Didier Deneuter Edmond Tollenaerestraat 56-76 1020 Brussel
[email protected] [T] 02/427.39.00 [F] 02/425.39.00
Digitale rechten?
Evolutie
modellen
• Theatermodel
: uitvoering
Betaling per eenmalig ticket => film
• Drukpers
: reproductie
Betaling per eenmalige reproductie => AV dragers, foto
• Omroep
: collectieve exploitatie
Collectieve betaling => oplossing voor hergebruik
• Telecommunicatie :
Telecommunicatie
:
• Niet fysieke distributie via verschillende
kanalen (breedband, mobilekanalen , kabel...) • Individueel gebruik • Multi-use :(virtuele) harde schijf, peer to peer... op verschillende eindtoestellen • multimediale en multi-user licenties
Telecommunicatie
(model?)
• 1. Nieuw parallel medium (aanvulling,spin off
teasing naast het bestaande) • 2. Collectieve verspreiding (omroep / streaming / portaal) • 3. Betalende peer to peer community
Intellectuele Immaterieel
eigendomsrechten
voorwerp Beschermingsdrempel Exclusiviteitsrechten Roerende rechten
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Auteursrecht Naburig recht Merken, handels- en vennootschapsnaam, domeinnaam Modellenrecht Octrooirecht Databanken Computerprogramma‟s
Wet
betreffende het auteursrecht en naburige rechten dd. 30 juni 1994 Voorwerp : Werken van letterkunde of kunst o
Werk : creatie in een concrete vorm uitgewerkt
Wie wordt beschermd? • Scheppend/creërend kunstenaar – fysiek persoon • Samenwerking verschillende auteurs • Mogelijkheid tot overdracht bepaalde rechten
“verkrijger” van dit recht wordt eveneens beschermd
Wat wordt beschermd? • Muzikale werken (compositie, ...), literaire werken (boek, speech, personnage, scenario, ...),
beeldende kunstwerken (schilderij, architecturaal werk, fotografisch werk, ...), audiovisuele werken (film, ...), computerprogramma‟s, databanken, ... • Voorwaarden: Een “werk”/creatie met een bepaalde vorm (NIET een idee, concept of stijl) Origineel: een expressie van de persoonlijkheid van de maker Aard, doel en artistieke waarde van het werk zijn irrelevant
Ontstaan? • Door loutere creatie (geen formaliteiten voor bescherming!)
• MORELE RECHTEN (NIET overdraagbaar)
Bekendmaking Recht op vaderschap (naamsvermelding) Integriteit • VERMOGENSRECHTEN (WEL overdraagbaar)
Reproductierecht (incl. bewerking, vertaling, verdeling) Elke vastlegging van het werk in een vermaterialiseerde vorm ongeacht het doel, het reproductiemiddel, geheel of gedeeltelijk, tijdelijk of duurzaam intypen, uitprinten, branden op cd, fotograferen, opname in een databank Inscannen, vastleggen op een server of harde schijf, uploaden, downloaden, digitaal kopieëren naar een andere website
Verhuring en uitlening
:
Publieke mededeling met inbegrip van de beschikbaarstelling aan het publiek Elk procéde van openbaarmaking in niet vermaterialseerde (efemere) vorm „Live‟ of via technische hulpmiddelen radio, kabel, internet, sateliet, .. Publieke mededeling veronderstelt “publiek” i.e. Meerdere personen zonder familiaal, intieme band die van het werk kennis kunnen nemen. Inclusief : de beschikbaarstelling van een werk voor het publiek op een door hun individueel gekozen plaats en tijd bv. streaming, webcasting, on demand diensten, het aanbieden van een werk aan het publiek op een server ongeacht of ze gebruikt wordt ...)
