halen wij de wand tussen de keuken en het woongedeelte eruit. Comfort komt tot uitdrukking in de verbetering van de gevels en het dak. De thermische isolatie waarde wordt immers enorm verhoogd (zie hoofdstuk 6). Bijkomend voordeel is dat, door de verbeterde schil, ook omloopgeluid en geluid van buitenaf enorm gedempt wordt. Het toilet op de begane grond wordt tegen de nieuwe buitengevel geplaatst. Ook worden er maatregelen genomen, waardoor het klossen op de trap minder hoorbaar is bij de buren. In alle woningen kan men als optie de kastenwand tussen de slaapkamers laten vernieuwen, zodat de bewoners de kasten van vloer tot plafond kunnen gebruiken. We passen een nieuwe kap toe waardoor de bestaande spanten komen te vervallen. De bruikbaarheid van de zolder wordt daardoor erg vergroot. Zodra er een woning wordt gesloopt zal de helft van de berging aan de naastgelegen woning worden toegevoegd.


17 / 62

6. Technische onderbouwing & doelstelling reductie primair energiegebruik De 115 eengezinswoningen van het VANEG-type zijn in de jaren ’60 en `70 op grote schaal gebouwd in Nederland. Vaneg is een montagebouwmethode voor laagbouwwoningen met geprefabriceerde betonelementen die op het werk worden gemonteerd. De wandelementen bestaan uit verdiepingshoge elementen en de vloerelementen van de verdiepingen zijn vertrek breed. De langsgevels zijn samengesteld uit geprefabriceerde houten pui-elementen en de begane grondvloer bestaat uit een systeemvloer. De woningen waren bij oplevering het toppunt van comfort door de grootte en de aanwezige uitrusting (CV, badruimte). In de woningen zijn de CV-installatie in de afgelopen periode vervangen door een HR-combiketel. Mede door deze installatie hebben de woningen een Energielabel E (zie bijlage X voor energielabels referentiewoningen – uitdraai www.ep-online.nl). Het casco van de woningen is sinds de bouw in 1968 niet geïsoleerd, met uitzondering van dubbel glas in de woonkamer en keuken.

6.1 Referentiesituatie Het primaire energiegebruik in de referentiesituatie is berekend met de informatie van het Energielabel. Het Energielabel is de huidige erkende methodiek om de energiezuinigheid van een bestaande woning te berekenen. Bij het vaststellen en afmelden van een Energielabel wordt uitgegaan van een gestandaardiseerd gebruik voor verlichting en hulpenergie en een binnentemperatuur van de hele woning van 18 graden. Deze binnentemperatuur is met name in blokken en rijwoningen, zonder kierdichting, niet realistisch. Op basis van het Energielabel is het gemiddelde energiegebruik van alle 115 woningen (37 hoek- en 78 tussenwoningen) 126.691 MJ. De oppervlakte van de woningen is 120 m2. Dit resulteert in een primair energiegebruik van 1,056 GJprimair/ m2. Volgens bijlage 1 van de “Innovatieregeling voor de realisatie van duurzame woningbouw” – Energiesprong 80% is de forfaitaire waarde voor het primaire energiegebruik (gebouwgebonden, gebouwafhankelijk (GAGE) en gebruiksapparatuur (GA)) van eengezinswoningen uit de bouwperiode 1960-1969 in totaal 0,85 GJprimair/ m2. De berekening van het Energielabel komt op een gebouwgebonden gebruik en een gestandaardiseerd gebruik voor een klein deel van het GAGE (verlichting) op 1,03 GJprimair/m2. (“oftewel het label lijkt het gebouwgebonden verbruik te overschatten, waardoor het gebruiksgebonden gebruik wordt onderschat” – opmerking de heer I. Opstelten d.d. 8 oktober 2012). Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

18 / 62

Om deze reden hebben we voor de referentiesituatie de forfaitaire waarde voor het primaire energiegebruik (gebouwgebonden, gebouwafhankelijk en gebruiksapparatuur) van 0,85 GJprimair/ m2 gehanteerd. Hetgeen overeenkomt voor een woning van 120 m2 met 102.000 MJ. Met een gemiddeld verbruik van 3.000 kWh voor GAGE en GA, 500 kWh voor het gebouwgebonden verbruik en 65 m3 gas voor koken1. Het resterende deel van het forfaitaire gebruik (102.000 MJ primair) betreft gas voor verwarming en tapwater.

6.2 Het energieconcept: MIMI Het Energieconcept is genaamd MIMI en staat voor, Meer Isolatie Minder Installatie. Door de schil optimaal te isoleren is de vraag naar verwarmingsenergie in de woning beperkt, daarnaast heeft de isolatieschil de functie om de warmte in de zomer te weren hetgeen de vraag naar koeling in de zomer beperkt. Uitgangspunt hiermee in lijn liggende en van ons consortium is het Trias Energetica-principe. Verder wordt er geheel conform de Passiefhuis uitgangspunten gebouwd (één van onze USP’s) waarbij we op blokniveau voldoen aan de passiefhuis normen bestaande bouw.

6.2.1 Bouwkundige maatregelen De energetische verbeteringen die bouwkundig gezien worden toegepast zijn: -

Rc; gevels 5,60 m2K/W, dak 5,40 m2K/W, begane grondvloer 4,22 m2K/W

-

Deuren; geïsoleerd 1,00 m2K/W, overige massief hout

-

Uw; dakvenster 1,6 W/m2K, overige kozijnen 1,03 W/m2K

-

Beglazing in deuren Ug 0,6 W/m2K

-

ZTA-waarde beglazing; 0,55< ZTA< 0,65

-

Zonwering; er wordt geen gebouwgebonden zonwering toegepast.

-

Infiltratie qv;10; ten hoogste 0,20 dm³/s.m2

-

Kruipruimteventilatie; geen

Infiltratie/ventilatie door kieren en naden wordt beperkt door kierdicht te bouwen. Verder wordt in de ontwerpen bouwfase extra aandacht besteed aan het beperken van warmteverliezen door lineaire koudebruggen. Belangrijkste thema’s bij het tot stand komen van de installatiekeuze binnen Energieconcept MIMI zijn een aangenaam binnenklimaat in combinatie met een laag energieverbruik. Daarnaast is duurzaamheid, milieu (CO2 beperken) en het onderhoud van belang.

6.2.2 Installaties De energetische verbeteringen die installatietechnisch gezien worden toegepast zijn: 1

HR-107 combiketel, fabrikaat Intergas type Kombi Kompakt HRE 28-24 og (kwaliteitsverklaring). Temperatuurniveau; Laag temperatuursysteem (LTV)

http://www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl/nieuws/544/Hoe_duur_is_koken_op_gas/)


19 / 62

-

-

Verwarmingslichamen; radiatoren Koeling: er wordt geen koeling toegepast. Warm tapwater: o Warm tapwater klasse 4 via Intergas combiketel, type Kombi Kompakt HRE 28-24 of gelijkwaardig (kwaliteitsverklaring aanwezig). o Diameter warmwaterleiding niet groter dan 10 mm. Ventilatie: o Stork WHR 930 (kwaliteitsverklaring aanwezig). Maximaal debiet 220 m3/hr, met volledige bypass. Totaal nominaal vermogen ventilatoren 70 W (gelijkstroom). PV-panelen: 150 Wp/m2, bouwintegratie Sterk Geventileerd (RFpv=0,80), orientatie op oostgevel, hellingshoek 30 ° o Oppervlak tussenwoning = 30,4 m2 o Oppervlak hoekwoning = 33,4 m2

Verwarmingskeuze Door de hoge isolatieweerstand, het kierdicht bouwen en de extra aandacht om koudebruggen te voorkomen zal de totaal benodigde warmtebehoefte per woning zeer beperkt blijven, afhankelijk van type-( hoek- of tussenwoning) en situering van de woning. Onder anderen vanwege de goede bestaande infrastructuur, waaronder de bestaande gasaansluiting, is gekozen voor: -

een aardgasgestookt hoogrendement CV-ketel (HR107)

-

met ingebouwde warmwatervoorziening (CW5).

