No title

Voorstelling van

www.huizenonderzoekbrugge.be Maandag 3 oktober om 11u Stadsarchief Brugge

Inhoudstafel: Doelstellingen Uitgangspunten Strategie Voorstelling geoloket Realisatie Bijlage 1: toelichting kaartmateriaal Bijlage 2: een praktisch voorbeeld

Meer info? Voor inhoudelijke toelichting: contacteer Jan D’hondt op 050 44 80 84 of [email protected] Voor technische toelichting: contacteer Daniëlle Koole op 09 264 07 01 of [email protected] Algemene coördinatie: Erfgoedcel Brugge – Brugge Plus vzw, 050 44 30 00 of [email protected]

www.huizenonderzoekbrugge.be

2/13

Doelstellingen Cultuurhistorische informatie over het Brugse stadscentrum op een laagdrempelige en moderne wijze beschikbaar stellen aan het brede publiek door deze te ontsluiten via de digitale snelweg. www.huizenonderzoekbrugge.be laat je toe: -

historische kaarten uit de periode (1830-1890) van Brugge Centrum on line te bekijken

-

informatie op te vragen over de eigenaars en/of bewoners uit de prekadastrale periode van de stad (1580-1800), de zogenaamde registers van de Zestendelen bij een groot aantal percelen.

-

de eerste stappen te zetten in het huizenonderzoek Brugge.

Uitgangspunten A. Kaartmateriaal - Dienst Eigendommen en de dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge bezitten een reeks 19de-eeuwse kadastrale kaarten van grote historische waarde. Deze kaarten waren door ouderdom en intensief gebruik sterk vervuild en beschadigd. -

Deze 19de-eeuwse kadastrale kaarten bieden een schat aan informatie over het leven en de ontwikkeling van de stad in de 19de eeuw. Deze kaarten zijn de belangrijkste schakel tussen de vastgoedinformatie van een stad uit de 19de eeuw en die van vandaag. Deze plannen bieden uiteraard ook een uitermate goed beeld van de stedenbouwkundige evolutie die een stad in twee eeuwen heeft doorgemaakt. (meer informatie over de kaarten: zie bijlage 1)

-

Tussen 1999 en 2002 werd een restauratie- en preservatiecampagne opgezet om deze 19de-eeuwse kadasterkaarten te restaureren. Na de restauratie was het de bedoeling dat de originele kaartensets niet meer gemanipuleerd zouden worden. Het inscannen van de kaarten en/of het online aanbieden zou hier een stap vooruit zijn.

B. Bronnen voor huizenonderzoek > registers van de Zestendelen of het oud kadaster - Het Stadsarchief Brugge bezit waardevolle bronnen en documenten voor het onderzoek naar de huizengeschiedenis in Brugge en heeft een eigen expertise en methode om de bouw- en bewoningsgeschiedenis van elk huis in Brugge te kunnen achterhalen. -

De werkgroep Enter (vrijwilligers van het Stadsarchief) startte reeds in 1995 met de ontsluiting van archiefbestanden via data-entry, en meer specifiek met de registers van de Zestendelen of het oud kadaster.

-

De registers van de Zestendelen omvatten het oud kadaster voor de periode 1580 tot eind 18de eeuw. Voor bijna elk huis van de binnenstad werden vanaf 1580 alle verkopingen, schenkingen, hypotheken, inbeslagnemingen, burenovereenkomsten enz geregistreerd. Dit bijhouden gebeurde huis per huis op afzonderlijke pagina’s in reeksen registers. Dit gebeurde per zestendeel omdat de stad toen bestuurlijk opgedeeld was in zes delen of secties.

A + B: >> Kan de informatie uit de registers van de Zestendelen digitaal gekoppeld worden aan de kadastrale kaarten en kan dit online gepresenteerd worden? Dit zou een gigantische stap voorwaarts betekenen in het onderzoek naar de Brugse bouw- en bewoningsgeschiedenis.


