Seminar Sociale Innovatie in de ingenieursbranche Productiviteit bij ingenieursbureaus
Ir. Paul Oortwijn Directeur NLingenieurs
Over NLingenieurs • Branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus
• Branche bestaat uit ca 5.000 ondernemingen • 125 bedrijven zijn aangesloten (toetredingsdrempel) • 115 MKB en 10 grootbedrijf • 70% van de branche-omzet in NL via onze leden • 60% van de branche-omzet in NL door MKB
Trendonderzoeken 2010-2013
2009 Eerste signalen van crisis maar: “business as usual” 2010 Klanttevredenheid bovenaan: hou wat je hebt!
2011
Marketing & Sales: wordt meer onderscheidend!
2012 Nieuw werk binnenhalen: we hebben overcapaciteit!
2013 Nieuwe realiteit: productiviteitsverhoging: meer met minder!
Productiviteitsverhoging IB’s Definitie van productiviteit?
= rendement per tijdseenheid = (resultaat minus inspanning) per tijdseenheid
Algemeen model
Time Input
Output
Factor tijd:
sterk verwaarloosd?
Input:
waar bestaat deze uit?
Output:
waar bestaat deze uit? 19
Bedrijfseconomisch model
Tijd Kosten
Opbrengsten
20
Bedrijfseconomisch model
Tijd Kosten
Opbrengsten
Personele kosten Overhead Belastingen Financiële kosten Reserveringen
Gefactureerde omzet Financiële baten Referenties Goodwill
OMLOOPSNELHEID 21
Maatschappelijk model
Tijd Inzet
Resultaat
Human Capital Financial Capital Ervaring Octrooien Organisatie
Tevreden gebruikers Kwaliteit van leven Behoud van planeet Goed gevoel Respect OMLOOPSNELHEID 22
Model Projectresultaat
Tijd Kosten
Opbrengsten
Gecalculeerde projectkosten Gecalculeerd meerwerkkosten
Gefactureerde omzet Gefactureerd meerwerk
Niet gecalculeerd meerwerk Eventuele project malus
Eventuele project bonus
OOK HIER TIJD = GELD
23
Productiviteitsfactoren Omlaag
Productiviteit
Hogere salarissen Leegloop Dubbel werk Stress/ziekteverzuim Claims Reorganisatie Gedemotiveerd personeel Ontevreden klanten Miscommunicatie
Omhoog
Hogere tarieven Overwerk Minderwerk Ontspanning Bonussen Stabiliteit Gemotiveerd personeel Tevreden klanten Samenwerking 24
Verhogen productiviteit Defensief
Offensief
• Bezuinigen • • • •
• Investeren • • •
Wie vult aan?
Verhogen productiviteit (2) Maar vooral: INNOVEER • Procesinnovatie: -
Lean Management (bespaar tijd) BIM (nD, geïntegreerd, digitaal, beheer) Systems Engineering (minder fouten) Risicomanagement (bewuster kiezen, besluiten)
• Productinnovatie: - Modellen, beheertools, ….. • Sociale Innovatie - Haal meer uit je mensen, geef ruimte - Zet ze optimaal in, laat ze samenwerken - Pleeg geen roofbouw, investeer in ontplooiing
Sociale Innovatie
SLIMMER MANAGEN, ORGANISEREN EN WERKEN
PROF. DR. HENK W. VOLBERDA ROTTERDAM SCHOOL OF MANAGEMENT,
Themaochtend “Sociale innovatie in de ingenieursbranche” Eindhoven, 10 oktober 2013
ERASMUS UNIVERSITEIT
MManagement hypes: 1950 - 2000
Self Managing Teams Core Competencies
Horizontal Organizations Business Process Re-engineering Continuous Improvement/Learning Organization Empowerment
Workout Visioning Cycle Time/Speed Benchmarking One Minute Managing Corporate Culture
Intrapreneuring
Influence Index
Just in Time/Kanban
Matrix MBWA Portfolio Management Restructuring/Delayering “Excellence” Management by Objectives Conglomeration ‘Theory Z’ T-Group Training Brainstorming Theory X and Theory Y Satisfiers/Dissatisfiers Managerial Grid
Quality Circles/TQM Wellness Decentralisation Value Chain Zero Base Budgeting Strategic Business Units ‘Theory Z’ Experience Curve Diversification
Decision Trees
1950
1960
1970
1980
1990
2000
het probleem
NNederlandse bedrijven innoveren minder
83% van de ondernemingen kiest nog steeds voor efficiency en kostenverlaging Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
D
De toename van het Angelsaksische model in Nederland (top 100 bedrijven) > Extrinsieke motivatie > Shareholder oriëntatie
Bron: Bezemer, Van den Bosch & Volberda, 2012
Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
> Korte-termijn focus
O
Onze positie op de mondiale concurrentieindex: Een zekerheid? De Nederlandse Innovatieuitdaging 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Ranking van Nederland in de Global Competitiveness Index 2000-2013
1
> > > > >