Deze techniek is zeer herkenbaar en dus vertrouwd bij de bewoners en garandeert de laagste onderhoudskosten. Door de beperkte warmtebehoefte dient er goed gekeken te worden dat de installatie snel kan reageren op externe en interne invloeden die de warmtehuishouding nadelig kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld zoninstraling en/of interne warmtebronnen. Om dit te realiseren is er voor de overige vertrekken gekozen voor individueel na te regelen Laag (LTV)-radiatoren waarmee sneller op wisselende ruimtetemperaturen kan worden ingespeeld. Denk hierbij ook bijvoorbeeld aan slaap-, studie en hobbyvertrekken welke in een korte termijn op de gewenste temperatuur moeten kunnen worden gebracht. PV-systeem De technische gegevens van het PV-systeem dat wordt toegepast op tenminste 30 van de 115 woningen. -

Paneelvermogen 250 Wp

-

Paneelgrootte 1650 x 992 mm

-

Vermogen per m2 = 150 Wp

-

Totaal vermogen hoekwoning 33,4 m2 * 150 = 5.010 Wp * 80% = ± 4.008 kWh

-

Totaal vermogen tussenwoning 30,4 m2 * 150 = 4.560 Wp * 80% = ± 3.650 kWh

-

Bevestiging op pannendak met behulp van dakhaken en aluminium profielen

-

Positie omvormer op bovenste verdieping

-

Standaard montage (portrait, in één vlak aaneengesloten) op hiervoor geschikte draagconstructie

-

Extra groep in meterkast

-

Leidingwerk vanaf meterkast naar zolder

-

Invoegen doorvoering luchtdicht door dakvlak


20 / 62

De woningen met een PV-systeem worden hiermee energieneutraal (zie bijlage XI voor de NEN7120 berekening van Landstra Bouwfysica). Energievoorziening Hiervoor passen we een traploos modulerende CV-ketel toe. Deze stelt automatisch het benodigde vermogen af op de gewenste hoeveelheid warmte en/of warmwater vraag van de bewoners. De gewenste ruimtetemperatuur wordt door een ruimtethermostaat ingesteld en geregeld. Deze hoofdregelaar bevindt zich in het referentievertrek, de woonkamer. Dit is dus niets anders dan wat de mensen gewend zijn bij een traditioneel systeem. Afgiftesystemen Zowel de vertrekken op de begane grond als op de verdieping zullen worden voorzien van paneelradiatoren (LTV) welke door thermostatische radiatorafsluiters individueel na regelbaar zijn. Het leidingnet zal geheel in de nieuwe voor- en achtergevel worden weggewerkt, alleen op de zolder zullen er leidingen in het zicht worden aangebracht. Ventilatiekeuze Door het kierdicht bouwen wordt ongecontroleerde infiltratie van buitenlucht door (bouwkundige-)kieren enorm teruggebracht. Een goed ventilatiesysteem is dus essentieel om de luchtkwaliteit te waarborgen. Met een HR-WTW-toestel (WarmteTerugWin) waarborg je de benodigde ventilatiehoeveelheden in alle verblijfsruimten van zowel de toevoer als de afvoer. Aandachtpunten bij ontwerp van de ventilatie installatie zijn -

geluiden tochtverschijnselen.

-

Hiervoor worden de volgende maatregelen genomen.

-

Goede geluidsisolering ten opzichte van de achterwand

-

Bij dimensioneren van de kanalen de luchtsnelheden laag houden, zeker in de nabijheid van verblijfsruimten.

-

Daar waar mogelijk worden ronde kanalen toegepast in plaats van rechthoekige kanalen.

-

Aansluitingen op de unit middels een adequate geluiddemper

-

Inblaas alleen in de loopzones. Vermijden van posities in de nabijheid van zitplaatsen.

Warmteterugwintoestel / Ventilatiesysteem Het HR-WTW-toestel zorgt voor gezonde en comfortabele ventilatie met warmte-terugwinning. Hiermee wordt voldaan aan de ventilatie-eis. Afhankelijk van de warmtevraag, afzuigcomfort en zomerventilatie verplaatst het HR-WTWtoestel de gevraagde luchthoeveelheid op een comfortabele wijze. Gebruikte lucht wordt afgezogen in de keuken, toilet, badkamer en eventuele andere ruimten. Verse buitenlucht wordt toegevoerd in de verblijfsgebieden. De bypass ten behoeve van de zomerperiode wordt automatisch gestuurd voor de zogenaamde vrijkoeling (zomernachtventilatie). De bewoner kan middels een eenvoudige standenschakelaar de afzuiging en verse luchttoevoer hoeveelheid regelen. Ook hierin wijkt dit toestel niet af in wat de gebruiker gewend is bij een mechanisch ventilatiesysteem. Zomerventilatie Om de overtollige warmte in de zomerperiode af te voeren beschikt de WTW-unit over een bypass. Deze zorgt er voor dat de aangezogen buitenlucht in de zomer niet langs de warmtewisselaar gaat en daardoor niet opgewarmd wordt door de warmere binnenlucht. Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

21 / 62

Loodgieterwerk Kruisingen van de tapwaterleidingen met continu voerende warmwaterleidingen zal tijdens het ontwerp worden voorkomen. Daar waar nodig wordt isolatie om de leidingen toegepast. Een en ander zal getoetst worden aan de voorschriften ter voorkoming van Legionella. Waterbesparende voorzieningen -

Koud tapwater Hiervoor worden waterbesparende voorzieningen toegepast in de vorm van doorstroombegrenzers, spaardouches en toiletten met een klein spoelreservoirinhoud.

-

Warm tapwater De vraag naar warm tapwater wordt beperkt door toepassing van doorstroombegrenzers en spaardouchekoppen. De leidinglengtes voor warm tapwater zijn door het bouwkundig concept zo kort mogelijk gehouden om de leidingverliezen te minimaliseren.

Riolering Het toegepaste materiaal is PVC Ultra-3buis. Dit is een buis met hergebruikgarantie voorzien van KOMO certificaat. Het betreft een gescheiden rioleringstelsel waarbij het hemelwater dus afzonderlijk wordt afgevoerd. Elektrische installaties De elektrische installatie wordt volgens de wettelijke normen uitgevoerd. Waarbij wij uitgegaan zijn van de NEN1010 aangevuld met de basiseisen “woonkeur”. De woningen worden, afhankelijk van het type (hoek- of tussenwoning), voorzien met ruim 30 of 40m2 PV-panelen. De woningen worden hiermee energieneutraal voor het gebouwgebonden energiegebruik (!!) Daarnaast voldoet de installatie aan het Politiekeurmerk door ter plaatse van de bergingen een buitenlamp te monteren die geschakeld wordt door een schemerschakelaar. Verder wordt de installatie voorbereid op een oplaadpunt ten behoeve van een elektrisch vervoermiddel. De elektrische installatie wordt standaard voorbereid voor eventuele latere uitbreiding met een domoticasysteem ten behoeve van levensloopbestendig wonen. Zo worden bijvoorbeeld inbouwdozen toegepast van een voldoende diepte en eventuele loze elektrabuizen. Daarmee kan de installatiebehoefte afhankelijk worden uitgebreid voor de volgende componenten: -

comfort;

-

welzijn & langer zelfstandig wonen van ouderen;

-

energiemanagement/ energiemonitoring;

-

veiligheid.


22 / 62

6.3 Projectresultaten ‘Woningrenovatie 80%’ 6.3.1 Gebouwgebonden energiegebruik Voor de nieuwe situatie is door bureau Landstra voor een hoek- en tussenwoning een NEN7120 berekening opgesteld (zie bijlage XI). Hieruit blijkt dat de woningen met PV-panelen volledig Energieneutraal zijn voor het gebouwgebonden energiegebruik.

Tussenwoning - Kwartellaan 87 Nieuwe situatie per woning - berekening conform NEN 7120

Gebouwgebonden Verwarming Tapwater Koeling Ventilatoren Verlichting Totaal Totaal MJ primair GAGE + GA Electra in kWh Gas in m3 - koken Totaal primair energieverbruik

In MJ

Elektra kWh

2.697 5.530 8.227 32.458

306 627 933

17.640

2.000

52.380

MJ duurzame Energie PV-panelen

32.479

Norm ruimteverwarming

Gas m3 8.221 11.983 4.027

234 341 115

24.231

690

2.282

65

19.922

MJ primair

Netto MJ primair Oppervlakte in m2 GJ primair /m2/jaar % reductie

In MJ

19.901 120 0,17 80,49% 0,07

Berekening is opgesteld o.b.v. NEN7120-berekening Landstra Bouwfysica


23 / 62

Hoekwoning - Kwartellaan 89 Nieuwe situatie per woning - berekening conform NEN 7120

Gebouwgebonden Verwarming Tapwater Koeling Ventilatoren Verlichting Totaal Totaal MJ primair GAGE + GA Electra in kWh Gas in m3 - koken Totaal primair energieverbruik

In MJ

Elektra kWh

2.697 5.530 8.227 35.005

306 627 933

17.640

2.000

54.927

MJ duurzame Energie PV-panelen

35.578

Norm ruimteverwarming

Gas m3 11.508 11.983 3.287

328 341 94

26.778

763

2.282

65

19.922

MJ primair

Netto MJ primair Oppervlakte in m2 GJ primair /m2/jaar % reductie

In MJ

19.349 120 0,16 81,03% 0,10

Berekening is opgesteld o.b.v. NEN7120-berekening Landstra Bouwfysica

Voor de details van de berekening is de NEN7120 berekening als bijlage XI bijgevoegd. Opmerking: In de NEN 7120 berekening zijn de PV-panelen gesplitst opgenomen als gebouwgebonden en niet gebouwgebonden elekticiteitsproductie. Deze ondersplitsing wordt door de NEN7120 software gemaakt.

