Vijf jaren van terreur hebben ons land en ons volk aan den rand van den afgrond gebracht En die vijf lange jaren heeft onze Koninklijke Familie i n vrijwillige ballingschap moeten leven om niet de prooi te w o r d e n van het niets en niemand ontziende Herrenvolk. Het was — wie zal het ontkennen! — een zware schok, toen wij vernamen dat Zij, die het vaandel der Oranjes droegen, ons land verlaten hadden. Doch later, toen wij eerst goed begrepen en in alle bitterheid aan den lijve ondervonden, waartoe onze overweldigers i n staat waren erkenden wij met innige voldoening, dat het besluit van Hare Majesteit en Hare Ministers, het'vaderland te verlaten en zich niet aan de genade van den vijand over te geven, een wijs besluit was geweest Onze fiere driekleur hebben zij niet uit handen gelegd! Geen dag, geen uur, De strijd wordt voortgezet". Deze simpele woorden, door een V r o u w gesproken, hoeveel hielden zij ini Met een rotsvast vertrouwen op de uiteindelijke overwinning is Hare Majesteit allen voorgegaan die overzee of in ons vaderland den strijd b l e v e n aanbinden met den overmachtigen, niets ontzienden vijand. En de wereld, die Haar woorden hoorde en Haar daden zag, was met eerbied v e r v u l d v o o r de Vorstin, die in den vreemde leefde, doch w i e r gedachten voortdurend verwijlden bij Haar oeknechte Volk. Dankbaar zijn wij voor de gulle gastvrijheid onzen Vorstin, Haar kinderen en kleinkinderen geboden. Waar zij kwamen, in Engeland, i n A m e r i k a , in Canada, overal stonden voor hen de huizen gastvrij open. Doch niet de huizen alleen! Ook de harten der menschen gingen open en in deze vijf jaren van vrijwillige ballingschap hebben Hare Majesteit en Haar kinderen, en zeker niet te vergeten de prinsesjes, ontelbare vrienden gemaakt. Thans, nu de adem der Vrijheid weer over de lage landen strijkt en Zij weer i n ons midden zijn, is het begrijpelijk, dat wij i n een rustig oogenblik overzien w i l l e n waar en bij wie onze Vorstelijke Familie i n die jaren vertoefd heeft. Welnu, dit album toont U de vrienden en toevluchtsoorden van Hare Majesteit, van Prinses Juhana, van Prins Bernhard en hunne kinderen. M a a r ook op welke wijze de Vorstelijke Familie i n de jaren van strijd met ons medeleefde. 3
1
3
Aankomst in Engeland Op den dertienden Mei 1940, toen in ons land de wanhopige strijd nog woedde, doch reeds naar zijn onafwendbaar tragisch einde ging, verliet Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana, met haar beide kinderen, prinses Beatrix en prinses Irene, ons land, om een toevlucht te zoeken in het gastvrije Engeland. Op de foto op de pagina rechts ziet men haar bij aankomst op het station te Londen, waar zij namens den Engelschen Koning ontvangen werd door lord Harewood. Prins Bernhard, die haar naar Engeland vergezeld had, was onmiddellijk naar Nederland teruggekeerd, waar zijn plicht hem riep aan de zijde van Hare Majesteit.
De eerste dagen in Londen Op bovenstaande foto ziet men Prinses Juliana met haar dochtertje voor het raampje van de auto, gekiekt op den avond van haar aankomst i n Londen. De foto links is op den dag na de aankomst genomen; Prinses Beatrix schijnt zich echter al heelemaal thuis te gevoelen in het groote, drukke Londen. Zonder eenigen schroom heeft zij zich, bij het oversteken van een straat, aan den Londenschen „ b o b b y " toevertrouwd. Haar gezichtje toont duidelijk hoe interessant zij al het nieuwe vindt, dat zij op dezen stralenden Mei-morgen i n de vreemde omgeving ontdekt. Op de pagina rechts nog een charmant tafereeltje. De Prins, na de capitulatie van Nederland voor eenigen tijd in Engeland, vergezelt zijn vrouw en kinderen op een wandeling. Voor menigeen i n ons land was het i n die dagen een geruststelling te weten dat het prinselijk gezin behouden in Engeland bijeen was.
