No title

Jaarverslag 2005 Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

G

Inhoud

5 · Personeel 28 ‘Wij moeten onze eigen race rijden.’

Voorwoord

5.1 Kengetallen personeel 29 5.2 Ziekteverzuim 29 5.3 FPU-regeling 29 5.4 Gastdocenten 29 5.5 Functiewaardering 29 5.6 Functionerings- en beoordelingsgesprekken 29 5.7 Secundaire arbeidsvoorwaarden 29 5.8 Centrum voor Stafontwikkeling 29 5.9 Verbetering informatievoorziening 30 5.10 Ontwikkeling personeelsplannen 30 5.11 Vooruitblik 30 – Grafieken en tabellen 31

Als bestuurder hou je je blik vooral op het heden en de toekomst gericht. Terugkijken is nuttig, maar met alle aandacht die de actualiteit opeist is het niet altijd makkelijk de belangrijkste zaken eruit te lichten. Temeer daar in het kunstvakonderwijs veel opvallends gebeurt.

Voorwoord 3

1 · Bestuur en organisatie 4 ‘Het móet hier kunnen’

1.1 Missie HKU 5 1.2 Bureau Bedrijfsvoering 5 1.3 Stafbureau 5 1.4 Raad van Toezicht 5 1.5 Samenstelling College van Bestuur 6 1.6 Faculteitsbestuur Beeldende Kunst en Vormgeving 6 1.7 Faculteitsbestuur Kunst, Media & Technologie 7 1.8 Faculteitsbestuur Muziek 7 1.9 Faculteitsbestuur Theater 8 1.10 Interfaculteit wordt Faculteit Kunst en Economie 8 1.11 Bestuurlijke samenwerkingspartners 9 1.12 HKU ontvangt geld voor innovatie-projecten (SIA-RAAK) 9 1.13 Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) 10 1.14 Vooruitblik 10 – Interne organisatiestructuur 11 2 · Onderwijs 12 ‘Je weet precies waarmee je de boer op kan’

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 –

Opleidingenaanbod 13 Creative industry 13 Geen uitbesteding onderwijs 13 Onderwijsverbetering 13 Professional School of the Arts Utrecht (PSAU) 13 Kwaliteitszorg 13 Internationalisering 14 Bekostigd opleidingenaanbod 15

3 · Onderzoek 16 ‘Wij kunnen zorgen voor de X-factor’

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

Het belang van onderzoek 17 Belang voor het leerproces 17 Lectoraten 17 SKO-lectoraat Kunst en Economie 17 SKO-lectoraat Kunst en Techniek 18 SKO-lectoraat Theatrale Maakprocessen 18 Onderzoek op de faculteiten 19 Publicaties 19

4 · Studenten 20 ‘Ik was zo verrast dat ik blijkbaar wegkeek!’

4.1 Jonge professionals 21 4.2 Studentenpopulatie 21 4.3 Informatievoorziening 21 4.4 Alumni 21 4.5 Prijzen en beurzen 21 4.6 Werving 21 4.7 Pitchjunior 22 4.8 Aanmeldingen 22 4.9 Instroom 22 4.10 Rendementen 22 4.11 Internationale studentenmobiliteit 23 4.12 Huisvesting 23 – Grafieken en tabellen 24

INHOUD

6 · Faciliteiten 32 ‘Juist die individuele vrijheid levert veel op’

6.1 6.2 6.3 6.4 –

Huisvesting 33 Arbo en Milieu 33 ICT 33 Vooruitblik 34 Gebouwenbestand HKU in 2005 35

7 · Financiën 36 ‘We wilden meer dan een naambordje.’

7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 –

Doelstelling 37 Stringente planning- en controlcyclus 37 Positief exploitatieresultaat uit gewone bedrijfsvoering 37 Resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering 37 Herwaarderingsreserve 37 Solvabiliteit 37 Exploitatierekening 2005 37 Financieringslasten en renterisico 38 Vooruitblik 38 Grafieken en tabellen 39

Als ik over mijn schouder kijk, was 2005 best een jaar om trots op te zijn. Financieel was het een goed jaar. En het lukt ons steeds beter het onderwijs in te richten om de studenten heen, in plaats van om de docenten heen. In 2005 kwam er ruimte voor ander beleid, voor andere onderwijsvormen. Financieel was dit mogelijk doordat zo'n 80 mensen gebruik hebben gemaakt van de speciale FPU-regeling. Natuurlijk was het best moeilijk de zo ontstane roosterproblemen op te lossen, maar ik durf de stelling aan dat het onderwijs er niet slechter op is geworden. Integendeel. De HKU kijkt steeds meer om zich heen en speelt in op ontwikkelingen in de maatschappij. Sterker nog, we maken zelf vaak deel uit van die ontwikkelingen, kijk maar naar de creative industry. We staan vooraan op gebieden waar beroepsgroepen elkaar raken, zoals kunst & techniek en kunst & wetenschap. Daarin willen we sterk zijn. Trots ben ik ook op de daadkracht van studenten die bij diverse projecten betrokken zijn. Zichtbaar of niet zichtbaar. Al tijdens hun studie zijn ze bezig met opdrachten uit de praktijk, in veel gevallen van ‘echte’ opdrachtgevers. Ze doen werk waarvan de resultaten ook echt gebruikt worden. Dit is ook waar we voor staan als HKU: studenten opleiden met de beroepspraktijk in het vizier. Ze bewust maken van de mogelijkheden. En ze laten samenwerken met medestudenten van andere richtingen. Alle faculteiten hebben in 2005 een projectenbureau ingericht, met hulp van degene die er al

8 · Projecten in 2005 40 ‘Je lijf een sinaasappel of een ridder’

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6

jarenlange ervaring mee hebben. Alle disciplines binnen de HKU richten nu op deze manier hun blik naar buiten. Een prachtig resultaat. In 2005 is er in verschillende besturen het een en ander veranderd. Veel collega's uit de oude en nieuwe lichting Jonge Managers bieden op diverse plaatsen in de HKU hun diensten aan. En ze doen het goed! Een aantal faculteitsbesturen en het college van bestuur profiteren ervan. Een goede ontwikkeling, want ik ben een groot voorstander van eigen mensen in het bestuur. Je moet ook vertrouwen durven hebben in eigen mensen. Mensen met kennis van zaken, die kunnen respecteren dat andere mensen soms meer weten. Ik zal nooit meer vergeten wat ik tijdens een training voor ontwikkelingshulp hoorde, veertig jaar geleden: “leiderschap is de mate waarin je bijdraagt aan het gestelde doel”. En het doel van de HKU is mensen opleiden voor een beroep. We leiden geen mensen op voor de WW, kunstenaar is een beroep. We leiden mensen op voor bestaand werk. Soms ook voor werk dat nog niet bestaat, maar dat ontstaat dan als de afgestudeerden de arbeidsmarkt betreden. En dan kwam er onverwacht het bericht dat we een prijs hadden gewonnen voor ons project Impuls, een project om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs voor studenten met een handicap of chronische ziekte te vergroten. Slechts een moment in de veelheid van gebeurtenissen, maar een goed voorbeeld van hoe de HKU het liefst te werk gaat: betrek studenten overal bij en plaats projecten middenin het onderwijs. Precies de redenen dat wij de prijs kregen. Als dat zo door kan blijven gaan, blijf ook ik mijn diensten nog graag een tijd aan de HKU aanbieden.

Ad Wisman, voorzitter College van Bestuur

Algemeen (meerdere faculteiten) 41 Faculteit Kunst, Media & Technologie 41 Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving 43 Faculteit Muziek 43 Faculteit Theater 44 Faculteit Kunst en Economie 45

Accountantsverklaring 46 Prijswinnaars HKU 2005 47 Summary 48 Colofon 48

PAGINA 2 · HKU JAARVERSLAG 2005

VOORWOORD


Een nieuw bestuur. Boze collega’s. Gefrustreerde studenten. Slapeloze nachten. Het was een roerig jaar op de Faculteit Muziek. Toch is er iets met dat voormalig Utrechts Conservatorium: een “het móet kunnen” dat de nieuwe bestuursleden motiveert om door te gaan. In januari 2005 kreeg de Faculteit Muziek een interim-faculteitsbestuur van vijf studieleiders, dat later verder ging als vierkoppig bestuur. Een gesprek met twee van de leden. ‘Het móet hier kunnen.’ Tamara Roemjantsew (1969) studeerde af als pianiste aan het toenmalige Utrechts Conservatorium. Daarna studeerde ze Muziekwetenschap met als specialisatie Kunstbeleid en –Management. Via een stage keerde Tamara terug naar de Faculteit Muziek van de HKU. En daar bleef ze. ‘Ik gaf les en ging studenten begeleiden bij het schrijven van papers en scripties.’ Op een gegeven moment werd Tamara studieleider. En dan kan het snel gaan. Na de val van het faculteitsbestuur in januari 2005 kreeg zij het verzoek zitting te nemen in het interim-bestuur. Ook Jos Schillings (1962) is geen vreemde in het management. Na zijn opleiding tot docent muziek en fluitist in Maastricht studeerde hij Muziekwetenschap in Utrecht. Hij werkte tien jaar als intermediair tussen kunstinstellingen en het onderwijs en volgde de cursus Management Culturele Instellingen van de HKU. Begin 2000 ging hij lesgeven aan de Faculteit Muziek, aan de opleiding Docent Muziek. Ook Jos werd studieleider. En ook hij kreeg in januari 2005 van Ad Wisman het verzoek zitting te nemen in het interim-bestuur. Geen vakantie

Bestuur en organisatie

Draagvlak

De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) wil de maatschappij voorzien van hoogopgeleide professionals op het gebied van kunst en cultuur. Daarbij wil de HKU niet uitsluitend kunstenaars opleiden op de gebieden Beeldende Kunst, Theater en Muziek, maar tevens professionals in Vormgeven en Ontwerpen, Kunst en Educatie, Kunst en Techniek en Kunst en Economie. Ook wil de HKU een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van onderwijs en onderzoek op het gebied van kunst en cultuur, aan de verdere ontwikkeling van de betreffende professionele beroepspraktijken en aan de regionale kennisen culturele infrastructuur. De HKU stimuleert haar studenten tot zelfstandig leren. Ondersteund door docenten en begeleiders maken ze gebruik van werkplaatsen, ateliers en studio's. Studenten en docenten kunnen de grenzen van hun eigen discipline verleggen. De HKU bevordert dit met projecten, teamwork en interdisciplinair onderwijs. In relatie tot haar missie hanteert de HKU vier uitgangspunten:

Om in zo’n situatie het vertrouwen van collega’s te krijgen en te behouden, was niet eenvoudig voor het kersverse bestuur. Wisman had dit bestuur aangesteld op de faculteit en daar hadden sommige mensen moeite mee: ‘Er is in het conservatorium een grote mate van individuele democratie: veel mensen hebben een duidelijke mening over zaken en willen graag dat die gehoord wordt. Dat is zowel de opvatting als de traditie. Dus men vindt dat een nieuw faculteitsbestuur via een procedure gekozen moet worden.’ Jos: ‘Weet je, in zo’n situatie, waarin iedereen bezig is met het behouden van zijn eigen positie, is het moeilijk om erachter te komen of er draagvlak is.’ Tamara vult aan: ‘Ik had het gevoel dat we de kerst moesten halen, dat er daarna meer rust zou komen en het beter zou gaan lopen.’

1

Beide bestuursleden zaten met Jeroen Goldsteen en Gerdien Tanja in januari 2005 voor het eerst rond de bestuurstafel. Waren de jaren ervoor moeilijk geweest, nu overheerste de schok van de acute bestuurswissel. En, ondanks dat, de overtuiging dat Wisman het niet anders kon doen. Jos: ‘Het was nodig. Het kon niet lief.’ En dan? Waar begin je aan? De beide bestuursleden kijken terug: ‘Redden wat er te redden viel, tot de zomer. We maakten werkweken van 70, 80 uur. We moesten zorgen dat het schip niet zou zinken en ondertussen onszelf inwerken, roosters maken, overleggen met de bonden over een eventuele reorganisatie en een plan maken voor een curriculum binnen een sluitende begroting. Het moest allemaal geijkt, herijkt, doorgerekend worden.’ Vakantie zat er niet in voor het viertal. FPU

Dat het vakantie was, maakte het ook moeilijk om met de collega’s van de faculteit te praten. Per brief kregen collega’s die ervoor in aanmerking kwamen, het aanbod van een financieel riante FPU-regeling. Jos: ‘Mensen hadden het gevoel dat hun mogelijkheid om het werk te doen dat ze leuk vinden, werd afgekocht. Tamara: ‘Er zijn nog steeds INTERVIEW

docenten die daarmee zitten. Sommigen zijn ook kwaad op ons, terwijl het hun eigen beslissing was.’ Gedwongen ontslagen waren uiteindelijk niet nodig, doordat veel mensen gebruik maakten van de regeling.

Kort geding

Daar kreeg ze gelijk in. Maar voordat het zover was, diende zich een nieuw probleem aan: het conflict met de studenten over de uitval van lessen. Tamara: ‘Wat mij betreft was de advocaat van de Landelijke Studenten Vakbond iets te voorbarig in het opstellen van het bezwaarschrift en aankondigen van een kort geding. Het was uiteindelijk een beetje een storm in een glas water.’ Jos: ‘Wij konden ons best voorstellen dat bepaalde studenten in paniek waren over de veranderingen in het curriculum en docentenbestand.’ Optimistisch

Kortom: roerige tijden. Waarom ga je door als het zo moeilijk is? Tamara: ‘Wij werken heel goed samen als collectief bestuur, als team. We hebben altijd de humor behouden. Met daarbij het absolute geloof in dit instituut.’ Jos kan dat alleen maar beamen: ‘Het is gewoon het mooiste conservatorium bij uitstek. Waanzinnig centraal. Prachtig in de stad. Alle culturele infrastructuren dicht in de buurt. Alles is er om een prachtige opleiding op te bouwen. Helaas is er te lang bestuurlijk wanbeleid geweest, waardoor het bijna misging. Maar het móet hier kunnen.’ Voor het zover is, stroomt er nog veel water door de Rijn. Het bestuur ziet de toekomst optimistisch tegemoet. Jos: ‘Tamara zei vandaag: “Wanneer komt de dag dat je wél de dingen doet die je had gepland in plaats van je bezig te houden met 46 andere zaken die er tussendoor komen?” Die dag komt. Je moet een goede visie en structuur hebben, goed afgestemde curricula, een goede samenstelling en balans van instrumentale en vocale hoofdvakken, en inspirerende projecten. En dan komt er een dag dat het redelijk vanzelf gaat.’ Aan dat geloof houdt het huidige bestuur zich met veel geduld vast.

WANDA DIJKSTRA

1.1 Missie HKU

· Autonomie De HKU gaat uit van de autonomie van het kunstonderwijs. Hierbij gaat het met name om de realisatie van normen die aan de kunst, de kunstbeoefening en de kunstproductie zelf worden ontleend. · Continuïteit en legitimiteit De HKU wil het voortbestaan van de hogeschool als hoogwaardige voorziening op het gebied van kunst en cultuur garanderen. · Conservatoire en innovatieve functie De HKU heeft een functie in het ontwikkelen, instandhouden en vernieuwen van maatschappelijk relevante en/of in werkgelegenheidsperspectief hard kwantificeerbare en voor de kunsten cultuurontwikkeling belangrijke opleidingsstromen of opleidingscapaciteiten, zoals op het gebied van Vormgeving, Ontwerpen, Kunst en Techniek, Kunst en Educatie en Kunst en Economie. De HKU functioneert in een maatschappelijke context en heeft daardoor tevens een functie bij het instandhouden van opleidingen die voor de cultuuroverdracht belangrijk zijn, ook wanneer deze maatschappelijk niet-direct relevant zijn en/of in werkgelegenheidsperspectief niet duidelijk kwantificeerbaar zijn. · Culturele functie De HKU heeft ook een algemene culturele functie. De HKU beschikt over een eigen concertzaal, galerie, theater en auditorium en levert een bijdrage aan talrijke exposities, tv-programma's, muziek- en theatervoorstellingen, zowel in de regio Utrecht als daarbuiten. Tijdens het jaarlijkse HKU Festival (in 2005: ART ATTACK) presenteren studenten van alle faculteiten zich aan het publiek op diverse locaties van de HKU en elders in de stad Utrecht.

aan de hoge eisen die zowel extern als intern gesteld worden aan de bedrijfsprocessen, waarbij in toenemende mate sprake is van verwevenheid. In 2005 bestond het Bureau Bedrijfsvoering uit de diensten Financieel Administratieve Zaken, Planning en Control, Studentenzaken, Personeelszaken, Automatisering Beheerssystemen, de Bibliotheek en Informatiedienst, de Interne Dienst Lange Viestraat te Utrecht en het Centraal Secretariaat. Planning en Control In 2005 is de afdeling Planning en Control ingericht. Taken op het gebied van de planning, analyse, interne controle en verslaglegging liggen nu bij deze afdeling; de financieel administratieve uitvoering ligt bij de dienst Financieel Administratieve Zaken. Facilitaire Zaken opgeheven In 2005 is de dienst Facilitaire Zaken opgeheven. De dienst Facilitaire Zaken had een aantal taken op het gebied van automatisering, deze zijn nu beter ondergebracht. De automatiseringstaken met betrekking tot de beheerssystemen zijn ondergebracht in de dienst Automatisering Beheerssystemen. De taken op het gebied van het systeembeheer centrale bureaus zijn ondergebracht bij de Bibliotheek en Informatiedienst. De taken op het gebied van Arbo, huisvesting en overige facilitaire zaken worden steeds meer gedelegeerd naar de organisatieonderdelen. Daar is meer inzicht aanwezig om zaken adequaat uit te voeren. Het centrale niveau is meer gericht op de algehele coördinatie, (bestuurlijke) advisering en informatievoorziening. Informatiesystemen In 2005 is veel aandacht geschonken aan de verdere ontwikkeling van de informatiesystemen: het studenten informatiesysteem (OSIRIS), het personeelsinformatiesysteem (PASO-Persmaster) en het financieel systeem (EXACT). Een specifiek aandachtspunt betrof de opzet en inrichting van Studielink, mede in relatie tot het studenten informatiesysteem.

1.3 Stafbureau In 2005 is het Stafbureau ingericht. Het Stafbureau bestond op 31 december 2005 uit Bureau Onderwijs, Onderzoek en Kwaliteitszorg, Bureau Internationale Zaken, Bureau Communicatie, het Centrum voor Interculturele Studies en het Centrum voor Stafontwikkeling. De directeur Stafbureau is adviseur van het College van Bestuur en heeft deelgenomen aan het regulier wekelijks overleg van het College van Bestuur. Een van de hoofden van de diverse bureaus binnen het Stafbureau heeft gefungeerd als plaatsvervangend directeur van het Stafbureau.

1.4 Raad van Toezicht De Raad van Toezicht had in 2005 de volgende samenstelling:

Om de besturing en beheersing van de bedrijfsprocessen in goede banen te kunnen leiden zijn diverse organisatieonderdelen ondergebracht in het Bureau Bedrijfsvoering. Hiermee kan de HKU op effectieve wijze tegemoet komen

– de heer drs. P.C. Klaver, voorzitter Voorzitter Raad van Bestuur SHV Holdings N.V. – de heer drs. P. de Lange RA, plv. voorzitter Voormalig lid Raad van Bestuur PricewaterhouseCoopers, Voorzitter Raad van Commissarissen Optiver Holding B.V. – de heer drs. W.J. van Gelder Voormalig lid Tweede Kamer der Staten Generaal, Senior Consultant HEC

HOOFDSTUK 1 · BESTUUR EN ORGANISATIE


1.2 Bureau Bedrijfsvoering

De Raad van Toezicht heeft in 2005 goedkeuring verleend aan: – bestuursstructuur HKU met een éénhoofdig College van Bestuur; – gemeenschappelijke regeling HKU-Universiteit Utrecht; – Financieel Jaarverslag HKU 2004 en Financieel Jaarverslag SBRG (1) 2004; – begroting HKU 2006 en begroting SBRG 2006; – herbenoeming voorzitter en lid Raad van Toezicht conform statuten. Verder zijn in 2005 onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest: – kennismaking nieuwe faculteitsbesturen Muziek en Beeldende Kunst en Vormgeving; – invulling samenwerking HKU-Universiteit Utrecht; – benoeming voorzitter College van Bestuur tot hoogleraar en decaan Faculteit der Kunsten; – nieuw reallocatiemodel ten behoeve van 2006; – huisvestingssituatie HKU: met name project Hilversum, verbouwing en ingebruikname tweede etage Lange Viestraat, toekomstvisie op gehele HKU huisvesting; – financiële situatie Faculteit Muziek; – studentenacties en dreigend kort geding bij de Faculteit Muziek; – uitgebreide HKU FPU-regeling, waarvan zo'n 80 medewerkers gebruik hebben gemaakt; – omvorming Interfaculteit tot Faculteit Kunst en Economie met een nieuw faculteitsbestuur; – branchecode governance; – overlijden oud plv. voorzitter College van Bestuur: de heer R. Seelaar; – traject Jonge Managers 2005; – onderwijsjaarverslag 2004; – kwaliteitszorg.

Nieuwe gezichten Het jaar 2005 bracht bij de Faculteit Kunst, Media & Technologie veel nieuwe gezichten. Naast een nieuw bestuurslid en aanwinsten binnen het onderwijsgevend personeel zijn er ook nieuwe functies ontwikkeld en vervuld. Voor de ondersteuning van het bestuur en de hoofddocenten zijn er voor de gebieden didactiek en externe relaties nieuwe medewerkers aangetrokken en ook het uitbreiden van bureau Xchange en de groei van de afdeling Media en Technologie heeft geleid tot nieuwe krachten. Publicatiereeks Een belangrijk beleidsvoornemen is het verder expliciteren van het didactisch model van de Faculteit Kunst, Media & Technologie. Ook buiten de faculteit is er belangstelling voor een beschrijving van het model gebleken. In dit kader is een publicatiereeks ‘didactische regie’ gestart, waarvan het eerste deel is verschenen en het tweede deel in voorbereiding is.

Driekoppig bestuur Per 1 september 2005 werd voor de proeftijd van een jaar een driekoppig bestuur benoemd, vooralsnog bestaande uit drie hoofden van Schools. Daarnaast werd een Opleidingen Overleg in het leven geroepen, bestaande uit alle hoofden van de Schools. Dit overleg zorgt voor onderwijsinhoudelijke afstemming tussen de Schools en voor overleg tussen bestuur en Schools.

Werken aan verhoogde uitstroom De faculteit werkt aan de verbetering van haar plaats in de keten. Op basis van een HBO-Sprint subsidie wordt er gewerkt aan een verhoogde uitstroom van de opleiding Kunst en Techniek door de nadruk te leggen op de (kwaliteit) van de instroom van aankomende studenten en op vermindering van het uitvalpercentage gedurende het tweede en derde jaar van de studie. In 2005 is daartoe aandacht besteed aan de intensivering van de communicatie met de aankomend student. Er zijn voor alle afdelingen basisopleidingen ontwikkeld en er is een begin gemaakt met een verbeterde aanwezigheid op het web.

Kerndocenten i.p.v. studieleiders Binnen de Schools maakten in de loop van het jaar studieleiders plaats voor kerndocenten. Waar studieleiders (noodgedwongen) het grootste deel van hun tijd in het coördineren en organiseren van de opleiding staken, ligt de focus van de kerndocenten op de inhoud van het onderwijs: zij hebben tot taak om als voortrekker van het docententeam het curriculum te bewaken en verder door te ontwikkelen. Thema-overleggen Om de communicatie tussen het bestuur en de faculteit te verbeteren, werden thema-overleggen ingevoerd: gesprekken tussen bestuur en telkens wisselende vertegenwoordigers van groepen binnen de faculteit over onderwerpen die de faculteit op dat moment bezig houden. Deze periodieke themaoverleggen zijn in de plaats gekomen van de Facultaire Beleidsdagen, die eenmaal per jaar in het najaar gehouden werden.

31 mensen benutten FPU-regeling Op de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving hebben 31 mensen (onderwijzend en ondersteunend personeel) De heer prof. A.D.D. Wisman was in 2005 voorzitter en gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot vervroegde uit enig lid van het College van Bestuur. De directeur Bureau dienst treding per 1 december. Enerzijds betekende dat Bedrijfsvoering en de directeur Stafbureau namen deel aan een forse aderlating in kennis en ervaring: met elkaar hadhet reguliere wekelijks overleg van het College van den deze medewerkers meer dan 600 jaar op de faculteit Bestuur. gewerkt! Aan de andere kant lag er ook een kans om bepaalde zaken opnieuw te bezien. Zoals de vraag of in 1.6 Faculteitsbestuur Beeldende Kunst en het eerste jaar de nadruk op de algemeen beeldende ontVormgeving wikkeling van studenten blijft liggen, of dat het accent nu meer naar de vakken van de afstudeerdisciplines gaat. In de zomer van 2005 vond op de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving een bestuurswisseling plaats. MA Design In juni 2005 is de nieuwe masteropleiding MA Design van Hay Sprunken neemt afscheid de Graduate School geaccrediteerd door de Open Per 1 september nam Hay Sprunken afscheid als voorUniversity Validation Services. Deze opleiding vervangt de zitter van het faculteitsbestuur en als hoofd van de School eerder gevalideerde masteropleidingen Editorial Design, of Spatial Design. Hay Sprunken heeft de voorzittersrol 10 Interior Design, Fashion Design en Urban Interior Design. jaar vervuld. In de opleiding MA Design komen deze vier specialisaties terug als pathways.

1.5 Samenstelling College van Bestuur


Er is onderwijs gegeven, verbeterd, ondersteund en gefaciliteerd.


Stichting Beheer Register Goederen, belast met het beheer van de registergoederen (met name huisvesting) van de HKU.

De Raad van Toezicht is in 2005 viermaal bijeengekomen in aanwezigheid van het College van Bestuur. Op 13 december vond het jaarlijkse gesprek van de Raad van Toezicht met de Centrale Medezeggenschapsraad plaats, zonder het College van Bestuur.

1.7 Faculteitsbestuur Kunst, Media & Technologie

Bestuurlijke vernieuwing De wens om de bestuursstructuur te veranderen was al geuit tijdens de Facultaire Beleidsdagen in het najaar van 2004. Er was behoefte aan een kleiner bestuur in plaats van het 7-koppige bestuur dat bestond uit de hoofden van de facultaire Schools. Er moest beter gecommuniceerd worden tussen bestuur en de faculteit en de verantwoordelijkheden beter gespreid in de organisatie. De commissie die de bestuurlijke vernieuwing voorbereidde, bepaalde dat het toekomstige bestuur meer een bestuur op afstand zou moeten zijn. Het bestuur moest op hoofdlijnen besturen en daarmee meer inhoudelijke verantwoordelijkheid bij de Schools laten. Ook zou het mogelijk moeten zijn, dat bestuurszetels bezet worden door anderen dan hoofden van Schools. Daarnaast zou de faculteit gebaat zijn met een plattere organisatiestructuur, zodat docenten meer betrokken kunnen worden bij de besluitvorming.

