Frankrijk Frankrijk voert sinds jaar en dag bij Nederlanders de lijst van favoriete vakantiebestemming aan. Chansonniers als Charles Aznavour en Julien Clerc en de zangeressen Edith Piaf, Francoise Hardy en Vanessa Paradis, groeiden ook in Nederland uit tot sterren. Wie aan Franse klassieke muziek denkt, denkt al snel aan atmosferische orkestwerken en romantisch geparfumeerde vergezichten. Claude Debussy (1862-1918) is een van de grootste Franse componisten, die het kleurrijk componeren als handelsmerk had. En wat is meer zomers dan zijn prachtige meesterwerk La Mer? Franse pop is wat minder bekend. Het repertoire van Serge Gainsbourg ondergaat een herwaardering. Deze componist is een inspiratiebron voor veel jonge Franse muzikanten, van Pascal Parisot tot Mickey3D. Het atmosferische Air, ook schatplichtig aan Serge, was één van Frankrijks beste muzikale exportproducten. Dance is erg populair in Frankrijk. De Parijse disco (Daft Punk, Cassius) was rond 2000 erg populair. Tegenwoordig geldt het label Ed Banger (met o.a. Justice) als toonaangevend. Frankrijk staat sinds eind jaren tachtig op de hiphopkaart met MC Solaar en IAM en de Bretonse ‘folk hiphop’ van Manau. Moussu T & Lei Jovents, met ex-leden van het Massilia Sound System, geven de multiculturele havenstad Marseille een unieke stem. De reggae van Zedess en de ‘rairock’ van Rachid Taha zijn ook populair onder Franse jongeren van uiteenlopende komaf. Een opvallende jonge zangeres, die het ook internationaal goed doet, is Zaz.
Italië Italiaanse muziek is enorm populair in Nederland en niet alleen gedurende de zonnige zomermaanden. De albums van de blinde tenor Andrea Bocceli staan steevast hoog in de hitlijsten. Ook Alessandro Safina brengt popmuziek en opera met succes dichter bij elkaar. Eros Ramazzotti en Zuccherro Fornaciari hebben een rockverleden en scoren al meer dan twintig jaar hits. Zangeres Laura Pausini doet het met haar luisterliederen iets kalmer aan. In de jaren tachtig veroverde disco van Italiaanse makelij, de zogenaamde italo, wereldwijd de dansvloeren. Ennio Morricone was een belangrijke pionier binnen de filmmuziek. Verder heeft Italië levendige scenes binnen de progrock en hardrock (groepen als Goblin, Le Orme en Lacuna Coil). Minder bekend is dat Italië ook nog een heel levendige folkscene kent. De volksmuziek verschilt per regio. In Toscane geeft accordeonist Riccardo Tesi met zijn groep Banditaliana een energieke bewerking van traditionele lokale muziek. Sardinië is beroemd om zijn a tenore groepen van vier polyfone zangers. Een goed voorbeeld van deze eeuwenoude traditie geven de Tenores Di Bitti. De Napolitaanse troubadour Daniele Sepe gooit allerlei dansbare volksmuziek op een hoop en brouwt daar een feestelijk geheel van. Het twintigkoppige Banda Ionica houdt de traditie van Siciliaanse blaaskapellen levend. Ook van Sicilië is Aretuska. Dit strak geklede gezelschap rondom trompettist Roy Paci mengt latin en ska. Eén van de interessantere nieuwe namen is de creatieve singer/songwriter Vinicio Capossela die met zijn liedjes aansluit bij het oeuvre van de onverwoestbare Paolo Conte. Het volkse heeft ook in de klassieke muziek invloed gehad, vooral in de romantische opera in Italië. Het zogenaamde verisme was een stroming die een hard maar ook vaak sfeervol volks realisme nastreefde. Pietro Mascagni’s (1863-1945) Cavalleria Rusticana (‘Boerse ridderlijkheid’) is het schoolvoorbeeld, met de aria ‘Voi lo sapete, o mama’ als één van de vele hoogtepunten.
Spanje De variatie in het Spaanse landschap en de bevolking is terug te horen in de rijke muzikale traditie van het land. Spanje kent sterke regionale verschillen en elk deel van het land koestert zijn eigen muzikale tradities. Catalonië werd bekend vanwege de rumba catalana. Bekendste artiest is Peret. Ook de enige cd van de allstargroep Los Patriarcas de la Rumba is zeker de moeite waard. Jonge bands koppelen de oude stijlen aan rock, reggae en hiphop. Deze stijl kreeg al snel de naam ‘mestizo’ (Spaans voor ‘mengsel’). Mestizo-acts uit Barcelona (Dusminguet, Amparanoia en Ojos de Brujo) zijn graag geziene gasten op de zomerfestivals. De componist Federico Mompou (1893-1987) is ook in Catalonië geboren, maar zijn muziek doet je makkelijk denken aan een willekeurig Spaans terras, aan het einde van een lome middag, als de dag al eigenlijk voorbij is, maar de avondmaaltijd nog ver weg is… Met het glas in de hand dan maar wat voor je uit starend: die sfeer ademt de muziek van Mompou. De muziek van de noordwestelijke regio Galicië put uit Keltische bronnen. Doedelzakspeler Carlos Nuñez is daar een oude bekende. Baskenland koestert de lokale helden Negu Gorriak, die werden vergeleken met The Clash. Andalusië staat bekend om de flamenco, de warmbloedige muziek van de gitanos. Gitarist Paco Pena doceert inmiddels klassieke flamencogitaar in Rotterdam. Radio Tarifa mengt flamenco met Noord-Afrikaanse klanken terwijl de Madrilenen van Ska-P zich vol verve storten op een mix van ska en punk.