„Voor Koningin en Vaderland . . . ." Op de foto links ziet men Prins Bernhard een krans leggen bij het monument voor den onbekenden soldaat te Londen, ter gelegenheid van den „Dag van den Vrede". Hierboven ziet men hem nog i n Frankrijk vertoevend, waar hij een deel van ons leger, dat aan den greep van den vijand had weten te ontsnappen, aanvoerde, in gesprek met een zijner Stafofficieren. De foto op de pagina rechts toont den Prins in Augustus 1940 temidden van een groep enthousiaste Nederlandsche vrijwilligers, v ó ó r hun vertrek naar een militair kamp ergens i n Engeland, waar zij voor het leger werden opgeleid. Zoo groeide langzaam doch zeker, en vóór alles doelbewust, de „Brigade Irene", welke later zulk een belangrijk aandeel i n de bevrijding van Europa zou hebben.
Ook Koningin Wilhelmina in Londen Kort vóór de capitulatie had ook Koningin Wilhelmina zich met Haar ministers naar Londen begeven. Op den dag van het nationale gebed, welke in Engeland elk jaar op den zesentwintigsten M e i gehouden wordt, bezocht Zij de Westminster Abbey, waar Zij door den Deken, Dr. Paul de Labillière ontvangen werd.
Prinses Juliana in Canada Op 6 December 1940 arriveerde Prinses Juliana i n Canada, waar zij met evenveel hartelijkheid ontvangen werd als in Engeland. Rechts ziet men haar met de beide prinsesjes het Nederlandsche oorlogsschip, waarmede de reis, gelukkig zonder incidenten, volbracht werd, te Halifax verlaten. V a n hieruit zou de prinses met de kinderen „met onbekende bestemming" naar het binnenland vertrekken. Doch de toegestroomde menigte nam er geen genoegen mee, dat de hooge gasten zonder meer zouden afreizen; de menschen bleven juichen, tot prinses Juliana op het platform van den specialen trein verscheen en de kleine prinsesjes aan de jubelende bevolking voorgesteld werden*'
In den vreemde onder vrienden. Gedurende haar verblijf in Amerika en elders heeft Prinses Juliana vele vriendschapsbanden aangeknoopt en hernieuwd. Het wrede lot waaronder het vaderland gebukt ging, droeg ertoe bij Nederlanders, die buiten onze grenzen vertoefden nader tot elkaar te brengen en tot het loffelijk streven, te trachten, elkander beter te begrijpen en tegenstellingen zooveel mogelijk uit te wisschen, heeft, naar algemeen bekend mag worden geacht. Prinses Juliana, met haar eenvoud van hart, naar haar beste krachten bijgedragen. Haar hooge positie legde haar, óók in het buitenland, vele verplichtingen op; tot deze behoorde het verleenen en bijwonen van recepties, een taak waarvan zij zich, getuige de foto's, altijd met groote opgewektheid gekweten heeft. Op de foto links ziet men haar, i n gezelschap van onzen gezant te Washington, Jhr. Dr. A . Loudon, zich op weg naar het Witte Huis begeven, voor een ontvangst door den President en diens echtgenoote.
Bovenstaande foto toont Prinses Juliana in gezelschap van den Heer en M e v r o u w Loudon, bij een receptie in de Nederlandsche legatie te Washington. De foto rechts laat H . K. Hoogheid zien temidden van enkele Nederlandsche zeelieden van de Koopvaardijvloot, tijdens haar bezoek aan een Christelijk Zeeliedentehuis. t>eze foto geeft wel een treffend beeld van de gehechtheid van het zeevarend gedeelte der Indonesisische bevolking aan het Moederland.