:
EXCLUSIEVE RECHTEN in beginsel beschikt enkel de auteur over deze rechten - mogelijkheid tot overdracht aan derden wat betreft de vermogensrechten Uitzonderingen (zie verder)
BESCHERMINGSDUUR Tot 70 jaar na het overlijden van de (langslevende) auteur
Wie wordt beschermd? • Uitvoerende kunstenaars (muzikanten, acteurs, ...) • Producenten (fonogrammen en films) • Omroeporganisaties
Wat wordt beschermd? • De persoonlijke uitvoering van een werk dat aan het publiek kan worden meegedeeld (uitvoerende kunstenaars) • “De eerste vastlegging” (producenten) • “De eerste uitzending” (omroeporganisaties)
Ontstaan? • De loutere “daad” volstaat (geen formaliteiten voor bescherming!)
Welke rechten worden beschermd? • Morele rechten (NIET overdraagbaar) Naamsvermelding Integriteit (verbod vervorming, verminking of wijziging die eer en reputatie schaden) • Vermogensrechten (WEL overdraagbaar) Reproductierecht (incl. bewerking, vertaling, verdeling) Verhuring en uitlening Publieke mededeling met inbegrip van de beschikbaarstelling aan het publiek (live of via technische middelen: radio, kabel, internet, on demand, pay per view, sateliet, ...)
Exclusieve rechten • In beginsel beschikt enkel de uitvoerende kunstenaar/producent/ omroep over
deze rechten m.b.t. vermogensrechten: mogelijkheid om deze over te dragen/in licentie/in bruikleen te geven aan derden tegen vergoeding
• Uitzonderingen: kosteloze mededeling in familiekring, thuiskopie, parodie, ...
Beschermingsduur? • Tot 50 jaar na de prestatie, vastlegging of eerste uitzending
1.
Geschrift als bewijsmiddel
2.
Restrictieve interpretatie
3.
Verplichte vermeldingen - vergoeding, reikwijdte en duur van de overdracht voor elke exploitatiewijze
4.
Nietigheid van overdracht voor onbekende exploitatievormen
5.
Vermogensrechten op toekomstige werken voor bepaalde duur
6.
De uitoefening van morele rechten kan op gedeeltelijke wijze contractueel ingeperkt worden
Wat? Een
verzameling van werken en/of gegevens : • die systematisch of methodisch geordend zijn • en die afzonderlijk toegankelijk zijn • met al dan niet elektronische middelen
Twee -
dimensies in de databank :
de structuur / architectuur - de inhoud
1. Auteursrechtelijke
becherming van de vorm/structuur : databank als oorspronkelijke creatie
Bijzonder
regime voor werknemers of ambtenaren in de niet-culturele nijverheid : vermoeden van overdracht van vermogensrechten
2. Sui
generis recht ten voordele van de producent
Voorwerp -
databank voortkomend uit een kwantitatief of kwalitatief substantiële investering - los van de aard van de data - niet de individuele data - geen afbreuk aan overige rechthebbenden op onderdelen
Titularis De
:
producent : natuurlijk of rechtspersoon die het initiatief neemt tot en het risico draagt van de investering waardoor de databank is ontstaan
Rechten
:
Recht op - de hele
opvraging en extractie van : inhoud of (kwalitatief of kwantitatief) substantiële delen
de
herhaalde of systematische opvraging/extractie van niet substantiële delen wanneer in strijd met normale exploitatie of schade toebrengt aan rechtmatige belangen van de producent
Duur
bescherming :
15
jaar na 1 januari van het jaar van voltooiing cq. ter beschikking stelling van het publiek
Verlenging
investering
mits nieuwe substantiële
:
SOORTEN - Surface linking - Deep linking - In line linking - Framing - Framed deep link
:
LINKEN vs. AUTEURSRECHT
Voorafgaand : link als auteursrechtelijk beschermd werk Gewone surface link : stilzwijgende toestemming? Deeplinking : morele rechten? In line linking : integratie in eigen website Linken naar websites waar een inbreuk op het auteursrecht mogelijk wordt gemaakt
Auteur en uitvoerder: exclusieve recht om “gebruik” van hun werken/prestaties toe te staan of te verbieden • Beperking voor uitvoerders en producenten: kunnen openbare mededeling niet verhinderen kunnen uitzending via omroep (radio, TV, ...) niet verhinderen
Onderscheid: • Primair gebruik = eerste terbeschikkingstelling en gebruik van de werken Vb: Componist (auteur) of groep (uitvoerder) geeft toestemming aan een platenfirma om zijn werk te exploiteren (bvb. CD uitbrengen en verkopen). • Secundair gebruik = verdere gebruik van de werken door anderen Vb: Een cafébaas koopt de CD en speelt hem af in zijn horecazaak. Dit is een vorm van secundair gebruik. Vb: Een vereniging organiseert een fuif en boekt een DJ. Deze draait (onder andere) enkele nummers van die CD. Ook dit is een vorm van secundair gebruik.