(1)

– de heer prof. dr. H.O. Voorma Oud-rector magnificus Universiteit Utrecht, Emeritus hoogleraar moleculaire biologie – mevrouw mr. G.B.C.M. van der Reep Vice-president Gerechtshof Amsterdam, Voorzitter Bestuur Stichting Richard Holfonds

Kwaliteitszorg De implementatie van Form, het kwaliteitsmonitoringsysteem, is op de Faculteit Kunst, Media & Technologie voortgezet. Hierbij worden de afdelingen rechtstreeks betrokken bij de kwaliteitszorg. Deze implementatie zal in 2006 worden afgerond, iets later dan voorgenomen. Voordeel is dat de voorbereiding van en ervaringen met Form goed gebruikt kunnen worden voor het kwaliteitszorgsysteem dat voor de gehele HKU in ontwikkeling is. External examiners Eind augustus werd het EMMA (European Media Master of Arts) programma, zoals ieder jaar, bezocht door external examiners in opdracht van de Open University Validation Services. Hun belangrijkste observatie was dat het niveau niet afweek van voorgaande jaren en daarmee conform dan wel boven de Britse MA-norm ligt. Verder constateerden ze dat er voor het vierde jaar op rij sprake is van een stijging van het niveau van de thesis en haar samenhang met het individuele project. Dit was een belangrijke beleidsinspanning van de laatste jaren. De external examiner onderschreef het door het docententeam waargenomen verschijnsel dat het projectwerk daarvoor wat had ingeleverd. Hier wordt in het komende MA-jaar aandacht aan besteed.

politiek betrokkenen en een medewerker heeft, als enige vertegenwoordiger van de creatieve industrie, op uitnodiging van het Innovatieplatform deelgenomen aan het schrijven van beleidsnota's. Onderzoek In 2005 is aandacht besteed aan een verdere explicitering van onderzoek in en door de faculteit. Er is een verlenging van vier jaar verkregen voor de SKO-subsidiëring van het lectoraat Art and Technology. In het verlengde daarvan heeft de faculteit meegewerkt aan de totstandkoming van UPGEAR (Utrecht Platform for Game Education and Research). Vooruitblik In 2006 wordt Xchange Professional gelanceerd. De ontwikkeling van Xchange Professional, een verbreding van de functionaliteit van het bureau Xchange, is mogelijk door onder andere SIA/RAAK subsidies. Aan de voorkant is het bureau een uitbreiding van de beroepsvoorbereiding voor bijna-afgestudeerden. Aan de achterkant is het de uitgang voor de HKU naar bedrijven in de regio en daarmee de arbeidsmarkt. Een van de centrale problemen waar Xchange Professional mee aan de slag gaat, is het kapitaliseren van ontwikkelde kennis in samenwerking met het bedrijfsleven. Op de agenda voor 2006 staat verder een analyse van de aard van uitval in het tweede en derde studiejaar. Naar aanleiding van deze analyse worden concrete acties uitgevoerd om deze uitval te verminderen.

1.8 Faculteitsbestuur Muziek Aan het begin van 2005 werd de bestuurlijke impasse op de Faculteit Muziek doorbroken doordat het zittende faculteitsbestuur van haar taak werd ontheven. Vervolgens heeft het College van Bestuur een interim-faculteitsbestuur geïnstalleerd, bestaande uit vijf studieleiders. Naar een nieuwe begroting en een nieuw curriculum Het interim-bestuur heeft bij haar aantreden, in nauwe samenwerking met de directeur Bureau Bedrijfsvoering, de financiële en personele stand van zaken van de Faculteit Muziek in kaart gebracht. Daarna is de begroting voor 2005 opnieuw doorgelicht. Een herziene, taakstellende begroting is in maart door het College van Bestuur goedgekeurd. Uitgaande van deze begroting zijn gesprekken gestart over een nieuw curriculum. Het nieuwe schooljaar werd voor de BMus-studierichtingen ingericht met behulp van een overgangs- curriculum. In september 2006 zal het nieuwe curriculum binnen de BMus zijn beslag krijgen. Geen gedwongen ontslagen De nieuwe begroting 2005 maakte een wijziging in de personele bezetting van de Faculteit Muziek noodzakelijk. Op basis van maatregelen, afgesproken tussen het College van Bestuur en vertegenwoordigers van de vakcentrales, heeft in het najaar een substantieel deel van het onderwijzend en ondersteunend personeel gebruik gemaakt van de aangeboden FPU-regeling. Het gevolg hiervan was dat een reorganisatiefase met gedwongen ontslagen werd afgewend.

Creative industry De faculteit leverde een bijdrage aan de beleidsvorming van de Rijksoverheid op het gebied van de creatieve industrie. De faculteit is een aantal keren bezocht door verschillende

Onrust tot bedaren gebracht Zowel het proces van curriculumontwikkeling en -implementatie als de parallel lopende ontwikkelingen op het personele vlak deden binnen en buiten de Faculteit Muziek veel stof opwaaien. Ten tijde van het eerste ART ATTACK festi-



val had de Faculteit Muziek te maken met een media-offensief, gevoed door onrust onder het docerende personeel en de studenten. Het inmiddels tot faculteitsbestuur omgevormde interim-bestuur wist in deze periode, in overleg met vele medewerkers en studenten, maatregelen te treffen die nodig waren om het onderwijs te continueren en de rust te laten terugkeren. Vooruitblik 2006 is gestart met een groot composer in residence project, dat deels de nieuwe koers van het conservatorium weergeeft. De unieke samenwerking binnen dit project tussen de afdelingen Jazz & Pop, Historische Instrumenten en Klassieke Muziek kreeg zijn beslag in een avondvullend programma in Vredenburg met de titel Sex in the City. Deze avond was extra bijzonder door de samenwerking met de faculteiten Beeldende Kunst en Vormgeving, Kunst, Media & Technologie en Kunst en Economie. Waarlijk een mooie opmaat voor een nieuw geluid.

Theaterdramaturgie De eerste lichting studenten uit het masterprogramma Theaterdramaturgie – onder de vleugels van de Professional School of the Arts Utrecht – werd in juni 2005 succesvol afgeleverd. De tweede lichting startte in september 2005. Het programma is positief geaccrediteerd door een externe commissie (via de Universiteit Utrecht) op inhoud en kwaliteit. Voor de Faculteit Theater heeft in 2006 de inbedding van het masterprogramma in het onderwijs en onderzoek bijzondere aandacht.

Goede profilering De opleidingen en de faculteit treden op verschillende manieren steeds vaker en sterker naar buiten: – alle opleidingen werken in samenwerkingsverbanden met de beroepspraktijk; – opleidingshoofden en bestuursleden vervullen bestuursfuncties en nemen deel aan commissies in het culturele landschap; – studenten en docenten participeren met projecten en 1.9 Faculteitsbestuur Theater voorstellingen in Culturele Zondagen, plaatselijke en landelijke festivals, in publicaties, etc. Het jaar 2005 was voor de Faculteit Theater op verschillende Bekroningen van (oud)studenten – zoals in 2005 veelvuldig punten de start van een nieuwe dynamiek. gebeurde – dragen ook positief bij aan het gezicht naar buiten. Nieuwe bestuursstructuur De Faculteit Theater kent sinds 2005 een nieuwe bestuurs- 1.10 Interfaculteit wordt Faculteit Kunst en Economie structuur. De voorzitter en de vicevoorzitter vormen een klein slagvaardig faculteitssbestuur, dat een team van hoofden aanstuurt. Dit team bestaat uit de hoofden van de In 2005 heeft de subfaculteit Kunst en Economie, onderdeel van de Interfaculteit, de stap gemaakt naar een zelfopleidingen, het hoofd van het onderzoeksprogramma en standige faculteit met een eigen, tweekoppig de hoofden van de twee ondersteunende afdelingen van de faculteit: onderwijszaken en beheer. De hoofden zorgen faculteitsbestuur. De Interfaculteit is opgeheven. voor de nodige onderwijsen onderzoeksinhoudelijke voeNieuw organisatiemodel ding voor het bestuur. Zij hebben een driewekelijks overIn aanloop naar de verzelfstandiging is in 2005 een nieuw leg, waarvan een deel is gereserveerd voor bespreking organisatiemodel doorgevoerd. De twee faculteitsbestuurmet het faculteitsbestuur. ders zijn tevens hoofd van de Undergraduate School (jaar 1 t/m 3), respectievelijk van de Graduate School (jaar 4 en Nieuwe werkwijze onderwijs-ondersteunend personeel de masteropleidingen). De hoofden dragen zorg voor de In 2005 is veel aandacht besteed aan de organisatie van de onderwijsondersteuning. Doelstelling was het onderwijs didactische regie. Daarnaast is een coördinator verantwoordelijk voor de onderwijsorganisatie en -logistiek. De en de ondersteuning meer bij elkaar te betrekken, daarhoofddocenten zorgen ervoor dat de inhoud van de promee de kwaliteit van beide te verbeteren en de bij het gramma's aansluit bij de ontwikkelingen in de beroepsondersteunende personeel aanwezige expertise beter te praktijk. benutten. Voorjaar 2005 kwam, op basis van een aantal case-studies, de notitie ‘nieuwe werkwijze OBP’ tot stand. Communicatie verbeterd Per september 2005 is deze werkwijze ingevoerd. Door de groei van de Bachelor of Art and Economics waren er aanpassingen noodzakelijk. Met name op het terProjectenbureau rein van (interne) communicatie en afstemming heeft de In februari ging het facultaire projectenbureau van start. Denktank, een dwarsdoorsnede van de organisatie, de Het bureau heeft als opdracht projecten van externe opdrachtgevers te werven en te organiseren voor de oplei- nodige ideeën gegenereerd en geïmplementeerd, waaronder een nieuwe versie van het K&E-web, een nieuwsbrief dingen van de faculteit. Hierdoor ontstaat een extra bron K&E en een facultaire lunch. van inkomsten die grotendeels direct weer ten goede komt aan het onderwijs, bijvoorbeeld in de vorm van extra Projectonderwijs productiebudgetten en docent-uren. De eerste projecten Als logisch vervolg op het Probleem Gestuurd Onderwijs in werden in het najaar met succes uitgevoerd. Een nieuwe de propedeuse is in jaar drie en vier van de bacheloropleiervaring voor studenten en docenten, en startpunt voor ding projectonderwijs voor externe opdrachtgevers geïmplenieuwe onderwijsontwikkelingen. menteerd. Een aantal belangrijke randvoorwaarden voor dit type onderwijs, zoals een professioneel projectenOnderzoek bureau, zijn met hulp van de Faculteit Kunst, Media & Op het onderzoeksgebied was de grote mijlpaal de start van het lectoraat en de organisatorische inrichting van het Technologie ontwikkeld. Met succes zijn 21 betaalde onderwijsprojecten geworven en uitgevoerd. onderzoeksinstituut Theatrale Maakprocessen. De uitvoering van het onderzoeksprogramma begon in het najaar Na- en bijscholing met een aantal voorbereidende onderzoeken. Naast de weer volgelopen cursus Management van Culturele Instellingen is de succesvolle samenwerking met



Nyenrode en de Nederlandse Vereniging van Bibliotheken gecontinueerd in de vorm van bij- en nascholing van middenkadermanagers in bibliotheken.

een periode van vijf dagen de Dom groen verlicht. Utrecht werd daarbij gelanceerd als Gamestad van Nederland.

1.12 HKU ontvangt geld voor innovatie-projecten Vooruitblik De onderwijsorganisatie start in 2006 met de voorbereidingen op de visitatie van de bacheloropleiding Art and Economics (september 2006) en de validatie van de Master of Arts in Art, Business and Management (juni 2006). Speciale aandacht vergen verder de onderwijsinnovaties en de verwerking van een grotere studentenpopulatie.

(SIA-RAAK)



De Stichting Innovatie Alliantie (SIA) is in november 2003 opgericht door MKB Nederland, de HBO-raad, TNO, het Telematica Instituut en Syntens. SIA wil kenniscirculatie bevorderen om het innovatief vermogen van MKB-ondernemingen aanmerkelijk te vergroten. SIA verdeelt de zgn. RAAK gelden. RAAK staat voor Regionale Aandacht en 1.11 Bestuurlijke samenwerkingspartners Actie voor Kenniscirculatie en is een regeling vanuit het Ministerie van OCenW. Doelstelling van deze regeling is De HKU werkt op basis van gemeenschappelijke doelom de kennisuitwisseling tussen hogescholen, instellingen stellingen actief samen met diverse organisaties. voor beroeps- en volwasseneneducatie en het midden- en kleinbedrijf in regionale innovatieprogramma's te verbeteFaculteit der Kunsten ren. Tot en met 2006 is er 6 miljoen euro beschikbaar Per 1 september 2005 hebben de Hogeschool voor de voor RAAK programma's. In april 2005 zijn landelijk negen Kunsten Utrecht en de Universiteit Utrecht (UU) hun samen- aanvragen door SIA/RAAK gehonoreerd. Twee daarvan werking geformaliseerd met de oprichting van een gezawaren van de HKU. De aanvragen zijn ingediend door de menlijk, zelfstandig naar buiten tredend instituut én de Faculteit Kunst, Media & Technologie en de Interfaculteit/ oprichting van een Faculteit der Kunsten. Het instituut heet Kunst en Economie. De projecten richten zich op het Professional School of the Arts Utrecht (PSAU) en verzorgt ondersteunen van jonge professionals (Xchange en ontwikkelt opleidingen, programma's en andere onderProfessional) en het samengaan van een sterk cultureel wijsactiviteiten gericht op de wisselwerking tussen weten- MKB in Utrecht (Cultureel MKB Utrecht). Daarnaast particischap en kunst. Daarnaast verzorgt en bevordert dit peert de HKU in het door de Hogeschool Utrecht geïnitiinstituut onderzoeksactiviteiten op dit terrein. De Graduate eerde project Utrecht Design. School van de PSAU biedt vooralsnog éénjarige masterprogramma's aan, zoals Theaterdramaturgie en Applied Xchange Professional Games. De Universiteit Utrecht heeft daarnaast een Het SIA/RAAK project van de Faculteit Kunst, Media & Faculteit der Kunsten ‘sui generis’ ingesteld, om het onder- Technologie heet Xchange Professional. Doel van het prozoek van het instituut academisch te verankeren in de UU. ject is het actief bevorderen van de kenniscirculatie op het Met deze faculteit willen de UU en de HKU de samenhang gebied van multimedia onder jonge professionals. en ontwikkeling tussen het onderwijs en onderzoek van de Xchange Professional is een Career Centre en is vooral faculteiten van de UU en van het instituut bevorderen en gericht op afgestudeerden van de HKU. Xchange bewaken. Professional ondersteunt jonge professionals bij de uitvoering van nieuwe ideeën op het terrein van ontwerpen voor Bestuurlijk overleg multimedia. Nieuwe ideeën die de relatief jonge multimediaZowel met de Universiteit Utrecht, als de Hogeschool markt hard nodig heeft om vernieuwend te blijven. Utrecht vindt regelmatig bestuurlijk overleg plaats. Ook Xchange Professional ontwikkelt met kennisinstituten en met het Utrechts Centrum voor de Kunsten, scholen voor ondernemers in de regio een aantal thematische netwerken, voortgezet onderwijs en diverse podia in de regio wordt die zorgen voor ontmoetingen tussen ontwerpers/ontwiknauw contact onderhouden. Met de Gemeenten Utrecht en kelaars en ondernemers. Amersfoort wordt regelmatig overleg gevoerd over uiteenlopende onderwerpen. Cultureel MKB Utrecht Vanuit het lectoraat Kunst en Economie is in juni 2005 het Taskforce Innovatie Regio Utrecht SIA/RAAK-programma Cultureel MKB Utrecht van start De HKU maakt deel uit van de Taskforce Innovatie Regio gegaan. Dit programma streeft naar professionalisering Utrecht, een bundeling van krachten van het bedrijfsleven, van de creatieve bedrijvigheid in de stad en regio Utrecht het hoger onderwijs en de overheid in de regio Utrecht om en het stimuleren van de samenwerking en kennisvernieuwing in het bedrijfsleven te stimuleren. De uitwisseling tussen het onderwijs, bedrijfsleven en het Taskforce Innovatie initieert, regisseert en ondersteunt Cultureel MKB. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij projecten die het innovatieve karakter van de regio bevorbestaande initiatieven en organisaties. In het kader van het deren. Deze projecten richten zich op vijf sectoren: Life Cultureel MKB Utrecht hebben in 2005 reeds een aantal Sciences, ICT, Zakelijke dienstverlening, Design en succesvolle activiteiten plaatsgevonden. Eind september Multimedia. Op 23 februari 2005 vond de kickoff van de stond in het teken van de vierdaagse culturele manifestaTaskforce Innovatie Regio Utrecht plaats in het bijzijn van tie Go West!, met daarbinnen de Cultureel MKB Dag en de lancering van het bookazine Cultureel MKB Utrecht; een minister-president Jan Peter Balkenende. Er zijn in 2005 meer dan tien projecten gestart. In alle pro- veelbelovende onderneming. Ook in Den Haag werd het succes van Cultureel MKB Utrecht opgemerkt. Tijdens een jecten is samengewerkt met zo'n 150 bedrijven. Vanaf de SIA/RAAK perspresentatie heeft programmaleider Marijn start is gewerkt aan het realiseren van een netwerk waarin van Thiel het programma toegelicht. Dit in aanwezigheid bedrijven, de overheid en kennisinstellingen de handen van o.a. vertegenwoordigers van de HBO-Raad, Syntens, ineenslaan voor innovatie. Een groot evenement waarin de MKB Nederland en het Ministerie van OCenW. drie kennisinstellingen Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht samenUtrecht Design kwamen, was de Nederlandse Gamedagen. Mede om aan deze heugelijke gebeurtenis kleur te geven was gedurende Naast deze twee eigen projecten participeert de HKU in

het project Utrecht Design, dat door de Hogeschool Utrecht bij SIA/RAAK is ingediend en ook is gehonoreerd. Dit regionale innovatieprogramma is opgebouwd rond de vraag hoe de belanghebbende partijen innovatie kunnen bevorderen op het gebied van design in de regio Utrecht. Het programma stelt drie aandachtsgebieden centraal: design van de omgeving, design in transport en design in de bouw. Sinds 1 juli 2005 zijn er tien designprojecten van start gegaan, zoals het ontwerpen van straatmeubilair, een industrieel ontworpen woningsysteem, het tot stand brengen van een designatelier voor jonge designers en een project rond city branding. Centraal staat de samenwerking tussen bedrijfsleven, hogescholen en designers. Elke laatste donderdag van de maand vindt de Utrechtse Design Donderdag plaats. Participerende bedrijven organiseren beurtelings een netwerkavond met als thema design en/of innovatie. In 2005 zijn vijf van deze bijeenkomsten georganiseerd.

1.13 Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) Het jaar 2005 is een historisch jaar geworden voor de Centrale Medezeggenschapsraad van de HKU.

1.14 Vooruitblik Huisvesting is een belangrijk onderwerp in 2006. Eind 2006 moet de beslissing duidelijk worden of de HKU naar een gezamenlijke locatie verhuist in Utrecht. – De samenwerking met de Universiteit Utrecht wordt sterker en Hogeschool Utrecht wordt verkend als mogelijke samenwerkingspartner. Zonder de eigen zelfstandigheid op te geven, wil de HKU meer inhoudelijke samenwerking binnen de drie instellingen voor hoger onderwijs in Utrecht. – Vanuit de CAO gaat de HKU zich intensief bezighouden met de invoering van het functieordeningsysteem. – Met het oog op komende accreditaties, in 2006 voor Kunst en Economie en in 2007 voor Beeldende Kunst en Vormgeving, zullen de faculteitsbesturen zich blijven inzetten om stabiliteit te waarborgen. – Vanaf 2006 gaat de HKU op een actieve manier rapporteren. Alle faculteiten en een aantal centrale diensten houden bij toerbeurt een presentatie in het Onderwijs Overleg, waarin ze verantwoording afleggen over wat er gerealiseerd is en wat eventuele knelpunten zijn.

Sterke betrokkenheid Na de wisseling van de wacht per 1 september werden voor de eerste keer alle raadszetels bezet, zowel die van de studenten als die van de medewerkers. Als daarnaast op drie faculteiten (Beeldende Kunst en Vormgeving, Muziek en Theater) de belangstelling voor de facultaire medezeggenschapsraden onverminderd groot blijft, op de Faculteit Kunst, Media & Technologie zoveel interesse bestaat dat een verkiezingscampagne opgestart gaat worden, en ook – van enige afstand gezien – veel opleidingscommissies goed lijken te functioneren, dan mag geconcludeerd worden dat veel medewerkers en studenten sterk betrokken zijn bij hun werk en studie.

Raad van Toezicht

Bestuursbureau

College van Bestuur

Bestuurszaken Studentendecanaat

Bureau Bedrijfsvoering

Stafbureau

Faculteiten

FMR’s

Secretariaat & Interne Dienst

Communicatie

Beeldende Kunst en Vormgeving

BKV

Planning & Control

Onderwijs, Onderzoek & Kwaliteit

Kunst en Economie

Kunst en Economie

Financieel Administratieve Zaken

Internationale Zaken

Muziek

Muziek

Personeelszaken

Stafontwikkeling

Kunst, Media & Technologie

KMT

Facility Management & Arbo

Interculturele Studies

Theater

Theater

Studentenzaken Bibliotheek & Informatiediensten Automatisering Beheerssystemen

Grafiek · Interne organisatiestructuur op 31 december 2005

Raad van Toezicht

Bestuursbureau

Instemming Naast een aantal reguliere instemmingszaken heeft de CMR ingestemd met twee belangrijke gebeurtenissen: de samenwerkingsovereenkomst met de Universiteit Utrecht en de reorganisatie van de Faculteit Muziek; in dit gehele reorganisatieproces heeft de raad een actieve, bemiddelende rol gespeeld.

College van Bestuur

gezamelijke overleggen als

Functieordening Het ene dossier kan worden gesloten, het andere wordt geopend. In het najaar kwam vast te staan dat de CMR alsnog instemmingsrechten kreeg ten aanzien van het HBObrede traject functieordening en beoordelen & belonen. Deze operatie ligt gevoelig. De raad maakt zich hard voor een goede informatieverstrekking aan alle medewerkers, een correcte afwikkeling van de te volgen procedures, en een resultaat dat het HKU-management goede instrumenten biedt voor een optimaal HRM-beleid.

Bureau Bedrijfsvoering

onderwijsoverleg

Secretariaat & Interne dienst

huisvesting

Planning & Control

clusterraden

Financieel Administratieve Zaken

CMR/FMR

Personeelszaken

etc.



Facility Management & Arbo Studentenzaken Muziek Bibliotheek & Informatiediensten Automatisering Beheerssystemen

Theater

Stafbureau

Overleg Om goed geïnformeerd te blijven overlegt de raad frequent met het College van Bestuur. Daarnaast is in 2005 eenmaal gesproken met de faculteitsbesturen, tweemaal met de Raad van Toezicht, en – via het vooroverleg van het CAO-overleg – regelmatig met de vakorganisaties. Met de facultaire medezeggenschapsraad van de Faculteit Muziek zijn vanwege de reorganisatie nauwe contacten onderhouden. De contacten met de FMR-en van de andere faculteiten zijn daardoor wat op de achtergrond geraakt.


Centrale Medezeggenschapsraad

Communicatie

gedeelde werkzaamheden als

Onderwijs, Onderzoek & Kwaliteit

personeelszaken

Internationale Zaken

financiën

Stafontwikkeling

studentenadministratie

Interculturele Studies

communicatie

Kunst en Economie

etc.




De Faculteit Theater beschikt sinds 2005 over een Projectenbureau. Het bureau wordt gerund door een eerste medewerker en aangestuurd door vice-voorzitter Katelijn de Vreede. De tijden van bescheidenheid zijn voorbij. Theater gaat actief de boer op en wat belangrijker is: ze doet dit met trots want de faculteit heeft veel te bieden. ‘Je weet precies waarmee je de boer op kan.’ De Vreede is hoofdzakelijk belast met de verbindingen van de faculteit naar buiten, en met de verbindingen tussen de ondersteunende bureaus en het onderwijs. Als ‘vrouw naast’ faculteitsvoorzitter Désirée Majoor beheert Katelijn de portefeuilles: werving en communicatie, het productiebureau, het projectenbureau en cultureel ondernemerschap en daaraan gekoppeld derde geldstromen. Ambities

Zakelijk leider

Om goed zicht te krijgen op de wensen van de verschillende opleidingen, spreekt het Projectenbureau regelmatig met alle hoofden. Waar willen de opleidingen heen, wat is het leerdoel, wie is begeleidend docent, welke periode en voor hoeveel studenten? De antwoorden op deze vragen komen samen in een jaarplanning. Dit heeft twee voordelen. ‘Je weet precies waarmee je de boer op kan en als er een vraag binnenkomt heb je gelijk een soort audit: past dit ergens bij? Je moet de wensen van de opleidingen overigens wel kunnen vertalen naar een concreet voorstel. Soms heeft een opleiding ook zelf contacten maar ontbreekt het aan tijd om het te regelen. Dan functioneer je dus als een soort zakelijk leider voor die opleiding.’ Theatre & Education is bijvoorbeeld zelf heel ondernemend. Alle woorden vliegen (een kleutervoorstelling) en Doe ’t in de bios (film met live theater tijdens het Nederlands Filmfestival) zijn projecten die voortkwamen uit de bestaande contacten van de opleiding.’

2

De Vreede is duidelijk in de ambities van haar faculteit. ‘We willen een expertisecentrum zijn en daarmee actief naar buiten treden om verbindingen met het werkveld te leggen. We streven naar partnership omdat we in de wisselwerking veel aan elkaar kunnen hebben. Dus meer vanuit een fiere houding in plaats van een afhankelijke houding. Theater staat voor artistieke innovatie, interdisciplinair werken. Door ervaring en onderzoek hebben we een grote expertise opgebouwd op het gebied van theatrale maakprocessen. En daar zijn we trots op. We willen bovendien ondernemende studenten afleveren, dus: practice what you preach.’ Waarden

zorgvuldig opgebouwd en alle onderdelen hebben hun waarde. Je kan dus niet zomaar een onderdeel verwijderen. Theatre & Education heeft een heel nieuw curriculum dat juist zeer flexibel is. We kunnen hierdoor beter inspringen op een vraag van buiten.’ Bij Theater wordt niet zoals bij KMT voor de hele faculteit een vaste periode in het curriculum ingeruimd voor projecten. ‘Opleidingen geven aan in welke periode en voor welke studenten zij een project willen. Dat kan voor de een in mei zijn, voor de ander in oktober. Het werkveld zit tenslotte ook zo in elkaar. We gaan wel kijken of er toch een gezamenlijke periode gevonden kan worden om zo meer interdisciplinaire projecten te kunnen starten.’

Over het doel van het Projectenbureau is Katelijn glashelder. Het bureau moet voor het onderwijs waarden creëren: het moet voor het onderwijs interessante projecten verwerven. ‘Een verzoek als “Kunnen jullie ons Dickensfeest aankleden?”, doen we niet. Dat is alleen uitvoering en heeft niets te maken met een creatief proces waar studenten van kunnen leren. Het moet te maken hebben met de beroepspraktijk waarin ze terecht komen, het moet artistiek erudiet zijn en er moet onderwijs aan te koppelen zijn.’ Voor studenten heeft projectonderwijs een grote meerwaarde. ‘De studenten leren samen te werken aan een opdracht. Dat is toch anders dan dat je als student in een redelijk veilige onderwijsomgeving een proces doorloopt. Er wordt gewoon met harde munt afgerekend. Je moet in staat zijn om continu te refereren: wat was mijn opdracht? Klopt het nog met wat ik aan het doen ben?’

