Opvolging slachtofferschap Onderzoek naar de nazorg bij slachtoffers van rampen Evelien De Pauw
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten
Aanleiding onderzoek • Internationaal: 11 september 2001, vuurwerkramp Enschede, Tsunami Thailand,…
Aanleiding onderzoek • België: gasexplosie Gellingen, treinramp Buizingen, overstromingen Geraardsbergen,…
Aanleiding onderzoek • Vergaande en aanslepende gevolgen voor slachtoffers, nabestaanden en hulpverleners – Emotioneel – Financieel –…
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten
Onderzoeksdoelstellingen • Inventaris nazorgaanbod voor slachtoffers van rampen in België. • Via slachtofferbevraging komen tot een studie van structurele noden en behoeften van slachtoffers van rampen • Voldoet bestaande aanbod aan de behoeften van de slachtoffers? Indien nodig aanbevelingen aan het beleid.
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten
Methodologie (1) Inventarisatie nazorgaanbod • Inventaris diensten nazorg – Federaal, provinciaal, gemeentelijk – Psychosociaal, juridisch, financieel, materieel – Onderlinge samenwerking
• Via bronnenstudie en (semi-)gestructureerde interviews experten nazorg (vb. PSM, crisiscentrum, slachtofferhulp, CAW,…)
Methodologie (2) Behoeftebevraging slachtoffers • Case-study onderzoek – Gasexplosie Gellingen op 30 juli 2004 – Treinramp Buizingen op 15 februari 2010 – Overstromingen Geraardsbergen op 13 november 2010
• Via semi-gestructureerde interviews met slachtoffers primaire behoeften, knelpunten en/of moeilijkheden in nazorg opsporen
Methodologie (3) Aanbevelingen beleid • Prioritaire behoeften • Tekorten Zorgcontinuïteit
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten (1) Literatuurstudie (2) Behoeftebevraging
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten (1) Literatuurstudie (2) Behoeftebevraging
(1) Literatuurstudie Inventaris nazorgaanbod voor rampslachtoffers • Acute hulpverlening bij rampen in België – Noodplanning en crisisbeheer in België • Soorten noodplannen • Niveaus en fasering noodplanning • Disciplines
Acute hulpverlening
Tussenfase
Nazorgfase
(1) Literatuurstudie Inventaris nazorgaanbod voor rampslachtoffers • Tussen acute hulpverlening en nazorg – Psychosociaal Interventieplan (PSIP) – Actoren PSIP • • • •
Administratieve overheid Politioneel Slachtofferzorg Team (PST) Psychosociaal Hulpverleningsnetwerk (PSH) Rode Kruis België: Dringende Sociale Interventie (DSI) en Service d’Interventions Psychosociale Urgente (SISU)
Acute hulpverlening
Tussenfase
Nazorgfase
(1) Literatuurstudie Inventaris nazorgaanbod voor rampslachtoffers •
Diensten die instaan voor hulpverlening tijdens de nazorgfase – –
Onthaal, informatie en opvang Specifieke problemen met een specifiek antwoord (1) Brandwondenpatiënten (2) Herstel morele en materiële schade (3) Ondersteuning voor hulpverleners
Acute hulpverlening
Tussenfase
Nazorgfase
Onthaal, informatie en opvang • Samenwerkingsakkoord van 7 april 1998 tussen de Staat, de Vlaamse en Franse Gemeenschap, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie inzake slachtofferzorg • Overlegstructuren: Nationaal Forum voor Slachtofferbeleid, arrondissementele raad voor slachtofferbeleid, welzijnsteams slachtofferzorg
Onthaal, informatie en opvang • Diensten slachtofferzorg: bejegening (politie), onthaal (parket) en hulp (CAW) • Andere diensten: CGGZ, OCMW, Tele-Onthaal, ziekenhuizen, huisartsen, lotgenotencontacten, mantelzorg…
Specifieke problemen met een specifiek antwoord (1) Brandwondenpatiënten • De Belgian Association for Burn Injuries (BABI) en de Belgische BrandwondenStichting (BBS) • Brandwondencentra • Oscare: nazorgcentrum voor brandwondenpatiënten • Zelfhulpgroepen en patiëntengroeperingen
Specifieke problemen met een specifiek antwoord (2) Herstel morele en materiële schade • Verzekeringen • Herstel van schade ten gevolge van een natuurramp: natuurrampendekking brandverzekering en Rampenfonds • Herstel van schade in geval van een antropogene ramp: juridische afwikkeling
Specifieke problemen met een specifiek antwoord (3) Nazorg voor hulpverleners
• Stressteam (Federale Politie) en zorgteams (lokale politiezones) • Firefighter and Medical Emergency Stress Team (FIST) bij brandweer • Psychologische debriefings • Recent: Panter teams (cfr. Pukkelpop)
Inhoudstafel • • • •
Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Methodologie Resultaten (1) Literatuurstudie (2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging Contactname slachtoffers • Moeilijkheden – Geen kant en klare slachtofferlijsten – Wie aanspreken? – Medisch geheim en bescherming van de persoonlijke levenssfeer – Doorverwijzen – Lang proces
(2) Behoeftebevraging Contactname slachtoffers • Gellingen – – – – –
Justitiehuis Doornik Brandwondencentra Militair hospitaal Brandweer Ath Politie Ath
(2) Behoeftebevraging Contactname slachtoffers • Buizingen – ‘Buizingen, deux ans après…’ – Politie Halle – Brandweer Halle
(2) Behoeftebevraging Contactname slachtoffers • Geraardsbergen – Assuralia – Individuele verzekeraars – Brandweer Geraardsbergen
(2) Behoeftebevraging Contactname slachtoffers • Schriftelijk – Informatiebrief – Deelnameformulier
• Telefonisch – Afspraak vastleggen – Vragen beantwoorden
• Ter plekke – Informed consent – Interview
(2) Behoeftebevraging Interviewvragen • Hoofdvragen – Behoeften net na de ramp – Behoeften 6 maanden na de ramp – Behoeften 2 jaar na de ramp – Gellingen: behoeften 8 jaar na de ramp – Positieve aspecten – Negatieve aspecten
• OPM: onderscheid tussen net na, 6 maand na en 2 jaar na de ramp was moeilijk te maken
(2) Behoeftebevraging Interviewvragen • Doorvragen – – – – – –
Psychosociaal Medisch Materieel Financieel Juridisch Informatief
• Flexibiliteit – Natuurlijk verloop gesprek
(2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging
(2) Behoeftebevraging
Vragen?
Dank voor uw aandacht
