No title

Werkingsverslag januari 2007 – december 2007

Cellebroersstraat 16 1000 Brussel Tel: 02/513.15.10 fax: 02/513.98.28 e-mail: [email protected] www.osbj.be

Inhoudstafel ALGEMENE INLEIDING ................................................................................... 7 1. Opdracht van de OSBJ ................................................................................................................... 7 2. Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur ..................................................................... 9 3. Stuurgroep en werkoverleg........................................................................................................... 9 4. Werking van het team ...................................................................................................................10 5. Netwerken ......................................................................................................................................... 11 6. Nota .................................................................................................................................................... 11

DEEL I: COMMUNICATIE............................................................................... 12 Hoofdstuk 1: Beeldvorming Bijzondere Jeugdzorg ...................................................................12 1. Vormingsaanbod ........................................................................................................................ 12 1.1. Een 2-daagse vorming ‘Boodschap in een fles’ .................................................................. 12 1.2. Studiedag BZW tussen de regels (20/12/2007) .................................................................. 12 1.3. Overleg met Voce ................................................................................................................ 13 2. Ondersteuningsfunctie ............................................................................................................... 13 2.1. Werkgroep ‘mediabeleid in de Bijzondere Jeugdzorg’ ........................................................ 13 2.2. Rubriek ‘pers’ op www.osbj.be ............................................................................................ 14 2.3. Praktische gids ‘In Beeld. Organisaties Bijzondere Jeugdzorg communiceren met de buitenwereld’........................................................................................................................ 14 2.4. Werkgroep ‘Nieuwe media in de Bijzondere Jeugdzorg’ ..................................................... 14 2.5. Fotoproject “’t Is hier veel ça va” ......................................................................................... 15

Hoofdstuk 2: Communicatie OSBJ .................................................................................................16 1. Informatie- en ondersteuningsfunctie ......................................................................................... 16 1.1. Nieuwe website www.osbj.be .............................................................................................. 16 1.2. E-zine ................................................................................................................................... 18 1.3. Media en pers ...................................................................................................................... 18 1.3.1. Krantenbestand ............................................................................................................. 18 1.3.2. Persbestand .................................................................................................................. 18 1.4. Acties in de zijlijn ................................................................................................................. 19

DEEL II: ONDERSTEUNING VAN HCA-DIENSTEN ..................................... 20 (DIENSTEN VOOR HERSTELRECHTELIJKE EN CONSTRUCTIEVE AFHANDELINGEN) .................

Inleiding ................................................................................................................................................. 20 Hoofdstuk 1: Visie- en methodiekontwikkeling .......................................................................... 20 1. Visie op reactie op jeugddelinquentie ........................................................................................ 20 1.1. Visieontwikkeling ................................................................................................................. 20 1.2. Methodiekontwikkeling ........................................................................................................ 21 1.2.1. Hergo ............................................................................................................................ 21 1.2.2. Ouderstage ................................................................................................................... 22

Hoofdstuk 2: Informatiefunctie.................................................................................................... 23 1. Informatie over de HCA-werking ................................................................................................ 23 1.1. Opleiding jeugdadvocaten ................................................................................................... 23 1.2. Studenten criminologie ........................................................................................................ 23 1.3. HCA-diensten ...................................................................................................................... 23 2. Via de website ............................................................................................................................ 23

Hoofdstuk 3: Vormingsaanbod ........................................................................................................ 23 1. Organisatie OSBJ ....................................................................................................................... 23 1.1. Introductiecursus voor bemiddelaars................................................................................... 23 1.1.1. Methodiektraining door en voor de bemiddelaars ......................................................... 23 1.1.2. Theoretische aspecten van bemiddeling door de OSBJ............................................... 24 1.2. Introductiecursus voor hergomoderatoren .......................................................................... 24 1.3. Ervaringsuitwisselingen ....................................................................................................... 24

1.4. Bijdrage aan studiedagen .................................................................................................... 25 2. Organisatie Suggnomè in samenwerking met OSBJ ................................................................. 25

Hoofdstuk 4: Ondersteuningsfunctie........................................................................................... 25 1. Coördinatorenoverleg ................................................................................................................. 25 2. Provinciale vereffeningsfondsen ................................................................................................ 26 3. Samenwerkingsverbanden voor HCA ........................................................................................ 26 4. Deontologische adviescommissie HSB (Suggnomè – OSBJ) ................................................... 27

DEEL III: JURIDISCHE ONDERSTEUNING .................................................. 28 Hoofdstuk 1: Visie- en methodiekontwikkeling .......................................................................... 28 Hoofdstuk 2: Informatiefunctie.................................................................................................... 28 1. Commentaar op de Jeugdbeschermingswet en de gecoördineerde decreten .......................... 28 Bijzondere Jeugdbijstand ............................................................................................................... 2. Intersectorale praktijkondersteuning Jeugdrecht.be .................................................................. 29

Hoofdstuk 3: Aangeboden vormingen ........................................................................................... 30 1. Infosessies ‘Nieuwe Jeugdwet’ .................................................................................................. 30 2. Beroepsgeheim .......................................................................................................................... 30 3. Ouders ........................................................................................................................................ 31 4. Bijdragen aan studiedagen ........................................................................................................ 31

Hoofdstuk 4: Adviesfunctie .............................................................................................................31 Hoofdstuk 5: Ondersteuningsfunctie............................................................................................31 1. Helpdesk .................................................................................................................................... 31 2. FAQ ............................................................................................................................................ 32

DEEL IV : PARTICIPATIE............................................................................... 35 Hoofdstuk 1: Visie en methodiekontwikkeling/informatie ..................................................... 35 1. Verspreiding resultaten en instrumenten Djinn .......................................................................... 35 2. Vorming Decreet Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp (DRPM) ........................ 35 2.1. Voorbereiding ...................................................................................................................... 35 2.2. Evaluatie .............................................................................................................................. 36 2.2.1. Kwantitatief .................................................................................................................... 36 2.2.2. Kwalitatieve gegevens .................................................................................................. 39

Hoofdstuk 2: Ondersteuning........................................................................................................... 40

DEEL V: ONDERZOEK................................................................................... 41 Inleiding ..................................................................................................................................................41 Overzicht .............................................................................................................................................. 42 1. Deelname congressen ............................................................................................................... 42 2. Inventaris onderzoek .................................................................................................................. 43 3. Ondersteuning onderzoek .......................................................................................................... 44

Bibliografie ........................................................................................................................................... 45

DEEL VI: REGISTRATIE ................................................................................ 46 Hoofdstuk 1. Verwerking cijfers en ondersteuning ................................................................. 46 Hoofdstuk 2. Herwerking registratiesysteem herstelrechtelijke en ................................ 46 constructieve afhandelingen ...................................................................................... Hoofdstuk 3. Registratieproject private voorzieningen ........................................................ 47 1. Doelstellingen ............................................................................................................................. 47 2. Structuren ................................................................................................................................... 47 2.1. De stuurgroep ...................................................................................................................... 47 2.2. Het projectteam ................................................................................................................... 47 2.3. De werkgroep ...................................................................................................................... 48 2.4. De feedbackgroep ............................................................................................................... 48 3. Stand van zaken......................................................................................................................... 48

4. Communicatie ............................................................................................................................ 51 5. Toetsingsgroep WIS-decreet ..................................................................................................... 51

Bibliografie ............................................................................................................................................51

DEEL VII: VERNIEUWENDE INITIATIEVEN .................................................. 52 Denktank moeilijk begeleidbare jongeren................................................................................... 52

BIJLAGEN....................................................................................................... 54 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

1: Activiteitenoverzicht januari 2007 – december 2007 ........................................ 54 2: Verslag van bezoek aan de HCA-diensten zomervakantie 2007 ....................... 66 3: Chronologisch overzicht e-zines Jeugdrecht.be 2007 ........................................ 72 4: International Congress ‘Phenomena in Juvenile Delinquency:............................ 75 New Penal Forms’ - Conclusies ......................................................................................... Bijlage 5: Sneuveltekst moeilijk begeleidbare jongeren ........................................................ 77

ALGEMENE INLEIDING 1. Opdracht van de OSBJ Voor een aantal lezers zal dit jaarverslag een eerste kennismaking zijn met de Ondersteuningsstructuur Bijzondere Jeugdzorg. Daarom willen we beginnen met een beperkte voorstelling van de OSBJ. Voor een verdere en uitgebreidere kennismaking verwijzen we graag naar onze website (www.osbj.be). Mensen die onze organisatie al langer kennen, kunnen meteen doorgaan naar punt 2. De OSBJ is erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap via het Vlaamse Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Onze huidige voogdijminister is minister Steven Vanackere. De verantwoordelijke administratie is het Intern Verzelfstandigd Agentschap Jongerenwelzijn. Concreet gebeurt de erkenning middels een overeenkomst, vaak Convenant genoemd. Momenteel hebben we een basisovereenkomst voor de periode 2007 – 2009. Daarnaast is er jaarlijks de bijlage bij de overeenkomst waarin de specifieke doelstellingen voor het betrokken jaar worden geconcretiseerd.

Missie De OSBJ biedt als autonoom en pluralistisch steunpunt aan alle private organisaties van de Bijzondere Jeugdbijstand een permanente en projectmatige inhoudelijke ondersteuning, die praktijkgericht en multidisciplinair – wetenschappelijk werkt. Hiermee willen we hun bijstand en hulpverlening aan de doelgroep optimaliseren in ruim overleg met de betrokken actoren.

Doelgroep De rechtstreekse doelgroep van de OSBJ bestaat uit alle private voorzieningen, diensten en organisaties die subsidies van het Fonds Jongerenwelzijn ontvangen. In functie van welbepaalde taken of opdrachten kan de doelgroep van de OSBJ uitgebreid worden naar de medewerkers van het Intern Verzelfstandigde Agentschap (IVA) Jongerenwelzijn. De wenselijkheid van een dergelijk partnerschap wordt per opdracht telkens besproken tussen het IVA Jongerenwelzijn en de directie van de OSBJ. De uiteindelijke beslissing wordt door de Raad van Bestuur van de OSBJ genomen.

Functies De basisopdracht van inhoudelijke en methodische ondersteuning wordt onderverdeeld in 5 functies : 1. Visie- en methodiekontwikkeling: ontwikkelen van inhoudelijke concepten over relevante thema's binnen de sector en dit onder andere door literatuurstudie, onderzoek, het oprichten en begeleiden van werkgroepen en denktanken, het oprichten en begeleiden van (eigen) pilootprojecten. 2. Informatie: verwerven, verwerken en ontsluiten van relevante informatie die de private organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg helpen bij de optimalisering van hun opdracht, namelijk hulpverlening aan minderjarigen en hun gezin. 3. Vormingsaanbod: terugkoppelen van de verwerkte informatie en de ontwikkelde concepten naar de private organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg en het beleid. 4. Advies: terugkoppelen van de verwerkte informatie en de ontwikkelde concepten naar de private organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg, de belendende sectoren en het beleid.

OSBJ

7

ALGEMENE INLEIDING

5. Ondersteuning: ondersteuning bieden aan de private organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg bij het ontwikkelen van antwoorden op nieuwe maatschappelijke uitdagingen, in overleg met de betrokken actoren.

Werkdomeinen De OSBJ is vooral actief op volgende domeinen: 1. Communicatie: Wie actief is in Bijzondere Jeugdzorg merkt dat deze sector al te vaak nog onvoldoende gekend is. De OSBJ ondersteunt de voorzieningen, diensten en projecten van de Bijzondere Jeugdzorg in het uitbouwen van een imago dat overeenstemt met de dagelijkse inzet en praktijk en in de manier waarop deze met derden daarover communiceren. 2. Integrale Jeugdhulp: de OSBJ volgt de ontwikkelingen van Integrale Jeugdhulp op. 3. Jeugddelinquentie: de OSBJ onderhoudt contacten met en bevordert contacten tussen alle diensten herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen binnen de Bijzondere Jeugdzorg. 4. Juridische info: de OSBJ informeert de organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg over de rechten van minderjarigen en hun gezin. OSBJ coördineert onder andere een juridische helpdesk voor organisaties Bijzondere Jeugdzorg en is verantwoordelijk voor de realisatie van Nieuwsbrief Jeugdrecht (www.jeugdrecht.be) 5. Onderzoek: de OSBJ inventariseert de onderzoeksprojecten die aansluiten bij de praktijk van de Bijzondere Jeugdzorg en maakt er een praktische vertaling van voor de organisaties van de Bijzondere Jeugdzorg. Daarnaast legt de OSBJ contacten met onderzoeksinstellingen in functie van het aangeven van onderzoeksnoden. 6. Participatieve hulpverlening: de OSBJ implementeert en ondersteunt een meer participatieve hulpverlening aan minderjarigen en hun gezin in de Bijzondere Jeugdzorg. 7. Registratie: de OSBJ verdiept zich in de registratie van gegevens of data om op het niveau van diensten, projecten en voorzieningen te komen tot een uniform registratiesysteem voor de sector Bijzondere Jeugdzorg. 8. STENT – project: gefinancierd door Cera organiseert de OSBJ - na een vooronderzoek gedurende twee jaar een project i.v.m. de samenwerking tussen de Bijzondere Jeugdzorg en de Geestelijke Gezondheidszorg. 9. Vernieuwende Initiatieven: de laatste jaren is er een sterke evolutie in de manier van werken met kinderen, jongeren en hun gezinnen, als reactie op de veranderende maatschappij. Dit resulteert in een groei van het aantal vernieuwende initiatieven. De OSBJ volgt deze evolutie op en ondersteunt de vernieuwende initiatieven.

Aansturing De OSBJ is en blijft een autonome vzw. Voor de opvolging van de convenant of de overeenkomst en omdat een nauwe samenwerking met het IVA Jongerenwelzijn in onze sector erg belangrijk is, wordt een stuurgroep georganiseerd. Daarin zetelt de Raad van Bestuur met vertegenwoordigers van het IVA Jongerenwelzijn (cfr. infra). De stuurgroep komt minimaal twee keer per jaar samen en bespreekt de globale werking van de organisatie en de koers die de organisatie volgt. Op het uitvoerend niveau is er een maandelijks werkoverleg (cfr. infra) tussen de OSBJ en het Agentschap waar informatie wordt uitgewisseld. De bedoeling van dit jaarverslag is dat de lezers en de mensen die deelnamen aan één of meerdere activiteiten zich een beeld kunnen vormen van onze werking in 2007. We hopen dat we in het voorbije jaar 2007 vorderingen gemaakt hebben bij de uitvoering van deze opdrachten.

ALGEMENE INLEIDING

8

OSBJ

We willen eerst een beknopt overzicht geven van enkele belangrijke aspecten van de werking van de algemene werking van de vzw OSBJ het voorbije jaar.

2. Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur De Algemene Vergadering kwam bijeen op 11 mei 2007. Op de vergadering werden eerst de rekeningen van de vzw goedgekeurd voor 2006 en de begroting voor 2007. Daarna werd een beeld geschetst van de werking van het voorbije jaar en werden de plannen toegelicht voor het lopende jaar. In de Raad van Bestuur zetelen Els Willems, voorzitter, Jan Bosmans, ondervoorzitter tot 31 augustus 2007, Inge Debel, ondervoorzitter vanaf 1 september 2007, Magda De Maertelaere, Vincent Vanhumbeeck, Bart D’Hooghe, Lowie Vermeiren, Yves Vandeghinste, en Wim Van Esch. Joz Vanden Eynden neemt als directeur deel aan de vergaderingen. Hilde Engelbeens, verantwoordelijke van de administratie, verzorgt de verslaggeving. Op de algemene teamvergadering wordt de agenda van de Raad van Bestuur met de stafmedewerkers voorbereid. Daarna volgt een uitgebreide verslaggeving. De data van samenkomst waren: - 25 januari 2007 - 02 maart 2007 - 18 april 2007 - 11 mei 2007 - 27 september 2007 - 22 november 2007 - 17 december 2007 Belangrijke agendapunten op de Raad van Bestuur waren : - verdere uitbouw en opvolging van de algemene organisatie - reflecteren over de positionering van de OSBJ als autonoom steunpunt en dit in relatie tot het beleid, zowel t.a.v. het kabinet als t.a.v. het IVA Jongerenwelzijn - werken aan en onderhandelen over de Convenant 2008 - opvolging van het algemeen beleid, het personeelsbeleid en het financieel beleid van de OSBJ - het Globaal Plan en de OSBJ - vorming rond Decreet Rechtspositie (DPRM), verdere uitbouw van Jeugdrecht.be, STENT, preventie, registratie - de materiële accommodatie.

3. Stuurgroep en werkoverleg De contacten met de Vlaamse Overheid worden geconcretiseerd in 2 soorten overleg. In de stuurgroep staat de globale werking van de OSBJ centraal en dit zowel wat betreft de planning als wat betreft de opvolging. Deze vergadering is samengesteld - vanuit het IVA Jongerenwelzijn - uit Lucien Rahoens, afdelingshoofd voorzieningenbeleid a.i., David Debrouwere, teamverantwoordelijke voorzieningenbeleid en Geert Michiels, dossierbehandelaar projecten. Sedert november ll. maakt ook Peter Brants, raadgever Bijzondere Jeugdzorg van het kabinet van minister Vanackere, deel uit van de stuurgroep. Vanuit de OSBJ zijn het de leden van de Raad van Bestuur en de directeur. De Stuurgroep vergaderde het voorbije jaar op: - 02 maart 2007 - 27 september 2007 - 13 november 2007 - 30 november 2007

OSBJ

9

ALGEMENE INLEIDING

De voornaamste thema's op de stuurgroepvergadering waren: - structurele verankering en erkenning van de OSBJ en voorbereiding van de Convenant - vorming DRPM - Nieuwsbrief Jeugdrecht - registratie Naast de stuurgroep is er ook een maandelijks werkoverleg: elke laatste vrijdagnamiddag van de maand is er een overleg tussen - vanuit de administratie - David Debrouwere, teamverantwoordelijke voorzieningenbeleid en - vanuit de OSBJ - Joz Vanden Eynden, directeur, meestal samen met een stafmedewerker wiens werkdomein specifieke aandacht krijgt in het gesprek. De bedoeling van dit overleg is informatie-uitwisseling onder andere over elkaars initiatieven, opvolging van de werking van de OSBJ en concrete, verdere planning.

4. Werking van het team We geven eerst een overzicht van de evolutie van het personeelsbestand binnen de OSBJ. Daarna gaan we dieper in op de inhoudelijke werking van het team. De verantwoordelijkheid voor Nieuwsbrief Jeugdrecht deelt de OSBJ reeds heel veel jaren met het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk (SAW). De eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding is in handen van Min Berghmans. Wegens het vertrek van Noortje Methanoui, medewerkster vanuit het SAW voor de Nieuwsbrief Jeugdrecht, wordt Annelies Peeters vanaf 2 april 2007 door de OSBJ aangeworven in een halftijds contract van onbepaalde duur. In het kader van het vooronderzoek STENT – een project dat de samenwerking tussen de Bijzondere Jeugdzorg en de Geestelijke Gezondheidszorg wil bevorderen en verankeren zowel in de dagelijkse praktijk als in het beleid en dat gefinancierd wordt door Cera – wordt Elke Van den Broeck aangeworven in een tijdelijk contract en in een 80% jobtime. Wanneer het vooronderzoek klaar is, vertrekt Elke. Cera gaat akkoord om het eigenlijke STENT – project verder te ondersteunen en te financieren en dit voor een periode van 2 jaar. Daarom wordt Sigrid De Muynck aangeworven in een contract van bepaalde duur en met een jobtime van 100% Op 31 december 2007, kennen we de volgende personeelsbezetting: - Lieve Balcaen (jeugddelinquentie - 100%) - Min Berghmans (juriste - 80%) - Sofie Van Rumst (juriste - 50%) - Annelies Peeters (medewerkster jeugdrecht.be – 50%) - Stefaan Viaene (onderzoek, registratie, jeugddelinquentie - 100%) - Veerle Verlinden (vernieuwende initiatieven - 100%) - Véronique Vancoppenolle (communicatie - beeldvorming - preventie - website - 100%) - Kurt De Backer (participatie, Decreet Rechtspositie, intern procesbegeleider - 80%) - Hilde Engelbeens (eindverantwoordelijke administratie en documentatie - 100%) - Chantale Staelens (administratie en logistiek - 50%) - Sigrid De Muynck (projectmedewerkster STENT – 100%) - Joz Vanden Eynden (directeur - 100%) De evolutie van de overgang van het thematisch werken naar een meer algemene ondersteuning van de private diensten en voorzieningen uit de Bijzondere Jeugdbijstand heeft zich in 2007 duidelijk verder gezet. Op basis van onze eigen evaluatie en op basis van reflecties die gemaakt werden door allerlei mensen die van kortbij of iets verdere afstand betrokken zijn bij de werking van de OSBJ denken we te kunnen zeggen dat we in het voorbije jaar een goed evenwicht gevonden hebben tussen die algemene ondersteuning en de meer specifiek uitgebouwde deskundigheid onder andere op het vlak van jeugddelinquentie, juridische ondersteuning, kinderrechten en participatieve hulpverlening, vernieuwende initiatieven, registratie en communicatie. Deze beweging zal zich de volgende jaren noodzakelijkerwijze verder zetten in dialoog met de sector. Elke medewerker blijft op die manier mee verantwoordelijk én voor de uitbouw van de globale werking van de OSBJ én voor de uitbouw van enkele specifieke opdrachten, thema's of projecten. Op de

ALGEMENE INLEIDING

10

OSBJ

wekelijkse teamvergaderingen en bij andere overlegmomenten blijven de teamleden mekaar uitdagen door enerzijds kritisch - reflecterend en anderzijds ondersteunend te zijn. Naast de globale teamwerking werken we soms ook met deelteams. Dit is onder andere het geval voor jeugddelinquentie, voor de vernieuwing van de website, voor de verdere uitbouw van Jeugdrecht.be, voor de implementatie van het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in de Hulpverlening. Sommige deelteams hebben een tijdelijk karakter en zijn eerder interne ad – hoc werkgroepen, andere zijn van meer blijvende aard.

5. Netwerken De OSBJ blijft systematisch werk maken van het deelnemen aan overlegvergaderingen allerhande met allerlei externe partners. Dit versterkt en waarborgt de structurele samenwerking met een aantal andere actoren die rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken zijn bij de Bijzondere Jeugdzorg. In een dergelijk overleg is wederzijdse informatie-uitwisseling altijd een essentieel element, maar ook het zoeken naar complementariteit en naar mogelijke samenwerkingsverbanden, het beroep doen op elkaars expertise en ervaring en het samen organiseren of het deelnemen aan studiedagen en vormingen. Een volledig beeld van deze contacten vind je in het activiteitenoverzicht en in de beschrijving van de verschillende werkdomeinen. Toch vermelden we hier enkele contacten: - overleg met de 3 koepels : Jongerenbegeleiding, PPJ en Vlaams Welzijnsverbond - overleg met het Beleidsondersteunend Team Integrale Jeugdhulp (BOT), voornamelijk in functie van de implementatie van het Decreet Rechtspositie - overleg met de 3 Vlaamse universiteiten, voornamelijk in functie van onderzoek en registratie en van de juridische aspecten van de jeugdhulpverlening - overleg met het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, voornamelijk in functie van de uitbouw van Jeugdrecht.be - deelname aan verschillende redactieraden overleg met de Kinderrechtencoalitie, het Kinderrechtencommissariaat en de Kinderrechtswinkels

6. Nota We hebben in dit jaarverslag de belangrijkste facetten en evoluties van de werking van het voorbije jaar samengebracht. Het is onmogelijk hierbij volledig te zijn. In publicaties allerhande, artikels, aanbevelingsnota’s, beleidsadviezen en op onze volledig vernieuwde website hebben we reeds heel wat deelaspecten van onze werking kunnen belichten. Via onze website kan de lezer de meeste hiervan makkelijk terugvinden. Veel leesgenot !

OSBJ

11

ALGEMENE INLEIDING

DEEL I: COMMUNICATIE Hoofdstuk 1: Beeldvorming Bijzondere Jeugdzorg Het uiteindelijke doel van de informatie- en sensibilisatiecampagne is de beeldvorming van de sector Bijzondere Jeugdzorg te nuanceren. Dit zowel voor de medewerkers op het werkveld, de belendende sectoren als de samenleving. We willen tonen welke knowhow en vernieuwende initiatieven/methodieken in de sector aanwezig zijn als antwoord op de (veranderende) tendensen in de maatschappij. De OSBJ valt voor deze opdracht terug op een werkgroep die samengesteld is uit mensen van de drie Koepelorganisaties (Vlaams Welzijnsverbond, PPJ en Jongerenbegeleiding). De werkgroep volgt het inhoudelijke proces van de campagne op en verleent advies en informatie. De leden van de werkgroep ondersteunen de stafmedewerker door het mee vertalen van vragen en ideeën die voortvloeien uit het werkveld in concrete acties die de beeldvorming van de Bijzondere Jeugdzorg ten goede komen. De werkgroep kwam in 2007 twee keer samen: op 24/01/2007 en 5/12/2007.

1. Vormingsaanbod 1.1. Een 2-daagse vorming ‘Boodschap in een fles’ Doel 1. Organisaties Bijzondere Jeugdzorg bewust maken dat ook zij de beeldvorming van de sector mee bepalen en dus daar een belangrijke rol in spelen. 2. Organisaties Bijzondere Jeugdzorg er bewust van maken dat externe communicatie op een professionele en efficiënte manier moet verlopen, wil men de beeldvorming over de sector veranderen. 3. Praktische handvatten aanreiken om een extern communicatiebeleid binnen de organisatie te ontwikkelen. Actie De OSBJ vzw organiseerde twee vormingsdagen die inhoudelijk ingevuld werden door medewerkers van Eticom vzw. Op de eerste vormingsdag stonden we stil bij het omgaan met pers en media en crisiscommunicatie. De tweede dag stond het bepalen van je boodschap en het uitbouwen van netwerken vanuit een organisatie Bijzondere Jeugdzorg centraal. 15 deelnemers volgden de eerste vormingsdag, 12 deelnemers de tweede. De deelnemers waren vooral directeurs en een aantal stafmedewerkers (administratie of onthaal) Er waren zowel mensen uit ‘grote’ voorzieningen aanwezig als ‘kleinere’ voorzieningen. Over het algemeen waren de deelnemers tevreden tot zeer tevreden over de inhoud van deze vorming.

1.2. Studiedag BZW tussen de regels (20/12/2007) Doel 1. Medewerkers van de Bijzondere Jeugdzorg informeren over Vlaamse steunmaatregelen voor jongeren in Begeleid Zelfstandig Wonen. 2. Informeren en reflecteren hoe samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld een OCMW, sociaal verhuurkantoor of andere partners ten goede kan komen voor jongeren in Begeleid Zelfstandig Wonen. Actie Het preventieteam Jongerenwelzijn Oost-Vlaanderen, het preventieteam Jongerenwelzijn VlaamsBrabant/Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de OSBJ vzw organiseerden een studiedag over de steunmaatregelen voor jongeren die begeleid zelfstandig (willen) wonen. We focusten op minderjarigen die begeleid zelfstandig (willen) wonen en reikten concrete tips aan.

WERKINGSVERSLAG Deel I

12

OSBJ

De realiteit van Begeleid Zelfstandig Wonen maakt dat diverse steunmaatregelen voor de jongeren in BZW moeilijk toegankelijk zijn. We denken hierbij aan de sociale woonmarkt, het leefloon, de installatiepremie en huursubsidie. De projecten ‘Woonzinnig!’ en ‘My place - My space’ toonden aan dat samenwerking tussen de domeinen wonen en welzijn bijkomende kansen biedt aan deze jongeren. Op de studiedag gaven we informatie over de (nieuwe) Vlaamse regelgeving. We gingen daarbij na op welke manier die van toepassing is op jongeren in BZW. Daarnaast toonden we hoe steunmaatregelen toegankelijker worden via netwerking en belangenverdediging. Er namen 105 deelnemers deel aan deze studiedag. De evaluaties waren goed tot zeer goed. Wel bleven enkele knelpunten bestaan bij onder andere de moeilijke zoektocht naar een geschikte woning en financiële middelen voor jongeren in Begeleid Zelfstandig Wonen, en meer specifiek de minderjarigen. Via een nieuwe rubriek op de site bundelden we alle informatie van deze studiedag en kan men de syllabus, met alle informatie op een gestructureerde manier gebundeld, gratis downloaden.

1.3. Overleg met Voce Doel Vormingen over externe communicatie voor de non-profit sector toegankelijk en bekend maken voor medewerkers van de Bijzondere Jeugdzorg. Dit vanuit de vaststelling dat vele vormingen over externe communicatie te duur zijn en vooral gericht zijn naar profitsectoren. Anderzijds krijgen we regelmatig vragen van organisaties naar vorming over bepaalde communicatiethema’s. Actie Op 04/12/2007 hadden we een overleg met een medewerker van Voce om samenwerking af te toetsen. Voce is een vormingsinstelling van Memori die vormingen aanbiedt aan de non-profitsector met betrekking tot communicatie. In 2008 zullen medewerkers van Voce de vorming mediatraining begeleiden. Daarnaast kwam uit dit gesprek voort dat organisaties Bijzondere Jeugdzorg een korting krijgen om vormingen, aangeboden door Voce (voce.khm.be), te volgen. Het aanbod van Voce wordt bekend gemaakt via de kalender en de nieuwsrubriek op onze site.

2. Ondersteuningsfunctie 2.1. Werkgroep ‘mediabeleid in de Bijzondere Jeugdzorg’ Doel Het uitwerken van een uniform mediabeleid voor de sector Bijzondere Jeugdzorg om te komen tot een genuanceerd beeld. Actie In 2007 kwam de OSBJ drie keer (26/07, 25/09 en 13/11/2007) samen met telkens een vertegenwoordiger uit de drie koepels Bijzondere Jeugdzorg. Samen dachten we na over de inhoud van een mediabeleid en werkten samen een stappenplan uit om de communicatie tussen de media en de sector Bijzondere Jeugdzorg meer efficiënt te laten verlopen. e 1 bijeenkomst: overlopen resultaten krantenanalyse. e 2 bijeenkomst: terminologielijst Bijzondere Jeugdzorg. e 3 bijeenkomst: stappenplan + afspraken omtrent mediabeleid. De terminologielijst bevat woorden die in de media gebruikt worden wanneer het over de Bijzondere Jeugdzorg gaat. We bekeken de verschillende woorden en bepaalden of die duidelijk en genuanceerd waren. Dit deden we met het doel te komen tot een aantal genuanceerde, duidelijke termen om onze sector en de doelgroep te omschrijven. De terminologielijst werd daarnaast bekeken door medewerkers van Wablieft en besproken met een aantal mensen in armoede van Recht-Op vzw, vereniging waar armen het woord nemen. In 2008 bekijken we wat we verder kunnen ondernemen met deze terminologielijst. OSBJ

13


2.2. Rubriek ‘pers’ op www.osbj.be Doel Aanbieden van toegankelijke en duidelijke informatie over de Bijzondere Jeugdzorg gericht naar journalisten om te komen tot een genuanceerde berichtgeving over de Bijzondere Jeugdzorg. Actie Op de website maakten we een rubriek aan voor de pers met enerzijds informatie en cijfers over de Bijzondere Jeugdzorg. Anderzijds vind je in deze rubriek alle opiniestukken en persberichten die de OSBJ schreef.

2.3. Praktische gids ‘In Beeld. Organisaties Bijzondere Jeugdzorg communiceren met de buitenwereld’ Doel 1. Verzamelen en verspreiden van de informatie die naar voor kwam op de tweedaagse vorming ‘Boodschap in een fles’ om zo een groter bereik te hebben dan enkel de deelnemers aan de vorming. Door te vertrekken vanuit de voorbeelden en de vragen van de vorming, een praktische handleiding uitschrijven voor organisaties Bijzondere Jeugdzorg. 2. Een antwoord bieden op vragen van medewerkers binnen de Bijzondere Jeugdzorg naar meer informatie omtrent communicatie en het omgaan met media. Actie De inhoudelijke bevindingen en tips van de tweedaagse vorming “Boodschap in een fles” werden neergeschreven in twee bijkomende hoofdstukken van de praktische gids “In beeld”. Deze bijkomende hoofdstukken werden aangekondigd via het e-zine en zijn gratis te downloaden op www.osbj.be

2.4. Werkgroep ‘Nieuwe media in de Bijzondere Jeugdzorg’ Doel 1. Ervaringsuitwisseling tussen medewerkers Bijzondere Jeugdzorg stimuleren over het gebruik van nieuwe media door jongeren die ze begeleiden (praktijkgericht). 2. Reflecteren over ‘hoe het beleid van een organisatie mee kan/moet evolueren met de ontwikkeling van nieuwe media’ (visie). Actie Nieuwe media zijn nieuwe communicatiemiddelen voor jongeren. Ook jongeren die begeleid worden door de Bijzondere Jeugdzorg maken gretig gebruik van deze nieuwe media. Op vraag van een organisatie Bijzondere Jeugdzorg organiseerden we in het najaar 2007 een werkgroep om stil te staan bij het thema: ‘Hoe jongeren begeleiden in hun gebruik van nieuwe media’. We deden in september 2007 een schriftelijke oproep bij alle organisaties Bijzondere Jeugdzorg en verspreidden de oproep ook via ons e-zine. 27 deelnemers namen deel aan deze werkgroep. Het aantal begeleiders was evenredig verspreid met het aantal directeurs en stafmedewerkers. Door de grote opkomst werd de werkgroep begeleid door twee stafmedewerkers. Elkaar informeren en ervaringsuitwisseling stonden centraal. De werkgroep kwam drie keer samen (28/09, 26/10 en 30/11/2007). Op de website maakten we een nieuwe rubriek ‘Nieuwe media’ aan met informatie en links naar interessante websites. Daarnaast ontwikkelden we een intranet waar leden van de werkgroep heel wat informatie en de verslagen terugvonden. In 2008 organiseren we een studiedag omtrent dit thema en stellen we de informatie van deze werkgroep ter beschikking in een publicatie op de studiedag en op onze website.