6.3.2 Gebouwafhankelijk energieverbruik en gebruiksapparatuur Minimaal 30 van de 115 woningen zijn na renovatie energieneutraal voor het gebouwgebonden verbruik. De Energiesprong die we voor ogen hebben gaat verder dan alleen de bebouwing. Ook de bewoners worden door ons aan de hand genomen…. Het gedrag en de bewustwording van bewoners ten aanzien van het gebruik van duurzame energie, installaties, gebruiksapparatuur, etc. is van essentieel belang om nog meer stappen te maken op het gebied van energiebesparing. Om deze reden worden bewoners intensief begeleidt tijdens het verbouwproces.


24 / 62

Zo worden de woningen geschikt gemaakt om in de toekomst een hot-fill aansluiting te treffen voor de vaatwasser en wasmachine. De bewoners worden daarnaast gestimuleerd om spaarlampen en LED verlichting als sfeerverlichting toe te passen. Daarnaast wordt er een “woonboek” opgesteld waarin alle duurzame aspecten van de woning worden benoemd en hoe bewoners moeten omgaan met de duurzame installaties. Natuurlijk wordt dit na oplevering persoonlijk met de bewoner besproken, maar op deze wijze kan men alle info nog eens rustig nalezen. Voor een voorbeeld van het “woonboek” verwijzen wij u naar bijlage XII. Voor de bewoners worden de volgende maatregelen getroffen om het verbruik door de gebruiksapparatuur te verminderen en de energiezuinige omgang met apparatuur te bevorderen: -

Verstrekken van een Standbykiller voor de TV;

-

Het stimuleren van het gebruik van A+++ gebruiksapparatuur (koelkast – vriezer);

-

Het organiseren van een jaarlijkse bewonersavond over energiebesparing;

-

Het monitoren van het energiegebruik en terugkoppeling van de resultaten in de bijeenkomsten;

-

Professionele bewonersparticipatie en communicatie (zie hoofdstuk 6.4)

Door deze te treffen maatregelen wordt het energieverbruik van de gebouwafhankelijke en gebruiksapparatuur beperkt en is een besparing van 1/3 tot 50% op deze onderdelen mogelijk. In de genoemde berekening zijn we veiligheidshalve van een besparing uitgegaan van 1.000 kWh (van 3.000 kWh naar 2.000 kWh) op deze onderdelen. De verwachting is echter dat dit, door alle initiatieven en het spaarpuntensysteem, nog veel groter zal zijn. Op basis van ervaringen is door het treffen van de genoemde gebruiksgebonden maatregelen en voorlichting m.b.t. de bewustwording een besparing mogelijk van minimaal 35% van de GAGE en GA. Dit onderstreept de gedachte van alle betrokken partijen. Conclusie nieuwe situatie: -

Minimaal 30 woningen zijn energieneutraal!

-

Gebouwonafhankelijke gebruikersenergiegebruik (GAGE) en gebruiksapparatuur (GA) netto verbruik maximaal 2.000 kWh en 65 m3 gas (koken).

6.4 Bewonersparticipatie en -communicatie Wonion en haar bewoners in de Vogelbuurt hebben een spannende tijd voor de boeg. Voor de bewoners zal de woonomgeving tijdelijk onrustig worden door onder andere het demonteren van woningen in de buurt en het aan- en afvoeren van materiaal en materieel met grote vrachtwagens. Aan deze verschillende situaties en omstandigheden dient aandacht besteed te worden. En dan vooral persoonlijke aandacht. Voor ons als consortium is bouwen meer dan een zakelijke transactie. De bewoners zijn hier privé en er juist daarom emotioneel bij betrokken. Het is hun woonomgeving waarin wij zullen gaan opereren.


25 / 62

6.4.1 Laagdrempelig met de ‘Buurman’ Communicatie en informatie zijn van essentieel belang. Daarom stellen we samen met Wonion een communicatieplan op waarin duidelijk staat omschreven hoe, wie en wanneer de communicatie richting onze bewoners verzorgd. Samen met Wonion, omdat juist zij de bewoners en hun behoeften bijna even goed als de bewoners zelf kent. Om het contact en de communicatie met de bewoners en de toekomstige bewoners van de wijk te bevorderen maken wij o.a. gebruik van modelwoningen die wij elk afzonderlijk als de ‘Buurman’ noemen. De ervaring leert ons dat het inrichten van een bouwkeet of een separaat opgestelde voorziening drempelverhogend zijn. Dit is voor ons de reden om binnen elk deelgebied één bestaande woning in te richten als modelwoning. Met daarnaast of nabij een leegstaande woning, die we zullen betrekken om vanuit te werken, maar waar ook de bewoner graag binnenloopt met zijn of haar vragen. Binnen de modelwoning zal een deel ingericht worden als de huiskamer van de Buurman. Dit is de plaats waar we met de bewoners van gedachten kunnen wisselen en de varianten en opties kunnen doornemen. De bewoners zullen dit als prettig ervaren en zullen ook sneller geneigd zijn om bij ons aan te kloppen met vragen aan ons als consortium. Het is voor hen een prettige omgeving, alsof ze even bij de buurman binnenstappen. Door de modelwoning hiervoor in te richten hebben we gedurende het gehele traject een vaste stek. De woning in de buurt van waaruit we zullen werken zal als een van de laatste woningen opgenomen worden in het proces, dit tevens om zolang mogelijk een vast aanspreekpunt op de bouw te houden. De zittende huurders zijn van harte welkom om bij de Buurman binnen te komen voor een kopje koffie, informatie of voor zomaar een praatje. Naast de zittende huurders zijn uiteraard aspirant huurders en ook de buurtbewoners van harte welkom om informatie te vragen over onze bouwplannen en de procesuitwerking. Ook het spaarpuntensysteem zullen we hier toelichten aan de huurders.

6.4.2 Spaarpuntensysteem Bewoners participatie is meer dan communicatie en draait om vertrouwen en betrokkenheid. We zullen het vertrouwen moeten winnen en betrokkenheid van de huurders op te bouwen. Het is van wezenlijk belang dat er draagvlak ontstaat voor de veranderingen en het mee willen werken aan het totale proces. We willen de huurder dan ook graag mee laten werken binnen ons proces, hiervoor willen we een spaarpuntensysteem ontwikkelen waarmee bewoners punten kunnen verzamelen voor extra opties in hun woning. Werkzaamheden waarmee de bewoners punten kunnen verzamelen kunnen onder andere zijn: -

zelf aangebrachte voorzieningen verwijderen;


26 / 62

-

de voortuin schoon opleveren en vrij van beplanting/ ornamenten;

-

de achtertuinen schoon opleveren en vrij van beplanting/ ornamenten;

-

de woning vrij van stoffering/puinresten opleveren.

-

De weging van het aantal punten hangt af van de arbeid die het ons zal besparen met in aftrek genomen het registratie model.

Opties die onder andere in aanmerking kunnen komen voor inwisseling van de punten zijn bijvoorbeeld: -

het vergroten van een Velux dakvenster;

-

hulp bij het inrichten van de tuin na oplevering;

-

opbrengen van zwarte grond en/of gras zoden leggen;

-

herstraten paden/terras met een ander type steen;

-

materiaal en/of materieel ter beschikking stellen;

-

arbeid ter beschikking stellen.

