! " #
$ % $
& ' ( ) * ++ )*
& $ , ! - ./0/
!
"
# $%
"
# & ' '
"
# ( & $% &
"
# $% ( $% (
#
1
$ .2
./0/ 3/ 3/ 4/ 4/4 4/4
) %
)
) %
)
**
**
+ %, *
- .$, *
/ , *
*
/ , *
*
012 3*
- 4 . *
- 3, 3 ,
54 .
- * 56 7 $ # 8 $ ( 1 & $* 9
' & 1
:3/ % 5 7 $ 4//9 04// 0/ % 0'0/,
% $ , % 9 5 7 ! & $ $ ( 9
' ; & $ < - = !
9! (+ ++ % > $ $ $ # 5
7 & ! 9 $
9 $ 9
! "
! 9 ! 5# 7 ! 9$ 5- ? <* ?7 = $ ( = @ $ <
# $ ! $ % $
&'()&((*+, - &(( . - ! / - ! %/ 0 &(1 2 . ,, . 3 4 0 5 - 3 4 ,,6 - 7 8! -
= = ! $ $ 9
!
6 < A & ! $ $ $ $
& % ( +
( $ % % 9 /
! : 0; ! 0< ! ! ! ! - 0 =! / - ! 0; / ; ! ,,, ! : 0 . ! $ $ - >1,, ! : ?0 # - ! 6 (,, +! : 0 ; 6 ! / - >% ? @ / A ! 0 B % / / - ! % 0 . % -! 0 = A
= !
6 0 C
% 9 ! ! - * D. ! / /0D= / 6 / -0; ! ! % 9 ! 0 ! ! E % 9 0# 0 +
" #
6 " $ $ ! 5 $ 7 = > B $3/// & 9 ' $ 9
% C D ( % ! 9 '
!
9
$ & $
% $
; ++ ++ * 9
6
9 ! - - !
$ 9 $ E & 9 $
$
(
% $
$ - 9 $ 6 9 # 9 1 F ( $ $ $ ! < % 9 ! G $ 9
E @9
* 9
> $ 9 ( $ 1
&
9 ' ! 9 $ H 9 < $ F % $ ( 1
% % " " , ( I 9
6 ! $ 6 $ $"9 $ CJ2D 9 6 > "9 $ % $ $ 9 $ % $ $ $ %
&
@
$ .4
./0/ 34 34 4 42/ 2/ ( $
#
! $ $ F( , $ 6 9 > > % '
! 5 7 % ? < 95 7
,
(
! " # ! $ ! ! % !
% % $
< A & $9 % $++ 1 $* 5
7
% $ E
6 9
E
$
(
& ' ( ) * +
, !
K 9 ; L// ! $ ( ;
9
% ) (
(
= 9 $ 9 $ F ( # M @ 9
>N @ - O # > $ E 9
$ $ 9 # 1
&
& 9
E
$ 5! -
7 C
D %
* + " &
1 $ > $ @
9 > % 9 $ $ 9 * #
$ &$
* +, -
$.
!
> $ $ 9
% 9 H 6 % $ %
% $ & %
& $ 9
) / "0
+
1 $ $P 9 ( Q 9& F # $ & 9 $
! $ ( 1 & & R , % @
.2 3$ $ ( 9 ( % * #
0S// %
'
- ; .J
./0/ 33 4 4:3 :3
$ $ 9 Q 9 $ & $ $
# $ $ 9
< 9 9 $ F3 // ( 9
9
6
9 # / 1
234567
(
8 9
9 , @
#
$ @
- 9 O 1 9 $
% $ 9 9
9 $ Q
6 % 9 (
1
: ,
9
< A ! 9
H $ &
9 $
9
$
! $ 9 ! % * $ $ $ > 9 & ? $ % ; ! $
-
&
% $ A $ 9 8 9 8
9 A & $ $ 9
$ !
$ > - O ( - O ( 9 Q
)
,
&
$ 1 ' + ( . /012 3 4 5
+
4 5 & ! ' ! 6 !
) 7 ! 8 ! ! ! ! & 9 9 /1 4 3 ! &/: ' $ 7 !
) 7
! 4 5 & '
+ 4 5 ( . !
/2 &
! //2;' ! ,
& ! ' # ( ! 7 ! +
4 < !
! !