3/13

Strategie 1. scannen en georefereren van 3 primitieve plannen (1831, 1835 en 1889) en het plan Popp 1865 - de firma Aquaterra (Gent) kreeg de opdracht deze kaarten in te scannen en te georefereren. Het georefereren van de 19de-eeuwse kadasterkaarten gebeurde volgens het coördinatenstelsel Lambert-72, waarbij de KadScan2 van het OC-GisVlaanderen als referentiekaart werd gebruikt. - dankzij deze georeferentie is het o.a. mogelijk om de historische kadasterkaarten in digitale omgeving te gaan vergelijken met de actuele kadasterkaarten, door deze gewoon digitaal op elkaar te leggen. Het bestuur is echter niet gemachtigd om actuele kadastrale plannen beschikbaar te stellen aan het publiek. In het geoloket is het daarom niet mogelijk om recente kadastrale plannen te gaan opvragen en te vergelijken met de 19de-eeuwse kadasterkaarten! 2. koppeling van deze gegeorefereerde kaarten aan een hedendaags basisplan - hierdoor wordt koppeling met het huidige adres mogelijk - Dienst Monumentenzorg zorgde voor de aanlevering van de vereiste ondersteunende vectoriële perceelskaarten en geo-data. 3. koppeling van de beschikbare data van de Zestendelen aan het huidig adres - Werkgroep Enter (Stadsarchief Brugge) heeft tot op heden ca 2200 huizen uit de Zestendelen digitaal verwerkt. Concreet betekent dit dat er meer dan 40000 records met namen van verkopers, kopers, schuldeisers, buren, enz… beschikbaar zijn. - Deze data werden gekoppeld aan het huidig adres. 4. ontwikkeling van een website met geoloket - waarbij gezocht moest kunnen worden op i. huidig adres ii. de historische data - CEVI nv stond in voor de ontwikkeling van de website en het geoloket - Het geoloket is gebaseerd op ArcIMS en LogisWeb technologie. - D’Artagnan stond in voor de grafische vormgeving van de website

Voorstelling geoloket op www.huizenonderzoekbrugge.be ZOEKINGANGEN - geografische zoekingang (centrale zoekingang) inzoomen via de kaart: o o

o o

Klik op de zoomknop , op de kaart verschijnt nu een vizierkruis De gewenste zonering kan aangeduid worden door de linkermuisknop aan te klikken en ingedrukt te houden, vervolgens de gewenste zonering af te bakenen door een kader te tekenen. Van zodra de gewenste afbakening aangeduid is, de linkermuisknop loslaten. Er wordt nu ingezoomd op het geselecteerde perceel. In het overzichtsvenster links onderaan kan je nog het geselecteerde perceel op het basisplan bekijken. , en daarna op het perceel waarover u de Klik op de informatieknop gegevens wenst te consulteren; de gegevens verschijnen links op het scherm onder ‘zoekresultaten’.

www.huizenonderzoekbrugge.be -

4/13

administratieve zoekingang mogelijk om informatie te ontsluiten via het opvragen op o adres o oud kadasternummer o of door het ingeven van een trefwoord, waarna er in de basiskaart ingezoomd wordt naar het bevraagde betreffende perceel.

ZOEKRESULTATEN Bevraging mogelijk via -

de data-informatie o ofwel de identificatiegegevens van het huis te bekijken, o ofwel de gegevens m.b.t. oud kadaster, 1580 - eind 18e eeuw te bekijken.

-

de verschillende beschikbare kaartensets (4 historische kadastrale kaartensets) o kaartenset uit 1831 o kaartenset uit 1835 o kaartenset uit 1889 o Popp-kaart uit 1865.

Opgelet: enkel het plan Popp is volledig bevraagbaar m.b.t. het Brugse stadscentrum, bij de overige kaarten ontbreken één of meerdere kaartbladen. Het kan dus voorkomen dat bij een bevraging een kaartlaag niet gevonden wordt. In het browservenster "gegevens" zal deze kaart dan niet opgegeven worden!