Lage kennisabsorptie bedrijven Weinig passie voor innovatie bij management Lage waardering voor nieuwe technologieën Beperkte beschikbaarheid kenniswerkers Veel bureaucratie en red-tape
6
11 16 Factor Innovatie` Capaciteit voor innovatie Kwaliteit wetenschappelijke onderzoeksinstituties Bedrijfsuitgaven aan R&D Samenwerkingsverbanden universiteiten – bedrijven Inkoop overheid van geavanceerde technologische producten Beschikbaarheid kennismedewerkers Patenten
Ranking 2013
Verandering t.o.v. 2012
9 7 18 12 26 41 8
▼1 ▲1 ▼4 ▼2 ▼3 ▼17 ◄
Bron: INSCOPE: Research for Innovation 2013, op basis van Global Competitiveness Report 2013-201
Nederland en de innovatie top-10
Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
PPijlers van concurrentievermogen Factor
Ranking 2013
Verandering t.o.v 2012
44
▼4
1
◄
Overheidsschuld
118
▼8
Kredietrating
11
▼3
Financiele Marktontwikkeling
30
▼10
Toegang tot kredietverstrekking
47
▼25
Beschikbaarheid van risicodragend kapitaal
21
▼6
Gezondheid van banken
74
▼27
Macro-Economische omgeving Inflatie
PPijlers van concurrentievermogen Efficiency Arbeidsmarkt
21
▼4
Samenwerken vakbonden en werkgevers
5
▼5
Flexibiliteit van lonen
137
▼7
Kosten aannemen en ontslaan
128
▼2
Capaciteit om talent aan te trekken
18
▼8
Innovatie
10
▼1
Capaciteit voor innovatie
9
▼1
Beschikbaarheid kenniswerkers
41
▼17
Bedrijfsuitgaven R&D
18
▼4
Patenten
8
◄
DDe concurrentie-piramide Highincome countries
Middle-income countries
Low- income countries Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
Innovation-driven economy
Investment-driven economy
Factor-driven economy
HHet concurrentie vermogen van Nederland Overall ranking
NL
India
China
8
60
29
Kennisabsorptie ondernemingen
22
48
71
Innovatievermogen
9
41
30
Beschikbaarheid kenniswerkers
41
15
44
R&D Uitgaven
18
39
22
Bureaucratie en regulering
28
104
14
Inkoop overheid geavanceerde tech. producten
26
92
13
Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
D
De meest gekozen offshoring functie: Productontwikkeling Functie: Productontwikkeling
Overwegen offshoring Offshoring
IT Administratief Overig: Productie Marketing & Verkoop Inkoop Service Centra 0% Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
10%
20%
30%
40%
D
De meest gekozen offshoring locaties: India en China Locatie: India
Overwegen offshoring Offshoring
China Filipijnen Anders Azië West-Europa Oost-Europa Zuid-Amerika Australië & Nieuw-Zeeland
69% MKB en 50% IT
Anders 0% Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
20%
40%
60%
I
Innovatie uitbesteden naar opkomende economieën werkt niet Mee eens
De resultaten van onze off-shoring activiteiten zijn boven verwachting
7%
Onze off-shoring projecten zijn succesvoller dan die van onze concurrenten
8%
Niet mee eens
93%
92%
Het verplaatsen van activiteiten naar het buitenland heeft bijgedragen aan onze omzet- en winstgroei
28% 72%
De meest offshoring-projecten hebben de doelstelling behaald
19% 81%
Het verplaatsen van bedrijfsactiviteiten naar het buitenland verloopt zeer succesvol Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
14% 86% 0%
20%
40%
60%
Bron: Erasmus Concurrentie & Innovatiemonitor 2008
80%
100%
HHet probleem: Innovatie staat onder druk
Het Anglosaksische model treedt steeds meer op de voorgrond Meeste bedrijven focus op efficiency verbetering Nederland kan beter scoren op innovatie indicatoren Verplaatsing kennisintensieve activiteiten naar opkomende economieën Nederland en de innovatie top-10 Erasmus Strategic Renewal Center www.erasmusstrategicrenewal.nl
de oplossing
DDe innovatieuitdaging: Van
poldermodel naar een Deltamodel
Traditionele poldermodel
Deltamodel Sociale Innovatie
Consensus model en vertegenwoordiging van belanghebbenden
Dynamische kennisstromen
Industriële economie met lage toegevoegde waarde
Kenniseconomie met hoge toegevoegde waarde
Hiërarchisch management
Horizontaal management
Traditionele organisatievormen
Flexibele organisatievormen
Productiemedewerkers
Kenniswerkers
Bron: Volberda (2004)
WWat is Sociale Innovatie? Fasen innovatie
Type innovatie
Nieuwe kenniscreatie
Technologische innovatie: R&D, ICT, technologie
Herkennen, verwerven integreren en toepassen van kennis
Sociale innovatie: management, 75% van organisatie en innovatiesucces arbeid
25% van innovatiesucces
MMaar wat is nu precies de kracht van sociale innovatie?