Prinses Juliana bij Mevrouw Roosevelt Gedurende haar verblijf in Amerika heeft Prinses Juliana herhaaldelijk een bezoek gebracht aan het Witte Huis; doch altijd officieel, als de Kroonprinses van Nederland. Zij heeft er ook enkele malen gelogeerd, om voor enkele dagen opgenomen te worden i n het eenvoudige gezin van den President en diens echtgenoote. Amerika's „First Lady" is een gulle, hartelijke vrouw, die gedurende den geheelen oorlog getoond heeft een oprechte sympathie voor het Nederlandsche V o l k te hebben. En w i e had haar over dit Volk, zijn nooden en behoeften, zijn illusies en verwachtingen voor den tijd na den oorlog beter kunnen inlichten dan de Prinses, wier levenstaak het immers is, te helpen dit V o l k uit de diepte op te heffen, waarin het door een oorlog, die het nimmer gewild heeft, op verradelijke wijze gestort werdf De foto op de pagina links laat zien, hoe hartelijk M e v r o u w Roosevelt Prinses Juliana ontvangt, bij haar aankomst op het Witte Huis, voor een verblijf, dat drie dagen duren zou.
Prinses Juliana i n haar appartement i n het Waldori-Astoria Motel te N e w York
19%1 Hooge Gasten op Buckingham Palace Gedurende den geheelen oorlog heeft Engeland een zijner schoonste tradities, zijn gastvrijheid, volkomen bevestigd. Niet alleen, dat duizenden en tienduizenden burgers uit vreemde landen een onderdak vonden bij Engelsche burgers, die hierbij werden voorgegaan door het Engelsche koningspaar, dat de deuren van zijn paleis wijd open zette voor de uit Europa uitgeweken vorsten en hunne bloedverwanten; ja, zelfs de republikeinsche Staatshoofden, die voor het nazidom den wijk hadden moeten nemen, vonden op Buckingham Palace een gul onthaal. Op deze pagina's publiceeren wij twee foto's van den Engelschen Koning en zijn Gemalin, Koningin Mary, met hunne gasten. Links ziet men (v.l.n.r.) Koningin Marie van Yougoslavië, Mevrouw Benes, Koningin Wilhelmina, M e v r o u w Raczkiewicz, den Engelschen Koning, Koning Peter van Yougoslavië, Koningin Elisabeth, Koning Haakon van Noorwegen. Op de pagina rechts ziet men (v.l.n.r.) Koning George, Koningin Marie van Yougoslavië, Koningin Wilhelmina, M e v r o u w Benes, de echtgenoote van den president van Czechoslovakye, Koningin Elisabeth, Dr. Benes, Koning Haakon van Noorwegen en M . Raczkiewicz, den president van Polen.
Amerika hielp.
.
Ter gelegenheid van Haar bezoek aan Amerika, werd Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, namens vrienden van Nederland in Washington, een ambulance-auto aangeboden. De foto op de pagina links toont ons de Koningin, terwijl Zij den auto in. oogenschouw neemt.
Duitschland verwoestte Duitsche bommenwerpers verwoestten in M e i 1941 de Nederlandsche Kerk i n Londen. Den dag na dezen gewelddaad bracht onze Koningin, in gezelschap van Prins Bernhard, een bezoek aan de r u ï n e . Diep onder den indruk slaat Zij de vernieling gade.
Een Nederlandsch kerkje in Hyde Park In gezelschap van President Roosevelt bracht Prinses Juliana in Februari 1941 een bezoek aan een Nederlandsch kerkje, dat in Hyde Park gelegen is. Geheel rechts ziet men den Minister-President van Canada, M r . Mackenzie King en M e v r o u w Roosevelt.
Prins Bernhard en Prinses Juliana bij Mevrouw Roosevelt In Juni 1941 bezocht ook Prins Bernhard Amerika, en het spreekt vanzelf, dat hij, met zijn gemalin, bij deze gelegenheid een bezoek bracht aan M e v r o u w Roosevelt. Op de pagina rechts ziet men een foto van de hartelijke begroeting..
Prinses Juliana eere-doctor van de Princeton-Universiteit Hoe groot de waardeering in Amerika is voor Prinses Juliana, bewijst w e l het feit dat de Universiteit van Princeton haar tot eere-doctor benoemde, welke gebeurtenis men op deze pagina op een fraaie foto ziet afgebeeld. Naast de prinses de President van de Princeton Universiteit, Harold W. Dodds, en geheel rechts W. L. Mackenzie King, de Canadeesche Premier.