14

OSBJ

2.5. Fotoproject “’t Is hier veel ça va” Doel Het project streeft volgende doelstellingen na. Deze doelstellingen staan niet naast elkaar, maar vormen een interactief geheel. 1. Voor jongeren uit de Bijzondere Jeugdzorg: - Vormend en educatief: kinderen en jongeren leren (digitaal) fotograferen en dieper ingaan op de betekenis van ‘een beeld.’ - Participatief: jongeren (en begeleiders) nemen actief deel aan het proces (van het begin tot het eindresultaat). Ze beslissen zelf welke foto’s ze maken, wat ze in beeld brengen en welke ze selecteren. Dit in dialoog met begeleiders van Mooss en met de professioneel betrokken fotografe, Lieve Blancquaert. Op die manier leren de jongeren ook planmatig werken. - Zinvolle vrijetijdsbesteding: door samen te werken met het jeugdwerk wordt bovendien een beeld gegeven van de mogelijkheden van vrijetijdsbesteding in het brede jeugdwerkveld. De invulling van de vrije tijd blijkt voor veel jongeren in de Bijzondere Jeugdzorg een belangrijk vraagstuk. - Verhogen van de culturele en audiovisuele competenties door het aanbieden van kunsteducatieve workshops. - Verlagen van de drempels naar het jeugdwerk. 2. Voor het jeugdwerk: - Mooss denkt na over de afstemming van hun aanbod op de doelgroep jongeren in de Bijzondere Jeugdzorg. Deze ervaringen en kennis worden nadien in het jeugdwerk verspreid. Tezelfdertijd verzamelen ze informatie over de drempels die jongeren uit de BJZ ervaren om te participeren aan het jeugdwerk of cultuur. - Toeleiding van jongeren naar het jeugdwerk, enerzijds door het aanbieden van workshops vanuit het jeugdwerk, anderzijds door de tentoonstelling te organiseren op plaatsen waar jongeren komen en de jongeren (en hun gezin) uit de Bijzondere jeugdzorg expliciet uit te nodigen op deze plaatsen. 3. Voor de sector BJZ en de (toekomstige) cliënten: - Beeldvorming van organisaties Bijzondere Jeugdzorg (BJZ) en van kinderen en jongeren die erdoor begeleid worden nuanceren (sensibiliseren). - Bekendmaking van de werking van voorzieningen BJZ en van de leefwereld van de minderjarigen (en hun gezin) die begeleid worden zowel aan de samenleving als aan de belendende sectoren (informeren) op een laagdrempelige, artistiek en cultureel toegankelijke manier. Actie In een eerste fase (februari-juni 2008) willen we workshops fotografie organiseren voor jongeren en de begeleiders in een zestal organisaties, diensten of projecten Bijzondere Jeugdzorg. Mooss, een organisatie die gespecialiseerd is in actieve kunsteducatie, begeleidt in de organisaties de jongeren en begeleiders om samen hun leefwereld en kijk op de begeleiding in beeld te brengen. Dit zal een hoop beelden opleveren. Uit deze foto’s maken de jongeren, begeleiders en medewerkers van Mooss samen met fotografe Lieve Blancquaert een selectie van de meest sprekende foto’s. Deze foto’s willen we dan tonen op een fototentoonstelling die doorheen Vlaanderen reist vanaf het najaar 2008. De bezoekers krijgen zo een inside kijk op de Bijzondere Jeugdzorg. In 2007 bereidden we vooral het project voor. Er waren kennismakingsgesprekken met medewerkers van Mooss, met Lieve Blancquaert en we zochten naar partners die het project mee ondersteunen. We maakten een subsidiedossier op en dienden het tweemaal in bij IVA, afdeling Jeugd. De tweede keer werd het project goedgekeurd en worden we financieel ondersteund voor de uitvoering van de workshops door Mooss en het opstellen van de tentoonstelling. Voor het fotoboek en het rondreizen van de tentoonstelling na 2008 gaan we in 2008 op zoek naar bijkomende financiële middelen.

OSBJ

15


Hoofdstuk 2: Communicatie OSBJ 1. Informatie- en ondersteuningsfunctie 1.1. Nieuwe website www.osbj.be Doel De website is vooral informatief en gericht naar medewerkers van de Bijzondere Jeugdzorg en andere geïnteresseerden (onder andere mensen in het onderwijs, politie, advocaten, studenten, verwijzers en belendende sectoren). Op de site is heel wat basisinformatie terug te vinden over de werking en de structuur van de Bijzondere Jeugdzorg. Ook de werking van de OSBJ wordt uitvoerig toegelicht met daarbij telkens een link naar de contactpersonen. Door de grote hoeveelheid informatie die terug te vinden is op de website, was het niet langer houdbaar om alles handmatig in te brengen door één stafmedewerker. Daarom kozen we ervoor om te werken met een Content Managementsysteem dat het mogelijk maakt dat enerzijds alle stafmedewerkers van de OSBJ hun eigen rubriek kunnen aanvullen. Anderzijds maakt dit systeem het mogelijk dat externen er ook vacatures, kalenderitems en nieuws kunnen in aanbrengen. We deden beroep op de expertise van Curious (site.curious.be) om het systeem op maat te ontwikkelen. In maart 2007 ging de nieuwe website van de OSBJ online. We maakten promotie in verschillende publicaties en via verschillende kanalen waaronder Weliswaar, Brussels Welzijnsnieuws en Partners in Welzijn en via ons eigen nieuw e-zine. De site is deels interactief opgesteld: - De mogelijkheid om gratis vacatures, activiteiten en vormingen bekend te maken op de kalender, de rubriek nieuws. - Een juridische helpdesk. - Intranet. Actie Aantal unieke bezoekers sinds de vernieuwde website


16

OSBJ

Bezochte rubrieken (dit is een onderschatting van de cijfers omdat verschillende rubrieken dezelfde benaming hebben en zo niet te traceren zijn in de statistieken tot welk werkdomein ze behoren)

Rubriek Vacatures Home Publicaties per thema Bijzondere Jeugdzorg Juridische info hoofdpagina Kalender Integrale Jeugdhulp Nieuws uit de sector Jeugddelinquentie Participatieve Hulpverlening Over OSBJ Onderzoek Aanmelden Links Vernieuwende Initiatieven Registratie Communicatie Stent Juridische helpdesk Nieuwsarchief E-zine Sitemap Jeugdrecht.be Pers Juridische vraag stellen Intranet

Aantal 254166 81838 43764 40697 34668 28183 12415 12113 12090 9424 8158 5309 4966 4258 3988 3793 3305 2796 2314 2104 1567 1342 1029 899 808 668

In 2007 hadden we: - dagelijks gemiddeld 400 mensen op bezoek (6198 in maart 2007 naar 12 530 in december 2007) - 513 vacatures op de site, waarvan 179 extern aangemaakt - 318 vormingen en activiteiten op de site, waarvan 25 extern aangemaakt - 122 nieuwtjes op de site, waarvan 5 extern aangemaakt - 92 publicaties op de site - 378 geregistreerde leden Heel wat organisaties sturen hun vacatures, nieuws en aankondigingen van studiedagen, vormingen en vieringen nog door per mail. De stafmedewerker brengt deze dan op vraag van de organisaties in het systeem. Deze worden niet meegeteld als ‘extern aangemaakt’. De stafmedewerkers van de OSBJ verzorgen de inhoudelijke bijdragen. De website wordt minimaal wekelijks geüpdatet.

OSBJ

17


1.2. E-zine Doel Interessante informatie voor medewerkers van de Bijzondere Jeugdzorg op een snelle en eenvoudige manier verspreiden. Actie Sinds september 2004 verspreiden we maandelijks een gratis elektronische nieuwsbrief (e-zine). De inhoud van het e-zine wordt samengesteld door de stafmedewerkers van de OSBJ en via andere informatiekanalen (tijdschriften, andere e-zines, nieuws van organisaties,V). Eind 2007 ontvangen 2050 mensen ons e-zine. De ontvangers van het e-zine zijn divers: onder andere medewerkers van de Bijzondere Jeugdzorg, verwijzers, mensen in het onderwijs, studenten en medewerkers van belendende sectoren. Op de hoofdpagina van de site www.osbj.be kunnen mensen zich voor dit e-zine rechtstreeks inschrijven. Alle e-zines vanaf januari 2007 zijn terug te vinden op de website. In het najaar 2007 maakten we via een mailing de site en het e-zine bekend bij onder andere de sector Geestelijke Gezondheidszorg, CLB’s, JAC’s, secundair onderwijs (menswetenschappen) sociaal hoger onderwijs en universiteiten. Naar aanleiding van deze promotie schreven 72 mensen zich in op het e-zine. In 2008 plannen we alle organisaties binnen de Integrale Jeugdhulp aan te schrijven om onze site bekend te maken.

1.3. Media en pers 1.3.1. Krantenbestand Doel Bijhouden van een up-to-date krantenbestand omtrent berichtgeving over de Bijzondere Jeugdzorg in functie van een efficiënt mediabeleid. Actie Een stafmedewerker nam de krantenartikels die in 2006 verschenen door met de bedoeling na te gaan hoe er in de geschreven pers over de Bijzondere Jeugdzorg geschreven wordt. Ze stelde een codeboek op om de Vlaamse krantenartikels op een objectief wetenschappelijke manier te kunnen ontleden. Samen met Dr. Koen Ponnet schreven ze vier artikels met de bevindingen van de analyse: voor Agora en het Tijdschrift voor Welzijnswerk (verschijnt in februari/maart 2008), Alert (verschijnt in juni 2008) en voor reflector van PPJ. Daarnaast maakten we op de website een nieuwe rubriek ‘Recente persberichten’ aan waarbij we wekelijks de laatste persberichten over de Bijzondere Jeugdzorg oplijsten.

1.3.2. Persbestand Doel Bijhouden van een up-to-date persbestand van journalisten die bericht geven over de Bijzondere Jeugdzorg. Dit persbestand wordt op vraag van organisaties Bijzondere Jeugdzorg ter beschikking gesteld. Actie De perslijst van media en journalisten die geïnteresseerd zijn in de sector Bijzondere Jeugdzorg wordt up-to-date gehouden.


18

OSBJ

1.4. Acties in de zijlijn -

OSBJ

Vragen omtrent externe communicatie beantwoorden die veelal binnenkomen via de juridische helpdesk of via de website. Regelmatig overleg met communicatiemedewerkers in andere sectoren. Dit met de bedoeling om informatie en kennis uit te wisselen. Studiedag ‘Fondsen werven’ van de Stroming (22/03/2007) Bezoek Operatie 003 op 08/05/2007 in functie van de beeldvorming van de Bijzondere Jeugdzorg. Volgen van studiedagen over externe communicatie, mediabeleid en netwerking. Redactielid tijdschrift Alert.

19


DEEL II: ONDERSTEUNING VAN HCA-DIENSTEN (diensten voor herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen) Inleiding Vanaf 2000 kwamen de HCA-diensten tot ontwikkeling na een eerste grote financiële injectie vanuit de Vlaamse overheid naar aanleiding van de maatschappelijke beleidsnota (1999). In 2007 kwam de evolutie in een nieuwe versnelling. Door de inwerkingtreding van de nieuwe wettelijke bepalingen over deze vormen van reactie op jeugddelinquentie op 1 april 2007 kwam er een sterke toename van het aantal verwijzingen voor bemiddeling. Ook de diversiteit van de werkvormen nam toe door de invoering van de ouderstage en de veralgemening van de Hergo. De Vlaamse overheid ondersteunde deze evolutie door een verdubbeling van het aantal bemiddelaars en de toekenning van de uitvoering van de ouderstage aan de HCA-diensten. Voor de HCA-diensten werd het een druk jaar. De personeelsuitbreiding noopte tot reorganisaties, extra investeringen in opleiding van nieuw personeel en vele diensten waren toe aan een nieuwe locatie. Ook voor de OSBJ bracht deze hervorming nieuwe uitdagingen mee: - De snelle opgang van bemiddeling, de verdubbeling van het aantal bemiddelaars en de veralgemening van Hergo maakten dat de OSBJ in 2007 moest investeren in de opleiding van de beginnende bemiddelaars en hergomoderatoren en in de verdere conceptontwikkeling van Hergo. - Omdat de overheid geen extra middelen voorziet voor reflectie en wetenschappelijk onderzoek om deze ontwikkeling te begeleiden en eventueel bij te sturen, stimuleerde de OSBJ i.s.m. vzw Suggnomè en de KULeuven enerzijds de reflectie en visieontwikkeling in de diensten en anderzijds de deelname aan studiedagen en reflectiemomenten. - Daarnaast had de OSBJ een taak bij het begeleiden van de conceptontwikkeling van ouderstage. In het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gemeenschappen werd afgesproken dat de HCA-diensten een eenvormige methodiek zouden ontwikkelen voor Vlaanderen. - Tenslotte optimaliseerden we het contact met de diensten. Om in deze versnellingsfase een vinger aan de pols te houden, bezocht de OSBJ alle HCA-diensten, ondermeer om de verschillende werkingen en de evoluties en specifieke noden in kaart te brengen. Daarnaast liepen de andere ondersteunende activiteiten gewoon door. We denken hier aan het tweemaandelijks coördinatorenoverleg, de ervaringsuitwisseling en themadagen voor de begeleiders en bemiddelaars, de deelname aan de lokale samenwerkingsverbanden en de steun aan de provinciale vereffeningsfondsen en het informeren van advocaten en studenten. Om onze eigen kennis up-to-date te houden, volgden we de tweedaagse studiedag te Louvain-laNeuve (org. UCL en DCI) : ‘La réforme de la loi du 8 avril 65 relative à la protection de la jeunesse.’

Hoofdstuk 1: Visie- en methodiekontwikkeling 1. Visie op reactie op jeugddelinquentie 1.1. Visieontwikkeling Vorig jaar maakten we de keuze om de visieontwikkeling niet zozeer te ondersteunen vanuit een eigen OSBJ-visie maar wel de visieontwikkeling te stimuleren door de diensten zoveel mogelijk met elkaar in contact te brengen zodat ze hun visie en de eigen praktijk kunnen aftoetsen aan de standpunten en methodieken in de andere HCA-diensten. Dit gebeurt ondermeer tijdens het coördinatorenoverleg en de ervaringsuitwisselingsdagen. Ook de jaarlijkse introductiecursus voor beginnende bemiddelaars zorgt telkens weer voor discussie over de gebruikte methodieken, zowel in de cursus zelf als in de diensten. In 2007 zette de snelle uitbreiding van de diensten ons er toe aan om een bezoek te brengen aan de verschillende HCA-diensten. Deze bezoeken hadden ondermeer als doel:

WERKINGSVERSLAG Deel II

20

OSBJ

- De vinger aan de pols houden. - Kennis maken met de nieuwe locaties en eventueel met de nieuwe medewerkers. - Een goede informatie-uitwisseling organiseren tussen de diensten. - Knelpunten in kaart brengen naar aanleiding van de uitvoering van de nieuwe jeugdwet. - De aanpassing van het registratiesysteem voorbereiden. Deze bezoeken resulteerden in een overzichtsnota die je kunt terugvinden in bijlage. Tenslotte leverden we een bijdrage aan visieontwikkeling door de actieve deelname aan en de organisatie van reflectiemomenten en studiedagen. - 16 maart 2007: Colloquium 'Veiligheidsstaat: meer strafstaat, minder sociale staat' (org. Progress Lawyers Network). Samen met de HCA-dienst van Brugge (BAAB) stelden we Hergo voor als een alternatief voor een meer repressieve reactie op jeugddelinquentie waarbij zorg wordt besteed aan de versterking van het netwerk van de jongere in plaats van de uitsluiting te versterken. (200-tal deelnemers met ondermeer een vertegenwoordiging van bijna alle HCA-diensten) - 23 maart 2007: Deelname aan samenspraak over de rol van de verschillende hergomoderatoren (org. Suggnomè vzw) (30-tal deelnemers) - 3 mei 2007: Studiedag ‘Jeugd en herstel: nu in het (r)echt’ (organisatie OSBJ, KULeuven en vzw Suggnomè). De richtinggevende vragen van deze studiedag waren: Wat is de ethische meerwaarde van herstelbemiddeling en hergo? Welke visie over herstelrecht voor minderjarigen biedt de beste waarborgen voor emancipatie, veeleer dan verdrukking van minderjarigen? Welke rol is er voor het kinderrechtenperspectief weggelegd? Wat zijn de mogelijkheden, grenzen en gevaren van responsabilisering in de context van hergo en herstelbemiddeling? Wat beoogt een herstelrechtelijke aanpak en hoe verhoudt die zich tot de doelstellingen van een justitiële aanpak? (100-tal deelnemers) - 22 juni 2007: Bijdrage bij de samenspraak ‘toekomstperspectieven en uitdagingen voor herstelrecht in België’ door publicatie van een artikel in de nieuwsbrief van Suggnomè. (zie nieuwsbrief suggnomè jaargang 8 nr 2 p.4-9) (30-tal deelnemers) - 23 november 2007: Reflectiemoment over het provinciaal fonds (organisatie Provincie VlaamsBrabant, BAL en BAS, m.m.v. OSBJ, Suggnomè en de andere provinciale fondsen). (90-tal deelnemers)

1.2. Methodiekontwikkeling 1.2.1. Hergo 1.2.1.1. Draaiboek De basis voor de hergomethodiek werd gelegd tijdens de ontwikkelingsfase in het pilootproject waarbij vijf bemiddelingsdiensten werden betrokken (Vanfraechem & Walgrave, 2006). Desondanks bleef er veel onduidelijkheid over de rol van de verschillende hergo-actoren. Om te vermijden dat elke dienst bij gebrek aan duidelijke richtlijnen een eigen invulling zou geven aan de hergomethodiek schreven we een uitgebreid draaiboek waarin de bestaande praktijk werd neergeschreven. Dit draaiboek vormt tevens een houvast voor de beginnende hergomoderatoren en wordt gebruikt als handleiding bij de introductiecursus. Dit draaiboek is echter geen afgewerkt product. De methodiek kan nog verder aangepast en verfijnd worden. Dit doen we zoveel mogelijk in overleg met alle diensten. We kunnen terugvallen op een vrij hechte ploeg van bemiddelaars waarbinnen er een cultuur van overleg is. Bemiddelaars en hergomoderatoren zijn overtuigd van de waarde van een eenheidsconcept ondermeer omdat dit de transparantie ten goede komt.

1.2.1.2. Tweemaandelijkse intervisies Het hebben van een draaiboek betekent uiteraard niet dat hier en daar iets uitgeprobeerd wordt en dat zaken in vraag worden gesteld. Daarom voorzien we tweemaandelijkse intervisies met de hergomoderatoren zodat knelpunten kunnen besproken worden en dat er gezamenlijk gezocht wordt naar oplossingen en aanpassingen. Deze intervisies nemen de rol over van de vroegere methodiekgroep waaraan enkel de HCA-diensten deelnamen die waren betrokken bij het pilootproject. OSBJ

21


In 2007 ging er nog één methodiekgroep (op 2 maart in functie van draaiboek) door en twee intervisies (op 12 oktober en 3 december). Aan de intervisies nam minstens één vertegenwoordiger van elke dienst deel.

1.2.1.3. Planning 2008: denktanken Voor 2008 worden drie denktanken gepland. - De eerste denktank zal zich buigen over het opstellen van de intentieverklaring. Conform de nieuwe jeugdwet moet de wijze van rapportering aangepast worden aan een striktere toepassing van het vertrouwelijkheidsbeginsel. De wet is erg vaag over de inhoud en vorm van de intentieverklaring. Wat is het verschil met het akkoord? Waarover moeten welke partijen akkoord gaan? - De tweede denktank zal zich verdiepen in de rol van de consulenten van de sociale diensten van de Jeugdrechtbank. De deelname van de consulenten verschilt sterk van arrondissement tot arrondissement. Er is geen overeenstemming of de consulenten als een vertrouwensfiguur kunnen worden ingeschakeld dan wel of ze een onderzoeksopdracht vervullen en dus adviserende bevoegdheid hebben ten aanzien van de jeugdrechter met een rapporteringsverplichting. - De derde denktank zal gaan over de rol van de politie. Deze rol staat geregeld ter discussie. In Wallonië wordt de politie in de meeste diensten zelfs niet betrokken.

1.2.2. Ouderstage 1.2.2.1. Conceptontwikkeling Conform het samenwerkingsakkoord betreffende de ouderstage d.d. 13 december 2006 ontwikkelden de HCA-diensten gesubsidieerd voor de uitvoering van ouderstage een gezamenlijk concept van ouderstage in Vlaanderen. Hiervoor organiseerde de OSBJ regelmatig overleg tussen de HCAdiensten. Hoewel de visies op begeleiding, vorming en hulpverlening aan ouders soms ver uit elkaar lagen, slaagden de diensten er in een consensustekst op te stellen. Hierin vinden we een overzicht van de regelgeving, de visie van de HCA-diensten op de ouderstage, de omschrijving van de algemene doelstellingen en de doelgroep. In een tweede gedeelte wordt het af te leggen traject concreet beschreven. Voor meer informatie verwijzen we naar www.osbj.be. Elke dienst vult deze ouderstage verder in in overeenstemming met haar eigen zienswijze en volgens de specifieke vaardigheden waarover de begeleiders beschikken.

1.2.2.2. Evolutie Er kwamen in 2007 slechts 21 verwijzingen voor ouderstage. Het duurde enkele maanden vooraleer overal voldoende personeel werd aangeworven. Dan volgde de fase van het ontwerpen van een programma en de bekendmaking. De magistratuur stond in een eerste fase erg sceptisch tegenover het idee. Vooral het criterium van onverschilligheid van de ouders voor het delinquent gedrag van hun kinderen, kreeg veel weerstand. Daar tegenover stond dat magistraten het zinvol vonden om ook de ouders aan te spreken indien de jongeren delicten plegen en dat een constructieve benadering niet enkel een zwaardere belasting en stigmatisering maar ook een ondersteuning van de ouders kan betekenen. Deze sensibilisatiefase was bij de meeste diensten beëindigd in het najaar. Maar dan kwam het bericht dat er een annulatie zou komen van de wetsartikels over de ouderstage door het grondwettelijk hof. Dit bericht deed vele verwijzers opnieuw op de rem staan zodat het aantal verwijzingen nog steeds miniem blijft. In afwachting van de uitspraak van het grondwettelijk hof proberen de ouderbegeleiders zoveel mogelijk ervaringen op te doen, hetzij binnen de andere afhandelingen, hetzij binnen de meer vrijwillige ouderbegeleiding.


22

OSBJ

Hoofdstuk 2: Informatiefunctie 1. Informatie over de HCA-werking 1.1. Opleiding jeugdadvocaten In het kader van de tweejaarlijkse opleiding voor jeugdadvocaten, gaf de OSBJ informatie over de werking van de HCA-diensten. Deze opleiding werd gevolgd door een 120-tal advocaten die zich specialiseren in jeugdzaken. De vormingen gingen door op 6 december 2007 in Leuven en 12 december 2007 in Gent.

1.2. Studenten criminologie De OSBJ verzorgde voor de studenten criminologie een les over de werking van de HCA-diensten op 6 december 2007.

1.3. HCA-diensten In de zomer van 2007 brachten we een bezoek aan de verschillende HCA-diensten. Een overzicht van de verschillende werkingen van deze diensten werd voorgesteld op het coördinatorenoverleg en een aantal samenwerkingsverbanden

2. Via de website -

Rubriek ouderstage: consensustekst - wetgeving - cijfers 2007 Vernieuwd overzicht van de HCA-diensten

Hoofdstuk 3: Vormingsaanbod 1. Organisatie OSBJ 1.1. Introductiecursus voor bemiddelaars De OSBJ organiseert jaarlijks een introductiecursus voor beginnende bemiddelaars. Deze cursus omvat een summiere methodiektraining en een theoretisch luik.

1.1.1. Methodiektraining door en voor de bemiddelaars Voor een meer uitgebreide methodische opleiding werd totnogtoe steeds verwezen naar de bestaande opleiding voor bemiddelaars in de sociale hogeschool te Heverlee en de interactieacademie. Dit jaar zag het ernaar uit dat deze opleidingsinstituten de plotse toevloed van bemiddelaars niet zouden aankunnen. Daarenboven zijn de externe opleidingen vrij duur zodat het niet evident was dat alle beginners deze cursussen zouden kunnen volgen. Vandaar dat de OSBJ een oproep lanceerde naar de meer ervaren bemiddelaars om zelf een aangepaste cursus in elkaar te steken. Op het coördinatorenoverleg werd hiervoor groen licht gegeven. De diensten stelden hun medewerkers gratis ter beschikking. Zes van de elf diensten wilden zich hiervoor daadwerkelijk engageren: BAAB, COHEsie, HSB-Oost-Vlaanderen, BIC, BAL en ADAM. De bemiddelaars van deze diensten werkten een vijfdaagse methodiektraining uit. Omwille van het hoge aantal deelnemers (32 deelnemers) werd de groep opgesplitst. Eén cursus ging door in Antwerpen. De andere cursus ging door in Gent. Het werd een zware tijdsinvestering vooral omdat het in die periode erg druk was door de reorganisatie van de eigen dienst (opleiding van nieuwe mensen verhuis - plotse toename van dossiers). Dit woog echter wel op tegen de hoge kostprijs van een

OSBJ

23


externe vorming. Aandachtspunt blijft het bewaken van een goed evenwicht in de inzet van de verschillende diensten bij het verzorgen van een dergelijke opleiding. Binnen het geheel van opleidingen voor bemiddelaars, blijft deze bemiddelaarscursus een eigen plek behouden. Het is de enige opleiding die specifiek gaat over bemiddelen met minderjarigen en hun ouders in het kader van een delict. Deze context vergt daardoor eigen methodische handvatten die noch binnen de interactie-academie noch binnen de sociale school in Heverlee worden gegeven. Deze beide opleidingsinstituten zijn wel complementair ten aanzien van de slachtoffer-daderbemiddeling.

1.1.2. Theoretische aspecten van bemiddeling door de OSBJ Gewoontegetrouw nam de OSBJ het meer theoretische gedeelte voor haar rekening. De volgende thema’s kwamen aan bod: beroepsgeheim, deontologie, schaderegeling, verzekeringen, slachtofferperspectief, juridische positie van slachtoffer en dader, historiek van het herstelrecht. Door de grootte van de groep (36 deelnemers) werd er noodgedwongen voor gekozen om te doceren. Dit ging ten koste van de interactie tussen de deelnemers. Bovendien stelden we vast dat de theoretische kennis van de beginners is toegenomen tegenover de beginjaren. Waarschijnlijk krijgen ze steeds meer bagage mee op de eigen werkvloer. Dit noopt ons tot herdenking van onze methode. Misschien vormt een intranet voor de HCAbegeleiders een alternatief. Hier zouden we een aantal teksten up-to-date kunnen houden met informatie over bovengenoemde thema's. Daarnaast zouden we ruimte kunnen maken voor uitwisseling en vragen bij de praktijktoepassingen. Deze verdiepingssessies kunnen eventueel ook open staan voor meer ervaren bemiddelaars. Data van de introductiecursus: Methodiektraining te Antwerpen: 11 okt. - 26 okt. – 9 nov. – 22 nov. – 12 dec. Methodiektraining te Gent: 10 okt. – 26 okt. – 6 nov. – 22 nov. – 12 dec. Theoretische sessies: 3 okt. – 18 okt. – 4 dec. Aantal uren: 48u Aantal deelnemers: 32 voor methodiektraining – 36 voor theoretische sessies

1.2. Introductiecursus voor hergomoderatoren Deze cursus sluit aan op de bemiddelaarscursus. De hergomoderatoren moeten dus eerst de bemiddelaarscursus volgen. Na een halve dag toelichting over de historiek en de structuur van Hergo, wordt de hergomethodiek ingeoefend door middel van rollenspelen. Ook voor deze cursus wordt beroep gedaan op de ervaren hergomoderatoren met name uit de diensten BAS en BAL. De OSBJ zorgde voor de redactie van een draaiboek voor de hergomoderator (zie hoger 1.2.1.1.), de voorbereiding met de lesgevers en de praktische organisatie. Data van de introductiecursus: 26 april, 11 mei en 16 mei en 8 juni Aantal uren: 24u Aantal deelnemers: 22

1.3. Ervaringsuitwisselingen Voor 19 begeleiders van gemeenschapsdienst: 27 november 2007 Voor 21 begeleiders van leerprojecten: 7 december 2007 Voor 22 bemiddelaars: 18 december 2007


24

OSBJ

1.4. Bijdrage aan studiedagen -

11 januari 2007: Studiedag ‘Het nieuwe jeugdrecht’ org. KULeuven. Bijdrage van OSBJ (Min Berghmans) over de positie van ouders in het nieuwe jeugdrecht. Zie ook bijdrage aan reflectiemomenten onder hoofdstuk 1 onder 1.1.

2. Organisatie Suggnomè in samenwerking met OSBJ Sinds 2001 werkt OSBJ, in de werkgroep vorming van Suggnomè, mee aan de uitwerking van een vormingsaanbod voor bemiddelaars van de drie sectoren (Bemiddeling meerderjarige daders – bemiddeling in strafzaken – bemiddeling minderjarige daders). Deze samenwerking is nuttig en leerrijk. Door het gemeenschappelijke thema is uitwisseling mogelijk. De verschillen zijn inspirerend. De werkgroep vorming werkte voor 2007 het volgende programma uit: 24 april 2007: deontologie door Kris Stas (SAW). Aantal deelnemers: 25 waarvan 6 bemiddelaars minderjarigen - 25 oktober 2007: Franse terminologie door Franstalige bemiddelaars. (Praktische organisatie en voorbereiding door werkgroep vorming). Aantal deelnemers 20: waarvan 8 bemiddelaars minderjarigen - 31 mei 2007 en 20 november 2007: methodiektraining door en voor bemiddelaars. Bemiddelaars spelen moeilijke bemiddelingssituaties na en worden daarbij gecoacht door collega-bemiddelaars. Er wordt gezocht naar alternatieven. De coachen komen uit de verschillende sectoren (Bemiddelaars meerderjarige daders, bemiddeling in strafzaken, bemiddelaars minderjarigen (BAAL – BAS – BAL ) ). Aantal deelnemers: telkens 20 deelnemers waarvan telkens 11 bemiddelaars minderjarigen. -

Hoofdstuk 4: Ondersteuningsfunctie 1. Coördinatorenoverleg Dit is een tweemaandelijks overleg met de coördinatoren van de HCA-diensten. Dit overleg heeft volgende doelstellingen: - Uitwisseling tussen de diensten: knelpunten, praktijken - Kanaal om informatie door te geven - Afstemming van de diensten op elkaar - Intermediair orgaan om de communicatie met de diensten en naar de overheid te verzekeren. De OSBJ bereidt deze vergaderingen voor, leidt de vergaderingen en zorgt voor de verslaggeving. Er gingen 5 vergaderingen door: op 23 januari 2007, op 27 maart 2007, op 5 juni 2007, op 25 september 2007, op 20 november 2007. De volgende thema’s kwamen aan bod: o Beleid van vernietiging van dossiers: er zijn grote verschillen tussen de diensten. Dit zou moeten opgenomen worden in een kwaliteitshandboek. o Oprichting werkgroep voor ontwerp van model van eerste brief die vertrekt vanuit parketten en jeugdrechtbanken. o Oprichting werkgroep rond bepaling van subsidienormen. o Voorstelling van leerprojecten van BAS (vervolg op voorstelling leerprojecten in 2006). o Uitwisseling over de aanvragen tot uitbreiding en stand van zaken over de convenant met de overheid. o Ouderstage: aanvraag – conceptontwikkeling – annulatie hangende. o Vormingsbeleid met ondermeer het voorstel om vorming te organiseren voor en door de begeleiders/bemiddelaars (zie hoofdstuk 3 onder 1.1). o Afstemming van procedures voor bemiddeling (werken in gezamenlijke dossiers). o Informatie over de situatie bij de Franstalige bemiddelingsdiensten. OSBJ

25


o o

Informatie over de bezoeken van de OSBJ aan de verschillende HCA-diensten. Registratie etnische afkomst: hoe wordt dit geoperationaliseerd?

2. Provinciale vereffeningsfondsen Deze fondsen ontstonden als een instrument binnen de bemiddeling en situeren zich op het provinciale niveau. In ruil voor een aantal uren vrijwilligerswerk van de jongere, betaalt het fonds de benadeelde uit. Elke jongere kan in het kader van een bemiddeling een aanvraag doen bij het fonds. De OSBJ ondersteunt deze fondsen door gedurende het eerste werkjaar het comitee V bij te wonen. Dit comitee behandelt de aanvragen bij het fonds. Omdat Oost-Vlaanderen pas op het einde van 2006 operationeel werd, volgde de OSBJ de meeste vergaderingen op. De OSBJ nam deel aan het overleg van 15 februari 2007 en 16 augustus 2007. De OSBJ neemt ook deel aan de begeleidingsgroep van de verschillende fondsen. Begeleidingsgroep Vlaams-Brabant op 14 april 2007 Begeleidingsgroep Antwerpen op 7 juni 2007 Daarnaast organiseert de OSBJ jaarlijks een interprovinciaal overleg met het oog op een eenvormigheid in de werking van de verschillende fondsen. Dit ging door op 26 juni 2007.

3. Samenwerkingsverbanden voor HCA Door deelname aan de samenwerkingsverbanden werkt de OSBJ mee aan de afstemming en eenduidigheid tussen de verschillende afhandelingen binnen het arrondissement. De OSBJ probeert tevens de eenvormigheid over Vlaanderen te bevorderen door telkens in de verschillende lokale vergaderingen informatie vanuit andere vergaderingen binnen te brengen. Onze deelname aan de samenwerkingsverbanden geven een meerwaarde omdat we als min of meer neutrale deelnemer een aantal zaken kunnen aankaarten die plaatselijk soms gevoelig liggen en omwille van onze helikoptervisie op het Vlaamse landschap. Desondanks is het qua tijdsinvestering niet haalbaar om meer dan één samenwerkingsverband per jaar en per arrondissement te volgen. Spijtig genoeg slagen we zelfs daar niet volledig in. In 2007 namen we deel aan de volgende samenwerkingsverbanden: 15 februari 2007: SWV Turnhout 13 maart 2007: SWV Antwerpen 2 oktober 2007: SWV Brugge 17 september 2007 en 8 oktober 2007: SWV Leuven 11 oktober 2007: SWV Dendermonde 30 november 2007: SWV Brussel 15 mei 2007 – 13 september 2007 – 22 november 2007: SWV Mechelen Onze investering in het SWV van Mechelen was dit jaar groter omdat we hen, op vraag van de HCAdienst, ondersteund hebben bij het zoeken naar de optimale overlegstructuur. Het is telkens weer zoeken naar een balans tussen enerzijds het overleg tussen de afhandelingen voor minderjarigen en anderzijds de afstemming tussen de afhandelingen voor minderjarige en meerderjarige delictplegers. In de arrondissementen Hasselt en Tongeren ging geen samenwerkingsverband door. In Ieper – Veurne – Kortrijk – Gent hebben we dit jaar niet deelgenomen. In 2008 willen we een overzicht maken van de werkwijze en organisatie van de verschillende samenwerkingsverbanden, de thema’s die hier aan bod komen en de knelpunten die worden ervaren bij het overleg.


26

OSBJ

4. Deontologische adviescommissie HSB (Suggnomè – OSBJ) Sinds 2003 functioneert een 'proef' deontologische adviescommissie voor herstelbemiddelaars (HSB). In 2007 waren de leden: Kris Stas, Johan Put, Mia Claes en Stijn Caes. Marianne Regelbrugge en Min Berghmans wonen de vergaderingen bij. OSBJ en Suggnomè sloegen de handen hiervoor in elkaar, nadat zij in samenwerking met een aantal herstelbemiddelaars een voorstel van deontologische code uitwerkten. Deze officieuze commissie kwam in 2007 drie maal samen, namelijk in januari, mei en oktober. De behandelde thema’s zijn terug te vinden op www.osbj.be, onder het domein jeugddelinquentie – reacties op delinquentie maatregelen jeugdwet - herstelbemiddeling doorklikken op deontologische code. Met de verwettelijking van de herstelbemiddeling meerderjarigen, werd ook voorzien in de oprichting van een deontologische commissie. Deze is tot op heden nog niet werkzaam. Los van de mogelijke versnippering tussen de verschillende bemiddelingsvormen, baart het ons zorgen wat er met dit aspect van de ondersteuning in de toekomst nog zal kunnen gebeuren.