&+ * ) 7 ,= '
* $ % $ 5 7 $ 5= 7 = $ 5 7 % 8 ( # ( % # T %
% &" 9 9 F 6
434 ! 9 1" <$ 9 & 434 $ %
#
(<=<
*"
9 $ $ (! $ $
& $ 9 C D 9 # 6 9 9
"
$ )
< (
( $
' 2.
=",
( = = 9 & " 6 9 9
%
9 # 0J// 9 9 - ;
( >
$U .:
./0/ 30 30 J/2 J/2 J/2 9 % 9
1 $
>
( 9 $ $ ) V V $ 9 ! & 1 @ & ! % $ = $% $ 8
&
5 $ 7 &9 5 7# $ 6 F @ F E $ $ % ! & & 9 # ! $ $
( &, ' )
) > 7 > $
! ? ) 4 4 !
#
? &/@'
+
/ ? 0
% $ $W 9 9 ! $ $ & '
# ! A B ! ,
# ! B ! ! A ! & ' 3
C D !
(
< A $ ! 5
+7 9 F 6 $ E
Q $
$ 9 < A 9 $ $ & $ "9 @ !
9 8 9
1
/ 1
( ++ = 9 $ C( F< D5XY F7# 9 $ 9 E 9
$ Q $ $
$ H &
5 7 $ $ $ ( 9
%
' 9
&
5& 6 7 $ $% $ # $ 5 R 7 ( 6 ! $ F% F% & $ # % 9
!
8 % 5 9
7 5 9 7 ( 9 / , ( C03/ D $
9 9
% 9 9 ,
/ , @
! R
# # !
95
7 6
(
= $ , # 9 $ & $ $ 9
$ % $ &
> $ $ $
#
6 $ $U ( $
E 5
7 9 %
% % %Y $ ( $ 9 2. 4 ,
# <$ .S
./0/ 3S J J2. 2. < $ ( - $ 9 ./ & 1 $ $ 9 # $ ? % 9
! 6
$
% 9 # & $ 9 % $ & 9 9 $ $
9 $ !
! 9 ? %
9 9 9 ? % (" $ ( " ! 6 Q $ - $ # <$ 0S # $
A ( -
+
'
;B E
( $ E
) , $
E E
E
" E ) # ) 4 E E
! (
) 4 F
$ + $
!
9
$ # $ 9 9 $ $ 8 F " $ 1 $ $ $ 6 E $
% $ I 1 $ $ 6;
5<$ 7 0/ $ $
$ ! 0 $
- 9 $ 5 7 $ 6 9 ? ( 5 79 $ & 5 $ 7
(
> = ( $ 0.9 9
- 9 $ = 9 $9
.#$ # % * & :
Q
9 $ 8 % " $ 9 = % $ 9 $ % 6# $ # 4
# $
6#$ # $ $
% $ 9 & 9
= 9 1
:
- & $ $ & $ 9 9 $ ! $ $
9 ! $ !
$ 9 ( $ (
$ #
- ' 5# $9 9 7 % " % / *"
&
+,
"
6 $ ' E % $ % # # <$ $ % 9
& $ # <$' E , 1 0LSL $ !9 Q $ < &
$ 6 $ "
+
% 9
+
Q 9
& $ 9 ! 9 " 9
$
9 C - " & 9
6 $ 9 ! $ $ ' 5 $ $ $ & ,8
? 9 7 % - % $ $ #
+
* $ 9 - $ " % H % >$
&6 $
6 @
( A 1 A ; & ' ! !