1942 H.M. Koningin Wilhelmina bezoekt Amerika Voor het eerst in de geschiedenis van Amerika heeft een regeerend vorstin van Nederland een bezoek aan de Nieuwe Wereld gebracht. Het behoeft nauwelijks gezegd te worden dat deze daad een groot enthousiasme verwekte bij het Amerikaansche Volk. In Juni 1942 arriveerde Hare Majesteit i n Amerika. Op de pagina rechts foto rechts] ziet men Haar im gezelschap van Haar Dochter e n de prinsesjes Beatrix en Irene; daarnaast de officieele ontvangst i n N e w York, waar Zij door den burgemeester. La Guardia, w e r d toegesproken.
Hare Majesteit op bezoek bij President Roosevelt en zijn echtgenoote Natuurlijk stond ook een bezoek aan den President der Vereenigde Staten op het programma van Hare Majesteit. Op 5 Augustus werd Zij op het Witte Huis ontvangen en dat de Koningin en de President der Vereenigde Staten de politieke banden, welke tusschen hunne landen bestaan, op dien gedenkwaardigen dag nog strakker hebben aangehaald, is aan geen twijfel onderhevig. In het stadium waarin de oorlog zich i n 1942 bevond, keek de Nederlandsche bevolking, toen nog geheel onder den vernederenden druk en den schrikwekkenden terreur van de nazi's levend, met steeds stijgende spanning uit naar de krijgsverrichtingen van den grooten bondgenoot. „Amerika zal helpen"; dit was het woord, waaraan een ieder zich voortdurend vastklampte. En toen men een maal, dank zij de geheime radio en de illegale bladen wist, dat Hare Majesteit zich in Amerika bevond, was een ieder ervan overtuigd, dat Zij, voorzoover nog noodig, bij het hoogste gezag in de Vereenigde Staten de belangen van Haar land en Volk zou bepleiten. Op de foto links ziet men Haar in gezelschap van President Roosevelt en zijn echtgenoote.
„De strijd wordt voortgezet" Velen onzer zullen zich nog levendig den indruk herinneren, die de rede van de Koningin maakte, welke Zij i n 1942 voor het Amerikaansche Congres gehouden heeft. Het was bij deze gelegenheid, dat Zij de woorden sprak: „The fight goes on" — de strijd wordt voortgezet — woorden, welke ons, in het vaderland levend, met nieuwen moed voor de toekomst bezielde. Op de foto rechts ziet men dit historisch oogenblik i n beeld: Hare Majesteit spreekt tot de Amerikaansche Volksvertegenwoordiging — doch ook voor ons. Hierboven de Koningin voor de microfoon.
Mannen van de Koopvaardij.... Hare Majesteit verleende tijdens Haar bezoek aan Amerika een speciale audiëntie aan een aantal zeelieden van de Koopvaardijvloot, welke allen deel uitmaakten van een groep van 500, die wegens betoonden moed gedecoreerd werden. Ook zuster A . Brij, staande naast de Koningin, ontving een ridderorde.
Op de bovenstaande foto inspecteert Hare Majesteit een troepenmacht, samengesteld uit mannen, behoorende tot een en twintig verschillende naties. Voor den strijd tegen Japan Op deze pagina xiet men Hare Majesteit de troepen van de vloot inspecteeren, welke bestemd waren voor den strijd tegen Japan
Aan het graf van Amerïka's onbekenden soldaat Op de foto links, ziet men Hare Majesteit een krans leggen bij het graf van den Onbekenden Soldaat van Amerika.
Hulde aan de Nederlandsche Luchtmacht In de hulde, welke Hare Majesteit tijdens Haar verblijf in Amerika aan verschillende onderd e d e n der geallieerde legers bracht, werden ook afdeelingen van de Nederlandsche Luchtmacht betrokken. De pagina rechts toont Koningin Wilhelmina, terwijl zij (foto links) i n Pittefield op 15 Aug. 1942 de Militaire Willemsorde hecht aan een nieuwe vlag van de Luchtmacht. Op de foto rechts biedt Zij bij dezelfde gelegenheid het Koninklijk Nederlandsch Indische Leger een nieuw vaandel aan.