OSBJ

27


DEEL III: JURIDISCHE ONDERSTEUNING Hoofdstuk 1: Visie- en methodiekontwikkeling Ondersteuning aan de Bijzondere Jeugdzorg houdt onder andere een leren omgaan met de juridische manier van kijken in. Een professionele hulpverlening kent en houdt rekening met de juridische wereld. De OSBJ wil hierin een vertaalfunctie opnemen: zowel in het signaleren van knelpunten als in het duiden van regels. Zo namen wij in 2007 verder deel aan de werkgroep Beroepsgeheim die op initiatief van het arrondissementeel welzijnsoverleg Antwerpen, Mechelen en Turnhout werd samengeroepen. De OSBJ stelde in december een ‘beslissingsboom beroepsgeheim’ op, ter bespreking op de vergadering in januari 2008. De werkgroep wil in het najaar van 2008 één of meerdere studiedagen organiseren in de provincie Antwerpen. Op vraag van de federatie Pleegzorg volgde de OSBJ een aantal vergaderingen van het Pleegouderpunt. Op 17 maart 2007 werd meegewerkt aan de franstalig-nederlandstalige dag van de pleegouders in Brussel, over de federale wetsvoorstellen met betrekking tot een burgerrechtelijk statuut voor pleegouders. Er vond overleg plaats met de voorzitter van de Franstalige pleegoudervereniging om te komen tot één tekst met verzuchtingen van pleegouders, voor te leggen aan de nieuwe federale regering en parlementairen. In dit kader werd meegewerkt aan het ontbijt van pleegouders met de Minister van Welzijn. Er vond overleg plaats met Ellen Hoefnagels, parketcriminoloog met coördinerende opdracht betreffende herstelbemiddeling en ouderstage en opvolging leerplicht. De OSBJ werd betrokken in een overleg met het Kinderrechtencommissariaat in verband met juridische bijstand, toegang tot de rechter en hoorrecht van minderjarigen. Min Berghmans nam deel aan de ronde tafel, georganiseerd door het tijdschrift Alert, over het thema maatschappelijke noodzaak – verontrustende situaties. Sofie Van Rumst nam poolshoogte bij de werkgroep kinderrechten die senator Vanermen wou oprichten, we zagen echter af van verdere deelname. Tenslotte vermelden we de deelname aan de redactieraad van het tijdschift Panopticon door Stefaan Viaene.

Hoofdstuk 2: Informatiefunctie 1. Commentaar op de Jeugdbeschermingswet en de gecoördineerde decreten Bijzondere Jeugdbijstand In het voorjaar 2007 werd Sofie Van Rumst gecontacteerd met de vraag mee te werken aan het schrijven van commentaren en annotaties bij de (nieuwe) jeugdwet, en bij de gecoördineerde decreten Bijzondere Jeugdbijstand, in het kader van een uit te geven “Kids-codex” door uitgeverij Larcier. De bedoeling van dit werkstuk is duiding en interpretatiemogelijkheden te geven bij een zeer moeilijk leesbare wettekst. In het najaar werden deze annotaties bij de uitgeverij ingeleverd voor review, in het voorjaar van 2008 worden deze gepubliceerd.

WERKINGSVERSLAG Deel III

28

OSBJ

2. Intersectorale praktijkondersteuning Jeugdrecht.be Vanaf medio 2006 werd de inhoudelijke eindverantwoordelijkheid voor het project Nieuwsbrief Jeugdrecht overgedragen aan de medewerkers van de OSBJ. Voorheen berustte dit bij het SAW, weliswaar in samenwerking met de OSBJ. In 2007 werd een nieuwe medewerker, Annelies Peeters, halftijds aangeworven. Het team bestaat nu uit Min Berghmans (eindverantwoordelijke), Annelies Peeters en Sofie Van Rumst. Er werd beslist de website een nieuw kleedje te geven. We stapten over naar een andere provider. Een vernieuwing was nodig om de site gebruiksvriendelijker te maken. De structuur en de lay-out wijzigden ingrijpend. Nieuw is de uitgebreide zoekfunctie waardoor gebruikers eenvoudig en snel een artikel kunnen vinden. De inhoud van de website werd volledig nagekeken zodat op 1 september 2007 de nieuwe database geen achterhaalde inhoud meer bevatte. De verouderde artikels die offline werden gezet, worden systematisch geüpdatet. Als bijlage bij het verslag wordt het inhoudelijk overzicht van de e-zines gevoegd. Het abonnementenbestand werd uitgezuiverd, zodat duidelijk werd dat we in augustus 2007 389 geregistreerde gebruikers hadden, wat in december reeds was opgeklommen tot 494. Er kwamen 50 betalende en 55 gratis leden bij. Op 31 december 2007 telde het gebruikersbestand 190 gratis gebruikers - dit zijn CAW’s en voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg – en 304 betalende gebruikers. De betalende gebruikers komen uit verschillende sectoren. Onderwijs en CLB’s vormen samen het grootste aandeel betalende gebruikers.

De naam van het product werd, samen met de lancering van de vernieuwde site, gewijzigd in ‘Jeugdrecht.be’. De naam ‘Nieuwsbrief Jeugdrecht’ verwijst naar de oorspronkelijke papieren versie. Sinds 2005 is de website het voornaamste uithangbord. De nieuwe naam Jeugdrecht.be was dan ook een logische keuze. Naast een nieuwe site en naam kwam er ook een nieuw logo. In het najaar voerden we een promotiecampagne. We lieten bladwijzers en posters drukken. Deze werden begin november verstuurd naar alle hogescholen met een orthopedagogie en sociaal agogische richting, alle CLB’s en hun koepels, alle CAW’s en naar alle griffies van de jeugdrechtbanken. Daarnaast maakten we Jeugdrecht.be bekend via publicatie in verschillende nieuwsbrieven en externe sites: Lerarendirect, Nieuwsbrief SAW, E-zine OSBJ, Kinderrechtencoalitie, IVA Jongerenwelzijn, kinderrechtswinkels, nieuwsbrief CPZ,V. OSBJ

29


Ook het OSBJ-kerstkaartje kreeg op de achterzijde een ‘Jeugdrecht.be’-look. Tot slot werd het promotiemateriaal verspreid via studiedagen en extern overleg. In 2008 loopt de promotie verder. De stuurgroep is nog steeds samengesteld uit vertegenwoordigers van het Steunpunt voor Algemeen Welzijnswerk en de OSBJ, namelijk Joz Vanden Eynden, Ludo Serrien, Min Berghmans en Kris Stas. Zij vergaderde slechts één maal, namelijk op 6 februari. Daarnaast waren er intense contacten in functie van de aanwerving van Annelies Peeters en het beëindigen van het oude provider-contract, met overdracht van de domeinnaam. Een ontwerp van samenwerkingsovereenkomst werd opgemaakt. In juli kwam een beperkt denkgroepje samen om over de toekomst van Jeugdrecht.be te brainstormen. De redactieraad vergaderde 6 maal. Deze is samengesteld uit de volgende personen, naast het jeugdrecht-team: Kris Stas (SAW), Carine De Wilde (BOT IJH), Karin Maes (Kinderrechtswinkels), Mie Jacobs (Kinderrechtencommissariaat), Eddy Baccarne (JAC Plus – CAW Metropool), Ann Burghgraeve (JAC Kortrijk – CAW Piramide) en Jan Kuypers (Plantijn hogeschool). Tot nu toe worden de meeste artikels door de teamleden geschreven, en af en toe door een redactielid of een externe auteur. In dit kader volgden we 2 studiedagen over het nieuwe afstammingsrecht en het nieuwe echtscheidingsrecht. De helpdesk van Jeugdrecht.be leverde een 34 vragen op, meestal van JAC’s i.v.m. de woonsituatie van jongeren, ouderlijk gezag, seksualiteit, onderwijs, medische kwesties, leefloon en kinderbijslag. Deze helpdeskfunctie is enkel toegankelijk voor CAW’s en voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg. Merk op dat de voorzieningen ook gebruik kunnen maken van de OSBJ-helpdesk. De know-how i.v.m. de vorming Decreet Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp stelde ons in staat om contacten te leggen met de CLB’s en de gehandicaptensector. In het komende jaar willen we ons verder beraden op welke manier en onder welke voorwaarden onze doelgroep verder kan uitgebreid worden naar andere jeugdhulpsectoren.

Hoofdstuk 3: Aangeboden vormingen 1. Infosessies ‘Nieuwe Jeugdwet’ De hervorming van de Jeugdbeschermingswet riep een aantal vragen op in heel wat voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg. De OSBJ investeerde in een informatiesessie die in de 5 provincies werd gebracht en gratis toegankelijk was voor de sector BJZ. Hieraan namen ook telkens enkele consulenten deel van de sociale dienst van de jeugdrechtbank en enkele politiemensen. In totaal bereikten we 430 mensen. - 2 februari 2007: provinciehuis te Antwerpen (76 inschrijvingen) - 8 februari 2007: provinciehuis te Brugge (125 inschrijvingen) - 16 februari 2007: provinciehuis te Gent (130 inschrijvingen) - 23 februari 2007: provinciehuis te Leuven (53 inschrijvingen) - 27 februari 2007: provinciehuis te Hasselt (46 inschrijvingen)

2. Beroepsgeheim De juristen verzorgden bijdragen op vormingen in individuele voorzieningen (De Dam te Leuven op 2 februari 2007, Jeugddorp op 27 maart 2007, Monte Rosa op 4 mei 2007, Daidalos op 2 oktober 2007) en in het lokaal overlegplatform Welzijn-onderwijs op 23 oktober 2007 te Dendermonde. Op 1 maart 2007 leverde OSBJ een juridische bijdrage over het gedeelde beroepsgeheim op de studiedag ‘Het gedeeld beroepsgeheim in de praktijk van de jeugdhulpverlening’, georganiseerd door IJH Oost-Vlaanderen in het kader van de voorstelling van een deontologisch kader voor het nietanoniem casusoverleg Meetjesland. Op 12 november 2007 en 28 november 2007 werden aan de Arteveldehogeschool te Gent en aan het KHK te Geel een les over het beroepsgeheim gegeven aan de studenten sociaal werk.


30

OSBJ

Op 21 november 2007 leverde Min Berghmans een bijdrage over het beroepsgeheim op het Colloquium ‘Ethics and Childcare: a collective engagement’ (org. Enfance et Partage i.s.m. International Juvenile Justice Observatory) te Parijs.

3. Ouders Op 14 december 2007 verzorgde Sofie Van Rumst een toelichting op het overleg van de Canovoorzieningen over ontvoogding en rechten en plichten van ouders.

4. Bijdragen aan studiedagen - 11 januari 2007: ‘Het Nieuwe Jeugdrecht’ (org. Instituut voor Sociaal Recht, KULeuven). Min Berghmans schreef en verzorgde de bijdrage over de positie van de ouders in de nieuwe jeugdwet. Sofie Van Rumst schreef mee aan de bijdrage over het huisarrest. - 12 en 16 maart 2007: Opleiding jeugdmagistraten (Hoge raad voor Justitie). Bijdrage van Min Berghmans over herstelbemiddeling en ouderstage - April en juni 2007: Kinderrechtenforum vrijheidsbeperking en –beroving. Min Berghmans werkte mee aan de voorbereiding, Sofie Van Rumst leverde een bijdrage omtrent vrijheidsberoving in het kader van een MOF. - Op 11 mei 2007 begeleidde Lieve Balcaen een workshop over het creëren van een draagvlak voor herstelrecht op een congres ’Restorative justice in Europe’ te Lissabon (org. European Forum for Restorative Justice) - Juni 2007: Sofie Van Rumst lichtte de juridische positie van weglopers toe op de studiedag van het Rungproject. - Op 9 oktober 2007: Sofie Van Rumst lichtte de “’t zit em zo’-folder van de kinderrechtswinkels over jeugddelinquentie toe.

Hoofdstuk 4: Adviesfunctie Op dinsdagnamiddag 23 januari 2007 ontving OSBJ een dringende vraag tot advies betreffende het vernietigingsberoep bij het Arbitragehof, thans Grondwettelijk Hof, tegen een aantal bepalingen in verband met het herstelrechtelijk aanbod. Het advies werd de volgende dag bezorgd, ter ondersteuning van de ministeriële nota.

Hoofdstuk 5: Ondersteuningsfunctie 1. Helpdesk De medewerkers registreerden in 2007 een totaal van 324 vragen, hetzij een gemiddelde van 27 vragen per maand. Tellen we de 34 vragen van Jeugdrecht.be mee, komen we aan 30 vragen per maand. Dit is ongeveer een status quo met vorig jaar. Van deze vragen werden er 6 niet binnen de vooropgestelde termijn van 15 dagen beantwoord. Het betrof hier 2 vragen die te maken hadden met de implementatie van het DRPM en 1 over al dan niet delen van beroepsgeheim en dus eerder procesbegeleiding met juridische aspecten/keuzes inhielden. Antwoorden werden na respectievelijk 18, 20 en 28 dagen gegeven. De drie overige vragen werden gesteld in een verlofperiode en werden na 18 en 20 dagen beantwoord. 180 vragen werden dezelfde dag nog beantwoord, 43 een dag later, 40 binnen 2 of 3 dagen. In totaal werden 296 vragen binnen de week beantwoord. De vragen worden voor het overgrote deel (247 vragen) gesteld door de private voorzieningen en projecten van de Bijzondere Jeugdzorg, verwijzers en gemeenschapsinstellingen. Ook de occasionele vragen van de Jo-lijn brachten we in dit vak onder.

OSBJ

31


Ook studenten weten de OSBJ te vinden. Hen verwezen we vaak naar onze website of naar andere websites met relevante informatie (17 vragen). Particulieren met vragen over de hulpverlening of specifieke thema’s met betrekking tot kinderen worden doorverwezen naar de juridische bijstand van de Orde van Vlaamse Balies of zo gericht mogelijk naar de hulpverlening (12 vragen). Daarnaast zijn er collega’s uit nabije sectoren die vragen stellen. Zo werden we gecontacteerd door het Kinderrechtencommissariaat, Suggnomè, het CGKR, Fedasil, Unicef, de OVB, de kinderrechtswinkels, de helpdesk rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp, het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, een aantal CAW’s, Steunpunt Armoedebestrijding, voorzieningen uit de gehandicaptensector, vertrouwenscentra, psychiatrie, OCMW’s, CGG’s, advocaten, politie, (MPI) internatenV De registratie gebeurt aan de hand van 12 hoofdthema’s. Sommige vragen worden bij meerdere thema’s ondergebracht. Onder de categorie ‘Bekwaamheid’ registreerden we vragen over handelingsbekwaamheid en procesbekwaamheid, de bijstandspersoon, contracten en erfenissen (19 vragen). De categorie ‘Bijzondere Jeugdzorg’ spitst zich toe op de regelgeving, de procedures en betrokken instanties, de dagelijkse werking van de diensten, deontologie, financiële aspecten (83 vragen). De categorie ‘Informatie’ focust op vragen in verband met beroepsgeheim, dossier, verslaggeving, persoonsgegevens (80 vragen). Onder ‘Jeugddelinquentie’ vinden we de vragen terug van de HCA-diensten, en in mindere mate ook van andere diensten over regelgeving (JBW, schaderegeling, onderzoek naar misdrijven) en maatregelen (72 vragen). Ook in de rubriek ‘Schade’ vinden we 3 vragen terug. 33 vragen gingen over ‘Jongeren en financiële aspecten’, zoals zakgeld, erfenis, onderhoudsgeld. De rubriek ‘Leefomgeving van de jongere’ behandelt zaken als woonproblematiek, bezoekrecht, gezondheid, onderwijs, seksualiteit, weglopen, vrije tijd (67 vragen). Over ‘Meerderjarigen’ werden 11 vragen gesteld. Het gaat over ouderlijke rechten, verlengde hulpverlening, relatie met onderwijs. De rubriek ‘Ouders en vertegenwoordiging’ scoort 78 vragen, deze gaan over ouderlijke rechten en plichten als contact, informatie, onderhoud, aansprakelijkheid, vertegenwoordiging en over afstammings- en echtscheidingskwesties. 32 vragen werden in de rubriek ‘Pleegzorg’ genoteerd. Het betreft vragen over administratieve formaliteiten, de verhouding t.o.v. de ouders en de pleegouder-begeleider relatie. De wijziging van art. 46 JBW met de verplichte oproeping van pleegouders door de jeugdrechter scoorde ook hoog. De rubriek ‘Privacy’ groepeert de vragen omtrent het in beeld en in de pers brengen van jongeren (33 vragen). Over ‘Vreemdelingen’ bereikten ons 12 vragen. Een aantal zaken over verblijfsstatuut beantwoorden we vanuit eigen kennis, maar meestal verwijzen we door naar gespecialiseerde organisaties.

2. FAQ In 2006 werd de structuur van de juridische FAQ op de OSBJ-website opgebouwd. In 2007 werd, ter gelegenheid van de nieuwe OSBJ-website, deze rubriek volledig geüpdatet en uitgewerkt. Het doel van de juridische FAQ is een antwoord bieden op juridische vragen vanuit de sector die steeds terugkomen en waarvoor geen persoonlijk antwoord noodzakelijk is. De bedoeling is dat hulpverleners uit de Bijzondere Jeugdzorg eerst nagaan of ze in deze rubriek een antwoord op hun vraag vinden, alvorens een gepersonaliseerde vraag te stellen aan de juristen via de helpdesk. Uit de webstatistieken blijkt dat de juridische FAQ één van de meest bezochte pagina’s van de website is, zodat we kunnen stellen dat we in dit opzet slaagen. De juridische FAQ-pagina werden 20.036 keer aangeklikt in 2007. 8891 personen gingen vervolgens op zoek naar een concrete vraag en antwoord.


32

OSBJ

Aantal Hits per FAQ-categorie (1/03/2007 tot 31/12/2007) Hoofdcategorie Aantal Ouders/vertegenwoordiging 1503 Informatie 1215 Bijzondere jeugdzorg 1088 Jeugddelinquentie 882 Privacy 747 Leefomgeving van de jongere 661 Jongeren en financiële aspecten 625 Bekwaamheid 603 Pleegzorg 498 Schade 415 Meerderjarigen 341 Vreemdelingen 313 Totaal 8891

De 12 hoofdrubrieken werden verder onderverdeeld in subrubrieken, zodat de overzichtelijkheid wordt gegarandeerd, en de gebruiker snel toegang heeft tot de door hem gezochte informatie. Zo wordt, bij wijze van voorbeeld, de hoofdrubriek” Informatie “ ingedeeld in de subcategoriën: 1. Beroepsgeheim 2. Doorgeven van informatie 3. Verslaggeving/Dossier 4. Meldingsplicht - schuldig verzuim 5. Medisch dossier De topper onder de vragen is: ‘Wat is ontzetting uit het ouderlijk gezag’ (194 maal aangeklikt), op de voet gevolgd door ‘Wat is burgerlijke partijstelling’ (180 maal bekeken). Wat betekent Hergo is nummer 3, de klassiekers over beroepsgeheim volgen.

OSBJ

33


Ook de artikelen van Jeugdrecht.be (www.jeugdrecht.be) werden geïnventariseerd in functie van de FAQ. Op die manier kunnen de artikels geschreven voor Jeugdrecht.be worden gekoppeld aan een vraag die op de juridische helpdesk wordt gesteld, zodat de samenwerking tussen beide sites wordt gegarandeerd. De FAQ-vragen worden, indien mogelijk, zo opgebouwd dat naast de vraag en het daarbijhorende antwoord er een link wordt gelegd naar het artikel op Jeugdrecht.be dat over het betreffende onderwerp handelt. Heel wat informatie op Jeugdrecht.be is immers bruikbaar voor de hulpverleners van de Bijzondere Jeugdzorg. De FAQ- vragen werden regelmatig aangevuld en herwerkt op basis van de helpdeskvragen die OSBJ dagelijks bereiken. Doordat beide websites (jeugdrecht.be en osbj.be) aan elkaar werden gelinkt, kon en kan men de steeds terugkomende vragen eenvoudig traceren, en toevoegen aan de FAQ. Vanuit de input uit de helpdeskvragen werden doorheen het werkingsjaar een aantal subcategoriën toegevoegd en aangevuld.


34

OSBJ

DEEL IV : PARTICIPATIE Hoofdstuk 1: Visie en methodiekontwikkeling/informatie 1. Verspreiding resultaten en instrumenten Djinn Zoals aangekondigd werden de resultaten van het Djinn-project verder verspreid door publicatie van artikels in het Tijdschrift Agora. In de loop van 2007 werden drie artikels opgenomen (april, juli, oktober), een laatste artikel volgt in 2008. Na zes maanden zijn de artikels ook beschikbaar op onze website. Daarnaast werd een artikel gepubliceerd in Alert (maart), eveneens beschikbaar op onze website. Naast deze artikels kan het onderdeel participatieve hulpverlening van de in 2007 vernieuwde website als een resultaat van het Djinn project gezien worden. Een paar cijfers: - Op de website werden de verschillende good practices gemiddeld 250 keer gedownload, de tekst over bewonersvergaderingen werd 128 keer opgehaald en het analyse-instrument 108 keer. - De aankondiging van het rapport ‘Spannend!’ werd nog door een kleine 400 mensen bekeken, 186 van hen haalden het op. - De pagina’s over participatieve hulpverlening werden globaal door 2768 mensen bekeken in de loop van het jaar. De resultaten werden op vraag voorgesteld aan: - De participatieverantwoordelijken van de regionale teams van IJH - Studenten UGent (vak mensenrechteneducatie) - Een workshop participatie op de intersectorale vorming over het Decreet Rechtspositie.

2. Vorming Decreet Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp (DRPM) Het integreren van de concepten in een vormingsaanbod van 5 dagen voor begeleiders uit de private voorzieningen, gemeenschapsinstellingen en consulenten.

2.1. Voorbereiding Om dit vormingsaanbod vorm te geven stelde de OSBJ een stuurgroep samen die vijf keer samenkwam. In die werkgroep zaten mensen uit de diverse aan te spreken doelgroepen, OSBJ en IJH. Maakten deel uit van de werkgroep: Guy De Muynck (Hadron), Jo Van Bortel (de Touter/de Tandem), Katleen Castelein (MDT), Veerle Stulens (MDT), Chris Smolders (IVA, GI), Carine De Wilde (BOT – IJH), Min Berghmans en Kurt De Backer (beiden OSBJ-team). Carl Lodewijckx volgde de evolutie vanop afstand. Een subteam van de OSBJ werkte de vorming verder uit. Dit resulteerde in een vijfdaags programma gericht op de implementatie van het decreet in het eigen team. De nadruk lag op ervaringsuitwisseling en intervisie. Daarom werd van de deelnemers verwacht dat ze het decreet en de map “aan de slag met het decreet rechtspositie “ van de Kinderrechtswinkels hadden doorgenomen. De reeks werd in 2007 drie keer aangeboden. Telkens moest een wachtlijst van geïnteresseerden worden aangelegd. Het programma van de eerste dagen ziet er zo uit:

OSBJ

35

WERKINGSVERSLAG Deel IV

Programma (indicatief) Dag 1 9u: Kennismaking en inleiding op de vorming. 10u: Inhoudelijke inleiding door Rudi Roose : Het decreet RPM daagt de hulpverlener uit. (incl. 15’ pauze) 11u: De gevolgen van het decreet voor mijn organisatie: bespreking in kleine groep. 12u30: Lunch. 13u30: Het dossier en de toegang ertoe. Uiteenzetting, uitwisseling van praktijken en kans tot vragen. Dag 2 9u: Verwelkoming. 9u15: Keuze uit twee workshops: 1) Sanctioneren en 2) Participatie 10u45: Pauze. 11u: Zelfde twee workshops; de groepen wisselen. 12u30: Lunch. 13u30: Uitwisseling in plenum en inleiding op verandering/implementatie. 14u30: In kleine groepen uitwerken van één inhoudelijk thema. 15u45: Uitwisseling in plenum. 16u30: Einde. Dag 3 9u: Keuze uit drie workshops i.v.m. toegankelijkheid van het dossier. Ervaringsdeskundigen komen hun manier van werken toelichten. 12u30: Lunch. 13u30: Dilemma’s oplossen: Voor welke dilemma’s sta je bij de implementatie? Hoe kan je daarmee omgaan? 15u30: Bekijken welke de volgende stappen zijn die ieder gaat zetten. Korte bespreking in groep. 16u15: Evaluatie van de eerste drie dagen en afspraken. 16u30: Einde. Tussen dag 3 en dag 4 wordt ruim de tijd gelaten om de deelnemers de kans te bieden van start te gaan met de implementatie in de eigen organisatie. De vierde en de vijfde dag besteden we aan intervisie. De invulling was afhankelijk van onderwerpen die door de deelnemers worden aangereikt. De ene dag van de intervisie werd de nadruk gelegd op thema’s die te maken hebben met implementatie, de andere dag met participatie.

2.2. Evaluatie Hoewel de derde reeks pas afliep eind februari 2008 geven we de globale evaluaties van de drie reeksen weer in dit jaarverslag. In de schriftelijke evaluatie verschilt de appreciatie van de deelnemers erg. In reeksen 1 en 2 namen we omwille van het experimentele karakter een tussentijdse evaluatie af. De tevredenheid werd bij de meesten bepaald door dagen vier en vijf. Na dagen vier en vijf scoorde iedereen de vorming als positief. Deelnemers uit de gemeenschapsinstellingen lijken echter meer af te haken voor deze reflectiedagen, vaak omdat andere dingen in de instelling net op dat moment meer prioritair zijn voor hen. Tijdens de eerste twee reeksen zochten we nog naar het juiste evenwicht tussen ervaringsuitwisseling, het aanbieden van kaders en theorieën en reflectie. Vanaf reeks drie zat dit evenwicht goed.

2.2.1. Kwantitatief We kregen van reeks 1 en reeks 2 telkens 6 eindevaluatieformulieren terug. Bij reeks 3 lieten we ze daarom tijdens de sessie invullen, wat resulteerde in 15 ingevulde vragenlijsten. De resultaten worden dus licht vertekend door de over het algemeen iets gunstiger resultaten in reeks 3. Die lichte verbetering heeft vermoedelijk te maken met de aanpassingen in het programma die we doorvoerden na reeksen 1 en 2.


36

OSBJ

Aanwezigheid Per reeks werden 25 deelnemers toegelaten. Hoewel we benadrukten dat vijf dagen aanwezig zijn een voorwaarde voor inschrijving is , waren telkens maar een twintigtal deelnemers aanwezig. Voor een groot deel is dit eigen aan de sector, waar dringende oproepen vaak voorkomen. Bij de deelnemersgroep van het IVA Jongerenwelzijn valt echter op dat ze meer structureel afwezig zijn. Bij de private voorzieningen en consulenten komen een keertje afwezigheid gelijkmatig voor. Meerdere gemiste dagen (vaak zonder verontschuldiging) komen meer voor bij de deelnemers van het IVA Jongerenwelzijn en vooral bij de deelnemers van de gemeenschapsinstelling uit Mol (alle vier deelnemers stopten na dag twee of drie). Jammer is ook dat men na dag twee of dag drie afhaakte gezien de verschillen in de evaluatie na dag drie en dag vijf. Veel deelnemers geven aan dat de laatste twee dagen evenwicht en oefening brachten in het aangeboden materiaal. Men zou kunnen stellen dat de vorming niet van toepassing is voor de gemeenschapsinstellingen. Maar de deelnemers van andere gemeenschapsinstellingen (of van de Grubbe) spreken dit op zijn minst gedeeltelijk tegen. Zij wijzen op het belang van de uitwisseling om inspiratie te vinden voor de eigen werking. De belangrijkste reden van afhaken lijkt echter het ontbreken van concrete handvatten voor de toepassing van het DRPM in de eigen organisatie. Daar komen we straks op terug.

Dieper inzicht We vroegen of de deelnemers dankzij de vorming een dieper inzicht kregen in de inhoud van het decreet.

Tabel 1: Dieper inzicht (n=27)

Helemaal niet Reeks 1

Helemaal wel

Minimaal

Gemiddeld

Eerder wel

1

1

4

1

4

1

Reeks 2 Reeks 3

1

2

8

4

Totaal

2

4

16

5

7%

15%

59%

19%

Procent

Meer dan driekwart van diegenen die hun evaluatieformulier invulden, geven aan dat ze een dieper inzicht kregen in het decreet.

Ervaringsuitwisseling In veel vormingen wordt beweerd voldoende ruimte te maken voor ervaringsuitwisseling. Gedwongen door het aantal deelnemers namen we ons voor om dit zeer expliciet tot kern van de vorming te maken. Deelnemers scoorden op een continuüm van te weinig over voldoende tot teveel. Omwille van de meetbaarheid stelden we zelf een vijfpuntenschaal op. 95% van de deelnemers vind dat ze voldoende tot maximaal ervaring hebben kunnen uitwisselen. 2 deelnemers geven aan dat dit te weinig was. 2 geven aan dat er teveel ruimte was voor ervaringsuitwisseling. Ze vermelden dat ze liever nog meer kaders hadden gekregen. Ons voornemen is daarmee geslaagd. We merken wel dat deze methode aanslaat in de Bijzondere Jeugdzorg. Hoe je leert en of je leert uit ervaringsuitwisseling is persoonsgebonden. Veel deelnemers hanteren een leerstijl die wordt ondersteund door ervaringsuitwisseling. De anderen hebben vermoedelijk een leerstijl die eerder wordt ondersteund door het aanreiken van theoretische kaders. Zij ervaarden dus een teveel aan uitwisseling.

OSBJ

37


Motivatie om in de organisatie aan de slag te gaan. Een doelstelling van de vorming was zeker om de implementatie van het DRPM te starten of te ondersteunen in de organisaties die iemand naar de vorming lieten komen. Uit de mondelinge evaluatie bleek dat ook dit gelukt is. De meeste organisaties maakten een start met het DRPM of gingen stevig door. De aanpak had de bedoeling om de deelnemers hiervoor te motiveren. We peilden naar de mate waarin de vorming hen ondersteunde in deze implementatie-opdracht. Beide konden gescoord worden op een continuüm dat we reduceerden tot een vijf-puntenschaal.

Grafiek 1. Motivatie om aan de slag te gaan. (n=27)

Grafiek 2. In welke mate ondersteunt deze vorming jou? (n=25)

Ook hier is de missie grotendeels geslaagd. Eventuele gebreken bij motivatie en ondersteuning hebben vooral te maken met een ervaren tekort aan concrete handvatten.

Globale scores. We vroegen de deelnemers naar hun globale score op 10 punten. Uit de commentaren hierbij blijkt dat we tevreden kunnen zijn vanaf 7/10. Vanaf deze score geven veel deelnemers immers aan dat dit een onderscheiding betekent.

Tabel 2: Globale scores (n=26) Punten

5

6

7

7,5

Reeks 1

2

1

2

1

2

2

Reeks 2 Reeks 3 Totaal Procent

8

2

1

6

2

5

2

4

10

3

7

8%

15%

38%

12%

27%

Eén persoon scoort de vorming als ‘geslaagd’.


38

OSBJ

2.2.2. Kwalitatieve gegevens Via mondelinge evaluaties en via de vragenlijst werden meer kwalitatieve gegevens gevraagd. De samenstelling van de groepen De combinatie van personeelsleden uit de private initiatieven en uit IVA Jongerenwelzijn werd globaal als positief ervaren. De kansen om van elkaar te leren en het kunnen uitwisselen van manieren van werken werd als verrijkend ervaren. Sommige mensen geven aan een groot verschil te ervaren in de vorderingen die men al maakte. Vooral de consulenten vinden dat de private voorzieningen hen ver vooruit zijn. Zij wijzen op de evolutie die er is geweest naar aanleiding van het kwaliteitsdecreet en merken dat deze evolutie aan hen is voorbijgegaan. Ze geven verder ook tijdsgebrek aan als reden hiervoor. De dossierlast is te zwaar. Het uitwisselen van informatie tussen beide groepen zou meer moeten gebeuren. De kennis van elkaars concrete werking laat te wensen over en het uitwisselen hiervan zou zeer ten voordele van de cliënten zijn. Consulenten hebben vaak een goed zicht op zaken die in de voorziening minder goed lopen. Ze zien bijvoorbeeld als de verslagen te zeer worden afgezwakt of te wollig zijn. Op die manier kunnen zij hun regiefunctie niet goed uitvoeren. Vaak durven ze dit niet rechtstreeks tegen een private voorziening zeggen, terwijl dit een goed leermoment voor die voorziening kan zijn. Het omgekeerde is evenzeer het geval. Voorzieningen kunnen consulenten makkelijker duidelijk maken wanneer ze niet voldoende informatie krijgen of wanneer een doorverwijzing niet helemaal goed zit. Men doet dit niet uit vrees dat de relatie met de consulent zou verstoord worden. In de laatste vormingsgroep wijzen beide groepen op het belang van open verslaggeving en een procesbenadering van de hulpverlening. Consulenten geven aan niet alles hoeven te weten wat de jongere heeft uitgespookt, maar men wil wel de evolutie van de jongere kennen om permanent te kunnen beoordelen of de jongere nog de gepaste hulpverlening krijgt en/of hij/zij al niet terug naar huis kan. Het belang van deze procesmatige benadering en de openheid van beide structuren (consulenten en voorzieningen) worden als een belangrijke voorwaarde gezien voor het slagen van de integrale jeugdhulp in functie van de cliënt.

De methode De vormingsmethode met nadruk op het veroorzaken van creatieve onrust, het vertrekken en zoeken van goede praktijken, de nadruk op kleine veranderingen en de ervaringsuitwisseling worden als zeer leerrijk erkend en motiveert de deelnemers om zelf aan de slag te gaan. Dit alles draagt bij tot de integratie van het DRPM. Deelnemers zien de implementatie minder als ‘iets extra dat er weer eens bijkomt’. Er wordt meer vertrokken van een reflectieproces op de eigen hulpverlening en de eigen praktijken. Het DRPM kan een kader zijn. In de loop van de vorming verschuift het beeld van de deelnemers van het DRPM als iets wat opgelegd wordt tot een uitdaging die men procesmatig kan aanpakken. Men stelt zich wel vragen hoe dit geïnspecteerd zal worden. Zal men afgerekend worden op de resultaten of op het procesmatige karakter? Deelnemers wijzen op het belang van opleiding voor de inspectie.

De begeleiding Vaak voorkomend antwoord in deze categorie is okee. Nadruk wordt gelegd op de flexibiliteit die zeer positief ervaren wordt. Men hecht ook veel belang aan de combinatie van juriste/pedagoog. Deze wordt verrijkend genoemd. Beide aspecten worden als zeer waardevol beoordeeld. De aangename stijl en het niet-directieve karakter van de begeleiding wordt ook positief ervaren. Dergelijke flexibiliteit zou men wel eens als chaotisch kunnen omschrijven, toch is er maar één deelnemer die het improvisatorisch en chaotisch noemt. Andere geven duidelijk aan dat de gebrachte creativiteit ook voldoende sturing in zich had.

De zoektocht naar concrete handvatten Het ontbreken van nog meer concrete handvatten en praktijkvoorbeelden werd toch nog als een gemis ervaren. In sommige groepen komt dit erg expliciet naar voor. De personeelsleden van het IVA Jongerenwelzijn gaven in de twee eerste groepen aan dat men wachtte op richtlijnen uit ‘Brussel’ vooraleer de implementatie aan te vangen.