Het doel van het spaarpuntensysteem is betrokkenheid te genereren en daarnaast de bewoner de gelegenheid te geven om het proces rondom zijn of haar woning vorm te geven. Het karakter hiervan dient het ontzorgen te zijn. Daarnaast hebben we het voornemen om de tuinen van de (niet)verhuurde woningen collectief integraal mee te nemen in samenwerking met de bewoners, het inrichten van een soort van tuinaanlegdag zorgt tevens voor een sociaal impuls in de wijk, die ten grondslag kan liggen aan een sociaal, duurzame woonomgeving. Indien er verwacht wordt dat er een overlastsituatie (geluid/ stof/parkeer) zal gaan ontstaan zullen we de buurt hierover informeren. Ook het afzetten van wegen zal tijdig gecommuniceerd worden met de buurtbewoners.

6.4.3 Woonwensdagen Om de bewoner te betrekken binnen de vorming van een sociaal, duurzame woonwijk zullen we workshops organiseren waarin de bewoners en omwonenden voor een deel invulling kunnen geven aan hun woonomgeving. We zullen dit op bewonersniveau vormgeven middels knip-, plak- en tekenwerk, waarmee de bewoner de individuele keuzes van de varianten en opties op en aan zijn eigen woning kunnen plakken. We zullen ze hierin begeleiden in de vorm van aansturing, afprijzing van de opties en het toelichten van de mogelijkheden buiten het standaard pakket. Hiervan zullen we een advies uitbrengen aan Wonion, al dan niet met een offerte en verdere randvoorwaarden. Door deze workshops ontzorgen we niet enkel de bewoner en omwonenden, maar ook Wonion. De Woonwensdagen zullen een verlengde zijn van de reeds door Wonion georganiseerde droomwensdagen.

6.4.4 Individuele gesprekken Naast de collectieve woonwensdagen zullen we ook een individueel gesprek voeren met de (aspirant)huurders. Hierin zullen we de basis optielijst doorspreken, maar ook de individuele wensen ten aanzien van woningindeling en afwerking komen aan bod. Wij werken de wensen van de huurder uit tot een offerte aan de huurder. Op basis van deze offerte kan de huurder beslissen welke opties hij of zij doorgevoerd zou willen hebben. Met als doel te komen tot een ingevulde en ondertekende optielijst, waarin staat aangegeven welke opties de huurder heeft gekozen en wat de financiële consequenties zijn. Bij deze optielijst behoort ook een tekening op woningniveau waarop de opties Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

27 / 62

vermeld staan. Deze tekening is dan ook uniek voor de betreffende woning. Zowel de huurder als Wonion ontvangen deze optielijst met tekening. Voor de planning en de beslismomenten verwijzen wij u naar de planning.

6.4.5 Zichtbaar Ook het zichtbaar en niet zichtbaar zijn in de wijk is van essentieel belang. Zo wil je duidelijk communiceren wie je bent en wat je komt doen; dit doen we middels duidelijk herkenbare bedrijfskleding en naamkaartjes te dragen. Daarnaast willen we geen overlast bezorgen. De busjes en auto’s van collega’s en onderaannemers zullen zoveel mogelijk op een vooraf aangewezen plek gestald worden. Een buurtbewoner hoeft immers niet de gehele dag geconfronteerd te worden dat twee straten verderop “Bedrijf X” aan het werk is.

6.4.6 Activering en motivatie van bewoner Duurzaamheid vraagt een andere manier van omgang met de omgeving. Innovatieve oplossingen kunnen soms wel goed zijn voor het milieu, maar het gedrag van degenen die het uiteindelijk moeten gebruiken is er niet op aangepast. Het is zaak hier een wisselwerking op gang te brengen, waarin bewonersgedrag wordt afgestemd op de innovaties en installaties. De gebruiksvriendelijkheid en het gebruiksgemak zijn hierbij van essentieel belang voor een juiste toepassing om de beoogde besparing te realiseren. De beïnvloeding van het bewonersgedrag is afhankelijk van de doelgroep en fase in het proces. Enkele triggers en voorbeelden waar gebruikt van gemaakt gaat worden zijn: -

Het werken met ambassadeurs: huurders die hun woning al energetisch verbeterd hebben (doelgroep early adaptors). Geen ‘gekleurde partijen’.

-

Veel publiciteit in wijkkranten, social media, nieuwsbrieven van bewonersverenigingen e.d. (objectief!): laten weten wat er gaande is. Mensen laten weten wie er allemaal al meedoen (Gevoel geven = meedoen met de rest, je wilt toch niet achterblijven?)

-

Positiviteit in berichtgeving: het verschaffen van informatie die verwachtingen positief kleuren. Mensen zijn minder actief en positief, wanneer de verwachtingen vooraf niet positief zijn.

-

Grote aandacht besteden voor bewonersgedrag en energiekostenbeheersing (= je betaalt toch niet meer dan je buurman?)

-

Het uitnodigen mensen uit in een voorbeeldwoning – de buurwoning bij hen om de hoek (laagdrempelig), waarbij (alle) standaard maatregelen zijn toegepast. Zo kunnen zij met eigen ogen zien welke maatregelen zijn uitgevoerd en ervaren welke effecten dit heeft op het wooncomfort.


28 / 62

7. Kennis- en leerplan en rol van de gebouwgebruiker Doelstelling van het leertraject is kennis en ervaring breder toepasbaar te maken voor de toekomst. Het leereffect richt zich op het Energieconcept MIMI, de achterliggende technieken en werking en de ketensamenwerking (procesvernieuwing). Het gaat om een intern en extern leertraject. Hiervoor is een leerplan opgesteld waarin de hoofdlijnen van de leerdoelen zijn benoemd (zie bijlage XIII). Daarnaast is er een samenwerking gevormd met onder andere ISWI en Fundeon. ISWI staat voor Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Werk en Inkomen. ISWI is de gezamenlijke sociale dienst van de gemeenten Oude IJsselstreek en Aalten. Voor deze gemeenten voeren ze onder andere de Wet werk en bijstand uit en verstrekken uitkeringen voor levens-onderhoud, maar ISWI begeleid ook zoveel mogelijk mensennaar werk. Door de inzet van langdurig werklozen willen we deze mensen een nieuwe kans bioeden op de arbeidsmarkt en werkervaring laten opdoen. Hiermee leveren we in samenwerking met Wonion en ISWI en bijdrage aan de sociale return van mensen op de arbeidsmarkt. Fundeon is het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en ontwikkelen van personeel in de bouw en infra. Fundeon vormt de schakel tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Fundeon : “Bij ons draait het om vakmanschap en professionalisering. We dragen bij aan betere opleidingen, meer en beter vakkundig personeel en zorgen daardoor voor betere bedrijven in de bouw, infra en gespecialiseerde aannemerij. In opdracht van het ministerie van OCW onderhouden wij de mbo-kwalificatiestructuur voor de bouw en infra en erkennen we leerbedrijven. Namens de bedrijfstak ontwikkelen we lesmethodes voor mbo-opleidingen, adviseren we werkgevers en werknemers over scholings- en loopbaanmogelijkheden en keren we sectorale tegemoetkomingen uit aan bedrijven die investeren in het opleiden van nieuwe vakmensen. Bovendien maken we voorlichtingsproducten om jongeren en zijinstromers te informeren over de beroeps- en opleidingsmogelijkheden in de bouw en infra”. Het project wordt aangemerkt als leerlingbouwplaats en biedt, in samenwerking met Fundeon ruimte aan een leermester en drie leerlingen. Naast de interne en externe leerdoelen die in het leerplan zijn omschreven is er bijzondere aandacht voor de bewoner. Het energieconcept kan technisch perfect zijn, de bewoners zijn de gebruikers en zei moeten weten op welke wijze ze met de energieneutrale woningen kunnen en moeten omgaan voor een optimaal woongenot en energiebesparing. De bewoners hebben al kennis kunnen maken in de “Buurman” hoe de duurzame installaties eruit zien en vragen kunnen stellen over de werking en ervaringen. Daarnaast wordt voor de bewoners wordt het “Woonboek” ontwikkeld. Hierin wordt precies omschreven hoe de installaties werken en hoe omgegaan moet worden met de techniek en bediening voor een gezond en duurzaam binnenmilieu. In het woonboek worden ook de besparingstips die bewoners zelf kunnen treffen om het eigen energiegebruik te beperken toegelicht en wordt per apparaat aangegeven hoeveel energie deze verbruikt en hoeveel hierop bespaard kan worden. De bewonersparticipatie / rol van de gebruiker wordt verder toegelicht in hoofdstuk 6.4.