Financiën

Het welslagen van het Projectenbureau is gelukkig niet afhankelijk van financiën. Het bureau hoeft zichzelf nog niet te bedruipen, laat staan winst maken. ‘Dit was aanvankelijk wel het idee, maar al heel snel werd duidelijk dat het niet realistisch was en frustrerend werkte. Er is toen besloten om drie jaar te investeren in personele kosten. Een fantastisch project als Brainwash met de Dogtroep laat je toch niet lopen omdat er geen extra geld is? Nee natuurlijk niet, dan ben je gek! De waarde zit niet alleen in een zak geld, maar ook in de mogelijkheid dat studenten een maand lang kunnen samenwerken met een artistiek leider van een professioneel vooraanstaand gezelschap. Dat is niet in geld uit te drukken.’

Ruimte

Het slagen van het Projectenbureau valt en staat met de ruimte die er wordt vrijgemaakt in de verschillende curricula. ‘Bij de Acteursopleiding worstelen ze met het ruimte maken voor projecten. Dat is absoluut geen onwil – laat daar geen misverstanden over ontstaan – maar heeft alles te maken met de opbouw van het curriculum. Het is ooit INTERVIEW

KARIN VEENENDAAL

Onderwijs

2.1 Opleidingenaanbod De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht is een veelzijdige instelling voor hoger kunstonderwijs. De HKU biedt onderwijs aan op het gebied van Autonome Beeldende Kunst, Vormgeving, Muziek, Theater, Kunst en Techniek, Kunst en Economie en Kunst en Educatie. In deze richtingen biedt de HKU niet alleen bacheloropleidingen, maar ook basis/vooropleidingen, voortgezette kunstopleidingen, masteropleidingen, research degrees en cursussen. Door samenwerkingsverbanden met de Universiteit van Utrecht, the Open University (London) en the University of Portsmouth zijn post-graduate opleidingen en trajecten van verschillend niveau gerealiseerd (masters en research degrees).

2.2 Creative industry De HKU levert professionals af voor de creative industry. De beroepspraktijk vormt een belangrijk oriëntatiepunt voor alle opleidingen. Dit blijkt uit docenten en gastdocenten die actief zijn in de beroepspraktijk, maar komt ook tot uitdrukking in de competenties die de studenten moeten verwerven en in de gehanteerde onderwijsvormen.

2.3 Geen uitbesteding onderwijs Hoger onderwijs is een vorm van cultuuroverdracht en -ontwikkeling. In de visie van de HKU past het uitbesteden van onderwijs (outsourcing) daar niet bij. De HKU ontwikkelt zelfstandig alle aspecten van het onderwijsproces en brengt die ook in eigen beheer tot uitvoering. Er vindt geen uitbesteding van onderwijs plaats aan private organisaties of andere bekostigde instellingen. De contractrelatie met studenten is helder. De wederzijdse rechten en plichten zijn eenduidig vastgesteld in de Wet Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) en in de reglementen en regelingen van de HKU. De contractrelatie blijft volledig in stand bij stages die zijn vastgesteld in het Onderwijs- en Examenreglement van de betreffende opleiding. Dit geldt ook wanneer HKU-studenten in het kader van een uitwisselingsprogramma een vastgesteld onderwijsprogramma volgen bij een andere erkende instelling voor hoger onderwijs in binnen- of buitenland.

alle faculteiten aan meer interdisciplinaire samenwerking. In alle beroepssectoren krijgen afgestudeerden te maken met complexe taken, waaraan uiteenlopende experts een bijdrage moeten leveren. Het werken in multidisciplinaire teams die een opdracht vervullen van een extern bedrijf, vormt een goede voorbereiding op de beroepspraktijk. Explicitering van onderzoeksvaardigheden Kunstproductie, in de breedste zin van het woord, kan niet tot stand komen zonder onderzoek. Experimenteren met nieuwe materialen, met nieuwe vormgeving, met nieuwe concepten en met nieuwe media, behoort tot de standaardvaardigheden van kunstenaars. In het kunsten ontwerponderwijs aan de HKU zijn onderzoeksvaardigheden veelal impliciet verwerkt. Door gehanteerde onderzoeksvaardigheden te expliciteren, wordt de inzichtelijkheid en daarmee de wendbaarheid van de vaardigheden vergroot, zonder dat factoren als intuïtie en toeval (serendipiteit) veronachtzaamd worden. Ook met het oog op het leren presenteren van hun werk, is het van belang dat studenten kunnen verwoorden hoe hun werk tot stand gekomen is. Nieuwe faculteit Kunst en Economie De bacheloropleiding Kunst en Economie was tot dit jaar ondergebracht bij de Interfaculteit. De ontwikkeling van deze opleiding verloopt echter zodanig dat de oprichting van een zelfstandige Faculteit Kunst en Economie gerechtvaardigd is. In 2005 was de omvang van de opleiding vergelijkbaar met die van de faculteiten Theater en Muziek. De nieuwe faculteit kent naast de bacheloropleiding ook een masteropleiding, een lectoraat Kunst en Economie en een Centrum voor Kunst en Economie.

2.5 Professional School of the Arts Utrecht (PSAU) In 2005 zijn er in Hilversum 4 PSAU studenten afgestudeerd en in Utrecht 5 studenten (Theaterdramaturgie). In september 2005 zijn in Hilversum 14 PSAU studenten gestart. In Utrecht zijn 13 studenten Theaterdramaturgie gestart. Een PSAU-projectgroep bestaande uit studenten met verschillende achtergronden, blijkt erg goed te werken. Besloten is om voor de PSAU studenten in Hilversum voornamelijk gecombineerde projecten aan te bieden waarin PSAU studenten samenwerken met EMMA studenten. In september 2005 is een groep gestart, bestaande uit universitaire studenten met verschillende achtergronden en van verschillende instituten. Ook deze studenten maken een leerzaam groepsproces door.

2.4 Onderwijsverbetering 2.6 Kwaliteitszorg In de HKU is een continu proces van onderwijsverbetering op gang gebracht. Dat is noodzakelijk vanwege de voortdurende inhoudelijke ontwikkelingen die in de kunsten plaatsvinden. Er vindt voortdurende afstemming plaats over de competenties met de beroepspraktijk. Daarnaast moet ook de vormgeving van het onderwijs steeds aangepast worden om de studenten adequaat voor te bereiden op veranderingen in de verschillende beroepspraktijken. Dat betekent momenteel dat er vooral gewerkt wordt aan het versterken van het gebruik van ICT ten behoeve van onderwijsleerprocessen, de introductie van werkvormen die interdisciplinaire samenwerking vergemakkelijken en explicitering van de rol van onderzoek bij kunstproductie en ontwerpprocessen.

In 2005 heeft de kwaliteitszorg binnen de HKU een nieuwe impuls gekregen. De HKU heeft te maken met twee uiteenlopende systemen van kwaliteitszorg: die van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) en die van de Open University Validation Services (OUVS). De OUVS accrediteert de instelling als geheel alvorens de afzonderlijke masteropleidingen daarvoor in aanmerking komen. De accreditatie van de bacheloropleidingen geschiedt volgens het NVAO kader.

Interdisciplinaire samenwerking Door verschillende vormen van projectonderwijs werken

Onderwijs continu gespreksonderwerp De HKU is geleidelijk tot het inzicht gekomen dat kwaliteitszorg primair gaat om continuïteit in de ontwikkeling en (zonodig) de verbetering van het onderwijs. Onderwijs is voortdurend in beweging, onder invloed van zowel interne als externe factoren. Er vinden ontwikkelingen in de

HOOFDSTUK 2 · ONDERWIJS


beroepspraktijk plaats, nieuwe technologieën komen beschikbaar, docenten ontwikkelen nieuwe onderwijskundige inzichten en behoeften van studenten veranderen. In de opleidingen moet een cultuur ontstaan om open te staan voor deze invloeden en er adequaat op te reageren. De HKU hecht eraan dat het onderwijs voortdurend onderwerp van ‘gesprek’ is, een gesprek dat gevoed wordt door ervaringen en ideeën van studenten, docenten en van de beroepspraktijk. Door deze 'gesprekken' over het onderwijs te structureren volgens een ‘plan-do-check-act cyclus’, en door de uitkomsten ervan steeds te documenteren, kan de HKU voldoen aan alle eisen die beide kwaliteitszorgsystemen stellen. Aanvullende visitaties positief Na de continue stroom van visitaties en accreditaties in de periode 2000 tot 2005, was er in 2005 geen enkele opleiding aan de beurt. Wel hebben de opleidingen Bachelor of Education in Visual Art and Design en Bachelor of Education in Music elk een Stand van Zaken notitie vervaardigd. Hierin is aangegeven op welke wijze de opleidingen verder ontwikkeld zijn met het oog op toekomstige visitaties. Beide notities zijn geschreven in het kader van de evaluatie bestuurlijke hantering van de visitaties. De NVAO heeft de notities positief beoordeeld, waarmee de trajecten van de bestuurlijke hantering zijn afgerond. De masteropleiding Design is in 2005 gerevalideerd door de OUVS. Tevens heeft een evaluatie van het Programme Handbook plaatsgevonden. Nieuwe ambities Op verzoek van de staatssecretaris van Onderwijs heeft de HKU in maart 2005 een Letter of Intent geschreven. Naast de verantwoording die wordt afgelegd via het Instellingsplan, het Jaarverslag en het accreditatiestelsel achtte de staatssecretaris het gewenst dat alle instellingen voor hoger onderwijs op een aantal punten ambities formuleren waarvan in 2008 dient te worden nagegaan of die gehaald zijn. De HKU heeft in de Letter of Intent gedeeltelijk verwezen naar het Instellingsplan, maar ook een aantal nieuwe ambities geformuleerd. In totaal betreft het de onderwerpen: lectoren, afgestudeerden bèta-techniek, HRM in het Hoger Onderwijs, vrouwen in leidinggevende posities, leeftijdsopbouw personeel, Centre of Excellence, inkomende en uitgaande studentenmobiliteit, deelname aan het hoger onderwijs, onderwijsrendementen, studieduur, doorstroom van VWO en MBO naar HBO, waardering door studenten, voorbereiding op ondernemerschap. Studieregistratiesysteem In 2005 is verder gewerkt aan de introductie van een nieuw studieregistratiesysteem: OSIRIS. Beoogd wordt een betere informatievoorziening voor studenten, studieleiders en management. Nadat de onderwijsprogramma's in het systeem zijn ingevoerd, is begonnen met het verwerken van de studieresultaten en de onderwijsgeschiedenis van de studenten. Er moeten nog wel enige kinderziekten overwonnen worden. Het onttrekken van managementinformatie aan het systeem verloopt nog niet naar wens.

ontwikkeld is, vernieuwd worden. De enquête zal nu in 2006 als eerste bij de Faculteit Kunst en Economie uitgetest worden. Daarna volgen andere faculteiten en dienstonderdelen.

2.7 Internationalisering 200 samenwerkingsverbanden De HKU werkt samen met ruim 200 kunstopleidingen in meer dan 40 landen. De basis voor deze samenwerkingsverbanden vormen de onderwijsprogramma's van de Europese Unie, bilaterale overeenkomsten en de internationale netwerken waar de HKU lid van is. Het afgelopen jaar heeft alleen nog bescheiden uitbreiding plaatsgevonden naar het nieuwe Socrates-land Turkije en door groei van bestaande netwerken. In 2005 werd verder gewerkt aan de oprichting van een eigen (nog niet in Europa bestaand) netwerk voor Muziektechnologie. Samenwerking met Ghana en Costa Rica In 2005 is het samenwerkingsproject Building Capacity at Accra Polytechnic to Strengthen Fashion Design Education in Ghana van start gegaan. Het project wordt financieel ondersteund door het Netherlands Programme for the Institutional Strengthening of Post-Secondary Education and Training Capacity (NPT) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het MHO-project in Costa Rica is formeel beëindigd met de oprichting van het Institute for Cultural identity, Art and Technology (ICAT) en de constructie van een eigen gebouw op de campus van de Universidad Nacional Autónoma (UNA) in Costa Rica in 2004. De HKU streeft ernaar de samenwerking met de kunstfaculteiten van de UNA voort te zetten. In 2005 zijn zes studenten naar Costa Rica geweest om het nieuwe ICAT te ondersteunen. Intensieve programma's Intensieve programma's (IP's) stellen hoger onderwijsinstellingen in staat korte cursussen met een Europese dimensie te organiseren voor hun studenten. In het kader van het EU-programma voor onderwijssamenwerking Socrates/Erasmus, heeft de HKU in 2005 de IP's Carillon en Teacher Training in Art Education in Europe gecoördineerd. Samen met de Sibelius Academy was de HKU verantwoordelijk voor de uitvoering van het IP Helsinki Erasmus Orchestra. Docentenuitwisselingen Een deel van de docentenuitwisselingen vindt plaats binnen het Socrates/Erasmus onderdeel Teaching Staff Mobility. In 2005 hebben zes HKU-docenten gebruik gemaakt van dit programma. Daarnaast is een aantal HKU-docenten met middelen van de faculteit naar het buitenland gegaan en is er een aantal buitenlandse gastdocenten ontvangen. Een groot deel van de stafuitwisselingen wordt onderling geregeld op basis van persoonlijke contacten met financiële steun van de faculteit en staat dus niet centraal geregistreerd. In 2005 is een start gemaakt met het bewustmaken van de faculteiten van het belang van centrale registratie van alle mobiliteit.

Enquête medewerkertevredenheid In 2005 is gewerkt aan een enquête medewerkertevredenheid. Inhoudelijk is de vragenlijst in diverse afdelingen en faculteiten besproken en afgerond. Het ligt in de bedoeling de vragenlijst via het web te versturen en de verwerking van de respons te automatiseren. Vanwege de omvang van de onderzoekspopulatie moest de bestaande applicatie, die voor kleine onderwijsgroepen

Meer HKU-studenten volgen buitenlandse studieperiode 2005 laat een grote stijging zien van het aantal HKUstudenten dat voor kortere of langere tijd met een beurs naar het buitenland gaat. De laatste paar jaar waren dat er jaarlijks ongeveer 100; in 2005 vertrokken 136 HKUstudenten tijdelijk naar het buitenland. De stijging werd vooral veroorzaakt door studenten die langer dan één



maand weggingen. Het aantal studenten dat in 2005 gebruik maakte van het eigen beurzenfonds van de HKU, het Jan van Scorel Fonds, voor een tegemoetkoming in de kosten van hun buitenlandverblijf verdubbelde bijna tot 119. Dit is te verklaren uit de groeiende belangstelling voor internationale stages en uit het feit dat studenten voor een buitenlandse studieperiode het liefst verder kijken dan Europa. Dit blijkt ook uit de cijfers van het Socrates/Erasmus-programma van de Europese Commissie: 12 studenten deden hier in 2005 een beroep op; dat is 7 minder dan in 2004. Het aantal buitenlandse uitwisselingsstudenten aan de HKU steeg in 2005 licht tot 95. Daarvan waren er 76 studenten met een Socrates/Erasmusbeurs; 6 meer dan vorig jaar. Populairste bestemmingen De Verenigde Staten en Duitsland waren in 2005 de meest populaire bestemmingen voor HKU-studenten, op enige afstand gevolgd door Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Australië, België en Costa Rica. De meeste inkomende uitwisselingsstudenten kwamen uit Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Finland en Duitsland. Het jaar 2004 liet hetzelfde beeld zien.

Tabel · Bekostigd opleidingenaanbod: verdeling binnen de Schools

CROHO

39110 Bachelor of Fine Art

VT

· Utrecht School of Fine Art

Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving

39111 Bachelor of Design

VT

· Utrecht School of Product Design


· Utrecht School of Visual Communication


· Utrecht School of Spatial Design


· Utrecht School of Media and Technology

Faculteit Kunst, Media & Technologie

· Utrecht School of Theatre and Design

Faculteit Theater

34739 Bachelor of Music

VT

· Utrecht School of Music

Faculteit Muziek

· Utrecht School of Music and Technology


04852 Voortgezette kunstopleiding Muziek

VT

· Utrecht Graduate School of Music

Faculteit Muziek

· Utrecht Graduate School of Art, Media, Music and Technology


34860 Bachelor of Theatre

VT

· Utrecht School of Acting

Faculteit Theater

· Utrecht School of Writing

Faculteit Theater

· Utrecht School of Theatre and Education

Faculteit Theater

34713 Bachelor of Art and Technology

VT

· Utrecht School of Art and Technology


· Utrecht School of Media and Technology


· Utrecht School of Music and Technology


· Utrecht School of Design and Technology


· Utrecht School of Theatre and Technology

Faculteit Theater

34951 Bachelor of Art and Economics

VT

· Utrecht School of Art and Economics

Faculteit Kunst en Economie, Faculteit Kunst, Media & Technologie

· Utrecht School of Performing Arts and Management

Faculteit Kunst en Economie, Faculteit Muziek, Faculteit Theater

· Utrecht School of Design and Management

Faculteit Kunst en Economie, Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving

39100 Bachelor of Education in Visual Art and Design

VT/DT

· Utrecht School of Visual Art and Education


39112 Bachelor of Education in Music

VT/DT

· Utrecht School of Music and Education

Faculteit Muziek

34745 Bachelor of Education in Theatre

VT/DT (in afbouw)

· Utrecht School of Theatre and Education

Faculteit Theater

– De opleidingen zijn verdeeld over Schools, die ondersteund en geleid worden op organisatorisch niveau door de vijf faculteiten. – Een actueel overzicht van alle afstudeerrichtingen (pathways) is te vinden op www.hku.nl.



De creatieve industrie is één van de door het Innovatieplatform aangewezen sleutelgebieden waar de komende jaren veel innovatie moet plaatsvinden om van Nederland een echt kennisland te maken. Aukje Thomassen zat namens de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht in de werkgroep Creatieve Industrie van het Innovatieplatform. Zij schreef mee aan het adviesrapport: Creativiteit: de gewichtloze brandstof van de economie dat in oktober 2005 werd aangeboden aan de minister van Economische Zaken. Bij het verhelpen van in het rapport gesignaleerde knelpunten kan de HKU, volgens Aukje, een sleutelrol vervullen. ‘Wij kunnen zorgen voor de X-factor.’ De beleidsbrief Cultuur en Economie (uitgebracht door de ministeries van OCenW en EZ) onderscheidt drie sectoren binnen de creatieve industrie: de kunsten (podiumkunsten, cultureel erfgoed en culturele evenementen), media & entertainment (film, audiovisuele branche, uitgeverij) en creatieve dienstverlening (vormgeving, architectuur, games, reclame). ‘Het leuke van de HKU is dat we in alle drie de sectoren actief zijn. We verzorgen op alle gebieden opleidingen en doen ook aan research. Frayling noemt drie soorten design research: research for design, research into design en research through design. En dit laatste type onderzoek is natuurlijk onze core business. AiBO, een robothondje, is daar een prachtig voorbeeld van. Het Telematica Instituut wilde de potentie van de AiBO graag tonen aan het MKB en benaderde de HKU voor een creatieve oplossing. Studenten namen het robothondje mee naar zorginstellingen, hielden interviews met bejaarden en lieten hen daarna alleen met het robothondje. Alles werd geregistreerd door een camera om zo te onderzoeken of de AiBO zou kunnen dienen als monitoring systeem. Op basis hiervan werd een website ontworpen en een dvd met toekomstvisies. Eén zorginstelling is na het zien van de dvd zo enthousiast dat zij de AiBO wil gaan testen in de praktijk. Dit voorbeeld toont aan dat de HKU zowel voor het bedrijfsleven als de wetenschap een interessante samenwerkingspartner is. Wij kunnen zorgen voor de X-factor.’ Discussienotitie

Knelpunten

‘Een essentiële vraag is hoe we contact krijgen met ons netwerk en wat de mogelijke knelpunten daarbij zijn. Het feit dat het onderwijs en het professionele werkveld nog onvoldoende op elkaar aansluiten, met name op het gebied van het culturele ondernemerschap, wordt gezien als een belangrijk knelpunt. De hele discussie gaat meestal over artisticiteit versus commercialiteit. Als je een subsidie krijgt, moet je je aan zoveel richtlijnen houden dat je je kunt afvragen of je nog wel artistieke vrijheid hebt. De HKU wil de kloof tussen kunst en commercie overbruggen met initiatieven als Xchange Professional, een Career Centre voor afgestudeerden, en Cultureel MKB Utrecht, dat tot doel heeft de netwerkvorming tussen de kunsten en het bedrijfsleven in Utrecht te bevorderen. We hechten belang aan alumnibeleid. Veel projecten komen binnen via oudstudenten. Een ander knelpunt is de geringe aandacht voor promotie en export. Nederland heeft een paar iconen: André Rieu, Dick Bruna en de zwarte jurk van Victor en Rolf. We slagen er steeds beter in om naar buiten te brengen wat we doen door buitenlandse projecten, zitting in discussiefora en deelname aan de Culturele Zondagen in Utrecht, maar het kan nog beter. Het belangrijkste knelpunt is naar mijn idee echter toch de te geringe aandacht voor onderzoek binnen de creatieve industrie. Aandacht voor onderzoek is essentieel.’

3

‘Ons is niet voor niets gevraagd mee te schrijven aan het adviesrapport. Om te beginnen hebben we interviews gehouden met ontwerpers, beleidsmakers (in het onderwijs en op gemeentelijk niveau), Giep Hagoort (m.i.v. 1 maart 2006 hoogleraar Kunst en Economie) en Ad Wisman (voorzitter College van Bestuur). Na enkele brainstormsessies over de vraag wat de creatieve industrie zo uniek maakt kwamen we op drie punten: “de netwerkgedachte”, “het mecenaat” en “the intellectual property rights”. Binnen de grote werkgroep – waarin met mij een medewerker van het Ministerie van OCenW, een medewerker van het Ministerie van EZ en drie leden van het Innovatieplatform zitting hadden – werd een kleinere projectgroep INTERVIEW

gevormd. Daarin heb ik samen met de medewerkers van de ministeries een discussienotitie voorbereid voor de op de HKU gehouden platformvergadering over de creatieve industrie. Tijdens die bijeenkomst hebben we knelpunten en mogelijke oplossingen geformuleerd voor het uiteindelijke adviesrapport. De aandachtsgebieden zijn verdeeld en ik heb mij geconcentreerd op onderwijs en onderzoek.’

Kenniscirculatie

Aukje Thomassen spreekt uit ervaring. Zij promoveerde in 2003 op een proefschrift A continuum of flow within the context of potentially disruptive GUI interactions for web-based applications. ‘In de discussie over de positie

van onderzoek binnen het hoger onderwijs neemt de HKU een belangrijke positie in, omdat de opleidingen die wij aanbieden zich bevinden op het snijvlak tussen kunst en wetenschap. Ontwerpen is een kwestie van ervaren. Je ontdekt van alles, je test, je leest, je reflecteert en tijdens dat proces doe je ontzettend veel kennis op. De “informele kennis” die individuen op deze manier verwerven, zou je moeten vastleggen en daarmee ontsluiten voor nieuwe generaties. Want met kennis van het ontwerpproces kun je de grillen van de markt beter doorzien en je onderwijs beter aanpassen aan komende ontwikkelingen. Kenniscirculatie, daar gaat het om.’

LAMBERTHA SOUMAN

Onderzoek

3.1 Het belang van onderzoek De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht is overtuigd van het belang van onderzoek voor zowel de ontwikkeling van het onderwijs, de vakgebieden, de professies en ambachten, als voor de ontwikkeling van de individuele student. Omdat het kunstvakonderwijs in de universitaire wereld geen tegenhanger heeft, voert de HKU sinds 1995 zelf onderzoek uit. De HKU besteedt een substantieel deel van de begroting aan deskundigheidsbevordering, onderzoek en ontwikkeling. Inmiddels heeft onderzoek een vaste positie in het beleid gekregen. Naast het onderzoek komt er steeds meer aandacht voor de verspreiding van de resultaten van dit onderzoek.

3.2 Belang voor het leerproces De HKU hecht veel belang aan hoge academische standaarden. Onderzoek is van belang voor de individuele ontwikkeling van (aankomende) kunstenaars, voor kunsttechnische ingenieurs, kunstmanagers en voor leraren kunstvakken. Als hoger onderwijsinstelling onderschrijft de HKU tevens het belang van en de noodzaak tot onderzoek voor het onderwijsleerproces. Zij onderscheidt daarbij twee verschillende vormen: – onderzoek en onderzoekstraining als onderdeel van het curriculum; – onderzoek ten behoeve van onderwijsinnovatie en ontwikkeling.

3.3 Lectoraten De HKU is een instelling voor hoger onderwijs. Dit betekent dat het onderwijs zowel kennis als vaardigheden en attitudes omvat. Voor de HKU zijn dat vaardigheden en attitudes die nodig zijn voor het uitoefenen van artistieke en aan het artistieke verwante beroepen. Maar ook de overdracht van kennis, het genereren van kennis over de theoretische en de theoretisch-artistieke aspecten van de kunstdisciplines en het ontwikkelen van nieuwe producten en methoden die van belang zijn voor de betreffende beroepspraktijk. Die nieuwe kennis wordt toegevoegd aan wat maatschappelijk al bekend is over het betreffende terrein. De kennisvermeerdering vindt plaats binnen de internationale context van het hoger onderwijs. Dit vraagt om nauwe samenwerking met universiteiten in binnen- en buitenland, waaraan de HKU ook gestalte geeft. Hiermee is een kader gegeven dat medebeslissend is voor de kwaliteit en de toetsing van het onderwijs binnen de HKU. Dialoog De HKU ziet lectoraten als learning communities: als ontmoetingsplaatsen voor dialoog tussen opleiding en praktijk, onderzoek en onderwijs. Een interactieve relatie met de beroepspraktijk is essentieel voor de kwaliteit van het onderwijs. Door toedoen van onderzoek kan deze relatie actueel en levendig blijven. Het is dan ook van groot belang dat docenten uit het onderwijs waar mogelijk en relevant dit onderzoek uitvoeren, in nauwe relatie met het lectoraat.

– drs. Ria Frowijn, Lector Muziekeducatie – mr. dr. Giep Hagoort, Lector Kunst en Economie – drs. Désirée Majoor, Lector Theater – Jurrien Sligter, Lector Uitvoeringspraktijk en Theoretische Vorming – dr. Joost Smiers, Lector Politicologie van de Kunsten – ir. Hay Sprunken, Lector Ruimtelijk Ontwerp – drs. Jan IJzermans, Lector Music, Production and Technology – drs. Jeroen van Mastrigt, Lector Art and Technology Drie SKO lectoraten De oprichting van de Stichting Kennis Ontwikkeling HBO bood de HKU de gelegenheid extern gelden te werven om de lectoraten gestalte te geven. De HKU heeft op grond van de regelgeving in eerste instantie twee lectoraten aangevraagd, die ook zijn toegekend: Lectoraat en kenniskring Kunst en Techniek (SKO-083) en Lectoraat en kenniskring Kunst en Economie (SKO-100). Beide lectoraten zijn in 2004 positief geëvalueerd. In het najaar van 2004 is een SKO onderzoeksaanvraag geschreven voor het Lectoraat Theatrale Maakprocessen. Dit lectoraat is in 2005 toegewezen.

