1
Damiaanactie, Leopold II-laan, 263 | 1081 Brussel |02/422.59.11 www.damiaanactie.be |
[email protected] Damiaanactie, mei 2015 Voor meer info over Damiaanactie kunt u terecht op onze website www.damiaanactie.be
JAARVERSLAG 2014
Damiaanactie wil graag een oprecht woord van dank uitspreken aan allen die het voor haar mogelijk maken om haar taak te volbrengen ■ de overheden van de landen waar Damiaanactie lepra, tuberculose en leishmaniasis bestrijdt ■ de overheid in België (op federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau), meer in het bijzonder de diensten die belast zijn met ontwikkelingssamenwerking ■ lokale en buitenlandse medewerkers in de projectlanden ■ de talrijke donateurs, soms sinds jaren trouw aan Damiaanactie ■ de duizenden vrijwillige medewerkers ■ de regionale verantwoordelijken die de vrijwillige medewerkers begeleiden ■ en tenslotte: de medewerkers van het nationale secretariaat in Brussel
jaarverslag 2014
2
3
Vele perspectieven, één verhaal Het voorbije jaar was een feestjaar, maar ook een kanteljaar voor de vereniging. Damiaanactie nam officieel afscheid van secretaris-generaal Rigo Peeters, na vele jaren van charismatische inzet en engagement. Op zijn eigen manier bouwde hij aan een vereniging die uniek is binnen de Belgische ngo’s. Niet dat we hem helemaal moeten missen, als eresecretaris-generaal blijft hij vandaag nauw betrokken. Ondertussen werd er intern gewerkt aan een nieuw organogram, zodat de werking in al haar facetten gegarandeerd wordt. Inspraak en dialoog vormen de basis, een kleine ommezwaai noodzakelijk om iedereen te betrekken bij het volledige verhaal van Damiaanactie. Dit werk is nog niet voltooid. Hoewel we allen vanuit onze eigen invalshoek naar het werk van Damiaanactie kijken, zien we tenslotte één en dezelfde rode draad: we zetten ons in voor het genezen en verbeteren van de leefomstandigheden van patiënten getroffen door armoedeziekten. Onze strijd gaat onverminderd voort in de uitbouw van projecten en programma’s die daadwerkelijk het verschil maken. Voor Wereldtuberculosedag kon Damiaanactie rekenen op HKH prinses Astrid, sinds 2010 erevoorzitster van onze organisatie. Samen met modeketen JBC lanceerde Damiaanactie de ‘sjaal van de hoop’. Prinses Astrid leerde deze sjaaltjes knopen tot een modieus kledingstukje. Een zichtbaar teken van ondersteuning voor onze strijd tegen deze ziekte.
Inhoudstafel ■ Voorwoord 3 ■ Korte voorstelling
4 6 ■ Projecten in Afrika 8 ■ Projecten in Azië 16 ■ Projecten in Amerika 22 ■ Financieel rapport 26 ■ Damiaanactie in België 28 ■ Wetenschappelijk onderzoek 33 ■ Glossarium 34 ■ Raad van Bestuur 35 ■ Damiaanactie wereldwijd
Ook internationaal spreken we van een scharnierjaar. ILEP* ontwikkelde een nieuwe visie en strategie voor de wereldwijde aanpak van lepra. Het risico op besmetting beperken, het voorkomen van handicaps en het wegwerken van obstakels die integratie tegenhouden, worden de nieuwe kernopdrachten. Partners, zoals Damiaanactie, zullen daarvoor nauwer samenwerken op het terrein in een aantal probleemlanden. Om dit ten volle uit te werken, wordt de ILEP-werking verder uitgebouwd in Genève in de nabijheid van de WHO*. Zo hopen we de strijd tegen lepra op de agenda te houden want de uitdagingen tegen de ziekte blijven bestaan. Tenslotte komen we met ons verhaal terug naar België. In 2014 werd, binnen de sector van ontwikkelingssamenwerking, het startschot gegeven voor een diepgaande reflectie over de exacte rol en de meerwaarde van internationale ngo’s. Dit heeft te maken met de snelle groei van de lokale civiele maatschappij en de opkomst van andere actoren (zoals lokale besturen) die goed geplaatst zijn om taken over te nemen van ngo’s. Het proces moet uiteindelijk leiden tot een duidelijke toekomstvisie van de Belgische ngo’s in de internationale samenwerking van de 21ste eeuw. Als organisatie kunnen we een voorbeeld zijn. Al vele jaren fungeert Damiaanactie als ‘efficiënte uitvoerder’ voor het opzetten en het uitvoeren van projecten in de armste landen. Daarnaast werken we al lang samen met gespecialiseerde instituten. Want het belang van knowhow, als cement voor grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden, is voor Damiaanactie een evidentie. Allemaal elementen die als uitgangsbasis dienen voor de ngo’s van de toekomst. Damiaanactie begeeft zich al lang op dit pad. We hopen dat anderen volgen. Beste lezer, u ziet het goed: vele perspectieven maar één helder verhaal. Het ontwikkelingswerk staat voor complexe uitdagingen, van moeilijker te bestrijden ziektes tot het toegenomen belang van efficiëntie en samenwerking met verschillende partners. Te midden van dit snel evoluerende werkveld wil Damiaanactie voortgaan op de ingeslagen weg. Want hoe men het ook draait of keert, de resultaten spreken voor zich.
Prinses Astrid, ere-ambassadeur van Damiaanactie. De prinses was aanwezig op de voorstelling van het ‘sjaaltje van hoop’ dat gelanceerd werd op 24 maart, Wereldtuberculosedag.
We bedanken u voor uw blijvende interesse in Damiaanactie en hopen dat we inspireren met het verhaal van dit jaarverslag 2014. Samen maken we het verschil: geen loze woorden maar concrete daden. Oprechte dank
Koen Van den Abeele Algemeen directeur
Intro 4
5
Een korte voorstelling Damiaanactie is een Belgische, nationale, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, aansluitend op de ‘Werelddag voor de Melaatsen’ van Raoul Follereau, advocaat van de melaatsen. Damiaanactie haalt ook inspiratie bij twee andere figuren zoals Frans Hemerijckx, de dokter van de melaatsen. Hij creëerde het concept ‘klinieken onder de bomen’ waarbij het ziekenhuis richting patiënten trekt in plaats van omgekeerd. Ook pater Damiaan, de apostel van de melaatsen, is een onmiskenbare inspiratiebron. Hij zorgde voor een aantal essentiële waarden die Damiaanactie doortrekt in haar dagelijkse werking. Waarden die worden toepast in de projecten bij medewerkers en patiënten maar ook in eigen land via onze vrijwilligers.
Drie hoofdopdrachten
Damiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: het bestrijden van armoedeziektes, de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die deze armoedeziektes veroorzaken en een netwerk van vrijwilligers in België uitbouwen.
Drie ziektes
Oorspronkelijk bestreed Damiaanactie enkel lepra. In de jaren 70 kwam daar ook tuberculose bij. Vandaag staat tuberculose op de eerste plaats maar Damiaanactie zal haar strijd tegen lepra nooit opgeven. Sterker nog, ze heeft besloten om de strijd tegen deze ziekte op te voeren. Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook nog een derde ziekte, leishmaniasis, maar dan enkel in Centraal-Amerika.
Lokaal personeel
Vier elementen bepalen de werking van Damiaanactie in de projectlanden waar ze actief is: ze gaat enkel in een land aan de slag nadat de lokale overheden het haar gevraagd hebben; ze werkt enkel via projecten op lange termijn; ze werkt samen met partners zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, ILEP* of The Union*; en ze werkt ook bijna uitsluitend met lokaal personeel (meer dan 1.200 medewerkers).
Ook eigen projecten
Damiaanactie werkt voornamelijk via de nationale lepra-, leishmaniasis-, en/of tbc-programma’s. Deze programma’s zijn de beste manier om zo veel mogelijk mensen gezondheidszorg aan te bieden. Maar Damiaanactie wil ook eigen projecten ontwikkelen, als aanvulling op de nationale programma’s. Daarom heeft Damiaanactie, die voornamelijk van socio-economische aard en van beperkte duur zijn.
Vier waarden
Deze eigen projecten beantwoorden aan één van de vier waarden die Damiaan ons inspireerde: respect. De andere drie waarden, samenwerken, inspiratie en volharding maken het (waarden)verhaal compleet.