De Koningin bij Haar Dochter en kleinkinderen Werd een groot deel van den tijd van Hare Majesteit gedurende Haar verblijf i n Amerika i n beslag genomen door Staatszaken, besprekingen, a u d i ë n t i e s en recepties, toch gunde Zij zich steeds de rust om als Moeder en Grootmoeder aan het familieleven van. Haar Dochter deel te kunnen nemen, waarvan de foto's op deze pagina's een verblijdend getuigenis afleggen. Prinses Juliana had, zooals men weet, haar verblijf i n Ottawa. V a n hieruit keerde H a r e Majesteit naar Washington terug, vanwaar Zij de terugreis naar Engel a n d ondernam. Hier zij nog vermeld, dat Hare Majesteit de reis naar A m e r i k a per vliegtuig maakte.
Een drietal foto's van Prinses Juliana met de Prinsesjes Beatrix en Irene, genomen in haar huis en in den tuin in Ottawa. Dit waren voor Haar ongetwijfeld de zonnigste dagen in een donkeren tijd !
Prinses Margriet ten doop gehouden In de Presbyteriaansche Kerk te Ottawa (Canada) w e r d i n J u l i 1943 Prinses Margriet door Haar Moeder ten doop gehouden. Deze plechtige gebeurtenis ziet men op de foto op deze pagina afgebeeld. De dienst w e r d geleid door Ds. Winfield, dien men hier den doop ziet verrichten. Naast de Prinses staat Prins Bernhard, e n achter dezen, nieuwsgierig toekijkend. Prinses Beatrix. Ook bij deze gelegenheid zullen ongetwijfeld de gedachten der ouders zijn uitgegaan naar het Vaderland, dat met zooveel smartelijk ongeduld naar h u n terugkeer verlangde. Het duurde echter nog bijna twee jaar. alvorens het uur van weerzien eindelijk sloeg.
Met Vader in de sneeuw Prinses Beatrix en haar zusje Irene wisten nog niet wat winter was. Toen zij Holland verlieten waren zij nog te jong om de vreugden van sneeuw en ijs te leeren kennen. Doch Canada is ook wat dit betreft een rijk gezegend land.
Rechts familiefoto i n Ottawa gemaakt.
nog
een
aardige
Hollandsche zeelieden zijn peetooms van Prinses Margriet Prinses Margriet zal zich er later op kunnen beroemen de meeste peetooms van alle Nederlandsche kinderen te bezitten. Want behalve President Roosevelt, Koningin M a r y van Engeland, de Moeder van den Koning van Engeland, de Heitog van Athlone en de Gouverneur-Generaal van Canada, werden alle zeelieden der Nederlandsche Koopvaardijvloot, die in deze moeilijke dagen de z e e ë n bevoeren, door Prinses Juliana uitgenoodigd peet te willen zijn over het kleine, i n Canada geboren Prinsesje. Bovendien was een weduwe van een voor het .vaderland gevallen strijder peettante. Op de foto links ziet men Prinses Juliana met Margriet op haar schoot, omringd door een aantal „peetooms", allen zeelieden, behoorende tot de Koopvaardijvloot.
19kk. Prinses Juliana doopt de Jan Pieterszoon Coen. Op de pagina rechts { f o t o links) ziet men Prinses Juliana tijdens den doop, door Haar verricht, van het „Liberty-schip", de Jan Pieterszoon Coen. De plechtigheid had plaats i n San Francisco. Op de foto rechts een fraaie foto van Prins Bernhard.
Prinses Juliana geeft een diner In het beroemde WaldorfAstoria Hotel te New York, waar Prinses Juliana tijdens haar verblijf aldaar, woonde, gaf Zij, ter eere van de Vereeniging Nederland-Amerika, welke zich ten doel heeft gesteld het cultureele contact tusschen beide landen te bevorderen, een diner, waar ook Mevr. Roosevelt aanzat. Op de foto op de pagina links ziet men (v.l.n.r.) Kroonprins Olaf van Noorwegen, Prinses Juliana, Mevr. Roosevelt, Prinses Martha van Noorwegen en Thomas J . Watson, President van de Vereen. Nederland-Amerika.