3.4 SKO-lectoraat Kunst en Economie: Mr. dr. Giep Hagoort Lectoraat en kenniskring Kunst en Economie verricht op systematische wijze onderzoek naar de diverse aspecten van cultureel ondernemerschap en stelt de resultaten daarvan beschikbaar aan onderwijs en praktijk. Alle docenten kunst en economie zijn lid van de kenniskring, om de relatie met het onderwijs te versterken. Het lectoraat heeft de samenwerking met de Professional School of the Arts Utrecht (PSAU) en de Universiteit Utrecht versterkt. In 2006 zal dit tot een definitieve samenwerking komen. Thema’s Het lectoraat heeft drie deelthema’s: – cultureel ondernemerschap en methoden en technieken: Giep Hagoort – cultureel ondernemerschap en interculturalisatie: Nelly van der Geest – cultureel ondernemerschap en globalisering: Joost Smiers In 2005 zijn nieuwe accenten gelegd: creative industries, creative cities en cultural business modelling. Regionale banden De banden met regionale culturele ondernemingen zijn versterkt. Er is een bijdrage geleverd aan het innovatieprogramma Cultureel MKB. Daarnaast heeft het lectoraat het project Europahuis voor de Kunsten gelanceerd; het idee is om het hoofdpostkantoor op de Neude, samen met de aangepaste Neudeflat, in 2010 de functie te laten krijgen van een culturele ontmoetingsplek op Europees niveau. Ook heeft het lectoraat deelgenomen aan het netwerk Passie voor Utrecht om de culturele diversiteit op regionaal niveau te versterken.

Lectoren in 2005 – drs. Nirav Christophe, Lector Taal en Schrijven – drs. Huub Duijsens, Lector Media and Technology

Internationaal Het lectoraat is internationaal actief geweest door bezoek aan en bijdragen aan internationale congressen en conferenties. Studenten MA Art and Media Management in a European Context (AMMEC) hebben een onderzoek uitgevoerd naar de exportmogelijkheden van het Cultureel MKB. Hierin hebben ze Utrecht vergeleken met vier Europese steden. Daarnaast hebben de MA AMMEC studenten,

HOOFDSTUK 3 · ONDERZOEK


begeleid door het lectoraat, een adviesrapport uitgebracht over de Caucasus Fair in Georgië. Marijke Faber heeft bijgedragen aan het ENCATC seminar. Namens het lectoraat Kunst en Economie heeft Joost Smiers zich actief bezig gehouden met de Conventie over culturele diversiteit van Unesco. Nelly van der Geest heeft in juni 2005 een lezing gehouden over culturele diversiteit in de kunsten tijdens het AIMAC congres in Canada.

3.5 SKO-lectoraat Kunst en Techniek: Drs. Jeroen van Mastrigt Het lectoraat Kunst en Techniek voert het programma Digital Cultures uit, in samenwerking met de University of Portsmouth en de Merz Academie in Stuttgart. Inspelen op nieuwe ontwikkelingen In 2005 is het lectoraat actiever gaan inspelen op drie nieuwe ontwikkelingen binnen het kennisdomein, die verstrekkende gevolgen hebben voor het gebied van digital cultures. Industrieën die zich toeleggen op het ontwikkelen van cultuurgoederen krijgen steeds meer economische betekenis: het snijvlak van kunst & technologie als motor van de creatieve industrie. Het lectoraat is actief geweest in kennisen beleidsontwikkeling en disseminatie op het gebied van kunst, design, technologie en digitale cultuur in de creatieve sector. Serious games en simulaties worden een mainstream medium. Het lectoraat is betrokken bij onderzoek en research & development-projecten die de potentie van game- en simulatietechnologie binnen het creatieve domein centraal stellen. Daarnaast is het lectoraat zich gaan richten op de potentie van game-technologie buiten de entertainment context (serious games). ‘The internet of things’ en het ontstaan van een mix tussen analoge en digitale connectiviteit. Het lectoraat verkent de consequenties van de opkomende mix van analoge en digitale connectiviteit voor het kennisdomein. Lopende Projecten in 2005 – Net congestion: theoretisch en praktisch onderzoek van de fusie van internet en broadcasting media. Contacten met Stichting SURF en WDS (Wireless Data Systems). Het betreft hier een continu proces m.b.t. problematiek die in de eigen organisatie en de kenniskring naar voren komt. – MA-project Digital Cultures: ontwikkelprojecten creative workbench, videobase en Webgen ten behoeve van de MAopleidingen. Externe betrokkenen: the School for Humanities, University of West England, Bristol, UK en University of Portsmouth, UK. – Didactiek Animatie: onderzoek naar de invloed van een digitale en flexibele leeromgeving op de werkwijze van de animatiestudent. Externe betrokkenen: AVRO en VARA. – Metadatastructure: onderzoek naar en het ontwerpen van metadatastructuren ten behoeve van Information Design en Scientific Visualisation. Er is besloten van Scientific Visualisation een pathway binnen de richting Interaction Design te maken. Een deel van het onderzoek is ondergebracht in het project IDX: Information Design Exchange. Experts uit de VS en Europa werken aan de definitie van het vakgebied Scientific Visualisation en ontwikkelen gezamenlijk een internationale curriculumdefinitie. Er is een netwerk van staf- en studentuitwisseling opgezet tussen Columbia College Chicago (VS), University of Idaho (VS), Wayne State University Detroit (VS), Bauhaus University Weimar (Duitsland), Mälardalen University (Zweden) en de HKU.


– CC Spade Exchange: Changing Conditions in Student Profiling in Art and Design Education. Het betreft een longitudinaal onderzoek waarbij studenten van het propedeusejaar tot en met het afstudeerjaar gevolgd worden. – Exchange en European Professorship: Samenwerkingsprojecten Digital Culture in het Research Centre for Digital Culture met Stuttgart en Portsmouth. Externe betrokkenen: de University of Portsmouth, UK en de Merz Akademie in Stuttgart. Nieuwe projecten in 2005 In 2005 hebben studenten verscheidene onderzoeksprojecten verricht naar de potentie van games en gametechnologie buiten de entertainment context, naar de combinatie van analoge en digitale connectiviteit en ubiquitous computing. De projecten zijn vermeld in hoofdstuk 8.

3.6 SKO-lectoraat Theatrale Maakprocessen: Drs. Nirav Christophe Het lectoraat Theatrale Maakprocessen is in september 2005 gestart. Onderzoek naar creatieve processen wordt steeds belangrijker in het werken kennisdomein van Theater, Theaterwetenschap en kunstvakopleidingen. Bij voorstellingen worden steeds vaker werkboeken uitgegeven, waarbij het maakproces vanuit alle disciplines gevolgd, beschreven en geanalyseerd wordt. Daarnaast is er bij voorstellingen en festivals een toename te constateren van randprogrammering, waarbij het maakproces nadrukkelijk de aandacht krijgt. Het lectoraat biedt binnen deze ontwikkelingen haar diensten ook nadrukkelijk aan het werkveld aan. Binnen de kunsteducatie neemt theater een steeds duidelijkere plaats in. Theater wordt binnen community art een steeds specifiekere toegepaste kunst, die zich direct verhoudt tot de deelnemende groepen. Belangstelling voor onderzoek naar het maakproces gaat binnen de kunstvakopleidingen gelijk op met een verhevigde aandacht voor practice-led research, waarbij de kunstenaar op een wetenschappelijke manier op zijn of haar eigen maakproces reflecteert. Het lectoraat probeert dit onderzoek binnen de HKU en in directe relatie met de andere kunstlectoraten in Nederland te stimuleren en van methodieken te voorzien.

internationale Youth Opera-festival, van theatergezelschap Els Inc., van locatietheatervoorstellingen voor Oerol, van het locatiefestival in Norg en van de theatervierdaagse in Zwolle. De beschrijving gebeurt in de vorm van documentaires en werkboeken, waarin de maakprocessen worden benaderd vanuit de fases die het proces doormaakt (volgens het model van Graham Wallas) en de onderdelen of ingrediënten waaruit het proces bestaat (volgens het schrijfprocesmodel van Linda Flower en John Hayes, door de lector geschikt gemaakt voor theatrale maakprocessen). Projecten Binnen het lectoraat zijn twee projecten opgestart: Muziektheater en Beeldend locatietheater. Rond beide projecten is een kenniskring geformeerd. In het onderzoek op het gebied van muziektheater werkten het lectoraat, de Faculteit Theater, de Faculteit Kunst, Media & Technologie, de Faculteit Muziek en het lectoraat Muziektheorie en Uitvoeringspraktijk van de HKU samen in een groot onderwijsen onderzoeksproject.

3.7 Onderzoek op de faculteiten Beeldende Kunst en Vormgeving In 2005 is verder gewerkt aan onderzoek naar de specifieke aard van kunst en ontwerpen als een vorm van onderzoek. Dit proces is beschreven, onderzoeksmethodieken zijn gezocht en geïmplementeerd in het creatieve proces en er is in het verlengde daarvan gezocht naar een nieuwe didactiek voor het hoger kunstonderwijs. Overige onderzoeksprojecten in 2005: – de documentaire fotografie, de praktijk gespiegeld aan de theorie; – het visueel essay; – voer voor reflectie; – mental models, a call for drawings; – graphic design as a semiotic practice. De Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving is internationaal actief binnen Cumulus, een netwerkorganisatie van instellingen die zich bezighouden met designonderwijs en onderzoek, en de European Association of Universities, Colleges of Art, Media en Design.

Onderzoek naar maakprocessen Het lectoraat volgt en monitort in de theaterpraktijk diverse professionele maakprocessen, o.a. van het

Muziek De Faculteit Muziek wil een betere integratie tot stand brengen tussen theoretische vorming en uitvoeringspraktijk. Daarom is het lectoraat Theoretische vorming in 2005 verbreed tot Theorie en uitvoeringspraktijk. Iedere uitvoeringspraktijk beroept zich op theoretische paradigma’s. Het lectoraat wil door het stimuleren van onderzoek nieuwe kaders scheppen voor het muziek (theoretisch) onderwijs, dat daardoor beter op de muzikale werkelijkheid van de toekomst is voorbereid. De uitvoerende professionals (hoofdvakdocenten) zijn direct betrokken bij het onderzoek om tot betere onderlinge afstemming te komen van lesinhoud en lespraktijk. Het lectoraat Muziekeducatie spitste zich toe op de interactie binnen de muzikaal pedagogisch-didactische situatie. Het lectoraat wil een verbinding leggen tussen de gevestigde theorieën en de nieuwe good practices. Het ‘nieuwe leren’ vraagt om een nieuwe visie op muziekdidactische en pedagogische vraagstukken. Kernbegrippen zijn interactief leren, vraaggestuurd leren, krachtige leeromgevingen en interpersoonlijke communicatie. Docenten zijn er actief bij betrokken. Internationaal loopt de onderzoeksamenwerking voornamelijk via de koepelorganisaties Association Européenne des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen (AEC) en de European Association for



Theaterwetenschap Het lectoraat ondersteunde in 2005 onderzoek naar theatrale maakprocessen binnen de theaterwetenschap: In samenwerking met het Instituut voor Re/presentatie van de Universiteit Utrecht wordt een publicatie voorbereid over het beroepsveld en de maakstrategieën van de productiedramaturg in Nederland. Het lectoraat stelde middelen en mensen beschikbaar voor Theaterdramaturgie.bank, een online database van literatuur en materialen m.b.t. de theaterdramaturgie. Het onderzoek dat werd verricht omvat het houden van gerichte interviews met theaterdramaturgen, het observeren en rapporteren van theatrale maakprocessen en het compileren van dramaturgische dossiers. Het lectoraat heeft een intensief contact met bachelor- en masteropleidingen in Europa op het gebied van schrijfprocessen, vanuit het specialisme van de lector: de didactiek van dramaschrijven.

Music in Schools (EAS). De projecten zijn gericht op onderwijsvergelijking, samenwerking, kwaliteitszorg en accreditatie en de gevolgen voor de curriculumopbouw van de invoering van het bachelor/masterstelsel. Theater Onderzoek, ontwikkeling en deskundigheidsbevordering staan op de Faculteit Theater in relatie met het profiel van de faculteit. Onderzoek kan dwars door disciplines en opleidingen heen lopen en op die wijze het onderwijs inspireren en innoveren. Daarom worden kenniskringen ingesteld. Iedere kenniskring wordt gecoördineerd door een lector en bevat een aantal docenten dat zich met een bepaald vakgebied bezighoudt. Kunst, Media & Technologie In de werkvelden waar de Faculteit Kunst, Media & Technologie zich op richt wordt het belang van onderzoek steeds groter. De hoeveelheid onderzoek neemt toe en de opvatting van het begrip onderzoek wordt steeds ruimer. De faculteit richt zich op onderzoek waarvan de resultaten bruikbaar zijn in een individueel ontwerpproces of voor een groep ontwerpers die vergelijkbare productiemethoden gebruikt. De resultaten van het onderzoek hebben een directe relevantie voor de professionele ontwikkeling van studenten en docenten. Dit draagt in belangrijke mate bij aan de kennisaccumulatie van de faculteit. Deze kennis heeft ook een maatschappelijk effect, door werk voor opdrachtgevers uit het werkveld en voor maatschappelijke instanties. Speciale aandacht is er voor het ontwerpen voor mensen met een beperking (toegankelijkheid). De Faculteit Kunst, Media & Technologie is ook actief in diverse internationale onderzoeksprojecten, o.a. gefinancierd door het Kaderprogramma van de Europese Unie.

3.8 Publicaties Dwarsdoorsnede 2005 Eind december 2005 verscheen de bundel Dwarsdoorsnede 2005, onder eindredactie van Giep Hagoort en Janine Prins. In dit werk staan 17 artikelen van de medewerkers van de Faculteit Kunst en Economie. De schrijvers vertellen openhartig over hun onderwijsen/of onderzoekservaring, gekoppeld aan actuele theorievorming. De publicatie is een unieke dwarsdoorsnede geworden van onderwijs in en onderzoek naar cultureel ondernemerschap. Strategievorming in het kunstonderwijs, Bert Groenemeijer een profiel Bert Groenemeijer nam op 1 december 2004 afscheid als voorzitter van het College van Bestuur van de HKU. Die dag sloot hij zijn loopbaan als onderwijsbestuurder af die hij 1980 begon als directeur van de Academie voor Beeldende Vorming te Amersfoort. Onder zijn leiding heeft de HKU zich op innovatieve wijze zowel verbreed met opleidingen op de gebieden Art and Technology en Art and Economics, als verdiept door het opzetten van internationale erkende masteropleidingen en het instellen van onderzoekslectoraten. In zijn collegeperiode heeft de HKU zich ontwikkeld tot een veelzijdig instituut. Het lectoraat Kunst en Economie deed onderzoek naar de manier waarop Bert Groenemeijer binnen het kunstonderwijs strategieën heeft ontwikkeld om zo’n instituut te realiseren. De synopsis verscheen ter gelegenheid van het afscheid. De uiteindelijke rapportage verschijnt in de vorm van een boek in de zomer van 2006.


In 2005 lanceerde de HKU het nieuwe festival ART ATTACK. Met dit driedaagse initiatief dat moet uitgroeien tot een spraakmakend kunsten cultuurfestival zet de HKU in op grotere zichtbaarheid binnen het bruisende Utrechtse culturele leven en de stad zelf. Een van de hoogtepunten tijdens het festival, was de tv show die in samenwerking met RTV Utrecht live werd uitgezonden vanuit de Winkel van Sinkel. Tijdens de show was er speciale aandacht voor de genomineerden voor de HKU Award. Oudstudenten Martijn van Gessel en Lammert Postma waren beiden op verschillende wijze betrokken bij de live uitzending: de een als productieassistent, de ander als prijswinnaar van de HKU Award (prijs voor meest innovatieve eindexamenwerk). ‘Ik was zo verrast dat ik blijkbaar wegkeek!’

Hoe kijken de young professionals terug op de opnamedag? Lammert: ‘Het was allemaal heel goed georganiseerd. Van tevoren werden we geschminkt, namen we met Martijn en de presentatrice (red.: Victorine Plante) het draaiboek door en tot slot werd per persoon alles nog een keer doorgelopen. Er zijn zelfs nieuwe kleren voor me gekocht! Ik had een wit t-shirt aan maar dat reflecteerde teveel. Victorine is toen de stad in gehold om iets anders voor me te halen. Halverwege de dag kregen we de vragen zodat we konden oefenen. Maar ja, de volgende keer is live... Je bent zenuwachtig en wilt het toch zo goed mogelijk verwoorden. Last van de camera’s heb ik niet gehad. Victorine was zo hyperactief, die vroeg alle aandacht.’ Wervelwind

Ook Martijn kijkt met plezier terug op tv opnames: ‘Het was vooral erg leuk om mee te maken allemaal. Ik had nog geen ervaring met televisieopnames. De cameramensen, de regie, dat was allemaal nieuw voor mij. Lotte Timmermans (red.: acquisitie projectenbureau KMT) heeft ruime ervaring op dit gebied en heeft mij goed begeleid. Een van de grappigste dingen op de dag zelf, was de komst van de externe opnameleidster. Zij kwam als een soort wervelwind binnenstormen en begon gelijk iedereen rond te commanderen. Wij keken elkaar aan en dachten ‘wat is dit nu weer?’. Ze stond er wel meteen – dat moet wel gezegd worINTERVIEW

Tijdsdruk

De productie van de tv show was een tijdrovende klus, maar voor Martijn gelukkig niet erg zenuwslopend. ‘Op bepaalde momenten heb ik wel last gehad van lichte stress, maar daar lig ik over het algemeen niet wakker van. Als je dit soort dingen vaker doet, dan weet je redelijk wat je kan verwachten. Het was vooral spannend of alles zou lukken omdat het binnen zo’n kort tijdsbestek moest. Als we meer tijd hadden gehad dan was er meer mogelijk geweest. We hadden dan ook beter en meer studenten erbij kunnen betrekken. Nu kwam er heel veel bij Lotte en het projectenbureau te liggen.’

4

Ten tijde van het interview ligt ART ATTACK al bijna een half jaar achter beide heren. Lammert is na zijn studie BAT Interaction Design aan de slag gegaan bij Noterik, een Amsterdams bedrijf dat zich specialiseert in videoapplicaties. Inmiddels heeft hij daar een vast contract als art director. Martijn rondde in 2005 zijn studie Kunst & Economie af en werkt sinds december 2005 bij het projectenbureau van KMT als projectcoördinator Muziek. Hij heeft voor, tijdens en na zijn studie diverse evenementen, onder meer concerten en dansavonden, georganiseerd. T-shirt

den – maar toch, het was wel een ander sfeertje dan daarvoor. Toen de opnames begonnen zat ons werk erop en kon ik gewoon gaan zitten kijken. Dat was niet raar, wel okay eigenlijk. Lotte en ik hadden die ochtend al tegen elkaar gezegd “als het loopt dan hebben we het goed gedaan”. En gelukkig liep het ‘s morgens vroeg al gelijk goed.’

‘Butterfly’

Lammert won de HKU Award voor zijn afstudeerproject ‘Butterfly’: een online applicatie waarmee je webpagina’s kan annoteren en redlinen. ‘Het ligt als een laag over bestaande websites heen en is naar eigen believen aan te passen. Bij een lang artikel bijvoorbeeld, kun je een bepaald woord arceren. Zo kun je paragrafen waarin dat woord niet voorkomt gelijk overslaan. Het is ook mogelijk een selectie aan te geven en daarmee te zoeken in diverse bronnen, bijvoorbeeld Google of Wikipedia, of hyperlinks aan woorden koppelen. Eén klik op de muis en je hebt direct wat je zoekt.’ Verbaasd

Had Lammert zijn dankwoord van tevoren al klaar of kwam de uitslag als een verrassing? ‘Ik had geen idee wie er zou winnen. Ik was zo verrast dat ik blijkbaar wegkeek. Ik kreeg van mensen te horen dat ik er ongeïnteresseerd bij zat, maar ik was gewoon helemaal verbaasd!’ Lammert heeft de prijs, 5.000 euro, niet opgefeest maar naar eigen zeggen besteed aan nuttige dingen: een auto en een bank en de rest heeft hij opzij gezet voor zijn project. ‘Ik wil eigenlijk iemand inhuren om het weer op te pakken. Tijdens je studie werk je er alleen aan en nu weer, dat motiveert niet echt. Ik weet zeker dat het een succes kan worden, ik moet alleen nog even de juiste personen vinden.’

http://butterflyproject.nl

KARIN VEENENDAAL

Studenten

4.1 Jonge professionals Het beleid van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht is gericht op de ontwikkeling van getalenteerde studenten tot jonge professionals die werken vanuit een beeldend, muzikaal, theatraal, kunsttechnisch of kunsteconomisch perspectief, met bijzondere aandacht voor de nieuwe media. Ze moeten op de hoogte zijn van de ontwikkelingen in hun vakgebied, vertrouwd zijn met het werken in multidisciplinaire teams, voorbereid zijn op permanente innovatie van hun gebied en in staat zijn onderzoek in te zetten in of voor hun beroepsuitoefening. HKU-studenten maken al vroeg kennis met de praktijk.

4.2 Studentenpopulatie Op 31 december 2005 studeerden er 3392 studenten aan de HKU, waarvan 3116 bekostigd, 257 zonder bekostigingsjaren vanwege studieverleden en 19 zonder bekostiging vanwege een tweede inschrijving. De verdeling man/vrouw van de totale studentenpopulatie is evenwichtig: 51% man en 49% vrouw. Er zijn wel duidelijke verschillen per opleidingsgebied. Bij Art and Technology is het verschil het grootst: 86% is man.

4.3 Informatievoorziening De bijna 600 pagina's tellende Studiegids van de HKU onderging in 2005 een ingrijpende facelift. Het grootste deel van de informatie kwam op de facultaire intranetten te staan. Dat gold ondermeer voor de diverse Onderwijsen Examen Reglementen en de informatie over de verschillende studieprogramma's. De resterende informatie werd opgenomen in een speciaal voor studenten gemaakte HKU-Agenda. Het studentenblad Hekje Nul verscheen in december 2005 voor het laatst. Hekje Nul wordt samen met het personeelsblad van de HKU omgevormd tot een nieuw magazine dat niet alleen bedoeld is voor de interne informatievoorziening, maar ook gericht is op alumni en externe relaties. De eerste editie van dat nieuwe magazine verschijnt begin 2006. Voor informatievoorziening en -uitwisseling op het niveau van de opleidingen wordt steeds vaker gebruik gemaakt van het intranet.

4.4 Alumni De HKU betrekt alumni op diverse manieren bij de organisatie en activiteiten van de opleidingen. Alumni worden uitgenodigd voor reguliere activiteiten en bijeenkomsten en voor bijzondere gebeurtenissen. De HKU betrekt afgestudeerden bij de opleiding door hun deelname aan de cursus Zakelijke kanten van de beroepspraktijk en de verschillende gastlezingen die zij geven als kunstenaars, vormgevers en kunstcritici uit de beroepspraktijk. De Academiegalerie opent jaarlijks het nieuwe seizoen met een tentoonstelling in de reeks 'oud-student met gast'. In 2005 was dat De Muur Is Het Landschap van oudstudent Interior Architecture, Robbert de Goede in samenwerking met grafisch ontwerper Lesley Moore. In de reeks felicitatieadvertenties voor prijswinnaars worden ook alumni die een bijzondere prestatie hebben geleverd betrokken. Career Centre Om studenten en afgestudeerden te helpen met de over-

HOOFDSTUK 4 · STUDENTEN

gang van hun opleiding naar het werkveld is de Faculteit Kunst, Media & Technologie in 2005 gestart met het opzetten van het zogeheten Career Centre: Xchange Professional. Het wordt een fysiek en virtueel inloopcentrum dat studenten gaat adviseren bij zaken die bijvoorbeeld komen kijken bij het opstarten van een bedrijf, het marktrijp maken van een (eindexamen)product, banen zoeken, subsidie aanvragen, solliciteren, netwerken enz. Het Career Centre gaat ook een actieve rol spelen in het met elkaar in contact brengen van (ex-)studenten en werkgevers. Het project wordt gefinancierd uit gelden van de Stichting Innovatie Alliantie (SIA-RAAK). Is het project een succes, dan zal het ook op de andere faculteiten van de HKU geïmplementeerd worden.

4.5 Prijzen en beurzen Jaarlijks zijn er veel studenten van de HKU die individueel of als team beloond worden met een prijs tijdens festivals, wedstrijden en concoursen. Aan het eind van dit jaarverslag is een overzicht vermeld van behaalde prijzen in 2005. HKU-Award De HKU-Award 2005, de prijs voor de afstudeerder die aantoont het meest vernieuwend te zijn in zijn of haar werk, werd uitgereikt aan Lammert Postma, maker van Butterfly en afgestudeerd aan de bacheloropleiding Interaction Design. Juryvoorzitter Peter van Ingen reikte de prijs op 28 oktober uit tijdens de in samenwerking met RTV-Utrecht geproduceerde openingsshow van ART ATTACK, het HKU Kunsten Festival nieuwe stijl. Lammert Postma ontving 5.000 euro en een oorkonde. Kunstanjers Ieder jaar reikt het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht (PBCU) Kunstanjers uit aan pas afgestudeerde kunstenaars van de HKU. De HKU nomineert verschillende studenten binnen vier disciplines: Beeldende kunst en vormgeving, Muziek, Theater en Nieuwe media. De jurering is in handen van het PBCU. In 2005 is deze prijs voor het laatst uitgereikt, tijdens het festival ART ATTACK. Het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht wil zich meer op de kerntaken richten.

4.6 Werving Het wervingsbeleid van de HKU is gericht op het aantrekken van getalenteerde studenten. Het gaat erom de juiste student op de juiste plaats te krijgen, zodat niet alleen de instroom, maar ook de doorstroom zo optimaal mogelijk is. Een goede voorlichting speelt daarin een cruciale rol. Een van de middelen om als aspirant-student goed kennis te maken met de bacheloropleiding, is een vooropleiding volgen. In 2005 is het aantal vooropleidingen uitgebreid met de cursus Muziek & Sounds: Componeren, Opnemen en Produceren en met een Oriëntatiejaar op het gebied van film, televisie, video en/of digitale media in samenwerking met de Filmacademie. Andere manieren om aspirant-studenten kennis te laten maken met de verschillende opleidingen zijn de eindexamenexposities, -concerten en -voorstellingen; het nieuwe HKU Festival ART ATTACK en de vele voorstellingen en exposities van studenten door het hele jaar. Via e-mail worden geïnteresseerden uitgenodigd voor deze activiteiten en voor voorlichtingsactiviteiten zoals open dagen. Eind 2005 bevatte de database met geïnteresseerden die zich hebben aangemeld 20.000 personen.


4.7 Pitchjunior

4.9 Instroom

De HKU herbergt de jongtalentklas Pitchjunior voor 16+ jongeren met een dubbele culturele bagage (www.pitchjunior.nl). Pitchjunior is een initiatief van het Centrum voor Interculturele Studies en wordt gerealiseerd in nauwe samenwerking met partners uit de onderwijswereld (ROC Midden Nederland) en het culturele veld (IDEA Soest, Kuvo Woerden).

In 2005 is de bekostigde instroom gestegen ten opzichte van 2004. De groei van de HKU zet daarmee door. De groei is grotendeels het effect van nieuwe opleidingen die de laatste jaren van start zijn gegaan, met name binnen de opleidingen Art and Technology en Art and Economics.

