No title

START SMART BETREFT:

WEBSITE INTERVENTIESNAARWERK.NL

Beschrijving van de interventie

Start Smart begeleiding startende ondernemers

Datum beoordeling panel: Datum eerste herziening: Datum tweede herziening:

www.interventiesnaarwerk.nl

[02-02-2010] [dd-mm-jjjj] / nvt [dd-mm-jjjj] / nvt

1

Inhoudsopgave Beschrijving van de interventie ............................................................................................................... 3 1.1 Kernachtige omschrijving ...................................................................................................... 3 1.2 Doel van de interventie .......................................................................................................... 3 1.3 Doelgroep van de interventie ................................................................................................. 4 1.4 Omschrijving van de interventie ............................................................................................ 5 1.4.1 Methodiek .......................................................................................................................... 5 1.4.2 Onderbouwing: Probleem- of risicoanalyse....................................................................... 8 1.4.3 Onderbouwing: verantwoording doelen en aanpak............................................................ 9 1.4.4 Eisen begeleiding, uitvoering en borging .......................................................................... 9 1.5 Overige voorwaarden voor toepassing ................................................................................. 10 1.6 Beschrijving onderzoek effectiviteit .................................................................................... 10 1.7 Beoordeling onderbouwing & onderzoek effectiviteit ......................................................... 14 1.8 Overige informatie ............................................................................................................... 16


2

Beschrijving van de interventie 1.1

Kernachtige omschrijving Naam interventie: Start Smart Kernachtige omschrijving: Start Smart richt zich op personen die overwegen een eigen onderneming te starten of recentelijk zijn gestart, maar vanwege een gebrek aan ondernemerservaring en -vaardigheden en/of taalvaardigheid of kennis van de ondernemerscultuur niet in staat zijn zelfstandig het bedrijf uit te bouwen of de kwaliteit van het bedrijf/product te waarborgen. De interventie is ontwikkeld in het kader van het stimuleringsbeleid van de overheid voor zelfstandig ondernemerschap en niet (primair) gericht op re-integratie van werkzoekenden. Start Smart biedt in de basis ondersteuning, coaching, training, netwerk en financiering. De interventie wordt georganiseerd via lokale Kamers van Koophandel. Bij het project is een aantal coaches (ca. 20) betrokken die de begeleiding van kandidaten op zich nemen. De wijze waarop zij dit invullen, loopt uiteen. Bijzonder aan Start Smart is dat de startende zelfstandige zelf zijn coach uitkiest. Dit is een illustratie van de sterke focus die ligt op de persoonlijke ontwikkeling van de ondernemer en dat deze zich ‘eigenaar’ voelt van het proces. Verantwoordelijkheid is belangrijk voor de deelnemer en voor het kunnen doorlopen van het traject. Andere elementen van Start Smart zijn: groepstrainingen en netwerkbijeenkomsten. Naast dat kandidaten gebruik kunnen maken van het reguliere trainingsaanbod van de Kamer van Koophandel, worden er ook speciaal voor Start Smart trainingen aangeboden. Iedere deelnemer krijgt bovendien een budget van ca. 500 euro ter beschikking dat hij mag uitgeven aan een niet-standaard training. Drie fondsen voor microkredieten zijn betrokken, waar de starter desgewenst en zo nodig een lening kan aanvragen voor de start van zijn bedrijf. De interventie staat in beginsel open voor iedereen die een eigen bedrijf wil starten of recent is gestart. Om enigszins gemotiveerde kandidaten te selecteren, wordt van iedere deelnemer een eigen bijdrage in de kosten van het project gevraagd van 150 euro. De duur van het traject varieert, maar neemt gemiddeld circa een jaar in beslag. Start Smart is begonnen in de regio Arnhem/Nijmegen/Doetinchem als Equalproject ‘Start Wijzer’ uit tranche 2 (2004/EQC/0022, zie ook de website van het Agentschap SZW, directe link http://agentschap.szw.nl/index.cfm?fuseaction=dsp_document&link_id=73291). Dit project is ontwikkeld door Oost NV en vond plaats in de periode juli 2005 - december 2007. In de documentatie wordt de naam Start Smart vermeld; op www.agentschapszw.nl echter wordt nog de naam Start Wijzer gehanteerd. De opvolger was Ikstartsmart Salland (Overijssel), waaraan enkele uitkeringsgerechtigden deelnamen. Iedere inwoner van Overijssel die zelfstandig ondernemer wil worden of net een eigen bedrijf had opgericht, kon in principe begeleiding krijgen vanuit Ikstartsmart. Thans loopt Start Smart Gelderland (looptijd jan 2008-dec. 2010), waaraan ca. tweederde van de Gelderse gemeenten zich heeft verbonden (zie www.ikstartsmart.nl). Het percentage uitkeringsgerechtigden is hier gemaximeerd tot maximaal 15 procent van de kandidaten. Wat aan de aanpak is veranderd in de loop der jaren, wordt waar nodig toegelicht. Zie ook de procesevaluatie (1.6). Voor de leesbaarheid wordt één naam gehanteerd: Start Smart.