29 / 62

7.1 Delen van ervaringen en kennis -

Wonion werkt samen met collega corporaties. Zo wordt er een intensieve samenwerking gevormd met Site Woondiensten uit Doetichem en ProWonen uit Borculo op het gebied van kennisdeling, efficiënter werken en duurzaam bouwen. Wonion is ervan overtuigd dat intensieve samenwerking met andere corporaties nodig is om met de bestaande capaciteit maximale kwaliteit te kunnen halen. Daarom is Wonion verheugd dat ze in samenwerking met een aantal Achterhoekse corporaties (ACo - Achterhoeks Corporatie overleg) de mogelijkheden voor een meer intensieve samenwerking op verschillende velden onderzoeken. Nadat ze eerder gezamenlijk een regionale woonvisie en een regionaal strategisch voorraadbeleid hebben opgesteld, werd in 2011 door 5 corporaties gestart met een regionaal woonbemiddelingssysteem. Dit systeem is onder de naam ‘Thuis in de Achterhoek’ per 1 maart 2012 van start gegaan. Ook wordt er deelgenomen aan een pilot van de SEV in het kader van energiebesparing in bestaand bezit. Verder stelden ze in het kader van ‘Werken aan perspectief’ inzake de opvang, begeleiding en huisvesting van bijzondere doelgroepen 30 woningen beschikbaar voor deze doelgroepen. Partijen zijn aangesloten bij de verschillende kennisplatforms.

-

Projectleider de heer B. Wiendels van Wonion is lid van het platform JBVA (Jonge Bouw- en Vastgoedsociëteit Achterhoek) de kennis van het project wordt binnen dit platform gedeeld en leden van het platform worden uitgenodigd in de wijk.

-

Consortium Zorgeloos wonen is een van de kanshebbers voor de prijsvraag “De Voorsprong”.2 “Van 25 augustus tot en met 25 september opent innovatieprogramma Energiesprong, in samenwerking met Netwerk Conceptueel Bouwen, prijsvraag De Voorsprong. Het totale prijzengeld voor energieambitieuze woningbouwconcepten is 75.000 euro én er is een ereprijs voor vernieuwende opdrachtgevers. Het initiatief wordt ondersteund door Neprom, Aedes, Vernieuwing Bouw en NVTB.” De nominatie en de daaruit volgende presentaties zorgen voor een verder verspreiding van het concept via Platform 31.

-

Voor het Energieconcept MIMI en de innovatieve procesaanpak worden, in samenwerking met de gemeente, tenminste twee thema bijeenkomsten/symposia georganiseerd voor collega corporaties, architecten, bouwers, installateurs, adviseurs en andere belangstellenden.

-

De 115 woningen maken deel uit van de wijk vogelbuurt biezenakker. Deze wijk wordt volledig duurzaam getransformeerd en voor alle initiatieven is een website www.vogelbuurtbiezenakker.nl online waarop de voortgang van bestaande en nieuwe projecten worden getoond.

-

De opgedane kennis wordt daarnaast verspreid via sociale media, internet, wijken regiokrant, landelijke dagbladen, de SEV, internet, etc.

-

De kennis over duurzaam bouwen en het energieconcept MIMI wordt door de participatie van vele partners als een soort olievlek verspreiden.

-

Door het unieke energiebesparingconcept (en de daarmee te creëren publiciteit) staat Zorgeloos Wonen volop in de spotlights. Zij zijn de ambassadeurs van het Energieconcept voor nu, maar ook voor de te toekomst

Voor de invulling van het leertraject, de kennisverspreiding en de bewustwording van de bewoners is een bedrag begroot van € 35.000,-. Dit is bedrag is onder andere bedoeld voor het organiseren van 2

http://energiesprong.nl/blog/drastische-prijsdaling-van-energienotaloze-nieuwbouwconceptenmaar-intensivering-nodig-voor-ontwikkeling-renovatieconcepten/ Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

30 / 62

symposia, persoonlijke bewonersbegeleiding en bewustwording, opnemen - verspreiden van de voortgang van het bouwproces, opstellen woonboek, externe LEAN-adviseur.

7.2 Rol van de gebouwgebruiker De bewoner staat in het project centraal! Naast de vele (technische) details die benoemd worden ten aanzien van het Energieconcept zijn ons zeer bewust dat alles uiteindelijk in dienst staat van de bewoner. De bewoner is de gebruiker van de woningen en de technische installaties. Deze moeten daarom gebruiksvriendelijk zijn. De bewoners worden in het voortraject al betrokken bij de uitvoering en kunnen door eigen werkzaamheden punten sparen waarmee ze aanvullende diensten of werkzaamheden kunnen verdienen. Maar niet alleen voor en tijdens de bouw worden de bewoners geactiveerd. Bewoners gaan we motiveren door ze actief te betrekken en niet lui te maken! Na oplevering wordt, zoals al is aangegeven een “Woonboek” opgesteld met alle in’s en out’s. Ons doel is om voor de bewoners niet alleen een energieneutrale comfortabele woning te realiseren, maar de bewoners met behulp van advies & tips (www.milieucentraal.nl) producten (spaarlampen) en de monitoring van de “zelf” opgewekte energie ook bewust te maken van het geen verbruik van energie. Succesvol Energiebesparen begint met het creëren van bewustwording. Wonion zal in samenwerking met de kinderen uit de wijk beoordelen of het mogelijk is een besparingswedstrijd voor de jeugd uit te schrijven. Hierdoor wordt het hele gezin betrokken bij de verandering van woning en gedrag.


31 / 62

8. Selectiecriteria 8.1 Aantal particuliere gebouweigenaars De projectomvang bestaat uit 115 sociale huurwoningen die in eigendom zijn van Wonion. In het project zijn geen particuliere woningeigenaren betrokken.

8.2 Potentiële impact bij opschaling De projectomvang bestaat uit 115 sociale huurwoningen die in eigendom zijn van Wonion. In het project zijn geen particuliere woningeigenaren betrokken. De subsidieaanvraag Energiesprong heeft betrekking op 30 woningen die door de installatie van PV-panelen energieneutraal worden. Nederland telt meer dan 7 miljoen woningen (zie onderstaande tabel). Hiervan is volgens “Meer met Minder” bij ongeveer 75% energiebesparing te realiseren. Met deze blauwdruk voor grootschalige woningverduurzaming bestaat er een woningpotentieel van ongeveer 5 miljoen te verbeteren woningen (woningen van voor 1980). Zoals al is genoemd betreft het de ingrijpende renovatie van VANEG woningen. Dit type woningen zijn vanaf eind jaren 60 in grote schaal (meer dan 100.000) gebouwd in Nederland en nu en de komende jaren aan renovatie toe. Woningvoorraad op 31 december Perioden 1979 1989 1999 Regio's aantal 5 802 361 6 589 662 Nederland 4 747 089 © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 13-9-2011

2009 7 172 436

Het opschalingpotentieel is derhalve enorm. Ook de vernieuwende vorm van aanbesteden en het met meerdere partijen opzetten en vormen van een consortium, ketenintegratie en het delen van de opgedane kennis is toekomstgericht draagt bij aan een versnelling van de verduurzaming en daarmee de reductie van het primaire energieverbruik van woningen. De potentiële impact van het project is vertaald met de daarvoor door “Energiesprong” opgestelde “impacttool”. Hieronder volgt de invoer en uitdraai van de impacttool.


32 / 62

De invoer in de impacttool heeft de volgende berekening van het subsidieplafond tot gevolg. De totale projectkosten van de ingrijpende renovatie van de 30 energieneutrale woningen zijn excl. BTW.