OSBJ

39


Het blijft erg moeilijk om nog concreter handvatten aan te reiken of te vinden. Een duidelijke structuur voor een open verslag is er niet, gezien het DRPM meer appel doet op houding en visie van hulpverleners/regisseurs dan aan concrete instrumenten. Voorzieningen en consulenten die hiermee bezig zijn, wijzen op de nood aan flexibiliteit in de instrumenten om makkelijker op de noden van de cliënt en op de verschillen in situaties te kunnen inspelen. Dit is een spanningsveld met de behoefte aan instrumenten die eenvormigheid van handelen over Vlaanderen ondersteunen. Het aanbieden van concrete hulpmiddelen kan een gevaar in zich houden, namelijk dat men deze instrumenteel gebruikt, zonder de achtergronden en de visie waarmee die hulpmiddelen tot stand kwamen te delen. Of ze niet te gebruiken omdat ze toch niet op maat van de eigen organisatie en situatie zijn gemaakt. Het is dus een moeilijke evenwichtsoefening. Veel belangrijker in functie van het DRPM is het starten van een reflectieproces. Het lijkt erop dat dit door de vorming bij de meeste deelnemers en hun organisaties is gerealiseerd. Dat dit op een nietdirectieve manier kan, met respect voor de praktijk van de hulpverlening kan een succes genoemd worden voor de OSBJ.

Hoofdstuk 2: Ondersteuning Op vraag van vzw De Oever uit Limburg begeleidden we een participatieproces in hun voorziening. Naar aanleiding van een klacht van jongeren in een leefgroep cat 1bis bekeken we de mogelijkheden om hun hulpverlening participatiever te maken. Er werd een stuurgroep samengesteld met daarin twee geïnteresseerde jongeren. Er werd gekeken naar hoe men jongeren meer bij de hulpverlening kon betrekken. Een eerste poging mislukte waarna beslist werd om dit, wat betreft de jongeren, meer op te nemen in de individuele begeleiding en om in het team een reflectieproces te starten op basis van het participatie-instrument. Eens dit reflectieproces gestart, werd beslist om de stuurgroep op te doeken (ook al omdat de jongeren niet meer aanwezig waren in de voorziening). In De Oever had men duidelijk het gevoel dat ze ondersteund werden en dat ze vanaf nu zelf dit proces meer in handen konden nemen. Ze vonden het erg belangrijk om kaders aangereikt te hebben gekregen die hun denken stimuleren.


40

OSBJ

DEEL V: ONDERZOEK Inleiding Het is jammer dat binnen het takenpakket van de OSBJ vzw het thema ‘onderzoek’ slechts een beperkte aandacht krijgt. Nochtans komt dit als één van de behoeften naar voor uit het HIVAonderzoek (Van Regenmortel 2006). De grootste reden is dat het registratieproject private voorzieningen (zie Deel VI Registratie) terechtkwam in de schoot van de stafmedewerker onderzoek. De weinige tijd die nog vrij is, is onvoldoende om het thema ‘onderzoek’ volwaardig uit te werken. We betreuren dit ten zeerste omdat we steevast geloven in de rol die onderzoek kan (en moet) spelen in de werking van de Bijzondere Jeugdzorg. Bijgevolg pikken wij hier en daar een graantje mee uit het rijke onderzoeksveld. In de tweede helft van 2008 plannen we dit thema verder uit te bouwen en blijven we sporadisch op een aantal kansen inspelen. In het volgende stuk lichten we toe welke graantjes we in het werkjaar 2007 hebben meegepikt. Maar eerst willen we – kort en krachtig - op het belang van het thema wijzen voor de sector. Wetenschap staat op haar manier stil bij de complexe realiteit en probeert hier via haar specifieke methode greep op te krijgen. Op die manier probeert ze de werkelijkheid beter te begrijpen en waar mogelijk op wetenschappelijk betrouwbare en valide manier bij te sturen. Dit is het geval zowel binnen de exacte als binnen de menswetenschappen. Ook hulpverleners zijn op zoek naar manieren om de complexe wereld van menselijke relaties en maatschappelijke structuren in de hulpverlening te begrijpen met het oog op het verhogen van het welzijn van de jongere en zijn of haar context. Ervaringskennis staat hier voor hen meer centraal. Voor de wetenschapper draait het meer om het blootleggen van de objectieve waarheid. Net in het trachten te begrijpen, kunnen beide partijen elkaar vinden, van elkaar leren en wederzijds beïnvloeden. Uit het overzicht van de laatste onderzoeken en beleidsontwikkelingen stellen we een tendens vast naar meer evidence-based werken waarin hulpverlening gebaseerd wordt op interventiemethodieken waarvan de effectiviteit op wetenschappelijke betrouwbare en valide manier is vastgesteld. Op zich is dit een beweging die we toejuichen. We willen inderdaad weten wat nu werkzaam is in de hulpverlening, welke processen er spelen en (positief of negatief) resultaat geven in het verhogen van het welzijn van de jongere. Maar bij deze vaststellingen moeten we steeds beseffen dat het gaat om een ‘aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’. Bij effectiviteitsonderzoek hangt alles af van de concrete onderzoeksvraag die gesteld wordt, hoe termen als effectiviteit en resultaat gedefinieerd worden, in welke mate – mogelijk storende – beïnvloedende factoren meespelen en op welke manier de onderzoeksresultaten gecontextualiseerd worden. De tendens naar meer evidence-based werken is een beweging die we kunnen en mogen toejuichen, maar we moeten op onze hoede zijn. Er zijn heel wat valkuilen verbonden aan deze benadering, zeker wanneer deze wetenschappelijke benadering hand in hand lijkt te gaan met beleidsontwikkeling (Burssens 2007). Het is verleidelijk om enkel die interventies te subsidiëren die ‘effectief’ blijken te zijn. Vanuit beleidstandpunt is dit redelijk, toch mag men niet alle paarden verwedden op deze interventiemethoden en moet men juist ruimte laten voor vrijheid en creatief op zoek blijven gaan naar oplossingen en methodieken in een steeds veranderende complexe realiteit van de Bijzondere Jeugdzorg. In een poging om elkaar te begrijpen spreken wetenschap en praktijk een andere taal en hanteren ze andere methoden. Ondanks de verschillen zijn er ook enkele parallellen. Van Yperen en Veerman illustreren dit schitterend in ‘Zicht op effectiviteit’. De kloof tussen onderzoek en praktijk is niet altijd zo groot als wel schijnt. Een eerste brug die moet gebouwd worden is een ‘taalbrug’ waarop beide talen op zoek gaan naar een gemeenschappelijke taal waar men elkaar beter begrijpt. De OSBJ is geschikt om mee aan deze taal te smeden: onderzoeksvragen en –resultaten in beide richtingen vertalen en mee op zoek gaan naar interessante onderwerpen.

OSBJ

41

WERKINGSVERSLAG Deel V

Overzicht 1. Deelname congressen Jeugdzorg in onderzoek:de professional en effectiviteit Amsterdam, 26 januari 2007 Organisatie: Nederlands Jeugdinstituut Dit congres sluit aan op voorgaande congressen waar ondermeer de werkzame factoren in de interventies centraal stonden. Ditmaal boog men over de rol van de professional en hoe deze door steeds professioneler te worden een betere hulpverlening kan bieden aan jongeren en hun context. Meer informatie over dit congres vind je op www.jeugdzorginonderzoek.nl

Debatlunch Brussel, 2 februari 2007 Organisatie: Contactcomité Bijzondere Jeugdzorg Een stuk uit het doctoraatsonderzoek van Cathy Brolet (VUB) werd voorgesteld. Haar doctoraat draagt de titel ‘Jong geweld. Een onderzoek naar de omstandigheden en de drijfveren van geweldmisdrijven bij jongeren’.

Constructive Social Work – Nigel Parton Gent, 11 mei 2007 Organisatie: Vakgroep Sociale Agogiek, UGent In deze lezing werd dieper ingegaan op hoe social werk (en dus ook jongerenhulpverlening) een opbouwende activiteit kan zijn die erop gericht is om het verhaal van de cliënt opnieuw te schrijven en aldus opnieuw betekenis te geven aan hun leven. Centraal in deze benadering is de dialoog tussen de hulpverlener/sociaal werker en de cliënt. Met deze benadering willen ze de hulpverlening opnieuw tot de kern brengen, weg van de meer managerialistische aanpak van hulpverlening die sterk opgeld maakt in Groot-Brittanië.

What kind of research does social work in cities need? Antwerpen, 17-18 september 2007. Organisatie: Universiteit Antwerpen Deze preconferentie werd gehouden ter voorbereiding van een groter internationaal congres dat zal plaatsvinden in de loop van 2008-2009. De vraag naar de identiteit van het social work research stond centraal.

De ‘nieuwe’ statistiek van de jeugdparketten: een belichting van de eerste analyseresultaten vanuit verschillende invalshoeken Brussel, 23 oktober 2007 Organisatie: Nationaal Instituut voor Criminologie en Criminalistiek (NICC) Voor het eerst hanteren de verschillende jeugdparketten een uniforme wijze van registreren. Hierdoor beschikken we over betrouwbare cijfers over de instroom van jeugdzaken op niveau van het parket. De cijfers van 2005 werden aan een eerste analyse onderworpen. Het resultaat hiervan werd voorgesteld en becommentarieerd vanuit verschillende invalshoeken. Bedoeling van de studiedag was het starten van een debat met de inbreng van magistraten, mensen uit de praktijk, beleidsverantwoordelijken, academici en journalisten. Meer informatie over het volledige project vindt u op www.nicc.fgov.be.


42

OSBJ

Interventions for troubled and troubling youth: lessons from outcome research Leuven, 25 oktober 2007 Organisatie: EUSARF Verschillende internationale onderzoekers lichtten onderzoeksresultaten toe met betrekking tot resultaten van verschillende vormen van hulpverlening. De studiedag werd ingeleid door Minister Steven Vanackere die nogmaals op het belang van onderzoek én de vertaalslag ervan naar de praktijk benadrukte.

International Congress ‘Phenomena in Juvenile Delinquency: New Penal Forms’ Sevilla, 6-7 november 2007 Organisatie: International Juvenile Justice Observatory Het congres verzamelde verschillende sprekers en deelnemers uit verschillende landen uit verschillende organisaties die bezig zijn met jeugddelinquentie. Voor de conclusies van het congres verwijzen we naar de bijlage. Voor meer informatie over het International Juvenile Justice Observatory, zie www.oijj.com.

Evidence based werken in de jeugdzorg Gent, 23 november 2007 Organisatie: vzw De Cocon Centraal in deze studienamiddag stond de vraag naar de meerwaarde en het nut van evidence based werken in de jeugdzorg.

Evidence-based praktijkvoering. Bruggen bouwen tussen wetenschap en praktijk Leuven, 7 december 2007 Organisatie: Belgian Campbell Group De studiedag is volledig gewijd aan het debat over evidence based praktijkvoeren dat niet meer weg te denken is in de beleidsvoering en de praktijk van welzijnsorganisaties. Centraal staan de noodzakelijke bruggen die geslagen moeten worden tussen onderzoek en praktijk.

2. Inventaris onderzoek Via de contacten die we hebben in ons netwerk, het volgen van congressen en het sporadisch afspeuren van het internet trachten we op de hoogte te blijven van opgestart, lopend en afgerond onderzoek, relevant voor de Bijzondere Jeugdzorg. Op de website geven we steeds een korte omschrijving van het onderzoek en de onderzoeksvragen, wie de onderzoekers zijn en promotor, de periode waarin het onderzoek gevoerd wordt, contactgegevens en eventuele vindplaats van het eindrapport. In de deelredactie ‘Jeugdbescherming en Bijzondere Jeugdzorg’ zijn we gestart met een nieuwe onderzoeksrubriek over opgestart onderzoek. Voor de eerste rubriek inventariseerden we opgestart onderzoek in het jaar 2006. We geven meer informatie over de onderzoekers, promotor, een abstract en eventuele vindplaats van het eindrapport. Beide lijsten worden gepubliceerd op onze vernieuwde website. Meer informatie over relevante onderzoeken vindt u hier http://osbj.be/?action=onderdeel&onderdeel=158&titel=Inventarisatie+Onderzoek+BJZ. In de toekomst willen we deze rubriek uitbouwen door steeds een relevante ‘vertaling’ te maken van het onderzoek naar de praktijk.

OSBJ

43


3. Ondersteuning onderzoek We merkten in het afgelopen werkjaar dat meer beroep gedaan wordt op de OSBJ inzake onderzoek en dit vanuit verschillende hoeken. Vele studenten vinden de weg naar onze website voor informatie over de Bijzondere Jeugdzorg. Regelmatig krijgen we vragen om de studenten op weg te helpen of de juiste richting te wijzen voor hun onderzoek (thesis of paper). Deze vragen gaan soms over literatuur, soms over het in contact brengen met de juiste organisatie om hun onderzoeksvragen te beantwoorden. Gezien onze overkoepelende positie binnen de sector worden we nu en dan aangesproken voor relevante onderwerpen voor de sector. We beseffen dat in het verzamelen van interessante onderzoeksonderwerpen, zowel vanuit de ervaring van de stafmedewerkers als vanuit de praktijk, nog een braakliggend terrein ligt. In de toekomst verkennen we hoe we dit kunnen ‘ontginnen’ en vorm geven. Ook onderzoekers van lopende onderzoeken weten de weg naar ons te vinden. Zo deden een aantal onderzoekers reeds beroep op ons voor de Vlaamse cijfers van de herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen. Wij verleenden onze medewerking aan het ‘Evaluatieonderzoek inzake het gebruik van het centrum ‘de Grubbe’ te Everberg’ (NICC) en ‘Herstelbemiddeling voor minderjarigen: Onderzoek naar kindbeeld en pedagogisch concept’ (UGent).

Sinds 2007 worden we betrokken in stuurgroepen van drie onderzoeken:

‘Vorderings- en beslissingsbeleid parketten en jeugdrechtbanken’ (Linc, KULeuven) wil een antwoord formuleren op volgende vragen: (1) Worden de parketten in hun vorderingsbeleid aangestuurd (centraal, regionaal, hoe?)? (2) Bestaan er overeenkomsten en verschillen tussen parketten in het gehanteerde vorderingsbeleid? (3) Wat verklaart de overeenkomsten en verschillen tussen parketten in het gehanteerde vorderingsbeleid? (4) Bestaan er overeenkomsten en verschillen in het beleid van de jeugdrechters inzake het opleggen van maatregelen? (5) Wat bepaalt de keuze van de jeugdrechter om jongeren toe te leiden naar een bepaalde hulpverleningsvorm binnen de Bijzondere Jeugdzorg of een bepaalde hulpverleningsvorm binnen de brede jeugdhulpverlening?

‘Evaluatie time-outprojecten Bijzondere Jeugdbijstand’ (ORPS, VUB) wil met het onderzoek drie doelstellingen bereiken: (1) Een grondige analyse van time-outprojecten inzake de processtappen en de betrokkenheid van de verschillende actoren. (2) Het meten van de effecten van de time-outprojecten. (3) Het koppelen van deze effectgegevens aan de inzet van middelen.

Onderzoek ‘Preventie in praktijk op een wenselijk spoor. Met een praktijkkader en methodische vertaling van het concept wenselijke preventie, naar een kwalitatieve preventiewerking’ (Karel de Grote Hogeschool – Bie Melis) Opzet van het onderzoek is de praktijk inzake algemene preventie in het welzijnswerk een wetenschappelijk kader bieden en ondersteunen in de dagelijkse werking bij het opzetten, plannen, uitwerken en evalueren van preventiewerk. Hierbij wordt bijzondere aandacht gegeven aan de afstemming tussen hulpverlening en preventie. Specifieke doelstelling van het onderzoeksproject (1) Een concreet en praktische bruikbare handleiding voor preventiewerkers (binnen de welzijnssector) (2) Een vormingspakket voor hulpverleners en preventiewerkers die een algemene preventieve werking/project willen uitbouwen.


44

OSBJ

(3) Een basis theoretisch en methodisch pakket voor startende hulpverleners en preventiewerkers (te gebruiken binnen opleidingen)

Bibliografie BURSSENS, D. (2007), “Hoe evident is evidencebased beleid?”, in Alert, 33(3), 52-63. VAN REGENMORTEL, T. (2006), Behoefteonderzoek bij de private voorzieningen bijzondere jeugdbijstand, KULeuven, Leuven, 130. VAN YPEREN, T. & VEERMAN, J.-W. (2006), Zicht op effectiviteit. Bronnenboek voor praktijkgericht effectonderzoek in de jeugdzorg. Deel I, NIZW, s.l., 84.

OSBJ

45


DEEL VI: REGISTRATIE Hoofdstuk 1. Verwerking cijfers en ondersteuning Jaarlijks maken we een cijfernota van de cijfers over herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen in Vlaanderen. Hierin worden de drie grote afhandelingsvormen (herstelbemiddeling, gemeenschapsdienst en leerprojecten) besproken naar aantal dossiers, kenmerken van de jongeren, kenmerken van de bemiddeling en duur van de afhandelingen. De volledige cijfernota vindt u op onze website (http://osbj.be/?action=onderdeel&onderdeel=137&titel=Cijfergegevens). In 2007 stelden we de cijfernota voor het jaar 2005 op. Hiermee lopen we twee jaar achter. Begin 2008 maken we een inhaalbeweging en presenteren we de cijfers van zowel het jaar 2006 als het jaar 2007. Voor de cijfernota van 2007 willen we een bijzonder traject behandelen gezien de invloed van de nieuwe jeugdwet op het herstelrechtelijk aanbod. Bedoeling is om in overleg met de verschillende diensten en andere relevante partners tot een uitgebreid becommentarieerde cijfernota te komen. Daarnaast verlenen wij de technische ondersteuning van het HCA-registratiesysteem. Jaarlijks bereiken ons hierover heel wat vragen. Daarnaast krijgen we een heel aantal gerichte vragen naar rapporten die standaard niet worden geleverd. Wij bieden deze op vraag van de diensten aan. Vanuit de GIT-werkvorm werd beroep op ons gedaan om te helpen met het statistisch verwerken van hun cijfermateriaal. Op die manier probeerden we samen een antwoord te vinden op vragen die leefden bij deze werkvorm (Bijvoorbeeld ‘Bereiken we de doelgroep?’). In het ontsluiten van gegevens met betrekking tot de Bijzondere Jeugdzorg kunnen we nog veel werk verrichten. Hiervoor staan een aantal projecten op stapel. We verwachten in de loop van 2008 voor de eerste maal de cijfers van DOMINO, het elektrisch dossier dat gebruikt wordt door de consulenten. Ook binnen de deelredactie ‘Jeugdbescherming en Bijzondere Jeugdzorg’ van het tijdschrijft Panopticon wordt gespeeld met het idee om jaarlijks in een rubriek een aantal kencijfers over de Bijzondere Jeugdzorg weer te geven. Hiermee hopen we de discussie aan te wakkeren en levendig te houden.

Hoofdstuk 2. Herwerking registratiesysteem herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen Aangezien we merken dat specifieke vragen vaker voorkomen, dat HCA-diensten meer en andere zaken willen weten dan wat nu uit de rapporten te halen valt én dat het systeem nog een aantal kinderziektes vertoont, beslisten we om in overleg met de diensten het registratiesysteem te herwerken. Ook de veranderde wetgeving noopt ons het systeem aan te passen. Hiertoe bevroegen we de diensten naar de positieve en negatieve punten van het systeem tijdens de Ronde van Vlaanderen (zie Deel II Ondersteuning van HCA-diensten). Op basis van deze inventaris stelden we een verslag op. Dit werd besproken in verschillende werkgroepen waarop van elke HCAdienst een verantwoordelijke voor de registratie aanwezig was. Sommige zaken zoals de etnische afkomst van de jongere of de juiste definitie van een opgestart dossier konden hier niet beslist worden. Deze worden voorgelegd aan het coördinatorenoverleg waar de knoop zal doorgehakt worden. Eind 2007 zetten we deze beweging in. Het wordt in 2008 voortgezet om begin 2009 in een (ver)nieuw(d) systeem te registreren. Hierbij staan gebruiksvriendelijkheid en nut voor de HCAdiensten voorop. Tevens hadden we een overleg met Peter Casteur op 11 oktober 2007 over de toekomstige inpassing van het HCA-registratiesysteem in het ruimere registratiesysteem voor de private voorzieningen van de Bijzondere Jeugdzorg.

WERKINGSVERSLAG Deel VI

46

OSBJ

Hoofdstuk 3. Registratieproject private voorzieningen In maart 2007 ging het project ‘registratie private voorzieningen van de Bijzondere Jeugdzorg’ van start. Dit project voeren we uit in partnership met het IVA Jongerenwelzijn. Hiertoe hielden we een voorbereidend gesprek met het IVA Jongerenwelzijn op 16 maart 2007. De voortgang van het project en het tot nu toe geleverde werk kan u uitgebreid volgen op de websites van zowel de OSBJ (www.osbj.be) als het IVA Jongerenwelzijn (www.jongerenwelzijn.be).

1. Doelstellingen Dit project heeft twee grote doelstellingen. (1) In kaart brengen van het doelpubliek. Door het registreren van een aantal parameters zullen we beschikken over betrouwbare en uniform geregistreerde cijfers over de jongeren die begeleid worden in de private voorzieningen van de Bijzondere Jeugdzorg. Deze cijfers zijn belangrijk om enerzijds als sector Bijzondere Jeugdzorg sterker te kunnen doorklinken in het debat rond zorg en welzijn. Anderzijds helpen deze cijfers ons bepaalde uitspraken en meningen hard te maken en te onderbouwen met betrouwbare gegevens. (2) De reflectie over het hulpverleningshandelen stimuleren op basis van de geregistreerde gegevens met het oog op het verhogen van de kwaliteit. Deze reflectie kan en moet plaatsvinden op verschillende niveaus van de sector. Vooreerst in de verschillende teams van een private voorziening en op het niveau van de voorziening zelf. Op hoger niveau kan de reflectie gebeuren tussen alle voorzieningen van een bepaalde werkvorm alsook over de werkvormen heen. Deze reflectie kan op regionaal, provinciaal en Vlaams niveau georganiseerd worden. Tot slot is het meer dan wenselijk dat ook de overheid en academische wereld hierbij betrokken worden. Bij het uitwerken van het project houden we steeds de gebruiksvriendelijkheid en het maximaal aansluiten bij het reeds bestaande voor ogen. Concreet betekent dit laatste dat we gebruik zullen maken van de gegevens die reeds aanwezig zijn in DOMINO, het registratiesysteem voor de consulenten.

2. Structuren Om dit project te verwezenlijken zijn een aantal structuren ontwikkeld.

2.1. De stuurgroep De stuurgroep is samengesteld uit een vertegenwoordiging van zowel de OSBJ als het IVA Jongerenwelzijn. Vanuit de OSBJ nemen de directeur Joz Vanden Eynden, een lid van de raad van bestuur Bart D’Hooghe en een stafmedewerker Stefaan Viaene deel. Vanuit het IVA Jongerenwelzijn nemen volgende personen deel: Stefaan Van Mulders, Lucien Rahoens, David Debrouwere, Johan Peeters. Peter Brants van het kabinet volgt het project op via de stuurgroep. De stuurgroep volgt het project op, neemt beslissingen en bewaakt de doelstellingen van het project. De stuurgroep kwam drie keer samen dit jaar: 24 april 2007, 27 juni 2007 en 24 oktober 2007.

2.2. Het projectteam Dit zijn de projectverantwoordelijken die het project concreet in uitvoer brengen. Het is samengesteld uit een stafmedewerker van de OSBJ (Stefaan Viaene) en een medewerker van het IVA Jongerenwelzijn (Johan Peeters).

OSBJ

47


Zij voeren het project uit en bereiden alle vergadermomenten voor van zowel de stuurgroep, feedbackgroep als de werkgroep. Tevens zorgen zij voor de communicatie en terugkoppeling met de voltallige sector. Het projectteam werkt intensief samen en heeft verschillende overlegmomenten. De frequentie hangt af van de fase waarin het project zit.

2.3. De werkgroep De echte concrete uitwerking van het project gebeurt in nauw overleg met de sector. Hiertoe richtten we een werkgroep op bestaande uit leden van de registratiewerkgroep thuisbegeleiding en experten uit de andere werkvormen: Angelique Blomme ( De Golfbreker Veurne), Hilde Celis (CAB Gent), Cathy Goossens (HTA Antwerpen), Paul Taveirne (Nieuwland Brugge), Dieter Callens ( De Mee-ander Geraardsbergen), Raf De Mulder (CAB Gent), Stefaan Bockstal (OOOC Het Zonnelied Ronse), Paul Schouppe (Maria Goretti Etikhove), Renaat Lemey (West-Vlaamse Pleeggezinnendienst), Guido Berx (De Oever Hasselt). Er leeft een enorme dynamiek in deze werkgroep, wat het een leerrijk en uiterst boeiend proces maakt. De werkgroep komt maandelijks samen in het CAB te Gent. Dit jaar gebeurde dit zes keer: 1 juni 2007, 6 juli 2007, 7 september 2007, 5 oktober 2007, 16 november 2007 en 14 december 2007.

2.4. De feedbackgroep Op 11 oktober 2007 kwam het projectteam samen met de feedbackgroep. Deze groep heeft tot doelstelling om kritisch stil te staan en feedback te geven over het (tot dan toe) geleverde werk. De feedbackgroep is samengesteld uit mensen met een bepaalde registratie-expertise binnen een bepaalde sector (Kind & Gezin, Algemeen Welzijnswerk, Integrale Jeugdhulp, NICC en academische wereld) en mensen uit de sector: Hans Grietens (KULeuven), Bert Van Puyenbroeck (VUB), Valerie Carrette (kenniscentrum WVG), Eef Goedseels (NICC), Koen Mendonck (SAW), Carl Beenen (IJH), Laurent Sys (NICC), Els Willems (Jongerenbegeleiding), Jan Bots (PPJ), Gigi Vandenbroeck (VWV), Annemie Carrette en Paule Nenquin (vzw Opvang). Helaas konden de vertegenwoordigers uit de sector door een samenloop van omstandigheden niet aanwezig zijn waardoor een heel interessante uitwisseling niet heeft kunnen plaatsvinden. Toch waren de feedback en reflecties bijzonder interessant. We hebben deze ter harte genomen en opgepakt in het verloop van het verdere traject.

3. Stand van zaken In eerste instantie wilden we een prototype van het registratiesysteem ontwikkelen voor de thuisbegeleidingsdiensten. Deze focus keerden we echter snel om in overleg met de werkgroep. We besloten om in eerste instantie een algemene module te ontwikkelen waarin elke werkvorm van de Bijzondere Jeugdzorg kan registreren. In de werkgroep verzamelden we de verschillende informatievragen. Dit zijn de vragen waar we vanuit de sector in haar verschillende perspectieven (hulpverlener, directie, beleid, OSBJ) een antwoord willen krijgen vanuit de registratie. Hiervoor hielden we steeds de vooropgestelde doelstellingen in het oog. Na deze fase selecteerden we de verschillende variabelen die we nodig hebben om een antwoord op deze vragen te formuleren. Om deze wat meer te structureren verdeelden we deze over drie grote blokken: instroom, doorstroom en uitstroom (Harder, Knorth & Zandberg 2006). Hiermee leunen we zo dicht mogelijk aan bij het hulpverleningsproces. Dit is het resultaat:


48

OSBJ

Instroom In de instroom vinden we ondermeer een aantal kenmerken van de doelgroep terug en de manier waarop de jongeren worden toegewezen aan de voorziening. We onderscheiden drie grote groepen variabelen: identificatiegegevens, een aantal kenmerken van de jongeren en van de hulpverlening en een aantal beïnvloedende factoren.

Identificatiegegevens -

het identificatienummer van de voorziening

-

het identificatienummer van de afdeling van een voorziening

-

het type werkvorm of erkenningscategorie

-

het identificatienummer van de cliënt

-

het identificatienummer van het interventiesysteem, dit is het natuurlijke en familiale niveau waarbinnen de hulpverlening plaatsvindt

-

het geslacht

-

geboortedatum van de jongere

Deze gegevens zorgen ervoor dat zowel de voorziening als de desbetreffende jongere en zijn systeem geïdentificeerd kunnen worden in het registratieprogramma. Dit laat ons toe om op termijn bijvoorbeeld het traject van de jongere te schetsen. Belangrijk hierbij is dat enkel de voorzieningen die de jongeren begeleiden ook werkelijk weten over welke jongere het gaat. Overkoepelende organisaties kunnen enkel de anonieme gegevens raadplegen. Tevens wordt ervoor gezorgd dat persoonsgegevens die reeds ergens anders beschikbaar zijn – zoals binnen het registratiesysteem van de consulenten – niet opnieuw moeten ingegeven worden maar gekoppeld worden aan de desbetreffende databank.

Kenmerken van de jongeren en de hulpverlening -

het aantal minderjarigen uit het interventiesysteem dat betrokken wordt in de begeleiding

-

het aantal minderjarigen uit het interventiesysteem dat niet betrokken wordt

-

het aantal minderjarigen uit het interventiesysteem dat buiten de Bijzondere Jeugdzorg geholpen wordt

-

de begeleidingsdomeinen die bij aanvang vanuit jongere, interventiesysteem, hulpverlener en verwijzer geformuleerd worden

-

het verblijfsstatuut van de minderjarige

-

de etnische herkomst van het interventiesysteem

-

de begeleidingstaal

-

de hulpverleningsgeschiedenis (dit wordt automatisch gegenereerd door het programma)

-

de verwijzende instantie

-

de initiatiefnemer tot verwijzing

-

de verwijzingsgrond (POS of MOF)

OSBJ

49


-

de doelstellingen – waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen voorwaardelijke en 1 begeleidingsdoelstellingen naar het model van Van Yperen (2003) – en de hulpvragen die door de jongere, het interventiesysteem en de verwijzer worden geformuleerd.

Beïnvloedende factoren -

indicatoren van kansarmoede

-

de gezinssituatie van het interventiesysteem

-

gegevens over het opvangnet van de jongere

-

de schoolsituatie van de jongere

-

de motivatie van de jongere en het interventiesysteem ten aanzien van de hulpverlening

-

het functioneren van de jongere op vlak van gezondheid en zelfzorg, cognitieve ontwikkeling, identiteitsontwikkeling, zelfredzaamheid, band met gezin van herkomst, sociaal functioneren, band met ruimere omgeving, emotionele ontwikkeling en gedragsontwikkeling.

Doorstroom Doorstroom heeft betrekking op elementen van het eigenlijke hulpverleningsproces zoals het soort interventies dat gebruikt wordt, met wie wordt samengewerkt,V In het kader van dit project verzamelen we informatie over: -

de reële begeleidingsduur

-

de samenwerking met professionals binnen en buiten de hulpverlening en significante derden

-

bepaalde specifieke hulpverleningsmethodieken waarop beroep wordt gedaan (bijvoorbeeld Time-out,V)

-

de feitelijke begeleidingsdomeinen die worden aangepakt tijdens de hulpverlening.

Uitstroom De uitstroom heeft betrekking op elementen zoals nazorg en resultaat van de hulpverlening. Vooral dit laatste is geen eenvoudige zaak om te doen. Toch willen we de discussie aanwakkeren door voorzichtig volgende indicatoren in kaar te brengen: -

de mate waarin de vooropgestelde doelstellingen bereikt zijn

-

verandering in het functioneren van de jongere

-

de reden van beëindiging van de hulpverlening

-

de tevredenheid van de jongere en het interventiesysteem

-

de nazorg die voorzien wordt zowel binnen als buiten de Bijzondere Jeugdzorg.

1 Begeleidingsdoelstellingen zijn gericht op de kern van de hulpverlening, namelijk het voorkomen van problemen, versterken van bepaalde vaardigheden bij de jongere,V Voorwaardelijke doelstellingen zijn gericht op het werken aan motivatie en de hulpverleningsrelatie om de uiteindelijke begeleiding mogelijk te maken.


50

OSBJ

4. Communicatie Het projectteam verzorgt tevens de communicatie voor het ganse project. Hiertoe werden volgende stappen ondernomen: -

Bij aanvang van het project werd een mailing gedaan per post naar alle voorzieningen in de Bijzondere Jeugdzorg. In deze communicatienota werd het project en de gehanteerde methodiek uitgebreid toegelicht.

-

De website wordt voortdurend up to date gehouden. U vindt er alle documenten die afgeleverd worden (verslagen van werkgroep en feedbackgroep, achtergrondteksten, projectplanV).

-

Het projectteam stelde het project voor aan de koepels op het overleg tussen koepels en IVA Jongerenwelzijn op 6 december 2007.

-

We kregen een aantal vragen binnen over het project vanuit de sector. Deze hebben vooral betrekking op de concrete impact die het project zal hebben voor de sector. Deze vragen komen voornamelijk van voorzieningen die zelf bezig zijn met ontwikkelen van een registratieen/of administratief systeem.

5. Toetsingsgroep WIS-decreet Van belang voor het project is het opvolgen van wettelijke ontwikkelingen inzake registratie en informatie-uitwisseling. Hiertoe werden wij uitgenodigd in de toetsingsgroep voor het ontwerp van het WIS-decreet. WIS staat voor welzijnsinformatiesysteem (naar analogie met het gezondheidsinformatiesysteem) dat een vlotte uitwisseling van gegevens wil mogelijk maken tussen en in de verschillende welzijnssectoren met respect voor het beroepsgeheim en de privacy van de cliënten. De toetsingsgroep kwam twee keer samen: 16 februari 2007 en 22 november 2007.

Bibliografie HARDER, A., KNORTH, E. & ZANDBERG, T., Residentiële Jeugdzorg in beeld: een overzichtsstudie naar doelgroep, werkwijzen en uitkomsten, SWP, Amsterdam, 2006, 223.

OSBJ

51


DEEL VII: VERNIEUWENDE INITIATIEVEN Denktank moeilijk begeleidbare jongeren Deze denktank stond stil bij de omschrijving van de doelgroep. Daarnaast zijn de mechanismen besproken die voor de uitsluiting zorgen.

Omschrijving van doelgroep Er zijn verschillende termen gesuggereerd, maar tot overeenstemming is men nog niet gekomen. Kenmerkend voor deze jongeren is een opeenvolging van kwetsingen, van uitsluitingen uit de maatschappij (maatschappelijke kwetsbaarheid). Wanneer we deze uitsluiting willen vermijden, moeten we waakzaam zijn om deze niet meteen zelf te bewerkstelligen of te veronderstellen onder andere door het gebruik van termen zoals probleemjongeren. Een aantal meer algemene kenmerken wijzen op de relatie tussen jongere en hulpverlener/hulpverlening namelijk een lange hulpverleningsgeschiedenis, wantrouwen tegenover hulpverlening, weinig of niet gemotiveerd voor hulpverlening, nergens binnen de hulpverlening aansluiting vinden. Hun hulpverleningsgeschiedenis wordt gekenmerkt door het herhalen van uitsluitingen onder de vorm van negatieve overplaatsingen. De hulpverlening lijkt er niet in te slagen adequate hulp aan te bieden

Mechanismen Er zijn verschillende mechanismen besproken. Zowel in de maatschappij als in de hulpverlening worden mechanismen waargenomen die de uitsluiting van deze jongeren in de hand werken. Jongeren hun plaats en ruimte in de openbare ruimte wordt steeds meer ingeperkt. De vraag van de maatschappij tot een aanpak van repressie bij deze jongeren, sluit hen volledig uit, geen rekening houdend met de eisen van de huidige maatschappij en zonder een constructieve oplossing te bieden. Er is dus duidelijk iets aan het gebeuren met betrekking tot het socialiseren in de samenleving. Waar voltrekt dit zich? In het gezin, op school, in de jeugdbeweging, in de hulpverlening? Wie zijn taak is het en wie bepaalt hoe er opgevoed moet worden? Ten slotte luidt, voor de denktank, de belangrijkste vraag: welke plaats moet de Bijzondere Jeugdzorg innemen? Neemt het de verantwoordelijkheid op die hen lijkt toegeschoven te worden of ligt deze verantwoordelijkheid ergens anders? Alleszins staat vast dat het mee de verantwoordelijkheid van de Bijzondere Jeugdzorg is om deze jongeren te integreren in de maatschappij. De Bijzondere Jeugdzorg kan hierin haar verantwoordelijkheid opnemen door de kennis en knowhow over de aanpak van kinderen en jongeren én hun context door te geven aan andere maatschappelijke systemen. Het is niet de bedoeling dat de hulpverlening de verantwoordelijkheid van burgers, ouders en maatschappelijke instellingen overneemt. Ze kunnen hen echter wel begeleiden en ondersteunen! We denken onder andere aan scholen, aan tewerkstellingsorganisaties, aan jeugdbewegingen, V

Een aantal oplossingen voorgesteld door de leden van de denktank 1. De begeleidershouding en de rol van de begeleider Het is belangrijk voor begeleiders een aantal specifieke vaardigheden te ontwikkelen die noodzakelijk zijn in het omgaan met deze jongeren. Het is namelijk mogelijk zo’n reflexief vermogen tot op een bepaalde hoogte te ontwikkelen. Er zijn methoden om dat naar boven te halen. Om deze begeleidersacties en houdingen te kunnen realiseren, is er eerst en vooral een investering in de opleiding nodig. Momenteel is de opleiding te ruim en te weinig specifiek. De voorziening of dienst moet de ruimte krijgen om te werken aan het reflexief vermogen van hun begeleiders. Net zoals jongeren zelf tijd en ruimte nodig hebben om te reflecteren, is dit ook zo voor begeleiders.