1.2

Doel van de interventie

De overalldoelstelling luidt: de verbetering van de kwaliteit en het innovatievermogen van nieuw


3

ondernemerschap in de regio. Door: 1. De regionale adviesstructuur te optimaliseren; 2. Ondersteuning toegespitst op de bedrijfsfase van een ondernemer te bieden; 3. De effecten van de geboden individuele- en groepsgewijze starterondersteuning te meten Ook wordt als doelstelling vermeld het terugdringen van het ‘sterftecijfer’ van startende ondernemingen, van vijftig procent naar twintig procent binnen vijf jaar. Het doel van Start Smart is om meer en betere ondernemers te krijgen, m.a.w. de kwaliteit van het ondernemerschap van starters en préstarters te verbeteren. (Dit kan overigens ook inhouden: iemand die naar de inschatting van de coach over te weinig ondernemerscapaciteiten beschikt na doorlopen van de interventie, afraden ondernemer te worden.) Als kwantitatieve doelstelling wordt vermeld dat van de deelnemende préstarters 40 nog tijdens de looptijd van het project daadwerkelijk een bedrijf oprichten. Voor Start Smart Gelderland, dat begin 2010 nog loopt, zijn o.m. de volgende doelstellingen geformuleerd: • Individuele begeleiding van 1400 préstarters, starters en doorstarters; • Ontwikkeling en verbetering van ondernemersvaardigheden van 1400 deelnemers; • Professionalisering van de bestaande bedrijfsvoering bij 700 ondernemers; • 35% van de préstarters start binnen 9 maanden een eigen onderneming; Voor deze beschrijving gaat het m.n. om het vergroten van het aantal ondernemers en het verbeteren van de kwaliteit van het ondernemerschap van starters en préstarters. Dat gebeurt via een begin- en eindmeting met de Entrepreneurscan alsmede met twee enquêtes onder de deelnemers, een bij de start en een bij afronding van de interventie. Zie verder 1.6. Toets beschikbare informatie tbv beschrijving en overdraagbaarheid Is er documentatie over de doelen van de interventie?

Ja X

Nee

Toets theoretische onderbouwing Zijn er expliciete doelen geformuleerd?

Ja X

Nee

1.3

Doelgroep van de interventie

Voor wie is de interventie bedoeld? De interventie is bedoeld voor iedereen die een bedrijf wil beginnen of maximaal 5 jaar ondernemer is en onvoldoende ondernemersvaardigheden heeft. Daarnaast moet men zelf, of moet het eigen bedrijf, gevestigd zijn in één van de deelnemende gemeenten in Gelderland. Wie al eerder aan een StartSmarttraject heeft meegedaan, kan niet nogmaals deelnemen. Prevalentie Steeds meer mensen starten een eigen bedrijf. Waren er in 1985 nog 30.000 startende ondernemers, in 2007 waren dat er ruim 100.000. Het aantal nieuwe bedrijven dat vijf jaar na oprichting nog bestaat, blijkt door de jaren heen steeds rond de 50% te schommelen (Bangma en Timmermans, 2008). Volgens andere bronnen bestaat na vijf jaar nog 60% van de starters. In circa 16 % gaat het stoppen gepaard met een faillissement. Indicatie- en contra-indicatiecriteria www.interventiesnaarwerk.nl

4

Deze staan niet in de projectdocumentatie weergegeven. Doelgroep vlg. bestandsanalyse/toets bereik doelgroep Schets deelnemers eerste Start Smart project 223 deelnemers; 49% beschouwt zich als starter, 51% als préstarter; vrouwen: mannen – 60 – 40; 75% hoger opgeleid (HBO/universiteit); ondervertegenwoordiging van allochtonen (12%; van alle starters in NL is 19% allochtoon); gemiddelde leeftijd 41 jaar; 14% afkomstig uit ondernemersgezin. Motieven om ondernemer te (willen) worden: 1) eigen baas zijn, 2) uitdaging, 3) beter benutten eigen kwaliteiten. Negatieve motieven – bijvoorbeeld ontevreden over de loopbaan – spelen geen belangrijke rol. Schets deelnemers eerste Start Smart Salland 60 deelnemers; 53% beschouwt zich als starter, 47% als préstarter; vrouwen: mannen = 52 – 48; ruim driekwart hoger opgeleid (HBO/universiteit); ondervertegenwoordiging van allochtonen (3%; van alle starters in NL is 19% allochtoon); gemiddelde leeftijd 42 jaar; 18% afkomstig uit ondernemersgezin. Motieven om ondernemer te (willen) worden zijn idem aan het eerste project. Toets beschikbare informatie tbv beschrijving en overdraagbaarheid Is er documentatie over de doelgroep van de interventie?

Ja X

Nee

Toets theoretische onderbouwing Is er een duidelijke definitie van de doelgroep en de aard van de problematiek?

Ja X

Nee

1.4

Omschrijving van de interventie

1.4.1 Methodiek Het Start Smart traject bestaat uit een achttal dynamische en vraaggestuurde hoofdactiviteiten: Kennismakingsgesprek (intake) Ondernemerstest Diagnosegesprek en opstellen plan van aanpak Coaching Advies Training Netwerkbijeenkomsten Mogelijkheid garantiestelling Stichting Garantiefonds Start Smart Eindgesprek Kennismakingsgesprek/intake NB. In tegenstelling tot de doelgroepgerichte benadering die veel startersprojecten kenmerkt, is hier bewust gekozen voor een open benadering van ondernemerschap. Dit vanuit de ervaring dat de behoefte van een startende ondernemer veel meer te maken heeft met zijn of haar persoonlijke ondernemersvaardigheden en veel minder met zijn of haar sexe, ras, leeftijd, branche, woonomgeving of werksituatie. In Start Smart zijn dit unieke kenmerken van de ondernemer die mede bepalen hoe de ondersteuning wordt ingevuld, en die dus niet iemand al bij voorbaat van deelname uitsluiten. Doel: selectie van deelnemers; toelichten Start Smart Werkwijze: Ingegaan wordt op de persoonlijke ambities van de starter, hoe serieus de plannen van de (aspirant-)ondernemer zijn en of Start Smart bij de realisatie daarvan van toegevoegde waarde is. Na deze