$ 5 9
7 > < # $ 1 9 # D & = , & F ,
+
.L
./0/ 4 J J2: 9 9 $ % $ $ & 9 $ $ E * & $ <$ & 9 $ $ $ 6 9
9 5- N< 7! 9
8
$ $ $ 9 $ ! = $
$ +
"
% % & $ $ 9 Q $ 9 9 " F % $ $ 9 $ ( $ & - $ ( C- D % 9 9 & $ , " &
++
%
++ % $ %
% 9 ( / 1 $ # O C # 9 D % $
$ ! 9 # $ $ 9 $
$ % +'
! &
& , G F
+(
> $ - $ ! 5 7 9 #
9 5 7
$ Q 5 $ 7
% @ Z - $ $ Q Q ' 1 9 & - ; ? 0S9 #
+1
$ )&B
= $ 9 + 8 N % 9
( 044/ $ )B (E
1 9
! 5- ;? N 7 % $ $
$ $ # $ 8
' F00S. 4/ 9 6 9 ,
+&
( & 5 9 7
$ (
$ 9 # F % & * &" 2 7
< )(E ; *$ 5( ?G 9 7&
' 1 *
$ * <
$! 9 < @ # $ < #
- < & $ ; & $
',
6 - %(89 & 9 Q $
% # ( 9 $ ' 5 F7 H % $
% 59 7 9 -
Q $ I
! $ ( ! F $ , $ $ ( $ $
& F
'
6
( $ $ % E
9 $ $ $ $ $ $ &5 9 7
! '5 +
,7! $ 5 7 $ % $ $ 9
> 9
$ F & 9 '
&
8 $ 9 %
, $ 9
$' I ' 5 7 &+ > $ 9
$ (8
'
%
$ $ $ ! $ 9 $ 9 $ < $ $ H
# $ 9
8 & ! 9 ' , ,( " $ ! 8 $ > F( 9 F F ( $ ( 9 ? 8 9 $ % & G '
- I
$ G $ 8 9 #
> $ 8 ( $ M 8 # 9 6 9 &
! 9 ( 9 $ 9 I ! 9 9-N <
$ C- 9 D% 9 0:4/ $ $ %
8 8 8$
$E * I .
'+
E $ G 9
4 8 C D > $ 1
8 ( $
" 9 $
$ 9 # $ > $ 9 < '
C D
C D 9 C D ; ?
$ % & $ 9
9
9
" $ $ Q 9 $
# ''
( 9 - $ Y @ ! $- Q $ E 1 8 E $ A > $ 6$ 9
$
< $ 9 & 9$
% $ < A R 9 (
* "
'(
$
# R
!
04
++ 9 $ $ "
9
$$ 99 $ %
" E
'1
1
3/
./0/ ..24 ..24
)
% $
9 (
$ I
) ) 9
'&
( - Q $
$
9
&
>* % ! & $
$ & $ $ % + @ % # ) ) 9
4 E (,
$ % $ '6 9 * # $ %$
1 G # !
$ $ 6 ! ? @
! - 9 6@ $ & %
C D
(
# .3'04 Q $
-
! 9 $ 9 $ >$ E " ! - !
@
E % @ 9 Z < 6 ( # ;&; % @ 6 E [ E " > $ 0 @
% # % 0 < 6 %
Q 1 ?9 $ % 9 8 , ! 1 ?9
> (
+ %
( 9 $ 9 ++
9 9 9 & #
9 ,
6 $ % $ 9
9 ' $
9 9
(
Tenslotte De Camino Ze is geen lachertje, de Camino. Ze is hard, mooi, meedogenloos, troostend, verrijkend, grensverleggend en grensoverschrijdend, uitzichtloos ver, zo nabij. Ze is eenzaamheid, vriendschap, geluk, verdriet, een lach en een traan. Ze is zweet en een frisse pint, honger en eindelijk een broodje, vuile steden en liefelijke dorpjes. De Camino....je moet haar doen om te begrijpen wat ze voor jou betekent. De Camino is een mooie, unieke, veilige wereld en een weldaad van rust in het drukke, chaotische leven.
Kerst 2010 In de Middeleeuwen was pelgrimeren makkelijker dan nu. Je ging op weg omdat je móest. Je voelde je ertoe geroepen en dan ging je. Te voet natuurlijk. Er was geen alternatief. Of je werd ertoe gedwongen. Deugnieten, zelfs misdadigers, werden op pelgrimage gestuurd als straf of boetedoening. Dat was efficiënt voor de gemeenschap: Ze waren jaren onderweg, en dan had je geen last van ze. Er was een goede kans dat ze helemaal niet terug kwamen, en was dat wel het geval, dan waren ze mogelijk veranderd. Effectiever en goedkoper dan een kerker met water en brood. 174
Pelgrim, Jeroen Bosch
Ook de onverbeterlijke deugniet Reinaerd de Vos werd door koning Nobel op pelgrimstocht naar Santiago de Compostella gestuurd.