Twee pijlers in België
Damiaanactie beschikt in België over twee stevige pijlers: haar enthousiaste vrijwilligers en haar trouwe donateurs. Samen zorgen zij voor meer dan de helft van de nodige middelen van de vereniging. En zorgen ze er ook voor dat Damiaanactie onafhankelijk kan blijven werken, wat er ook gebeurt.
Damiaanactie is opgericht om lepra te bestrijden, ondertussen is ze ook actief tegen tbc en leishmaniasis
2014 6
7
Azië
[p.16]
IND IA Lepra is niet weg
239.516 levens gered
BE L G I Ë 20 000 vrijwilligers [p.28]
Dankzij de steun van vele vrijwilligers en donateurs in België detecteerde en behandelde Damiaanactie in 2014 zo’n 240.000 patiënten in Afrika, Azië en Amerika. · 20.970 leprapatiënten
Van de 20.000 leprapatiënten die Damiaanactie behandelde in 2014, komt opnieuw het grootste deel, bijna 17.000 patiënten, uit India. B E LGIË
· 216.217 tuberculosepatiënten · 2.329 leishmaniasispatiënten Duizenden anderen, zoals exleprapatiënten, konden rekenen op extra hulp van Damiaanactie.
GU ATEMALA
GU IN E E
5.993
Nicaragua
4.016
Guatemala
1.977
Amerika
[p.22]
B A N GLA D E S H
LA OS
N IGE R
N IC A R A GU A
opgespoorde patiënten in 2014
C H IN A
Het laatste weekend van januari is traditiegetrouw het hoogtepunt van de jaarlijkse campagne. Duizenden Belgen trekken vrijwillig de straat op om de bekende stiftjes van Damiaanactie te verkopen.
N IGE R IA
IN D IA
India
72.373
Bangladesh
24.864
China
7.025
Laos
4.367
RWA N D A
D .R . C ON GO BURUNDI
MOZA MB IQU E
C OMOR E N
Afrika
[p.8]
124.894
NICAR AGUA EN GUATEMAL A Een derde ziekte In 2014 verzorgde en behandelde Damiaanactie 2.329 mensen getroffen door leishmaniasis en 3.664 tbc-patiënten in Centraal-Amerika.
108.629
opgespoorde patiënten in 2014
opgespoorde patiënten in 2014
CONGO Opening ziekenhuis In de strijd tegen tbc zet Damiaanactie zich extra in tegen de multiresistente vorm van deze ziekte. De opening van het ziekenhuis in Kinshasa is hiervan het bewijs.
D.R. Congo
71.569
Nigeria
17.861
Mozambique
10.411
Burundi
7.805
Guinee
6.590
Rwanda
6.067
Niger
4.112
Comoren
479
Afrika
Afrika 8
9
Congo blijft hard getroffen door tuberculose. Kinshasa telt elk jaar 20.000 nieuwe tbc-patiënten
Afrika 1 0
Eindelijk een MDR*-ziekenhuis in Congo De behandeling van multiresistente tuberculose duurt veel langer, is duurder en zwaarder dan de behandeling van de niet-multiresistente vorm. Een ander probleem is dat een geïnfecteerde persoon ook anderen kan besmetten met een resistente haard. Het is dus zeer belangrijk om patiënten in een zo vroeg mogelijk stadium te behandelen om het risico op verspreiding zo goed mogelijk te beperken. Daarom is het nodig om de behandeling MDR-patiënten specifiek aan te pakken - meestal via ambulante zorg in de hiertoe voorziene gezondheidscentra, behalve voor de bedlegerige patiënten of zieken met complicaties, die in een ziekenhuis de nodige behandeling moeten krijgen. Damiaanactie zorgde bijvoorbeeld al in Nigeria voor een dergelijke infrastructuur, maar nog niet in Congo. Nergens in dat grote land bestond er tot in 2014 een enigszins aangepaste structuur voor multiresistente tbc-patiënten. Aan deze situatie moest iets veranderen. Daarom nam Damiaanactie het initiatief om een MDR-paviljoen te bouwen in Kinshasa. De hoofdstad van Congo telt niet minder dan 20 000 nieuwe tbc-patiënten per jaar (in België zijn er dat nog ongeveer duizend), onder hen ook een aantal multiresistente tbc-patiënten (350 in 2014). Damiaanactie besloot dus om de handen uit de mouwen te steken en zelf een gebouw neer te zetten. De keuze voor de locatie viel op de site van Hôpital de la Rive, langs de Congostroom, waar Damiaanactie al een voormalige leprozerie had gerenoveerd en er al zorgde voor een nagelnieuwe operatiezaal waar regelmatig patiënten geopereerd worden. Op basis van expertise in het buitenland kon er een bestek overgemaakt worden aan een architect. Dat bestek hield rekening met de specifieke eigenschappen van multiresistente tbc (voor de infectiecontrole) en, in 2013, begon de bouw van het ziekenhuis. Vervolgens werd er personeel voor het Centre d’Excellence Damien aangeworven en opgeleid. Tenslotte moest het volledige centrum uitgerust worden: zowel de kamers, de gemeenschappelijke ruimtes, de apotheek, de keuken - wat geen evidentie is in Congo -, de consultatieruimte en de wasruimte. De eerste patiënten kunnen voortaan terecht in het Ceda. Eindelijk hebben de multiresistente tbc-patiënten van Kinshasa een aangepaste plek waar ze terecht kunnen en een passende behandeling krijgen in goede omstandigheden. Geneesmiddelen zijn beschikbaar, zieken worden gevoed, het personeel is aanwezig om patiënten te steunen die het moeilijk hebben met de zware behandeling. Nu kunnen MDR-patiënten tenminste rekenen op de best mogelijke omstandigheden om hun zware ziekte te overwinnen.Opnieuw maakt Damiaanactie het verschil.
11
Congo
Steun aan het nationale lepraprogramma (PNEL) Steun aan het nationale tuberculoseprogramma (PNT) Steun aan 13 provinciale lepraen tbc-coördinatiecentra Ondersteuning van MDR-patiënten in Kinshasa Steun voor leprachirurgie Steun voor primaire zorgverlening in de gezondheidszones Moba en Kansimba Uitgaven 2014 > € 4.982.631 Lokale partners > Ministerie van Volksgezondheid, provinciale medische inspecties, gezondheidszones, lokale ngo’s Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi Personeel onder contract met Damiaanactie België > 6 personen Personeel onder lokaal contract > 269 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1964
In 2014 ging het nieuwe driejaarlijkse programma van start in samenwerking met het DGD* in elf van de dertien provinciale coördinaties die ondersteuning krijgen in de strijd tegen lepra en tuberculose. De opsporingsactiviteiten en de verzorging van patiënten bleven plaatsvinden, ondanks het vertrek van de coördinerende arts in vier projecten. In november opende de minister van Volksgezondheid en de algemeen directeur van Damiaanactie het Centre d’Excellence Damien (CEDA) in Kinshasa. Dit ziekenhuis behandelt MDR-patiënten met complicaties, de andere MDR-patiënten kunnen voor ambulante zorg terecht in één van de vijfendertig gezondheidscentra van Kinshasa die hiervoor werden uitgerust. Het proefproject over de multiresistente tbc-behandeling van kortere duur (negen maanden in plaats van twintig) wordt voortgezet. Niet minder dan zeven nieuwe basisprojecten werden goedgekeurd om de levensomstandigheden van bepaalde patiëntengroepen te verbeteren. Bovendien werden twee gezondheidscentra in Kinshasa gerenoveerd door de bouwkampen van Damiaanactie en vier centra beschikken voortaan over zonnepanelen dankzij een samenwerking met de Belgische vzw Focus. De campagnefilm 2015 van Damiaanactie werd in de Evenaarsprovincie opgenomen.
Foto links: minister van ontwikkelingssamenwerking De Croo bezocht in maart 2015 het MDR-paviljoen in Kinshasa.
