Geen paniek aub...
Na het aanleggen van een stoma kunnen enkele problemen ontstaan die gelukkig erg uitzonderlijk voorkomen. We geven ze daarom vooral informatief, d.w.z. zodat u weet waarover het gaat wanneer u een boekje of promotiefolder in handen krijgt waarin daarover geschreven wordt of wanneer u aan uw stoma of stoelgang iets ongewoon vaststelt.
Toch drukken wij u bijzonder op het hart bij gelijk welk probleem of iets wat in verband met uw stoma ongewoon lijkt, zo vlug mogelijk uw chirurg te raadplegen. Luister dan niet naar de raad van niet medisch geschoolde, maar welmenende familieleden of vrienden, ja zelfs andere stomadragers, want zij zijn gewoon onbevoegd om de symptomen te herkennen en een juiste diagnose te stellen. Laat dat over aan uw arts.
1 – De breuk in de buikwand De breuk in de buikwand na de operatie (ook wel eventratie of littekenbreuk genoemd) komt soms voor in de eerste maanden na de operatie. Daar waar de stoma doorheen de buikwand passeert, ontstond een zwakke plek. Wanneer men tijdens de herstelperiode een te grote druk op de buikspieren uitoefent, kan opeens de stoma en de omringende huid ietwat bolvormig uitspringen. U ziet dat het best wanneer u rechtop staat of eventjes met de buikspieren gaat persen of op de handrug gaat blazen. Meestal valt deze breuk nog mee, omdat ze zich beperkt tot een lichte graad van hernia die weinig hinderlijk is. Maar zelfs die kleine breuken kunt u het best aan uw chirurg tonen om te weten of u hiervoor een gordel of breukband moet gaan dragen. Die past een apotheker - bandagist of een erkend bandagist u op maat aan. Tijdig ondersteunen van de kleine breuk verhindert het groter en hinderlijker worden ervan. In de ergste gevallen kan soms een chirurgisch herstel nodig zijn. Om dergelijke probleempjes te vermijden, geven we u de raad vooral in de loop van de eerste maanden na de operatie geen zware zaken op te tillen (zoals tot de rand gevulde emmers water, kolen of zware boodschappentassen, etc.) en zeker geen buikspieroefeningen te doen. Vraag aan uw chirurg wanneer u eventueel kunt beginnen met lichamelijke heropvoeding en buikspieroefeningen om de verzwakte buikwand weer stevig te maken. Het opnieuw aansluiten bij een turnvereniging kunnen we echter niet aanprijzen omdat intense oefeningen toch nog problemen opleveren.
2 – De uitzakking of prolaps De PROLAPS is de uitzakking (“en doigt de gant”) van het slijmvlies (mucosa) van de darm of van de darmwand. Dit gaat soms gepaard met een breuk. Het ongevoelige slijmvlies (doet dus geen pijn) hangt als een slurfje buiten de buik en gaat bij
1/5
Geen paniek aub...
aanraking bloeden. Net zoals bij het poetsen van uw tanden zijn ook dergelijke bloedingen ongevaarlijk. Het stopt zeer snel en zelfs kleine wondjes genezen erg vlug. Deze complicatie is gewoonlijk volkomen ongevaarlijk. Toch moet u ook dergelijk uitpuilen van het stoma aan uw dokter tonen, want soms, wanneer de darm wat te ver buiten de buikwand hangt, is een chirurgisch correctie nodig. En denk maar niet dat u het niet tijdig zult merken, want een verder uitsteken van uw stoma dan gewoonlijk, zal onmiddellijk in het oog springen en u meer last bezorgen bij het aanpassen van uw opvangzakje.
3 – Vernauwing van uw stoma STENOSE van uw stoma is een vernauwen van de stoma uitgang. Dat komt soms voor wanneer de stoma amper boven de huid uitsteekt of op hetzelfde niveau uitmondt. De ontlasting wordt dan opeens pijnlijk en er kan zelfs een bijna volledige verstopping (of obstructie) optreden. Vooral wanneer enkele dagen niets meer uit uw stoma kwam en u toenemende krampen voelt, moet u terstond uw chirurg raadplegen. Dergelijke complicatie is erg zeldzaam, maar kan toch voorkomen.