Je liep dan dat hele eind naar Santiago, en Onze Lieve Heer zorgde verder dat het goed kwam. Als je de tocht had gemaakt, was je veranderd. Je knielde, je brandde je kaarsje en het was oké. Je had korting op het vagevuur verdiend, en als het toevallig een heilig jaar was, dan had je zelfs volledige vrijstelling daarvan! En je bracht een jakobsschelp me terug om te bewijzen dat je er geweest was. Nu moet je zelf beslissen óf je gaat, zelf bepalen waaróm je gaat zelf kiezen hóe je gaat, en bovendien zelf veranderen en als een ander mens terugkomen. Maar hoe doe je dat? Ik besloot te gaan, toen duidelijk werd dat ik klaar was met mijn werk. Ik had al jaren daarvoor bedacht dat ik dit graag wilde. Ik wandelde al veel en vaak en dit leek mij de ultieme wandeling. Als een sportieve uitdaging dus. En te voet, zoals de oude pelgrims, op de sportieve manier. een middeleeuwse pelgrim. Houtgravure (1494)
175
En ik kon gaan. En met steun van Marianne. En met toestemming, want hiermee gebruikte ik toch een flink stuk van het gezinsbudget alleen voor mezelf. En dan begin je aan een lange wandeling. Maar een wandeling blijft het niet lang. De invloed van de verhalen van anderen, de plaatsen waar je langs komt, en niet te vergeten - het wandelen zelf, maakt van de wandeling vanzelf een bedevaartstocht. En daarmee stap je midden in de geschiedenis. Het blijft natuurlijk jouw bedevaartstocht, en tegelijkertijd is het de tocht van de duizenden die voor je gingen. En het lopen wordt een ritueel, en dat heeft dan vanzelf met religie te maken. Is een ritueel een effectieve handeling of een zinloos tijdverdrijf? Bij een rite is geen sprake van effect of calculatie. Het is nutteloos, er is geen input en geen output. Dus vraag een pelgrim Levend standbeeld nooit waarom hij op bedevaart Santiago de Compostella gaat. Dat is bij riten een foute vraag. Toch kan een ritueel ook nuttig en doelgericht zijn. Een pelgrimstocht zet aan tot een ommekeer, verandering en doorbreekt het leven van alledag. Zo wordt de sportieve uitdaging een actieve vorm van meditatie en de cadans van 176
de voetstappen krijgt een spirituele lading. Je bent ineens een pelgrim. Zo ging ik dan op weg. Alle zekerheden bleven thuis. Het was spannend, die eerste dagen. En zo onzeker. Dat zijn obstakels die in mezelf, in mijn hoofd zitten. Maar er zijn ook de fysieke obstakels. De brandende zon, de regen en de daaruit voortvloeiende modder, de Renesse snijdende wind, de zware stijgingen en afdalingen, bomen en dicht struikgewas waar ik me soms letterlijk een pad door moet banen. Ik kwam komt het allemaal tegen. En dan zei ik tegen mezelf: “Je hebt dit zelf gewild. Zou je er nu mee willen stoppen? Nee, daar zou ik spijt van krijgen.” Maar gaandeweg ging ik steeds meer vertrouwen. Vertrouwen dat het allemaal wel goed komt. Dat verderop wel een plaats zou zijn om te eten, om te slapen. Dat ook een verkeerd ingeslagen pad straks op een kruising komt waar ik weer de goede richting kan kiezen. En dat vertrouwen werd nooit beschaamd. kruising met richtingwijzer
177
Met deze rust, die na een paar dagen stappen vanzelf ontstaat komt er tijd. Tijd om mijn gedachten te laten gaan. Over mezelf, over familie, over gisteren, over morgen, maar vooral over vandaag en hier. Want daar gaat het nú om. Zoveel mogelijk ervaren van de omgeving, de natuur, de prachtige steden, de lieflijke dorpjes. En zo wordt al dat denken toch geen gepieker, want er is altijd iets dat mijn gedachten weer een andere kant opstuurt. Belangrijk ook waren de ontmoetingen. Allemaal verschillende mensen kwam ik tegen. Tot aan Bordeaux was ik bijna altijd alleen onderweg. Daar