Afrika 1 2
13
Burundi
Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma (PNILT) Uitgaven 2014 > € 295.981 Lokaal partner > Ministerie van Volksgezondheid en Aidsbestrijding Vertegenwoordiger van Damiaanactie > Michel Sawadogo Personeel onder lokaal contract > 3 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1964
In 2014 verminderde het Global Fund* de steun voor tuberculosebestrijding. Hierdoor daalde niet alleen het aantal tbc-interventies, ook de opleiding van terreinmedewerkers en de sensibilisering rond de ziekte kenden een daling. Ondanks deze gegevens blijven de terreinwerkers actief. Ook het onderzoek naar de multiresistente tbc-behandeling van kortere duur (negen maanden) blijft lopen en 45 patiënten werden opgenomen in het Centre National de référence MDR* in Kibumbu. Verder steeg het aantal nieuwe leprapatiënten (+69%) aanzienlijk. Deze toename is voornamelijk te verklaren door opsporingscampagnes in endemische gebieden, het opleiden van medewerkers en het sensibiliseren van lokale leiders (administratief verantwoordelijken, religieuze leiders, …). Een vereniging van ex-leprapatiënten werd opgericht die steun krijgt om mandarijnplanten te telen en te verkopen. Tot slot kregen families in nood een dak boven hun hoofd en zo’n 700 patiënten en ex-patiënten ontvingen de nodige kleding- en voedselhulp. Bij vierentwintig patiënten werd er reconstructieve chirurgie uitgevoerd.
Comoren
Steun aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma Uitgaven 2014 > € 205.479 Lokale partner > Ministerie van Volksgezondheid Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Younoussa Assoumani Personeel onder lokaal contract > 7 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1979
Dankzij mini-campagnes blijft men heel wat leprapatiënten opsporen in Anjouan en Moheli. In Moheli voltooien alle patiënten hun behandeling en in Anjouan boekt men uitstekende resultaten: een genezingspercentage van 92 voor paucibacillaire lepra* en 88 voor multibacillaire lepra*. Het aandeel van kinderen jonger dan veertien jaar blijft hoog (35%), een aanwijzing dat de ziekte nog altijd zeer actief is. Daarom stuurde de WHO een missie uit. Deze missie constateerde dat de diagnose en de kwaliteit van de ondersteuning correct zijn. In 2015 wordt een preventieve behandeling tegen lepra geïntroduceerd in bepaalde endemische gebieden. Op nationaal vlak verbetert de opsporing van tuberculose, vooral in Anjouan waar de opsporing bijna verdubbelde. De genezingsgraad blijft wel hoog (91% voor de nieuwe gevallen). Tussen 2015 en 2019 is de bestrijding van lepra en tuberculose prioritair voor de Comoren. In 2015 wordt voor het eerst 40.000 euro opgenomen in de begroting van de overheid voor de bestrijding van tuberculose en het Global Fund* stemde er ondertussen mee in om de strijd te steunen. Hierdoor kan Damiaanactie meer financiële middelen besteden aan leprabestrijding in dit land.
Guinee
Steun aan het nationale tuberculoseprogramma (PNLAT) Uitgaven 2014 > € 295 .919 Lokale partner > Ministerie van Volksgezondheid Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Nimer Ortuño Gutierrez Personeel onder lokaal contract > 4 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 2007
Ondanks het ebolavirus bleef Damiaanactie haar werk tegen tuberculose voortzetten in haar specifiek actiegebied (de hoofdstad Conakry en zes prefecturen in Midden-Guinee). In 2014 startten 124 MDR-patiënten hun behandeling, terwijl in de voorgaande jaren minder dan 50% van de patiënten werd behandeld. Met de steun van Damiaanactie zal ook Guinee gebruik maken van de behandeling van kortere duur voor de multiresistente vorm van tbc. Dankzij deze behandeling worden meer patiënten behandeld met betere resultaten en met minder bijwerkingen. Ondanks deze inspanning zien we een daling van het aantal opgespoorde nieuwe gevallen. Een verklaring hiervoor is een zekere angst voor het ebolavirus bij de bevolking om de stap richting gezondheidszorg te zetten. Tijdens gesuperviseerde bezoeken bleek ook dat minder dan vijf procent van de tbc-medewerkers de symptomen van ebola herkent en ebolapatiënten doorverwijst. Een reden voor Damiaanactie om al haar tbc-medewerkers op te leiden rond dit thema. Damiaanactie blijft hulp verlenen in de strijd tegen het ebolavirus door de verdeling van desinfectiemateriaal aan de tuberculosediensten.
Mozambique
Steun aan het lepra- en tbc-programma in de provincies Tete en Sofala Uitgaven 2014 > € 344.583 Lokale partners > Ministerie van Volksgezondheid, provinciale directies van Volksgezondheid van Tete en Sofala Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter César Arroyo Personeel onder lokaal contract > 16 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 2004
Damiaanactie biedt technische en financiële ondersteuning aan de lepra- en tuberculoseprogramma’s in de provincies Tete en Sofala. In 2014 bleef Damiaanactie ondersteuning bieden voor de supervisie en de opleiding van provinciaal en lokaal gezondheidspersoneel. In de districten met een hoge prevalentie* voor tuberculose en lepra werkte ze nog intenser. In de meest afgelegen zones van haar actieterrein voerde Damiaanactie actieve campagnes om zieken op te sporen en te behandelen. Met resultaat want het aantal opgespoorde lepra- en tbc-patiënten in deze provincies steeg. Bovendien is het aantal tbc-patiënten toegenomen door de hiv-epidemie. Ook het aantal MDR-patiënten steeg wat een technische, logistieke en financiële uitdaging betekent voor de gezondheidszorg. Damiaanactie organiseerde ook ‘self care’ voor leprapatiënten. Hier leren patiënten tijdens groepssessies om zelf hun wonden te verzorgen en zo verdere invaliditeit te vermijden, daarnaast worden er ook oogonderzoeken georganiseerd. Deze patiënten kregen ook ondersteuning via basisprojecten (zoals tuinbouw en kippenkweek) waarmee ze eigen inkomsten genereren.
Afrika 1 4
15
Niger
Steun aan het tuberculoseprogramma op centraal niveau en in de regio’s Tillaberi en Zinder Uitgaven 2014 > € 432.645 Lokale partner > Ministerie van Volksgezondheid Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Alberto Piubello Personeel onder lokaal contract > 8 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 2007
Ook al verslechterden de veiligheidsomstandigheden (verschillende aanslagen van de sekte Boko Haram en gewelddadige betogingen in de hoofdstad en in Zinder), ervoer Damiaanactie geen al te grote belemmeringen in haar strijd tegen tuberculose. Het referentielaboratorium in Niamey, volledig gebouwd en uitgerust door Damiaanactie, kan rekenen op nieuwe moleculaire technologie om sneller resistente bacillen op te sporen. De behandeling van MDR* van kortere duur blijft zijn doeltreffendheid bewijzen sinds de introductie ervan in 2008. Zo publiceerde een wetenschappelijk tijdschrift een artikel over de nieuwe behandeling, werd dit aangekondigd tijdens de Wereldconferentie rond respiratoire gezondheidszorg in Barcelona en werd een team van Damiaanactie uitgenodigd om de resultaten te delen tijdens een seminarie van de WHO in Vietnam. De aankoop van medische apparatuur, zoals elektrocardiografen en draagbare audiometers, zorgde voor een betere behandeling van MDR*-patiënten en kon de ernstigste bijwerkingen van de behandeling identificeren en opvangen. De zeldzame patiënten die slechthorend werden, kregen een hoorapparaat.
Nigeria
Steun aan het nationale tbc- en lepraprogramma Uitgaven 2014 > € 403.717 Lokale partner > Ministerie van Volksgezondheid op federaal niveau en op het niveau van de deelstaten in Oyo, Osun en Lagos Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Osman El Tayeb Personeel onder lokaal contract > 20 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1991
Tuberculose blijft een belangrijk probleem voor de volksgezondheid in Nigeria, het land met het op twee na hoogste aantal tbc-patiënten. In 2014 schatte de WHO* het aantal nieuwe tbc-gevallen op 590.000. Hier biedt Damiaanactie technische ondersteuning aan het nationale lepra- en tuberculoseprogramma in de deelstaten Oyo, Osun en Lagos. Ze zorgt voor capaciteitsontwikkeling, levert verbruiksmiddelen voor laboratoria evenals medicatie, controleert de resistentie tegen geneesmiddelen en biedt logistieke ondersteuning aan. Voor de leden van het nationale programma voorziet ze opleidingen over lepra, tbc, multiresistente tbc en de co-infectie hiv/tbc. In de strijd tegen MDR* zorgt ze voor technische bijstand. Leprapatiënten worden geholpen via rehabilitatie en het verbeteren van hun levensomstandigheden. In de deelstaat Lagos is er een referentieziekenhuis en in twee leprakolonies zijn er mobiele teams aan de slag. Zij verzorgen zweren en verlenen primaire gezondheidszorg. Patiënten met ernstige misvormingen kunnen terecht in het ziekenhuis van Ogbomosho waar de juiste middelen en mankracht aanwezig zijn om reconstructieve chirurgie uit te voeren.