5

uiteenzetting blijkt of de kandidaat zich hieraan wil en kan committeren. Het gesprek vindt plaats op alle kantoren van KvK in Gelderland. Na afloop moet zicht bestaan op de wensen en belemmeringen van de (startende) ondernemer en valt een beslissing voor wel of geen deelname. Deelnemers betalen een eigen bijdrage van 150 euro. Ondernemerstest Deze is ontwikkeld door Entrepreneur Consultancy BV. Doel: het verkrijgen van zelfkennis; inzicht in sterke en zwakke punten van de ondernemer. Tevens dient de test als 0-meting voor de resultaatmeting. De deelnemers worden getest op 14 competenties: - prestatiegerichtheid - zelfstandigheid - dominantie - sociale oriëntatie - effectiviteit - doorzettingsvermogen - marktgerichtheid - creativiteit - flexibiliteit - plannen en organiseren - financieel beheer - informatie zoekgedrag - risicobereidheid - marketing Werkwijze: via ikstartsmart.nl vult de kandidaat de test in van achter zijn eigen computer, evt. met ondersteuning. De uitslag is via een persoonlijke pagina op de site te bekijken. Resultaat is een sterkte-/zwakteanalyse, met aandachtspunten en ontwikkelgebieden. Diagnosegesprek en opstellen plan van aanpak Doel: inzicht krijgen in de aandachtspunten van de deelnemer; analyse van de resultaten van de test; opstellen persoonlijk plan van aanpak (‘trajectplan’) Start Smart. Werkwijze: de intaker neemt de uitslag door met de kandidaat. Gezamenlijk wordt een trajectplan opgesteld. Zo ontstaat een concreet plan met afspraken over: - te ondernemen activiteiten - welke instrumenten van Start Smart worden toegepast om de beoogde doelstellingen te bereiken - wie verantwoordelijk is voor welke activiteiten. Het plan van aanpak helpt bij het maken van een keuze voor een coach en dient als input voor de coaching. Coaching Coaches worden via een aanbestedingsprocedure geworven (bekendmaking via advertentie krant en website). Selectie vindt plaats op grond van het persoonlijk profiel, niet op organisatieniveau. De geselecteerde coaches vormen gezamenlijk de coachpool. Doel: opgang brengen bewustwordingsproces deelnemer; stimuleren persoonlijke ontwikkeling deelnemer en deze effectief laten functioneren; vergroten van diens zelfredzaamheid. Werkwijze - Keuze coach: deelnemers kiezen zelf hun coach uit zes regionale coachpools. Profielen van deze coaches zijn beschikbaar va de site. Desgewenst kan de contactpersoon van de KvK begeleiden bij het maken van een keuze. www.interventiesnaarwerk.nl

6

-

Inhoud coaching: de coach motiveert, speelt in op belemmeringen, geeft feedback op vorderingen, scherpt plannen aan en draagt nieuwe opties aan, helpt bij de vertaalslag van de tijdens cursussen opgedane kennis naar de eigen situatie. Het aantal gesprekken met de coach is variabel en afhankelijk van werkwijze en tarief van de coach. Omgaan met competentieprofiel: de coaches worden getraind in het analyseren en toepassen van de resultaten van de Start Smart Ondernemerstest.

Advies Doel: vergroten van de kennis over een specifiek vak of onderwerp bij de ondernemer. Werkwijze: advies kan worden ingewonnen via het Accountantsspreekuur, Belastingspreekuur of via een gesprek met een bedrijfsadviseur of vakspecialist. Locatie: KvK-kantoren. Training Doel: vakkennis vergaren, inzicht in diverse aspecten van het ondernemerschap, ontwikkelen ondernemersvaardigheden, opstellen van een onderbouwd ondernemingsplan, netwerkvorming en uitwisselen eigen ervaringen. Type opleidingen: seminar, workshop, training. Werkwijze: het trainingsaanbod is ingericht in trajecten, waarin diverse type opleidingen zijn opgenomen. In overleg met de coach wordt een aantal trainingen in het persoonlijk traject opgenomen. Er is keuze uit de volgende trajecten: - Ondernemen: schrijven ondernemingsplan, elementen van ondernemerschap, prijsbepaling - Grip op je onderneming: financiële administratie, acquisitie en netwerken, timemanagement - Grip op groei: personeel, rol ondernemer, Product Markt Combinatie en financiering Mogelijkheid garantiestelling Stichting Garantiefonds Start Smart Doel: het verkrijgen van een microkrediet (leningen tussen 2.500 – 25.000 euro); het begeleiden van de ondernemer met de uitvoering van het financieel plan. Werkwijze: een deelnemer aan het Start Smart Project kan een financiering krijgen via het Start Smart Garantiefonds. Voorwaarden zijn onder meer: BKR toetsing, levensvatbaar plan, hoofdelijke borgstelling, begeleiding door extern adviseur, looptijd lening 3 of 5 jaar. NB. Over de netwerkbijeenkomsten en het eindgesprek wordt geen toelichting gegeven in de documentatie. Locatie van uitvoering Aan Start Smart Gelderland, dat een looptijd heeft tot eind 2010, nemen 42 van de 56 gemeenten deel, zie http://www.ikstartsmart.nl/gemeenten.asp?RegioID=2 Toets beschikbare informatie tbv beschrijving en overdraagbaarheid Is de methodiek van de interventie beschreven? Bevat de methodiek een handleiding ten aanzien van de benodigde handelingen?

Ja X X

Nee

Toets theoretische onderbouwing Ja Bevat de methodiek een handleiding die de benodigde handelingen (volgorde, duur, X frequentie, intensiteit) en materialen aangeeft?