WERKINGSVERSLAG Deel VII

52

OSBJ

2. Werken aan netwerking Binnen de denktank werden er twee niveaus van netwerking aangehaald: netwerking met de belendende sectoren en maatschappelijke instellingen en netwerking binnen de organisatiestructuur. Volgens de leden van de denktank kunnen er meer mogelijkheden en perspectieven geboden worden aan deze jongeren als er samenwerkingsverbanden worden uitgebouwd met belendende sectoren. Deze samenwerking wordt onontbeerlijk. Het doorgeven van kennis, die de Bijzondere Jeugdzorg in het algemeen en de projecten in het bijzonder hebben, over deze jongeren aan de belendende sectoren (Bijvoorbeeld onderwijs) is één van de mogelijkheden. Dit kan pas als je mandaat krijgt om dit ook te doen. De Bijzondere Jeugdzorg en belendende sectoren kunnen leren van elkaar en horen elkaar te ondersteunen. Om werkelijk een vrijplaats te creëren voor deze jongeren moet een organisatie leren denken in netwerkstructuren. Men wil niet alleen met het individu op maat werken, maar ook het netwerk rond het individu activeren. Als men dit wil verwezenlijken, dan moeten we leren denken in netwerksystemen en alle hulpverlening rond een individu en zijn context betrekken. De projecten moeten hierin ondersteund worden. Zo zijn er middelen nodig om de organisatie zo uit te bouwen dat er mogelijkheden zijn voor de jongeren en dat begeleiders maximaal kunnen ondersteunen. Middelen zijn er ook nodig om samenwerkingsverbanden te realiseren met belendende sectoren. De voorzieningen bijvoorbeeld die de CANO-visie toepassen, kunnen dat in feite enkel met extra middelen. Vaak hebben zij de mogelijkheden door de extra middelen die ze krijgen via GKRBmiddelen, maar deze zijn eigenlijk bestemd voor individuele jongeren en hun context. De opmerkingen met betrekking tot de organisatiestructuur, die besproken zijn in de denktank, kunnen interessant zijn in het licht van het experimenteren met Multifunctionele Centra. Hierin worden verschillende organisatieculturen samengebracht in één grote organisatie waar onder andere jobrotatie ook mogelijk en wenselijk wordt.

3. Verspreiding van knowhow Vanuit de denktank wordt er gesteld dat er aandacht en middelen moeten zijn voor de transfer van knowhow van de projecten naar de reguliere werking en naar belendende sectoren. De projecten die deze jongeren vaak intensief begeleiden proberen (verdere) kwetsing in de hulpverlening te voorkomen. Deze projecten hebben ondertussen heel wat knowhow ontwikkeld. Helaas staan de projecten vaak nog te geïsoleerd om maatschappelijke veranderingen te realiseren en wordt de kennis niet verspreid buiten de projecten. Daarnaast kan men de werking van een systeem op de proef stellen door de ‘randgevallen’ te bekijken. Deze projecten kunnen een signaalfunctie hebben naar de hele sector en naar de maatschappij. Dit wordt nog veel te weinig gedaan. Daarnaast zou het een meerwaarde zijn dat deze knowhow meer gespecificeerd en omschreven worden zodat aangetoond kan worden waarin de meerwaarde ligt. Dit niet alleen met het oog op toekomstige effectevaluatie maar ook, en vooral, voor het verspreiden van deze manier van werken. De denktank kwam in oktober 2007 nog één keer samen om de definitieve versie van de sneuvelnota (zie bijlage) te bekijken en te brainstormen over mogelijke manieren om dit aan te pakken. In 2008 bekijken we of we dit aspect van onze werking niet breder kunnen opnemen via discussies over de nota. Wordt vervolgd.

OSBJ

53

WERKINGSVERSLAG Deel VII

BIJLAGEN Bijlage 1: Activiteitenoverzicht januari 2007 – december 2007 Januari 2007 04.01.07 Overleg met Dieter Burssens (Jeugdonderzoeksplatform) i.v.m. onderzoek 05.01.07 Bezoek aan TOPart 09.01.07 Werkgroep forum vrijheidsberoving (org. Kinderrechtencoalitie) 10.01.07 Overleg met Marleen Heylen i.v.m. redactie boek over BJB 11.01.07 Studiedag ‘Het nieuwe jeugdrecht’ (Min: bijdrage over ouders) 17.01.07 Deelredactie Panopticon 18.01.07 Werkgroep decreet rechtspositie minderjarigen 18.01.07 Deontologische adviescommissie herstelbemiddelaars (org. OSBJ – Suggnomè) 18.01.07 Studienamiddag ‘Het nieuwe afstammingsrecht’ te Gent (org. KU Leuven, Universiteit Antwerpen en Universiteit Gent) 19.01.07 Workshop voor studenten criminologie over nieuwe jeugdwet 23.01.07 Coördinatorenoverleg HCA 23.01.07 Studienamiddag ‘Het nieuwe afstammingsrecht’ te Leuven (org. KU Leuven, Universiteit Antwerpen en Universiteit Gent) 24.01.07 Werkgroep ‘Imago Bijzondere Jeugdzorg’ 24.01.07 Rondetafel ‘Alert’ 25.01.07 Bezoek aan Tronkestik te Brugge 25.01.07 Werkgroep vorming voor bemiddelaars (Suggnomè) 26.01.07 Congres ‘Jeugdzorg in onderzoek’ te Amsterdam (org. Nederlands Jeugd Instituut) 29.01.07 Feedbackgroep BIJPASS Vlaams Brabant 30.01.07 Colloquium ‘Opendeur of checkpoint Charlie?’ over de toegangspoort integrale jeugdhulp (org. Vlaams Welzijnsverbond) 30.01.07 Studievoormiddag ‘Voeding binnen de Bijzondere Jeugdzorg’ (org. VGC – LOGO Brussel) 31.01.07 Overleg met Kris Claes (Youth at risk) 31.01.07 Bespreking DJINN met de participatieverantwoordelijken van de regionale teams van Integrale Jeugdhulp Februari 2007 01.02.07 Intersectoraal overleg over decreet rechtspositie minderjarigen 01.02.07 Redactieraad Nieuwsbrief Jeugdrecht 01.02.07 Overleg met Cédric Collet (Curious) 02.02.07 Overleg met Jean-Pierre Vanhee (Integrale Jeugdhulp) i.v.m. de studiedag ‘Het gedeeld beroepsgeheim in de praktijk van de jeugdhulpverlening’ 02.02.07 Debatlunch ‘Jong geweld. Een onderzoek naar de omstandigheden en de drijfveren van geweldsmisdrijven bij jongeren.’ (Onderzoeker Cathy Brolet VUB) 02.02.07 Infosessie ‘Nieuwe jeugdwet’ te Antwerpen (org. OSBJ vzw i.s.m. Provinciebestuur Antwerpen) 02.02.07 Vorming door OSBJ over ‘privacy’ in De Dam te Leuven 06.02.07 Stuurgroep Nieuwsbrief Jeugdrecht 06.02.07 Overleg met Koen Van den Broeck (Ethicom) 08.02.07 Infosessie ‘Nieuwe jeugdwet’ te Brugge (org. OSBJ vzw i.s.m. Provinciebestuur West-Vlaanderen)

BIJLAGE

54

Stefaan Veerle Min Lieve Lieve / Min / Sofie Stefaan Kurt / Min Min Sofie Lieve Joz / Lieve Min Véronique Kurt Stefaan / Veerle Lieve Stefaan Joz Joz Véronique Stefaan / Veerle Kurt

Joz Min / Sofie Sofie / Véronique Min

Stefaan

Lieve / Min / Veerle Sofie Joz / Min Véronique Lieve / Véronique

OSBJ

08.02.07 08.02.07 15.02.07 15.02.07 15.02.07 16.02.07 16.02.07 16.02.07

Stuurgroep STENT Werkoverleg Onderwijs – werkveld Samenwerkingsverband HCA Turnhout Comité V Oost-Vlaanderen Time-outoverleg CANO-overleg Toetsingsgroep decreet welzijnsinformatiesysteem Infosessie ‘Nieuwe jeugdwet” te Gent (org. OSBJ vzw i.s.m. Provinciebestuur Oost-Vlaanderen) 20.02.07 Overleg met Geert Jespers i.v.m. de HCA-registratie 22.02.07 Vorming aan studenten sociaal werk te Gent 23.02.07 Infosessie ‘Nieuwe jeugdwet’ te Leuven (org. OSBJ vzw i.s.m. Provinciebestuur Vlaams-Brabant) 27.02.07 Infosessie ‘Nieuwe jeugdwet’ te Hasselt (org. OSBJ vzw i.s.m. Provinciebestuur Limburg) 28.02.07 Redactie Alert Maart 2007 01.03.07 Studiedag ‘Het gedeeld beroepsgeheim in de praktijk van de jeugdhulpverlening’ (org. Integrale Jeugdhulp Oost-Vlaanderen) 01.03.07 Werkgroep registratie GIT 01.03.07 Time-out intervisie 02.03.07 CANO-overleg 02.03.07 Methodiekgroep Hergo 05.03.07 Stuurgroep STENT 05.03.07 Overleg met Peter Casteur, Inge Vanfraechem en Bie Vanseveren over de vorming voor jeugdmagistraten (Hoge raad voor Justitie) 06.03.07 Vorming ‘Beleidstools 1’ (org. VOCA) 06.03.07 Overleg met Stefaan Vandelacluze (Mooss) i.v.m. fotoproject 06.03.07 Overleg met het BOT IJH i.v.m. het verloop van het implementatieproces van het DRPM in de diverse sectoren 08.03.07 Vorming ‘Arbeidsreglement opstellen’ (org. PPJ vzw) 12.03.07 Vorming door Hoge Raad van Justitie aan jeugdmagistraten, bijdrage over herstelbemiddeling en ouderstage 13.03.07 Vorming ‘Beleidstools 2’ (org. VOCA) 13.03.07 Samenwerkingsverband HCA Antwerpen 15.03.07 Werkgroep vorming voor bemiddelaars (Suggnomè) 15.03.07 Overleg met Cédric Collet (Curious) 16.03.07 Overleg met IVA Jongerenwelzijn over registratie 16.03.07 Vorming door Hoge raad van Justitie aan jeugdmagistraten, bijdrage over herstelbemiddeling en ouderstage 16.03.07 Colloquium ‘Veiligheidsbeleid: meer strafstaat, minder sociale staat?’ (org. Progress Lawyers Network) 16.03.07 Debatlunch Time-out – Onderwijs 17.03.07 Studiedag ‘Pleegouders krijgen pleegzorgverlof. Nu nog een statuut! (org. Federatie Pleegzorg) 19.03.07 Uitwisseling met Serge Charbonneau (Canada) over hergo 20.03.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 21.03.07 Overleg met Eddy Van den Hove (Vlaams Welzijnsverbond) i.v.m. STENT 21.03.07 Projectteam registratie 22.03.07 Vorming ‘Fondsen werven is (geen) kinderspel’ (org. Procura) OSBJ

55

Joz / Kurt Veerle Min Lieve Veerle Veerle Stefaan Lieve / Sofie Stefaan Kurt Lieve / Joz Lieve Véronique Min Stefaan Kurt / Veerle Veerle Lieve Elke / Joz / Kurt Min

Joz Véronique Min Joz Min Joz Lieve Lieve Hilde / Joz / Véronique Joz / Stefaan Min Lieve Veerle Min Lieve Lieve / Stefaan Elke Stefaan Véronique BIJLAGE

22.03.07 Overleg met Hilde Van der Haegen (IVA Jongerenwelzijn) i.v.m. inspectie decreet rechtspositie minderjarigen 22.03.07 Bezoek aan Riszas 23.03.07 Platform steungezinnen 23.03.07 Werkgroep open forum vrijheidsberoving (org. Kinderrechtencoalitie) 23.03.07 Samenspraak ‘De rol van de verschillende Hergo-actoren’ (org. Suggnomè) 26.03.07 Deelname aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. BOT IJH) 26.03.07 Overleg met Cera-foundation i.v.m. STENT 27.03.07 Coördinatorenoverleg HCA 27.03.07 Redactieraad Nieuwsbrief Jeugdrecht 29.03.07 Overleg met de voorzitters van de provinciale feedbackgroepen BIJPASS 29.03.07 Feestviering 25 jaar De Wissel Leuven April 2007 10.04.07 Overleg met prof. Dirk Deboutte (CAPRI Wilrijk) 11.04.07 Overleg met open onderwijshuis te Antwerpen i.v.m. samenwerkingsprotocol politie en school 13.04.07 Feedbackgroep STENT West-Vlaanderen 16.04.07 Deelname aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. BOT IJH) 17.04.07 Overleg met L. Lecluyse (Karel de Grote Hogeschool Antwerpen) i.v.m. kennisnetwerken 17.04.07 Begeleidingsgroep vereffeningsfonds Vlaams-Brabant 17.04.07 Time-out overleg 17.04.07 Stuurgroep STENT 18.04.07 Projectteam registratie 19.04.07 Overleg met Imke Van Herrewegen en Remi Stegen (LINK) 19.04.07 Overleg met Cédric Collet (Curious) i.v.m. Jeugdrecht.be 19.04.07 Werkgroep decreet rechtspositie minderjarigen 20.04.07 Open forum ‘Zorg voor kinderen, kwestie van instelling.’ (org. Kinderrechtencoalitie) 23.04.07 Overleg Helinde Moons, provincie Antwerpen, afdeling Welzijn (Netwerkontwikkeling Netwerkontwikkeling voor jongeren met een complexe psycho-sociale problematiek) 24.04.07 Vormingsdag voor bemiddelaars over deontologie (org. Werkgroep vorming Suggnomè) 24.04.07 Stuurgroep registratie 26.04.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 (dag 1) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 26.04.07 Overleg met Kris Stas (Steunpunt Algemeen Welzijnswerk) i.v.m. documentatie 26.04.07 Vorming ‘Boodschap uit de fles: jouw boodschap correct communiceren’ (org. OSBJ vzw) 26.04.07 Introductiecursus Hergo (org. OSBJ vzw) 27.04.07 CANO-overleg 27.04.07 Overleg met de participerende voorzieningen van Antwerpen i.v.m. BIJPASS 27.04.07 Ondersteuning registratie bij BAS Brussel 27.04.07 Feedbackgroep STENT West-Vlaanderen

BIJLAGE

56

Kurt / Min Veerle Veerle Min Lieve / Stefaan Veerle Elke / Joz Joz / Lieve Min / Sofie Elke Joz Elke Veerle Elke Veerle Kurt Lieve Veerle Elke / Joz Stefaan Elke Annelies / Hilde / Min / Sofie / Véronique Kurt / Min Min / Sofie Elke

Lieve Joz / Stefaan Kurt / Min / Sofie / Veerle Annelies Veerle / Véronique Lieve Veerle Joz Stefaan Elke

OSBJ

Mei 2007 03.05.07 Studiedag ‘Jeugd en herstel: nu in het (r)recht. (org.OSBJ vzw, KU Leuven en Suggnomè) 04.05.07 Intervisie in Monta Rosa te Herent over het decreet rechtspositie minderjarigen 04.05.07 Arrondissementeel overleg Bijzondere Jeugdzorg Antwerpen 07.05.07 Overleg met Chris Smolders (IVA Jongerenwelzijn) i.v.m. procesbegeleiding in gemeenschapsinstellingen 07.05.07 Projectteam registratie 07.05.07 Deontologische adviescommissie herstelbemiddelaars (org. OSBJ - Suggnomè) 08.05.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 (dag 2) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 08.05.07 Kennismaking met operatie 003 (beeldvorming MPI) 08.05.07 Projectteam registratie 09.05.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 09.05.07 Regionaal welzijnsoverleg Bijzondere Jeugdzorg Turnhout 10.05.07 Congres: ’Restorative justice in Europe’ te Lissabon (org. European Forum for Restorative Justice, i.s.m. Portugese vereniging voor slachtofferhulp (APAV) 10.05.07 Stuurgroep herstelbemiddeling arrondissement Mechelen 11.05.07 Congres: ’Restorative justice in Europe’ te Lissabon (org. European Forum for Restorative Justice, i.s.m. Portugese vereniging voor slachtofferhulp (APAV) 11.05.07 Lezingenreeks: Verwikkeling, vertwijfeling en verwondering: discussies over sociaal werk: ‘Constructive social work. Nigel Parton’ (org. Vakgroep Sociale Agogiek UGent) 11.05.07 Overleg met Psychiatrisch Centrum Sleidinge i.v.m. outreachingproject 14.05.07 Werkgroep vorming voor bemiddelaars (Suggnomè) 14.05.07 Deelname aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. BOT IJH) 14.05.07 Projectteam registratie 14.05.07 POPOV-overleg (Overlegplatform geestelijke gezondheidszorg Oost-Vlaanderen) 15.05.07 Projectteam registratie 15.05.07 Stuurgroep STENT 15.05.07 Overleg met Hans Grietens (KU Leuven), Valerie Carette (Kenniscentrum WVG) en Johan Peeters (IVA Jongerenwelzijn) i.v.m. registratie 16.05.07 Introductiecursus Hergo (org. OSBJ vzw) 16.05.07 Overleg met Luc Verheijen (zelfstandig adviseur) i.v.m. intervisie 16.05.07 Projectteam registratie 16.05.07 Overleg met Leo Dulaing van VVI (Verbond der Verzorgingsinstellingen) 21.05.07 Deelname aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. BOT IJH) 21.05.07 Bijdrage aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. Integrale Jeugdhulp) 22.05.07 Overleg met Mediargus 22.05.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 2 (dag 1) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 24.05.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 (dag 3) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn)

OSBJ

57

Lieve / Min / Sofie / Veerle Sofie Elke Joz / Kurt Stefaan Min Kurt / Min / Sofie / Veerle Véronique Stefaan Lieve Elke Lieve

Min Lieve

Stefaan

Elke Lieve Veerle Stefaan Elke Stefaan Elke / Joz Stefaan

Lieve Kurt Stefaan Elke Veerle Kurt Véronique Kurt / Min / Veerle Elke / Kurt / Veerle

BIJLAGE

24.05.07 Overleg met de directeur van de Stichting Koningin Paola i.v.m. het subsidiedossier voor het fotoproject 24.05.07 Redactieraad Nieuwsbrief Jeugdrecht 25.05.07 Voorstelling Bijzondere Jeugdzorg tijdens gastcollege jeugdcriminologie U Gent 30.05.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 30.05.07 Overleg met Linda Elsoucht van CGG De Poort Halle (Ahasverus) 31.05.07 Projectteam registratie 31.05.07 Vorming ‘Boodschap uit de fles: jouw boodschap correct communiceren’ (org. OSBJ vzw) 31.05.07 Studiedag ‘La réforme de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la jeunesse. Premier bilan et perpectives d’avenir’ (org. UCL, C.I.D.E & D.E.I.) 31.05.07 Time-out intervisie 31.05.07 OGGPA (overlegplatform geestelijke gezondheidszorg provincie Antwerpen) 31.05.07 Overleg met Emmanuel Nelis (voorzitter van Vlaamse Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie vzw) 31.05.07 Evaluatie van project ‘De Vuurvogel’ te Kortenberg 31.05.07 Lezing ‘Resultaatgericht werken in de non-profit. Modeverschijnsel of noodzaak??’ (org. Vakgroep Human Resources KULeuven) Juni 2007 01.06.07 Studiedag ‘La réforme de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la jeunesse. Premier bilan et perpectives d’avenir’ (org. UCL, C.I.D.E & D.E.I.) 01.06.07 Bijdrage over beroepsgeheim aan studievoormiddag ‘Weglopers’ (org. Rungproject) 01.06.07 Werkgroep registratie thuisbegeleiding 05.06.07 Overleg met Mon Vandekeybus en Martine Puttaert (Integrale Jeugdhulp) 05.06.07 Projectteam registratie 05.06.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 2 (dag 2) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 05.06.07 Coördinatorenoverleg HCA 07.06.07 Time-out overleg 07.06.07 JAC overleg 07.06.07 Begeleidingsgroep provinciaal fonds Antwerpen 08.06.07 Introductiecursus Hergo (org. OSBJ vzw) 13.06.07 Projectteam registratie 13.06.07 Rondetafel over armoedebeleid (org. POW) 15.06.07 Studienamiddag ‘Project LiNK’ (org. LiNK) 15.06.07 CANO-overleg 15.06.07 Stuurgroep preventie 15.06.07 Overleg met Helinde Moons en Thirsa van Dongen van Provincie Antwerpen 18.06.07 Deelname aan de intersectorale vorming decreet rechtspositie van de minderjarige (org. BOT IJH) 19.06.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 2 (dag 3) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 19.06.07 Stuurgroep STENT 19.06.07 Voorstelling van het rapport ‘ Toegankelijke Jeugdhulpverlening? Kwalitatief onderzoek tot ontwikkeling van de vragenlijst’ (org. Kinderrechtencommissariaat)

BIJLAGE

58

Joz / Véronique Min / Sofie Joz Lieve Elke Stefaan Véronique Lieve

Veerle Elke Elke / Joz Kurt Stefaan

Min

Sofie Joz / Stefaan Elke / Joz Stefaan Kurt / Min / Veerle Joz / Lieve Veerle Annelies Lieve Lieve Stefaan Véronique Elke / Joz Veerle Véronique Veerle Veerle Kurt Elke / Joz Véronique

OSBJ

20.06.07 Redactie Alert 21.06.07 Bijdrage aan het open forum ‘Kinderen en detentie’ (org. Kinderrechtencoalitie) 21.06.07 Voorbereiding studiedag vereffeningsfonds provincie VlaamsBrabant 22.06.07 Samenspraak ‘Toekomstperspectieven en uitdagingen voor herstelrecht in België’ (org. Suggnomè) 25.06.07 Feedbackgroep BIJPASS Vlaams-Brabant 26.06.07 Werkgroep media 26.06.07 Interprovinciaal overleg vereffeningsfondsen 26.06.07 Overleg met Els Willems (Jongerenbegeleiding vzw) i.v.m. vorming 27.06.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 27.06.07 Overleg met Cédric Collet (Curious) i.v.m. BIBmodule 27.06.07 Stuurgroep registratie 28.06.07 Werkgroep vorming voor bemiddelaars (Suggnomè) Juli 2007 02.07.07 Projectteam registratie 02.07.07 Voorbereiding concept nieuwsbrief jeugdrecht op Steunpunt Algemeen Welzijnswerk 03.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: BAAL Hasselt 04.07.07 Projectteam registrartie 05.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: DAS & V Gent 05.07.07 Gesprek met jongeren en begeleiders i.v.m. jeugddelinquentie (org. Unicef) 05.07.07 Praktijkgroep Steunpunt SWVG (org. LUCAS) 06.07.07 Werkgroep registratie Bijzondere Jeugdzorg 12.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: Bemiddelingsdienst OostVlaanderen 17.07.07 Overleg met Integrale Jeugdhulp Brussel 17.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: BAS vzw Brussel 18.07.07 Overleg met Mark Frederickx en Ines Vandenbussche (Pathways Tienen) 19.07.07 Overleg met Cédric Collet (Curious) i.v.m. Jeugdrecht.be 19.07.07 Redactieraad Nieuwsbrief Jeugdrecht 20.07.07 Overleg met het preventieteam Oost-Vlaanderen i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels’ 24.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: BAAB Brugge 24.07.07 Overleg met Patrick Cockelaere (OVK) 26.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: BIC Mechelen 31.07.07 Ronde van Vlaanderen HCA: Elegast Antwerpen 31.07.07 Overleg met het preventieteam Oost-Vlaanderen i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels’ Augustus 2007 02.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: DIVAM Ieper 07.08.07 Stuurgroep STENT 07.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: Cohesie Kortrijk 09.08.07 Overleg met Marjan Rom (KU Leuven) 16.08.07 Comité V Oost-Vlaanderen 16.08.07 Overleg met het preventieteam Oost-Vlaanderen i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels’ OSBJ

59

Véronique Sofie Lieve Lieve Elke Joz / Véronique Lieve Joz / Kurt Lieve Hilde Joz / Stefaan Lieve Stefaan Annelies / Min / Sofie Lieve / Stefaan Stefaan Lieve / Stefaan Kurt Joz Stefaan Lieve / Stefaan Veerle Lieve / Stefaan Elke / Joz Annelies / Min / Sofie / Véronique Annelies / Min / Sofie Véronique Lieve / Stefaan Elke / Joz Lieve / Stefaan Lieve / Stefaan Joz

Lieve / Stefaan Elke / Joz Lieve / Stefaan Elke Lieve Joz

BIJLAGE

21.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: BAL Leuven 22.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: CAFT Turnhout 22.08.07 Overleg met Wim De Pauw (Indigo Waasmunster) i.v.m. nieuwe media 23.08.07 Overleg met Cera i.v.m. STENT 23.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: ADAM Antwerpen 27.08.07 Overleg met Eddy Van den hove (Vlaams Welzijnsverbond) i.v.m. STENT 27.08.07 Overleg met Mon Vandekeybus en Martine Puttaert (Integrale Jeugdhulp) i.v.m. STENT 28.08.07 Studiedag ‘ Het nieuwe echtscheidingsrecht’ (org. KU Leuven, Universiteit Gent en Universiteit Antwerpen) 28.08.07 Projectteam registratie 30.08.07 Ronde van Vlaanderen HCA: CAB Gent 31.08.07 Overleg / interview met student criminologie KU Leuven 31.08.07 Debat Woonzinnig (org. Preventieteam Oost-Vlaanderen) September 2007 04.09.07 Voorbereiding studiedag vereffeningsfonds provincie VlaamsBrabant 04.09.07 Overleg met Eddy Van den hove (Vlaams Welzijnsverbond) i.v.m. STENT 05.09.07 Overleg crisisnetwerk Integrale Jeugdhulp 06.09.07 Voorbereidende vergadering Vlaams Welzijnsverbond i.v.m. vorming over dossier gehandicapten 06.09.07 Time-out intervisie 07.09.07 Werkgroep open fora (Kinderrechtencoalitie) 07.09.07 Werkgroep registratie 11.09.07 Ronde tafel ‘Verontrustende situaties’ over beleid en praktijk (org. Alert) 11.09.07 Overleg met Karen Vantieghem (stagiair) 12.09.07 Werkgroep kleine leefgroepen 13.09.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 (dag 4) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 13.09.07 Stuurgroep HCA Mechelen 13.09.07 Studievoormiddag ‘My place, my space’ (org. Preventieteam Vlaams-Brabant/Brussels Hoofdstedelijk Gewest) 14.09.07 Overleg met preventieteams Oost-Vlaanderen & Vlaams-Brabant i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels.’ 17.09.07 Stuurgroep HCA Leuven 17.09.07 Voorbereiding rondetafel i.v.m. jeugddelinquentie met CODE (org. Kinderrechtencoalitie) 18.09.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 18.09.07 Bijdrage aan vorming over het dossier (DRPM) in Sopeh te Hasselt 18.09.07 Procesbegeleiding participatie in De Oever vzw te Hasselt 19.09.07 Voorbereiding van de vorming decreet rechtspositie minderjarigen voor thuisbegeleiders te Hasselt 19.09.07 Redactie Alert 20.09.07 Gesprek met journaliste van Koppen op BAL 20.09.07 Comité V Oost-Vlaanderen 20.09.07 Colloquium ‘Even Bijpass-en. Over de samenwerking Bijzondere Jeugdbijstand en Kinder- en Jeugdpsychiatrie.’ (org. Universiteit Antwerpen en Cera)

BIJLAGE

60

Lieve / Stefaan Lieve / Stefaan Véronique Elke / Joz Lieve / Stefaan Elke / Joz Joz Min Stefaan Lieve / Stefaan Stefaan Véronique Lieve Elke Veerle Min Veerle Min Stefaan Min Véronique Kurt Kurt / Veerle Lieve Véronique Véronique Lieve Min Lieve Min Kurt Kurt Véronique Véronique Lieve Elke / Joz / Min / Veerle

OSBJ

20.09.07 Vorming PC 319.01 (org. PPJ vzw) 24.09.07 Overleg met Inge Baeten (VAD) i.v.m. de publicatie ‘Drugbeleid in de Bijzondere Jeugdzorg’ 24.09.07 Werkgroep vorming voor bemiddelaars (Suggnomè) 25.09.07 Werkgroep media 25.09.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 & 2 (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 25.09.07 Coördinatorenoverleg HCA 25.09.07 Bezoek aan Pieter Simenon 26.09.07 Overleg met coördinator van de parketcriminologen over ouderstage en bemiddeling 27.09.07 Projectteam registratie 27.09.07 Bezoek TORIT te Roeselare 27.09.07 Redactieraad Nieuwsbrief Jeugdrecht 28.09.07 Werkgroep nieuwe media 28.09.07 Feestviering 15 jaar Thuisbegeleidingsdienst ‘t Kompas Oktober 2007 01.10.07 Deontologische adviescommissie herstelbemiddelaars (org. OSBJ - Suggnomè) 02.10.07 JAC overleg 02.10.07 Samenwerkingsverband HCA Brugge 02.10.07 Bijdrage aan vorming over dossier en beroepsgeheim in Daidalos te Houthalen 02.10.07 Overleg met Politeia uitgeverij i.v.m. publicatie over jeugdhulp 03.10.07 Introductiecursus herstelbemiddeling (org. OSBJ vzw) 03.10.07 Overleg moeilijk begeleidbare/bereikbare jongeren 03.10.07 Overleg met Peter Goris (POW) i.v.m. publicatie over communicatie 04.10.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 1 & 2 (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 04.10.07 Overleg met Yves Vanderghinste (West-Vlaamse Pleeggezinnendienst) i.v.m. pleegzorg 05.10.07 Werkgroep registratie 08.10.07 Samenwerkingsverband HCA Leuven 08.10.07 Overleg met Heidi Loos en Ariane Molder (Cera) i.v.m. STENT 08.10.07 Voorbereidende vergadering Vlaams Welzijnsverbond i.v.m. vorming over dossier gehandicapten 09.10.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 09.10.07 Bezoek aan PRUSIK te Brugge 09.10.07 Seminarie ‘Duurzame communicatie’ (org. Stichting Marketing & partners) 09.10.07 Bijdrage aan ‘t zit em zo’ vormingsreeks ivm jeugddelinquentie (org. Kinderrechtswinkel) 09.10.07 Overleg met Fadime Kose van Onderwijs Vlaanderen i.v.m. vorming LOP Dendermonde 11.10.07 Feedbackgroep registratie 11.10.07 Samenwerkingsverband HCA Dendermonde 12.10.07 Intervisie Hergo 12.10.07 Werkgroep media 15.10.07 Overleg met An Mortelmans van Sociale School Heverlee i.v.m. kennisnetwerken 15.10.07 Overleg met Sander Belmans i.v.m. lay-out praktijkmap

OSBJ

61

Hilde Joz Lieve Joz / Véronique Kurt / Min Joz / Lieve Veerle Lieve Stefaan Veerle Annelies / Min / Sofie Véronique / Veerle Véronique Min Annelies Lieve Min Joz Lieve Joz / Veerle Véronique Kurt / Veerle Joz Stefaan Lieve Joz Min Lieve Veerle Véronique Sofie Sofie Stefaan Lieve Lieve Joz /Véronique Kurt Veerle

BIJLAGE

16.10.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 3 (dag 1) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 17.10.07 Expert meeting over participatie te Gent (org. Vakgroep Sociale Agogiek Universiteit Gent) 17.10.07 Regionaal overleg Bijzondere Jeugdzorg Mechelen 18.10.07 Introductiecursus herstelbemiddeling (org. OSBJ vzw) 18.10.07 Expert meeting over participatie te Gent (org. Vakgroep Sociale Agogiek Universiteit Gent) 18.10.07 Projectpresentatie Woonzinnig (org. Preventieteam Bijzondere Jeugdzorg Oost-Vlaaderen) 19.10.07 Bezoek aan Albezon te Gent 22.10.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 22.10.07 Overleg met preventieteams Oost-Vlaanderen & Vlaams-Brabant i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels.’ 23.10.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 2 (dag 5) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 23.10.07 Studiedag ‘Jeugdstatistieken’ (org. NICC) 23.10.07 Rondetafel ‘Welzijn – Onderwijs’ (org. Lokaal Overlegplatform Secundair Onderwijs Dendermonde) 23.10.07 Bijdrage aan rondetafel ‘Welzijn – Onderwijs’ over beroepsgeheim (org. Lokaal Overlegplatform Secundair Onderwijs Dendermonde) 24.10.07 Stuurgroep Registratie 25.10.07 Conferentie ‘Intervention for troubled and troubling youth. Lessons from outcoming research’ (org. Eusarf) 25.10.07 Bezoek Time-out Wingerdbloei te Borgerhout 26.10.07 Studievoormiddag ‘Project Netwerk Leerrecht’ (org. Netwerk Leerrecht) 26.10.07 Werkgroep nieuwe media 26.10.07 Emeritaatsviering Professor Walter Hellinckx (Psychologie en Pedagogische Wetenschappen KU Leuven) 31.10.07 Bezoek TOPart te Turnhout 31.10.07 Bezoek PAT te Turnhout November 2007 05.11.07 Overleg met Isabel Quintens van preventieteam Oost-Vlaanderen i.v.m. studiedag woonzinnig 06.11.07 Congres ‘Phenomena in Juvenile Delinquency: new penal forms.’ (org. International Juvenile Justice Observatory) 07.11.07 Congres ‘Phenomena in Juvenile Delinquency: new penal forms.’ (org. International Juvenile Justice Observatory) 07.11.07 Overleg op kabinet i.v.m. STENT 08.11.07 Overleg met Joke Anthonissen (Vlaamse Jeugdraad) i.v.m. participatie 08.11.07 Samenwerkingsverband HCA Oudenaarde 08.11.07 Overleg met Bert Plessers (SPIL) i.v.m. STENT 08.11.07 Stuurgroep jongerenproject (org. Recht-op) 09.11.07 Overleg registratie HCA-diensten 09.11.07 Overleg met Mie Jacobs (Kinderrechtencommissariaat) i.v.m. jeugdadvocatuur 09.11.07 Vorming IZIKA-instrument (org. BIJPASS feedbackgroep) 09.11.07 Overleg met Bernard Velghe (voorzitter BIJPASS feedbackgroep) en Dirk Deboutte (UCKJA) i.v.m. STENT 12.11.07 Voorbereidende vergadering rondetafel i.v.m. jeugddelinquentie met CODE (org. Kinderrechtencoalitie)