Afrika is meer dan ooit het belangrijkste continent voor Damiaanactie
Rwanda
Steun aan het programma van tbc en andere besmettelijke ademhalingsziektes Uitgaven 2014 > € 99.828 Lokale partners > Ministerie van Volksgezondheid; tbc-eenheid/ Instituut ter preventie en bestrijding van hiv en andere ziektes Rwanda Biomedical Center Vertegenwoordiger van Damiaanactie > Jean-Paul Zawadi Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1964
In Rwanda ondersteunt Damiaanactie verschillende lepra-activiteiten via de tbc-eenheid van het ’Rwanda Biomedical Centre’ dat instaat voor de preventie en de controle van hiv en andere ziekten. Een projectverantwoordelijke van Damiaanactie zorgt voor de activiteiten en de opvolging ervan. In 2014 vonden drie technische missies plaats, twee door een medisch adviseur en één door de projectverantwoordelijke voor Rwanda van het nationale secretariaat in Brussel. Wat tbc betreft, worden de activiteiten voornamelijk ondersteund door Het Global Fund*. Het therapeutisch succes van de behandeling bij nieuwe patiënten is uitstekend zowel voor multiresistente als voor gevoelige tuberculose. Wat lepra betreft, bleef er aandacht gaan naar het opsporen van zieken en het opvolgen van ex-leprapatiënten in de endemische gezondheidscentra. Dankzij verenigingen van ex-patiënten, gezondheidsmedewerkers en sensibilisatie werd het merendeel van de nieuwe leprapatiënten ontdekt zonder ernstige verminkingen. Door de financiële steun van Damiaanactie zijn er basisprojecten in het land. Deze projecten maken het mogelijk om huizen van zieken te renoveren en patiënten met chronische zweren een chirurgische ingreep te laten ondergaan.
Gegevens 2014
Opgespoorde en behandelde patiënten in 2014
Patiënten die care after cure kregen in 2014
MDR-patiënten gestart met behandeling in 2014
Bereikte bevolking
Uitgaven in euro
Lepra
Tbc
Totaal
Lepra
Tbc
D.R. Congo
51.174 .147
4.982.631
2.684
68.885
71.569
2.542
301
340
Nigeria
31.500.000
403.717
71
17.790
17.861
188
168
168
Mozambique
4.369.593
344.583
107
10. 304
10.411
65
0
57
Burundi
9. 285 .137
295.981
496
7.309
7.805
760
47
45
Guinee
12.397.980
295.919
-
6 .590
6.590
-
50
124
Rwanda
10.789.338
99.828
43
6 .024
6.067
78
81
81
Niger
9.485.313
432.645
-
4.112
4.112
-
87
47
Comoren
763.952
205.479
324
155
479
186
0
0
129.765.460
7.060.783
3.725
121.169
124.894
3 .819
734
862
Azië 1 6 Azië blijft het continent waar Damiaanactie de meeste nieuwe lepra- en tbc-patiënten ontdekt
Azië
17
Azië B A N G L A D E S H Subbaiah of hoe Damiaanactie het verschil maakt
Het verhaal van Subbaiah: Damiaanactie maakt het verschil De campagnefilm van 2014 speelt zich af in India, het land dat niet alleen het grootste aantal, meestal verminkte, ex-leprapatiënten kent, maar ook heel wat nieuwe patiënten.India telt ongeveer 60% van alle nieuwe patiënten die jaarlijks opgespoord worden. Hoewel de situatie in India niet vergelijkbaar is met deze van 50 jaar geleden, is lepra nog altijd niet verdwenen. De ziekte kan nog hard toeslaan, net als in de tijd van Damiaan, zoals blijkt uit het verhaal van Subbaiah. Subbaiah is een Yanadi, een bevolkingsgroep in het zuidoosten van de regio Nellore. Daar woont deze man van veertig samen met zijn 75-jarige moeder en neefje van elf in een hut. Hij is besmet met lepra en zwaar verminkt aan handen en voeten. Hij leeft verborgen voor de buitenwereld en brengt zijn dagen grotendeels binnen door. Om te overleven, bedelt zijn moeder. Subbaiah was elf jaar toen bij hem de eerste symptomen van de ziekte opdoken. Zijn familie bracht hem drie keer naar het ziekenhuis voor een behandeling, maar telkens maakte hij zich snel uit de voeten. Vervolgens weigerde hij koppig elke nieuwe behandeling. Hij had meer vertrouwen in de traditionele geneeskunde van de Yanadi’s. Jarenlang bleef hij onbehandeld en besmettelijk, waardoor zijn verwondingen alsmaar ernstiger werden. De medewerkers van Damiaanactie moesten heel wat geduld en volharding aan de dag leggen om Subbaiah te overtuigen. Maar de inspanningen leverden resultaat op. Ondanks alle tradities en zijn overtuigingen, stemde hij in met een medische behandeling. Een behandeling die hem genas. Hoewel hij blijvende verminkingen overhoudt aan de ziekte, voelt Subbaiah zich goed. Hij verbergt niet meer en vond opnieuw de kracht om te leven. Nog beter: Damiaanactie bouwde een huis voor hem. Een stevig huis, een thuis voor Subbaiah en zijn familie. Subbaiah is het bewijs dat volharding loont. En dat Damiaanactie het verschil maakt.
19
India
Steun aan de nationale lepra- en tbcprogramma’s in de deelstaten Bihar, Tamil Nadu, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, via programma’s op het niveau van de districten, via projecten van lokale ngo’s en via projecten in eigen beheer Uitgaven 2014 > € 1.664.207 Lokale partners > Ministerie van Volksgezondheid (Delhi), Ministerie van Volksgezondheid in de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka, Tamil Nadu en Kerala, en 10 lokale ngo’s Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter M. Shivakumar Personeel onder lokaal contract > 278 personen (inclusief personeel van lokale ngo’s) Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1964
Damien Foundation India Trust (DFIT) ondersteunt zestien projecten (zes eigen en tien in partnerschap) in acht Indiase deelstaten. Op vlak van lepra houdt DFIT zich voornamelijk bezig met handicappreventie. In 53 districten zorgt ze voor aangepast schoeisel voor patiënten en motiveert ze hen (meer dan 10.000 in 2014) om voldoende aandacht te besteden aan self care, zodat ze zelf hun wonden kunnen verzorgen. Ook reconstructieve leprachirurgie wordt toegepast in veertien referentieziekenhuizen zoals het in 2014 pas geopende ziekenhuis in Dhanhad, Jarkhand. Tenslotte lanceerde DFIT ook een palliatieve zorgeenheid in Pollambakkam, de bakermat voor Damiaanactie van haar leprabestrijding in India. Damiaanactie heeft 2 laboratoria voor diagnose en opvolging van MDR, in Andra Pradesh en Bihar, waar samen zo’n 67 miljoen inwoners kunnen worden bereikt. In 2014 werden meer dan 5.000 mensen gediagnosticeerd met MDR*. DFIT zorgt ook voor individuele hulp aan patiënten. Sinds 2008 helpt ze de levensomstandigheden van arme lepra- en tbc-patiënten te verbeteren (in 2014 werden 250 patiënten op deze manier geholpen). Bovendien kregen bijna 800 tbc-patiënten, met onvoldoende financiële draagkracht, voedselhulp aangeboden zodat ze hun behandeling konden voortzetten.