In ruil voor elk gebruik: auteur/uitvoerder recht op vergoeding • Vergoeding = “uitgesteld loon”
• Zowel voor primair als secundair gebruik
Probleem aan kant van auteur/uitvoerder: • Onmogelijk voor auteurs/uitvoerders om individuele afspraken te maken met elke individuele gebruiker (zeker bij secundair gebruik)
• Onmogelijk om effectieve controle uit te voeren
Probleem aan kant van gebruiker: • Uiterst omslachtig om alle auteurs/uitvoerders steeds afzonderlijk te
contacteren om toestemming te vragen voor gebruik
Oplossing: BEHEERSVENNOOTSCHAPPEN
Wie? • Verenigingen van auteurs/uitvoerders
• Nationaal en internationaal
Wat? • Beheer en verdediging van de rechten van (aangesloten) auteurs/uitvoerders • Toezicht uitoefenen op gebruik van hun werken
• Toestemming/vergunning verlenen aan gebruikers om werken te gebruiken • Inning van vergoeding verschuldigd door gebruikers • Doorstorten van vergoedingen aan auteurs/uitvoerders volgens bepaalde
verdeelsleutels
Welke? • Auteurs: SABAM (muziek, audiovisueel, litterair), SACD (fictiereeksen, bioscoopfilm, theater, dans,...),
ALMO (toneelrepertoires, opera, musical, ballet), SCAM (documentaire, geschriften, beelden, foto‟s,...),SOFAM enz. • Uitvoerders: SIMIM (producenten), URADEX (uitvoerende kunstenaars),enz.
Uitzonderingen
op de vermogensrechten:
• “Driestappentoets” voor nationale wetgever: Slechts in welomschreven gevallen Zonder leefbaarheid sector te bedreigen Met waar nodig invoering financiële compensaties
• Restrictieve interpretatie • Dwingend karakter
• Van voorbijgaande of bijkomstige aard • Integraal en essentiëel onderdeel van een technisch
procédé, dat wordt toegepast met als enige doel:
Doorgifte in een netwerk tussen derden door een tussenpersoon OF Een rechtmatig gebruik, van een beschermd werk, waarbij die handelingen geen zelfstandige economische waarde bezitten
• Bvb: “Caching”, “Browsing”
• Geldt voor alle werken (letterkundige, beeldende,
audiovisuele, geluidswerken, etc.)
• Voorwaarden:
Uit werk dat rechtmatig openbaar gemaakt is
Niet uit werk dat zelf auteursrechtelijke inbreuk belichaamt
Doel = kritiek, polemiek, recensie,onderwijs, wetenschap Bvb. niet voor opzetten concurrerende databank / website
Omvang citaat moet binnen de perken van eerlijke beroepsgebruiken en het beoogde doel
Bij zeer kort werk kan dit mogelijk integraal, maar slechts zeer uitzonderlijk aanvaard
Inkaderen in eigen uiteenzetting waarin het geciteerde wordt bekritiseerd of toegelicht Bronvermelding! (naam auteur) tenzij onmogelijk
• Parodie, karikatuur, pastiche • Geldt voor alle werken (letterkundige, beeldende,
audiovisuele, geluidswerken, etc.)