GEBRUIKERSMOGELIJKHEDEN

-

Mogelijkheid tot kopiëren, plakken en afdrukken van o het opgevraagde kaartmateriaal de kaart kan op een bepaalde schaal gevisualiseerd en afgedrukt worden. De schaalreeks blijft echter beperkt tussen 1/500 en 1/1500. o de opgevraagde gegevens

VOOR EEN CONCREET VOORBEELD: ZIE BIJLAGE 2


5/13

Toekomst www.huizenonderzoekbrugge.be wordt op maandag 3 oktober gelanceerd maar is zeker geen eindpunt. Er wordt niet alleen stelselmatig verder gewerkt aan de ontsluiting van de Zestendelen en het koppelen van deze informatie aan de kaarten, maar er wordt ook onderzocht of er bijkomend kaartmateriaal kan gekoppeld worden aan het geoloket (bvb. het 16de-eeuwse stadsplan van Marcus Gerards, de Popp-kaarten van de Brugse deelgemeenten, …). Daarnaast wordt er nagegaan of er bijkomende cultuurhistorische informatie via dit geoloket kan ontsloten worden, bvb. informatie met betrekking tot bescherming, restauraties en bouwfysische toestand van panden, archeologische vondsten die op een locatie kunnen gesitueerd worden. Op die manier zal www.huizenonderzoekbrugge.be het vertrekpunt worden voor éénieder die geïnteresseerd is in de Brugse bouw- en bewoningsgeschiedenis.

Realisatie www.huizenonderzoekbrugge.be Technisch: - ontwikkeling en hosting website en geoloket: Cevi, Centrum voor Informatica, NV - De toepassing van het geoloket is gebaseerd op ArcIMS en LogisWeb technologie. - Lay-out website en geoloket: grafisch bedrijf d’Artagnan Inhoudelijk: - De input van gegevens uit het oude kadaster, met name de registers van de Zestendelen werd uitgevoerd door vrijwilligers van de Werkgroep Enter van de vzw Levend Archief onder begeleiding van het Stadsarchief Brugge. - De implementatie van de administratieve data naar een geografische omgeving werd uitgevoerd door de Dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge. - De vereiste ondersteunende vectoriele perceelskaarten en geo-data werden aangereikt door de Dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge. Algemene coördinatie: Erfgoedcel Brugge – Brugge Plus vzw


6/13

Bijlage 1: toelichting kaartmateriaal 1. Kadastrale kaarten Ontstaan 1808: start opmeting van de kadastrale perceelskaarten in de Nederlanden in opdracht van Bonaparte 1811: start van de opmetingen voor de Stad Brugge (huidig stadscentrum) in opdracht van het kadaster (einde in mei 1812!) Indeling van de Stad Brugge in 6 kadastrale secties, van A tot F (gebaseerd op de middeleeuwse wijkindeling, met name de “zestendelen”) Indeling van de kadastrale perceelsplannen in 20 kaartbladen, waarbij de kaarten ingetekend werden op een schaal 1/1000. Overlevering - volledige sets in het archief van de Directie van het Kadaster te Brugge - duplicaten werden getekend van de kaartensets, waardoor ook andere besturen konden beschikken over een duplicaat van een kadastrale kaartenset - De primitieve kadastrale kaarten zijn onvervreemdbaar en kunnen daarom niet in de handel of in privaat handen teruggevonden worden. - Het stadsbestuur Brugge beschikt over drie sets van de primitieve plannen van verschillende jaargangen, met name: o een onvolledige ongedateerde set, wellicht uit 1831? Hiervan zijn enkel de kaartbladen van de secties A-B-C beschikbaar, hetzij 9 kaartbladen. Volgens de beschikbare informatie werd naar aanleiding van de opruiming en de afbraak van de Ramaeckerskazerne dit kaartboek in een afvalcontainer gedumpt. Dhr. Arthur Loose kon het kaartboek redden en heeft het toen overgedragen aan de ir.-dir J. Gorissen van de DIRO. Sindsdien ligt het kaartboek bij de Dienst Monumentenzorg van de Stad Brugge. o een onvolledige ongedateerde set, wellicht uit 1835? Bij deze set ontbreekt één kaart, met name de kaart B1. Deze kaartenset werd bewaard bij de Dienst Handel en Eigendommen van de Stad Brugge. o een volledige ongedateerde set, wellicht uit 1889? Ook deze kaartenset werd bewaard bij de Dienst Handel en Eigendommen van de Stad Brugge. 2. Kadastrale Atlas van P.C. Popp Ontstaan Door de steendrukker en oud controleur bij het kadaster P.C. Popp, werd met toestemming van de overheid in 1854 de kadastrale perceelsplannen gegroepeerd tot de zogenaamde “atlas cadastral” bestaande uit 10 kaartbladen elk op schaal 1/1000. Van deze atlas werden lithografische afdrukken gemaakt, met de bedoeling om deze zogenaamde “Poppkaarten” aan de geïnteresseerden te verkopen. Een tweede herziene versie van de “atlas cadastral”, werd in 1865 uitgegeven. Overlevering Het Stadsbestuur Brugge beschikt eveneens over een aantal exemplaren van de zogenaamde “Poppkaarten” 1854 en 1865. Omdat bij de versie uit 1865 ook huisnummers op de kaarten werden opgenomen, werd van deze versie eveneens een scan gemaakt en daarna gegeorefereerd. Het is deze versie die op het geoloket kan geconsulteerd worden.