Nee


7

1.4.2 Onderbouwing: Probleem- of risicoanalyse Kenmerken risico of probleem De interventie is niet gericht op werkzoekenden, met als gevolg dat de probleemstelling ook anders is geformuleerd dan meestal gebruikelijk bij INW-interventies. Er wordt geen (direct) verband gelegd met werkloosheid. In plaats van uit te gaan van een probleem, is hier het uitgangspunt feitelijk een kans: namelijk om via het stimuleren van ondernemerschap niet alleen individuen een kans te bieden hun eigen arbeidsplek te scheppen en zo een inkomen te verwerven, maar hiermee ook de (lokale) economie te stimuleren alsmede de emancipatie en integratie van bepaalde groepen in de samenleving. Met risico of probleem samenhangende factoren Ten aanzien van de betekenis van starters voor de economische groei en welvaart zijn heel wat onderzoeken verricht. Inmiddels zijn er tevens overzichtsstudies van de uitkomsten beschikbaar. Zo trekken De Clerq en De Sutter (2004) de conclusie dat talrijke studies aantonen dat nieuwe en kleine bedrijven inderdaad belangrijk zijn voor economische welvaart aangezien deze bedrijven: • de innovatieve capaciteit van de economie verhogen; • meer flexibel inspelen op marktvragen; • de bestaande bedrijven aansporen om efficiënter te gaan werken; en nieuwe businessactiviteiten creëren en daarmee zorgen voor nieuwe banen en werkgelegenheid. Ook Van Praag en Versloot (2007) trekken, op basis van de door hen geanalyseerde 57 studies van recente datum, de conclusie dat starters een zeer belangrijke functie vervullen in de economie, maar zij specificeren en nuanceren dit. Zo voegen zij bijvoorbeeld toe dat starters weliswaar naar verhouding veel werkgelegenheid creëren maar dat deze banen in het algemeen zowel wat betreft primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden als wat betreft werkzekerheid op wat langere termijn achterblijven bij de banen in grote, al langer bestaande bedrijven. Bovendien wijzen zij erop dat de bijdrage aan de werkgelegenheid van starters weliswaar positief is, maar dat deze tevens in de tijd varieert: bij de start en op de wat langere termijn gezien hebben starters een positief effect op de werkgelegenheid. In de periode daar tussen in – dus de periode enkele jaren na de start - hebben zij echter een negatief effect op de werkgelegenheid, vooral omdat zij werkgelegenheid verdringen bij al langer bestaande en minder efficiënt werkende bedrijven. Op de lange termijn is het effect van starters op de werkgelegenheid echter duidelijk positief, niet alleen door eigen interne groei maar ook doordat zij een positief effect hebben op de werkgelegenheid van andere al langer bestaande bedrijven. Stel en Suddle(2006) komen op basis van hun analyses tot de conclusie dat starters weliswaar een positief effect op de werkgelegenheid hebben, maar dat dit effect in Nederland aanvankelijk maar heel beperkt is. Het effect wordt pas na verloop van enkele jaren zichtbaar en het maximale effect wordt na ongeveer zes jaar bereikt. Verder vergelijken zij Nederland met enkele andere landen waar dezelfde analyses zijn gemaakt en komen op basis daarvan tot de conclusie dat dit maximale effect in Nederland niet alleen eerder wordt bereikt, maar ook groter is dan in die andere landen. Dit kan er volgens hen op wijzen dat de gemiddelde kwaliteit van de starters in Nederland hoog is. Zij benadrukken dat niet alleen de kwantiteit van de starters belangrijk is, maar dat ook de kwaliteit een factor van betekenis is. Het gaat ook of zelfs vooral om kwalitatief goede starters die meer in hun mars hebben dan een bedrijf beginnen in een van de laagdrempelige branches. Het aantal starters is in de afgelopen 10 jaar zeer duidelijk toegenomen, namelijk van circa 30.000 starters medio jaren tachtig van de vorige eeuw naar ruim 100.000 in 2007. Maar er spelen meer – deels aan elkaar gerelateerde en elkaar versterkende – factoren een rol bij de toegenomen belangstelling voor het ondernemerschap, zoals de ontwikkelingen op ICT gebied, de groei van de dienstensector, de ontwikkelingen op het gebied van de sociale zekerheid, de toegenomen waardering voor (klein) ondernemerschap, de gestegen arbeidsparticipatie van vrouwen en de behoefte www.interventiesnaarwerk.nl

8

aan meer flexibiliteit zowel aan de vraagkant als aan de aanbodkant. Toets Theoretisch Effectief Is het probleem duidelijk omschreven? Is duidelijk wie het probleem heeft? Is er een analyse gemaakt van de met het probleem samenhangende oorzakelijke, risico-, in stand houdende of verzachtende factoren?

Ja X X X

Nee

1.4.3 Onderbouwing: verantwoording doelen en aanpak Koppeling risico/probleem - doelen - aanpak De aanpak is erop gericht het zelfstandig ondernemerschap te stimuleren in aantal en kans van slagen, ook op de langere termijn. Belangrijke eigenschappen voor ondernemers worden met de opzet van de interventie direct gestimuleerd, zoals het dragen van een eigen verantwoordelijkheid. Zo kiezen deelnemers zelf hun coach en krijgen ze een eigen budget toegewezen om zelf een training te selecteren waaraan behoefte bestaat. Samenvatting werkzame ingrediënten De gerichte coaching/begeleiding/training van kandidaten op basis van uitkomsten van de entrepreneurscan vormt het werkzame bestanddeel van de interventie. Toets Theoretisch Effectief Is de verantwoording gebaseerd op een samenhangend betoog (een theorie) over met het probleem samenhangende factoren en de veronderstelde werkzame ingrediënten in de interventie (er wordt méér beschreven dan een algemene verwijzing naar een theorie zoals “De interventie is gebaseerd op rationeel emotieve therapie”)? Sluit de keuze van de doelen van de interventie aan bij de probleemanalyse? Is aannemelijk gemaakt dat de veronderstelde werkzame factoren in de methodiek leiden tot het bereiken van de genoemde doelen (uit onderzoek, theorie en / of praktijk blijkt dat de methodiek de beoogde doelen bij de doelgroep kan bereiken)?