Azië 2 0
21
Bangladesh
China
Steun aan het tuberculoseprogramma in de autonome regio Tibet in de provincie Qinghai en op nationaal niveau via het vertegenwoordigingskantoor van Damiaanactie in Peking
Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma Uitgaven 2014 > € 1 .274 .574 Lokale partner > Ministerie van Volksgezondheid Vertegenwoordiger van Damiaanactie > Bart Rombaut Personeel onder lokaal contract > 574 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1972
Uitgaven 2014 > € 368.327 Lokale partners > State Health and Family Planning Commission, National Center for Tuberculosis Control and Prevention,Instituut voor tuberculose van Tibet en Qinghai Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Liu Zhentian Personeel onder lokaal contract > 3 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1982
In Bangladesh bereikt Damiaanactie ongeveer 33 miljoen inwoners in 111 subdistricten (veertien districten) via de 161 gezondheidscentra van de overheid. Dit doet ze in nauwe samenwerking met nationale en lokale gezondheidsautoriteiten. Het initiatief van Damiaanactie om ‘village doctors’* en genezen tuberculosepatiënten in te zetten, werd op nationaal niveau goedgekeurd. Sinds de opstart werden 337.548 tbc-patiënten en 22.258 melaatsen opgespoord en behandeld in de projecten van Damiaanactie. Op jaarbasis krijgen meer dan 30.000 leprapatiënten de nodige verzorging. Op aanbeveling van de WHO* werd de MDR*behandeling van kortere duur (negen maanden) uitgetest in andere landen met dezelfde positieve resultaten: meer dan 85% slaagkans. Deze behandeling werd ontwikkeld door Damiaanactie en werd toegepast op 1.452 patiënten in Bangladesh. Via basisprojecten integreerde Damiaanactie 180 verminkte ex-leprapatiënten opnieuw in hun gemeenschap. Door verschillende activiteiten zoals een kruidenierswinkel of het houden van melkvee zijn patiënten opnieuw in staat om een inkomen te verwerven. Bovendien kregen veertien families een dak boven hun hoofd en ontvingen 58 kinderen ondersteuning opdat ze naar school zouden kunnen.
Gegevens 2014
Sinds enkele jaren trekt Damiaanactie zich geleidelijk terug uit China. Deze terugtrekking gebeurt in nauwe samenwerking met de gezondheidsinstanties van het land en dit zowel voor lepra als voor tbc. Hoewel de steun voor leprabestrijding werd voltooid in 2013, zette de strijd tegen tuberculose zich voort in 2014. Vandaag is Damiaanactie enkel nog actief in de provincie van Qinghai (Tibetaans plateau) en de regio van Tibet, en blijft het kantoor in Peking behouden. De steun spitst zich toe op de opleiding van de gezondheidsmedewerkers op vlak van MDR*, laboratoria, bestrijding van infecties en de analyse en de interpretatie van epidemiologische gegevens. Dit met het oog op detectie van mogelijke problemen, om oplossingsgericht te werken en adequate actieplannen op te stellen met lokale partners. Na meer dan dertig jaar van nauwe en vruchtbare samenwerking, stopt, in onderlinge afspraak, de steun in China eind juni 2015. Alex Jaucot, de enige Belgische coöperant in het land en voormalige vertegenwoordiger van Damiaanactie verliet China eind 2013. Sinds zijn terugkeer in België werkt hij als directeur van de projectendienst op het nationale secretariaat van Damiaanactie (2014).
Opgespoorde en behandelde patiënten in 2014
Patiënten die care after cure kregen in 2014
Bereikte bevolking
UItgaven in euro
Lepra
Tbc
Totaal
Lepra
Tbc
MDR-patiënten gestart met behandeling in 2014
India
130.222.772
4.566.250
16.850
55.523
72.373
16.630
640
846
Bangladesh
31.741.531
309.603
384
24.480
24.864
2.390
230
230
China
9.378.081
261.882
-
7.025
7.025
-
0
0
Laos
6.940.678
195.461
11
4.356
4.367
-
0
26
178.283.062
6.577.448
17.245
91.384
108.629
19.020
870
1.102
Laos
Steun aan het nationale tbc- en lepraprogramma Uitgaven 2014 > € 72.480 Lokale partners > Ministerie van Volksgezondheid, het nationale tbc-centrum, het nationale lepracentrum Vertegenwoordiger van Damiaanactie > Vatthana Nanthana Personeel onder contract met Damiaanactie België > 1 Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1994
In 2014 gaf Damiaanactie lepratraining aan de lepra- en tuberculoseverantwoordelijke van elk district (in totaal negen) van de provincie Xieng Khuang. Dit op basis van de nationale technische richtlijnen die ze hielp opstellen. Medewerkers van 55 gezondheidscentra kregen een opleiding rond lepra en tbc tijdens het derde trimester. De opleiding was gericht op het vroegtijdig diagnosticeren en het ondersteunen van patiënten, via de bestaande gezondheidsinfrastructuur en in samenwerking met het tbc-programma. Damiaanactie verleende ook hulp door de introductie van de multiresistente tbc-behandeling van kortere duur (van vierentwintig tot negen maanden) en het gebruik van de GeneXpert* voor de diagnose van gevoelige* tbc en MDR. Hierdoor spoorde men meer patiënten op. Gezien de bemoedigende resultaten zal het Global Fund* zorgen voor zeven nieuwe machines die gebruikt zullen worden in zes provinciale ziekenhuizen, om zo meer zieken op te sporen. Tot slot blijft Damiaanactie de nationale lepra- en tbc-programma’s opvolgen en ondersteunen. Indien nodig grijpt ze in als er een voorraadtekort dreigt in de medicatie of laboratoriumreagentia.
Damiaanactie blijft zich inzetten voor de allerarmste bevolking in Azië
Amerika 2 2
Amerika
23
Al jaren strijdt Damiaanactie tegen leishmaniasis in Nicaragua
Amerika 2 4
25
Nicaragua
Guatemala
Steun aan de nationale tbc- en lesihmaniasisprogramma’s
Uitgaven 2014 > € 216.631 Lokaal partner > Ministerie van Volksgezondheid en de ngo Prosalud Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Toon Bongaerts Personeel onder lokaal contract > 7 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1990
Uitgaven 2014 > € 162.259 Lokaal partner > Ministerie van Volksgezondheid Vertegenwoordiger van Damiaanactie > Zoila Bailón Personeel onder lokaal contract > 5 personen Aanwezigheid van Damiaanactie > sinds 1993
Damiaanactie breidde haar actieterrein uit in de strijd tegen tbc in Nicaragua. Ze is niet langer alleen actief in de hoofdstad Managua en de bergprovincies Jinotega en Matagalpa. Ook de stad León en de provincies Zelaya Centrale en Río San Juan behoren nu tot haar werkgebied. Samen goed voor 1,5 miljoen inwoners. In totaal werd 86% van de behandelde patiënten genezen verklaard en vier MDR*-patiënten startten een intensieve behandeling in Managua. De minst bedeelde patiënten (293) ontvingen voedingspakketten en hiervan kregen 171 patiënten, samen met hun gezin ook economische steun. Zes gezinnen kregen een nieuw huis en achtendertig gezinnen zagen hun huis gerenoveerd worden. 66 personen die op de grond sliepen, kregen een bed en een matras. Daarnaast konden zeventien families starten met een kleine handelsactiviteit, dertig kinderen kregen een schoolbeurs en veertien andere families fokken voortaan varkens of koeien. Het terrein in de strijd tegen leishmaniasis breidde uit naar zeer moeilijk toegankelijke gebieden en men bereikt nu een bevolking van bijna 600.000 inwoners. 91% van de gedetecteerde en behandelde patiënten werd genezen verklaard. Bij gebrek aan bevoorrading van het vaccin vanuit Venezuela kon het onderzoek naar een vaccin tegen leishmaniasis niet voortgezet worden.
Gegevens 2014
Regionaal coördinatiebureau
Steun aan het nationale tbc- en lesihmaniasisprogramma
Uitgaven 2014 > € 122.923 Vertegenwoordiger van Damiaanactie > dokter Toon Bongaerts Personeel onder lokaal contract > 3 personen
Sinds drie jaar gaat Damiaanactie de strijd aan tegen tuberculose in de hoofdstad Guatemala en in Suchitepéquez en Retalhuleu, twee zeer endemische* provincies, die samen 3 717 635 inwoners tellen. Meer dan 1 000 nieuwe patiënten werden gediagnosticeerd en behandeld. 90% van hen genas. Bovendien zorgde Damiaanactie ervoor dat 359 patiënten, de allerarmsten, de nodige voedselpakketten ontvingen.Negenendertig patiënten kregen ook de nodige middelen om een klein handelsactiviteit op te starten zoals de productie en verkoop van tortilla’s of ook zelfgemaakte drankjes. Bovendien kregen drieëntwintig gezinnen, die in onmenselijke omstandigheden leefden, een dak boven hun hoofd. Drie MDR*-patiënten werden nauw opgevolgd tijdens hun lange en moeilijke behandeling. En in de stad Mazatenango zorgden acht Belgische vrijwilligers (via de bouwkampen Damiaanactie) voor de bouw van een tbc-ziekenhuis. Ook de strijd tegen berglepra wordt voortgezet. In de meest endemische gebieden (Petén en Alta Verapaz, 1.766.948 inwoners), werden meer dan 900 patiënten opgespoord en behandeld, en met resultaat: 90% van deze patiënten genas. Guatemala blijft de komende jaren een uitdaging voor Damiaanactie.