www.huizenonderzoekbrugge.be Bijlage 2: www.huizenonderzoekbrugge.be, een voorbeeld (uitwerking: Jan D’hondt, Stadsarchief Brugge)

Startscherm:

Om tot de actie over te gaan, klik je in de navigatiekolom op het item ‘zoeken via het geoloket’. Dan bekom je het volgende scherm:

7/13


8/13

Er kan op twee manieren worden gezocht: 1)

zoeken op adres (straatnaam + huisnummer) of

Extra zoekfuncties (zoeken op oud kadasternummer of via een vrije zoekstring in 2) het bestand van de Zestendelen (oud kadaster, 1580-ca.1800)). In de linkermarge staan beide zoekfuncties weergegeven, maar het zoeken op adres staat standaard onderaan ingesteld.

) I. Zoeken op adres ( Door te klikken in de lijst van de straatnamen kan je een straat selecteren. Dit kan door de eerste letter van de straatnaam in te toetsen. Bijvoorbeeld om de straatnaam ‘Zuidzandstraat’ te bekomen toets je de letter ‘Z’ in. Door telkens op diezelfde letter te drukken, loop je het volledige lijstje met straatnamen die beginnen met een ‘Z’ tot je bij Zuidzandstraat komt. In het vakje huisnummer typ je bv. 1 in. Daarna druk je op de zoekknop en krijg je volgend scherm:

Er is dus ingezoomd op het basisplan op het gevraagde adres en het perceel Zuidzandstraat 1 is geel gekleurd. In de navigatiekolom kan je nu de zoekresultaten bekijken, nl. de bewaard gebleven kaartbladen van de kadasterplans van 1831, 1835, 1865 en 1889 (III tot VI). Bij keuze I. en II. zijn de gegevens uit het bestand van de Zestendelen, indien ze ingevoerd zijn door de Werkgroep Enter van het Stadsarchief, beschikbaar. Bij I. vind je de identificatiegegevens zoals oude straatnaam, huisnaam, Oostenrijks huisnummer, Kadastraal perceelnr. enz. Onder II. zijn alle inschrijvingen uit de Zestendelen betreffende het pand Zuidzandstraat 1 vanaf 1580 tot eind 18de eeuw te bekijken. Elke optie (van I. t.e.m. VI.) opent via een afzonderlijk scherm en kan zo gemakkelijk afgesloten worden.

www.huizenonderzoekbrugge.be Scherm met I. Identificatiegegevens

Scherm met II. Gegevens oud kadaster, 1580 - eind 18de eeuw

9/13


10/13

Om een kaart te bekijken krijg je nog eerst een ‘tussenscherm’ met technische informatie over dit kaartblad en kun je tenslotte klikken om de kaart met het perceel Zuidzandstraat 1 te bekijken, bv. Primitief Plan 1835.