Berekening indicatief subsidieplafond Innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie

Totale Projectkosten*

€

2.190.954,26

€

65.462,92

Huidige energiekosten van alle woningen

30

Aantal woningen

81%

Overall besparingsambitie woningen Aantal betrokken particuliere woningeigenaren

0

Impact score

11,24

Boven dit bedrag aan projectkosten wordt het subsidieplafond gemaximeerd op 250000 euro Indicatief subsidieplafond

€ €

993.883,55 250.000,00

De gevraagde subsidie bedraagt € 250.000,Projectplan – Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt

33 / 62

8.3 Economische haalbaarheid De economische haalbaarheid is in de huidige economische situatie van diverse factoren afhankelijk. Neemt niet weg dat deze conform het gestelde format van “Energiesprong” te berekenen is. Het is voor corporaties en vastgoedbeleggers, in heel Nederland, immers veel goedkoper een sociale huurwoning voor ongeveer € 70.000,- tot € 85.000,- naar Energieneutraal te renoveren dan te kiezen voor sloop en/of nieuwbouw. Tevens heeft renoveren van woningen, waarbij bewoners terug kunnen keren naar de eigen woning een minder grote sociale impact dan dat wanneer bewoners gedwongen worden te verhuizen voor sloop en/of nieuwbouwprojecten. De sociale impact van plannen voor de klant, de huurder, worden nogal eens vergeten, maar vormen het hart van vele activiteiten en gevoel voor eigenwaarde in een zelf gekozen omgeving. Op basis van het aantal gebouwde VANEG woningen in de jaren ‘60 en ’70 en de trend dat woningcorporaties anno 2012 vaker kiezen voor het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad, in tegenstelling tot nieuwbouw, verwachten we dat, als consortium, we de komende 5 jaren tenminste 1.000 woningen ingrijpend te kunnen gaan renoveren volgens het MIMI Energieconcept. In heel Nederland kan deze aanpak opgeschaald worden tot een veelfout hiervan. Het vormen van een consortium en het werken volgens Lean heeft voordelen ten aanzien van de faalkosten, waardoor het percentage winst en risico op dergelijke grootschalige projecten ook lager kan worden begroot dan aanbestedingen volgens bestek. Berekening economische haalbaarheid Omzet per woning

€ 73.000,-

Potentieel de komende 5 jaren

1.000

Rendement – Winst en Risico

1%

Potentiële omzet

73 miljoen euro

Omzet * Rendement

€ 730.000,-


34 / 62

9. Realisatie en fasering 9.1 Beschrijving integraal totstandkomingproces In het kader van duurzaamheid in de bouw wordt er gezocht naar nieuwe samenwerkingsvormen. Hierdoor kunnen betere, duurzamere concepten en innovaties ontstaan, doorlooptijd en faalkosten afnemen. De kwaliteit van het eindproduct - het gebouw - wordt gedragen door alle betrokken partijen. Het consortium Zorgeloos Wonen combineert kennis en ervaring met vertrouwen en bewezen kwaliteit. Ondersteund door een netwerk van specialisten, combineren vijf bedrijven, met een uitstekende staat van dienst, hun vaardigheden om tot een kwalitatief hoogwaardig ontwerp te komen. De Achterhoekse bedrijven WBC aannemingsbedrijf, Klein Poelhuis Installatietechniek en Dusseldorp, vormen samen met Gebr. van der Geest schilder- en vastgoedonderhoud en de Mâr Houtkonstrukties de kern van het consortium. De samenwerking tussen deze bedrijven gaat in sommige gevallen al terug tot de jaren 50 van de vorige eeuw. WBC, Klein Poelhuis en Gebr. van der Geest werken al sinds 2004 in consortiumvorm samen, waarin ze gezamenlijk de verantwoordelijkheid hebben voor het meerjarig onderhoud van ongeveer 900 woningen in de wijk Pathmos in Enschede. De kwaliteit en samenwerking van deze partners heeft zich al bewezen. Ook de Mâr heeft ruime ervaring in deze nieuwe samenwerkingsvormen. Beltman Architecten, Landstra - bureau voor bouwfysica, F. Wiggers Ingenieursbureau en Trescee leveren aanvullende kennis, ervaring en inspiratie om tot het beste plan te komen. In het overzicht staan de diverse expertises die de bedrijven inbrengen. In de nauwe samenwerking waarbij alle consortiumleden gedurende het hele proces actief betrokken zijn geweest, zijn de wensen van bewoners en Wonion, uitgewerkt in een projectplan. De samenwerking tussen de consortiumleden onderling, maar ook met Wonion en de bewoners wordt gekenmerkt door een open communicatie, kennisdeling en onderling vertrouwen.

9.1.1 Samenwerkingsvorm in de uitvoeringsfase Van traditioneel naar ketenintegratie in een traditionele samenwerkingsvorm zou de aannemer een opdracht krijgen en vervolgens in een onderhandeling onderdelen van deze opdracht uitbesteden aan diverse onderaannemers en partners. De aannemer houdt de regie over het project en de calculatie en onderhandelt met de andere partijen een zo goed mogelijke positie. Deze dynamiek maakt dat iedere partij vooral haar eigen belangen zo goed mogelijk behartigt. Gevolg hiervan is dat de expertise van verschillende partijen niet optimaal benut wordt, de mogelijkheden van (proces)optimalisatie uiterst beperkt zijn en dat partijen beperkte betrokkenheid hebben bij de kwaliteit van het uiteindelijk product: het totale gebouw/de totale wijk. Bij ketenintegratie gaat het er om de bovengenoemde nadelen te elimineren en de gehele bouwketen te verduurzamen. Alle betrokken partijen, opdrachtgevers, (onder)aannemers en leveranciers werken samen om, met optimaal gebruik van grondstoffen, een zo goed mogelijk gebouw op te leveren dat ook


35 / 62

in de gebruiksfase aan duurzaamheidsaspecten voldoet. Om dit waar te maken kiest Zorgeloos Wonen een samenwerkingsvorm waarin ketenintegratie maximaal gestimuleerd wordt.

9.1.2 Optimaal benutten van expertise In het voortraject komt ketenintegratie tot uitdrukking in de wijze waarop het projectvoorstel tot stand is gekomen. Alle partijen, uitvoerend en ondersteunend, zijn vanaf het begin intensief betrokken bij het ontwerp en de uitwerking. Dit maakt maximaal gebruik van alle expertises mogelijk. Samenwerking, in een open uitwisseling van kennis en ervaring, met een resultaat dat invulling geeft aan de wensen van bewoners en opdrachtgever: een ontwerp dat zowel technisch als financieel haalbaar is. De kennis van de betrokken partijen is optimaal benut!

9.1.3 Procesoptimalisatie: Lean Binnen Zorgeloos Wonen is er veel aandacht voor procesoptimalisatie in de plannings- en uitvoeringsfase. In plaats van de traditionele samenwerking, waarbij de aannemer het totaal in de gaten houdt waarbinnen iedere partner ‘zijn kunstje doet’, wordt de renovatie van de Vogelbuurt gezien als één op te leveren eindproduct. Het proces zal gestuurd en uitgevoerd worden op basis van Lean. Zorgeloos Wonen zal daartoe Lean-specialisten (extern en uit eigen bedrijven) inzetten. Lean is erop gericht alle activiteiten, die geen klantwaarde brengen of daar ondersteunend aan zijn, te reduceren. Het gaat daarbij met name om de 8 soorten van verspilling terug te brengen (zie figuur). In de uitvoeringsfase is de procesoptimalisatie terug te vinden in minder afval en minder verspilling van grondstoffen en tijd.

Bij Lean gaat het erom vanuit de klantwaarde te kijken naar het totale proces en de activiteiten. Welke activiteiten genereren waarde voor de klant, welke ondersteunen daarbij en wat kan weggelaten worden omdat het niet aan de klantwaarde toevoegt. Met name dit laatste is van belang, omdat dat verspilling is die geëlimineerd kan worden. Er zijn acht vormen van verspilling te onderscheiden: -

Overproductie: teveel of te snel produceren

-

Vervoer: ieder niet-noodzakelijk transport is verspilling

-

Voorraad: alles meer dan minimaal nodig is om de opdracht uit te voeren

-

Wachten: wachten op onderdelen, wachten tot een (machine) cyclus is afgerond

-

Overbewerking: het verrichten van niet waarde toevoegende activiteiten


36 / 62

-

Correctie: Alle mogelijke reparaties, herbewerkingen, afval

-

Beweging: iedere beweging die geen waarde toevoegt

-

Talent: ieder geval waarin niet volledig gebruik gemaakt wordt van de tijd en het talent van medewerkers

Zorgeloos Wonen voert op basis van Lean principes het project uit. Hiertoe heeft het consortium een Lean adviseur aangesteld om het consortium te begeleiden in het elimineren van verspilling. “Overproductie”, “vervoer”, ”voorraad”, “wachten” zijn verspillingen die in hoge mate met planning en afstemming te maken hebben. “Overbewerking” zit in dit project met name ook in de ontwerpfase, waarin gekeken is wat minimaal noodzakelijk is om aan de vraagstelling van Wonion en bewoners te voldoen. In het ontwerp is bewust geen overprestatie ingebouwd, zo wordt het ‘Meer door Minder’. “Correctie”, “beweging” en “talent”, hebben met name te maken met de inzet en vaardigheden van de bouwplaats medewerkers. Deze zullen dan ook Lean training/en instructie ontvangen. Waarbij uitgangspunt is dat er vaste ploegen aan het werk zijn, samengesteld uit medewerkers van de ketenpartners. Deze aanpak is vernieuwend in de bouw! Veel bouwbedrijven zijn bezig met Lean, maar dit speelt zich nog maar nauwelijks op de bouwplaats af. Zorgeloos Wonen gaat hierop zelfs nog een stap verder door dit te integreren in een samenwerking van verschillende ketenpartners.