Duitsland Duitsland als vakantieland is meer dan het Zwarte Woud. Vooral steden als Berlijn en Hamburg zijn de laatste jaren populaire bestemmingen. Ook ontdekken meer mensen de Oostzeekust in de voormalige DDR. Natuurlijk is Duitsland hét geboorteland van de romantische muziek. De serieuze Duitse geest wist de betekenis van puur instrumentale muziek tot diep-symbolische en religieuze sferen op te werken. Johannes Brahms (1833-1897) is de serieuze Duitse romanticus bij uitstek. Zijn pianomuziek is gelukkig niet alleen maar serieus maar ook ideaal voor een zwoele zomeravond. Duitse amusementsmuziek is gelukkig meer dan het schlagergenre, de ongevaarlijke verbastering van de oorspronkelijke Duitse volksmuziek die na de Tweede Wereldoorlog ontstond. Tegelijk met de schlagerzangers kwamen de Liedermacher. Een geheel andere genre: de Liedermacher waren serieus en intellectueel en schreven knappe teksten bij hun rustige muziek. Popmuziek was vanaf de rock-n'-roll-dagen al populair bij de Duitsers maar het duurde tot de jaren zeventig voordat er voor het eerst ook in het Duits werd gezongen. Kraftwerk was de eerste succesvolle Duitstalige popband. De groep uit Düsseldorf viel ook op, omdat het de eerste popband was die volledig uit synthesizers bestond. Het hek ging van de dam aan het begin van de jaren tachtig met de Neue Deutsche Welle. Artiesten als Nena, Trio en de Oostenrijker Falco scoorden wereldwijd hits in het Duits. In de jaren negentig groeide Duitsland uit tot pioniersland binnen de house. De belangrijkste innovaties in het genre vonden plaats in Berlijn en Keulen (het Kompaktlabel). Lichtvoetige electropop lijkt een Berlijns patent met acts als Stereo Total (meestal zingend in het Frans) en 2Raumwohung. Ook binnen de metal speelt Duitsland al jarenlang een prominente rol met Rammstein als trots boegbeeld. Recent Duits succes kwam van de Berlijnse rapper Peter Fox die zijn woonplaats op het album Stadtaffe poëtisch bezong. La Brass Banda grijpt terug op haar Beierse wortels en weet zo de lokale fanfaretraditie naar de 21e eeuw te vertalen.
Scandinavië Steeds meer Nederlanders reizen in de zomer naar het noorden van Europa. Voor iedereen die op zoek is naar rust en ruimte zijn de noordelijke landen een paradijs. Maar ook muziekliefhebbers kunnen er hun hart ophalen. Popmuziek is er in alle soorten maten: van metal tot hitparadepop. De lijst van succesvolle Scandinaviërs lijkt eindeloos. ABBA, The Cardigans, Mando Diao en Robyn (Zweden), Kaizers Orchestra, Madrugada, Katzenjammer en Maria Mena (Noorwegen), Björk en Sigur Rós (IJsland), Him en 22-Pistepirkko (Finland) zijn enkele voorbeelden. Noorwegen kent een stevige jazztraditie waarvan Jan Garbarek, Bugge Wesseltoft en het jonge Jaga Jazzist belangrijke exponenten zijn. Ook klassieke muziek bloeide in Scandinavië. Eén van de bekendste componisten is de Fin Jean Sibelius (1865-1957), die wel wordt gezien als de verpersoonlijking van de Finse nationaliteit. Op 8 december, zijn verjaardag, wordt zelfs de Dag van de Finse muziek gevierd. Er is precies één opname gemaakt waar Sibelius een eigen compositie dirigeert, in 1938. De eigen volksmuziek is ook weer in opkomst in Scandinavië. De groeiende interesse is niet in de laatste plaats te danken aan groepen als Hedningarna en Garmarna (beiden uit Zweden) die traditionele instrumenten als de nyckelharpa en de säckpipa koppelden aan elektrische gitaren en synthesizers. Mari Boine houdt al tien jaar lang de cultuur van de Saami (Lappen) levend. Kenmerkend aan de Saami-zang is de joik. House (en dan met name trance) zit de laatste jaren met dank aan Swedish House Mafia ook in de lift. Ook populair in Scandinavië is folk metal en viking metal, beide genres zijn opvallende combinaties van volksmuziek en heavy metal.