Onderaan bevinden zich knoppen om in/uit te zoomen, de kaart te verschuiven of af te drukken. I.bis. variante op het zoeken op adres Je kan ook, bv. wanneer je het juiste adres van een huis niet weet, zelf inzoomen op het basisplan en op zoek gaan naar een bepaald huis. Ga terug naar het startscherm en klik opnieuw op ‘zoeken via het geoloket’. Rechts onderaan bevinden zich een reeks ‘tools’:

te activeren, klik je eenmaal op deze knop en maak je op het Om de knop ‘inzoomen’ basisplan een selectie van het deel waarop je wil inzoomen (dit gebeurt door met de linkermuisknop een rechthoekig vlak te trekken). Je kan deze actie nog eens herhalen indien je nog niet dicht genoeg bent ingezoomd. Met behulp van het ‘handje’ kan je de uitsnede naar links-rechts-boven-onder verschuiven. Indien je een perceel/huis ziet waar je meer informatie wil over hebben, klik je eerst op de informatieknop en daarna op het desbetreffende perceel. Dit perceel zal geel ingekleurd worden en in de navigatiekolom verschijnen de zoekresultaten (I. t.e.m. VI., voor het vervolg zie hierboven).


11/13

II. Zoeken via Oud kadaster Klik op ‘zoek via het geoloket’ op het startscherm. Via de knop

verschijnt onderaan de keuze om te zoeken op ‘Oud kadasternummer’ of op ‘Zoek tekst’. Via dit laatste kan je op gelijke welke term zoeken zoals een familienaam (let op! geen voorvoegsel ingeven, bv. Walle voor Vandewalle) of een onderwerp (bv. herberg). Dit zoekwoord wordt ‘losgelaten’ op de meer dan 40 000 records met de inschrijvingen van de Zestendelen of het oud kadaster en op het veld ‘Opmerkingen’ van het bestand Identificatiegegevens. Het resultaat verschijnt in de linkermarge: I. Identificatiegegevens en II. Gegevens oud kadaster. We nemen bv. het zoekwoord “brouwerij”.


12/13

Als we links op ‘I. Identificatiegegevens huis’ klikken, verschijnt volgend scherm:

Onderaan elk ‘gevonden’ huis waar ooit een brouwerij was ondergebracht, heb je de mogelijkheid om dit pand op het basisplan te bekijken (door te klikken op ‘Toon locatie op kaart’) en zo ook de 19de-eeuwse kadasterkaarten en de inschrijvingen van de Zestendelen op te roepen. We kunnen ook de zoekresultaten van ‘II. Gegegevens oud kadaster’ bekijken door er op te klikken waardoor volgend scherm verschijnt:


13/13

Ook vanuit deze zoekresultaten kan je (weliswaar via een omwegje) het basisplan en de 19de-eeuwse kadasterkaarten oproepen. In bovenstaand voorbeeld zien we dat er voor het oud kadasternummer JAN/1040 een aantal inschrijvingen zijn waaruit blijkt dat dit een brouwerij was. Als je nu wil achterhalen waar dit huis gelegen was, klik je onderaan rechts opnieuw op het ‘blauw verrekijkertje’ en zoek je nu via ‘Oud kadasternummer’. Als je daarop klikt verschijnt een uitklapvenster met alle reeds ingevoerde oud kadasternummers. Door te scrollen kun je JAN/1040 selecteren en opvragen

Als je dan op ‘zoeken’ klikt verschijnen in de navigatiekolom de zoekresultaten. Je kunt nu de ‘Identificatiegegevens’ van dit huis oproepen waaruit blijkt dat JAN/1040 overeenkomt met het huis Langestraat 19 (nu restaurant De Karmeliet). Door te klikken op ‘Toon locatie op kaart’ wordt ingezoomd op het basisplan en kunnen de kadastrale kaarten bekeken worden.

No title

Recommend Documents