Bereikte bevolking
UItgaven in euro
Leishmaniasis
Tbc
Totaal
Leishmaniasis
Tbc
MDR-patiënten gestart met behandeling in 2014
Nicaragua
6 .134.267
339.554*
1.384
2.632
4.016
-
293
4
Guatemala
3 .717 .635
162.259
945
1.032
1.977
-
421
3
9.851.902
501.813
2.329
3.664
5.993
-
714
7
*inclusief OCRAL
Opgespoorde en behandelde patiënten in 2014
Patiënten die care after cure kregen in 2014
OCRAL (het regionale coördinatiebureau van Damiaanactie voor Latijns-Amerika) heeft als doel om alle Damiaanactieprojecten in Guatemala en Nicaragua, twee van de armste landen van Centraal-Amerika, zo goed mogelijk te coördineren. Dokter Toon Bongaerts is er de verantwoordelijke. Hij krijgt er hulp van een lokale administratief assistent, die ook instaat voor de boekhouding in Nicaragua. De communicatie tussen Nicaragua en Guatemala verloopt vlot en er worden regelmatig documenten, educatief materiaal en promotiemateriaal tussen beide landen uitgewisseld. De activiteiten in beide landen, worden minsten drie keer per jaar geëvalueerd, waarvan één keer in samenwerking met de medische adviseur en de projectverantwoordelijke van het nationale secretariaat in Brussel. Deze evaluaties op het terrein zijn zeer belangrijk. Ze bestaan uit een gezamenlijke analyse, gemaakt door de lokale teams, en de patiënten en hun families. Ervaringen worden gedeeld en alternatieve oplossingen voorgesteld opdat projecten zo efficiënt mogelijk zouden functioneren. Hierdoor komt elke euro die in de strijd tegen tbc en leishmaniasis wordt geïnvesteerd echt ten goede aan de kansarme patiënten en hun familie in Guatemala en Nicaragua.
26
27
Bedrijfsopbrengsten
Financieel verslag
Eigen bedrijfsopbrengsten € 12.245.476 Bijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2014)
€ 8.049.092 44,6
Erfenissen
€ 4.196.084 23,2
Subsidies en medefinanciering
€ 4.852.159
Belgische overheid
€ 4.654.678 25,8
ILEP-leden
€ 130.350 0,7
Gewesten, gemeenschappen, provincies
€ 67.131 0,4
Financiële producten
€ 164.926 0,9
Divers
€ 797.207 4,4
T O TA A L
€ 18.059.767
Balans 2014
2013
Vaste activa
A C T I VA
€ 2 .358.010
€ 1.143.560
Immateriële vaste activa
€ 38.122
€ 4.813
Materiële vaste activa
€ 2.316.123
€ 1.134.892
Financiële vaste activa
€ 3.765
€ 3.765
Vlottende activa
€ 19.198.277
€ 19.803.400
Vorderingen op meer dan 1 jaar
€ 326.272
€ 311.235
Voorraden
€ 795.397
€ 2.065.442
Vorderingen op minder dan 1 jaar
€ 4.471.047
€ 2.285.740
Geldbeleggingen
€ 9.637.043
Liquide middelen Overlopende rekeningen T O TA A L A C T I VA
PA S S I VA
2014
2013
Eigen vermogen Fondsen van de vereniging
€ 20.676.709
€ 19.604.663
€ 61.974
€ 61.974
Permanente financiëring
€ 6.738.798
€ 6.738.798
Bestemde fondsen
€ 13.875.937
€ 12.620.266
Voorzieningen
€ 7. 416
€ 426.422
Bedrijfskosten Projectbestedingen € 12.979.473 73,9
€ 872.162
€ 915.875
€ 10.507.978
Schulden Schulden op minder dan 1 jaar
Projecten onder direct toezicht van Damiaanactie
€ 580.441
€ 906.921
Afrika
€ 7.060.783
€ 3.366.394
€ 3.853.089
Overlopende rekeningen
€ 291.721
€ 8.954
Azië
€ 3.379.588
€ 602.124
€ 779.916
€ 21.556.287
€ 20.946.960
T O TA L PA S S I VA
€ 21.556.287
€ 20.946.960
De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2014 kan men raadplegen op de website van de Nationale Bank van België (www.bnb.be)
Amerika
€ 501.813
Deelname aan projecten ILEP-leden
€ 91.798
Wetenschappelijke begeleiding
€ 422.624
Steun aan projecten
€ 113.514
Beheer van projecten
€ 935.261
Basisprojecten
€ 260.634
Bouwkampen Damiaanactie
€ 213.459
Informatie en educatie
€ 1.098.339 6,3
Fondsenwerving
€ 2.260.632 12,9
Nationaal secretariaat
€ 1.063.665 6,1
Divers
€ 159.009 0,9
T O TA A L
€ 17 .561.119
België 2 8
29
Een jaar vol acties in België Hoewel Damiaanactie vooral bekend is voor haar strijd tegen lepra, mogen we niet vergeten wat ze in België doet. In eigen land heeft ze een meer dan stevige basis. Zo kan de organisatie in België rekenen op heel wat vrijwilligers en trouwe donateurs, vaak al decennialang. Samen dragen ze de boodschap van Damiaanactie uit. Dankzij hun steun kan Damiaanactie de nodige middelen inzamelen om actief te blijven overzee.
Januari, het hoogtepunt
Elk jaar start op volle kruissnelheid met de jaarlijkse bewustwordings- en fondsenwervende campagne. Tijdens het laatste weekend van januari trotseren tienduizenden jonge en iets minder jonge vrijwilligers het winterweer om de stiftjes van Damiaanactie te verkopen. 500.000 pakjes stiften stonden klaar voor verkoop; elk pakje goed voor vier kleurige stiften en dit voor zes euro per pakje. Heel wat van deze jonge verkopers werden gesensibiliseerd door een 70-tal vrijwilligers die 850 basisscholen en secundaire scholen bezochten met de campagnefilm. Dankzij deze ‘ helden’ weten nu meer dan 100 000 leerlingen welke strijd Damiaanactie voert in de regio van Nellore, India. De campagnefilm ‘De prins en de paria’s’ werd ook verschillende keren uitgezonden op RTBF en enkele lokale Waalse tv-zenders. Naast deze uitzendingen kon Damiaanactie rekenen op de nodige media-aandacht: radio-uitzendingen, lokale tv-zenders, VTM die samen met nieuwsanker Stef Wauters een bezoek bracht aan Kinshasa met een uitgebreid verslag in de kranten… En niet te vergeten RTL die verschillende radio- en tv-programma’s aan de organisatie wijdde.
Twee peters
Langs Franstalige kant nam de jonge Brusselse zangeres Noa Moon het meterschap op zich. Haar inleefreis naar Kinshasa liet haar niet onbewogen. Over haar ervaring getuigde ze in verschillende media maar ook in verschillende scholen in Wallonië en Brussel tijdens een mini-tournee voor Damiaanactie. In totaal kregen twaalf scholen de kans om het verhaal van Noa Moon live te horen. Meer dan 2000 jongeren werden geraakt door de liedjes die ze bracht en luisterde gefascineerd naar haar verhaal over Congo. Voor een derde jaar op rij nam Niels Destadsbader het peterschap op zich voor Vlaanderen. Voor Niels op bedankingstour trok door veertien scholen, als afsluiter van de campagne, nam
hij samen met voormalig peter Herman Verbruggen een spotje op voor Damiaanactie. Drie weken lang werd deze spot vertoond in de bioscoopzalen vlak voor de film van ‘F.C. De Kampioenen’. De twee compagnons met een hart voor Damiaanactie maakten samen ook een filmpje bestemd voor de scholen waarin ze afrekenden met typische vragen die een stiftenverkoper krijgt wanneer hij op pad trekt.