4 – Intrekking In de eerste weken na de operatie zal de grootte van de stoma verminderen in volume, maar dat is normaal. Pas wanneer de stoma onder het niveau van de huid komt, moet u uw chirurg raadplegen. Men spreekt in dergelijke gevallen van een intrekking of RETRACTIE. Op zichzelf is dat meestal niet erg gevaarlijk, maar het levert wel extra problemen op voor de huid omdat de ontlasting dan niet meer rechtstreeks in het zakje komt, maar eerst een beetje over de huid loopt. Vaak zal dergelijk ingetrokken stoma ook meer lekken geven omdat uw opvangmateriaal vlugger loskomt. In dergelijke gevallen is het gebruik van het tweedelige systeem met een conische huidplaat aangewezen. Voor lichte retracties verwijzen we u naar het gedeelte huidverzorging in dit “VADEMECUM voor STOMADRAGERS”.
5 – De perineale wondproblemen Na rectum amputatie geneest de grote wonde bij uw zitvlak erg langzaam (vooral na bestraling). U moet niet meteen gaan wanhopen wanneer u soms maanden na uw operatie nog steeds met een verband moet blijven rondlopen of bij het zitten nog pijn hebt. In die periode, waarin u toch nog regelmatig naar de consultatie toegaat, zal een zacht opgeblazen motorfietsband in een sloop gewikkeld u het zitten heel wat minder pijnlijk maken. Zo’n band kunt u gewoonlijk wel in leen meekrijgen in elk ziekenhuis. Achteraf ontstaan
2/5
Geen paniek aub...
op die plaats soms fantoomgevoelens zoals licht kniezende pijn of het gevoel dat men dringend naar het toilet moet om stoelgang te ontlasten. Praat er over met uw arts, maar meestal zullen dergelijke plots opkomende en weer verdwijnende schijngevoelens na enkele tijd volledig ophouden. Blijft u evenwel een geleidelijk opkomende en aanhoudende pijn voelen in de stuit, dan moet u onmiddellijk op consultatie bij uw chirurg.
6 – De stomabloeding Bij het aanraken van het zichtbaar slijmvlies van de stoma tijdens het wassen, kan het een beetje gaan bloeden. Net zoals het bloeden van het tandvlees bij het poetsen, is ook dat helemaal ongevaarlijk. Maar bij rood en aanhoudend bloedverlies net voor of na de stoelgang moet u dringend uw chirurg raadplegen. Ook bij een ontlasting van anthracietzwarte stoelgang (wanneer men geen ijzerpillen of kooltabletten heeft ingenomen) is het verstandig onmiddellijk met uw chirurg contact op te nemen. Indien uw huisarts bij een routine controle bloedarmoede vaststelt, raden wij u aan dit zo vlug mogelijk ook aan uw chirurg te melden. Een darmonderzoek kan nodig blijken om de bron van het eventuele bloedverlies op te sporen. Vooral bij ileostoma dragers kan bloedarmoede ontstaan, maar dat is niet noodzakelijk te wijten aan bloedverlies. Meestal zal het hier gaan om een te kleine opname van ijzer door de dunne darm. Uw dokter zal u dan ijzerpreparaten voorschrijven om uw ijzergehalte in uw bloed op peil te houden.
7 – Granuloomvorming op draadjes Dergelijke etterende, steeds weerkerende wondjes zijn pijnlijk en erg vervelend. Meestal zullen dergelijke wondjes dichtgroeien na een zorgvuldige wondbehandeling of na het verwijderen van de etterende draadjes. Soms is het nodig deze te laten behandelen met zilvernitraat door uw arts of verpleegkundige.
8 – Verstopping of obstructie Wanneer u plots erg pijnlijke en aanhoudende buikkrampen voelt en braakneigingen heeft, kan de oorzaak een verstopping zijn van uw darmkanaal. De stoma zal ook geen gas of stoelgang meer produceren. Dan moet u dringend naar het ziekenhuis toe. Trouwens de hevige pijnscheuten zullen u hiertoe wel aansporen. De dokter kan deze snijdende pijn met medicatie tijdelijk verzachten. Slik nooit pijnstillers op eigen houtje, want zij zullen de oorzaak van uw pijn niet genezen en de diagnose bemoeilijken. U moet dringend naar het ziekenhuis toe om de oorzaak van uw buikkrampen op te sporen. In extreme en erg uitzonderlijke gevallen kan een hardnekkige obstructie een operatie vereisen.
9 – Stoornissen in uw water- en zouthoeveelheden Dergelijke complicatie treedt meestal op bij ileostomadragers of colostoma patiënten waarbij de stoma in het begin van de dikke darm is aangelegd. De eerder vloeibare stoelgang veroorzaakt te veel vochtverlies zodat heel uw wateren zouthuishouding in de knoei kan geraken. Zoiets kan men gemakkelijk vermijden door voldoende alkalisch water te drinken. (niet teveel om watervergiftiging te voorkomen : 1½ à 2
3/5
Geen paniek aub...
liter). Een hiervoor heel geschikt water is het mineraalwater VICHY Célestins. Op het etiket van de fles moet men kunnen zien of deze mineralen zich in het water bevinden.