Diverse vakgebieden Pitchjunior groeit in de diversiteit van de vakgebieden: naast de bestaande klassen Theater en Art and Design is in 2005 de oriëntatieklas Muziek van start gegaan. Voor 2006 staat de ontwikkeling van Pitchjunior Cultureel Ondernemerschap op de rol. In 2005 namen 138 jongeren deel aan Pitchjunior, 74 bij onze partners en 64 op de HKU. Bij onze partners had 99% van de deelnemers een MBO achtergrond, op de HKU 64%. Bij de partners had 39% van de deelnemers een niet-westerse allochtone achtergrond, bij de HKU was dat 63%. Leerbedrijf Pitchjunior ontwikkelt zich als leerbedrijf voor HKUstudenten die zich willen bekwamen in buitenschoolse kunsteducatie. Pitchjunior vormt een broedplaats om te leren hoe je als kunstenaar kunt omgaan met informeel leren, diversiteit en jongerencultuur. In 2005 hebben zes studenten van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Ook ROC studenten lopen graag stage bij Pitchjunior. De Verbinding Vanuit het besef dat talent ontwikkelen een collectieve taak is waar meerdere spelers aan bijdragen, heeft de HKU het initiatief genomen om het landelijk netwerk voor talentontwikkeling op te richten. Dit netwerk, De Verbinding genaamd, is drie keer bij elkaar geweest en heeft een definitie van jongtalentontwikkeling geformuleerd die meteen landelijk is overgenomen door Netwerk CS. Daarnaast heeft zij een landkaart getekend voor het veld. Pitch podium Verder heeft Pitchjunior naast haar eigen halfjaarlijkse Pitch podium diverse malen opgetreden. Hoogtepunt vormde het Podium van Utrecht aan de Nijl op 25 september in Kanaleneiland, waar Pitch niet alleen zelf optrad maar ook de gehele podiumprogrammering voor haar rekening nam.

4.8 Aanmeldingen In totaal 4.248 aspirant-studenten hebben zich aangemeld voor de instroom per 1 september 2005, een stijging van 2,4% ten opzichte van 2004. De Bachelor of Fine Art heeft het hogere niveau van 2004 vastgehouden. De Bachelor of Design heeft de stijgende lijn aangehouden en is wederom gestegen, met 10% t.o.v. 2004. De Bachelor of Art and Technology is eveneens met 10% gestegen. De Bachelor of Theatre en de Bachelor of Education zijn beide gedaald in het aantal aanmeldingen t.o.v. 2004. In 2004 vertoonden deze opleidingen een stijging, het lijkt erop dat dit een tijdelijke piek was. De Bachelor of Music vertoont een daling in het aantal aanmeldingen t.o.v. 2004, terwijl het in 2004 gelijk was gebleven. De oorzaak hiervan is waarschijnlijk de situatie op de Faculteit Muziek in 2004/2005.


Vooropleiding Ten opzichte van 2004 zijn er HKU-breed wat lichte verschuivingen opgetreden in de vooropleiding van de instromers. Per faculteit zijn er enkele opvallende verschillen. Van de totale HKU-instroom in 2005 heeft 37% als vooropleiding HAVO. Bij de Faculteit Muziek is dit echter 16% en bij de Faculteit Kunst en Economie is dit 58%. Dit komt overeen met het beeld voor 2004. Van de totale HKU-instroom in 2005 heeft 21% als vooropleiding VWO. Bij de Faculteiten Muziek en Theater is de VWO-instroom iets groter, resp. 25% en 27%. De Faculteit Kunst en Economie heeft de laagste VWO-instroom: 15%. Het beeld voor 2004 laat dezelfde tendens zien, zij het met wat grotere verschillen tussen de faculteiten. Van de totale HKU-instroom in 2005 heeft 24% als vooropleiding MBO. Dit is een opvallend verschil met 2004 (19%) en het aantal MBO-instromers is in 2005 voor het eerst groter dan het aantal VWO-instromers. De stijging wordt veroorzaakt door de grootste faculteiten Beeldende Kunst en Vormgeving en Kunst, Media & Technologie, die een MBO-instroom hebben van resp. 28% en 29%. De MBO-instroom van de Faculteit Theater is opvallend gedaald naar 12%.

4.10 Rendementen Kwaliteit voorop In het verleden achtte de HKU het kwantitatieve onderwijsrendement – het percentage studenten dat vijf (of acht) jaar na de instroom het diploma behaalt – van minder belang. Het kunstonderwijs is een selectieve sector waar bovendien het accent op de kwaliteit van de afgestudeerden dient te liggen. Een focus op de kwantiteit van de onderwijsopbrengst werd als een verkeerd signaal beschouwd. De HKU heeft jarenlang uitsluitend gewerkt met kwalitatieve indicatoren voor het rendement van de opleidingen: de kwaliteit van de afgestudeerden stond steeds voorop.

HKU scoort hoger dan gemiddeld In 2005 heeft de HBO-Raad enkel rendementen gepubliceerd die betrekking hebben op de instelling. Door de herstructurering in het kunstonderwijs zijn opleidingen dermate veranderd, dat het niet verantwoord is om de lijnen per opleiding door te trekken. De opleidingen van de HKU hebben hogere vijfjaars rendementen dan de gemiddelden in het kunstonderwijs en in het hoger technisch onderwijs. Hoge rendementen per groep De HKU opleidingen scoren ook goed als de rendementscijfers worden uitgesplitst naar groep (geslacht, vooropleiding, etc.). Vrouwen behalen hogere rendementen dan mannen en oudere studenten doen het gemiddeld beter dan jongere studenten. Wat de vooropleiding betreft valt op dat vooral de MBO-studenten het goed doen. De deeltijdstudenten behalen zeer hoge rendementen. Uitgesplitst naar etniciteit blijkt dat studenten uit de nietwesterse landen de hoogste rendementen behalen. 88% HKU-studenten behaalt studievoortgangsnorm De enige groep die formeel nog aan de jaarlijkse studievoortgangsnorm dient te voldoen is de groep studenten die nog tempobeurs ontvangt. Bij de HKU is dat een groep van 47 studenten. Daarvan hebben er 38 de norm behaald. De studievoortgangsnorm is 30 studiepunten per studiejaar. Hoewel de studievoortgangsnorm alleen effect heeft voor de studiefinanciering van de kleine groep tempobeursstudenten, heeft de HKU toch een controle uitgevoerd op het totaal aantal HKU-studenten, omdat het inzicht biedt in studierendementen. Hiervoor is een controlegroep gehanteerd, bestaande uit 30% van de studenten. Gemiddeld behaalde 88% van de HKU-studenten de studievoortgangsnorm in 2005.

aantal studenten dat in Midden- en Oost-Europa studeerde, daalde met de helft van 19 naar 9. De populariteit van de Aziatische regio steeg fors: 18 studenten in 2005 tegenover 7 in het jaar ervoor. Uitwisselingsstudenten uit het buitenland Uitwisselingsstudenten uit het buitenland zijn niet-reguliere studenten die voor een periode van drie maanden tot een jaar aan de HKU studeren. Zij verblijven hier in het kader van een uitwisselingsprogramma of, in een enkel geval, buiten enig kader om. In 2005 studeerden 95 nietreguliere, buitenlandse studenten aan de HKU; de stijgende lijn van de laatste jaren zet daarmee nog steeds door. De meeste uitwisselingsstudenten komen uit Europa en maken gebruik van het Socrates/Erasmus-programma.

4.12 Huisvesting In 2005 is voor het eerst ook voor de masterstudenten aan de HKU bemiddeld voor huisvesting. In totaal heeft de HKU voor 72 buitenlandse studenten bemiddeld: 63 uitwisselingsstudenten, 8 masterstudenten en 1 PhD-student. Voor alle studenten is de dienstverlening van het Bureau Buitenland van de Universiteit Utrecht ingekocht.

Bindend studieadvies In het studiejaar 2004/2005 kregen 128 studenten een bindend studieadvies: 28 van de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving, 48 van de Faculteit Kunst, Media & Technologie, 7 van de Faculteit Muziek, 12 van de Faculteit Theater en 33 van de Interfaculteit/Kunst en Economie. Ter vergelijking: in het studiejaar 2002/2003 kregen 78 studenten een bindend studieadvies en 96 studenten in 2003/2004.

Propedeuse en hoofdfase Mede als gevolg van het nieuwe accreditatiestelsel wordt er van de kunstopleidingen ook een stellingname verlangd over de kwantitatieve onderwijsrendementen. De HKU blijft op het standpunt dat de kwaliteit van de afgestudeerden de belangrijkste doelstelling is van haar opleidingen, maar dat de kwantitatieve rendementen van de opleidingen niet uit het oog verloren mogen worden. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen de rendementen van de propedeusefase en die van de hoofdfase. Tijdens de propedeuse ligt de nadruk op selectie. Studenten die tot de hoofdfase toegelaten worden, zijn naar het oordeel van de opleiding in staat het diploma te halen en worden uitgedaagd het beste uit zichzelf te halen; het kwantitatieve onderwijsrendement kan dan hoog liggen. De HKU richt het onderwijsregistratiesysteem erop in dat daadwerkelijk hoofdfase-rendementen berekend kunnen worden. Tot die tijd hanteert de HKU de rendementen die de HBO-Raad publiceert.

4.11 Internationale Studentenmobiliteit



Studenten naar het buitenland HKU-studenten brachten ook in 2005 om verschillende redenen een periode van hun studie in het buitenland door. Bijvoorbeeld in het kader van een uitwisselingsprogramma, een internationaal project, of een buitenlandse stage. De subsidieaanvragen bij het Jan van Scorel Fonds en bij Socrates/Erasmus laten zien dat vier procent (133) van alle HKU-studenten in 2005 gesubsidieerd een periode in het buitenland verblijft – dat is één procent meer dan in het voorafgaande jaar. Het gaat om studenten waarvan de buitenlandse studieperiode door de HKU erkend wordt. Het aantal studenten dat langer dan een maand naar het buitenland ging was in 2005 fors hoger dan de voorafgaande jaren. Ook het aantal studenten dat korter dan een maand in het buitenland verbleef, steeg. Weer werden meer kortdurende projecten van studenten in het buitenland gehonoreerd met een beurs uit het Jan van Scorel Fonds. Het aantal subsidieverstrekkingen uit Socrates/Erasmus daalde ten opzichte van vorig jaar. Het


Grafiek · Totaal aantal bekostigde studenten op 31 december 2005

Grafiek · Leeftijd van studenten


<18

174

627

56

>34 172

Grafiek · Ontwikkeling einddiploma’s HKU

2005

2005

2004

2004

138

Kunst, Media & Technologie 236

Grafiek · Ontwikkeling bekostigde instroom HKU

574

30-34 18-20

Kunst en Economie

2003 2003

431

2002 2002

Muziek 360

44

25-29

2001 2001

Theater 46

124

84

2000

50

2000 1999 0

500

1000 21-24

Fine Art Design Music (incl. VKM) Theatre Art and Technology Art and Education Art and Economics

1998

1999

1997

1998

1996

1997

1996 0

600

1200

0

Grafiek · Verdeling man/vrouw per opleidingsgebied

350

700

Faculteit Kunst en Economie Faculteit Theater Faculteit Muziek Faculteit Kunst, Media & Technologie Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving

Fine Art

Design Grafiek · Uitstroom 2005 Music

Theatre


Art and Technology


Art and Education Muziek Art and Economics Theater

Kunst en Economie 0%

50%

100%

Man Vrouw

0

200

400

Gediplomeerden Studiestakers Bindend studieadvies

Grafiek · Aanmeldingen/totale instroom 2005 per faculteit

Grafiek · Totale instroom 2005: vooropleiding

Beeldende Kunst en Vormgeving Tabel · Bekostigde instroom per opleiding en faculteit Kunst, Media & Technologie

VWO

Anders (Buitenland, 18+/ 21+ toets, HBO/WO)

Beeldende Kunst, Kunst en Media & Kunst en Vormgeving Technologie Muziek Theater Economie Totaal

Muziek

Theater

Bachelor of Fine Art

50—

Bachelor of Design

·—

·—

·

·—

50

222—

75—

·—

14

·—

311

Bachelor of Music

·—

50—

93—

·

·—

143

Voortgezette Kunstopleiding Muziek

·—

3—

29—

·

·—

32

Bachelor of Theatre

·—

·—

·—

38

·—

38

8—

166—

·—

17

·—

191

48—

·—

11—

15

·—

74

·—

·—

·

165—

165

294— 133—

84

Kunst en Economie MBO HAVO

Bachelor of Art and Technology 0

1000

2000

Bachelor of Art and Education Bachelor of Art and Economics

Aanmeldingen Instroom


Totaal



·— 328—


165— 1004

Grafiek · 5 jaars rendementen: uitgesplitst naar groep

mannen 52,4% 47,6%

Grafiek · Vergelijkingen van rendementen (gebaseerd op gegevens die gepubliceerd zijn door de HBO-Raad)

Grafiek · Land van herkomst niet-Nederlandse studenten

Rendementen 2000-2005 · sector Hoger Technisch en Nat. Onderwijs

Totaal westerse allochtonen

per verstrekkend fonds 472

325

67,9% Noord Amerika

HTNO

76

bilateraal

14

Huygens

1

MAUI

0

FIPSE

2

ISEP

1

23

59,5% Indonesië

hele HBO

Leeftijd

Socrates/Erasmus Europa (zonder Turkije)

HKU

vrouwen 60,8% 50,8%

Tabel · Aantal buitenlandse uitwisselingsstudenten aan de HKU in 2005

113

55,9% <20

Japan 55,8% 49,4%

11

Rendementen 2000-2005 · sector Kunstonderwijs Totaal niet-westerse allochtonen

1

AEN

20-24

264 56,7% 49,7%

95

Totaal

HKU 57,3%

Latijns Amerika 50

25-29

KUO 58,2% 49,7%

49,6%

per faculteit

Afrika 19

hele HBO

30-34

55,9%

Turkije 10

52,4% 47,2%

Marokko Rendementen 2000-2005 · voortgezette opleiding

10

35-39 71,4% 50,0%


59 8

Muziek

15

Theater

13

Suriname HKU

39

40-44 66,7% 48,3%


75,6%

Nederlandse Antillen

71,8%

Overig niet westers

Kunst en Economie

KUO

0 95

Totaal 29 per land van bestemming

45+

107 81,8% 54,4% Tabel · Aantal studenten van de HKU dat in het buitenland studeerde

Vooropleiding

Grafiek · Studievoortgang wel/niet behaald per faculteit, binnen controlegroep van 30%

havo 53,9% 44,0%

per verstrekkend fonds Beeldende Kunst en Vormgeving

vwo

119

Jan van Scorel 61,9% 57,0%

mbo 64,3% 50,8%


12

Socrates/Erasmus

Muziek

Finland

7

overige Scandinavië

3

Ierland

2

Verenigd Koninkrijk

7

Duitsland

6

Oostenrijk

4

Frankrijk

3

FIPSE

2

Italië

geen

3

Spanje

4 13

Theater

ho 56,8% 51,7%

136

Totaal Kunst en Economie

overig

per faculteit 0% 53,7%

HKU totaal

onbekend 37,9% 47,1% 0%

50%


50


31

Muziek

5

Theater

28

100%

Vorm Wel behaald Niet behaald

voltijd

22

Kunst en Economie

136

Totaal

56,0% 50,1% deeltijd

per land van bestemming 81,3% 43,3%

overige Zuid-Europa

4

Baltische Staten

5

Polen

5

Tsjechië

9

overige Midden- en Oost-Europa

4

Australië

4

Costa Rica

1

Israël

7

Turkije

1

Verenigde Staten

Duitsland

21

Verenigd Koninkrijk

10

Spanje

10

België

8

Scandinavië

3

Tabel · Tempobeurs Etniciteit Faculteit

autochtoon 51,8% 49,3%

totaal aantal tempobeurs studenten

Studievoortgangsnorm wel behaald

niet behaald

niet-westers 56,1% 47,6%


19

14

5

overige West- en Zuid-Europa

9


10

8

2

Midden- en Oost-Europa

9

Muziek

12

10

2

Verenigde Staten

Theater

4

4

0

Australië

8

westers 53,3% 56,2% onbekend 56,9% 45,4%

Kunst en Economie Totaal

HKU KUO landelijk

20

2

2

0

Nieuw-Zeeland

2

47

38

9

Costa Rica

8

Afrika

5

China

3 15

Azië overig

136

Totaal




6 95

Totaal


De training voor Jonge Managers (JM) is inmiddels een begrip binnen de HKU. ‘Jong’ zijn de deelnemers in die zin dat ze als manager onervaren zijn. ‘Manager’ zijn ze in die zin dat ze potentie hebben. Doorstroming naar een andere functie is niet gegarandeerd, maar lukt vaak wel. Het volgen van de training is niet voor iedereen weggelegd; dat maakt deelname des te aantrekkelijker. Maaike Garssen (JM 2005) en Erik Benders (JM 2004) vertellen hun verhaal. ‘Wij moeten onze eigen race rijden.’ Erik Benders (1960) is bestuursvoorzitter op de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving en zat bij de eerste lichting Jonge Managers, die van 2004. Maaike Garssen (1971) werkt als bestuursmedewerker op dezelfde faculteit. Daarnaast volgt zij momenteel JM 2005. Kenmerkend voor de training is, dat het geen vastomlijnd leertraject is. Maaike: ‘De training is heel weinig gestuurd. De één kan daar beter mee overweg dan de ander. Je hebt zelf de verantwoordelijkheid of het genoeg body krijgt. Het is wel heel erg zoeken naar de vorm, maar dat groeit.’ In 2004 was dat iets anders. Erik: ‘In 2004 waren er wat meer dingen van tevoren bedacht. Maar wij moesten ook zelf aangeven wat voor informatie we wilden. Het is niet zo dat daar dan allerlei gastdocenten voor werden ingevlogen. In de behoefte aan informatie kan meestal intern worden voorzien.’ Nu of later

niet alleen maar uit het onderwijs. Zij kunnen het zich permitteren om in het meester-gezelsysteem te blijven zitten, maar ik vind dat je je als onderwijsinstelling permanent vragen moet stellen over wat voor didactiek je voert. Ik heb meer vertrouwen in mensen die vragen stellen over waar ze mee bezig zijn, dan in mensen die roepen: het gaat fantastisch!’ Als docent ben je in Amerika een ster. Erik: ‘Op het moment dat je binnen bent, wordt er heel erg goed voor je gezorgd. In faciliteiten, salaris, status. Maar je moet presteren, anders vlieg je eruit.’ Dat kun je in Nederland niet één op één overnemen, maar Maaike ziet wel voordelen: ‘Wij vragen voortdurend vernieuwing, terwijl het steeds dezelfde mensen zijn die het moeten doen. Misschien vindt in Amerika de vernieuwing wel vanzelf plaats doordat er zoveel doorstroom is. Misschien moeten wij docenten ook die sterrenstatus kunnen geven, door de kwaliteit voorop te stellen en daar ook op af te rekenen. Wij zijn echt gevallen op de inspiratie die je daar bij docenten en andere medewerkers ziet.’

5

De deelnemers worden vrijgelaten, maar krijgen wel een opdracht mee. In 2004 was dat: hoe ziet de HKU eruit in 2015? Erik vertelt: ‘We hebben een onderwijsmodel genomen en vervolgens beschreven wat je nodig hebt als organisatie en mensen in de organisatie om die onderwijsvisie te realiseren.’ Dat lijkt koffiedik kijken. ‘Dat is het ook wel. Maar je kunt proberen je voor te stellen hoe de creatieve industrie er in 2015 uitziet.’ Maaike: ‘Dat je die sprong van tien jaar mag maken, geeft je wel de vrijheid om de beperkingen die er nu zijn te vergeten. Dan kun je er wel echt los van komen.’ Erik: ‘Dat klopt. Maar uiteindelijk hebben we de actuele situatie beschreven. Via een omweg dus.’ JM 2005 moet juist wel aan de slag met de huidige situatie: bestudeer de afstemming van centraal versus decentraal. Geen directe sprong in de tijd dus. Is dat moeilijker? Maaike: ‘Sommigen vinden het prettig om toch te redeneren vanuit de utopie, anderen juist om vanuit de huidige situatie te denken. De spanning die daaruit ontstaat, kan iets heel goeds opleveren.’

Eigen race

‘Eén van de belangrijke verschillen is denk ik dat er in 2005 tutoren zijn geïntroduceerd,’ vertelt Maaike. ‘Dat brengt ook weer een eigen dynamiek met zich mee. Het is in potentie goed, maar er moet nog een verbeteringsslag gemaakt worden in de invulling. De verwachtingen ten aanzien van de tutoren moet duidelijker zijn. En wat hun rol is. In het begin was het net of we beoordeeld werden. De vergelijking met de groep uit 2004 zat dwars. Terwijl het daar helemaal niet om gaat; wij moeten onze eigen race rijden.’ Mitsen en maren

Terugkijkend vertelt Erik: ‘Wat het vraagt is het vermogen om met anderen mee te denken, met anderen tot een resultaat te komen. Een groot compliment dat we kregen na de afsluiting, was dat mensen van zulke verschillende richtingen een eenduidige, klare lijn uit wisten te dragen, zonder allemaal mitsen en maren. Dat was voor het eerst in de geschiedenis van de HKU. Die inspanning is enorm, maar die is het wel waard. Je wenst de hele HKU toe dat mensen die inspanning plegen.’ Dat beaamt Maaike hartgrondig: ‘Ik vind het heel erg leuk, om stappen te maken, met elkaar ergens uit te komen, de confrontatie aan te gaan. Je komt tot goede dingen als je niet alleen maar beleefd gaat zitten doen. Ik kan hierop terugkijken als een plezierige ervaring, met mensen die hetzelfde doel hebben, maar het anders doen.’

Sterrenstatus

Belangrijk onderdeel van de training is de studiereis naar het buitenland, in beide gevallen naar de USA. Maaike: ‘Het grootste voordeel daarvan is het volledig loskomen, zodat je echt kunt zien wat er bruikbaar is aan en voor de HKU.’ Erik voegt toe: ‘Vooral op didactisch vlak zie je dat wij verder vooruit zijn. Wij pakken nieuwere denkbeelden en INTERVIEW

Personeel

5.1 Kengetallen personeel In 2005 had de HKU 519 medewerkers in dienst (277 fte). De gemiddelde leeftijd van het personeel was 43 jaar.

5.7 Secundaire arbeidsvoorwaarden 5.2 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim over 2005 bedraagt voor het gehele personeel 4,5% (2004: 4,7%). De HKU kent nauwelijks werkgebonden verzuim. De dalende tendens in het ziekteverzuim van de laatste jaren bij het onderwijzend personeel heeft zich in 2005 niet voortgezet. Het ziekteverzuim van het onderwijs ondersteunend personeel is na een stijging in 2004 weer terug op het niveau van 2003.

5.3 FPU-regeling

De HKU kent een groot aantal secundaire arbeidsvoorwaarden. De belangrijkste zijn: Kinderopvang, Spaarloonregeling, Fietsregeling, Betaald ouderschapsverlof, Reiskostenvergoeding woon-werkverkeer, Seniorenregeling HKU en diverse collectieve verzekeringen. In 2005 hebben 54 medewerkers gebruik gemaakt van de Regeling Kinderopvang. Aan de Spaarloonregeling namen 215 medewerkers deel, aan de Fietsregeling 29 medewerkers. 4 Medewerkers maakten gebruik van betaald ouderschapsverlof.

Medewerkers van de HKU hadden al de mogelijkheid om vanaf de 60-jarige leeftijd gebruik te maken van de FPUregeling, waarbij de HKU een aanvulling op de FPU verleende van 16 tot 20%, afhankelijk van de leeftijd. Van deze mogelijkheid hebben 7 medewerkers in 2005 gebruik gemaakt. In 2005 heeft het College van Bestuur besloten een regeling te treffen voor medewerkers van 56 jaar of ouder. Deze medewerkers kregen de mogelijkheid uiterlijk op 1 december 2005 gebruik te maken van de FPU-regeling waarbij de HKU de FPU aanvult tot 80% van het laatst verdiende salaris. In verband met de financiële problemen bij de Faculteit Muziek is voor medewerkers van deze faculteit de aanvulling vastgesteld op 90% van het laatst verdiende salaris, om de medewerkers te stimuleren gebruik te maken van deze regeling. In totaal hebben 80 HKU-medewerkers van deze mogelijkheid gebruik gemaakt.

5.8 Centrum voor Stafontwikkeling

5.4 Gastdocenten

Aanbod Het aanbod van het Centrum richtte zich op trainingen voor functiegroepen en minder op incidentele trainingen. Het aanbod concentreert zich op de gebieden ICT, vaardigheidstrainingen (bedrijfshulpverlening, EHBO, engelse conversatie, effectief vergaderen), didactiek en studiebegeleiding (meerjarig traject voor studiebegeleiders, training curriculumontwikkeling) en management (management development traject, voor het senior management, en Jonge Managers 2004 en 2005).

Ten behoeve van het onderwijsprogramma maakt de HKU vanwege specifieke kennis of vaardigheden veelvuldig gebruik van gastdocenten. Jaarlijks zijn dat er ca. 700.

5.5 Functiewaardering In 2003 is de HKU gestart met de invoering van FUWAHBO. Dit heeft geleid tot de omzetting van de functies van onderwijsgevenden in organieke functies. Deze functies zijn vervolgens beschreven en gewaardeerd in het nieuwe systeem van functiewaardering. Voor lectoren is een functiereeks opgezet. In 2005 is er veel aandacht besteed aan de nadere uitwerking van functionaliteiten, hoofdtaken en functionele eenheden om te komen tot de op de individuele medewerkers toegesneden functieprofielen. Hierdoor is enige vertraging ontstaan in de afwikkeling van het functieordeningstraject. De oorspronkelijke planning was erop gericht het traject eind 2005 af te ronden. Op basis van de bijgestelde planning heeft de HKU het functieordeningstraject op 1 september 2006 afgerond.

5.6 Functionerings- en beoordelingsgesprekken De HKU kent een Regeling Functioneringsgesprekken. Het doel van deze regeling is het wegnemen van belemmeringen en het motiveren van personeelsleden. Vast gespreksonderwerp zijn de taakbelasting, deskundigheidsbevordering en

WANDA DIJKSTRA

verlof. Beoordelingsgesprekken worden gevoerd aan de hand van de HKU-regeling Beoordeling. Functioneringsen/of beoordelingsgesprekken worden minimaal 1 maal per 2 jaar gehouden. In 2005 is een aanvang gemaakt met het aanpassen van de HKU-regeling Beoordeling aan de CAO HBO. De nieuwe beoordelingsregeling zal in 2006 worden ingevoerd.

HOOFDSTUK 5 · PERSONEEL

Het Centrum voor Stafontwikkeling heeft als doel om een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering van de medewerkers van de HKU. In het tweede jaar van haar bestaan breidde het aanbod en de service van het Centrum zich verder uit. Vraaggestuurd werken Er is een verschuiving van aanbodgericht naar vraaggestuurd werken. Met diensten en bureaus worden trainingsen staff development programma's op maat ontwikkeld, zoals een traject projectmanagement voor Bureau Communicatie en een traject beleidsontwikkeling voor Bureau Internationale Zaken. Voor studiebegeleiders zijn trainingen ontwikkeld op het gebied van omgaan met studenten met een handicap of chronische ziekte en dyslexie.