BIJLAGE

62

Kurt / Min Kurt Joz / Sigrid Lieve / Min Kurt Joz Veerle Lieve Véronique Kurt / Veerle Stefaan Véronique Sofie

Joz / Stefaan Joz / Stefaan Veerle Joz Veerle / Véronique Joz Veerle Veerle Joz / Véronique Stefaan Stefaan Joz / Sigrid Kurt Lieve Sigrid Kurt Lieve / Stefaan Annelies / Min / Sofie Sigrid Sigrid Min

OSBJ

12.11.07 Uiteenzetting over beroepsgeheim aan Artevelde hogeschool Gent 13.11.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 3 (dag 2) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 13.11.07 Werkgroep media 13.11.07 Overleg met Luc Craeyebeckx (arrondissementeel overleg BJB Antwerpen) i.v.m. STENT 13.11.07 Overleg met Zé Vandenhoeck (OGGPA) i.v.m. STENT 14.11.07 Bezoek Cirkant te Turnhout 14.11.07 Voorstelling Timeout – onderzoek 14.11.07 Studiedag ‘E-gaming’ (org. Villanelle) 14.11.07 Voorstelling jaarverslag Kinderrechtencommissariaat 15.11.07 Open forum afsluiting jongeren en detentie (org. Kinderrechtencoalitie) 16.11.07 Werkgroep registratie 16.11.07 CANO-overleg 16.11.07 Regionaal Welzijnsoverleg Turnhout 19.11.07 Studiedag ‘KnoSoS: Sociale Software, kennis delen en innoveren.’ (org. KHM - Memori, VUB – MOSI) 20.11.07 Colloquium ‘Ethics and Childcare: a collective engagement’ (org. Enfance et Partage i.s.m. International Juvenile Justice Observatory) 20.11.07 Werkgroep kleine leefgroepen 20.11.07 Coördinatorenoverleg HCA 21.11.07 Colloquium ‘Ethics and Childcare: a collective engagement’ (org. Enfance et Partage i.s.m. International Juvenile Justice Observatory) 21.11.07 Redactie Alert 21.11.07 Bezoek aan T-O-O-L te Tildonk 21.11.07 Meeting ‘Welzijn en Kinderrechten’ (org. LDD) 21.11.07 Bijdrage aan voorbereiding stuurgroep herstelbemiddeling arrondissement Mechelen 21.11.07 Arrondissementeel overleg BJB Antwerpen 22.11.07 Toetsingsgroep decreet welzijnsinformatiesysteem 22.11.07 Redactieraad Jeugdrecht.be 22.11.07 Stuurgroep herstelbemiddeling arrondissement Mechelen 22.11.07 Overleg met preventieteams Oost-Vlaanderen & Vlaams-Brabant i.v.m. studiedag ‘BZW tussen de regels.’ 23.11.07 Studiedag ‘Vijf kleine fietsjes met een grote belVOver het provinciaal vereffeningsfondsV’ (org. Provincie Vlaams-Brabant, BAL en BAS i.s.m. OSBJ vzw en de andere provinciale fondsen ) 23.11.07 Lezingen ‘Evidence based werken in de jeugdzorg’ (org. De Cocon vzw) 23.11.07 Persvoorstelling van het boek ‘Kans op slagen, geweld in gezinnen’ (org. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk) 23.11.07 Overleg BJB-GGZ-IJH Limburg 26.11.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 26.11.07 Projectteam registratie 27.11.07 Sectorale vorming ‘Het decreet rechtspositie implementeren’ – Reeks 3 (dag 3) (org. OSBJ vzw i.s.m. IVA Jongerenwelzijn) 27.11.07 Ervaringsuitwisseling tussen begeleiders van gemeenschapsdiensten (org. OSBJ vzw) 27.11.07 Stuurgroep Time-out onderzoek

OSBJ

63

Sofie Kurt / Veerle Joz / Véronique Sigrid Sigrid Veerle Veerle Véronique Sofie Sofie Stefaan Veerle Sigrid Véronique Min

Joz Joz / Lieve Min

Véronique Veerle Sofie Kurt Sigrid Stefaan Annelies / Min / Sofie Kurt Véronique Joz / Lieve

Stefaan Annelies Sigrid Lieve Stefaan Kurt / Min Lieve / Stefaan Stefaan / Veerle

BIJLAGE

27.11.07 Overleg STENT Oost-Vlaanderen 28.11.07 Praktijkcollege over beroepsgeheim aan studenten sociaal werk Katholieke Hogeschool Kempen 29.11.07 Bezoek La Strada te Antwerpen 29.11.07 Voorstelling STENT tijdens OGGPA Antwerpen 30.11.07 Voorstelling Bijzondere Jeugdzorg tijdens gastcollege jeugdcriminologie KU Leuven 30.11.07 Werkgroep nieuwe media 30.11.07 Studiedag ‘Leren en veranderen via training en coaching’ (org. Interactieacademie) 30.11.07 Overleg met Remi Stegen (De Wissel) i.v.m. STENT 30.11.07 Samenwerkingsverband HCA Brussel December 2007 03.12.07 Intervisie Hergo 03.12.07 Bezoek aan De Steiger te Zutendaal 03.12.07 Introductiecursus herstelbemiddeling te Brussel (org. OSBJ vzw) 03.12.07 Introductiecursus herstelbemiddeling te Gent (org. OSBJ vzw) 04.12.07 Trefdag over Europa voor de Vlaamse welzijns- en gezondheidssector (org. Vlaamse overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin) 04.12.07 Overleg met Kathleen Charliers (Voce) i.v.m. vorming over communicatie 05.12.07 Werkgroep ‘Imago Bijzondere Jeugdzorg’ 06.12.07 Les over werking HCA aan studenten criminologie te Leuven 06.12.07 Vorming over werking HCA in kader opleiding jeugdadvocaten 06.12.07 Toelichting van registratieproject op koepeloverleg 06.12.07 Redactie praktijkmap 06.12.07 Overleg met Recht-op i.v.m. terminologie Bijzondere Jeugdzorg 07.12.07 Ervaringsuitwisseling tussen begeleiders van leerprojecten (org. OSBJ vzw) 07.12.07 Vorming ‘Hoe het decreet rechtspositie van minderjarigen in IJH toepassen in een CAW?’ (org. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk) 07.12.07 Studiedag ‘Evidence-based praktijkvoering. Bruggen bouwen tussen wetenschap en praktijk’ (org. Belgian Campbell Group i.s.m. Belgian Branch of the Cochrane Collaboration) 07.12.07 Bijdrage aan vorming over dossier gehandicapten (org. Vlaams Welzijnsverbond) 10.12.07 Overleg met Tine Marain (forensische thuiszorg UZ Leuven) i.v.m. STENT 11.12.07 Vorming over werking HCA in kader opleiding jeugdadvocaten 11.12.07 Ledenvergadering van Jongerenbegeleiding vzw - introductie STENT 11.12.07 Projectteam registratie 11.12.07 Voorbereiding studiedag ‘BZW tussen de regels’ met preventieteams Oost-Vlaanderen en Brussel 12.12.07 Conceptontwikkeling ouderstage met HCA-diensten 12.12.07 Focusgroep TCJ Karel de Grote Hogeschool 13.12.07 Infodag Regioplan IJH Vlaams-Brabant (org. IJH VlaamsBrabant) 14.12.07 Bijdrage aan CANO-overleg over ontvoogding en ouderlijke rechten 14.12.07 Debat over Pluralisme en Ontzuiling ter gelegenheid van 25 jaar Pluralistisch Overleg Welzijnswerk Vzw en 100X Alert

BIJLAGE

64

Sigrid Min Veerle Sigrid Joz Veerle / Véronique Kurt Sigrid Lieve Lieve Veerle Min Lieve / Sofie Joz

Véronique Véronique Lieve Lieve Stefaan Veerle / Véronique Véronique Lieve / Veerle Annelies

Joz / Stefaan

Min Sigrid Lieve Sigrid Stefaan Véronique Lieve Veerle Sigrid Sofie Joz / Véronique

OSBJ

14.12.07 Bijdrage aan studiedag ‘Uw regels zijn de onze nietV! Over verantwoord omgaan met grenzen en begeleidingsafspraken in zorg en hulpverlening.’ (org. Vlaams Welzijnsverbond) 14.12.07 Werkgroep registratie 14.12.07 Themadag ‘Bereikbaarheid van kwetsbare jongeren.’ 17.12.07 Overleg met Stefaan Vandelacluze (Mooss) i.v.m. fotoproject 18.12.07 Ervaringsuitwisseling tussen herstelbemiddelaars (org. OSBJ vzw) 18.12.07 Overleg met Orde van de Vlaamse Balies i.v.m. jeugdadvocatuur 18.12.07 Overleg met Kinderrechtencommissariaat i.v.m. jeugdadvocatuur 19.12.07 Studievoormiddag ‘Europese steun’ (org. Provincie VlaamsBrabant) 19.12.07 Ondersteuning registratie HCA BAL 20.12.07 Werkgroep registratie HCA 20.12.07 Studiedag ‘BZW tussen de regels. Een praktisch overzicht van de steunmaatregelen naar jongeren die begeleid zelfstandig wonen’ (org. Preventieteam Jongerenwelzijn Oost-Vlaanderen, preventieteam Jongerenwelzijn Vlaams-Brabant/Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de OSBJ vzw)

OSBJ

65

Kurt

Stefaan Veerle Véronique Lieve Sofie Sofie/Min Joz Stefaan Lieve / Stefaan Joz / Véronique

BIJLAGE

Bijlage 2: Verslag van bezoek aan de HCA-diensten zomervakantie 2007 Stefaan Viaene en Lieve Balcaen brachten een bezoek aan alle diensten tijdens de maanden juli en augustus. In de grote meerderheid van de diensten waren bijna alle medewerkers hierbij aanwezig. Hierdoor kregen we een rijk gestoffeerd overzicht van wat leeft in de verschillende diensten. De 'vinger aan de pols doelstelling' werd wat ons betreft hierdoor ruimschoots bereikt. We konden ook kennis maken met de (nieuwe locaties ) en de meeste medewerkers. Pro memorie een overzicht van de verschillende HCA-diensten -

BAAB: bureau alternatieve afhandeling Brugge (arrondissement Brugge) binnen vzw De Kerseboom DIVAM: dienst Ieper Veurne alternatieve maatregelen (arrondissementen Ieper en Veurne) binnen Vereniging Ons Tehuis COHEsie: CO voor constructief en HE voor herstel binnen vzw centrum voor jongeren- en gezinsbegeleiding (arrondissement Kortrijk) CAB: vzw centrum voor ambulante begeleiding (provincie Oost-Vlaanderen) Das&V: Dienst Alternatieve Sanctie & Voogdijraad vzw (provincie Oost-Vlaanderen) HSB-Oost-Vlaanderen : herstelbemiddeling Oost-Vlaanderen binnen vzw Martens-Sotteau (provincie Oost-Vlaanderen) Elegast HCA-dienst (arrondissement Antwerpen) ADAM: Antwerpse dienst voor alternatieve maatregelen (arrondissement Antwerpen) binnen CAW Metropool CAFT: Constructieve afhandeling feiten Turnhout (arondissement Turnhout) binnen vzw cirkant BIC: Bemiddelings- en Begeleidingsdienst Ivo Cornelis binnen vzw Ivo Cornelis (arrondissement Mechelen) BAS! Vzw Bemiddelings- en begeleidingsdienst (provincie Vlaams-Brabant - Brussel) BAL: Bemiddelingsdienst Arrondissement Leuven BAAL: Bureau alternatieve afhandeling Limburg (provincie Limburg) binnen vzw jongerenwerking Pieter Simenon

Afkortingen SIBM: slachtoffer in beeld minderjarigen ILOM: individueel leerproject op maat SOVA: sociale vaardigheidstraining Hergo: herstelgericht groepsoverleg Sgg: seksueel grensoverschrijdend gedrag

Grootte van de diensten Alle diensten zijn sterk uitgebreid. De meest onderbemande diensten verzesvoudigden zelfs hun personeelsaantal. We kunnen nu grosso modo drie categorieën onderscheiden: 1. Grote diensten met ongeveer 15 VTE : BAAL - ADAM - Elegast - BAS 2. Middelgrote diensten met ongeveer 9 VTE : BIC - BAAB - BAL - CAFT - BIC – COHEsie 3. Kleine diensten : de drie Oost-Vlaamse diensten met 4 tot 5 VTE en EXIT met 2VTE Exit vormt een uitzondering omdat deze dienst uitsluitend een lange-termijn leerproject voor seksuele delinquenten aanbiedt voor de hele provincie West-Vlaanderen. De meeste diensten hebben hiermee het personeel aangeworven dat hen was toegekend. Uitz.: CAB en de bemiddelingsdienst Oost-Vlaanderen kozen voor een meer geleidelijke aanwerving naargelang van de stijging van de verwijzingen.

BIJLAGE

66

OSBJ

1. Bemiddeling 1.1. Invloed van de nieuwe jeugdwet op het aantal dossiers - zeer sterke stijging : BIC - Elegast (verdubbeling) - ADAM (verdrievoudiging van parket) BAL (bijna dubbel) - stijging : Ieper - HSB Oost-Vlaanderen - BAS - geen significant verschil : Veurne - BAAB - CAFT (nog onduidelijk) - BAAL - weet niet : COHEsie De sterke stijging gaat vaak gepaard met lichtere feiten, verwijzingen die niet aan de criteria voldoen, slachtoffers die in PV te kennen geven dat de schade reeds werd vergoed. Hier moeten lokale afspraken rond gemaakt worden met magistraten en parketcriminologen. 1.2. Procedure De nieuwe wet betekent voor de meeste diensten een grondige wijziging in de procedure. We vergeleken verschillende procedures zoals: - Al dan niet inzage van het dossier op de rechtbank of parket - Hoe omgaan met dossier met jongeren uit verschillende arrondissementen - Krijgen partijen informatie over de beslissing van het parket na de bemiddeling - Hoogdrempelig – laagdrempelig werken - Goedkeuring – homologatie - Rapportage De verschillen en de vragen die dit opriep werden nadien besproken op het coördinatorenoverleg en met de coördinator van parketcriminologen met het oog op de ontwikkeling van meer eenvormige procedures. 1.3. Nood aan ondersteuning 1.Vorming - introductiecursus Hergo en bemiddeling - vormingsaanbod i.s.m. Suggnome volstaat voor de meeste diensten. Vraag naar : werken met seksuele delicten Groepsdynamica (Hergo) 2. Ervaringsuitwisseling 1X per jaar 3. Intervisie voor beginnende bemiddelaars 4. Intervisie voor de hergomoderatoren 5. Methodiekontwikkeling voor Hergo Dit werd opgenomen in de loop van 2007 en in de verdere planning van 2008. 2. Gemeenschapsdienst 2.1. Invloed van de nieuwe jeugdwet op aantal dossiers Kanttekening hierbij is dat er in de provincies Antwerpen en Limburg tot aan de hervorming van de nieuwe jeugdwet veel parketverwijzingen waren voor GD. Dit kan nu niet meer zodat een daling van het absoluut aantal GD te verwachten was in deze provincies. We geven nu enkel de evolutie weer van het aantal dossiers op jeugdrechtbankniveau. Sterke daling : Das &V - ADAM Lichte daling: Elegast Zelfde : BAAL - CAFT - BAAB – BAS - COHEsie Stijging : BIC- DIVAM Mogelijke verklaring van de sterke daling in Oost-Vlaanderen en arrondissement Antwerpen: omdat de GD niet langer kan opgelegd worden bij beschikking (tenzij voor 30 u) kiest de rechtbank steeds meer voor huisarrest. Hierdoor kan ze snel op de bal spelen. Als de jongere dan huisarrest heeft gehad, is de kans kleiner dat ze nog een GD krijgen bij vonnis omdat ze toch al gestraft zijn. De jeugdrechters zouden een combinatie van huisarrest met GD wel zien zitten maar het probleem is dat ze GD van meer dan 30u pas bij vonnis kunnen opleggen terwijl huisarrest veel sneller kan. Tenslotte OSBJ

67

BIJLAGE

kan er gewoon ook een vertraging zijn doordat de jongeren die vroeger een GD kregen bij beschikking nu moeten wachten tot de zaak ten gronde voorkomt. In Mechelen waar er een stijging is van het aantal GD, zien we ook dat dit vaak bij rechtstreekse dagvaarding gebeurt. 2.2. Samenwerking met de SD Er wordt niet langer steeds een consulent aangesteld en dit is een gemis. - De consulent betekent een ondersteuning als het niet goed loopt (info over wie nog betrokken is in dossier, positionering tav de jeugdrechtbank.). - Er is een spanningveld met consulent op vlak van beroepsgeheim. 2.3. Nood aan ondersteuning Vorming over : - info over gerechtelijke procedures : burgerlijke partijstelling e.d. - info over niet-Europese culturen - info over leefwereld van jongeren - introductie rond juridisch kader - verslaggeving. Ervaringsuitwisselingsdag a rato van 1x per jaar Aan deze vormingsnood werd nog niet tegemoet gekomen. Er werd prioritair geïnvesteerd in de herstelrechtelijke afhandelingen: bemiddeling en Hergo

3. Leerprojecten 3.1. Evolutie in aantal dossiers Stijging : BAAL – CAB – SIBmBIC –DIVAM Zelfde : CAFT - BAAB - COHEsie - BAS Daling : drugLP BIC - Elegast Sterke daling : daling van 40% op JRBniveau (ADAM)

3.2. Overzicht van type leerprojecten Provincie

Dienst

Basisprogramma

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

BAAB DIVAM COHEsie EXIT CAB

Vl-Brabant Limburg

BAS BAAL

SOVA SOVA SOVA sgg Individueel leerproject op maat (ILOM) ILOM SIBm

Antwerpen

BIC CAFT Elegast ADAM

SIBm SIBm - ILOM ILOM Rots en water SOVA

Drugleerp roject

sgg ism exit ism exit ism exit ja ja

ja In opbouw Ja ja

Ism ITER Ism ‘t verschil ?? ?? Voorzichtig ja In opbouw

Langetermijnproject

sgg

BASTA

ja ja

Eind 2007 werd Start SIB-M voorbereid in BAS – de mogelijkheid verkend voor project sgg in BIC en CAFT -

BIJLAGE

68

OSBJ

3.2.1. West-Vlaamse diensten 3.2.1.1. SOVA (sociale vaardigheidstraining) volgens het competentiemodel. Achterliggende theorie : als de balans tussen vaardigheden en ontwikkelingstaken verstoord is faciliteert dit delinquent gedrag. De trainingen gebeuren zowel in groep als individueel. Pro groep : sommige sova beter in te oefenen (kritiek geven - opkomen voor je mening.) Contra: minder vertrouwelijk en op maat; voor die jongere met die specifieke werkpunten. Sovatrainingen (ook de groepstrainingen) werken op maat. Er zijn wel enkele vaste onderdelen. - doelgroep : geschikt voor geweld en vermogensdelicten eventueel gepaard aan druggebruik of agressie nav drug- of alcoholgebruik. Voor zuivere drugdelicten wordt verwezen naar drughulpverlening Voor sgg naar EXIT 3.2.1.2. EXIT: leerproject voor jongeren die seksueel grensoverschrijdend gedrag stellen De West-Vlaamse diensten hebben een samenwerkingsakkoord met Exit waarbij de HCA-diensten de jongeren met sgg doorverwijzen naar EXIT. Dit 'leerproject' wijkt in twee opzichten af van al de andere leerprojecten. - het is een lange-termijn leerproject van 45uur maar in de realiteit werd tot nog toe niet gewerkt met een vooraf bepaald aantal uren maar wordt telkens gekeken naar wat de jongere nodig heeft. - vele aanmeldingen zijn op vrijwillige basis en tellen dus in principe niet mee voor subsidiëring. Het is onduidelijk welke opdracht ze hebben om hun expertise ter beschikking te stellen van andere HCA-diensten. 3.2.2. Limburg - Mechelen – CAFT : SIBm Achterliggende theorie: gebrek aan schuldbesef en inzicht in de gevolgen is een belangrijke factor bij het (blijven) plegen van delicten. Groepsproject Op maat maar niet in de betekenis van afgestemd op de leerbehoeften van de jongere wel rekening houdend met de individuele situatie van elkeen (geen standaardprogramma dat telkens op dezelfde wijze wordt gevolgd). 3.2.3. CAB - BAS – Elegast : individueel leerproject op maat Er wordt per jongere bekeken welke de belangrijkste leerbehoeften zijn. Het programma wordt hier op afgestemd. In principe kan dit dus voor elke jongere - geen afgebakende doelgroep. Methodisch: de begeleiders beschikken over verschillende modules die uit de kast kunnen worden gehaald al naargelang de nood. 3.2.4. ADAM SOVA training Rots & Water: psychofysieke training voor jongeren (in eerste instantie ontwikkeld voor puberjongens – nu ook voor adolescenten en meisjes). Vooral groepsvormingen. 3.2.5. Drugleerprojecten Een aantal diensten heeft een drugleerproject ontwikkeld. Dit kan individueel en in groep worden uitgevoerd. Dit project lijkt voornamelijk aan te slaan bij jongeren die regelmatig eens een jointje roken maar verder nog goed geïntegreerd zijn. Bij zwaardere drugverslaving zijn andere vormen van hulpverlening aangewezen. BAS en CAFT bieden dit autonoom aan. BIC en BAAL (sinds kort) werken hiervoor samen met een dienst die meer gespecialiseerd is in drughulpverlening. De andere diensten hebben geen specifiek drugleerproject maar werken uiteraard ook met jongeren die drugs gebruiken maar die niet expliciet zijn aangemeld omwille van dit probleem. Het druggebruik zal dan ook ter sprake komen tijdens het leerproject. OSBJ

69

BIJLAGE

Het is onduidelijk hoe groot de behoefte is aan een dergelijk project in de andere arrondissementen. In Oost- en West- Vlaanderen wordt één en ander opgenomen door de drughulpverlening, onafhankelijk van de HCA-diensten. Vragen : - is er behoefte aan een dergelijk project ? - wordt deze behoefte reeds ingevuld door AWW en/of GGZ? - welke dienst is het best geschikt om zich tot deze doelgroep te richten ? (gezondheidszorg ? VAD ? HCA ? V. ) 3.2.6. SGG Bijna alle provincies hebben hiervoor een aanbod uitgewerkt maar er zijn doorgaans zeer weinig verwijzingen. Uitz.: CAB en EXIT. Deze diensten profileren zich sterker in hun aanbod voor sgg. Vlaams-Brabant en Limburg werken samen met CAW. In het arrondissement Antwerpen doet Elegast een aanbod maar er zijn zeer weinig verwijzingen. ADAM wil een leerproject ontwikkelen dat eerder in de richting gaat van ‘relatievorming – normenV’. Er is geen aanbod in Mechelen en een zeer beperkt aanbod in Turnhout. Eind 2007 besloten BIC(Mechelen) en CAFT(Turnhout) een aanbod uit te werken voor deze doelgroep. Vragen : - hoe groot is de behoefte aan een dergelijk project ? - in welke mate wordt dit reeds ingevuld binnen de andere sectoren (AWW – GGZ) ? - welke sector is het best geschikt om zich tot deze doelgroep te richten ? - bekijken we dit lokaal of op Vlaams niveau ? - wat is de visie van de Vlaamse overheid ?

3.3. Dekt dit aanbod de behoeften? - Verschillende diensten waren aan het zoeken naar een beter antwoord op jongeren met een agressieproblematiek. De bestaande methodieken vormden blijkbaar geen afdoende antwoord op het ‘probleem’ van de jongere. - De diensten erkenden dat het ideale aanbod al de bovengenoemde mogelijkheden zou bevatten waarbij er ook telkens voldoende verwijzingen zouden zijn om mooie homogene groepen te kunnen samenstellen (voor zover groepstraining is aangewezen). Dit is uiteraard een weinig realistisch scenario.

3.4. Eenvormig aanbod? Alle diensten hebben inmiddels gekozen voor bepaalde leerprojecten en staan achter deze keuze. Het is nu nog bijzonder moeilijk is om een gelijkvormig aanbod te ontwikkelen. Een selectie op basis van effectiviteit is evenmin een optie omdat er te weinig effectiviteitsonderzoeken bestaan en omdat dergelijk onderzoek allesbehalve eenvoudig is. Wat is wel haalbaar ? - nagaan of elk arrondissement een aanbod heeft voor de belangrijkste doelgroepen bij leerprojecten : drugdelinquentie – seksueel grensoverschrijdend gedrag – agressie en vermogensdelicten. - valoriseren wat reeds werd ontwikkeld en diensten de kans geven om hun projecten uitgebreid voor te stellen aan elkaar zodat ze de verdienste van elk project en methodiek op meer objectieve wijze kunnen beoordelen. - daar waar tekorten gevoeld worden, eventueel methodische werkgroepen te ontwikkelen om nieuwe modules/projecten uit te werken.

BIJLAGE

70

OSBJ

3.5. Nood aan ondersteuning 1. Vorming: - begeleidershouding - communicatie 2. Geïnformeerd worden over de ontwikkelingen in binnen- en buitenland. 3. Ervaringsuitwisseling. 4. Uitwisseling van methodieken (kennismaking met) in functie van meer eenvormigheid Hieraan wordt grotendeels tegemoet gekomen in 2008. Er worden uitwisselingsdagen georganiseerd waarbij de diensten hun methodieken aan elkaar kunnen voorstellen. Er wordt een cursus begeleidershouding georganiseerd.

3.6. Hoe ondersteunen de diensten elkaar reeds? -

SIBm overleg : CAFT – BIC - BAAL Inter F : BAS – ADAM – West-Vlaamse diensten (methodiekontwikkeling) BRUKOVI : West-Vlaamse intervisiegroep overleg SGG : met de diensten uit alle sectoren die een aanbod hebben ontwikkeld voor minderjarigen met sgg.

OSBJ

71

BIJLAGE

Bijlage 3: Chronologisch overzicht e-zines Jeugdrecht.be 2007

januari Nieuwe artikels 2007-01 Beheer van en beschikking over gelden van minderjarigen 2007-01 Huwelijksbeletselen 2007-01 Geesteszieke minderjarigen in de nieuwe jeugdwet Nieuws Lunchdebat 'De cliënt in de Integrale Jeugdhulp' te Gent op 16 februari 2007 Wetenschapswinkel: krijg zicht op onderzoek in jouw sector! Eigen recht op ziekteverzekering voor NBMV

februari Nieuwe artikels 2007-02 Fiscale aftrek voor kinderen ten laste 2007-02 Kamers doorzoeken 2007-02 Op welke sommen geen beslag - Kinderen ten laste Update 2002 - 11/12 Ouderlijk gezag en beroepsgeheim Nieuws Schoolpremie komt toe aan pleeggezinnen

maart Nieuwe artikels 2007-03 Dwangmaatregelen bij omgangsrecht 2007-03 Binnenlandse adoptie 2007-03 Het doorgeven van informatie door de politie aan de school Nieuws De cliëntfolder rechtspositie voor jongeren is aangepast Er komt duidelijkheid over de opvang van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen Nieuwe maatregelen ter ondersteuning van kinderen en ouders bij echtscheiding Toetreding van België tot de World family organisation Verbod op lichamelijke straffen in Nederland Meer controle op beroepen in verband met kinderen

april Nieuwe artikels 2007-04 De adoptie van een buitenlands kind 2007-04 Time-Out op school 2007-04 Vrijwilligerswet en het verbod op kinderarbeid Update 2007-01 Beheer van en beschikking over gelden van minderjarigen 2004-05/06 Contact met meemoeder - meevader 2005-03/04 De wijziging van de familienaam in geval van adoptie Nieuws Artsen en onderwijs pakken samen problematische afwezigheden van leerlingen aan Omnio-statuut voor personen met een laag inkomen Publicaties Geesteszieke minderjarigen en dwang - Johan Put, Marjan Rom & Isabelle Van der Straete Jongeren, psychiatrie en recht - Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten

BIJLAGE

72

OSBJ

mei Nieuwe artikels 2007-05 Het decreet Rechtspositie voor de minderjarige in de jeugdhulp en de Bemiddelingscommissie 2007-05 Kinderen en jongeren in een bezoekruimte: vrijwillig? 2007-05 Gezinshereniging van kinderen met een ouder afkomstig uit een niet-EU/EER land Nieuws Zorgboerderijen Publicaties Kinderen en echtscheiding, Lees- en werkboek voor echtscheidingskinderen, ouders en begeleiders – Ludo Driesen

juni Nieuwe artikels 2007-06 Het decreet rechtspositie in de gerechtelijke jeugdhulpverlening 2007-06 Co-ouderschap en kindergeld 2007-06 Het verblijfsco-ouderschap of de nieuwe wet op het tweeverblijf Nieuws Spijbelaars moeten studietoelage inleveren, zittenblijvers niet Alle ombudsmannen en ombudsvrouwen op één site Hoe zit het ook al weer met de studentenwetgeving? Oprichting van 14 opvoedingswinkels in Vlaanderen en Brussel Publicaties Verblijfsco-ouderschap: Uitvoering en sanctionering van verblijfs- en omgangsregelingen - Adoptie door personen van hetzelfde geslacht -Senaeve P., Swennen F., Verschelden G. (eds.). ’t ZitemzoV Kids als ouders uit elkaar gaan - Kinderrechtswinkel

juli-augustus Nieuwe artikels 2007-07/08 De betwisting van het vaderschap door een minderjarig kind: de nieuwe afstammingswet 2007-07/08 Handboeien bij minderjarigen – mag dat? 2007-07/08 Het huisarrest 2007-07/08 Kindergeld en bijverdienen Nieuws Nieuwsbrief Jeugdrecht vernieuwt Vlaamse Regionale Indicatoren Publicaties Toegankelijke jeugdhulpverlening - Een onderzoek van het kinderrechtencommissariaat

september Nieuwe artikels 2007-09 Wat als jongeren over zelfmoord spreken? 2007-09 De nieuwe "schuldloze" echtscheidingswet toegelicht 2007-09 Fiscale discriminatie inzake bijkomende kinderbijslag voor gehandicapte kinderen weggewerkt Update 2007-09 Kinderbijslag bij zelfstandigen 2007-09 Onderhoudsgeld voor kinderen 2007-09 Wie betaalt de ziekenhuisrekening 2007-09 Tot welke leeftijd is er leerplicht? 2007-09 Plaatsing: ouderbijdrage, alimentatie, kinderbijslag? Nieuws Vijf extra preventiewerkers drugs en alcohol Meer middelen voor suïcidepreventie Nieuwe gedragscode voor kinderreclame Publicaties Een draak op de weg – Clavis

OSBJ

73

BIJLAGE

oktober Nieuwe artikels 2007-10 Jongeren in detentie, het verblijf in gemeenschapsinstellingen 2007-10 Studenten, OCMW en onderhoudsplicht van de ouders 2007-10 Ouderstage Nieuws Onzekerheid over het recht op leelfoon voor studenten Pilootproject voor niet-begeleide Europese minderjarigen in kwetsbare toestand Kinderrechtencommissariaat lanceert dossier ?Heen en Retour. Kinderrechten op de vlucht? Vereenvoudigde procedures voor kinderbijslag voor studenten Publicaties StudentenRecht: Juridische en sociale gids voor het hoger onderwijs – ACCO

november Nieuwe artikels 2007-11 De onderhoudsuitkering voor de behoeftige echtgeno(o)te in de nieuwe echtscheidingswet 2007-11 Domicilie, referentieadres en ambtelijke schrapping 2007-11: Spijbelen: wat doet het CLB? Update 2007-11 Het strafregister van minderjarigen Nieuws Nieuwe voorwaarden voor politiecellen Kinderrechtencommissariaat stelt jaarverslag voor Beleidsbrief 2007-2008 Minister Vanackere van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Nieuwe spijbelbrochure Publicaties De juridische positie van de minderjarige in de praktijk - UGA Forensische ontwikkeling en opvoeding – Garant

december Nieuwe artikels 2007-12 Erft een pleegkind van haar of zijn (ex-)pleegouders? 2007-12 Anonieme bevallingen en vondelingen Update 2007-12 De leertijd en de sociale wetgeving 2007-12 De Everbergwet: wat tijdelijk moest zijn, werd definitief Nieuws Ziekteverzekering voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen Brochure Gezondheidszorg en Verblijfsstatuten Nieuwe omzendbrief RIZIV: recht op ziekteverzekering voor vreemdelingen Nieuw: persoonlijk ontwikkelingstraject in het deeltijds onderwijs Pleeggezinnen gezocht Publicaties Kans op slagen. Een integrale kijk op geweld in gezinnen - Lannoo Campus

BIJLAGE

74

OSBJ

Bijlage 4: International Congress ‘Phenomena in Juvenile Delinquency: New Penal Forms’ - Conclusies

Conclusions of the International Congress: ‘Phenomena in Juvenile Delinquency: New penal forms’. Based on the different papers, workshops, free communications and debates carried out during this International Congress on “ Phenomena in juvenile delinquency: new penal forms”, we can draw the following conclusions and action lines to develop in the field of juvenile delinquency and justice: - Minors in conflict with the criminal law form a collective which is at serious risk of social exclusion, because of the peculiar circumstances that affect them. Therefore, as demanded by the art. 40 of the United Nations’ Convention on the Rights of the Child of the 20th November 1989, the public authorities should carry out actions focused on obtaining their reintegration in society assuming a constructive function within it. - Although society thinks that there is an increase of juvenile delinquency as well as an increase of its seriousness, statistics and studies done by experts do not confirm this idea and even come to an opposed conclusion. - The debate on juvenile delinquency, both on a political level as in the media, should be based on rigorous and confirmed data in order to avoid creating an unjustified social alarm amongst citizens which causes them to demand harder and more repressive responses. These demands could eventually be accepted by governments and provoke – as is happening lately in numerous countries – a more punitive and repressive legislative reform. - The best way to fight against juvenile delinquency is to prevent it by improving the educational system, the promotion of juvenile employment, the integration of minorities, the offer of alternatives on how to spend free time, the fight against drug and alcohol abuse, etc. - The already large experience in the intervention with minor offenders has shown that measures and sanctions applied on minor offenders within their own community are more effective and also minimizes their social stigmatization. So we should give priority to non-custodial measures or sanctions using detention only as a last resource. - The rapidity in social changes (new kinds of families, changes in family roles, new information and communication technologies, etc.) are causing the appearance of new offending categories in which minors are often victims but also the authors (cyber delinquency, family violence, bullying, youth gangs, etc.). This forces the governments and all the agents involved to search for new responses and solutions that are both efficient and adaptable to the continuing changes. - As far as youth gangs are concerned, it is advisable to analyse rigorously and without prejudices their nature, composition and objectives and not to confuse a mere demonstration of juvenile rebelliousness and search for support amongst peers (without the prejudice to pursue the antisocial behaviour they are involved in) with real criminal organizations. Experiences like the one in Barcelona with some youth gangs, incorporating them into cultural associations, could be a starting point. - Mental health problems should be treated precociously in order to prevent crime. As shown, in a lot of cases there also exist a direct link between behaviour disorders and drug use. Therefore it is necessary to be able to count on highly specialized resources and treatments and on enough financing. - The phenomenon of unaccompanied foreign minors requires a specific treatment OSBJ

75

BIJLAGE

as well which has to be based on a fundamental premise: their condition as a minor has to prevail over their condition as a foreigner. Therefore it is necessary to coordinate between the child protection system and the juvenile justice system. - In case of foreign minors deprived of their liberty, they must never suffer any kind of discrimination caused by their condition of foreigners and their specific needs should be attended to: information in their own language, the possibility to communicate their situation to diplomatic representatives, respect for their religious features, the possibility to have access to a paid job even though they do not have a legal residence in the country, etc. - Interesting conclusions can be drawn from the comparative analysis between juvenile reform systems in different countries allowing making progress and improving in the field of juvenile justice. However, we have to be cautious and also rigorous while carrying out this analysis, because judicial and cultural traditions, terminology, statistics, etc. often show such noticeable differences that they make that comparison a whole lot more difficult. - The best starting point to carry out this comparative analysis and to value the different juvenile justice models is set up by different international instruments brought forward by both the United Nations as, on a European level, the Council of Europe. - It is also advisable to, at least on a European level, produce a larger rapprochement and homogenisation between juvenile justice systems in different countries, by using the recommendations of the Council of Europe mentioned above (this institution is currently elaborating a new text on community sanctions and detention measures). Together with this, it would be advisable for the European Union to adopt some kind of regulating instrument especially after the new Treaty of Lisbon and the expansion of community competences in the field of justice, security and internal affaires. - The so called responsibility model (in which all the procedural guarantees of the minor are recognized, but which has an educational and responsibilizing objective through a wide range of measures which will be adapted to the minor’s personal and family circumstances) together with the so called restorative justice (the offender, victim and society are all involved in the solution of the conflict created by the offence) are showing their efficiency in the intervention with minors, achieving high rates of reinsertion and decreasing recidivism. - We trust that this International Congress, contrary to the message of security and social alarm spread on occasions when talking about minor offenders, spreads a message of hope for all youngsters in conflict with the law, in order for minors to become, through the work of all actors involved in the field of juvenile justice and the effort for self-improvement of the minors themselves, free citizens with full rights.