> De hefboom sociale innovatie maakt R&D investeringen effectiever > Bedrijven met een bovengemiddeld percentage aan investeringen in R&D behalen een 25% hoger succes op innovatie
4x
R&D + Sociale Innovatie
Omzet uit nieuwe producten
> Wanneer deze investeringen gepaard gaan met voldoende aandacht voor sociale innovatie is de opbrengst 4 keer zo hoog
M
Maar wat is nu precies de kracht van sociale innovatie: De Anti-infectives case study van DSM
Technologische Innovatie
Van Chemische productie naar BioTech productie
Sociale Innovatie Flexibel organiseren Minder hierarchie Teamstructuur
Dynamisch Management
Een groener en efficiënter process, minder energie en afval
(vis-a-vis China)
Integrale sturing Faciliteren
Slimmer werken Opleiding Operators
Minder productie stappen
Concurrentie Positie
Zelforganisatie
Co-creatie Open Maintenance
Productiviteit (vis-à-vis in het verleden behaalde resultaten)
SSociale innovatie: Wat levert het op? Innovatieve organisaties: 27% hogere rentabiliteit 19% hogere omzetgroei Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012
SSociale innovatie in Nederland: Wat levert het op?
Barometer Sociale Innovatie in Nederland 2006-2008
+2,5%
2008-2009
+5,2%
2009-2010
+12,8%
2010 –2011
+14,7% Sociaalinnovatieve vs. niet sociaalinnovatieve bedrijven
Omzetgroei
9%
Winstgroei
3%
Innovatie
38%
Productiviteit
15%
Groei marktaandeel
10%
Aantrekken nieuwe klanten
7%
Sociale innovatie neemt verder toe 16 14 Toename sociale innovatie (in %)
Prestatiemaatstaf
Stijging sociale innovatie in Nederland
12 10 8 6 4 2
Tevredenheid medewerkers
4%
0 2007
2008
2009
2010
2011
SSociale innovatie in Nederland: Wat levert het op?