Jonge Managers De in 2004 gestarte eerste leergang van de Jonge Managers sloot in april 2005 de training succesvol af met de presentatie van de position paper (http://jm.hku.nl/finalpaper.pdf). Veel deelnemers zijn ondertussen doorgestroomd naar hogere functies binnen de HKU. De groep, die zich nu de Class of 2004 noemt, komt twee keer per jaar bij elkaar als denktank om advies te geven op beleidsvraagstukken. In september 2005 startte een tweede leergang Jonge Managers. Deelnemers zijn weer voorgedragen door hun bureaus of faculteiten. De opdracht die deze groep meekreeg was om tot een nieuwe afstemming te komen tussen de (centrale) diensten en de faculteiten. Ook hier is het bouwen van een intern netwerk op de HKU één van de doelen. Naar verwachtingen presenteert deze groep rond de zomer van 2006 hun eindproduct aan de HKU.


Grafiek · Ontwikkeling personeelomvang in FTE

5.9 Verbetering informatievoorziening Een van de speerpunten voor 2005 was de verbetering van informatievoorziening aan medewerkers en aan het management van de faculteiten. In 2005 is, mede door de eenmalige mogelijkheid voor medewerkers van 56 jaar of ouder gebruik te maken van de FPU, veel tijd besteed aan informatievoorziening aan deze doelgroep. De algemene informatie over deze regeling mondde uit in een groot aantal persoonlijke gesprekken over de individuele situatie van de betreffende medewerkers. De voorgenomen optimalisering van de informatieverstrekking aan het management is hierdoor onder druk komen te staan en wordt voor 2006 wederom als een van de speerpunten opgenomen.

Grafiek · Leeftijdsopbouw personeel HKU

2005 129,2

<25

147,4

2004 156,2

164,2

>55

2003 163,7

25-35

162,2

2002 163,5

150,0

45-55

2001 153,1

145,7

0

175

350 36-45

5.10 Ontwikkeling personeelsplannen Onderwijzend personeel Onderwijs ondersteunend personeel

In 2005 is een aanvang gemaakt met het per faculteit opstellen van personeelsplannen. In 2006 wordt dit verder uitgewerkt.

5.11 Vooruitblik 2006

Grafiek · Ziekteverzuim 2001-2005

Mede met het oog op de accreditatie wordt ook de komende jaren veel aandacht besteed aan de verbetering en vernieuwing van het onderwijs en de organisatie. De medewerkers zijn hierbij een belangrijke factor. De speerpunten voor de komende jaren zijn: verbetering informatievoorziening, verdere ontwikkeling personeelsplannen, optimaliseren van de persoonlijke ontwikkelingsplannen en kwaliteitszorg.

Grafiek · Verdeling personeel man/vrouw

8 7 6,8

6 6,2 5,7

5

5,5

5,4

4 3,6

3

3,5 3,3 2,8 2,5

2 1 %

Vrouwen 2001

2002

2003

2004

2005

Onderwijs ondersteunend personeel Onderwijzend personeel

Grafiek · Verdeling personeel over de locaties in FTE

Kunst, Media & Technologie 31,5

29,4

Beeldende Kunst en Vormgeving 20,2

35,9

Muziek 32,3

13,3

Theater 15,8

17,7

Kunst en Economie 13,7

3,2

Centrale Diensten 63,6

0

35

70

Onderwijzend personeel Onderwijs ondersteunend personeel





Mannen

Bijna één op de tien studenten in het hoger onderwijs heeft een handicap of chronische ziekte. In 2004 stelde het Ministerie van OC&W via het Impuls-project 3 miljoen euro beschikbaar om het hoger onderwijs voor deze studenten toegankelijker te maken. De HKU deed een aanvraag en ontving 50.000 euro subsidie. Een gesprek met twee van de initiatiefnemers, Sabine Barsukoff Poniatowsky en Annemieke Versteeg. ‘Juist die individuele vrijheid levert veel op.’ De manier waarop de HKU het project aanpakte bleek niet alleen succesvol, maar ook goed voor een prijs. Tijdens het Impuls slotcongres op 28 november 2005 kreeg de HKU onverwacht een prijs van 10.000 euro voor het “buitengewoon innovatieve en baanbrekende” programma. Sabine: ‘Ze vonden het vooral bijzonder dat we er zoveel studenten bij hadden betrokken en dat onze projecten middenin het onderwijs staan.’ Typisch HKU, volgens Sabine en Annemieke. Ook de eindpresentatie tijdens ART ATTACK viel erg goed, het stond voor alle bezoekers open en werd goed ontvangen. Sabine: ‘We zijn eigenwijs geweest, hebben ons niet helemaal aan de opdracht gehouden.’ Annemieke: ‘En daarmee winnen we gewoon een prijs.’ Rolstoeldansen

Bij het samenstellen van de slot-expositie bleek de HKU eigenlijk al een hele geschiedenis te hebben op dit gebied. Vooral KMT-studenten vinden het al jaren een hele leuke doelgroep om voor te werken, maar ook BKV is actief. Sabine: ‘Een voorbeeld: studenten maakten voor een blinde mevrouw een t-shirt met daarop een plattegrond van puffinkt (rubber-inkt) waar haar vaste route op te vinden is. De vrouw liep altijd van A naar B via deze vaste route, maar nu is haar bewegingsvrijheid vergroot, ze kan ineens ook rechtsaf slaan. Zoals de student zelf zei: Dat zou ook handig zijn voor de Efteling!’ Suffer for your art?

Met het geld van de prijs gaat een groep EMMA-studenten een project ontwikkelen voor gehoorschadepreventie bij musici. Pijn hebben is heel gewoon voor musici. De Faculteit Muziek organiseerde er een seminar over: Suffer for your art . Ruim de helft van de musici lijdt pijn tijdens het spelen, maar er zijn best mogelijkheden om daar wat aan te doen. Annemieke: ‘Criss Taylor van de Faculteit Muziek is daarmee al jaren actief. Ze heeft een nek- en kinsteun ontwikkeld voor violisten die nu ook echt in productie genomen wordt.’ Sabine: ‘Het is te gek voor woorden eigenlijk dat er maar één schoudersteun bestaat voor violisten, of je nou twee meter bent of anderhalf.’ Annemieke: ‘Het Muziek-project staat in een lange traditie, het is beslist geen eenmalig gebeuren. En het krijgt nu ook weer een vervolg, heel goed!’

6

De projecten in het kader van toegankelijkheid moesten niet vanachter een bureau bedacht worden, vond Sabine. Na wat brainstormen met mensen binnen de HKU ontstond er een enthousiast team. Uiteindelijk kreeg het project vier poten: een website, een tutorentraining, een openbare slotpresentatie en seminars op de faculteiten. De seminars zijn allemaal goed bezocht en studenten reageerden heel positief. Annemieke: ‘Faculteiten waren vrij om de inhoud van de seminars te bepalen. Theater huurde mensen van buiten in voor het seminar rolstoeldansen met de naam iDans. Muziek stelde het voorkomen van blessures centraal en BKV hield een seminar over dyslexie. Dat laatste speelt erg in het kunstonderwijs, daar zijn nogal wat dyslectische mensen. Het seminar van BKV leerde dat een handicap ook een kracht kan zijn: als je dyslectisch bent, gebruik dat dan.’ Eye opener

Hebben de projecten ook iets opgeleverd? Volgens Sabine en Annemieke is dat zeker het geval. Sabine: ‘Ik denk dat vooral het bewustzijn vergroot is. De tutoren van alle faculteiten zaten bij elkaar en het is nuttig er met zijn allen over te praten. Mensen gingen er heel divers mee om: de een vond veel lastig, de ander vond dat alles moest kunnen.’ Vooral de uitwisseling van cases was daarin belangrijk. Sabine: ‘Echt een eye opener waren een paar voorbeelden van studenten met een handicap die zelfs binnen 4 jaar konden afstuderen, met hulp van bepaalde maatregelen.’

INTERVIEW

Efteling

Hot item

Eén van de belangrijkste uitkomsten van het hele project was dat er op de HKU heel veel dingen gewoon allang gebéuren. Problemen waar studenten met een handicap of chronische ziekte tegenaan lopen, worden vaak praktisch opgelost. Sabine: ‘Dat is ook de houding van de meeste mensen: “nou, dan maken we de tafel gewoon wat hoger of lager”.’ Die ad hoc oplossingsgerichtheid werkt voor de HKU, maar OC&W wil beleidsplannen zien, alles moet afgedekt zijn. Sabine: ‘Ik ben daar geen voorstander van, dat wordt echt alleen maar papieren beleid. Je haalt dan eerder de motivatie bij docenten weg dan dat je hen stimuleert. Juist die individuele vrijheid levert veel op. Maar ja, het is een hot item in de politiek. We moeten ons er expliciet over uitspreken.’ In 2006 moeten hoger onderwijsinstellingen een plan van aanpak schrijven over hoe ze zaken op het gebied van toegankelijkheid willen verbeteren. Sabine: ‘Dat vind ik goed, géén beleidsplan maar een concreet plan van aanpak. Leuk is ook dat we weer subsidie kunnen krijgen voor projecten.’

DIEDERICK MEINEN

Faciliteiten

6.1 Huisvesting De doelstelling van het huisvestingsbeleid van de HKU is te zorgen voor passende werken studeervoorzieningen tegen beheersbare kosten. Vijf factoren vormen de basis voor het beleid: – interne organisatie; – historisch bepaalde situaties; – specifieke (huisvestings-)eisen van de verschillende faculteiten; – financiële en wettelijke randvoorwaarden; – ontwikkelingen in het hoger (kunstvak-)onderwijs. Doelstelling van het locatiebeleid van de HKU is het bereiken van een situatie waarin elke faculteit werkt vanuit een basislocatie met eventuele bijgebouwen in de directe omgeving. Een uitzondering hierop vormt de Beiaardschool, onderdeel van de Faculteit Muziek, die om een aantal redenen in Amersfoort is gevestigd. Tijdens de fusie in 1987 telde de HKU 20 locaties in Utrecht en 2 in Amersfoort. In 2005 waren dat er nog 5 in Utrecht, 1 in Hilversum en 1 in Amersfoort, waarmee de doelstelling van het locatiebeleid voor een belangrijk deel is bereikt. Voorzieningenbeleid Huisvesting is in eerste instantie een voorziening ten behoeve van het onderwijs. Het HKU-voorzieningenbeleid was in 2005, naast de instandhouding van een kwalitatief goed en veilig gebouwenbestand, gericht op het stelselmatig verbeteren van de huisvesting, rekening houdend met de specifieke eisen van de verschillende faculteiten. Financieel beleid De HKU houdt vast aan een strikte scheiding tussen overheidsmiddelen voor huisvesting en middelen voor onderwijs en beheer (de zogenaamde exploitatie). Een combinatie van eigendom en huur van panden zorgt voor spreiding van de financiële risico's. Leegstaande ruimten worden zoveel mogelijk verhuurd aan derden. Onderhoudsplan Het Strategisch Meerjaren Onderhoudsplan, dat in 2003 werd opgesteld, is ook in 2005 gebruikt. Het onderhoudsplan koppelt gerichte inzet van financiële middelen aan een goede huisvesting van alle HKU-onderdelen. Bij het opstellen van het plan is rekening gehouden met een aantal toekomstscenario's, zodat er sprake is van optimale afstemming op de huisvestingsplannen van de HKU. Verbouwing Lange Viestraat vertraagd Ondermeer door vertraging bij de afgifte van bouwvergunningen, kon de voor 2004 geplande verbouwing van het pand aan de Lange Viestraat 2 te Utrecht pas in 2005 van start gaan. Deze verbouwing kon eind 2005 nagenoeg worden afgerond. Naar verwachting zal in de eerste helft van 2006 de vergunning tot volledige ingebruikname worden afgegeven.

doelstelling herhuisvesting van de Faculteit Kunst, Media & Technologie op een locatie in Utrecht. Gezien het feit dat het beleid van de HKU is gericht op de verkoop van genoemd pand en er sprake is van een aflopende ingebruikstelling van dit pand door de HKU, is besloten om dit pand in 2005 te herwaarderen op de marktwaarde.

6.2 Arbo en Milieu Het Arbo- en Milieubeleid van de HKU is gericht op het optimaliseren van de arbeidsomstandigheden, waarbij een veilige, gezonde en stimulerende werken studeeromgeving wordt gewaarborgd en het milieu zo min mogelijk wordt belast. De HKU heeft in 2005 aandacht besteed aan de verdere ontwikkeling en uitvoering van dit beleid. Risico Inventarisatie en Evaluatie De Risico Inventarisatie en Evaluatie is verbeterd en aangevuld. De HKU heeft de Risico Inventarisatie en Evaluatie in 2003 op eigen kracht uitgevoerd; vervolgens is deze getoetst door de Arbo Unie. De Risico Inventarisatie en Evaluatie is de hoeksteen van het Arbo-beleid. Jaarlijks stelt de HKU op basis van deze inventarisatie een hogeschoolbreed Plan van Aanpak op. Ook in 2005 hebben alle organisatie-eenheden de voorgenomen maatregelen en nieuwe risico's in kaart gebracht. Deze inventarisatie heeft geresulteerd in het Plan van Aanpak 2005/2006. Resultaten 2005 Het Arbo-beleid van de HKU heeft in 2005 de volgende resultaten opgeleverd: – uitvoering van oefeningen en certificering bedrijfshulpverlening; – het verder optimaliseren van de bedrijfshulpverleningsorganisatie en het Arbo-beleid, ondermeer doortaakordening hoofden beheer/preventiemedewerkers; – hantering van het rookbeleid; – verbetering hulpmiddelen, meubilair, computers en toebehoren; – keuring en verbetering van elektrische installaties conform de daarvoor geldende wettelijke normen; – controle en keuring van handgereedschappen conform de daarvoor geldende wettelijke normen; – preventieve uitvoering van het legionella-beleid; – verbetering van het klimaat voor het gebouw Lange Viestraat 2. RSI-beleid De HKU heeft evenals in voorgaande jaren de RSIproblematiek aangepakt. De faculteiten zijn verder gegaan met het nemen van maatregelen om RSI zoveel mogelijk te voorkomen, zoals voorlichting en beter meubilair. In 2005 is gestart met voorlichting, gericht op de preventie van RSI. In opdracht van de HKU heeft de Arbodienst een speciale RSI-folder ontwikkeld, die op alle locaties wordt uitgereikt aan studenten en medewerkers. Een fysiotherapeut heeft lezingen gehouden voor alle eerstejaarsstudenten en nieuwe medewerkers. In 2006 wordt dit voorlichtingstraject op dezelfde wijze voortgezet.

6.3 ICT Verkoop pand in Hilversum In 2004 is besloten het pand aan de Oude Amersfoortseweg 121-131 te Hilversum, dat de HKU in 1995 heeft aangekocht, te verkopen. Dit pand is ter verkoop aangeboden met de optie de ruimte waarin de Faculteit Kunst, Media & Technologie is gehuisvest voor een (tijdelijke) periode terug te huren, met als uiteindelijke

Ontwikkeling centrale systemen in 2005 Het onderwijsinformatiesysteem OSIRIS is in 2005 verder in gebruik genomen. In OSIRIS Inschrijving worden alle studenten in- en uitgeschreven. OSIRIS Studievolg bevat alle programma's en vakken met de behaalde resultaten van studenten. In OSIRIS Online kunnen studenten hun studie-

HOOFDSTUK 6 · FACILITEITEN


voortgangoverzicht, vakkenlijst en 10 laatste behaalde resultaten raadplegen. Tutoren werken met de module OSIRIS Begeleiding. In 2005 is het gebruik van het financieel systeem Exact toegenomen; ook op de faculteiten is het ingevoerd. De inzichtelijkheid in de financiële administratie is vergroot door gebruik van kostendragers en kostenplaatsen. Tevens is aandacht besteed aan meer gestroomlijnde informatievoorziening door middel van rapportages. Het personeels- en salarissysteem PASO/Persmaster heeft in 2005 een overzichtelijke verdeling in kostenplaatsen gekregen. Tevens zijn tijdelijke taakuitbreidingen gemaakt en is het onderdeel Opleidingen in gebruik genomen. Ook hier ligt de nadruk op het ontsluiten van informatie ten behoeve van een juiste salarisverwerking en sturing op formatie. Studielink In 2005 zijn de eerste stappen gezet voor de implementatie van Studielink, een landelijk systeem waarin studenten zich kunnen aanmelden en inschrijven. De informatieuitwisseling en afhandeling vindt geautomatiseerd plaats tussen studenten, instellingen en de Informatie Beheer Groep. Vernieuwingen centrale infrastructuur In 2005 is de migratie van Oracle 9i naar het platformonafhankelijke 10g in gang gezet. Hierop draait OSIRIS. De HKU verwacht dit in mei 2006 in productie te nemen. OSIRIS wordt hiermee een volledige webapplicatie in plaats van client-server. Voor Studielink is een Biztalk adapter geïnstalleerd. Deze adapter kan in de toekomst worden ingezet om meer systemen op aan te sluiten en informatie aan verschillende databases te onttrekken. Tevens is een start gemaakt met de migratie van het verouderde NT4 domein naar Windows 2003 en de migratie van Citrix naar Windows 2003. Deze vernieuwingen in de onderliggende infrastructuur zorgen ervoor dat de systemen betrouwbaar, stabiel en veilig kunnen blijven functioneren. Technische infrastructuur verbeterd In 2005 is de bandbreedte van het HKU-netwerk vergroot en is de stabiliteit van het netwerk verbeterd. Op de faculteiten Muziek en Theater zijn de ‘laser’-verbindingen vervangen door stabielere wireless verbindingen met een bandbreedte van 40 MB/s. Daarnaast is de centrale verbinding tussen de Faculteit Kunst, Media & Technologie en de locatie Lange Viestraat opgewaardeerd tot 100 Mb/s. Deze werkzaamheden hebben geleid tot stabiele verbindingen tussen de locaties van de HKU met een minimum bandbreedte van 40 Mb/s. Om de stabiliteit van het netwerk op de locaties zelf te vergroten, zijn op de faculteiten Theater en Muziek verbeteringen aangebracht met betrekking tot de inrichting en koeling van server/ patchruimten en zijn interne netwerken opnieuw bekabeld en uitgebreid. Draadloze technologie Nadat in 2004 de eerste proeven genomen werden met beveiligde en geautoriseerde netwerktoegang op basis van draadloze technologie, zijn op de faculteiten Kunst, Media & Technologie, Beeldende Kunst en Vormgeving en Muziek draadloze netwerken geïntroduceerd. In de loop van 2006 worden deze werkzaamheden voortgezet om te komen tot een volledige dekking van een transparant en beveiligd draadloos netwerk. Doordat de HKU participeert in het landelijke ‘Eduroam’ netwerk kan draadloze toegang


tot het Internet worden gegarandeerd zelfs op andere campussen in Nederland. ICT-diensten voor studenten In 2005 is het gebruik van ICT-diensten toegenomen. Dit heeft zelfs geleid tot een krapte in beschikbare serverruimte. In reactie hierop is de servercapaciteit uitgebreid op de faculteiten Kunst en Economie en Beeldende Kunst en Vormgeving. De vergroting van de capaciteit op de Faculteit Theater krijgt in het voorjaar van 2006 prioriteit. Intranet Voortbouwend op de opzet van intranet/extranetfunctionaliteiten op de faculteiten, is in 2005 een start gemaakt met de meer inhoudelijke ondersteuning van het primaire onderwijsproces. Op de faculteiten Kunst, Media & Technologie en Theater heeft dit geleid tot een aantal webstructuren die de stage en het groepsproject ondersteunen. Voor Bureau Internationale Zaken is een werkomgeving gemaakt voor internationale onderwijstrajecten, zoals stage en studie in het buitenland. Van het grote aantal trajecten dat verder is opgezet, zijn de meest in het oog springende een ‘Professioneel Profiel’ voor Bureau Onderwijs, Onderzoek en Kwaliteitszorg, een kunstuitleen-module voor de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving en een vacaturebank voor de Faculteit Kunst, Media & Technologie.

6.4 Vooruitblik Naar één locatie? In 2006 staat het meerjaren huisvestingsplan op de bestuurlijke agenda. Een belangrijk aandachtspunt is de gewenste ontwikkeling voor de middellange en lange termijn, met als specifiek aandachtspunt de mogelijkheid tot huisvesting van de HKU op één locatie. Hierdoor voert de HKU in 2006 een terughoudend beleid met betrekking tot verbouwingen. De in 2005 geplande verbouwing aan het pand Janskerkhof 18 in Utrecht is dan ook niet uitgevoerd, besloten is louter zorg te dragen voor een goede instandhouding van dit pand. Verbouwingen De voor 2006 geraamde totale verbouwingsomvang bedraagt 650.000 euro, waarvan 200.000 euro voor diverse aanpassingen aan de SBRG-panden, ruim 250.000 euro voor de afwikkeling van de verbouwing Lange Viestraat en 200.000 euro ten behoeve van de Oude Amersfoortseweg in Hilversum. Tractieweg: studenten verhuizen naar Hilversum De HKU dient de huur van het pand aan de Tractieweg 41 te Utrecht op 17 juni 2006 te beëindigen. Op deze datum loopt de door de Gemeente Utrecht tijdelijk verlengde vrijstelling af (gebaseerd op artikel 17 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening). Naar aanleiding hiervan is besloten om in 2006 de opleidingen Bachelor of Fine Art, Master of Arts in Fine Art en Bachelor of Education in Visual Art and Design (derde- en vierdejaarsstudenten) te herhuisvesten in het pand aan de Oude Amersfoortseweg te Hilversum.

Arbo Unie beëindigd en een nieuwe overeenkomst gesloten met Commit. Deze Arbodienst zal een belangrijke rol spelen bij de verdere ontwikkeling en uitvoering van het Arbo-beleid binnen de HKU. ICT In 2006 wordt OSIRIS een webapplicatie en kan dan plaatsonafhankelijk binnen de HKU gebruikt worden. Een aantal modules wordt in een nieuw jasje gestoken: OSIRIS Student, OSIRIS Docent en OSIRIS Begeleider. In 2006 gaan docenten de resultaten van studenten invoeren in OSIRIS. Exact wordt vervangen door een nieuwe versie Globe 2003. De rapportages uit Exact en PASO/Persmaster worden verder ontwikkeld. Op het gebied van infrastructuur staat een verdere consolidatie van de in 2005 gerealiseerde voorzieningen centraal. De nadruk ligt op voorlichting omtrent het gebruik van deze diensten. Daarnaast zal een volledige dekking van het draadloze netwerk worden gerealiseerd. Bij de ICTdiensten verruimt de blik zich naar oud-studenten: er worden een aantal specifiek op alumni gerichte vormen van dienstverlening ontwikkeld op de Faculteit Kunst, Media & Technologie. Dit traject wordt aangegrepen om de accountregistratie en administratieve afhandeling van afgestudeerden te stroomlijnen. Vanaf januari 2006 participeert de HKU in het SURFspot programma, waardoor studenten toegang hebben tot relatief goedkope software-licenties.

Tabel · Gebouwenbestand HKU in 2005

Huur, Eigendom of Bruikleen

Bruto vloeroppervlak in m2

Netto functioneel oppervlak in m2

H

6940

4351


E

12839

8803


H

2500

1727

Utrecht

Muziek

E

4494

2319

Utrecht

Muziek

E

4038

2144 1)

Locatie

Plaats

Faculteit

Lange Viestraat 2b

Utrecht

Centrale bureaus en diensten, Kunst en Economie

IBB Laan 50

Utrecht

Tractieweg 41

Utrecht

Mariaplaats 27 Mariaplaats 28 OLV-Toren

Amersfoort

Muziek

B

1)

Belgenmonument

Amersfoort

Muziek

H

1)

1)

Grote Spui 9 en 11

Amersfoort

Muziek

H

550

383 1)

Ottone

Utrecht

Muziek

H

1)

Janskerkhof 17

Utrecht

Theater

E

2529

1755

Janskerkhof 18

Utrecht

Theater

H

1061

698

Janskerkhof 4

Utrecht

Theater

E

111

59

Janskerkhof 4a

Utrecht

Theater, Beeldende Kunst en Vormgeving

E

1577

1234

Jansveld 25

Utrecht

Theater

H

83

83

Oude Amersfoortseweg 121-131

Hilversum


E

9510

6277

Oude Amersfoortseweg 121-131

Hilversum

Verhuur

E

9342

6166

55574

35998

Totaal

Nieuwe Arbodienst Het bij de Risico Inventarisatie en Evaluatie behorende Plan van Aanpak wordt geactualiseerd voor 2006/2007. Bij de planning & control van dit proces is een belangrijke rol weggelegd voor de Arbo-commissie, die het College van Bestuur adviseert bij de besluitvorming. De HKU heeft op 1 januari 2006 de samenwerking met de

1)



gegevens niet beschikbaar


De jongste faculteit van de HKU zag in november 2005 het levenslicht. Geboren uit de Interfaculteit en de opleiding Bachelor of Art and Economics, zet de Faculteit Kunst en Economie sindsdien haar moedige stappen binnen een kunsthogeschool in beroering. Wat komt erbij kijken om zo’n avontuur financieel goed op te zetten? Het tweetal faculteitsbestuurders, Eva van der Molen en Derk Blijleven, vertelt. ‘We wilden meer dan een naambordje.’ Eva van der Molen (1963) studeerde piano aan de conservatoria van Parijs, Athene en Utrecht: ‘Daarna zat ik in de allereerste lichting kunstmanagement van de HKU, de voorloper van de huidige bacheloropleiding. Vervolgens heb ik jaren als freelancer lesgegeven aan kunstenaars. Ook hier bij alle faculteiten. Later heb ik ook de masteropleiding van de Interfaculteit nog gedaan. Ik ben eigenlijk HKU-er bij uitstek: ik heb hier drie opleidingen gevolgd en heb op alle faculteiten gewerkt.’ Derk Blijleven (1973) gaat ook al een tijdje mee op de HKU: ‘Ik ben afgestudeerd als BMus aan de Faculteit Muziek. Saxofoon. Daarna ben ik meteen bij de HKU gaan werken, eerst op de faculteit waar ik vandaan kwam. Daar heb ik het projectenbureau opgezet en een jaar in het managementteam gezeten. Toen ging ik naar Enschede, waar ik 2,5 jaar in het bestuur van het conservatorium zat. Ondertussen ging ik steeds meer werken voor de Interfaculteit. Van het één kwam het ander. En nu zit ik hier.’ Kortom: beiden zijn afgestudeerde kunstenaars. Beiden hebben veel op met management en ondernemerschap. Beiden verenigen dus de twee componenten van de faculteitsnaam in zichzelf. Misschien konden zij daarom onomstreden hun plaats als bestuurders innemen toen de faculteit een feit werd. Vlees

leren. Een voorbeeld: bij Event Management is een hoofddocent die heel goed is in de coachende kant van het onderwijs. Heel betrokken, uitdagend. Dat is op dit moment nog anders bij Theatre Management. Maar wat juist weer heel sterk is bij Theatre Management, is de verwevenheid met de Faculteit Theater. De naadloze aansluiting van onze tweedejaars die zich moeten bekwamen in productieleiding en de behoefte van de theatermakers en theatervormgevers aan productieleiders. Het zijn twee handen die elkaar wassen.’ Groei

Momenteel groeit de faculteit met grote stappen. Van een instroom van 25 studenten in 1999 naar ruim 200 studenten in 2006. Derk: ‘De interesse van studenten groeit nog steeds en het beroepsveld verbreedt zich. Voorheen richtten we ons met name op de kunstensector, inmiddels ook op de sectoren Media & Entertainment en Creatief Zakelijke Dienstverlening’ (red.: reclame, grafische vormgeving, event marketing, etc.). De groei van de faculteit was ook bedrijfseconomisch noodzakelijk, betoogt Derk: ‘De onderwijsbekostiging is de afgelopen 5 jaar met ongeveer 10% afgenomen en het ziet ernaar uit dat dit de komende 5 jaar met eenzelfde percentage verder zal afnemen. Een relatief kleine faculteit met relatief hoge vaste lasten kan dat uiteindelijk niet bolwerken en heeft erg weinig beleidsmatige ontwikkelruimte. Dat merkten we in 2005 vooral toen we naast een groeiende opleiding ook nog eens veel nieuw onderwijs hebben ontwikkeld.’ Om in de toekomst voldoende financiële ruimte te hebben, gaat de faculteit de studenteninstroom verhogen en de potentie van het Centrum voor Kunst en Economie verder benutten. Derk: ‘Er liggen legio interessante ideeën en producten te wachten. En de faculteit heeft genoeg netwerken om er afnemers voor te vinden.’