Ja X

Nee

X X

1.4.4 Eisen begeleiding, uitvoering en borging Eisen uitvoerders en begeleiders Betrokken coaches zijn bij voorkeur zelfstandig ondernemers, of hebben ervaring als zelfstandig ondernemer.

Overige eisen N.v.t.


9

1.5

Overige voorwaarden voor toepassing

Overige voorwaarden voor toepassing Het is niet bekend of er een speciale indicatie vereist is. Kosten Start Smart wordt gefinancierd door 42 deelnemende Gelderse gemeenten, de provincie Gelderland, de Kamer van Koophandel Gelderland en de deelnemers zelf. De totale begroting van Start Smart Gelderland bedraagt, uitgaande van 1400 deelnemers, circa 4,5 miljoen euro. Dat is omgerekend circa 3.200 euro per deelnemer.

1.6

Beschrijving onderzoek effectiviteit

Procesevaluatie Vanaf het eerste Start Smart-project, in de regio Arnhem/Nijmegen/Doetinchem, is het proces van de interventie nauwgezet gevolgd en op schrift gesteld, getuige de gepubliceerde effectmetingen (zie 1.8). T.a.v. de oorspronkelijke opzet zijn geen fundamentele wijzigingen doorgevoerd. Lessen uit Start Smart regio Arnhem/Nijmegen/Doetinchem Intake en diagnose In het Start Smart project was de Kamer van Koophandel verantwoordelijk voor het intakegesprek, terwijl de diagnose en de vertaling van een en ander in een actieplan door de coaches is gebeurd. Tijdens Start Smart werd duidelijk dat deze aanpak verbetering behoeft. Door de scheiding van intakegesprek en diagnosegesprek had de Kamer van Koophandel geen goed zicht meer op het aantal instromers in Start Smart. De Kamer is met de intakegesprekken gestopt toen 290 personen tot het project waren toegelaten. Achteraf blijken zich echter bijna 70 van deze 290 personen niet bij een van de coaches gemeld te hebben. Het aantal deelnemers aan Start Smart is daardoor kleiner gebleven dan de bedoeling was. Deze onderbenutting is overigens mede in de hand gewerkt door het gegeven dat tijdens het intakegesprek geen duidelijke termijn is gesteld aan de mogelijkheid om met het Start Smart traject te starten. Deze ervaring maakt duidelijk dat er heldere afspraken moeten worden gemaakt wat betreft de termijnen waarin de toegelaten personen hun recht op deelname kunnen laten gelden. Bovendien moet continue bewaakt en dus gevolgd worden wie wel en wie niet gebruik maakt van dit recht op deelname. In Start Smart zijn nauwelijks richtlijnen aan de coaches meegegeven voor de aanpak en de verslaglegging van het diagnosegesprek. De coaches hebben dit ieder voor zich op hun eigen manier gedaan. Op zich hoeft dit geen probleem te zijn. Achteraf bleek echter dat lang niet alle coaches bij de diagnose gebruik hebben gemaakt van de resultaten van de e-scan ondernemerstest. Bovendien bleek slechts de helft van de Start Smart deelnemers (zeer) tevreden over het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Dit indiceert dat hier verbeteringen mogelijk en nodig zijn Samenstelling coachpool en uitwisseling tussen coaches In Start Smart zijn de coaches geselecteerd op basis van uitsluitend de door hen ingediende schriftelijke offertes. Bij de selectie van de coaches is bovendien gelet op variatie in specialismen. In het projectplan van Start Smart waren wel bijeenkomsten van de coaches voorzien, maar deze hadden geen verplichtend karakter. De deelname van de coaches aan deze bijeenkomsten liep dan ook sterk uiteen.


10

Coaching vormt in feite een kernelement van het Start Smart project en dit roept de vraag op of er niet meer aandacht besteed zou moeten worden aan de selectie van de coaches. Een afzonderlijk aandachtspunt hierbij is of men voor een project als Start Smart specialisten of juist generalisten moet aantrekken. Verder heeft het Start Smart project laten zien dat afstemming en uitwisseling van ervaringen tussen de coaches, en daarmee het inbouwen en benutten van leerervaringen, niet vanzelf tot stand komen. Het is nodig hieromtrent vooraf duidelijke afspraken te maken. Wel of niet op doelgroepen richten Veel startersprojecten zijn op bepaalde doelgroepen gericht, bijvoorbeeld vrouwen, allochtonen of personen die vanuit een uitkering willen starten. Bij het Start Smart project is er expliciet voor gekozen om niet met doelgroepen te werken. De verwachting was dat op deze manier het deelnemersveld een afspiegeling zou zijn van starters in de regio. Achteraf blijkt dit niet het geval te zijn. In verhouding blijken vooral vrouwen en hoog opgeleiden van Start Smart gebruik te maken. Waarschijnlijk zitten er elementen in de opzet en vormgeving van het Start Smart project die deelname van lager opgeleiden (ver)hinderen. Het ligt voor de hand dat met name elementen die karakteristiek zijn voor de opzet en vormgeving van Start Smart – de e-scan ondernemerstest en de keuze van een eigen coach – hierbij een rol gespeeld hebben. Tegelijkertijd dragen juist deze elementen bij aan het succes van het Start Smart project. Dit betekent dat gezocht moet worden naar manieren waarop de karakteristieke aanpak van Start Smart gecombineerd kan worden met voldoende toegankelijkheid voor lager opgeleiden. Trainingsaanbod In het Start Smart project is er aanvankelijk voor gekozen het trainingsaanbod in samenspraak met de deelnemers vast te stellen. In de praktijk bleek dit echter niet goed te werken, vooral omdat op deze manier zeker voor de deelnemers ‘van het eerste uur’ te laat duidelijkheid ontstond over welke trainingen zij konden volgen. Netwerken In het Start Smart project zijn expliciet mogelijkheden geschapen voor de deelnemers om te netwerken. Deze mogelijkheden bleven echter wel steeds beperkt tot de Start Smart deelnemers zelf. Er zou geprobeerd kunnen worden dit te verbinden met al bestaande netwerken van ondernemers. Eigen website Het project Start Smart had geen eigen website. De communicatie verliep via startwijzer.nl. Deze website stond reeds bekend als informatiebron voor startende ondernemers. Een eigen website geeft echter als voordeel dat het informatieaanbod beter kan worden afgestemd op de projectdoelgroep. Hanteren van volgnummers Op diverse plaatsen en door diverse personen is informatie vastgelegd over de deelnemers van Start Smart. Het bleek echter verre van eenvoudig om een overzicht te krijgen van de diverse gegevens van één en dezelfde deelnemer. Dit pleit ervoor om bij projecten als Start Smart van meet af aan individuele volgnummers aan de deelnemers toe te kennen en die consequent in elke administratie te gebruiken. Lessen uit Ikstartsmart Salland Over de hele linie is Start Smart Salland positiever beoordeeld dan het eerste Start Smart project. Desalniettemin enkele mogelijke verbeteringen op een rij. Overdracht intaker  coach Al is de intake/diagnose t.o.v. het eerste project verbeterd, de overdracht van intaker naar coach verliep niet altijd goed. Al tijdens het project is besloten ook dit eerste stuk over te dragen aan de coach.