was ik dus aangewezen op de plaatselijke bevolking. Per land ervaar je dan wel verschillen. In Nederland was ik meestal gewoon “klant”, hoewel je lopend met een rugzak vaak wel wat extra aandacht krijgt. Het campingrestaurant was die dag gesloten maar ik kreeg toch een heerlijke pasta. In België blijven de mensen veelal achter de hoge hekken, die hun villa’s omringen. Maar als je ze buiten hun kooien treft, zijn ze wel vriendelijk en behulpzaam. Bij Doornik was een vrouw die de weg te gevaarlijk vond om te lopen. Ik moest een stukje meerijden, tot een veiliger plek. 178
Tournai of Doornik
aanschuiven en meeeten
In Frankrijk sliep ik soms in de logeerkamer, at mee in de huiskamer, of rustte op de tuinbank met een koel glas bier. De fransen zijn je graag tot hulp, als je beleefd ben. Iets wat bij ons versleten is maar in Frankrijk nog heel gewoon. Geef een hand en stel je voor. Daarna kan bijna alles. In Spanje zijn heel veel pelgrims onderweg. De franse gastvrijheid zou daardoor onmogelijk zijn. Maar de Spanjaarden geven steeds de indruk dat ze het ook graag zouden doen. Het resultaat is dat overal overnachtingplaatsen, albergues, zijn waar je tegen een geringe vergoeding of zelfs gratis kan eten en overnachten. Na Bordeaux werd het steeds drukker op de route en na de Spaanse grens waren er altijd andere pelgrims om me heen. Nog steeds liep ik lange stukken alleen. Iedereen heeft zijn medepelgrim uit Nederland
179
eigen ritme. Maar er was ook gelegenheid voor ontmoetingen. En of ze nou Peru of uit Japan kwamen, er was onderweg tijd genoeg om te praten. Lange gesprekken over ons gezamenlijke doel, maar gekruid met culturele verschillen. En de taal was nooit een hindernis. Ik heb ervan genoten. Ook van de kilometers die ik alleen liep. In het begin bracht dat eenzaamheid. Maar later leerde ik ervan te genieten. Van al het moois dat de natuur te bieden heeft; het gaan medepelgrim uit Chartres door de ontluikende natuur in de lente, alle dieren die je tegen komt. Die stilte op je pad, die stilte in jezelf wordt. De weidsheid om me heen, mijn eigen nietigheid, de bron van de ervaring van enorme (goddelijke?) energie. Ik voelde me soms daadwerkelijk aangeraakt. Alleen, stil en ontroerd door het moment.
180
Nu, na alles bij elkaar honderd dagen onderweg was de tocht compleet en ben ik weer thuis. Vijf keer drie, vier weken lang heb ik gewandeld, gepelgrimeerd. Al na een paar dagen waren alle zorgen, meegenomen van waar dan ook, verdwenen. Dan was het hoofd leeg en kwam er plaats voor het echte beleven. Geuren en kleuren, landschappen en uitzichten, mensen en dieren, vluchtige en diepe gedachten. Soms nauwelijks te beschrijven ervaringen, die een onuitwisbare indruk maken. Er valt niets te plannen. Je móet de dag wel nemen zoals hij komt. Na die weken kwam ik fit en vol verhalen weer thuis, genoeg bijgetankt om er weer tegenaan te gaan. Maar al snel merk ik dat ik fysiek wel weer thuis ben, maar mentaal duurt dat wat langer. Veel dingen lijken opeens niet meer zo belangrijk. Ik voel me … Ja, leg dat maar eens uit. De overgang is zó groot. Hoe moet ik het gevoel onder woorden brengen van je één voelen met de natuur; met de honderden pelgrims die ook onderweg zijn, het gevoel als je samen met andere pelgrims voor de kathedraal een wonderlijke saamhorigheid ondergaat? Hoe leg ik uit dat er onderweg heimwee naar huis was, maar dat er nu ook Waar blijft die baas nou? heimwee naar de camino is? You can leave the camino, but the camino never leaves you. 181
% - C- ? D $9 9 $
9 9 ( 9 & 9 * & $
&
> # 6
> $ $ $ <
$ $ 5 7 $ 9 (
! 7%% % +%. + 44 &#&&'
$ % 8 . $ .
, $ ,
$ , 1 . %.