7

Eva: ‘Wij zijn Hoger Economisch Onderwijs (HEO), maar ons huis is bij een instelling voor Kunstonderwijs (KUO). Dat is bijzonder, want dat betekent dat we een ander bekostigingsprofiel hebben en dat we hooguit 50% mogen selecteren aan de poort. We bepalen zelf een numerus fixus. Daarbij kijken we naar de faciliteiten maar ook naar het toekomstperspectief.’ Dat de faculteit hard groeit, is iets waar goed over nagedacht wordt: ‘Met de groei zijn we op zoek naar balans tussen overhead en onderwijs. Het bedrag per student is niet zo hoog, dus met 200 studenten heb je meer vlees op je botten dan met 50 studenten. We willen ook meer ruimte voor beleid. Om onze rol in de keten tussen studenten en werkveld optimaal te vervullen, moet je ontzettend de vinger aan de pols van het werkveld houden. Je moet anticipatieruimte hebben. In je begroting moet dus ruimte zijn voor beleid, voor snel manoeuvreren.’ Bevruchten

Eva’s bril

Eva: ‘Vrijwel alles heeft een financiële vertaling en andersom. Als je dat helder maakt – en ik denk dat Derk daarin hele grote stappen heeft gezet – dan is het een instrument waarmee je dingen kunt doen. Je moet weten waar je aan toe bent, qua begroting en personeelszaken.’ Derk ziet in Eva ook onmisbare capaciteiten: ‘Eva heeft het vermogen om de implicaties van nieuwe ideeën en beleidsmatige stappen te zien, met name in de menselijke sfeer. Verder heeft ze vaak een unieke insteek. Eva is in staat om verschillende points of view te kiezen. Ik probeer soms Eva’s brillen op te zetten om de volle breedte van een problematiek te kunnen doorgronden.’ Eva vult aan: ‘We hebben heel veel vertrouwen in elkaar en elkaars capaciteiten. We laten ons inspireren door elkaar. We delen een vorm van humor die ik bij weinig andere mensen aantref. Dat maakt het werken heel erg plezierig.’

‘De specialisten die je in huis hebt, versterken elkaar. Ze kunnen elkaar bevruchten, van elkaars sterke kanten INTERVIEW

WANDA DIJKSTRA

Financiën

7.1 Doelstelling De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) wil steeds tijdig inzicht hebben in de financiële consequenties van de uitgezette beleidslijnen. Daarbij wordt gestreefd naar een sluitende exploitatie. Ook instandhouding en verdere verbetering van de sterke solvabiliteitspositie is een belangrijke doelstelling. Daarbij moet minimaal voldaan worden aan de criteria in het kader van de Stichting Vangnet HBO. Om dit te kunnen bereiken dient steeds een tijdig inzicht verkregen te worden in de financiële consequenties van de uitgezette beleidslijnen. Financiële middelen worden aangewend voor het doel waarvoor deze zijn toegekend. Nieuwe opleidingen worden gefinancierd uit de reguliere baten.

7.2 Stringente planning- en controlcyclus Om de financiële doelstellingen te bereiken hanteert de HKU een stringente planning- en controlcyclus. Deze cyclus bestaat onder meer uit de begroting, de – voor zover noodzakelijk – gewijzigde begroting, de meerjarenbegroting, de tussentijdse doorlichtingen en het financieel jaarverslag. Daarnaast geeft de HKU veel aandacht aan een gedegen en planmatig budgetbeheer. Het interne verdeelmodel is daarbij een belangrijk sturingsinstrument.

7.3 Positief exploitatieresultaat uit gewone bedrijfsvoering Het verslagjaar 2005 heeft geresulteerd in een positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering van 1.933.698 euro. Dit resultaat wordt toegevoegd aan de reserves. In dit resultaat zijn een aantal posten verwerkt die gekenmerkt kunnen worden als bijzondere baten en lasten. Omdat het posten betreffen die uiteindelijk voortvloeien uit de gewone bedrijfsvoering zijn deze ook als zodanig verantwoord. Deze posten betreffen: – afwikkeling omzetbelasting 2001 t/m 2004, waardoor de verplichting uit hoofde van omzetbelasting is vrijgevallen met een bedrag van 419.420 euro; – verkoop van het orgel uit het Polmanshuis te Utrecht voor een bedrag van 130.000 euro; – een vrijval uit de voorziening nagekomen pensioenlasten ad 192.227 euro; – een vrijval ad 87.031 euro uit de herwaarderingsreserve alsmede 107.364 euro lagere afschrijvingslasten inzake de herwaardering van het pand aan de Oude Amersfoortseweg 121-131 te Hilversum; – een restitutie van het UWV inzake de verrekening van korting basispremie WAO voor het in dienst hebben van arbeidsgehandicapte werknemers voor de jaren 1999 tot en met 2001 ad 93.342 euro. Verder zijn er in 2005 een aantal aanzienlijke budgetresultaten gerealiseerd.

Door de invoering van deze regeling kon de HKU in 2005 bij de Faculteit Muziek een reorganisatie tot stand brengen zonder gedwongen ontslagen. Daarnaast geeft deze regeling de benodigde financiële ruimte om de komende jaren een verantwoord formatiebeleid te voeren.

7.5 Herwaarderingsreserve In 2005 heeft een herwaardering plaatsgevonden van het pand aan de Oude Amersfoortseweg 121-131 te Hilversum in verband met de geplande verkoop van dit pand, dat gedeeltelijk wordt onderverhuurd aan derden. Als gevolg van deze herwaardering is een herwaarderingsreserve gevormd ter hoogte van 4.438.606 euro.

7.6 Solvabiliteit Mede door de vorming van de eerdergenoemde voorziening nagekomen pensioenlasten is een aanzienlijk beslag gelegd op het eigen vermogen. Hierdoor is de solvabiliteit op basis van het aandeel eigen vermogen van 24,8% in 2004 gedaald naar 18,3% in 2005. De solvabiliteit op basis van het eigen vermogen plùs voorzieningen is daarentegen gestegen van 36,5% naar 45,0%. Het beleid is erop gericht om de komende jaren de positie van het eigen vermogen te versterken teneinde de solvabiliteitsdoelstelling van 30%, zoals geformuleerd in het instellingsplan, te realiseren.

7.7 Exploitatierekening 2005 De gegevens zijn ontleend aan de enkelvoudige jaarrekening 2005 van de Stichting Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de Stichting Beheer Register Goederen (SBRG), waarover een accountantsverklaring is afgegeven door PricewaterhouseCoopers. De SBRG is in 1993 opgericht. De HKU heeft drie panden aan deze stichting overgedragen. De SBRG verhuurt de panden aan de HKU en draagt zorg voor het onderhoud. Rijksbijdragen en collegegelden De rijksbijdragen en collegegelden zijn ten opzichte van 2004 met 4,0 % gestegen. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door een hogere rijksbijdrage vanwege de groei van de opleidingen Bachelor of Art and Economics en Bachelor of Art and Technology. Daarnaast zijn er een aantal tussentijdse aanpassingen verwerkt van de bekostigingsniveaus en de budgetfactor. De tussentijdse verhoging van de bekostigingsniveaus had ondermeer betrekking op een eenmalige verhoging in verband met de uitbetaling van de tegemoetkoming in de ziektekosten (de regeling Ziektekosten HBO) in december 2005. Werk in opdracht van derden en overige baten De baten ‘werk in opdracht van derden’ en ‘overige baten’ bedragen in 2005 ruim 16% van de totale baten en zijn ten opzichte van 2004 met 4,1 % gedaald. Deze daling wordt met name veroorzaakt door een aantal specifieke onttrekkingen uit voorzieningen die in 2004 via de exploitatie waren afgewikkeld.

7.4 Resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering In 2005 is een bedrag ad 7.853.568 euro gedoteerd in de voorziening nagekomen pensioenlasten. Dit bedrag is verantwoord als een last uit buitengewone bedrijfsvoering en heeft betrekking op de financiering van de FPU-regelingen die de HKU in 2005 heeft aangeboden aan alle medewerkers die op 1 december 2005 56 jaar of ouder waren.

Personele lasten Veruit de meeste middelen worden besteed aan personele lasten. Voor 2005 bedragen de gerealiseerde personeelslasten ruim 61% van de totale kosten. Verreweg het grootste deel van de personeelslasten betreffen de salariskosten (ruim 84% van de personeelslasten). Mede doordat er in 2005 veel medewerkers met FPU zijn

HOOFDSTUK 7 · FINANCIËN


gegaan zijn de salariskosten in 2005 met 2,7% gedaald ten opzichte van 2004. Overige instellingslasten De daling van de overige instellingslasten is grotendeels toe te schrijven aan lagere dotaties in de voorzieningen, een vermindering van het uitbesteed werk en lagere kosten voor overige lasten, zoals advertentiekosten, drukkosten en contributies en lidmaatschappen. Naast dit positieve resultaat uit gewone bedrijfsvoering was in 2005 sprake van een negatief resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering van 7.853.568 euro in verband met een dotatie in de voorziening nagekomen pensioenlasten.

Bekostigingssystematiek Op dit moment is er een nieuw bekostigingssysteem voor het hoger onderwijs in ontwikkeling (bekostiging op basis van leerrechten). Het ministerie van OC&W gaat er vanuit dat dit nieuwe bekostigingssysteem met ingang van 2008 kan worden ingevoerd. Bij de behandeling van de voorjaarsnota in de Tweede Kamer staat onder meer de invoering van de leerrechten op de agenda.

Geconsolideerde exploitatierekening 2005

Baten

Geconsolideerde balans per 31 december 2005

Realisatie 2005

Begroting 2005

Realisatie 2004

26.347.882

25.351.095

25.372.390

Collegegelden

4.776.748

4.811.262

Baten werk i.o.v. derden

2.383.588

Overige baten

3.818.701

Totaal baten

37.326.920

Rijksbijdragen OC en W

Activa

2005

2004

Materiële vaste activa

37.239.909

30.984.424

4.532.239

Financiële vaste activa

849.898

1.252.957

1.246.894

1.118.429

Voorraden

3.089.999

5.345.740

Vorderingen

34.499.250

36.368.798

Lasten

7.8 Financieringslasten en renterisico

Realisatie 2005

Begroting 2005

Realisatie 2004

Personele lasten

22.309.674

21.766.018

21.849.887

Overige instellingslasten

10.528.097

10.133.859

11.963.933

1.878.466

1.972.416

1.770.722

844.920

2.439.562 38.118.210

2005

2004

7.888.927

9.457.223

Passiva

Eigen vermogen

De lage liquiditeitspositie zorgt voor minimale financieringslasten. Dat de HKU zich zo'n lage liquiditeitspositie kan veroorloven, is mede te danken aan afspraken met de Bank Nederlandse Gemeenten: de HKU heeft hier een doorlopende kredietfaciliteit ad 11.000.000 euro tot 2025. De renterisico's verbonden aan de langlopende schulden zijn afgedekt door middel van rente-instrumenten (gefixeerde payer-SWAPS).

Afschrijvingen Saldo financiële baten en lasten

676.986

626.958

661.067

35.393.222

34.499.251

36.245.609

Voorzieningen

11.535.991

4.446.617

Langlopende schulden

15.306.614

14.498.342

8.419.390

9.716.028

43.150.922

38.118.210

Kortlopende schulden Totaal lasten

Totaal passiva Resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering

-7.853.568

0

0

Exploitatiesaldo

-5.919.870

0

123.189

7.368 3.433.900

43.150.922

Liquide middelen Totaal activa

9.297 4.206.897

7.9 Vooruitblik Belangrijke aandachtspunten in het kader van het financieel meerjarenperspectief betreffen het interne verdeelmodel, het financieel beheer, het huisvestingsbeleid en de bekostigingssystematiek. Het interne verdeelmodel Een belangrijk financieel sturingsinstrument is het interne verdeelmodel van de HKU. In 2005 is het interne verdeelmodel op de bestuurlijke agenda geplaatst. Dit heeft ertoe geleid dat met ingang van het verslagjaar 2006 het interne verdeelmodel op een aantal punten wordt aangepast. Belangrijke aandachtspunten bij de invoering van het nieuwe verdeelmodel met ingang van 2006 betreffen ondermeer de herschikking van middelen, het inzichtelijk maken van kosten voor afname van dienstverlening vanuit de centrale bureaus ten behoeve van de faculteiten en de onderbouwing van beleidsmatige toewijzingen. Een specifiek aandachtspunt betreft de financiering van de middelen die in 2005 zijn vrijgemaakt in het kader van de voorziening nagekomen pensioenlasten. Voor de financiering van deze middelen wordt met ingang van 2006 de solvabiliteitsheffing ingevoerd.

Grafiek · Resultaten uit gewone bedrijfsvoering 2001 t/m 2005

Grafiek · Ontwikkeling eigen vermogen + voorzieningen (excl. Vangnet en dubieuze debiteuren)

2005

2005

2004

2004

2003

2003

2002

2002

2001

2001

0

1.000.000

2.000.000

0

10.000.000

Eigen vermogen Voorziening Grafiek · Verdeling baten 2005

Ov er ige

Rijks

.v.

lden

bijdr

de

%

gege

i.o

10

Colle

rk

ten

We

ba

Financieel beheer De voor het kunstonderwijs ingevoerde bekostigingssystematiek brengt grotere financiële risico's met zich mee ten opzichte van de oude budgetfinanciering. Bovendien zijn de prognoses van ondermeer de HBO-raad negatief gestemd voor de ontwikkeling van de rijksbijdrage: hogere prijspeilen en lagere budgetfactoren. Hierdoor is er een toenemende behoefte aan een stringent financieel beheer. Ook de komende jaren zal dit een belangrijk punt van aandacht zijn.

rd e

n6

%

13%

age

71%

Huisvestingsbeleid In 2006 staat het meerjaren huisvestingsplan op de bestuurlijke agenda. Belangrijk aandachtspunt hierbij zal zijn de gewenste ontwikkeling van het HKU huisvestingsplan voor de middellange en lange termijn met als specifiek aandachtspunt: de mogelijke toekomstige herhuisvesting van de HKU op één locatie.





20.000.000

Pretparken zijn in de eerste plaats bedoeld voor kinderen. Toch worden ze altijd ontworpen door grote mensen. Raar eigenlijk, dachten ze bij de Stichting Annie M.G. Schmidt Huis. Kinderen zouden moeten kunnen meedenken over hun ideale pretpark. Maar hoe? De Stichting benaderde Xchange, het projectenbureau van de Faculteit Kunst, Media & Technologie voor een creatieve oplossing. Vier studenten Interaction Design (Nico Druif, Daan Grundmeijer, Flin Nortier en Lieve Smulders) en drie studenten Digital Media Design (Harm van de Ven, Kirsten Voogt en Job Wind) gingen aan de slag en ontwierpen een webtool. Kirsten Voogt, onder andere verantwoordelijk voor de projectcoördinatie, vertelt hoe je van kinderen ware architecten maakt. ‘Je lijf een sinaasappel of een ridder’

Mogelijkheden genoeg. Je kunt tekenen, schilderen, knippen, plaatjes uploaden, teksten en kreten intypen. Ook voor de opdrachtgever zijn er interessante opties. Zo zijn de tekeningen op te vragen op leeftijd. Ook kunnen, als het park straks af is, de vragen op de tool worden veranderd. Bijvoorbeeld: Wat vond je leuk? Wat vond je niet leuk? Door er een community van te maken kan de website dus ook blijven functioneren als het park straks af is.’ Inspiratie

‘Maar voorlopig is het de bedoeling dat kinderen met behulp van de website de echte architect gaan inspireren. In de volksmond is onze tool de “inspiratietool” gaan heten. Natuurlijk moesten we zelf ook inspiratie opdoen. Zo’n project begint met research. Niet alle studenten zaten in dezelfde klas, we kenden elkaar hoogstens van gezicht. Daarom zijn we met z’n zevenen om te beginnen een dagje naar het Land van Ooit geweest. Een leuke plek om het ijs te breken en een prima locatie voor onze eerste research. In de praktijk gingen we al meteen de mist in door aan te komen met Jip en Janneke en Pluk van de Petteflet. Dat mag je niet gebruiken, want de rechten daarvan berusten bij de erven Fiep Westendorp. Daarna hebben we ieders sterke punten geïnventariseerd. Het project moet namelijk wel af en dus is het van belang dat er gebruikgemaakt wordt van ieders specifieke vakkennis. Twee mensen hebben zich met de techniek beziggehouden en de rest heeft zich voornamelijk op de vormgeving gestort. Er waren ook gedeelde functies. Ik deed niet alleen vormgeving maar was ook verantwoordelijk voor de projectcoördinatie.’

8

‘Bij de briefing werd ons gezegd: Als het aan Annie M.G. Schmidt zou liggen, belanden niet de kinderen maar de ouders bij Ikea in de ballenbak. En in een museum zou zij de schilderijen op ooghoogte van kinderen hangen, zodat de volwassenen door de knieën moeten.’ De Stichting Annie M.G. Schmidt Huis heeft in Almere een stuk grond gekocht om ter herinnering aan “de leesmoeder van Nederland” een kunst en cultuurcentrum met bijbehorend pretpark te realiseren. Het motto daarbij is: niet alleen vóór kinderen maar ook dóór kinderen. Wie inlogt op de website www.waaidorp.nl komt bij kleurige ANWB-bordjes: “Waaidorp Almere”, “Ik ben hier voor het eerst” of “Ik was hier al eerder’. Wie voor het eerst bij “Waaidorp Almere” komt, wordt uitgenodigd om zich in te schrijven. Daar wordt al een beroep gedaan op je fantasie. Je moet behalve een bijnaam ook een wachtwoord verzinnen. Ben je eenmaal binnen dan mag je je eigen avatar (je digitale alter ego) maken. Daarbij kun je kiezen uit verschillende hoofden, lijven en benen. Je hoofd een klok of een tijgerkop, je lijf een sinaasappel of een ridder en je benen een tennisracket of een zeemeermin? Het kan allemaal. En als je zover bent, verschijnt er een heuse bouwkeet voor je neus, met een archiefkast, een tekentafel en natuurlijk de architect. Hij vraagt of je hem wilt helpen. Waar moeten we onze fietsen laten? Onze jassen? Onze auto?” Workshops

‘Terwijl wij werkten aan de website, hield de Stichting Annie M.G. Schmidt Huis “ontwerp-workshops” op verschillende basisscholen. De leerlingen tekenden, knipten, plakten en knutselden. Na afloop kregen ze een flyer waarin we hen uitnodigden om verder te ontwerpen op onze webtool. We probeerden bij elke workshop een nieuw stukje website online te hebben. We waren zelf ook aanwezig om te onderzoeken of de avatars lief genoeg waren voor de meisjes en stoer genoeg voor de jongens. Ook vroegen we de kinderen wat ze graag op onze webtool wilden. Wat bleek? Jongens willen graag chatten en meisjes willen tekenen en kleuren. INTERVIEW

Tentoonstelling

‘We mochten het project heel zelfstandig doen en ik heb ook altijd zelf direct contact gehad met de opdrachtgever, zonder tussenkomst van een medewerker van het projectenbureau. We hadden het geluk dat de opdrachtgever heel kritisch maar ook bijzonder vrij van geest was. Toch was hij niet kaderloos en heel erg bereid om met ons mee te denken. Dat was geweldig! Van 22 maart tot 21 april 2006 is er in het stadhuis van Almere een tentoonstelling van alle in de workshop gemaakte tekeningen, maquettes en andere bouwsels. Dan mogen we in aanwezigheid van de burgemeester en de pers onze website in wording presenteren. En daarna bouwen we natuurlijk enthousiast verder aan de website, net als de kinderen en de architect aan het echte park.’

Projecten in 2005

De HKU organiseert jaarlijks een grote hoeveelheid projecten ten behoeve van studenten. Veel projecten resulteren in openbaar toegankelijke evenementen, exposities, voorstellingen of concerten en daarmee levert de HKU een belangrijk aandeel in de culturele infrastructuur van de regio Utrecht en daarbuiten. Ook organiseert de HKU veel projecten in opdracht van bedrijven, omroeporganisaties en instellingen. Deze projecten leiden tot een concreet eindresultaat dat meestal ook daadwerkelijk gebruikt wordt. Zo krijgen studenten al tijdens hun studie heel direct en actief te maken met de eisen die de beroepspraktijk stelt. HKU-studenten realiseerden in 2005 de volgende projecten:

St. Annie M.G. Schmidt Huis · Webtool waar kinderen hun eigen ideeën kunnen verwerken over een ontwerp voor het toekomstig Annie M.G. Schmidt Huis. Kinderen kunnen ook door de Annie M.G. wereld wandelen en chatten met andere kinderen die je daar tegenkomt. St. Annie M.G. Schmidt Huis · Onderzoek naar een 'virtuele beleving' voor kinderen, voor het Annie M.G. Schmidt Huis dat in Almere gebouwd gaat worden. Eindproduct is een demonstratiemodel.

8.1 Algemeen (meerdere faculteiten) ART ATTACK · HKU Kunsten Festival. Zo'n 400 jonge kunstenaars van alle HKU-faculteiten toonden drie dagen lang hun werk aan het publiek op locaties van de HKU en elders in de stad Utrecht.

Club van 100 · Concepten, leaders en items voor het tvprogramma Club van 100 van de RVU. Brain Game · Concept voor een uitgebreid spel dat bestuurd kan worden door middel van hersengolven, voor het bedrijf The Mind Connection BV.

HKU Award · Prijs uitgereikt tijdens ART ATTACK. Kunstanjers · Jaarlijkse prijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht voor afgestudeerden van de HKU in vier disciplines: Beeldende kunst/vormgeving, Muziek, Theater en Nieuwe media. Uitgereikt door de Commissaris van de Koningin tijdens ART ATTACK. Pitch Junior · Presentaties op podia in regio Utrecht. E-live · Compositiestudenten van de Faculteit Kunst, Media & Technologie werken samen met uitvoerende muziekstudenten van de Faculteit Muziek. Technologische toepassingen speelden hierbij een grote rol. Playful · Tweemaandelijks Game-event in ‘t Hoogt. Samenwerkingsproject van de Faculteit Theater, de Faculteit Kunst, Media & Technologie, de Universiteit Utrecht en 't Hoogt. Utrecht onder spanning · Culturele Zondag van de Gemeente Utrecht, georganiseerd door de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de Universiteit Utrecht. Meer dan 60 activiteiten op 15 locaties. Liedfabriek · Samenwerkingsproject tussen de Faculteit Kunst, Media & Technologie en de Faculteit Muziek. Componisten en muzikanten werkten samen aan een compositie en de uitvoering ervan op de afdeling voor geïmproviseerde muziek en jazz. Upgear · Platform waarin de gameopleidingen in Utrecht samenwerking, aanwezig op de Game Expo en medeorganisator van de Nederlandse Game Dagen.

8.2 Faculteit Kunst, Media & Technologie

LAMBERTHA SOUMAN

Xchange er met de Schools in geslaagd belangrijke en grote spelers uit het werkveld aan zich te binden, zoals het Telematica Instituut, HP, Philips Research en KPN. Deze opdrachtgevers staan open voor onderzoek en experiment binnen de opdrachtstelling. Met een aantal van hen wordt overleg gevoerd over langlopende samenwerkingsverbanden. Het contract met de RVU is weer voor drie jaar verlengd.

Ondergrond, het Platform voor Nederlandse Straatkunst, Collective Memory · Webapplicatie met een ‘folksonomy’: de gebruiker kan foto's en video's van straatkunst in hun omgeving uploaden en de site aanvullen met relevante tekstuele gegevens. Ontwikkeld samen met Telematica Instituut voor het MKB. AIBO · Onderzoek naar en een demonstratiefilm gemaakt van de gedragseffecten die ontstaan bij bejaarden wanneer deze in aanraking komen met de Aibo. In samenwerking met Telematica Instituut. Real life situation game · Multiplatform game dat geprojecteerd wordt met beamers. Het thema van het spel draait om verschillende perspectieven van beeldvorming over subculturen. Voor ImagineIC, een culturele organisatie, in samenwerking met jongeren uit Amsterdam Zuid-Oost. Emotional game research · Onderzoek naar emoties in ‘firstpersonshooters’. Eindproduct is een onderzoek en een proof of concept. Voor het Nederlandse gaming bedrijf Guerrilla. Entertaible · Werkbare ‘demonstrator game’ voor de ‘entertaible’, een door Philips ontworpen tafel voor interactief gebruik. In samenwerking met Philips Research Crossing Border - Audiovisuele installatie voor Crossing Border 2005. Mobile Bristol Toolkit · Proof of concept, gebaseerd op de Ipaq, Flash en de Mobile Bristol Toolkit. Samen met HP Labs. Webexibits · Toolkit waarmee op eenvoudige manier zogenaamde 'webexibits' zijn te maken. Voor Stichting Beeld en Geluid.

In 2005 realiseerde bureau Xchange Projects meer dan zeventig projecten. Opmerkelijk is de kwaliteitsstijging van de orderportefeuille. Veel projecten bleken een autonome en cultureel overstijgende waarde te bezitten, vooral vanwege de aard en kwaliteit van de opdrachtgevers. Ook is

Easy mail, basic mail · Nieuw interface concept voor online communicatie. Bijzonder is de doelgroep: gebruikers tussen de 50 en 70 jaar oud. Voor Stichting De Waag.