Turkije Al in de tijd van de sultans waren westerse bezoekers al onder de indruk van de Turkse muziek. De wildste verhalen deden de ronde over de buikdanseressen. Nog altijd inspireert die oude traditie jonge Turkse muzikanten zoals Oojami. Turkse supersterren zijn Tarkan en Songfestivalwinnares Sertab. Sertab leerde de kneepjes van het vak van Sezen Aksu, de grande dame van de Turkse pop. Een typisch Turks muziekinstrument is de saz, een soort luit. Ali Ekber Çiçek was één van Turkije’s bekendste saz-spelers. De ‘arabesk’ is een ander populair genre. Het is de muziek die je hoort in taxi’s en bussen. Het is een mengeling van verschillende Turkse volksmuziek en invloeden uit het Midden-Oosten. Jaarlijks is er in het Gülhane Park in Istanbul een muziekfestival dat volledig is gewijd aan de ‘arabesk’. Grote namen hier zijn Orhan Gencebay en Fredi Tayfur. De dj/fluitist Mercan Dede laat zich op zijn beurt inspireren door de eeuwenoude muziek van de dansende derwisjen. Deze Ottomaanse klassieke muziek gold in het moderne Turkije jarenlang als achterhaald, maar muzikanten als Kudsi Erguner bliezen deze fraaie traditie (letterlijk) een nieuw leven in. Zigeuners hebben ook hun stempel gedrukt op de Turkse muziek. Burhan Öcal en zijn Istanbul Orient Ensemble tourde de hele wereld over terwijl ook de ster van de klarinettist Selim Sesler rijzende is. Een interessant buitenbeentje in de Turkse muziek is de psychedelische rockgroep Baba Zula, die op twee albums samenwerkte met de Jamaicaanse dub-producer Mad Professor. Ze staan daarmee in de lijn van Cem Karaca en Baris Manço, pioniers van de 'Anadolu rock': een mengvorm van psychedelische rock en Turkse volksmuziek. Mor Ve Ötesi is een van de populairste rockgroepen in het huidige Turkije.
Caribisch gebied Voor een betrekkelijk klein gebied met niet zo enorm veel inwoners kent ‘the Caribbean’ een enorme muzikale rijkdom. Dat heeft alles met de geschiedenis te maken. Fransen, Engelsen, Spanjaarden en Hollanders koloniseerden de vele eilanden. Ze stichtten er plantages waar tabak en suiker werden verbouwd. Voor het zware werk haalden de Europeanen miljoenen Afrikaanse slaven naar Amerika. De volksmuziek van landen als Cuba, Dominicaanse Republiek, Jamaica en de vele kleinere eilanden is grofweg een mengeling van Afrikaanse en Europese culturen. WestAfrikaanse percussie werd gemengd met Europese snaarinstrumenten. Elk eiland kent zijn eigen ritmes. Cuba kent de bolero en de són, die beroemd werden gemaakt door Buena Vista Social Club. Hedendaagse muzikanten als Roberto Fonseca en Orishas laten zich hier nog altijd door inspireren en mengen de lokale stijl met jazz, soul en hiphop. De Dominicaanse Republiek schonk de wereld merengue en bachata. De volksmuziek van Puerto Rico kent minder Afrikaanse invloeden en klinkt Spaanser, omdat er minder slaven naar dat eiland werden gevoerd. Eind jaren negentig werd de reggaeton enorm populair op Puerto Rico. Het is een explosief mengsel van dancehall, hiphop en latinritmes. Artiesten als Daddy Yankee en Calle 13 bewijzen dat het mengen van muziek bij de Puertoricanen nog altijd in het bloed zit. Uit Colombia komt de cumbia. Deze feestmuziek is enorm populair ook onder jongeren die de muziek mengen met rap en electro (nuevo cumbia). Weliswaar niet uit het Caribisch gebied maar prima voor een zonnige Spaanstalige vakantie zijn Ozomatli (Mexico), Los Amigos Invisibles (Venezuela) en Los Fabulosos Cadillacs (Argentinië). De muziek van de Engelstalige Cariben is al veertig jaar enorm populair. Ska, en zijn lomere variant reggae, komen van Jamaica. Bob Marley lijkt voor altijd de grootste naam van het genre te zijn. Dub, dancehall en ragga zijn ook Jamaicaanse uitvindingen. Van Trinidad komt de calypso, soca en rapso die gekenmerkt worden door het gebruik van de steeldrums, een drum gemaakt van oude olievaten. Calypso ontstond aan het begin van de twintigste eeuw. De muziek van mannen als Mighty Sparrow en Lord Kitchener was vooral vocaal en in de teksten werden de Britse kolonisators belachelijk gemaakt. Soca combineert calypso met soul. Rapso is dan weer het kind van rap en soca. Van de Franstalige eilanden Guadeloupe en Martinique komen de zouk en biguine. Een opvallende zanger van Martinique is Kali, die biguine mengt met reggae en pop. Ook van Martinique is Malavoi in wiens muziek ook invloeden uit Brazilië en jazz opduiken. Dat alles leidt tot een vrolijk swingend geheel. De muziek van de Nederlandse Antillen blijft internationaal gezien een goed bewaard geheim. Izaline Calister is uitgegroeid tot de bekendste ambassadrice van de salsa antiyana.