4%4 $,
44 %% *9 :! ; 7
1
Compostella
De Compostella Om in het hiernamaals het verstikkende Vagevuur sneller weg te verlaten, verzonnen de pausen in Rome vanaf de veertiende eeuw trucs om de zondige gelovigen tijdens hun leven aan te sporen “aflaten” te verdienen. Met een handvol aflaten kon de tijd die na de dood doorgebracht zou moeten worden in het Vagevuur worden bekort. Het vagevuur, ook wel het purgatorium (of de louteringsberg volgens Dante's La Divina Commedia), is volgens de rooms-katholieke kerk een plek in het hiernamaals, waar men wordt gelouterd of gestraft voor de dagelijkse, nog niet uitgeboete zonden en de in de biecht en een volmaakt berouw reeds vergeven, maar nog niet uitgeboete zonden. Pas nadat men is gelouterd krijgt men toegang tot de hemel, alwaar men voor eeuwig in weelde mag leven, God lovende. Paus Bonifacius VIII bepaalde dat voor pelgrims die Rome bezochten, elk 25e jaar een heilig jaar was. Wie in zo´n heilig jaar Rome bezochten, mochten op een volle aflaat rekenen. Maar in Santiago de Compostella is de strafkorting eerder binnen te slepen. Hier telt ieder jaar waarop 25 juli (het feest van Sint-Jacob) op een zondag valt, als Heilig Jaar. En dat gebeurt gemiddeld één keer per zeven jaar. Voor de katholieke premiejager is de Compostella, het bewijs dat hij Santiago bezocht, een aantrekkelijk document. In de middeleeuwen bestond een levendige handel in aflaten. Op geld beluste gelovigen en kerkelijke “waardigheidbekleders” konden zo een aardige cent bijverdienen. 183
Compostella
184
Compostella
Nu over het vagevuur eigenlijk niet meer wordt gesproken, is ook voor de aflaat geen belangstelling meer. Maar nog steeds wordt in een kantoor achter de kathedraal in Santiago de CompostelOficina de Acogida de Peregrinos pelgrimsbureau la het schriftelijk bewijs van de pelgrimage, eerste voorwaarde voor de aflaat, verstrekt. Rooms-katholieke pelgrims, pas op! De Compostella zelf geeft nog geen recht op de aflaat. Om voor dit “generaal pardon” in aanmerking te komen moet ook worden voldaan aan de gebruikelijke voorwaarden: biecht, de heilige communie en een gebed voor de “heilige vader”. Vertaling van de tekst op de Compostella: Het Kapittel aan de Zegenrijke Apostolische en Aartsbisschoppelijke Kerk van Compostela, als bewaarder van het zegel aan het Altaar van de Zalige Apostel Jacobus belast met de taak een bewijsstuk te overhandigen aan alle Gelovigen en Pelgrims uit alle landen aan de wereld, die uit devotie of omwille aan een gelofte de Bedevaartsplaats van de Heilige Jacobus, onze Apostel, Patroon van de Spanjaarden en Titelheilige, bezoeken, maakt bekend aan allen, tezamen en afzonderlijk, die dit zullen nagaan, dat: De heer Johannes van de Pieterman dit allerheiligste Godshuis uit godvrucht toegewijd heeft bezocht. Ter waarmerking hiervan overhandig ik hem/haar het voorliggend schrijven, bekrachtigd met het zegel van dezelfde Heilige Kerk. Gegeven te Compostela op de 29e dag van de maand april in het jaar des Heren 2010, Heilig Jaar. De Secretaris aan het Kapittel 185
Mijn “Credential” is verstrekt door het “Genootschap van Sint Jacob”. Deze vereniging houdt zich bezig met het bevorderen van de Pelgrimage naar Santiago en het ondersteunen van de pelgrims.
Credential
186
De Credential heeft een drietal functies. In de eerste plaats is het een legitimatiebewijs: De drager is als pelgrim onderweg naar Santiago de Compostella
Bijlage B
1.
187
In de tweede plaats dient de Credential als verzoek aan iedere lezer, de houder van de credential, de pelgrim waar nodig hulp te verlenen.
Credential
188
En tenslotte vormt de verzamelde stempels voor het pelgrimsbureau te Santiago de Compostella het bewijs, dat de pelgrimage op de juiste manier is afgelegd.
Bijlage B
1.