50 jaar Damiaanactie
In 2014 stonden er 50 kaarsjes op de taart voor Damiaanactie. Een feestjaar waarin de organisatie kon rekenen op twee nationale ambassadeurs: Stijn en Steven Kolacny. Na hun inleefreis in projectland Congo voerde de Kolacny Brothers & Scala vijf ‘Concerts of Hope’ uit. Het startschot voor deze reeks concerten werd gegeven op de laatste dag van het campagneweekend in Bozar, Brussel. Daarna trok het gezelschap richting Kursaal in Oostende, Arenbergschouwburg Antwerpen, Théâtre de Namur en Le Forum in Luik. Op het programma: het beste van Scala & Kolacny Brothers afgewisseld met de getuigenissen van de twee broers. Een ander hoogtepunt van het jubileumjaar was de samenwerking met modeketen JBC. Ter gelegenheid van Wereldtuberculosedag op 24 maart onthulde JBC de ‘sjaals van de hoop’ vier sjaaltjes versierd met de kenmerkende vlinder van Damiaanactie. Per verkocht sjaaltje schonk JBC vijf euro aan Damiaanactie. In het bijzijn van prinses Astrid, erevoorzitter van onze ngo, werden de sjaals voorgesteld tijdens een workshop. Ook Joëlle Scoriels (RTBF), Sandrine Corman (RTL-TVI), atlete Olivia Borlée, Indra De Witte (Belang van Limburg), Petra De Pauw (Radio 2), actrice Danni Heylen en Lien Willaert (mediafiguur) knoopten een sjaaltje in de strijd tegen tbc.
België 3 0
50 jaar Damiaanactie was de ideale aanleiding om een interactieve tentoonstelling op te zetten rond het werk en de geschiedenis van de organisatie. De tentoonstelling hield halt in heel België o.a. in de abdij van Postel, de Sint-Niklaaskerk in Gent, AZ Damiaan in Oostende, de Sint-Juliennekerk in Verviers en shoppingcenter Les Bastions in Doornik. Maar ook in 2015 blijven we rondtrekken met de tentoonstelling.
Loop, wandel en fiets met Damiaanactie
Naast een portie cultuur met de jaarlijkse concerten van Gospels For Life gaan mensen ook sportief aan de slag om patiënten te steunen. Voor de vierde keer op rij liepen meer dan 140 mensen door de straten van Brussel tijdens de 20 km en zamelden ze meer dan 10.000 euro in. Onder de deelnemers waren verschillende groepen zoals het college Saint-Servais uit Namen, Tilman en Avery Dennison. Maar ook in Luik werd er sportief gepresteerd. Tijdens de 15 km door Luik liepen leerlingen, leerkrachten en ouders van het Institut SainteVéronique ten voordele van Damiaanactie. In het tweede deel van jaar trokken vierentwintig personen op mountainbiketocht door Nicaragua, onder impuls van Damiaanactie en twee Lommelse partners. De deelnemers van ‘Monicare’ ontdekten er ter plekke de projecten van Damiaanactie en zamelden 62 000 euro in, dat verdeeld werd onder de drie partners. Tot slot vond ook de ‘Marche Damien’ opnieuw plaats. Dertig wandelaars gingen op verkenning in de streek van Doornik en werden meteen ondergedompeld in het Damiaanactie-verhaal.
31
Bouwkampen op drie continenten
Wie aan een Damiaanbouwkamp deelneemt, zamelt niet enkel geld in, maar steekt vooral de handen uit de mouwen. Het principe is eenvoudig en werkt al meer dan twintig jaar: reizigers bereiden zich enkele maanden voor in België, helpen drie weken lang lokale werknemers op een bouwplaats en ontdekken vervolgens het projectland tijdens hun laatste week. In 2014 hebben vijftig deelnemers met hart en ziel gewerkt en genoten in o.a. Bangladesh, Congo en Guatemala. De bouwkampen zamelden een bedrag in van meer dan 150.000 euro. Want elke deelnemer engageert zich om naast zijn eigen reis- en verblijfkosten ook een minimaal bedrag van 700 euro in te zamelen (zonder limiet natuurlijk).
Vijf schoolgroepen
In 2014 organiseerde Damiaanactie ook inleefreizen voor verschillende groepen. Tijdens de paasvakantie trok een tweetalige groep van vrijwilligers naar India om het terreinwerk met eigen ogen te ontdekken. Daarnaast stonden ook de media- en schooldriehoeken gepland waar er per groep telkens een leerling en leerkracht van drie verschillende scholen ondergedompeld werden in de wereld van Damiaanactie. Deze driehoekers zijn de lokale ambassadeurs voor Damiaanactie in hun school en regio voor de campagne van 2015. Drie scholen uit regio Leuven (St -Jan Berchmanscollege Diest, Damiaaninstituut Aarschot en VIA Tienen) brachten samen met ROB TV een bezoek aan projectland India. Net zoals de scholen Sint-Godelieve Instituut Lennik, Don Bosco Halle en Regina Caeli Dilbeek uit de regio Halle-Vilvoorde op pad trokken met een journalist
van Ring TV. Eerder op het jaar trokken drie Limburgse scholen (VIIO Humaniora Tongeren, Pius X-college Tessenderlo en WICO Campus Sint-Hubertus Neerpelt) naar Nicaragua met TV Limburg. Langs Franstalige kant gingen twee groepen uit de regio Luik op inleefreis naar Nicaragua en India.
Op weg naar 2015
De meerderheid van deze inleefreizigers was ook aanwezig tijdens de startdag in november, samen met 600 andere enthousiastelingen. Op de jaarlijkse startdag wordt, traditiegetrouw, de nieuwe film en het materiaal gelanceerd voor de aankomende campagne. De kersverse meters Joëlle Scoriels en Ketnet-wrapster Charlotte Leysen gaven mee de aftrap voor 2015! Maar
er viel ook nog ander groot nieuw aan te kondigen. Damiaanactie is sinds november 2014 voor drie jaar lang de nieuwe sociale partner van de Jupiler Pro League+.
Voetbal met een plus
In de kerstperiode werd het partnerschap met Jupiler Pro League+ bekrachtigd. Tijdens de kerstactie speelden alle spelers een wedstrijd in een speciaal voetbalshirt dat nadien werd geveild samen met enkele unieke activiteiten (bv. een voetbaluitje met Johan Boskamp). Deze veiling leverde een extra bedrag op van 90.000 euro voor Damiaanactie. In de nasleep hiervan keerde de Congolese Anderlechtverdediger Chancel Mbemba naar zijn geboortestad Kinshasa. Op het terrein leerde hij het werk en de missie van Damiaanactie kennen. Een mooi start voor de campagne van januari 2015.
Cijfers van de campagne 2014 Privégiften aantal Wallonië
37.174
Privégiften bedrag € 1.521.232,89
Stiftenverkoop en andere acties € 1.011.884,34
Totaal € 2.533.117,23
€/inwoner 0,71
Brussel
10.032
€ 433.848,09
€ 115.419,58
€ 549.267,67
0,47
Vlaanderen
72.313
€ 3.160.453,90
€ 1.627.767,67
€ 4.788.221,57
0,75
Anoniem
2.112
€ 216.912,76
€ 536,00
€ 217.448,76
121.631
€ 5.332.447,64
€ 2.755.607,59
€ 8.088.055,23
T O TA A L
0,73
* De Duitstalige Gemeenschap zit vervat in Wallonië De bedragen zijn gebaseerd op de resultaten van het zogenaamde campagnejaar, van 1 september 2013 tot en met 31 augustus 2014. Alle andere financiële gegevens in dit verslag hebben betrekking op het kalenderjaar 2014, dus van 1 januari tot en met 31 december.
32
33
Wetenschappelijk onderzoek Naast haar terreinwerking ondersteunt Damiaanactie ook het wetenschappelijk onderzoek naar tuberculose en lepra. De nadruk ligt op toegepast onderzoek. Lepra, tuberculose en leishmaniasis zijn armoedeziektes. De dag waarop iedereen over goede levensomstandigheden zal beschikken, zullen ze verdwijnen. Damiaanactie kan dit moment niet afwachten. We bestrijden de ziektes nu, ondanks de armoede. Maar, zonder competente medewerkers, nieuwe manieren om de ziektes op te sporen, te behandelen en toe te passen zullen we deze strijd niet winnen.
Opleiding
Daarom zette Damiaanactie ook in 2014 in op de opleiding van medewerkers, artsen en lokale laboratoriummedewerkers opdat ze optimaal gebruik zouden maken van zowel de bestaande als de nieuwe middelen. De opleidingen vonden voornamelijk plaats in de projectlanden zelf, maar ook in het buitenland. • •
•
•
Zeven medewerkers namen deel aan de internationale workshops van de WHO. Vijf volgden een internationale gespecialiseerde cursus en zeven een internationaal congres over tuberculose. Eén chirurg en twee fysiotherapeuten kregen een opleiding in leprachirurgie door het Damiaanactieteam in India, terwijl de Chinese medewerkers het Indiase team opleidden inzake infectiecontrole. Ten slotte, werd er ook één medewerker geselecteerd om de opleiding ‘operationeel onderzoek’ te volgen van Artsen Zonder Grenzen-The Union*.