9.1.4 Betrokkenheid bij het totaalresultaat De ‘kwaliteit van het eindproduct’ heeft betrekking op de technische kwaliteit, alsook op de realisatie hiervan binnen de randvoorwaarden van doorlooptijd, budget, servicegraad naar bewoners en Wonion. De ketenpartners van Zorgeloos Wonen verbinden zich hieraan door het werk uit te voeren onder gezamenlijk risico en resultaat en richten daartoe een VOF op. De ketenpartners leveren hun inbreng op overeengekomen kosten- en tariefbasis. Verder is er in de aanbieding een voorschot genomen op lean/ faalkostenbesparing die Zorgeloos Wonen minimaal denkt te gaan realiseren. Zo zijn de ketenpartners gebaat, niet alleen bij hun eigen prestatie, maar vooral bij de prestatie als consortium in zijn geheel.


37 / 62

9.1.5 Monitoring van de resultaten Meten is weten. Natuurlijk willen wij en Wonion weten of met het energieconcept de doelstellingen op het gebied van energiebesparing worden behaald. Om dit te monitoren maken wij gebruik van een monitoringssysteem waar Wonion in een eerder project al goede ervaringen mee heeft opgedaan. In Home System (HMI) Om de bediening van de diverse systemen voor de gebruiker eenvoudig te houden en om te voorkomen dat de individuele systemen niet goed samen zijn ingesteld wordt in de gang een bedienscherm geplaatst. Op dit scherm kan de gehele installatie in diverse bedrijfsstanden worden geschakeld. Ook kan men op dit bedienpaneel de belangrijkste gegevens aflezen, dit betreft o.a. binnentemperatuur, temperatuur boilerwater, stand ventilatiesysteem opbrengst PV cellen, verbruik installatie enz. Praktijkproeven hebben aangetoond dat door energie monitoring het energieverbruik gemiddeld met 9% daalt. Via internet is het mogelijk om gedetailleerde informatie van de verschillende systemen te verkrijgen. Verder worden na renovatie de nieuwe energielabels opgesteld en afgemeld en zullen wij dit communiceren in het bewonersblad van Wonion.


38 / 62

9.2 Projectorganisatie Binnen de projectorganisatie van consortium zorgeloos wonen B.V. zijn verschillende hiërarchische niveaus te onderscheiden. Deze zijn in volgorde van belangrijkheid: -

de opdrachtgever;

-

de stuurgroep;

-

het projectteam. Stuurgroep H. Hegeman (HH) voorz.

WBC

D. Bussman (DB) notulist

ZW

H. Drent (HD)

KPH

H. ten Bras (HtB)

KPH

R. Plaggenburg (RP)

Dusseldorp

D. v/d Geest (DvdG)

GvdG

M. v/d Stel (mvdS)

DeMâr

Preferred partners: G. Landstra (GL)

Landstra

B. Scherpbier (BS)

Beltman

Projectcontroller / financiële

Secretariaat

adminsitratie WBC Aannemingsbedrijf BV Penvoerder WBC Aannemingsbedrijf BV

Projectteam Huurdersbegeleiding

D. Bussman (DB)

projectmanager(a)

Tom Hagemann (TH)

R. Papen (RPa)

projectleider (b)

R. Hillen (RH)

werkvoorbereider (a)

Lean Coach

J. Meijer (JM)

uitvoerder (a)

C. Faber

coördinator/ planv.

H. ten Bras (HtB)

projectleider (i)

M. Duenk (MD)

projectleider (i)

K. Lusing (KL)

projectleider (s)

B. Steenbergen (BSt)

werkvoorbereider (sch)

F. Boersma (FB)

projectleider (h)

G. Landstra (GL)

projectleider (bf)

E. Mastenbroek (EM)

project architect

Klaas Droog (KD)

Externen Voortvloeiende uit proces


(a)

-

overall

(b)

-

bouwwerken

(bf)

-

bouwfysica

(i)

-

installatie

(h)

-

HSB

(s)

-

sloopwerk

(sch)

-

schilder

39 / 62

9.2.1 Stuurgroep In de stuurgroep hebben leden namens de directie van de afzonderlijke marktpartijen zitting. De stuurgroep heeft als taak het verstrekken van opdrachten en het verstrekken van voor de voortgang benodigde informatie. De stuurgroep is eindverantwoordelijke voor het gehele project. De stuurgroep: -

Verkrijgt informatie van de projectmanager die van invloed kunnen zijn op de projectvoortgang, financiële consequenties voor het project en het imago i.c. de uitstraling van het project;

-

Houdt de projectmanager op de hoogte over de gemaakte afspraken, genomen beslissingen in de stuurgroep en benodigde vervolgacties;

Stuurgroepoverleg 1. Doel : Het afstemmen van activiteiten m.b.t. ontwikkeling en ontwerp van het project en algemene zaken. 2. Samenstelling

H. Hegeman (HH)

WBC

D. Bussman (DB)

WBC

H. Drent (HD)

KPH

H. ten Bras (HtB)

KPH

R. Plaggenburg (RP)

Dusseldorp

D. v/d Geest (DvdG)

GvdG

M. v/d Stel (mvdS)

DeMâr

G. Landstra (GL)

Landstra

B. Scherpbier (BS)

Beltman

3. Voorzitter

H. Hegeman (HH)

WBC

4. Secretariaat / penvoerder

WBC Aannemingsbedrijf BV

5. Verslaglegging

D. Bussman (DB)

WBC

6. Externe contacten

B. Wiendels (BW) coördinator

Wonion

H. Bosboom (HB)

Wonion

V. van Trienen (VvT)

Wonion

S. Milenkovic (SM) coach

Wonion/ extern

Preferred partners:

7. Agenda (globaal)

Notulen Marketing/ PR-activiteiten Technische onderwerpen -

planontwikkeling (status update)

Financiële zaken -

algemeen (contracteringen)

-

projectcijfers

-

aankomende inkopen

Planning Rondvraag 8. Vergaderfrequentie

Maandelijks en op belangrijke tussengevoegde momenten (beslismomenten). Zie vergaderschema.


40 / 62

9. Soort verslaglegging

Notulen voorzien van actiepunten en genomen beslissingen

10. Locatie

Sneliusstraat 10 te Winterswijk (vestiging WBC)

Documenten Agenda stuurgroepoverleg

Twee werkdagen voor aanvang stuurgroepoverleg.

Notulen stuurgroepoverleg

Binnen een week na stuurgroepoverleg

Fase beslissingsdocument

Ingebracht in stuurgroepoverleg

9.2.2 Projectteam Intern Het projectteam heeft als doelstelling zorg te dragen voor de technische uitwerking en financiële ontwikkeling van het project. Het projectteam: -

Rapporteert via de projectmanager aan de stuurgroep en legt de benodigde budgetten ter goedkeuring of ter informatie voor;

-

Wordt door de projectmanager op de hoogte gehouden van genomen beslissingen en gemaakte afspraken in het stuurgroepoverleg.

Projectteam overleg 1. Doel: Het afstemmen van activiteiten m.b.t. de engineering, technische voortgang en financiële ontwikkeling van het project. 2. Samenstelling

D. Bussman (DB)

projectmanager(a)

R. Papen (RPa)

projectleider (b)

R. Hillen (RH)


J. Meijer (JM)

uitvoerder (a)

C. Faber (CF)

coordinator/ planv.

H. ten Bras (HtB)

projectleider (i)

M. Duenk (MD)

projectleider (i)

K. Lusing (KL)

projectleider (s)



F. Boersma (FB)

projectleider (h)

K. Droog (KD)

lean consultant

G. Landstra (GL)

projectleider (bf)

E. Mastenbroek (EM)

project architect

P. Scholte (PS)

projectleider architect

Huurdersbegeleiding: Tom Hagemann

bewonersconsulent

3. Voorzitter

D. Bussman (DB)

projectmanager(a)

4. Verslaglegging

R. Hillen (RH)



D. Egberts (afd. vergunningen)

Gemeente Oude

M. te Groen

FWiggers Constructies

R. Koolen

Bruynzeel keukens

Ijsselstreek


41 / 62

6. Agenda (globaal)

Notulen Projectplek -

openstaande vragen/ beantwoordingen

Technische onderwerpen -

Planontwikkeling

-

Planning

Financiële zaken -


-

aankomende inkopen

Overleg gemeente (bestemmingsplan, bouwvergunning, voortgang bouw) Bewonerscommunicatie Certificeringen Rondvraag 7. Vergaderfrequentie

Eens per week.