189
Route
De Route
190
Route
Route 2006
datum
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
21mei2006 22mei2006 23mei2006 24mei2006 25mei2006 26mei2006 27mei2006 28mei2006 29mei2006 30mei2006 31mei2006 1juni2006 2juni2006 3juni2006 4juni2006 6juni2006 7juni2006 8juni2006 9juni2006 10juni2006 11juni2006 12juni2006
Loopdag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
bestemming
km
Zandvoort Katwijk HoekvanHolland Brielle Ouddorp Renesse Middelburg Biervliet Westdorpe Laarne St.Goriks Ronse Kluisbergen Tournai Saméon Wavrechain Cambrai Honnecourts/Escaut St.Quentin Berlancourt L'Abbayed'Ourscamps Compiègne, CompiègneIJmuiden
20 24 35 28 35 16 40 34 18 30 28 22 22 29 16 29 21 20 29 33 24 22
Totaal
575
191
Route
Route 2007
datum Loopdag bestemming
23
8mei2007
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
9mei2007 10mei2007 11mei2007 12mei2007 13mei2007 14mei2007 15mei2007 16mei2007 17mei2007 18mei2007 19mei2007 20mei2007 21mei2007 22mei2007 23mei2007
192
23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
km
IJmuidenCompiègne Compiégne Senlis Sarcelles Parijs,Ported'Orléans Linas,Montlhéry SaintSulpicedeFavières BrièreslesScellés Angerville Artenay Orléans Beaugency Blois Chaumonts/Loire(Blois) Amboise Tours ToursIJmuiden
5 38 28 32 35 18 15 36 38 28 30 37 24 22 39 Totaal
425
Route
Route 2008 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
datum Loopdag bestemming 19mei2008 20mei2008 21mei2008 22mei2008 23mei2008 24mei2008 25mei2008 26mei2008 27mei2008 28mei2008 29mei2008 30mei2008 31mei2008 1juni2008 2juni2008 3juni2008
38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51
IJmuidenTours SainteCatherinedeFierbois PortdePiles Chatellerault St.GeorgeslesBaillargeaux Ligugé Lusignan Chenay Melle AulnaydeSaintonge SaintJeand’Angély Saintes Pons Mirambeau Blaye BlayeBordeauxIJmuiden Totaal
km 39 29 28 28 26 25 26 29 35 23 34 24 33 35 414
193
Route
Route 2009
datum Loopdag bestemming
55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74
1juni2009 2juni2009 3juni2009 4juni2009 5juni2009 6juni2009 7juni2009 8juni2009 9juni2009 10juni2009 11juni2009 12juni2009 13juni2009 14juni2009 15juni2009 16juni2009 17juni2009 18juni2009 19juni2009 20juni2009
75
21juni2009
194
52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
km
IJmuidenBordeaux LeBarp Mons Pissos Labouheyre Onesse Taller Dax Sordel'Abbaye ViellenavesurBidouze UhartMixe St.JeanleVieux Orisson Roncevalles Zubiri Pamplona PuentalaReina VillamayordeMonjardin Viana Logroño LogroñoParijs ParijsIJmuiden
33 19 23 17 24 26 29 25 20 21 25 18 20 23 22 27 30 30 18 Totaal
450
Route
Route 2010 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101
datum Loopdag bestemming 6april2010 7april2010 8april2010 9april2010 10april2010 11april2010 12april2010 13april2010 14april2010 15april2010 16april2010 17april2010 18april2010 19april2010 20april2010 21april2010 22april2010 23april2010 24april2010 25april2010 26april2010 27april2010 28april2010 29april2010 30april2010 1mei2010
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93
km
IJmuidenLogroño Navarette Azofra Belarado Agés Burgos Hontanas Fromista VillalcázardeSirga CalzadilladelaCueza Sahagún Reliegos Léon HospitaldeÓrbigo MuriasdeRechivaldo ElAcebo Cacabelos Ruitelán Triacastela Ferreiros PalasdelRei Arzúa MontedeGozo SantiagodeCompostella SantiagoParijs Parijs–Ijmuiden Totaal IJmuiden–Santiago
15 23 41 29 25 30 35 16 22 25 32 26 38 24 34 32 28 30 35 33 31 38 5 647 2511
195
Kruispunt, juni 2010
“Niemand keert terug van een lange reis zoals hij vertrokken is.” (Artikel in Kruispunt, het parochieblad van de IJmuidense oud-katholieken.)