BIJLAGE

76

OSBJ

Bijlage 5: Sneuveltekst moeilijk begeleidbare jongeren

Denktank : Minderjarigen en hun context die niet meer welkom zijn in de hulpverlening 1) Inleiding In de Bijzondere Jeugdzorg, alsook in de hulpverlening in het algemeen en in de maatschappij stellen we vast dat er een groep jongeren niet meer welkom is. Deze maatschappelijk kwetsbare jongeren hebben vaak reeds een lange hulpverleningscarrière achter de rug en zijn getekend door uitsluitingen. Een groep projecten in de Bijzondere Jeugdzorg probeert aan deze jongeren opnieuw perspectief te bieden door een intensieve begeleiding op maat van de jongere en zijn/haar context. Ze nemen hen onder de vleugels en proberen een vrijplaats te creëren in de hoop hen opnieuw te reïntegreren, op de eerste plaats in de hulpverlening zelf, maar ook in hun context en in de maatschappij. Met een aantal van deze projecten gingen we samen rond tafel zitten om ons te buigen over het probleem ‘jongeren en hun context die niet meer welkom zijn in de maatschappij en in de hulpverlening’ We mogen natuurlijk niet vergeten dat er in elk systeem een restgroep zal zijn, onbereikbarenVToch willen we de grens verkennen en bekijken hoe we omgaan met deze grens en hoe we deze jongeren zoveel mogelijk kunnen proberen bereikenVde hand reiken. Deze projecten bezitten heel wat knowhow met betrekking tot de aanpak van deze jongeren. Vaak blijft deze knowhow echter bij de projecten zelf en wordt deze niet verspreid in de reguliere werking. Nochtans komen deze jongeren vaak als laatste stap terecht in een project en hebben zij al veel eerder nood aan een andere aanpak. We stellen ons de vraag hoe de praktijk verloopt bij MJ die niet meer welkom zijn in de hulpverlening, de Bijzondere Jeugdzorg en de maatschappij. We gaan eigenlijk op zoek naar de onderliggende pedagogie. Onder pedagogie wordt verstaan: ‘de praktijk van het opvoeden’. Pedagogie legt daarbij de nadruk op het handelen. Frans Gieles (1992) specifieert de orthopedagogiek als een handelingswetenschap die zoekt naar kennis van het type ‘weten te handelen waar anderenhet niet meer wisten’. Stevens en van der Wolf (2001) onderscheiden twee soorten van kennis. In de wetenschappelijke visie of de modus 1 kennis is sprake van een vrijwel volledige decontextualisering of onthechting van menselijke motieven en van de waarden die ze vertegenwoordigen, ten dienste uiteraard van objectiviteit en generaliseerbaarheid van de verwachtingen van de onderzoeker. Dit betekent onthechting van een essentieel deel van de opvoedingswerkelijkheid. De mensen bij wie de kennis is verkregen zijn als het ware uit de kennis weggesneden. De actoren zelf zijn in de kennis niet meer terug te vinden, hun gedrag is gestandaardiseerd. Naast deze kennisproductie van de wetenschap bestaat er echter tevens de missiegerichte kennisproductie in de praktijk of de modus 2 kennis. Dit is een existentiële, persoonlijk-intersubjectieve en vooral dynamische laag, zonder dewelke van opvoeding geen sprake kan zijn. De orthopedagogiek zal niet alleen het toestandsbeeld (verwoord in de diagnose) als oriëntatie voor haar handelen kiezen, maar ook de vraag stellen wat een kind waartoe nodig heeft en daarmee vooral de handelingsvraag benadrukken. In deze modus 2 kennis focust men op het betekenisperspectief van opvoeder en kind. Het is een dynamische kennisvorm, ontstaan uit de wisselwerking van diverse kennisbronnen die elkaar valideren in het perspectief van een beoogd handelingsresultaat. Begeleiders proberen nieuwe ideeën en suggesties voortdurend uit, evalueren, informeren en observeren elkaar met de bedoeling te komen tot ‘best practices’. Eigen aan deze kennis is dat ze sterk gebonden is aan de persoon van de opvoeder/begeleider en dus sterk waardebepaald is. We moeten daar rekening mee houden, maar mogen niet voorbijgaan aan de kracht van deze kennis. Met deze denktank willen we dan ook een poging doen om deze stilzwijgende kennis (Hargreaves, 1998), door het delen van ervaringen en het aangaan van een dialoog, aan de oppervlakte te krijgen. OSBJ

77

BIJLAGE

Met deze denktank wilden we de hoofden bij elkaar steken om te zoeken naar antwoorden op deze uitsluiting. We willen op zoek naar de modus 2 kennis. Eerst en vooral stellen we ons de vraag wie deze jongeren zijn, wat hen kenmerkt? Vervolgens bekijken we de mechanismen in de maatschappij en in de hulpverlening die ervoor zorgen dat deze jongeren niet meer welkom zijn. Ten slotte doen we een aantal voorstellen over hoe we deze jongeren en hun context het beste begeleiden. Wat hebben zij nodig om ook werkelijk geholpen te worden? En hoe kan de Bijzondere Jeugdzorg in het algemeen, en niet enkel de projecten dit maximaal aanbieden? In deze tekst proberen we een eerste antwoord te formuleren op deze vragen.

2) Over welke ‘groep’ jongeren hebben we het? Het hebben over een groep is in feite reeds een fout begin, want er is geen afgebakende groep van moeilijk begeleidbare/bereikbare jongeren. We moeten het meer zien als een soort van continuüm waarop de cliënten van de Bijzondere Jeugdzorg zitten en wanneer we het hebben over deze die niet meer welkom zijn in de hulpverlening, dan zijn dit de jongeren op het einde van dit continuüm. Zij waar de hulpverlening de handen in het haar geeft en waarvan de maatschappij roept om represailles en om opsluiting. De hulpverlening echter wil deze jongeren helpen en zoekt naar oplossingen. Het is niet de taak van de hulpverlening om op te sluiten en te straffen. Hun taak is deze jongeren te begeleiden en te reïntegreren in de maatschappij. “Anno 2004 weten we nog niet goed hoe omvangrijk deze groep eigenlijk is die hulp ontbeert, of en hoe de gedragsproblematiek van deze jeugdigen te differentiëren is en hoe in samenhang daarmee een hulpaanbod eruit zou moeten zien” (Knorth, Noom, Tausenfreund en van den Berg, 2005). Deze jongeren komen vaak terecht in projecten van de Bijzondere Jeugdbijstand maar ook in de psychiatrie, in de reguliere werking van de Bijzondere Jeugdzorg en via het Vlaams Fonds doorlopen zij de hulpverlening. In de literatuur en in het werkveld treffen we vaak termen aan als: carrièrejongeren, jongeren met een lange hulpverleningsgeschiedenis, maatschappelijk kwetsbare jongeren, probleemjongeren, jongeren in extreem moeilijke situaties, restgroep Bijzondere Jeugdzorg, jongeren met een complexe psychosociale problematiek, V

Er zijn reeds verschillende termen gesuggereerd, maar overeenstemming is er nog niet. Wanneer men bv. spreekt over probleemjongeren legt men het probleem bij de jongere zelf, terwijl praktijkwerkers net bij deze jongeren opmerken dat de doelgroep vaak gekenmerkt wordt door een opeenvolging van kwetsingen, van uitsluitingen in de maatschappij (maatschappelijke kwetsbaarheid). Wanneer we deze uitsluiting willen vermijden, moeten we waakzaam zijn om dit niet meteen te bewerkstelligen of te veronderstellen in het gebruik van termen. We doen toch een poging een aantal kenmerken van deze jongeren op te sommen. Het zijn deze kenmerken die vaak leiden tot de uitsluiting of een gevolg ervan zijn. We geven een samenvatting van een aantal kenmerken die we in de meeste omschrijvingen terugvinden. Als bronnen geven we het Brussel Overleg Jeugdzorg; Karel De Vos en Jean-Luc Kabergs (2005); Willy Vandamme (2002); werkgroep jongeren met een complexe psychosociale problematiek van de provincie Antwerpen en onze eigen probleemanalyse voor Vlaanderen. Knorth, Noom, Tausenfreund en van den Berg (2005); Spoor en de Kemp (2004); Diekstra (1991) voor Nederland. Allen komen uit een problematische opvoedingssituatie. Vanuit de Bijzondere Jeugdzorg in Vlaanderen staan de als misdrijf omschreven feiten minder op de voorgrond bij onze doelgroep. Er is sprake van gedragsstoornissen maar men vermeldt feiten niet als typisch kenmerk. In Nederland worden de feiten dan weer naar voren geschoven als hét gemeenschappelijke kenmerk van deze doelgroep en wordt met deze jongeren vaak gewerkt ter preventie van criminele feiten in de toekomst. Men spreekt daar over sterk antisociaal en oppositioneel gedrag.

BIJLAGE

78

OSBJ

De meeste initiatieven in de Bijzondere Jeugdzorg in Vlaanderen vermelden emotionele en psychische problemen, tot psychiatrische stoornissen (Brussels Overleg Jeugdzorg, Werkgroep Antwerpen, eigen probleemanalyse OSBJ). Een aantal meer algemene kenmerken wijzen op de relatie tussen jongere en hulpverlener/hulpverlening, nl. een lange hulpverleningsgeschiedenis, negatieve houding of wantrouwen tegenover hulpverlening, weinig of niet gemotiveerd voor hulpverlening, nergens binnen de hulpverlening aansluiting vinden (Brussels Overleg Jeugdzorg). Knorth e.a. (2005) spreken dan weer over jeugdigen met een accomodatiestoornis. Volgens hen kunnen deze jongeren zich moeilijk aanpassen aan vragen of eisen uit hun directe omgeving waardoor de begeleiding van deze kinderen een grote opgave is. De Vos en Kabergs (2005) omschrijven het dan weer anders, nl. jongeren waarbij ze het beeld van een geremde ontwikkeling krijgen. Telkens is er een discrepantie tussen wat ze –gezien hun mogelijkheden- zouden moeten kunnen en wat ze er in hun beleving en hoe ze gevaloriseerd worden, feitelijk van terechtbrengen. Hun hulpverleningsgeschiedenis wordt gekenmerkt door het herhalen van uitsluitingen onder de vorm van negatieve overplaatsingen. Naar de jongeren toe neemt dit de vorm aan van herhalingen van negatieve feedback waardoor hun zelfwaardegevoel en hun zelfbeeld negatief ingekleurd worden. Ten slotte willen we nog opmerken dat er vaak sprake is van een mindere verbale begaafdheid en soms een zwakkere mentale begaafdheid (De Vos en Kabergs, Vandamme, eigen analyse, Brussels Overleg Jeugdzorg). Zoals De Vos en Kabergs het ook zien, zorgen negatieve overplaatsingen voor kenmerken die bij de jongere ontwikkeld worden, zoals een laag zelfbeeld en een lage motivatie. Deze kenmerken op zich zorgen er dan weer voor dat mensen reageren met uitsluiting.

3) Welke mechanismen leiden tot uitsluiting? Zowel in de maatschappij als in de hulpverlening ontwaren we mechanismen die de uitsluiting van deze jongeren in de hand werken. Natuurlijk zijn er ook mechanismen bij de jongeren zelf die leiden tot uitsluiting, maar daar willen we ons in dit advies minder op richten. Die komen reeds aan bod in het voorgaande stuk, waar we spreken over de kenmerken van deze jongeren en in het volgende stuk waar we de analyse van Koen Raes uiteenzetten. Met de vernieuwende initiatieven streven we naar constante evolutie, vernieuwing en verandering in de Bijzondere Jeugdzorg om zo een gedifferentieerd, kwalitatief en continu hulpaanbod te voorzien voor kwetsbare minderjarigen en hun context. We leven momenteel in een veeleisende en snel evoluerende maatschappij. In de Bijzondere Jeugdzorg proberen we hulp te bieden aan MJ en hun context die vaak uitgesloten worden uit deze maatschappij of moeilijkheden hebben zich te integreren. Juist omdat we bezig zijn met kwetsbare jeugd is het belangrijk mee te zijn met de maatschappelijke evoluties en MJ zo goed mogelijk voor te bereiden op deze maatschappij. Het beleid met betrekking tot jeugdhulp moet zich ontwikkelen in het licht van deze evoluerende maatschappij. We ervaren allen een frustratie in het willen helpen van deze jongeren. De maatschappij ervaart een frustratie en doet beroep op ons hulpverleners, dwingend omwille van het crisisgevoel, om zo vlug mogelijk en zo efficiënt/effectief mogelijk met antwoorden te komen. De hulpverleners ervaren diezelfde frustratie, maar willen niet toegeven aan de druk en blijven zoeken naar gepaste antwoorden, zowel voor de jongere als voor de maatschappij. Hieronder bekijken we welke mechanismen aan het werk zijn in de samenleving en in de hulpverlening. Mechanismen in de maatschappij Onze maatschappij blijft getekend door grote maatschappelijke ongelijkheden. Een samenleving die niet in staat is om àl haar burgers zinvol te laten participeren aan het maatschappelijke gebeuren is een samenleving die fundamenteel tekortschiet, want haar samenlevingsbelofte niet kan waarmaken. Het hoge suïcidecijfer onder jongeren kan als het ultieme teken worden opgevat dat veel jongeren de ‘zelfbeschikkende’ ervaring hebben volkomen overbodig te zijn (2003, Raes, K.). Criminaliteit is soms de enige manier om zichzelf te laten horen.

OSBJ

79

BIJLAGE

Tegenwoordig heerst er een zeer dubbelzinnige relatie tussen hulpverlening, preventie en repressie. We krijgen soms het gevoel dat er een ‘war on youth’ heerst en dat de hulpverlening ofwel verantwoordelijk wordt gesteld voor het ontstaan van deze oorlog, ofwel gedwongen wordt vooraan in de gelederen te gaan staan. En laten we niet vergeten dat vooral ook de MJ zelf verantwoordelijk wordt gesteld. Voor het eerst in de geschiedenis van onze samenlevingen vormen jongeren een minderheid. Prof. Raes (2003) stelt dat zij daardoor zowel op macro-als op microvlak voortdurend tegen een meerderheid van volwassenen moeten opboksen: in hun gezin zowel als in de maatschappij in haar geheel. Tevens hebben ze de jongeren de openbare ruimte ontnomen, waardoor school en jeugdbeweging veel belangrijker zijn geworden. Er is nog weinig ruimte voor jongeren om leeftijdsgenoten te ontmoeten, verantwoordelijkheid voor hen op te nemen en er conflicten mee uit te vechten. Nochtans is dit vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief van fundamenteel belang voor hun ontwikkeling. In de geest van deze tijd wordt van de hulpverlening verwacht dat ze de MJ ‘rustig houden’ en dit liefst nog doen op een repressieve manier. Als dit niet meteen lukt en MJ overlast bezorgen omdat ze hun plek in de maatschappij opeisen, wordt met een beschuldigende vinger naar de hulpverlening gewezen. De maatschappij en de burgers nemen geen verantwoordelijkheid meer voor ‘hun kinderen’. Maatschappelijke instellingen zoals scholen nemen hun verantwoordelijkheid niet meer en de overheid reageert met repressie zoals de burgers vragen en ze eisen dit ook van de hulpverlening. De hulpverlening wil echter anders omgaan met de jeugd en hen blijvend kansen bieden om hen te integreren. Eenmaal ze volwassen zijn, is de kans tot reïntegratie nog veel kleiner. Gevangenissen zitten boordevol, en daar stelt men zelfs al lang de vraag niet meer naar insluiting of integratie. Is dit niet het expliciete beleid van onze tijd? En tegen welke bierkaai zijn we dan aan het vechten? Wat wil het beleid? Willen ze onze inspanningen wel? Het is belangrijk te zien in welke tijd MJ opgroeien en hoeveel eisen aan hen gesteld worden. Ze moeten het goed doen op school, moeten veel vrienden hebben, moeten de laatste gadgets hebben om mee te pronken op school, ze moeten er goed uitzien en als het even kan moeten ze ook nog uitblinken in iets en zich onderscheiden van de anderen. Geen wonder dat MJ het soms niet meer zien zitten en opgevenV En laten we vooral niet vergeten dat het maatschappijbeeld dat er een stijging zou zijn van criminele jongeren die overlast bezorgen en opgesloten moeten worden, een maatschappijbeeld is dat leeft, maar niet gestoeld is op cijfers. Er zijn geen cijfers beschikbaar die beweren dat de criminaliteit bij jeugdigen zou gestegen zijn en de leeftijd van jonge criminelen zou gedaald zijn. Uit de cijfers blijkt daar geen evolutie in te zijn. Koen Raes (2003) reikt ons een scherpe analyse aan van jongeren en hun waarden in de moderne maatschappij van tegenwoordig. Hedendaagse jongeren ontwikkelen zich namelijk in een economische en socio-culturele context die in belangrijke opzichten verschilt van die van vroegere generaties jongeren. Ze zijn in zeker opzicht ‘losgeslagen zelven’, met hun gevoelens op drift en zoekend zonder vaste bestemming en zonder vaste thuishaven. Het zijn ‘nomaden’ in een samenleving die nog maar erg weinig zekerheden op economisch, sociaal, cultureel en levensbeschouwelijk vlak weet aan te reiken. Wellicht daarom vinden hedendaagse jongeren de waarde van de fysieke zelfbeschikking des te belangrijker. Dat grote belang dat aan het zelfbeschikkingsvertoog wordt gehecht staat in fel contrast met de groeiende objectieve onzekerheden waarmee jongeren vandaag worden geconfronteerd. Dat geldt des te meer voor zogenaamde ‘laaggeschoolde’ jongeren. Ook zij worden nomaden die voortdurend op zoek moeten gaan naar een nieuwe job (V). Hoewel precies zij het meest gebaat zouden zijn met een sterk ‘collectivistische identiteit’ – ‘samen staan we sterk’- blijken zij vandaag in de ban van een discours dat de-solidariseert en de-collectiviseert: je moet niet teveel op de anderen rekenen, je zal het alleen moeten weten te klaren enz. Men kan hierbij gewagen van een uitgesproken ‘vals bewustzijn’ omdat precies die groep jongeren het meest belang heeft bij sterk uitgebouwde collectieve voorzieningen die hen een stuk bestaanszekerheid kunnen garanderen die de economie hen niet meer verschaft. Laaggeschoolde jongeren vechten tegelijk met een lage zelfwaardering in een maatschappij die zichzelf voortdurend als een ‘kennismaatschappij’ definieert en nog nauwelijks respect heeft voor handarbeid (V). Waar deze jongeren vroeger nog een zelfrespect en een fierheid konden ontwikkelen omheen een sterke bedrijfs-en arbeidersidentiteit die zich collectief tegen ‘het establishment’ kon positioneren, zijn zij thans zowel subjectief als objectief tot de ‘zwakste schakel’ gereduceerd. (2003, Raes, K.) De collectivistische identiteit lijken deze jongeren net te vinden in het samen bewandelen van de grenzen van de maatschappij. Ze vinden elkaar in het zich afzetten tegen de maatschappij, hun

BIJLAGE

80

OSBJ

zelfwaardering en zelfbeschikking vinden ze in de criminaliteit. MJ in een voorziening die vanuit een gemeenschapsinstelling komen genieten het respect van de andere jongeren. Het fenomeen van het samen weglopen uit een voorziening is waarschijnlijk niemand uit de Bijzondere Jeugdzorg vreemd. De vraag van de maatschappij tot een aanpak van repressie bij deze jongeren sluit hen volledig uit, geen rekening houdende met de eisen van de huidige maatschappij en zonder een constructieve oplossing te bieden. Komt hier nog bij dat tegenwoordig iedereen in de maatschappij kans maakt om maatschappelijk kwetsbaar te worden, net door de onzekerheid. Mensen in echtscheidingen, faillissementen, plots jobverlies, psychiatrische problematieken, Vlopen allen kans. In die zin hebben we het in deze denktank ook over de ruimere uitsluitingsmechanismen van ‘mensen’ die niet meer welkom zijn in de maatschappij en in de hulpverlening. De maatschappij zoals ze nu evolueert denkt meer dan ooit na over insluiting en uitsluiting en probeert daarmee om te gaan, omwille van de multiculturalisering, door het ontstaan van Europa, VToch leidt zo’n samenleving inherent ook meer en meer tot uitsluiting. Ook hier moeten we ons van bewust zijn, nl. dat de maatschappelijk kwetsbaren niet meer in één ‘klasse’ van de bevolking zitten. De hulpverlening moet ook hierop afgestemd worden. In de Bijzondere Jeugdzorg zien we bijvoorbeeld meer en meer MJ met psychiatrische problematieken. Ook in de maatschappij kan iedereen op een bepaald moment in zijn leven psychiatrische hulp nodig hebben. Vraag is tegenwoordig wie bepaalt wat opvoeden is en hoe moet opgevoed worden. Vroeger was dit iets wat zich in de privé sfeer van het gezin afspeelde. Nu zien we dit meer en meer gebeuren in de maatschappij en in de media. Programma’s troef over het opvoeden van kinderen, zoals ‘the supernanny’ en ook in het Globaal Plan van de overheid zien we ‘inhoudelijke aansturing van het hulpaanbod’ als een van de belangrijkste veranderde beleidskeuzes. Deze inhoudelijke aansturing gebeurt dan op basis van wat professionals, door middel van onderzoek en effectevaluatie besluiten uit het hulpaanbod. Er is dus duidelijk iets aan het gebeuren met betrekking tot het socialiseren in de samenleving. Waar voltrekt dit zich? In het gezin, op school, in de jeugdbeweging, in de hulpverlening? En wiens taak is het? Ten slotte luidt voor ons de belangrijkste vraag: welke plaats moet de hulpverlening innemen? Nemen we de verantwoordelijkheid op die ons lijkt toegeschoven te worden of ligt deze verantwoordelijkheid elders? Alleszins staat vast dat het onze verantwoordelijkheid is hen te integreren in de maatschappij. In het Globaal Plan zien we enerzijds dat de overheid bereid lijkt te zijn dit voor een stuk op te nemen. Kijken we maar naar de uitbreiding van preventieve en ondersteuningsgerichte maatregelen die genomen worden. Het feit dat er ingespeeld wordt op maatschappelijke tendensen en dat meer aandacht besteed wordt aan preventie, kan de Bijzondere Jeugdzorg alleen maar helpen. Tegelijkertijd wijst het Globaal Plan er duidelijk op dat we geen verantwoordelijkheid willen overnemen, niet van de burgers, niet van de context en niet van de maatschappelijke instellingen. We hebben misschien wel een taak in het doorgeven van onze knowhow aan deze mensen. Maar dit zou dan willen zeggen dat de hulpverlening toch voor een stuk de verantwoordelijkheid gaat opnemen om te zeggen hoe kan opgevoed worden en hoe kan gesocialiseerd worden. Staan wij ver genoeg om deze knowhow door te geven? We moeten ons er alleszins van bewust zijn dat we als hulpverleners sowieso iets doorgeven. We voeden op en experimenteren met nieuwe mogelijkheden. Het bewustzijn daarvan is een eerste belangrijke vereiste voor de medewerkers in de Bijzondere Jeugdzorg. Mechanismen in de hulpverlening en maatschappelijke instellingen Projecten die met deze jongeren aan de slag gaan, hechten vooral veel belang aan de ‘andere’ begeleidershouding tegenover de jongeren en hun context. Gevaar hierbij is dat projecten deze jongeren anders benaderen, maar eens zij terug in de maatschappij terechtkomen, zij daar opnieuw repressief benaderd of uitgesloten worden. Zo is er nog steeds een grote discrepantie tussen de houding van de hulpverlener en de houding van de school bijvoorbeeld. De Bijzondere Jeugdzorg kan hier haar verantwoordelijkheid opnemen om de kennis en knowhow over de aanpak van kinderen en jongeren én hun context door te geven aan andere maatschappelijke systemen. Het is niet de bedoeling dat de hulpverlening de verantwoordelijkheid van burgers, ouders OSBJ

81

BIJLAGE

en maatschappelijke instellingen overneemt. Ze kunnen hen echter wel begeleiden en ondersteunen! We denken onder andere aan scholen, aan tewerkstellingsorganisaties, aan jeugdbewegingen, V Enerzijds moet nagedacht worden over de inhoud die we willen overbrengen naar deze systemen, rekening houdend met verschillende betekenissystemen. Anderzijds is het belangrijk stil te staan bij een strategie om deze inhoud over te brengen. We moeten er blijvend over waken dat de eerste doelstelling doelmatige samenwerking is. Het is alleszins niet de bedoeling dat de Bijzondere Jeugdzorg met de beschuldigende vinger wijst naar maatschappelijke instellingen zoals onderwijs en tewerkstellingsorganisaties. We moeten vooral leren van elkaar en ondersteunen. Er is ook samenwerking nodig na de meerderjarigheid met maatschappelijke instanties zoals OCMW, VDAB, V De Bijzondere Jeugdzorg begeleidt namelijk minderjarigen, maar wat gebeurt er met deze MJ eenmaal ze 18 jaar worden? Het is pas op 18 jaar, als jongeren beseffen dat ze er plots alleen voor staan, dat ze vaak gemotiveerd zijn om hulp te aanvaarden. Op dat moment echter hebben de meeste instanties hen al lang opgegeven en kunnen ze nergens meer terechtVEr is nood aan nazorg en begeleiding na de minderjarigheid. Nu bestaan er veel voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg die projecten, terugkomdagen en infosessies opzetten voor jongeren die 18 jaar geworden zijn en het alleen moeten weten te redden. Daar krijgen zij geen enkele tegemoetkoming voor, tenzij jongeren er zelf voor kiezen vrijwillig na de meerderjarigheid in begeleiding te blijven. Het kan de verantwoordelijkheid zijn van de voorzieningen om hen gedurende een bepaalde periode te begeleiden naar andere maatschappelijke instellingen, maar deze maatschappelijke instellingen hebben in de eerste plaats de verantwoordelijkheid om de jongeren optimaal te ondersteunen, zodat jongeren het op termijn kunnen beredderen met de hulp van de maatschappelijke instanties. Ook is er het probleem van de samenwerking tussen Bijzondere Jeugdzorg en psychiatrie. wat bijvoorbeeld met MJ met een psychiatrische problematiek? De ervaring van begeleiders in Bijzondere Jeugdzorg reikt niet ver genoeg om deze jongeren efficiënt te begeleiden en er zijn niet genoeg middelen voorhanden. De opleiding van begeleiders Bijzondere Jeugdzorg (graduaat orthopedagogiek) heeft geen opleiding in psychiatrische problematieken. De infrastructuur van voorzieningen Bijzondere Jeugdzorg is daarbij niet aangepast aan MJ met een psychiatrische problematiek. Wanneer een MJ op een bepaald moment een gevaar vormt voor zichzelf of voor de begeleiders hebben zij geen infrastructuur, zoals een soort isolatieruimte. Wanneer men echter op de deurstoep gaat staan bij de Kinder-en Jeugdpsychiatrie of bij Geestelijke Gezondheidszorg, staat men ook daar voor een gesloten deur. Zij schuiven de hete pap door aan de BJB of ook zij kampen met wachtlijsten. Er is dus een algemeen tekort aan capaciteit en knowhow in de hulpverlening waardoor mensen niet geholpen worden, maar doorgeschoven worden van de ene sector naar de andere. Mechanismen in de Bijzondere Jeugdzorg De hulpverlening van zijn kant wil oog hebben voor deze maatschappelijke evoluties en erop inspelen. Het zijn net de laaggeschoolde jongeren die vaak uit een lagere sociale afkomst komen die het meest kwetsbaar zijn. Er bestaat namelijk nog steeds een bijzonder sterke correlatie tussen sociale afkomst en opleidingsniveau (Raes, 2003). Zo proberen projecten Bijzondere Jeugdzorg een vrijplaats te creëren voor deze jongeren, waar de MJ de ruimte krijgen om na te denken over zichzelf, over zijn/haar omgeving en over welke plaats de MJ daarin wil nemen. Hiervoor zijn echter middelen, tijd en continuïteit nodig. De maatschappij verwacht echter kortdurende, onmiddellijke en efficiënte oplossingen van de hulpverlening. De hulpverleners zijn geneigd het op te nemen voor de MJ tegen de maatschappij. Noodgedwongen worden zij een soort vakbond van hun doelgroep. Dit wordt hen allerminst in dank afgenomen door de maatschappij en de burger. MJ veroorzaken overlast en moeten uit het straatbeeld verwijderen, men wil er geen last van hebben. Het is dus belangrijk dat de overheid en de maatschappij in het algemeen erkenning en vertrouwen geeft aan de Bijzondere Jeugdzorg om de jeugd een toekomstperspectief aan te bieden. In de Bijzondere Jeugdzorg is de aanpak vooral gericht op het creëren van een vrijplaats, op participatie van de MJ, op kansen bieden, hulp op maat, V Dit staat echter mijlenver van wat we in de maatschappij horen bulderen: sluit ze op, laat ze niet op uitstap gaan, geef een duidelijk teken naar de jongeren dat we dit niet dulden, V. Hulpverleners in de reguliere werking kunnen echter deze gepaste hulp niet altijd bieden door de stijgende instroom, het stijgend tekort aan capaciteit in de Bijzondere Jeugdzorg en het gebrek aan

BIJLAGE

82

OSBJ

personeelsmiddelen en werkingsmiddelen. Hierdoor ontstaan mechanismen in de hulpverlening zelf die uitsluiting in de hand werken. Ook de oplossing kan kwetsenV Voorzieningen hebben te maken met wachtlijsten, waarbij ze, door het nijpende gebrek aan plaatsen, kiezen voor de ‘meest begeleidbare’ jongeren. Zij hebben de middelen en knowhow ook niet om met deze jongeren om te gaan. Er zijn te weinig ervaren begeleiders. Door de vaak zware doelgroep en door de lage lonen is het moeilijk voor de Bijzondere Jeugdzorg om ervaren begeleiders tussen de gelederen te houden. Vaak passen de moeilijk begeleidbare jongeren niet in het systeem van een leefgroep. Zij hebben nood aan individuele begeleiding op maat. Voorzieningen vrezen ook de beïnvloeding van de moeilijk begeleidbare jongeren naar de andere jongeren in de leefgroep. Wanneer jongeren in een project terecht komen, is dit niet zelden toevallig of willekeurig. Onder de jongeren zou zelfs de overtuiging bestaan, dat als zij bijvoorbeeld meewillen op onthemingsproject met Wingerdbloei, zij zich een weg moeten banen naar de Gemeenschapsinstelling. Ten slotte heersen er in de Bijzondere Jeugdzorg ook een aantal overtuigingen, een aantal a priori’s over hoe hulpverlening moet georganiseerd worden. We verwijzen hiervoor naar De Vos en Kabergs (zie later in de tekst). Momenteel zijn er reeds een aantal maatregelen genomen om de uitsluiting in de Bijzondere Jeugdzorg te vermijden, o.a. door uitbreiding van de capaciteit, het eventueel invoeren van een regionale begeleidingsplicht, door de implementatie van de knowhow van projecten in de reguliere werking, enz.

4) Welke oplossingen stellen vernieuwende initiatieven voor? Deze projecten die jongeren die elders geen perspectief meer krijgen, intensief begeleiden, proberen (verdere) kwetsing in de hulpverlening te voorkomen. Zij ontwikkelen daar knowhow over, maar staan als hulpverleners vaak geïsoleerd om maatschappelijke veranderingen te realiseren. De kennis blijft steken bij de projecten. Met deze denktank doen we een eerste poging om de knowhow te verspreiden en signalen ter preventie door te geven. Projecten hebben een signaalfunctie naar de hele sector en naar de maatschappij. Men kan de werking van een systeem op de proef stellen door de randgevallen te bekijken. Dat is wat we hier doen. Daar komt bij dat als we ooit willen beginnen met effectevaluatie, we duidelijker moeten krijgen wat nu de kenmerken zijn van hulpverlening aan jongeren en hun context die niet meer welkom zijn in de hulpverlening en in de maatschappij. Deze ideeën werden nog niet getoetst bij belendende sectoren die met dezelfde doelgroep werken en bij de reguliere werking van de Bijzondere Jeugdzorg. Het kan een mogelijkheid zijn om deze tekst aan hen voor te leggen en op die manier een dialoog rond het thema te ontwikkelen. Er zijn een aantal factoren die de begeleiding van een MJ zullen bepalen. Willy Collin (2005) noemde er op het Vijfde Vlaams Congres kinder –en jeugdpyschiatrie –en psychotherapie drie, nl. de cliëntfactoren, de behandelmethode en de relatie cliënt-hulpverlener als meest bepalende. Zelf willen we daar, vanuit de denktank, nog de organisatiecultuur aan toevoegen. Ten slotte, aangezien het hier gaat over uitsluiting in de hulpverlening en maatschappij voegen we er de maatschappij nog aan toe. We bekijken in welke mate de projecten oplossingen aanbieden op niveau van deze factoren.