Notulen voorzien van actiepunten, afspraken, wijzigingen etc.

9. Locatie:

Sneliusstraat 10 te Winterswijk (later op de bouwplaats)

Documenten Agenda werkgroepoverleg

Twee werkdagen voor werkgroepoverleg

Notulen werkgroepoverleg

Binnen vijf werkdagen na werkgroepoverleg

9.2.3 Projectteam Extern Het projectteam extern heeft als doelstelling zorg te dragen voor een juiste informatie verstrekking aan de opdrachtgever over voortgang, planning, toetsing en acceptatie. Het projectteam: -

Draagt zorg voor een juiste informatie verstrekking over de voortgang, planning alswel over de toetsing en acceptatie;

-

Stellen van vragen en beantwoorden van vragen aan en van de opdrachtgever.

De opdrachtgever: -

Draagt zorg voor een tijdige toetsing en acceptatie en gebruikt de vergaderingen als informatie overdracht moment;

-

Stellen van vragen en beantwoorden van vragen aan en van het projectteam.

Extern Projectteam overleg 1. Doel: Het afstemmen van activiteiten m.b.t. de engineering, technische voortgang van het project. 2a. Samenstelling vanuit ZW

Wisselden samenstelling uit onderstaande poule: D. Bussman (DB)

projectmanager(a)

R. Papen (RPa)

projectleider (b)

R. Hillen (RH)


J. Meijer (JM)

uitvoerder (a)

C. Faber (CF)

coordinator/ planv.

H. ten Bras (HtB)

projectleider (i)


42 / 62

M. Duenk (MD)

projectleider (i)

K. Lusing (KL)

projectleider (s)



F. Boersma (FB)

projectleider (h)

K. Droog (KD)

lean consultant

G. Landstra (GL)

projectleider (bf)

E. Mastenbroek (EM)

project architect

P. Scholte (PS)

projectleider architect

Huurdersbegeleiding: Tom Hagemann 2b. Samenstelling vanuit Wonion B. Wiendels

bewonersconsulent Procesmanager

H. Bosboom

Projectleider

V. van Trienen

Bewonersconsulent

S. Milenkovic

Projectcoach

3. Voorzitter

D. Bussman (DB)

projectmanager(a)

4. Verslaglegging

C. Faber

coördinator/ planv.


D. Egberts (afd. vergunningen)

Gemeente oude

R. Koolen

Bruynzeel keukens

ijsselstreek 6. Agenda (globaal)

Notulen Projectplek -

openstaande vragen/ beantwoordingen

Technische onderwerpen -

Planontwikkeling

-

Planning

Financiële zaken -


-

planwijzigingen op verzoek van Wonion

Toetsing en acceptatie -

aankomende toetingsplannen

-

aankomende acceptatieplannen

Overleg gemeente (bestemmingsplan, bouwvergunning, voortgang bouw) Bewonerscommunicatie Rondvraag 7. Vergaderfrequentie

Eens per week.


Notulen voorzien van actiepunten, afspraken, wijzigingen etc.

9. Locatie:

Hutteweg 115 te Ulft

Documenten Agenda werkgroepoverleg

Twee werkdagen voor het overleg

Notulen werkgroepoverleg

Binnen vijf werkdagen na het overleg


43 / 62

9.2.4 Projectmanager De projectmanager, D. Bussman: (ondersteund door C. Faber tot start uitvoering) 1. Geeft sturing aan het projectteam: -

Zit de vergaderingen voor;

-

Coördineert de werkzaamheden van het projectteam;

-

Houdt het projectteam op de hoogte over de gemaakte afspraken, genomen

-

Bewaakt de planning.

beslissingen in de stuurgroep en benodigde vervolgacties; 2. Voert overleg met stuurgroep: -

Houdt de stuurgroep op de hoogte over de vorderingen van het projectteam.

3. Verzorgt de financiële bewaking: -

Bereid de financiële overleggen voor:

-

Houdt de stuurgroep en het projectteam op de hoogte van de financiële stand van zaken.

4. Is contactpersoon voor derden: -

Contactpersoon voor gemeentebestuur en ambtelijke organisatie; omwonenden plangebied en overige relaties als instellingen in de regio, scholen e.d.;

-

Houdt de stuurgroep en het projectteam op de hoogte over de gemaakte afspraken, genomen beslissingen en benodigde vervolgacties;

Administratie en Secretariaat (WBC) Het secretariaat: -

Stelt het communicatieplan op en houdt deze actueel;

-

Coördineert de PR-activiteiten.

Projectcontroller (WBC) De projectcontroller dient een juiste up-to-date financiële administratie te verzorgen. De projectcontroller: -

Voert minimaal elk kwartaal overleg met de werkgroep en stuurgroep;

-

Produceert de jaaroverzichten en laat deze valideren door een externe accountant;

-

Stelt maandelijks een overzicht op van de binnengekomen facturen.

9.3 Fasering en planningsschema Nadat in augustus de aanneemovereenkomst tussen het consortium en Wonion is getekend vinden op dit moment de laatste voorbereidingen plaats voor het grootste renovatieproject in de Vogelbuurt. Volgens de huidige planning wordt in november / december dit jaar gestart met de ingrijpende renovatie werkzaamheden van 43 woningen in De Parkbuurt. Vervolgens worden de nog resterende 72 woningen in De Gaarden totaal vernieuwd. Naar verwachting zijn alle 115 woningen medio 2013 totaal gerenoveerd.


44 / 62

In onderstaande planning- en activiteitenschema zijn de hoofdlijnen van het levensduurverlengingstraject opgenomen. Planning Initiatieffase

Activiteiten Opstellen selectieleidraad

Maand Feb – nov 2011

Opstellen en presentatie projectvoorstellen (incl. overleg Voorbereiding (1)

bewonersvertegenwoordiging)

Voorbereiding (2)

Verder uitwerken van projectvoorstel

dec 2011 – feb 2012 Mrt – nov 2012

Realisatie van de maatregelen – uitvoering van de Uitvoering

werkzaamheden

Dec 2012 – jul 2013

Monitoring

Evaluatie en monitoring berekende effecten

aug 2013 – jan 2015

Voor een gedetailleerde planning, zie bijlage XIV.


45 / 62

10. Ondertekening Ondergetekende(n): - is/zijn tekenbevoegd namens het consortium (zie bijlage XV); - gaat/gaan akkoord met de voorwaarden zoals gesteld in de regelingtekst; - verklaren deze aanvraag naar waarheid te hebben ingevuld. Naam/namen: De heer J.W.H. Workel – Subvention B.V. - Gevolmachtigde Handtekening(en):


46 / 62

Zorgeloos Wonen in de Vogelbuurt! Grootschalige renovatie 115 VANEG-woningen te Ulft BIJLAGEN


47 / 62

Bijlage I - Masterplan Vogelbuurt / Biezenakker


48 / 62

Bijlage II - Selectieleidraad Wonion ‘Ingrijpende renovatie 115 VANEG-woningen’


49 / 62

Bijlage III - Aanneemovereenkomst consortium Zorgeloos Wonen – Wonion d.d. 228-2012


50 / 62

Bijlage IV - KVK-uittreksel en statuten consortium Zorgeloos Wonen


51 / 62

Bijlage V - Samenwerkingsovereenkomst Vogelbuurt Wonion - Oude Ijsselstreek


52 / 62

Bijlage VI - Artikel ‘Gebr. Van der Geest: RGV = kennis delen’


53 / 62

Bijlage VII - Adressenlijst 115 VANEG-woningen


54 / 62

Bijlage VIII - Plangebied Vogelbuurt – 115 VANEG-woningen


55 / 62

Bijlage IX - Impressies woningen Vogelbuurt


56 / 62

Bijlage X - Energielabels referentiewoningen


57 / 62

Bijlage XI – NEN7120-berekeningen referentiewoningen – Landstra Bouwfysica


58 / 62

Bijlage XII - Voorbeeld ‘woonboek’


59 / 62

Bijlage XIII - Leerplan en dynamische evaluatie


60 / 62

Bijlage XIV - Projectplanning


61 / 62

Bijlage XV - Machtiging consortium Zorgeloos Wonen – Subvention


62 / 62

No title

Recommend Documents