10 – Seksuele problemen Vooral bij stomadragers waar de chirurg in de omgeving van het rectum en de anus moest opereren, kunnen door het beschadigen of doorsnijden van de zenuwbanen de seksuele functies verstoord worden. Bij de man kan dat zowel de erectie als de ejaculatie moeilijk zoniet onmogelijk maken. Er bestaan nu heel wat middelen die u kunnen helpen dergelijke belangrijke problemen op te lossen, maar daarvoor gaat u het best even bij een uroloog om raad. Meestal verbetert deze toestand geleidelijk. Denk erom dat heel wat problemen ontstaan door wat u tussen beide oren denkt. Negatieve gedachten zijn nefast en verhinderen vaker het beleven van een gelukkig seksueel leven dan de gevolgen van uw operatie. Bij de vrouw kan dergelijke ingreep een vermindering van de geslachtsdrift veroorzaken, terwijl ook het vochtig worden van de schede en het orgasme tijdelijk sterk kunnen verminderen. Dat kan ook deels te wijten zijn aan een psychologische rem (het denken dat men nu niet langer meer aantrekkelijk zou zijn). Maar ook hier verbetert dat meestal spontaan een tijdje na de ingreep. Belangrijk hierbij is de manier waarop de partner reageert. Bij hardnekkig blijvende problemen kunt u best een dokter raadplegen. Voor nog meer informatie verwijs ik naar het hoofdstuk “Aanpassing in uw relatie tot anderen” of neemt u contact op met een seksuoloog.
11 – Bloedarmoede of anemie Meestal is dat een gevolg van een gebrek aan ijzer of vitaminen (of foliumzuur), maar dat kan ook veroorzaakt zijn door een chronisch bloedverlies. Soms ziet u bloed in de feces of is de stoelgang pekzwart. (Niet verwarrend met het rood kleuren van de stoelgang door het eten van roodkleurig voedsel). Soms is de stoelgang ook normaal en kan men alleen met een labo onderzoek het bloedverlies in de feces vaststellen. Wanneer u zich als stomapatiënt een tijdje vermoeid en lusteloos voelt, doet u er goed aan bij uw huisdokter op consultatie te gaan. ZEKER vóór het beginnen van een ijzerkuur of het innemen van allerlei versterkende middeltjes. Wanneer men een ijzerkuur volgt is de stoelgang daardoor eveneens zwart gekleurd, wat een juiste diagnose op zicht moeilijker maakt.
12 – Flatusgeluidjes Het niet langer kunnen beheersen van darmwinden is iets waar heel wat stomadragers zich voor schamen. Deze geluidjes zijn vaak erg “gênant”. Het nemen van gasopslorpende pastilles kunnen die “boertjes” weliswaar beperken tot een minimum, maar nooit volledig verhinderen. Maar na enige tijd zult u kunnen voelen wanneer een wind naar buiten zal komen. Houd dan uw arm dicht tegen uw stoma aangedrukt en u zult aldus dat geluid bijna volledig kunnen dempen. Wanneer de poging mislukt, wordt er gewoonlijk eens hartelijk om gelachen. Ook het eten van magere yoghurt en/of het drinken van karnemelk kan de gasvorming verminderen.
4/5
Geen paniek aub...
13 – Urologische complicaties Vrij snel na een operatie gesitueerd in de nabijheid van de natuurlijke anus en het rectum kan bij mannen een urineretentie optreden, d.w.z. dat men nog moeilijk of helemaal niet meer kan plassen. Dat kan het gevolg zijn van de ingreep zelf of te wijten zijn aan een vergrootte prostaat, die vóór de ingreep slechts matige klachten had opgeleverd. Dergelijke probleempjes komen praktisch uitsluitend voor tijdens de hospitalisatieperiode en die worden ook dan opgelost. Tot slot wil ik er u nogmaals uitdrukkelijk op wijzen dat dit hoofdstuk slechts werd bijgevoegd om u bewust te maken voor alarmerende vaststellingen, maar niet om u de stuipen op het lijf te jagen. U moet nu niet gaan denken dat u al deze complicaties op een rijtje zult meemaken. Zoals reeds bij de inleiding gesteld, zijn de meeste uitzonderlijk en gewoonlijk ongevaarlijk. Meer dan waarschijnlijk zult u er nooit last van hebben.
5/5