HOOFDSTUK 8 · PROJECTEN IN 2005


Hollab, Virtual Installations · Internet tool waarmee op een toegankelijke manier met 3D modelling gewerkt kan worden om een kunstinstallatie te representeren. Voor het Nederlands Instituut voor Mediakunst. Locksheath · Research en Development project naar interactieve (audio, video en tactiele) installaties voor autistische kinderen. Game audio · Research project voor de ontwikkeling van algoritmes voor adaptieve composities en klankontwerp in computergames. Highscore · Projectteam dat voor andere projecten binnen de EMMA-opleiding muziek componeert en geluid ontwerpt. Sample library · In dit project is een sample library gerealiseerd met geluiden van een akoestische gitaar. De geluiden staan op een CD en kunnen voor verschillende muzikale toepassingen gebruikt worden. Blinddate/dance · Samenwerkingsproject met de Rotterdamse Dansacademie waarbij componisten aan choreografen worden gekoppeld. Samen doorlopen ze een productieproces. Het eindresultaat is een presentatie van het werk voor een publiek. MGP 1 & 2 · Compositie, uitgevoerd in het Muziek-gebouw te Amsterdam. Werk voor instrumenten, stem, live-elektronica en tape. Ensemble 1&2 · Muziekproductie, drie nummers voor twee verschillende bands: Chillburn en Clayborn. Er is vanaf de compositie meegedacht en -gewerkt. De eindresultaten zijn DVD-audio's. ROSA Ensemble · Klanken en beats, geprogrammeerd voor een nieuw programma van het ROSA ensemble. Gemaakt met behulp van de Akai MPC4000 (hardware sampler/sequencer) en andere hardware. VJ Launch · Vernieuwende mix van beeld, geluid en VJ-acts in poppodium EKKO. Doorzetters · Portretten van verstandelijk gehandicapte bewoners van Amsterdam die begeleid worden door stichting IJlanden/Cordaan. Polynorm houses · Documentaire op DVD over de ondergang van de laatste polynorm huizen en de daarbij horende emotionele aspecten. In opdracht van de Technische Universiteit Eindhoven, faculteit Bouwkunde. My Support · Animaties die aan verschillende doelgroepen uitleggen hoe je via My Support goede doelen kunt steunen. In opdracht van Stichting LOVF. Onze IB Groep · Documentaire over het reilen en zeilen van de ooit beruchte IB Groep, die onder andere de studiefinanciering beheert. Mobile TV concepts · Onderzoek naar de interactiviteit rond mobile TV en de integratie van mobile TV in het totaalpakket van reguliere TV (IP-TV) en internet. Voor KPN Mobile.

NPS Korte film · Aantal korte films van maximaal 10 minuten onder begeleiding en coaching van de NPS.

HBO dag · Ontwerp en uitvoering van een installatie voor de Beurs van Berlage in het kader van de Nationale HBO Dag.

Hamminga · Trendonderzoek en marketingplan gevolgd door conceptontwerpen en nieuw merk straatmeubulair.

AV productiehuis · Serie films over de opvallende vrijwilligersprojecten tijdens Make A Difference Day op 9 en 10 december 2005. Gemaakt in opdracht van Civiq.

Projecten in combinatie met studenten van de Universiteit Utrecht (PSAU)

Dolte · Analyse en ontwerpvoorstellen van verkeersscheidende elementen met als doel een kwaliteitsimpuls te geven aan de publieke ruimte.

Koninklijk Museum voor de Tropen · Demonstratie-model van een installatie voor kinderen. Kinderen kunnen via de fysieke interface beelden en geluiden uit verschillende culturen oproepen. The Tulsa Loopers project · Aantal korte clips en spelletjes in opdracht van Submarine voor het Tulsa Looper Suitcase project van Peter Greenaway. Stereoscopisch Archief · Website voor een fotoarchief met oud stereoscopisch fotomateriaal. De bezoeker kan een eigen verhaal maken, maar ook feiten toevoegen. Breinplein RVU · ‘proof of concept’ voor een digitaal TV kanaal, voor een doorstart van Breinplein. In samenwerking met Teleac, in opdracht van de RVU. GameZone 06 · Game die gebruikt gaat worden tijdens de opening van het festival Game Zone 06. Voor Virma (Virtual Institute for Research on Mediaculture Amsterdam). Made By · Pilot voor een tv-programma over ‘Made By’ in Peru. Made By is geen garantie voor kledingmerken, maar stimuleert gehele productielijnen in een land. Documatie · Twee afleveringen van een serie animaties die problemen van kinderen uitbeelden. Gebaseerd op echte verhalen. Digital Teachers · Geanimeerde karakters voor ISO 0, die in een educatieve omgeving tekst en uitleg gaan geven aan kinderen. Free Voice animaties · Postbus 51-achtige clips die Free Voice onder een groter publiek bekend moeten maken via TV en internet. Classics in Rock · Achtergrondprojecties voor New Road Productions, om de sfeer van weleer te beleven. Ze worden vertoond tijdens dit megaconcert in Amsterdam. Toolbox · Free Voice heeft jeugdjournaals opgezet in Afghanistan, Suriname en Zuid-Afrika. Studenten hebben Toolbox ontwikkeld. Toolbox bestaat uit 3 DVD's die de vormgeving van die journaals kunnen completeren. Laboratorium RTV Utrecht · Experimentele speeltuin, waaruit een programma is ontstaan waarin je met de mobiele telefoon de regio in wordt gestuurd. Hollandia · Projecties voor een toneelvoorstelling rondom Maurits Binger. Voor de Stichting Haarlemse Theatermakers.

Virtual office · Onderzoek naar de succesvoorwaarden voor fondsenwerving, voorlichting en bewustwording via internet. Ontwikkeling van een online ‘virtueel kantoor’ waar op een centrale plek de afhandeling van opgevraagde informatie kan plaatsvinden. Voor Stichting IBISS. Muziekgroep Nederland/Donemus · Onderzoek naar muzikale representaties/documentaties en de institutionele en praktische problemen die daarbij aan het licht komen. Naar aanleiding van de bevindingen zijn aanbevelingen gedaan.

Beyond · Onderzoeksopdracht bestaande uit kwalitatief en kwantitatief publieksonderzoek. Lustrum Universiteit Utrecht · Conceptvoorstellen van vormgevingstoepassingen voor het lustrum in 2006. Tentoonstelling Berenschot · Tentoonstelling van werk van oudstudenten. Tentoonstelling Ordina · Tentoonstelling van werk van oudstudenten. Nacht van de Poëzie · Aankleding van de Nacht van de Poëzie in Muziekcentrum Vredenburg. Cakewalk · Examens en eindexamententoonstelling van de Masters of Fashion Design, met o.a. een in de lege galerieruimte opgenomen modeshow. Curator: Joke Robaard.

DVD UU Lustrum · Onderzoek naar de oude en de moderne historie van de Universiteit Utrecht, op een toegankelijke en speelse manier verwerkt in een DVD. De DVD De Muur Is Het Landschap · Tentoonstelling van oudwordt als cadeau gepresenteerd aan medewerkers en rela- student Interior Architecture Robbert de Goede in samenwerking met grafisch ontwerper Lesley Moore. ties van de Universiteit. Dansraad project · Onderzoek naar de soorten dansprojecten die op Nederlandse podia vertoond worden en hoe dit vertaald kan worden naar de huidige dansopleidingen.

Piet Bakker Prijs 2005 · Tentoonstelling Linda-Maria Birbeck (Photography), Jan-Pieter Fokkens (Fine Art), Froukje Noordermeer (Art and Education) en de winnaar Coen Smit (Interior Architecture).

8.3 Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving Soa-Aids · Voorlichtingsanimatiefilm voor sexueel overdraagbare ziektes in de vorm van een rap/clip. De digitale school · Website voor de digitale school. Natuur en Milieu gemeente Utrecht · Tentoonstellingsontwerp en uitvoering over het groene web in Utrecht.

Rebound · Groepstentoonstelling met werk van zes oudstudenten Fine Art: Martijn Beukers, Judit Hettema, Flore de Koning, Navid Nuur, Liesbeth Touw, Myra de Vries. Impakt 2005 · Twee video-installaties voor het Impakt Festival: ‘Sodium Fox’ en ‘Winchester Trilogy’ van Jeremy Blake.

8.4 Faculteit Muziek BMC Pleinen · Ontwikkelen van het ideale plein, gepubliceerd in Sprekende Pleinen uitgegeven door BMC SSH Spaceboxes · Ontwerp voor tijdelijke huisvesting in spaceboxes. Greenpeace Solargeneration · Ontwerpen logo. Greenpeace Solargeneration · Conceptontwikkeling en uitwerking van innovatieve producten binnen het thema van Solar Generation. Kijk mijn wijk · Onderzoek naar het ‘eigene van de wijk’, samen met bewoners. Reacties van bewoners werden vastgelegd met behulp van nieuwe media. In opdracht van de Gemeete Rijswijk, die naar aanleiding van de resultaten het sociaal maatschappelijk beleid gaat aanscherpen.

Concert Serie · Reeks van 10 muziekuitvoeringen en concerten door studenten van de School of Music & Technology in de Nicolaikerk in Utrecht en het Muziekgebouw in Amsterdam.

ATAG Home product · Analyse van hun drie merken, gericht op onderzoek naar het nieuwe koken.



Digital Photography · Fototentoonstelling rondom persvrijheid. In opdracht van Free Voice.


The Afterparty · Interactief docu-fictie verhaal op DVD voor de Stichting Soa Aids Nederland/GG&GD. Door middel van interactieve verhaallijnen worden jongeren op een eigentijdse, speelse, docu-fictie achtige wijze geïnformeerd over de besmettingsgevaren van de diverse soa's.

Rabobank Vastgoed · Vormgevingsvoorstellen voor de gemeenschappelijke ruimtes en de binnentuin van nog te ontwikkelen studentenhuisvestingscomplexen.

Koperensemble o.l.v. Danny Oosterman · Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht. Met werken van Tomasi, Bach, Wagner, van Otterloo en Gabrieli. Sex in the City · Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht. Verschillende ensembles van de Faculteit Muziek, met werk van Chiel Meijering (composer in residence). Concertserie afdeling Jong Talent · Vier concerten in Gebouw K&W, Utrecht. Kamerkoor o.l.v. Rob Vermeulen · Met studenten koordirectie. Gebouw K&W, Utrecht. Met werken van Brahms, Poulenc en Milhaud. Symfonieorkest o.l.v. Otto Tausk · Beurs van Berlage, Amsterdam en Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht. Met werken van Ziblat, Cop en van Beethoven. Operaklas · Presentatie o.l.v. Monique Wagemakers. Gebouw K&W, Utrecht.


Strijkorkest o.l.v. Chris Duindam · Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht, Gebouw K&W, Utrecht en Amstelkerk, Amsterdam. Met werken van Biber, Händel, Honegger en Dvorák. Blazersensemble o.l.v. Herman Braune · Gebouw K&W, Utrecht en Amstelkerk, Amsterdam. Met werken van Andriessen, Mozart en Berg. Ensemble o.l.v. Henk Alkema · Domkerk, Utrecht. Concert ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van H.M. Koningin Beatrix met live radio-uitzending. Masterclass Piano, Tom Beghin · Gebouw K&W, Utrecht. Masterclass voor pianostudenten over uitvoeringspraktijk m.b.t. werken van Haydn. Masterclass Lied, Adriaan de Wit · Gebouw K&W, Utrecht. Masterclass voor studenten zang en studenten piano over het Duitse Lied. Lunchconcerten Muziekcentrum Vredenburg · Concertserie i.s.m. Muziekcentrum Vredenburg: Presentatie Masterclass Lied / Studenten uit de pianoklas / Studenten uit de fluitklas / Afdeling Jazz & Pop / Afdeling Jong Talent / Zangstudenten afdeling jazz en pop van Annemarie Maas.

van Welzen, opgenomen in serie nieuwe theatermakers van Theater Instituut Nederland. Première etage · Festival aan de Werf presenteert werk van diverse studenten.

mediaproject met Ruud Lanfemeijer. Onderzoek naar het werken met nieuwe media op de theatervloer, m.b.v. nieuwe computertechnologie.

algemene artistieke opinie in de Nederlandse danssector, ten behoeve van de lobby naar de overheid. Landelijk centrum voor Amateurdans · Netwerkontwikkeling en opzetten van rondetafelgesprekken.

Eindexamenfestival · Voorstellingen en presentaties op diverse locaties in de stad.

De man die zijn sjaal opat · Publicatie ter ere van het afscheid van Wim Meuwissen. Bevat een schat aan informatie over de visie van de opleiding en zijn ontstaansgeschiedenis.

Paren Passanten · Eindexamenvoorstelling vierdejaars acteurs, regie: Lidy Six.

6x3=18 scènes · Tekstbundel uitgegeven i.s.m. Buitenkunst.

Meubelfabriek Pastoe · Onderzoek naar een culturele ontmoetingsplek in de Pastoefabriek.

Kopje Koffie, buurman? · Afstudeervoorstelling vijfdejaars theatermaker: Shertise Solano.

CD-Rom Theatervormgeving · Presentatie van de opleiding Theatervormgeving.

Metaalfabriek Hamminga · Branding van het merk Hamminga in een nieuwe productsector.

Expositie · Afstudeerwerk van Design for Virtual Theatre and Games en Theatervormgeving in Huis a/d Werf.

Roots and Fruits · DVD over de opbrengst van de opleidingen Theatre and Education and deeltijdopleiding Docent Drama.

Utrecht Manifest · Onderzoek naar bezoekersprofiel en meting van de door Stichting Utrecht Biënnale beoogde visieontwikkeling t.o.v. maatschappelijk betrokken design.

Lectoraat Theatrale Maakprocessen · CD-Rom met een introductie in het werk van het lectoraat en onderzoeksverslagen.

Bureau Beyond · Belevingsonderzoek tentoonstelling Pursuit of Happiness van gemeentelijke en culturele instelling Bureau Beyond in de wijk Leidsche Rijn van Utrecht.

Bis Bis · Afstudeervoorstelling theatervormgever: Miek Uittenhout. ITs Festival · Eindexamenvoorstellingen tijdens Internationaal Theaterscholen Festival in Amsterdam.

Informal European Theatre Meetings · Concept & organisatie rondom internationaal congresprogramma.

8.6 Faculteit Kunst en Economie Scenefabriek · Creëren van teksten vanaf de vloer, in samenwerking met Growing up in Public.

Nationale Postcode Loterij · Concept en productie kerstontbijt van het voltallig personeel.

Waterlanders · Voorstelling op Oerol Festival. Eindexamenconcerten · Concerten van afstuderende musici in Gebouw K&W en andere locaties in Utrecht.

8.5 Faculteit Theater Winterakademie · Jaarlijkse (internationale) workshopweken met gastdocenten en gaststudenten. Studiedag · Presentatie van het onderzoek binnen de faculteit. International programm · Interdisciplinair theatermaakproject onder begeleiding van de dramaturg Robert Steijn. Ex?Oh... dus? · Voorstelling van de schrijfopleiding i.s.m. de Faculteit Kunst, Media & Technologie.

Flock · Dans-game installatie op Lowlands.

Ordina · Concept en organisatie vernieuwing Nieuwe Medewerkersdag.

Doe ’t in de bios · Project Theatre and Education in opdracht van Nederlands Filmfestival.

Talent & Pro · Concept en organisatie beursstand ten behoeve van werving nieuw personeel.

Utrechtse nieuwe/Hollandse nieuwe · Tien teksten gepresenteerd in de Stadsschouwburg in Utrecht en Cosmic Theater in Amsterdam.

RVU · Doelgroeponderzoek televisieprogramma 'Werken aan Zee'. Intent · Imago- en identiteitsonderzoek.

De Vuurdoop · Jeugdtheatervoorstelling van derdejaars acteurs, regie: Ramses Graus. Allen die vallen · Voorstelling van derdejaars acteurs, regie: Lex Berger, tekst: Beckett. Hotel Sonja · Locatievoorstelling vierdejaars theatermaker: Jori Hermsen.

Solo’s · 7 solovoorstellingen van vierdejaars acteurs. Hallo Gelukkige/Theatrale presentaties · Interdisciplinair project schrijven, theatervormgeving, in samenwerking met de Universiteit Utrecht.

Drie maal kort · 3 korte voorstellingen van studenten uit het afstudeerjaar van de educatieve opleiding.

Apenheul · Conceptontwikkeling voor een belevingsvol lespakket voor het gebruik op basisscholen. Amsterdam Dance Event · Concept & organisatie guerilla marketing. Holland Casino Utrecht · Concept & organisatie nieuwe jaarlijkse jazzmuziekprijs voor conservatoriumstudenten.

Idem · voorstelling vierdejaars acteur: Anne Boeschoten.

Out of the blue · Presentatie derdejaars theatermaker: Boris van Bommel.

Alle woorden vliegen · Kleutervoorstelling in Kunstmenu, in opdracht van het Utrechts Centrum voor de Kunsten.

Sex en eten · Presentatie derdejaars theatermaker: Jori Hermsen.

Virtualish · Films, animaties en games voor deze nieuwste dansproductie van ISH in nauwe samenwerking met choreografen, première in 2006.

Vol van genade · Presentatie derdejaars theatermaker: Hanna Jansen.

Right to Play · Advies over hoe de stichting een partnership met een loterij kan ontwikkelen.

Noorderslag · Concept & organisatie muziekquiz op Noorderslag. HMVE · Concept en financiële ontwikkeling jazzmuziekfestival Jazzkaravaan. Kunsten ’92 · Onderzoek voor lobby tegen veranderend mediabeleid over de veranderingen binnen de publieke omroep.

Kampen · Presentatie derdejaars theatermaker: Greg Nottrot.

Theater4daagse · Landelijk amateurtheaterfestival, in 2005 gehouden op de Faculteit Theater, met een uitgebreid programma van workshops, voorstellingen, presentaties en projecten.

Cowboy bij nacht · Afstudeervoorstelling vierdejaars theatermaker: Alexander de Vree.

Congres jongerenmarketing · Installaties en presentaties tijdens congres van Bureau Promotie Podiumkunsten.

Het Zuidelijk Toneel · Organisatie randprogrammering en persacties rondom Tirannie van de Tijd.

De zaak Alberti · Afstudeervoorstelling theatermaker Erik

Making of Virtual Theatre · Interdisciplinair multi-

Springdance Festival · Inventariserend onderzoek naar de




Rock ’n Roll Highschool · Concept- en financiële ontwikkeling nieuw muziekfestival.


Prijswinnaars HKU 2005

Erol Struijk (Theater) – Eervolle vermelding tijdens Voor de Leeuwen 2005, staat op de Parade met zijn stuk Izaak S.

Studenten en Oud-Studenten

Miek Uittenhout (Theater) – Kunstanjer Theater

Jasper de Beijer (BKV) – Thieme KunstRAI Prijs voor de meest veelbelovende – jonge kunstenaar

Annemiek Vera (BKV) – Sanquinprijs 2005

Demelza Bosher (Theater) – Prijs onderdeel Taal tijdens Kunstbende

Aafke de Vries en Alexander de Vree (Theater) – Nominatie voor de Ton Lutzprijs

Erik Bosma (BKV) – 2e prijs Allianz Nederland Grafiek Prijs

Erik van Welzen (Theater) – Prijs Theater Instituut Nederland, tourt met De zaak Alberti langs 13 Nederlandse theaters

Sander de Bruijn (BKV) – Kunstanjer Beeldende Kunst en Vormgeving Colijn Buis (Muziek) – Kunstanjer Muziek Michiel Dijkema (Muziek) – 2e prijs European Opera Directing Prize 2005

Tijmen Zonnevijlle (KMT) – Kunstanjer Nieuwe Media Studenten KMT – Nominaties Filmprijs van de Stad Utrecht 2005, Nominaties Talent & Pro Award

Wouter Hamel (Muziek) – Nederlands Jazz Vocalisten Concours

Eindexamencatalogus BKV – Nominatie Art directors prijs, Nominatie Best Verzorgde Boek 2005

Lisa Jacobs (Muziek) – Heifetz Vioolconcours in Riga, Litouwen

Eervolle vermeldingen

Bart Jilesen (KMT) – Gouden Kalf, categorie Beste Sound Design

Janine Jansen (Muziek) – 24e Prinsengrachtconcert: Janine Jansen & Friends

Eva Keuris (Theater) – Hollandse Nieuwe Toneelschrijf-prijs 2005 voor haar – stuk Addergebroed

Inge Schouten (Theater) – landelijk positieve pers voor haar debuutroman Het avondmaal

Florian van Kuijl (Theater) – Gelderse Literatuurprijs voor de film Zwarte Zwanen

Docenten

Ibrahim Mousa (Theater) – Publieksprijs Utrechtse Theater Vierdaagse met zijn –voorstelling Stampot Vesselina Nikolaeva (BKV) – Canonprijs (oeuvreprijs voor fotojournalisten onder de 30 jaar) voor haar reportages over het dagelijks leven in Bulgarije

Bert van den Brink (Muziek) – Laren Jazz Award Toon Roos (Muziek) – 2e prijs International Songwriting Competition 2004 Nashville, USA Herman van Bostelen (BKV) – Theateraffiche Prijs

Lammert Postma (KMT) – HKU Award 2005 Anouk Saleming (Theater – Charlotte Köhler Stipendium 2005 voor veelbelovend jeugdtheaterauteur Madieke Schoots (Muziek) – 1e prijs nationale voorronde Stichting Jong Muziektalent Nederland Bart Soesters (Muziek) – Pim Jacobs Muziekprijs Karin Strobos (Muziek) – Finale concours Festival d'automne in Macon, Frankrijk

ACCOUNTANTSVERKLARING


PRIJSWINNAARS HKU 2005


Management and organisation A number of changes took place in the faculty boards in 2005. Hay Sprunken stepped down after 10 years as Chairman of the Faculty of Visual Art and Design. A new Faculty Board, made up of three heads of Schools, was appointed for a one-year trial period in September 2005. In addition, a Course Board was created, consisting of all the Deans of the Schools. The Faculty of Art, Media & Technology welcomed a new Faculty Board member. The administrative deadlock at the Faculty of Music was broken in January 2005, by the dismissal of the sitting Faculty Board. The Central Board then appointed an interim Faculty Board, consisting of five course directors, which was reduced to four at a later stage. The Faculty of Theatre has had a new administrative structure since 2005. The Chairperson and Vice-chairperson form a small, effective Faculty Board. The board directs a team that consists of the Course Leaders, the Director of the research programme and the heads of the two supporting departments of the faculty. The Interfaculty was discontinued on 1 November 2005, and the subfaculty Art and Economics made the step up to become an independent faculty with its own two-member Faculty Board. Faculty of the Arts Within the Professional School of the Arts Utrecht (PSAU), the HKU is working together with Utrecht University in the new Faculty of the Arts. The Faculty of the Arts works on the cutting edge between the arts and sciences. Key cornerstones are cultural entrepreneurship and games research. The Faculty of the Arts will be officially opened at the start of 2006. A single location? The HKU is investigating the possibilities of relocating all faculties to a single site in Utrecht in the near future. Project offices The Faculty of Art, Media & Technology and the Faculty of Visual Art and Design have had a project office for several years already. The other faculties also started setting up a project office in 2005. All the disciplines within the HKU now have the opportunity to enable students to work on projects for external commissioning parties. Innovation Task Force Together with the Municipality of Utrecht, the Chamber Of Commerce and several large companies in the region, the HKU has been closely involved in the Utrecht Region Innovation Task Force, a joining of forces in order to stimulate innovation in the business community in five sectors: Life Sciences, ICT, Business Services, Design and Multimedia. The Utrecht Region Innovation Task Force was officially launched on 23 February 2005, in the presence of Prime Minister Jan Peter Balkenende. HKU receives money for innovation projects The Ministry of Education, Culture and Science has made 6 million euro available for regional innovation programmes. The objective is the exchange of knowledge between universities of professional education, institutions for professional and adult education and the small and medium-sized business sector. Nine applications were granted across the country in April 2005. Two of these were granted to the HKU. The projects target supporting young professionals (‘Xchange Professional’) and the realisation of a highly cultural SME sector in Utrecht (‘Cultureel MKB Utrecht’). In addition, the HKU is participating in the Utrecht Design project initiated by Hogeschool Utrecht.

inspections. The Dutch-Flemish Accreditation Organisation gave the memoranda a positive assessment. The Master of Design course was revalidated in 2005 by the Open University Validation Services. Students On 31 December 2005, there were 3392 students studying at the Utrecht School of the Arts. In total, 4248 candidate students have applied for the intake of 1 September 2005, an increase of 2.4% from 2004. The funded intake has grown from 943 in 2004 to 1004 in 2005. The HKU's growth is therefore continuing. This growth is largely the result of new courses which have started in recent years, particularly within Art and Technology and Art and Economics. The results for each course year were good: in 2005, 88% of HKU students achieved the study progress norm of 30 credits per academic year. A total of 133 HKU students spent a subsidised period abroad in 2005, a significant increase: in 2004, this was 90 students. In 2005, 95 non-regular foreign students studied at the HKU; this continues the rising trend of recent years. Most exchange students are from Europe and make use of the Socrates/Erasmus programme. HKU Award The 2005 HKU Award, the prize for the graduate who has demonstrated the greatest degree of innovation in his or her work, was presented to Lammert Postma, the creator of Butterfly and graduated as Bachelor of Design in Interaction Design. Jury chairperson Peter van Ingen presented the prize on 28 October, during the opening show of ART ATTACK – produced in cooperation with RTV-Utrecht – the new-style HKU Arts Festival. Lammert Postma received 5000 euro and a certificate. Staff The HKU employed 519 people in 2005 (277 fte). The average age of the staff was 43. In addition, the HKU avails itself of the services of approximately 700 guest lecturers each year. Time off due to illness was 4.5% for the entire staff in 2005. This figure was 4.7% in 2004. The Central Board decided in 2005 to make an arrangement for staff members over the age of 56. These employees will be given the opportunity until 1 December 2005 to make use of the FPU (Flexible Pension and Retirement) scheme, under which the HKU supplements the FPU up to 80% of the last earned salary. In the context of the financial problems at the Faculty of Music, the supplement for employees of this faculty has been set at 90% of the last earned salary, in order to encourage the employees to make use of this scheme. A total of 80 HKU employees have made use of this option to date. Finances The reporting year 2005 shows a positive result from ordinary operations of 1,933,698 euro. This result has been added to the reserves. In 2005, an amount of 7,853,568 euro was added to the provision of additional pension costs. This amount was booked as a cost from extraordinary operations and relates to the financing of the special HKU FPU schemes. This provision is part of the reason for the considerable strain placed on the capital and reserves. As a result of this, the solvency based on the share of capital and reserves dropped from 24.8% in 2004 to 18.3% in 2005. On the other hand, the solvency on the basis of the capital and reserves plus provisions increased from 36.5% to 45%. The policy is aimed at strengthening the position of the capital and reserves in the coming years, in order to realise a solvency objective of 30%. A revaluation of the building at Oude Amersfoortseweg 121-131 in Hilversum took place in 2005, in the context of the planned sale of this building, which is partially let to third parties. As a result of this revaluation, a revaluation reserve of 4,438,606 euro has been formed.

Additional inspections positive The courses Bachelor of Education in Visual Art and Design and Bachelor of Education in Music have each drawn up a State of Affairs memorandum. These indicate the ways in which the courses have been further developed with a view to future

SUMMARY


Uitgave Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Eindredactie Diederick Meinen, bureau communicatie Vertaling Textware Concept en vormgeving Bram Nijssen Fotografie Tim van der Most Druk Onkenhout Groep, Almere © juni 2006 · Dit jaarverslag is met de grootste zorg samengesteld. Door de voortdurende veranderingen in het hoger onderwijs kan echter niet voor eventuele onvolledigheden of onjuistheden worden ingestaan. Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Lange Viestraat 2 Postbus 1520 3500 BM Utrecht Tel. 030 2332256 Fax 030 2332096 [email protected] www.hku.nl

Summary

No title

Recommend Documents