11

Communiceren van beperkte (doorloop)tijd De beperkte doorlooptijd van trajecten – circa een half jaar – moet beter worden gecommuniceerd naar de deelnemers. Aandachtspunt is de verhouding beschikbare tijd (bij coach en deelnemer)   aantal op te pakken onderwerpen. Terugkomdag Tijdens Start Smart Salland is een terugkomdag gerealiseerd, d.w.z. een moment van overleg met de coach ruime tijd na de officiële afsluiting van het traject. Dit is gebeurd in de vorm van een waardebon, aan de deelnemers uitgereikt tijdens de officiële afsluiting van het project. Toereikend aanbod aan trainingen, wel graag op tijd en op maat aanbieden Het aanbod aan trainingen werd gewaardeerd maar kwam soms te laat beschikbaar. I.v.m. niveauverschillen is het zaak tijdig te informeren over inhoud en niveau van de trainingen. Meer uitwisselingsmogelijkheden voor deelnemers onderling Hieraan bestaat behoefte, dus zaak e.e.a. in te bouwen in de projectopzet. Meer richten op allochtonen en lager opgeleiden Deelnemers zijn vooral hoogopgeleide Nederlanders. Gezocht zou moeten worden naar eenmanier waarop de karakteristieken van Start Smart zijn te combineren met voldoende toegankelijkheid voor lager opgeleiden. Deelnemers oordelen over beide Start Smart projecten overwegend positief; over het tweede nog iets positiever dan over het eerste. Resultaatevaluatie NB. Hoe uitkeringsgerechtigden het ervan af hebben gebracht, is niet te zeggen. Betreffende gegevens zijn niet geïsoleerd en bovendien gaat het om geringe aantallen. Aan het huidige project, Start Smart Gelderland, is het maximale aantal deelnemers dat starten vanuit een uitkeringspositie, bepaald op vijftien procent. Weergave van de resultaten is hier beperkt tot de ontwikkeling van kandidaten die uit de Entrepreneurscan blijkt alsmede uit de enquêtes en houden verband met de doelstelling van ‘meer en betere ondernemers’. Realisatie doelstelling Start Smart regio Arnhem/Nijmegen/Doetinchem 223 mensen hebben deelgenomen aan dit Start Smart project, 114 préstraters en 109 starters (personen die hooguit 5 jaar als ondernemer gevestigd zijn). Alle deelnemers hebben bij aanvang een ondernemersscan gemaakt; 125 deelnemers hebben aan het einde van hun traject een tweede scan gemaakt. Dit wordt gebruikt als nameting. - Het aantal ondernemers is tijdens het project ruim verdubbeld. Van de deelnemers is 42 procent vanuit een werknemers- of werkzoekende positie het Start Smart project ingestroomd. Aan het eind van hun Start Smart traject blijkt 16 procent nog werknemer te zijn. De rest heeft de positie van werknemer verruild voor die van ondernemer. - Het Start Smart traject heeft vooral effect op de ondernemersvaardigheden, meer dan op ondernemerseigenschappen. Dit was te verwachten aangezien de coaching en trainingen vooral op die vaardigheden gericht waren. Het duidelijkst zijn de effecten zichtbaar bij vaardigheden op het gebied van marketing, financieel beheer en informatie zoekgedrag. Ook ten aanzien van vaardigheden zoals effectiviteit, sociale oriëntatie en creativiteit komen significante verschillen naar voren tussen de voor- en de nameting, maar deze zijn wel minder groot dan bij de eerder genoemde ondernemersvaardigheden.


12

-

Ten aanzien van de competentie zelfstandigheid geldt dat deze niet significant verbetert na doorlopen van Start Smart. Er is geen verschil in de effecten van het Start Smart project tussen mannen enerzijds en vrouwen anderzijds.