De oudste en de jongste Op de pagina rechts twee charmante foto's van de prinsesjes Beatrix en Margriet. De foto van Beatrix werd gemaakt op haar zesden verjaardag.
Bezoek aan West-Indië In 1944 bracht Prinses Juliana een bezoek aan West-Indië. Op de pagina links ziet men haar aankomst per vliegtuig van de K. L. M . in Suriname.
Met inheemsche c e r e m o n i ë n ontvangen De bevolking van Suriname begroette de Prinses met groote hartelijkheid, welke bij het inheemsche gedeelte haar uiting vond in een aantal c e r e m o n i ë n , die aan duidelijkheid niets te wenschen overlaten. Op de pagina rechts ziet men hoe Prinses Juliana, door Nederlandsche kinderen in Emmastad (Curacao) met bloemen begroet wordt en daarnaast de begroeting door de inheemsche bevolking, waarbij de grond, waarover zij gaat, met fraaie doeken en vlaggen belegd wordt!
Met Moeder uit! In de prachtige omgeving van Ottawa placht Juliana regelmatig wandelingen met haar kinderen te maken. De kleine Margriet was in Augustus 1944, toen deze foto's gemaakt werden, al zoo ver, dat zij een eindje mee mocht; voor verre tochten kwam zij natuurlijk nog niet in aanmerking.
In de zon van Canada Op de pagina rechis treft men nog een charmante foto van de Prinses met haar kinderen aan. Hier genoten zij volop van de heerlijke zon van Canada; doch een jaar later zouden zij thuis, van de Hollandsche zon genieten, voor hun eigen huis in Soestdijk!
September 1944. Spannende dagen voor Nederland ! Niemand zal ooit de spannende dagen van 1944 vergeten, toen de geallieerde legers van uit het Zuiden ons land binnendrongen en den vijand tot aan de groote rivieren terugsloegen, met als hoogtepunt de tragische worsteling der luchtlandingstroepen bij Arnhem, waarbij zoo vele dappere mannen voor onze bevrijding het leven lieten. Hierboven H. M .de Koningin in Londen, als gast van de „Oranjehaven Escapee's Club", waarvan alle leden in den oorlog uit Nederland naar Engeland ontsnapt -zijn. Links ziet men Prins Bernhard, tijdens het ontbijt, dat „uit de hand" genuttigd wordt, in gesprek met een officier van het Roode Kruis. Op de pagina rechts bestudeeren Lt.-Generaal B. C. Horrocks, Veldmaarschalk Montgomery en Prins Bernhard het aanvalsplan op Nederland.
Hierboven ziet men de Koningin, voor het eerst na vier jaar weer op Hollandschen bodem, temidden van de Zeeuwsche bevolking. Op de foto op de pagina rechts neem! Hare Majesteit te Vlissingen een der verwoestingen door de Duitschers aangebracht, in oogenschouw.
Op de foto-links ziet men Prins Bernhard in gesprek met een gewond meisje.
De laatste dagen in Amerika Op deze pagina's vindt men nog een drietal foto's van onze Prinses met haar kinderen. Het waren de laatste foto's i n Amerika gemaakt Op de pagina rechts ziet men hen voor het aan b o o r d gaan van de „Queen M a r y " , waarmede zij naar Engeland terugkeeren, om v a n daar per vliegtuig naar N e d t r l a n d door te reizen.
Terug in het Vaderland Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, g e l u k k i g glimlachend, wordt door de enthousiaste jeugd van Sluis begroet. Links H . M . de Koningin en Prins Bernhard i n gesprek met een geallieerd officier, tijdens een rondreis door het Zuiden.
Opnamen: ACME * York ASS. PRESS * Londen S.H.A.E.E. M I S S I O N * Amsterdam N
e
w
Copyright: S. Presser * Amsterdam