Tijdens het vierjaarlijkse projectforum in Brussel (juni 2014) wisselden vierendertig sleutelfiguren uit alle projectlanden hun ervaring en expertise uit.
Onderzoek
In samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen testte Damiaanactie in Bangladesh een alternatieve behandeling en een opvolgingsmethode uit, voor zowel gevoelige tbc* als voor MDR*. De behandeling voor de MDR-variant wordt ondertussen ook getest in andere Damiaanactie-landen zoals Burundi, Niger en de Democratische Republiek Congo. Het onderzoek naar een betere behandeling van gevoelige tbc startte pas in 2014. Met fondsen van Damiaanactie biedt het ITG technische bijstand aan referentielaboratoria in de landen waar Damiaanactie actief is. Het ITG voert ook gespecialiseerde onderzoeken uit die ter plaatse nog niet kunnen plaatsvinden. Daarnaast voert het instituut ook kwaliteitscontroles uit op laboratoriumtests en is ze bezig met een voorbereidend onderzoek naar mutaties om op supranationaal niveau tot een snelle en eenvoudige MDR-test te komen. UZ Gent onderzoekt hoe sputum veilig en zonder wijzigingen van rurale gebieden naar centrale laboratoria te transporteren waar dit getest wordt op resistentie. In Nicaragua wordt het onderzoek naar het therapeutisch vaccin voor leishmaniasis heropgestart zodra de productie van het vaccin wordt hervat in Venezuela. Het onderzoekscentrum Fiocruz in Brazilië werkt aan een test die het mogelijk moet maken om de terugval van leprapatiënten de overdracht van lepra beter te begrijpen. Ten slotte, in samenwerking met andere ILEP-leden, financiert Damiaanactie het onderzoek naar een vaccin tegen lepra.
34
35
Glossarium Ambulante behandeling | Behandeling waarbij een ziekenhuisopname niet nodig is. Basisprojecten | Eigen projecten van Damiaanactie, kleinschalig en beperkt in duur, die aan de specifieke noden van zieken en ex-patiënten beantwoorden. Meestal zijn ze van socio-economische aard, maar soms kunnen ze ook medisch zijn. Co-infectie hiv&tuberculose | Infectie door zowel hiv als tbc. Beide infecties versnellen elkaars ontwikkeling en vormen een dodelijke combinatie. Tuberculose is de belangrijkste opportunistische ziekte bij hiv-patiënten, en een belangrijke doodsoorzaak bij patiënten die hiv positief zijn. DGD (Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp) | Agentschap van de federale regering verantwoordelijk voor de verschillende aspecten van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Dit agentschap valt onder de bevoegdheid van de minister van Ontwikkelingssamenwerking. Het DGD co-financiert een deel van de projecten van Damiaanactie. Endemisch | Een ziekte is endemisch als ze blijft voortbestaan in een regio of bij een bevolkingsgroep. GeneXpert | Een compacte en snelle machine die een DNA-staal analyseert en die de resultaten van het onderzoek naar een computer stuurt. Deze machine wordt gebruikt in een aantal Damiaanactie-projecten om - in twee uur! - te bepalen of iemand al dan niet tbc heeft en of een tbc-patiënt nog reageert op het belangrijkste medicijn, nl Rifampicine. Deze techniek is een pak gevoeliger dan direct microscopisch onderzoek van fluimen. En heel veel sneller en eenvoudiger dan de onderzoeken die tot nu toe nodig waren om de gevoeligheid aan medicijnen te bepalen. Deze methode is wel nog te duur om overal en voor iedereen te gebruiken (10 dollar voor een testmodule voor één test). Het gebruik ervan wordt daardoor meestal beperkt tot mensen bij wie een late diagnose tot de dood zou leiden, zoals mensen met hiv, en tot mensen die we verdenken van resistent aan medicijnen te zijn. Gevoelige tbc | Normale variant van tuberculose, die reageert op de eerstelijnsbehandeling. ILEP (International federation of anti leprosy associations) | ILEP, opgericht in 1966, is een internationale organisatie van 14 ngo’s die samen strijden tegen een wereld zonder lepra. Samen zijn ze actief in 63 landen.
Raad van Bestuur
van Damiaanactie (op 31 december 2014) Leprachirurgie | Chirurgie uitgevoerd op (ex-) leprapatiënten die met verminkingen moeten leven. Het kan gaan om septische chirurgie (bijvoorbeeld de amputatie van een ledemaat) of bij voorkeur om herstellende chirurgie om onder andere vingers (in geval van een soepele klauwhand) of voeten (in geval van een dropvoet) weer beweeglijk te maken.
The Union | The Union of The International Union Against Tuberculosis and Lung Disease (IUATLD) is een internationale organisatie die wereldwijd de preventie en bestrijding wil bevorderen van tuberculose en longziekten met de daaraan gerelateerde problemen, waarbij de nadruk ligt op de ontwikkelingslanden.
Multibacillaire MB (voor lepra) | Bij multibacillaire of lepromateuze lepra zijn de bacillen in grote aantallen aanwezig in het lichaam, deze vorm is besmettelijk. Een volledige behandeling duurt één tot twee jaar.
Village doctor | Persoon (niet noodzakelijk iemand met een medisch achtergrond) die getraind is om bepaalde ziektes te herkennen en om soms een behandeling toe te dienen. In Bangladesh traint Damiaanactie sinds jaren village doctors (in totaal al verschillende duizenden), die een belangrijke rol spelen bij het opsporen van tuberculosepatiënten. Soms worden ze ook in andere landen, gezondheidspromotoren of -brigadiers genoemd.
(multi)resistente tuberculose (of MDR voor multidrug resistance) | Tuberculose waartegen minstens Rifampicine (RMP) en Isoniazide (INH), twee krachtige antibiotica van de eerste lijn geen uitwerking meer hebben, door een te lage dosering of een onregelmatige inname, of omdat de patiënt de behandeling heeft stopgezet, of omdat hij door een andere patiënt werd besmet. Om multiresistentie te voorkomen heeft de Wereldgezondheidsorganisatie de DOTS-strategie uitgewerkt. Paucibacillair PB (voor lepra ) | Paucibacillaire lepra of tubercoloïde lepra wordt gekenmerkt door een relatief klein aantal bacillen dat aanwezig is bij de patiënt. Deze vorm kent weinig of geen besmettingsgevaar. De behandeling duurt zes maanden. Huid en zenuwen kunnen wel beschadigd raken. POD (Prevention of disabilities) | Een reeks maatregelen die als doel hebben: vermijden dat (ex-) patiënten een handicap of verminkingen krijgen. Prevalentie | Aantal van bestaande gevallen bij een bevolking op een bepaald moment. Niet te verwarren met de incidentie (= de nieuwe gevallen die gedurende een bepaalde periode worden vastgesteld). Primaire zorgverlening | Er bestaat geen eenvormige of universeel toepasbare definitie van primaire zorgverlening. Het doel van primaire zorgverlening is voor een betere gezondheid zorgen voor iedereen. Self care | Zelfzorg door patiënten (hier ex-leprapatiënten) zodat ze in staat zijn hun eigen wonden te verzorgen en zo verdere complicaties te vermijden. Door zelfzorg zijn ze minder afhankelijk van anderen. The Global Fund (to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria) | Een internationale financiële instelling met de volgende missie: fondsen inzamelen ter preventie en behandeling van deze drie ziektes.
WHO (World Health Organiszation) | De Wereldgezondheidsorganisatie werd opgericht in Geneve door de Verenigde Naties. De organisatie heeft als doel alle aspecten van de gezondheidszorg wereldwijd in kaart te brengen, activiteiten rond gezondheidszorg te coördineren en de gezondheid overal ter wereld te verbeteren.
Voorzitter | Xavier Ortegat (Brussel), manager Leden | Michel Beckers (Heusy) Freddy Cooreman (Ninove) Michel David (Brussel) Lieve Deckers (Eupen) Philippe Dembour (Brussel) Michel Duterme (Treignes) Theo Hemerijckx (Brakel) Guido Knops (Mechelen) Pascale L’Ecluse-Decoene (Roosdaal) Françoise Portaels (Brussel) Yves Renard (Doornik) Roger Torremans (Mol) Peter Vinck (Alken)