Realisatie doelstelling Start Smart Salland De deelnemers hebben de test twee keer gemaakt: aan het begin van het traject (alle 60 deelnemers) en aan het einde (53 deelnemers). Vooral op de ondernemersvaardigheden, die in de eerste e-scan vaak als aandachtspunt naar voren kwamen, zijn tijdens het traject duidelijke verbeteringen gerealiseerd. Vooral zwakke punten ten aanzien van informatie zoekgedrag, financieel beheer, plannen en organiseren en marketing blijken vaak verholpen te zijn. Bij de ondernemerseigenschappen zelfstandigheid en risicobereidheid blijkt dat minder het geval te zijn. Een vergelijking tussen de twee projecten wijst uit dat er weinig verschil is. Zwakke punten t.a.v. marketing zijn in beide projecten in gelijke mate verholpen. Zwakke punten op het gebied van marktgerichtheid zijn in Start Smart Salland iets vaker verholpen dan in het eerste Start Smart project. Voor beide projecten geldt dat: - de helft van de gecoachte préstarters de stap naar zelfstandig ondernemerschap daadwerkelijk heeft gezet; - bijna alle gecoachte starters hun bedrijfsplannen hebben doorgelicht en/of een betere strategie hebben ontwikkeld; - er relatief veel vrouwen onder de deelnemers zitten. Conclusie: beide projecten zijn effectief gebleken. Wel zijn de deelnemers van het tweede project hierover positiever dan die van het eerste. NB. Van Start Smart Gelderland zijn de resultaten nog niet bekend; dit project loopt tot eind 2010. Ook in het projectplan van Start Smart Gelderland zijn de resultaten samengevat van de voorgaande Start Smart-pilots. Hier nog enkele citaten. -snellere start bedrijven: Uit onderzoeksgegevens van het EIM blijkt dat gemiddeld 25 % van de prestarters ongeveer één jaar nodig heeft voor de voorbereiding om te starten met het eigen bedrijf. Na 2 jaar is ongeveer 60% van de prestarters gestart en 10 % heeft langer dan 2 jaar nodig. Uit het huidige pilotproject blijkt dat gemiddeld 36% van de Start Smarters in préstartfase binnen 6 maanden start met het bedrijf. Conclusie: met Start Smart wordt de periode waarin iemand een bedrijf start aanzienlijk verkort. Ruim 55% ervaart dit effect van de interventie in de praktijk en heeft meer vertrouwen gekregen in eigen ondernemerschap. Het heeft geleid tot omzettoename, winstgevendheid, een bedrijfsstrategie en vergroting van inzicht in het ondernemerschap. Tot slot: Start Smart Salland is in een onderzoek (‘Over de finish - Evaluatie Startersprojecten in Overijssel 2008’; I&O research, juni 2009) vergeleken met twee andere door de provincie Overijssel gefinancierde projecten, gericht op starters: Kansrijk Eigen Baas en D’ran. De rode draad door de drie projecten is het begeleiden en coachen van personen die het ondernemerschap ambiëren en in de voorbereiding of bij de opstart behoefte hebben aan ondersteuning. Bij de uitvoering van de projecten zijn gemeenten, kennisinstituten, Kamer van Koophandel Oost-Nederland en banken betrokken. Uit dit onderzoek kwam Start Smart sterk naar voren. Enkele citaten uit het onderzoek: ‘IkStartSmart is een succesvol project met een duidelijke, heldere formule. Het succes is het grootste waar het zich richt op de starters en niet zozeer op de préstarters. In die vorm komt ook de logische relatie met de Kamer van Koophandel tot stand en verloopt de werving van deelnemers op een


13

gestructureerde en vanzelfsprekende manier. De cofinanciering van het project is minder vergaand ontwikkeld.’ ‘Het succes van een project bestaat enerzijds uit het rendement en anderzijds uit de tevredenheid van partners, belanghebbenden en deelnemers over het proces en de ingezette methodieken. Elk project kent haar sterke punten en verbeterpunten. Wanneer deze punten gegroepeerd worden in een checklist voor cruciale factoren voor een succesvol startersproject, dan blijkt dat StartSmart hieraan het beste voldoet.’ Toets beschikbare informatie tbv beschrijving en overdraagbaarheid Is er documentatie over de uitgevoerde effectiviteitonderzoeken (proces en resultaat)?

Ja X

Nee

Toets Procesevaluatie Ja Is de interventie uitontwikkeld en stabiel? X Is de werking van de interventie zelf in kaart gebracht alsmede de uitwerking op de X doelgroep? Zijn de organisatorische context en de randvoorwaarden in kaart gebracht? X

Nee

Toets Resultaatevaluatie Ja Heeft het onderzoek betrekking op de ingediende interventie zelf (direct bewijs)? X Wordt voor de onderbouwing gesteund op onderzoeken die elders zijn uitgevoerd (indirect bewijs)? Is het onderzoek gericht op de doelen en de doelgroep van de interventie? X Is een voormeting uitgevoerd? X Is een nameting uitgevoerd? X Is een follow-up meting uitgevoerd na minimaal 6 maanden? (duurzaamheid) Is er een experimentele of controlegroep gehanteerd?

Nee

1.7

X

Beoordeling onderbouwing & onderzoek effectiviteit

Beoordeling panel: Start Smart is vooral een interventie gericht op het creëren van werkgelegenheid, waarin mensen worden begeleid naar een bestaan als zelfstandig ondernemer, of tijdens hun eerste periode na de start van een eigen bedrijf. In die zin zou het een interventie voor ‘terugvalpreventie’ genoemd kunnen worden: deelnemers leren vaardigheden waarmee de kans of overleven van de onderneming toeneemt. Overigens kan het resultaat ook zijn dat iemand terugkomt op het voornemen zelfstandig ondernemer te worden, wanneer blijkt dat hij/zij de competenties daartoe mist. Coaching, training en inzet van experts vormen de hoofdelementen van de interventie. Van een vierde, op zich opvallend element, is weinig gebruik gemaakt: microfinanciering. De interventie is sterk gericht op individuele klantkenmerken. Er wordt onderscheid gemaakt tussen eigenschappen en vaardigheden van deelnemers; waarbij met name de laatste van belang zijn, aangezien die het beste zijn te beïnvloeden. Tijdens de 0-meting worden deze in kaart gebracht. Als sterke punten beschouwt het panel: - de sterke vraaggerichtheid (deelnemers kiezen zelf hun coach en een deel van de trainingen) - de gedegen wijze waarop het proces gevolgd en bijgesteld wordt, alsmede waarop resultaten worden gemeten (vergelijking 0- en nameting, zowel entrepreneurscan als interviews met deelnemers en coaches) - de goede regie - de kritische blik die de ontwikkelaars op zichzelf richten. Zo wordt geconstateerd dat de deelnemersgroep geen afspiegeling vormt van startende ondernemers in Nederland (aan Start Smart nemen verhoudingsgewijs meer vrouwen en hoger opgeleiden deel en minder