• Werk dat rechtmatig openbaar gemaakt is
Niet werk dat zelf auteursrechtelijke inbreuk belichaamt
• Niet strijdig met “eerlijke beroepsgebruiken”
Vormelementen mogen niet groter dan nodig zijn om origineel herkenbaar te maken / publiek mag niet “in verwarring gebracht worden”
• Uiterste grens = morele recht op integriteit
Nooit eer of goede naam auteur aantasten / werk verminken Bvb: pornografische versie van “Jommeke”
• Kopiëren in de muziek- en audiovisuele sector • Gedeeltelijke of integrale reproductie • “Reproductie die gebeurt in familiekring en die
enkel daarvoor bestemd is” • “Familiekring” = feitenkwestie
• Forfaitaire vergoeding te betalen door
fabrikant/invoerder van apparaten of dragers die “kennelijk” gebruikt worden voor thuiskopie
Papier of digitale drager → papier of soortgelijke dragers • Doel: “privé-gebruik” (incl. individueel professioneel gebruik of intern bedrijfsgebruik) onderwijs of wetenschappelijk onderzoek (indien verantwoord door nagestreefde nietwinstgevende doelstelling + steeds bronvermelding, tenzij onmogelijk + NOOIT voor “externen”)
•
Geen afbreuk aan normale exploitatie v/h werk
• Via “fotografische techniek” of “enige andere werkwijze die een soortgelijk resultaat
oplevert” (Bvb. kopiëren, printen)
• Invoerzijde: papieren tijdschrift, elektronisch tijdschrift, digitaal boek, tekst op het
internet, etc.
• (!) Indien databank: enkel vanuit niet-elektronische databank (vanuit elektronische databank mag, alleen voor onderwijs of wetenschappelijke doeleinden)
• Uitvoerzijde: enkel afbeelding of tekst op papier, transparanten, etc. • Omvang: • Integraal: tekst in de vorm van artikels, afbeeldingen van plastisch werk • Korte fragmenten: alle andere werken (Bvb. boek, AV-werk)
Papier of digitale drager → digitale drager • Doel: • “gebruik in familiekring en enkel daarvoor bestemd” (individueel professioneel gebruik of intern bedrijfsgebruik) • onderwijs of wetenschappelijk onderzoek (indien verantwoord door nagestreefde niet-winstgevende doelstelling + steeds bronvermelding, tenzij onmogelijk + NOOIT voor “externen”)
•
Geen afbreuk aan normale exploitatie v/h werk
• Invoerzijde: papieren tijdschrift, elektronisch tijdschrift, digitaal boek, tekst op het
internet, etc.
• (!) Indien databank: enkel vanuit niet-elektronische databank (vanuit elektronische databank mag, alleen voor onderwijs of wetenschappelijke doeleinden) • (!) Geen software
• Uitvoerzijde: “eender welke drager anders dan papier of soortgelijke drager” = alle
mogelijke digitale dragers
• Omvang: • Familiekring: geen beperkingen • Onderwijs of wetenschappelijk onderzoek: • Integraal: tekst in de vorm van artikels, afbeeldingen van plastisch werk • Korte fragmenten: alle andere werken (Bvb. boek, AV-werk)
•
Vergoeding te betalen door: • Papier of digitale drager → papier of soortgelijke dragers: • (1) Forfaitair: fabrikant/invoerder van apparaten of dragers die “kennelijk” gebruikt worden voor reproductie op papier of soortgelijke drager • (2) Per kopie: de kopiëerder (of verantwoordelijke instelling) of zij die “kopiëerapparaat” ter beschikking stellen
• Papier of digitale drager → digitale drager • (1) Per kopie: de kopiëerder (of verantwoordelijke instelling) of zij die “kopiëerapparaat” ter beschikking stellen
•
Gedeeltelijke of integrale reproductie
•
Reproductie verricht ter illustratie bij onderwijs (incl. “afstandsonderwijs”) of voor wetenschappelijk onderzoek
• Enkel door de overheid erkende instellingen voor onderwijs / wetenschap
•