1) Oplossingen op niveau van de relatie cliënt – hulpverlener: de begeleidershouding Met deze nota willen we geen ‘ideale begeleidershouding’ naar voren schuiven. Concrete situaties vragen om specifieke handelingen. Individuele personen vragen om een persoonlijke aanpak. We willen hier geen handleiding geven over hoe je juist moet handelen. Wel zijn we op zoek naar hoe we adequaat kunnen handelen voor jongeren in deze situatie. We stellen een aantal gemeenschappelijkheden vast in de projecten die werken met moeilijk begeleidbare/bereikbare jongeren. De groep jongeren waarover we spreken is zeer gevarieerd, maar

OSBJ

83

BIJLAGE

ze hebben wel een gemeenschappelijkheid, namelijk het uitgesloten worden. We kunnen dus best iets leren van projecten die met hen omgaan en proberen uitsluiting te voorkomen. Cliëntfactoren Eigenschappen van cliënten die de effectiviteit van een begeleiding verhogen zijn: interpersoonlijke contactmogelijkheden, de wijze waarop de cliënt de relatie ervaart, het belang van een positief beeld van geloofwaardigheid en aanvaardbaarheid vanaf het begin en de wijze waarop de cliënt actief participeert (Willy Collin, 2005). Als we deze eigenschappen bekijken, zien we dat het vaak op deze vlakken is dat het foutloopt bij MJ en hun context. Ze hebben een negatief beeld over de hulpverlening, hebben vaak niet zo veel interpersoonlijke contactmogelijkheden en door de opeenvolgende uitsluiting zijn ze niet meer gemotiveerd om actief te participeren. We zijn dus op zoek naar manieren om deze eigenschappen positief te beïnvloeden. De hulpverlener als persoon De persoonlijkheid en de manier van denken van de hulpverlener zal de relatie tussen de MJ en de hulpverlener beïnvloeden en dus ook het hulpverleningsproces. Hebben we een zicht op wie de hulpverlener in de Bijzondere Jeugdzorg is? Karel De Vos en Jean-Luc Kabergs (2005) hebben het over toeschrijving van posities of kwaliteiten aan de ‘andere’. Dit is iets wat iedereen doet. Het is een voorstructurering van de band tussen volwassene en jongeren. Deze is bepalend voor de aard van de pedagogische verhouding. De voorstructurering bestaat erin dat de volwassene uiteenlopende filters hanteert die cultureel en historisch bepaald zijn. Volgens De Vos en Kabergs bestaat er een dubbel a-priori in de Bijzondere Jeugdzorg: “Er schort iets aan de minderjarige en/of aan zijn omgeving en dat kan veranderen op voorwaarde dat ze zich engageren in onze voorgestelde of opgelegde interventie”. Er is een a-priori in vervat over de oorsprong van problemen, met name een onvermogen van de cliënt (jongere en context) zelf. Daarnaast is er een a-priori over de remedie: conformering aan de doelen en middelen die de hulpverlener mobiliseert zullen de cliënt uit zijn onvermogen kunnen halen. Dit zijn a-priori’s waar hulpverleners zich niet altijd bewust van zijn. Indien dat bewustzijn komt, kan je daar actie op inspelen. Projecten zullen dit dan ook proberen, wel rekening houdende met het feit dat we in een sociale band altijd posities en kwaliteiten aan de ‘andere’ toeschrijven. We zullen in het vervolg zien dat begeleiders in alternatieve projecten bewust proberen omspringen hiermee door werkelijk te luisteren naar de verschillende betrokken partijen en niet te vertrekken van deze a-priori’s. Tevens zien we dikwijls het “redderssyndroom” verschijnen bij begeleiders in de Bijzondere Jeugdzorg. Ze zijn zeer begaan met de jongere en zeer geëngageerd om hen te helpen. Hierdoor investeren ze zeer veel, maar ze verwachten deze investering ook terug van de jongere. Indien dit niet gebeurt (en bij de moeilijk begeleidbare jongeren is dit vaak het geval) zijn ze zeer ontgoocheld en burn-out loert dan vlug om de hoek. Daarom is het belangrijk dat de begeleider een groot reflexief vermogen heeft, zodat deze in de eerste plaats over zichzelf en de eigen situatie kan nadenken. Begeleiders moeten zich bijvoorbeeld bewust zijn van ‘het redderssyndroom’ en van hun eigen drijfveren om niet meteen te vervallen in burn-out en diepe ontgoocheling over de MJ.

Relatie cliënt-hulpverlener Good practices in begeleidershouding zijn er dikwijls bij hulpverleners die ‘in de rand’ werken, zoals politieagenten of straathoekwerkers. Ook bij vormingscentra voor maatschappelijk kwetsbare jongeren is er veel knowhow. We geven het voorbeeld van Habbekrats. Zij scoren zeer goed bij maatschappelijk kwetsbare jongeren met hun kampen en vormingen. Ook zij kunnen de Bijzondere Jeugdzorg op hun beurt helpen bij het zoeken naar de juiste begeleidershouding. Zij vangen tevens deze jongeren op die geen perspectief hebben, die zichzelf overbodig voelen of uitgespuwd worden

BIJLAGE

84

OSBJ

door de maatschappij. Ook zij bieden deze jongeren ervaringen aan, waaruit de jongere elementen haalt die hij/zij kan verwerken in zijn/haar leefwereld. Zo proberen we de jongere in beweging te krijgen, niet in beweging naar een vooropgesteld doel, maar als pure hefboom voor beweging. De invalshoek is natuurlijk verschillend tussen mensen die in de rand werken en begeleiders Bijzondere Jeugdzorg. We zien vaak dat MJ niet gemotiveerd zijn om contact te leggen met hun begeleider uit de Bijzondere Jeugdzorg, maar wel een goede relatie ontwikkelen met de politieagent die hem/haar oppakt of met de vormingswerker waar de MJ wekelijks heen gaat. We moeten ons afvragen wat daar het verschil is en wat we daar als begeleiders Bijzondere Jeugdzorg mee kunnen aanvangen. Om deze jongeren die een negatief zelfbeeld hebben, een negatief beeld over de hulpverlening en niet gemotiveerd zijn om hun leven in handen te nemen en perspectief op te bouwen, in beweging te krijgen, zijn er een aantal kenmerken van de begeleidershouding die ervoor zorgen dat we deze jongeren niet langer uitsluiten. Als begeleider zal je altijd een agenda hebben, een aantal doelen die jij bewust of onbewust wil bereiken. Ook de jongeren en zijn context hebben die. Je moet je dus bewust zijn van deze eigen agenda en die naast die van de jongere en zijn/haar context kunnen leggen. Je moet niet per se de eigen agenda loslaten, dat kan ook niet zomaar, je kan onder een aantal zaken niet onderuit, bijvoorbeeld de maatregel van de jeugdrechter. Je mag echter zeker niet de eigen agenda op de voorgrond plaatsen en voorbijgaan aan wat de jongere vraagt, zegt of probeert uit te drukken. Als je uitgaat van je eigen agenda en van een aantal a-priori’s, reageren jongeren hierop. Ze ontwikkelen een zesde zintuig omdat ze dit telkens opnieuw meemaken. Het reflexieve vermogen is een conditio sine qua non om constant te streven naar een balans, een balans tussen loslaten en aanklampen, tussen geven en nemen, tussen sturen en laten begaan, tussen zelf initiatief nemen en laten initiatief nemen, V Bij moeilijk begeleidbare en/of bereikbare jongeren is deze balans zeer belangrijk. Het gaat niet zozeer over die ene perfecte begeleidershouding, maar over het soepel kunnen hanteren van balansen. Mensen die dit kunnen, houden het gemakkelijker vol en halen vlugger effect. Zo is er bijvoorbeeld het aanklampen. Je wil verdergaan met deze jongere en zal hem/haar proberen motiveren, niet loslaten, variëren, maar dit wil niet zeggen dat er voor de MJ geen grenzen meer zijn, dat ze zich alles kunnen permitteren. Soms is het belangrijk bijvoorbeeld even doelbewust los te laten, om een signaal te geven. Het is dus ook niet enkel aanklampen, hen hun verhaal laten doen, meegaan erin, V Het is op het juiste moment de juiste houding aannemen. En hiervoor moet je je goed bewust zijn van welke houding je aanneemt en welke impact die heeft op de jongere. Je moet proberen het effect van je eigen handelen op voorhand in te schatten. Incasseringsvermogen van begeleiders is essentieel voor zij die willen werken met deze moeilijkst begeleidbaren of moeilijkst bereikbaren. De verwachtingen die je bij het begin van een carrière in de Bijzondere Jeugdzorg zeker en vast hebt, moet je kunnen relativeren. Je moet een uitdaging zien in het werken met deze jongeren en de drive om hen te begeleiden moet groot zijn, zodat je op moeilijke momenten kan aanklampen. Het is een evenwicht van enerzijds je bewust te zijn van jezelf en je eigen verwachtingen in de relatie met de jongere en vervolgens deze kunnen opzij zetten en het tempo van de jongere te volgen. Je moet tevens bereid zijn risico’s te nemen en de niet geplaveide weg op te gaan. De MJ zien als een individueel persoon met zijn/haar eigen verhaal, je verwonderen over kleine dingen en open staan voor wat de jongere brengt vergt een bepaalde attitude van begeleiders. Het is vooral belangrijk dat de jongere en zijn context een plaats gegeven wordt. Er is ruimte voor de agenda van de jongere en zijn context, weliswaar naast die van de begeleider. Er is een gelijkwaardigheid als mens. De machtsposities blijven natuurlijk niet gelijkwaardig. De jongere blijft afhankelijk van de voorziening en de verwijzer. Tegelijkertijd is het belangrijk als begeleider niet in de a priori’s te vervallen. We mogen niet vergeten dat het niet evident is dat een wildvreemde zomaar even zich komt moeien in je leven en dat je plotsklaps volledig afhankelijk wordt van die persoon. Ook hiervan moeten we ons

OSBJ

85

BIJLAGE

bewust zijn. Dit is zeker waar voor de context van de MJ. Het is belangrijk om in die context en tussen de context en de jongere te coördineren en te bemiddelen, eerder dan te leiden. Ook de context krijgt een plaats en kan zijn/haar verhaal brengen. Al deze verhalen worden naast elkaar gelegd en er wordt gezocht naar gemeenschappelijkheid. Tevens is de realiteit van de jongere ook dat het vijf voor twaalf voor hem/haar is. Dit is een maatschappelijke druk die niet kan genegeerd worden. Deze houding moeten projecten ook soms aannemen tegenover de jongere. Het is namelijk goed af en toe te benoemen hoever jongeren staan, weliswaar op een niet-veroordelende manier. Het is niet omdat je een vrijplaats creëert dat men niet meer consequent is. Zo zijn ook intensieve projecten consequent naar bijvoorbeeld het plegen van strafbare feiten. Dit is een grens van die vrijplaats die duidelijk wordt aangegeven. Maar de beschermende houding neemt men niet aan. Men geeft de jongere de grootst mogelijke zelfbepaling, waardoor de jongere meer verantwoordelijkheid krijgt en ook vaak neemt. Psychiatrie is dan weer een voorbeeld waar men de verantwoordelijkheid vaak volledig overneemt en vooral beschermt. Voor dit alles is er een soort van deskundigheid van de begeleider nodig. Dit gaat niet zozeer over de professionaliteit van de begeleider en wat die op school geleerd heeft. Het gaat meer over een aangeleerde deskundigheid, over een soort van levenservaring. Oikoten kiest er expliciet voor om met vrijwilligers te werken als tochtbegeleiders, om aan een soort ‘ontwapening’ te doen met de jongere. MJ met een lange hulpverleningsgeschiedenis worden allergisch aan ‘de hulpverlener’. Dit moet je als begeleider in projecten ook kunnen, ontwapenen, en daarvoor moet je soms veel van jezelf willen geven. Ten slotte schuilt er ook een gevaar in het op die manier benaderen van jongeren en hun context. Men gaat uit van een ideaalbeeld van jongeren en hun context als zijnde in staat om te participeren, competent om inspraak te hebben in het eigen traject en een goed zicht hebbende op eigen noden en behoeften. Er zullen zeker een aantal jongeren zijn die bijzonder veel moeite hebben met deze zaken en op die manier opnieuw slachtoffer worden van het systeem. Waar de oplossing kan kwetsenVHier is het dan weer belangrijk de balans te kunnen inschatten en op de juiste momenten ook structuur in de chaos aan te brengen, indien je aanvoelt dat de jongere dit ‘vraagt’. Soms is het belangrijk MJ even los te laten en het risico te nemen dat je hen kwijt bent op die manier, dan halsstarrig te willen aanklampen. Soms is het ook nodig even los te laten om een signaal te geven. Maar het is dus vooral belangrijk dat begeleiders met dit alles bewust omgaan. Zij moeten een groeiproces doorlopen om te komen tot een zicht op de interne dialoog van de cliënt en de verhouding tot de dialoog van de begeleider. Het is beter beginnende begeleiders niet in het hol van de leeuw te gooien. Geef hen de tijd om te groeien in het reflecteren over hun eigen denken, doen en handelen en dat van de jongere en geef hen de tijd om levenservaring op te bouwen. Hiervoor is het nodig reeds tijdens de opleiding van begeleiders Bijzondere Jeugdzorg dit reflexief vermogen te ontwikkelen. Momenteel gebeurt dit veel te weinig. Deze houding van de hulpverlener gaat gepaard met specifieke begeleidersacties en vaak vertalen die zich in methodieken die begeleiders hanteren met de jongeren en hun context. 2) Oplossingen op het niveau van begeleidersacties en methodieken We moeten natuurlijk oppassen voor het ontstaan van een fenomeen waar een resem deskundigen rond de jongere aan het werk is en waar er zodoende geen enkele vrijheidsgraad voor de jongere overblijft. Zo ook met de behandelvormen of begeleidersacties die gebruikt worden. In de Bijzondere Jeugdzorg worden momenteel niet vaak specifieke wetenschappelijk onderbouwde behandelvormen gebruikt. Voorzieningen en projecten hebben de neiging op basis van praktijkervaring te zoeken naar mogelijke oplossingen en uit een amalgaam aan behandelvormen een eigen combinatie van methodieken te kiezen. Deze passen ze dan aan de specifieke situatie van de jongere of de context aan. Zoals we reeds zeiden willen intensieve begeleidingsprojecten ervaringen aan jongeren aanbieden, waaruit die jongere elementen haalt die hij of zij kan verwerken in zijn/haar leefwereld. Men probeert de jongere in beweging te krijgen door hem/haar iets anders aan te bieden, weliswaar zonder een

BIJLAGE

86

OSBJ

vooropgestelde richting. Kenmerkend aan deze jongeren is dat ze vast zitten. Het is een bieden van kansen op een continuüm. In de intensieve projecten wordt dus meestal vertrokken vanuit het idee van ervaringsleren. Reik hen ervaringen aan, daar halen ze uit wat belangrijk is voor hen, dit internaliseren ze en gaan ze uiteindelijk toepassen op andere zaken in hun leven, waardoor opnieuw perspectief ontstaat. Hierbij is het belangrijk succeservaringen te garanderen om het negatieve zelfbeeld te veranderen. Heb je geen succeservaringen, dan zullen MJ ook niet ‘leren’. Met deze succeservaringen bied je hen tegelijkertijd perspectief aan. Het is vooral belangrijk dingen te DOEN. Daarom maken zij vaak gebruik van actiemethodieken en non-verbale methodieken, veelal gebaseerd op aspecten van het ervaringsleren. Voorbeelden zijn ontheming, werken op een zorgboerderij, Timeout door staptocht, touwenparcours, V De opvatting in de projecten strookt dan ook niet met het huidige doel-middel denken. Men werkt procesmatig, zonder vooropgesteld programma. Daarom ook dat het zo moeilijk is dit te vatten in criteria voor evaluatie. Een proces kan niet zomaar gevat worden.Toch is de hulpverlening niet vrijblijvend en moet die dus altijd een stuk resultaatgericht zijn. Een begeleiding in een project duurt 6 maanden. Dit kan eventueel eenmaal verlengd worden, maar daar gaat men niet vanuit. Het is ook niet altijd slecht een doel van 6 maanden te hebben voor de jongeren. Op die manier hebben ze een eindstreep voor ogen. Het kan echter zijn dat deze eindstreep te dichtbij ligt en dus niet zal leiden tot een succeservaring. De Vuurvogel installeert een aantal ‘onnuttige’ zaken, hobby’s die ze kunnen uitoefenen bijvoorbeeld waarop ze niet beoordeeld worden. Een jongere bijvoorbeeld die blijkt graag te schilderen. Het eerste doel is hier niet om deze jongere te observeren, maar om die met iets bezig te laten zijn dat niet in de eerste plaats het etiket hulpverlening erop heeft staan. Deze activiteit dient geen enkel expliciet doel, maar maakt gewoon deel uit van het proces. Het rondetafelgesprek wordt regelmatig als methodiek gebruikt met de hulpverlener als bemiddelaar tussen de verschillende partijen. De hulpverlener is maatschappelijk meerzijdig partijdig. Deze rondetafelgesprekken zijn varianten van de Family Group Conference en de Eigen-Kracht-Conferentie uit Nederland. Men gaat vanaf het begin met alle betrokken partijen rond de tafel zitten en zij worden allen als gelijkwaardige partners beschouwd. Op die manier doe je aanspraak op ieders verantwoordelijkheid en is het niet enkel de jongere waarnaar met de beschuldigende vinger gewezen wordt. Zo werken zij maximaal contextgericht en netwerkgericht. Het is goed te vertrekken van het hier en nu met de jongere en zijn context en ruimte te creëren binnen de bestaande structuur. Een 1op 1 begeleiding bij deze MJ is onontbeerlijk om die ruimte te kunnen creëren. Ruimte kan men alleen al creëren door het ritme van de jongere aan te nemen en zo eerst en vooral ruimte in tijd te creëren. Je reikt hen mogelijkheden aan om hen perspectief te bieden, maar volgt hun tempo daarin in de mate van het mogelijke. De bedoeling is om een soort van vrijplaats te creëren voor de MJ waar maatschappelijke, psychologische en pedagogische druk wegvalt. Hiervoor is ook een vrijplaats van doelstellingen en wetgeving nodig. Zo kunnen er nieuwe perspectieven gezocht worden op gelijk welk niveau, met alle netwerken. De grenzen van die vrijplaats worden wel nog bewaakt, maar de nadruk ligt op de vrijplaats. Met een project als dat van Oikoten of Wingerdbloei, waar een onthemingstocht wordt gedaan, creëert men uitdrukkelijk die vrijplaats door van alles weg te trekken en de jongere een zo groot mogelijke zelfbepaling te geven. Afhankelijk van het soort project dat je doet met de jongere, kan je dit in mindere of meerdere mate. De houding van de begeleider zal dus ook afhangen van het soort project dat je doet. Soms is het nodig de jongere structuur te geven omdat de chaos van volledige zelfbepaling voor hen soms net hetgene is waarmee ze niet omkunnen. Zoals we eerder reeds zeiden, niet alle jongeren zijn in staat om een duidelijk zicht te hebben op hun noden en behoeften. Het is soms net door tegen grenzen aan te lopen, dat ze daar een duidelijker zicht op krijgen. Indien die grenzen er niet zijn, blijven ze verdwalen in de chaos en ontstaat er geen perspectief. Projecten hebben dan weer het voordeel dat zij situaties creëren waarbij het niet de pedagogische relatie is die structureert, maar wel de omgeving. Wanneer een jongere op staptocht is en zich overslaapt, dan kan je die laten slapen. Dit betekent dat ze de avond erop later zullen moeten doorstappen en misschien geen eten zullen hebben. OSBJ

87

BIJLAGE

3) Organisatiestructuur De subcultuur en structuur van een organisatie zullen op hun beurt veel effect genereren naar de begeleidershouding en de methodieken die gehanteerd worden. Vaak zien we projecten ontstaan in de schoot van bijvoorbeeld een voorziening. In deze voorziening is dan meestal reeds een bepaalde subcultuur aanwezig die aandacht heeft voor begeleidershouding en die vooral in staat is tot reflectie over hetgeen men dag in dag uit doet. Vanuit het voorgaande zetten we een aantal zaken op een rij waarbij de organisatiestructuur faciliterend kan zijn om MJ die niet meer welkom zijn in de hulpverlening opnieuw in te sluiten. Wanneer projecten deel uitmaken van een grotere organisatie, is het mogelijk te zorgen voor jobrotatie. Op die manier kan je jonge werknemers begeleiden in hun groeiproces en kan je hen gericht inzetten naargelang hun competenties en verlangens. Jobrotatie kan tegelijkertijd helpend zijn om begeleiders met wat meer ervaring in de organisatie te houden. Men stelt vast dat een groot deel van de begeleiders tussen 30 en 35 jaar de Bijzondere Jeugdzorg verlaten. Dit kan te maken hebben met het feit dat ze elders betere voorwaarden krijgen of meer verantwoordelijkheid. Het zijn echter net die mensen die nodig zijn voor moeilijk begeleidbare en/of moeilijk bereikbare jongeren en hun context. Willen we die begeleiders houden, dan is er nood aan extra ondersteuning, bijvoorbeeld door hen hoger te verlonen of door erkenning van hun expertise. Anderzijds mogen we ook niet vergeten dat een kleinere organisatie dan weer het voordeel heeft dat zij begeleiders meer aan de voorziening en aan een team binden. Met een goed team dat elkaar al enkele jaren kent, is reflectie over zichzelf met teamleden gemakkelijker en kan het gaan behoren tot de organisatiecultuur. In een grotere organisatie zijn mensen minder loyaal tegenover de organisatie en zal er misschien minder gedragen/verspreide organisatiecultuur ontstaan. Eigen aan de organisatiecultuur van projecten die werken met moeilijk begeleidbare jongeren, is de familiecultuur die er vaak heerst. Ook worden medewerkers opvallend veel gestimuleerd en is men bezig met hun ontwikkeling. Ten slotte staan deze organisaties open voor vernieuwing en verandering. Vaak zijn er één of twee innovatoren in de organisatie aanwezig die continu op zoek zijn om hiaten in het hulpverleningsproces op een creatieve manier op te vullen. Belangrijk is dat zij medewerking krijgen van hun team. Niet iedereen staat namelijk open voor verandering en vernieuwing. Dit betekent constante aanpassing en vereist een hoge flexibiliteit van de begeleiders zelf. Ook hierdoor is ondersteuning van het team essentieel. Het zijn dus in de eerste plaats organisaties die zichzelf in vraag willen en durven stellen en dit ook verwachten van hun medewerkers. Organisaties moeten tevens het vertrouwen in hun medewerkers hebben zodat deze autonoom kunnen functioneren. Deze autonomie voor begeleiders is cruciaal als men werkelijk participatief met jongeren aan de slag wil. Bij moeilijk begeleidbare jongeren komt daar nog eens bij dat de begeleiding 1 op 1 gebeurt. Een begeleider krijgt dus sowieso veel verantwoordelijkheid tegenover een bepaalde jongere en zijn context. Ondersteuning van het team is dan wel belangrijk. Samenvattend kunnen we zeggen dat er helderheid van besluitvormingsstructuren nodig is, zowel voor de begeleider als voor de jongere en zijn context. Elke organisatie die werkt met mensen, zal een bepaalde cultuur en structuur ontwikkelen in die organisatie. Nadeel hiervan is de differentiatie tussen verschillende organisaties enerzijds en het moeten samenwerken om de jongere maximaal te helpen anderzijds. Organisaties die gaan samenwerken met andere organisatie, hetzij uit de Bijzondere Jeugdzorg, hetzij uit belendende sectoren, worden geconfronteerd met verschillen in visie, aanpak, overtuiging, handelen, V Er is aandacht nodig voor het afstemmen van organisatieculturen op elkaar. Dit is een proces dat moet doorlopen worden en dat tijd en aandacht vraagt. In de sector is er nood aan knowhow over het opzetten van samenwerkingsverbanden en het begeleiden van deze processen. Net zoals begeleiders zich bij moeilijk begeleidbaren zo veel mogelijk neutraal opstellen tijdens een rondetafelgesprek, zo is er ook nood aan een neutraal persoon om deze processen te begeleiden. De organisatie moet leren denken in netwerkstructuren. Er is een ingebouwde carroussel nodig en samenwerkingsverbanden met belendende sectoren om mogelijkheden te creëren voor de jongere en perspectief te bieden. Dit biedt een grote uitdaging maar is nodig om de vrijplaats werkelijk te creëren.

BIJLAGE

88

OSBJ

4) Contacten met de maatschappij Wil de Bijzondere Jeugdzorg de erkenning en het vertrouwen van de maatschappij krijgen, dan zullen ze zich ook moeten ‘bewijzen’. De maatschappij kijkt vaak nogal sceptisch naar de hulpverlening aan jongeren. Daarom is het belangrijk om aan effectevaluatie te doen in de Bijzondere Jeugdzorg. Alternatieve benaderingen ontstaan dikwijls in de geest van: “Baadt het niet, dan schaadt het niet”. Willen we geloofwaardig zijn en effectief helpen, dan is er nood aan een evaluatieschaal en moeten we op zoek naar evaluatiecriteria. Dit zal allerminst gemakkelijk zijn, zeker daar projecten vaak geen vooropgestelde doelen hebben en omdat zij procesmatig werken. Het is belangrijk, ook voor de projecten, om te weten welke bedoelde en onbedoelde effecten zij genereren. Je zou kunnen stellen dat, als een project ervoor zorgt dat de hulpverlening wel aanvaard wordt door de jongere, er al resultaat is. Alleen willen we te weten komen wat er nu precies voor zorgt dat dit zo is. Dan kan dit geïmplementeerd worden in reguliere werking en geraakt ook de maatschappij overtuigd van het nut. Alleen dan zullen de projecten mandaat krijgen om hun knowhow over te dragen naar andere maatschappelijke –en hulpverleningsinstellingen. Zo moet ook de Bijzondere Jeugdzorg nadenken over het denkkader waarvan ze uitgaan. Momenteel is dat zeer onduidelijk. De overheid wil de Bijzondere Jeugdzorg meer inhoudelijk aansturen. Het is echter belangrijk te expliciteren welk kindbeeld, welk mensbeeld de Bijzondere Jeugdzorg heeft en hoe ze daarmee omgaan. Netwerking met belendende sectoren wordt onontbeerlijk. We willen niet alleen met het individu op maat werken, maar ook het netwerk rond het individu activeren. Willen we dit verwezenlijken, dan moeten we leren denken in netwerksystemen en alle hulpverlening rond een individu en zijn context betrekken. Met de Integrale Jeugdhulp zijn we reeds op weg naar afstemming in het landschap van het jeugdwelzijnswerk. Hiervoor moeten structuren ontwikkeld worden die ons in staat stellen in overleg te treden met alle hulpverleningsorganisaties rond een individu en zijn netwerk. Het is belangrijk iedereen op een zelfde lijn te krijgen. Dit is geen proces van korte duur, maar het is een proces van elkaar leren begrijpen, betekeniskaders op elkaar afstemmen, dingen doordiscussiëren, enz. Een eerste mogelijkheid is het doorgeven van kennis die we hebben over deze jongeren aan het onderwijs. Dit kan pas als je mandaat krijgt van het onderwijs om dit ook te doen. We geven het voorbeeld van Ligand, een project dat tot stand kwam in Vzw Oranjehuis en momenteel gesubsidieerd wordt door de Provincie West-Vlaanderen en de Koning Boudewijnstichting. Zij proberen te komen tot een positieve heroriëntatie bij jongeren die vaak uitgesloten worden. Hiervoor hebben zij een speciale methodiek ontwikkeld en gaan zij aan tafel zitten met alle betrokken partijen. Op die manier proberen ze ieders noden en verlangens op elkaar af te stemmen. Zij gaan ook aan het werk in scholen en hebben daar het uitdrukkelijke mandaat om ook met de schooldirectie aan tafel te gaan zitten om te bekijken wat er structureel kan veranderen om uitsluiting te voorkomen. Een tweede mogelijkheid is een alternatief onderwijsaanbod te voorzien voor deze jongeren die hun weg naar het klassieke onderwijssysteem niet meer vinden, door de Bijzondere Jeugdzorg zelf. We zitten hier op de grens tussen hulpverlening/welzijnswerk en onderwijs. In de gemeenschapsinstellingen lijkt dit allereerst nuttig. Het zijn vooral moeilijk begeleidbare jongeren die daar terecht komen en tijdens hun verblijf kunnen zij niet naar school. Indien men hen reeds tijdens hun verblijf in de gemeenschapsinstelling een alternatief onderwijsaanbod kan bieden, kan daar reeds gewerkt worden aan hun motivatie, zodat men reeds daar jongeren in beweging probeer te krijgen. Toch moeten we rekening houden met een aantal kenmerken van deze jongeren die het niet gemakkelijk maken om in een klassiek onderwijssysteem te functioneren.. Voor velen onder hen is het verwerven van kennis in een bepaalde fase niet prioritair. Het overleven van een trauma dat ze meemaakten staat veel meer op de voorgrond dan het leren en het opdoen van kennis. Voor die jongeren kan je op een bepaald moment een alternatief aanbieden, weliswaar met de expliciete doelstelling om toekomstgericht te werken en zonder de binding met de school te verliezen.

OSBJ

89

BIJLAGE

Het is namelijk belangrijk de boodschap te blijven geven dat niet naar school gaan, niet normaal is. We kunnen de leerplicht ook herformuleren als een ‘leerrecht’. Als we op die manier contact nemen met jongeren, hun context en met de scholen, dan creëert dit kansen tot een andere invalshoek. Als jongeren namelijk op 18 jaar geen diploma in handen hebben, staan ze nergens. Hoewel we dus een vrijplaats proberen creëren en eerst en vooral de jongere in beweging willen krijgen, mogen we niet vergeten dat we hen opnieuw perspectief moeten bieden. Een jaartje alternatief onderwijs in de Bijzondere Jeugdzorg tot 18 jaar en dan zie je maar, biedt voor jongeren geen perspectief. Het kan ook interessant zijn om eens na te gaan in welke mate er daar een verschil is tussen jongens en meisjes. Vernieuwende initiatieven hebben de indruk dat je meisjes gemakkelijker binnen een onderwijssysteem kan houden, mits aanklampend te zijn en af en toe een alternatief aanbod te voorzien. Jongens daarentegen zijn vlugger schoolmoe en willen geld verdienen. Momenteel is het moeilijk om nog vakmanschap uit te bouwen. Er is weinig werk voor jongeren in het Deeltijds Onderwijs en vaak kunnen ze daar maar terecht vanaf 16 jaar. Dan is het vaak al te laat voor deze jongeren. Moesten zij vanaf de leeftijd van 14 jaar een vak kunnen aanleren, kan dit hen in beweging zetten en kunnen zij succeservaringen opdoen. Dit biedt hen perspectief. In die optiek mogen we de inspanningen van de VDAB niet vergeten, waarbij veel jongeren na hun 18 jaar toch aan een opleiding beginnen. Toch moeten we misschien wat meer moeite doen om hen op jongere leeftijd te motiveren voor een alternatief programma waarbij ze vakmanschap vanaf jonge leeftijd ontwikkelen. We kunnen de dagbesteding alleszins niet los zien van het gehele traject van de MJ. In die zin moet school net als de andere elementen van de begeleiding gezien worden: men moet kunnen veranderen van koers in het teken van ‘werken op maat van de MJ’. Samenwerking met scholen is alvast onontbeerlijk. Met de intensieve begeleiding als GIT of GKRB is dit zeker mogelijk. Toch moet je bij moeilijk begeleidbare en/of bereikbare jongeren altijd bereid zijn om het roer volledig om te slaan. Je moet risico’s durven nemen. Maar het uiteindelijke doel blijft om tot scholing van de jongere te komen. BESLUIT Om deze begeleidersacties en houdingen te kunnen realiseren, is er eerst en vooral investering in de opleiding nodig. Momenteel wordt niet altijd veel aandacht besteed aan het reflexief vermogen van studenten. Het is namelijk mogelijk zo’n reflexief vermogen tot op een bepaalde hoogte te ontwikkelen. Er zijn methoden om dat naar boven te halen. Het is belangrijk voor begeleiders een aantal specifieke vaardigheden te ontwikkelen die belangrijk zijn in het omgaan met jongeren. Momenteel is de opleiding te ruim en te weinig specifiek. Net zoals jongeren zelf tijd en ruimte nodig hebben om te beginnen reflecteren, is dit ook zo voor begeleiders. De organisatie moet de ruimte krijgen om ook te werken aan het reflexief vermogen van hun begeleiders. Ten tweede moeten projecten ondersteund worden door middelen om die vrijplaats en de ruimte voor de jongere te kunnen creëren. Willen ze hen perspectief bieden, dan hebben ze de middelen nodig om de organisatie zo uit te bouwen dat er mogelijkheden zijn voor de jongeren en dat begeleiders maximaal kunnen ondersteunen. Middelen zijn er ook nodig om samenwerkingsverbanden te realiseren met belendende sectoren. De voorzieningen bijvoorbeeld die de CANO-visie toepassen in hun voorziening, kunnen dat in feite enkel door extra middelen. Vaak hebben zij de mogelijkheden door de extra middelen die ze krijgen via GKRB-middelen, maar deze zijn eigenlijk bestemd voor individuele jongeren en hun context. De opmerkingen met betrekking tot de organisatiestructuur kunnen interessant zijn in het licht van het experimenteren met Multifunctionele Centra. Daar moet zeker aandacht en middelen besteed worden aan de uitbouw van een goede organisatiestructuur en cultuur en een samenwerking met belendende sectoren in de regio. De Multifunctionele Centra lijken ons inziens ideaal om te experimenteren met de mogelijkheden die in de nota genoemd worden. Dit wordt dan namelijk een grote organisatie met verschillende organisatieculturen die samen gebracht worden, waar jobrotatie ook mogelijk en wenselijk wordt. Ten derde moet er aandacht en middelen zijn voor de transfer van knowhow van de projecten naar de reguliere werking en naar belendende sectoren. Hiervoor verwijzen we naar de rest van het advies.

BIJLAGE

90

OSBJ

Ook leggen deze vernieuwende initiatieven de nadruk op het contextgericht en netwerkgericht werken. Men wil de verantwoordelijkheid niet volledig overnemen, maar men is aanklampend, ook naar de context en naar de maatschappij. MJ in de huidige samenleving voelen zich niet verankerd, hebben geen thuishaven en voelen zich eenzaam. Juist omdat zij zouden kunnen de wereld verkennen en met volle zelfbeschikking de maatschappij tegemoet treden, is het belangrijk dat ze die thuishaven wel hebben en vinden. Daarom is er de laatste jaren ook meer en meer aandacht gekomen voor het contextgericht werken. Vroeger werden jongeren bij wijze van spreken aan de deur van de Bijzondere Jeugdzorg afgezet en werden er verder geen vragen gesteld. Nu doen begeleiders alle moeite om niet enkel tegenover de jongere aanklampend te zijn, maar ook de ouders en context continu positief te betrekken. We pleiten ervoor deze tekst voor te leggen aan een aantal focusgroepen (Bijzondere Jeugdzorg en belendende sectoren) en op die manier tot een discussie te komen over de aanpak van moeilijk begeleidbare en/of bereikbare jongeren in de Bijzondere Jeugdzorg. Tevens kan deze tekst de aanleiding vormen voor een discussie over de visie op hulpverlening in de reguliere werking. In deze discussie kan ook aan bod komen welke taak de Bijzondere Jeugdzorg heeft naar andere maatschappelijke instellingen en naar belendende sectoren. Moeten zij zelf alternatief onderwijs aanbieden of moeten zij het onderwijs wijzen op hun verantwoordelijkheid en de knowhow meer overdragen? Het wordt namelijk tijd dat de Bijzondere Jeugdzorg nadenkt over het kindbeeld en mensbeeld waarvan ze uitgaan. Er wordt aan de hulpverlening gevraagd te expliciteren hoe ze opvoeden en de overheid neemt de taak op zich inhoudelijk aan te sturen. De burgers weten het ook niet meer. De discussie moet dus zeker in de Bijzondere Jeugdzorg gevoerd worden.

OSBJ

91

BIJLAGE

No title

Recommend Documents