14

allochtonen). Zo’n kritische blik is voorwaarde voor de doorontwikkeling van de interventie. Als minder sterk punt, geredeneerd vanuit de doelstelling van Interventies naar Werk, wordt gezien het feit dat de interventie zich richt op kansrijken. Het is ook jammer dat (nog) niets valt te zeggen over de meerwaarde van de interventie voor mensen die deelnemen vanuit een uitkeringssituatie. Tot slot zou het, uit oogpunt van interventie naar werk vanuit de uitkering, mooi zijn wanneer modules worden toegevoegd speciaal gericht op deze doelgroep. Kwalificatie Theoretisch onderbouwd

Keuze

Operationalisering niveaus Een adequate theoretische onderbouwing ontbreekt

X

Er is een probleemanalyse en een duidelijke en expliciete redenering op welke factoren de interventie aangrijpt en waarom deze zou werken Deze redenering is bovendien gebaseerd op (getoetste) wetenschappelijke inzichten / theorieën, c.q. er worden technieken gebruikt die in de literatuur bekend staan als bewezen effectief.

Toelichting Goed merkbaar is dat deze interventie vanuit een ander beleidsterrein is ontwikkeld dan de meeste interventies beschreven voor Interventies naar Werk: economische zaken i.p.v. sociale zekerheid en werkgelegenheid. Het aangrijpingspunt ligt niet zozeer bij een onderkend probleem van de doelgroep (de laatst wordt hier dan ook heel ruim geworden, namelijk iedereen die een eigen bedrijf wil starten of recent heeft gestart), als wel een kans die gezien wordt: de (lokale) economie wordt gestimuleerd door zelfstandig ondernemerschap. De interventie is ontwikkeld om ondernemers door de aantoonbaar moeilijkste fase van de ontwikkeling van het bedrijf te loodsen. Diverse onderzoeken worden vermeld die de betekenis van starters voor de economie toelichten. Procesevaluatie

Een adequate procesevaluatie ontbreekt De werking van de interventie zelf en de uitwerking op de doelgroep zijn duidelijk in kaart gebracht, of in het onderzoek zijn de organisatorische voorwaarden en de organisatorische context betrokken X

In het onderzoek zijn zowel de werking van de interventie zelf en de uitwerking op de doelgroep duidelijk in kaart gebracht als de organisatorische voorwaarden en de organisatorische context betrokken.

Toelichting Hoewel het proces van de coaching zelf deels aan de waarneming wordt onttrokken – iedere coach vult de coaching op eigen wijze in – is de werking van de interventie, alsmede zijn de randvoorwaarden wel goed in kaart gebracht en zo nodig in latere


15

versies van de interventie aangepast. Resultaatevaluatie

Een adequate effectevaluatie ontbreekt X

Er heeft een resultaatmeting plaatsgevonden met een voor- en een nameting zonder controlegroep (veranderingsonderzoek) Er heeft een resultaatmeting plaatsgevonden waarin gebruik is gemaakt van een experimentele groep en een controlegroep

Toelichting Resultaten van Start Smart zijn op meerdere manieren in beeld gebracht: vergelijking tussen een 0- en nameting via een entrepreneurscan alsmede vergelijking tussen 0- en nameting via een deelnemersenquête. Resultaten specifiek voor uitkeringsgerechtigden (maximaal 15% van de doelgroep) zijn niet geïsoleerd in beeld gebracht. Het aantal deelnemers vanuit een uitkeringssituatie was bij de eerste groepen te gering om echt conclusies aan te kunnen verbinden. In de groep die nu draait (begin 2010) is wel een aantal deelnemers met een uitkering, maar resultaten kunnen pas in een later stadium worden opgetekend.

1.8

Overige informatie

Uitvoerende organisatie Ikstartsmart wordt uitgevoerd in Gelderland. Zie www.ikstartsmart.nl Postadres: Stichting IkStartSmart© Postbus 9292 6800 KZ Arnhem T. (088) 000 78 78 Projectleider: Lambert van Nispen, t: 026 - 3538888 Overige informatie Naam ontwikkelaar interventie: Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland, ‘Oost NV’, i.s.m. Kamers van Koophandel (Centraal Gelderland, Oost-Nederland resp. Rivierenland) en ITS (zie onderstaand). Postbus 5215 6802 EE Arnhem www.oostnv.nl Projectleider periode 2005-2007: Alexander Schippers, t. 026 – 3844222; [email protected] Lijst met aangehaalde literatuur Voor deze beschrijving is geput uit de volgende documenten: Effectmeting Start Smart project - Begeleiding startende ondernemers; Harry van den Tillaart, maart 2008; ITS – Radboud Universiteit Nijmegen. Te downloaden: http://docs.minszw.nl/pdf//135/2008/135_2008_1_21721.pdf


16

Coaching van startende ondernemers - Onderzoek naar vorm, inhoud en kwaliteit van de coaching in de optiek van aanbieders en gebruikers; Harry van den Tillaart, Cees van Diemen, John Warmerdam, Jan Heijink, Erik Poutsma, januari 2009; ITS – Radboud Universiteit Nijmegen Effectmeting Ikstartsmart Salland – Harry van den Tillaart, maart 2009, ITS – Radboud Universiteit Nijmegen Projectplan Start Smart Gelderland (oktober 2007)


17

No title

Recommend Documents