Voorzover verantwoord door de nagestreefde niet-winstgevende doelstelling
•
In het kader van de normale activiteiten van de instelling
•
Voorzover geen afbreuk aan de normale exploitatie van het werk
•
Bij databank:
• Gesloten transmissienetwerk van de instelling
• Netwerkbeheerder = de instelling zelf • Met nodige beveiliging (gebruikersnaam / paswoord)
•
Vergoedingsregeling +- = reprografievergoeding
• Werk geoorloofd openbaar gemaakt • Reproductie beperkt tot aantal kopieën • Bepaald in functie van en gerechtvaardigd door het voor de bewaring van
het cultureel en wetenschappelijk patrimonium gestelde doel
• Door voor het publiek toegankelijke bibliotheken, musea of archieven • Die niet het behalen van een direct of indirect economisch of commerciëel
voordeel nastreven
• Voor zover geen afbreuk aan normale exploitatie van het werk en geen
onredelijke schade wordt berokkend aan de wettige belangen van de auteur
• Reproducties blijven eigendom van de instelling • Gewone uitleningen kunnen / “on-line leveren” niet • Auteur mag steeds toegang vragen
• Actualiteitsinformatie
(Werk in verslag over actuele gebeurtenissen; Indien mogelijk: bronvermelding! (incl. naam auteur); Bvb. muziek op achtergrond aankomst staatshoofd)
• Occasionele achtergrondinformatie
(Journalistiek werk / mediaverslag waarin – ook los van actua – onderwerp behandeld waarin toevallig werk op de achtergrond)
• Privé-uitvoering
(In familiekring of schoolactiviteiten; kosteloos)
• Terminals voor studie of onderzoek ter plaatse • • • • • • •
(Voor niet te koop aangeboden of aan licentievoorwaarden onderworpen werken, in voor publiek toegankelijke bibliotheken, musea, archieven, onderwijs- en wetenschapsinstellingen)
Tijdelijke opnamen voor de omroep Kosteloze uitvoering tijdens publiek examen Mensen met een handicap Aankondiging tentoonstelling / openbare verkoop Leenrecht Invoerrecht Specifieke uitzonderingen i.v.m. databanken
• Geen ontkenning van “copyright” of andere
intellectuele eigendomsrechten • Doel: vrije verspreiding en gebruik van werken
“vergemakkelijken” / “faciliteren”, gebruik makend van het auteursrecht en een systeem van “standaardlicenties” • Open Source & Creative Commons
Toepassingsgebied: software
Uitgebracht onder een licentie die:
• Het gebruik, de correctie en het aanpassen van de broncode van het
programma vrijelijk toelaat • De vrije distributie toelaat van het programma en de correcties en aanpassingen erop • Geen personen uitsluit van het gebruik van het programma • Alle vormen van gebruik toelaat
# soorten “standaardlicenties”:
• GPL: alle afgeleide code moet steeds beschikbaar blijven + alle code
eenmaal onder GPL uitgebracht, blijft voor altijd gebonden aan GPL • BSD: nieuwe versies van de code mogen ook verspreid worden in “gesloten vorm” (niet-publieke domein) • Varianten op bovenstaande licenties
Alle
mogelijke werken (niet enkel software)
Auteur
geeft bij eerste mededeling van werk eenmalig toelating (licentie) aan eenieder om bepaalde handelingen te verrichten die principiëel tot zijn exclusieve rechten behoren
6
gratis beschikbare standaardlicenties
+ CC-zero verklaring: volledig afstand van alle mogelijke auteursrechten
Naamsvermelding: Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker. Niet-commercieel: Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal dat op jouw werk gebaseerd is, mits niet voor commerciële doeleinden. Geen afgeleide werken: Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal. Gelijk delen: Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als origineel werk