De zachte effecten van sociale innovatie: • Minder verloop van werknemers • Meer tevreden klanten • Positief effect op tevredenheid en motivatie van stakeholders • Invloed op milieu (‘green practices’)
Sociale innovatie
Social challenges
SSociale innovatie loont
de oplossingen in de praktijk
DDe kracht van de flexibele organisatie. De rol van de organisatie bij innovatie > Hoge interne Hoe moet je jezelf verandersnelheid organiseren om in zo’n wereld succesvol> Zelfsturende teams en hechte sociale interne te opereren en netwerken innoveren? > Passie voor exploratie èn exploitatie Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012
DDe kracht van de flexibele organisatie. De rol van de organisatie bij innovatie Ashby’s wet van vereiste variëteit Managen veranderingssnelheden: > 70% omzet uit nieuwe producten > time to market > 15% R&D budget vrij besteedbaar
DDe kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie
DDe kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie Exploitatie
Exploratie
Routines
Dynamische vaardigheden
Fit Verbeterend leren (single loop) Incrementele verandering Competentievalkuil
Passie voor exploitatie en exploratie
Stretch Afleren (double loop) Radicale verandering Vernieuwingsvalkuil
EXPLOITATION & EXPLORATION AT SHELL
DDe kracht van de flexibele organisatie: De rol van de organisatie bij innovatie
I It’s the management stupid! De rol van het management bij innovatie
Dynamisch managen > Ondernemerschap door visionair leiderschap > Beloning op basis van teamprestatie > Horizontale samenwerking en kennisuitwisseling Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012
I It’s the management stupid! Dynamisch managen
Managementvereisten voor dynamische vaardigheden: Traditioneel management
Dynamisch management
Gespecialiseerde routines
Generieke vaardigheden
Beperkte expertise
Brede en diepe kennisbasis
Laag absorptievermogen
Hoog absorptievermogen
Beperkte managementdenkkaders. Geen experimenteerruimte
Brede managementdenkkaders. Veel experimentdrift
Lagere-orde leren
Hogere-orde leren
I
It’s the management stupid! Management rollen voor dynamisch managen
AArbeid: Slimmer werken Slimmer werken als onderdeel van sociale innovatie: > Vakmanschap en professionele autonomie > Hoge kwaliteit van arbeid > Talentontwikkeling Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012
AArbeid: Slimmer werken Productie medewerker
Informatie medewerker
Kenniswerker
Rol:
Omzet grondstoffen in producten
Transformatie van data in informatie
Kenniscreatie in de vorm van nieuwe producten en diensten
Taak:
Simpel en monotoon, met herhalend karakter
Gestandardiseerd: Toepassing van regels en procedures
Gevarieerd: Kennisabsorptie en kenniscreatie
Machines en systemen
Informatiesystemen
Expliciete en impliciete kennis
Resource:
AArbeid: Slimmer werken Klassiek
Modern
Technische rationaliteit Massaproductie
Organisatorische rationaliteit
Gesloten systeem benadering
Open systeem benadering Technologisch determinisme Rationeel/
Arbeidsdeling Rationeel systeem simpele taken benadering Strakke Machine arbeidsrelaties
natuurlijk systeem benadering Organisme
Postmodern Flexibele Substantiële specialisatie rationaliteit Multi-purpose Open/gesloten machines en ICT systeem benadering systemen Natuurlijk systeem Multiskilled benadering personeel Netwerken Hersenen & uitbsteden
CCo-creatie door Externe Netwerken en Kennisallianties
> Slimme organisaties kennen hun sterkten èn zwakten > Co-creatie met toeleveranciers, klanten en kennisinstellingen > Kritische stakeholders bevorderen vernieuwing en innovatiesucces Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2012
CCo-creatie door Externe Netwerken en Kennisallianties Toeleveranciers Klanten
Concurrenten Kennisinstellingen
> Middels samenwerking zwakke punten aanpakken; > Synergie: combinatie kennisbasis kan leiden tot unieke producten en diensten; > Middelen (vooral kennis) kunnen gedeeld worden; > Samen kan er sneller geïnnoveerd worden.
DDe Innovatieschijf: Hoe investeert u.. € 0,20 € 0,20 R&D
Vernieuwend leiderschap € 0,20
€ 0,20 Nieuwe Organisatie vormen
Menselijk kapitaal € 0,20 Co-creatie
DDe Innovatieschijf: Hoe investeert u.. ..in crisistijd? € 0,00 € 0,10 R&D
Vernieuwend leiderschap € 0,00
€ 0,00 Nieuwe Organisatie vormen
Menselijk kapitaal € 0,00 Co-creatie
SSuccesfactoren bij achterblijvers Het management speelt een bepalende rol bij bedrijven met achterblijvende resultaten • Pro-actief management met draagvlak binnen de organisatie • Visionair leiderschap en creatie van een collectieve ambitie • Ondersteuning vanuit management voor initiatieven op de werkvloer Management 50%
Arbeid 2%
Samenwerking 37% Organisatie 11%
SSuccesfactoren van koplopers Arbeidsfactoren spelen een bepalende rol bij koplopers. • Slimmer werken • Autonomie voor werknemers • Job-rotatie en werkvernieuwing • Actieve focus op innovatie binnen het bedrijf Arbeid 63%
Samenwerking 24%
Management 9%
Organisatie 4%
hartelijk dank voor uw aandacht
www.inscope.nl (Inscope: Research for Innovation) www.flexibiliteitsaudit.nl
•