Deze uitspraak hoor ik vaak als het gaat over de pelgrimage naar Santiago de Compostella. Zou het waar zijn? Ben ik nu anders, dan toen ik, voorzien van pelgrimszegen, te voet vertrok? Was ik veranderd, toen ik met de hoogdravend Latijnse Compostella terugkwam? Ik weet het niet zeker. Misschien merken jullie dat wel, als ik alweer vertel over de tocht. Over de prachtige natuur langs het pad, de riante dorpen, de avonturen, de soms vreemde slaapplaatsen, campings, kloosters, herbergen en bij gastvrije mensen. Over de vermoeidheid, de onzekerheid, de verveling op eindeloze wegen, de modder, de regen, de brandende zon, de smerige buitenwijken, de stinkende industriegebieden, de eenzaamheid, daar zeg ik natuurlijk veel minder over. Dichter bij jezelf en dichter bij God komen, dat zou volgens velen het resultaat kunnen zijn van de pelgrimage naar het graf van Jacobus. Ben ik dichter bij mezelf gekomen? Ik weet het niet. Wel weet ik dat ik mezelf een aantal keren ben tegengekomen. Momenten, waarop je jezelf streng toespreekt. En je jezelf weer op het positieve probeert te richten en weer op weg stuurt. Je gaat jezelf daar wel beter van kennen. En ben ik dichter bij God komen? Ook dat is niet makkelijk te beantwoorden. Maar regelmatig heb ik zijn “voetsporen” gezien. In de prachtige vergezichten in bergachtige gebieden, of in de velden vol bloemen en vogels. In mensen die mij spontaan hun logeerkamer aanboden. In de hoogbejaarde non, die zei dat ze mij verwachtte, toen ik onaange196
Kruispunt, juni 2010 kondigd de hal van het klooster binnenstapte. In de gesprekken met medepelgrims. In de vrouw die absolúút niet in een god geloofde, maar die toch in een kerk een kaarsje aanstak toen ze dacht dat niemand op haar lette. Misschien is God wel dichter bij mij gekomen! Zeker weet ik dat ik de tocht met heel veel plezier gemaakt heb. De spanning van het vertrek, het genieten van het onderweg zijn, de voldoening van het aankomen. En de vreugde van het weer thuiskomen. En genoten heb ik van al die goede wensen, toen ik vertrok. Van de belangstelling onderweg. Van het hartelijke welkom toen ik weer in IJmuiden terugkwam. Van familie, en vrienden. En van jullie, medeparochianen! En wat blijft er dan over? Dankbaarheid! Hans van de Pieterman In een preek in de kathedrale St. Gertrudis kerk in Utrecht, refereerde emeritus aartsbisschop Glazemaker aan dit artikel als volgt: (…) In deze jaren horen we van menigeen, en misschien kent u er ook wel een paar, die niet zozeer aan de voeten van de Heer gaan zitten, maar veeleer zich voor hem openen door een voetspoor te volgen, in het heilige Land bijv. of langs de pelgrimswegen van Europa Van een vroegere misdienaar -nu vader van een gezin- las ik een recent rapportje over zijn pelgrimage naar Santiago de Compostella. “Dichter bij jezelf en dichter bij God komen” zou volgens velen het resultaat van zo’n pelgrimage zijn, zo lees ik. Ben ik dichter mij mezelf gekomen? vraagt hij zich af. Ik ben mezelf wel tegen gekomen. En ik heb mezelf een beetje beter leren kennen. Ben ik dichter bij God gekomen? zo vervolgt hij. En dan, daarover reflecterend,schrijft hij: ik heb regelmatig zijn voetsporen gezien, in de natuur, in de hulp van en de contacten met mensen, gelovigen, niet-gelovigen. Maar op de vraag ben ik dichter bij God gekomen hoor ik hem antwoorden: misschien is God wel dichter bij mij gekomen.. Resultaat van meditatie om stil van te worden en stil bij te staan: Niet meer proberen greep op God te krijgen, geen vat op het niet te bevatten geheim, maar wel er dieper door geraakt. En als die pelgrim dan opsomt van alles waarvan en de mensen van wie hij genoten heeft schrijft hij: wat overblijft: is dankbaarheid. Zouden we dan niet dicht bij de waarheid zijn? Antonius Jan emeritus 197
De Jutter, mei 2010
198
De Jutter, mei 2010
Andere foto’s gemaakt bij deze gelegenheid
199
