Ik zoek een vakman-gids
www.ikzoekeenvakman.be
Is een veiligheidscoördinator verplicht? Welke garanties biedt de Wet Breyne? Hoe een aannemer zoeken?
6%BTW
voor wie, waar en wanneer?
HUREN BIJ BOELS BIEDT UITKOMST
ring Tegen inlevertentie ve van deze ad
10% G KORTIN 1 juli geldig t/m 2010
Bij Boels Verhuur kunt u terecht voor een professioneel assortiment van meer dan 2500 verschillende machines, apparaten en werktuigen voor elk project. Altijd het nieuwste materiaal direct beschikbaar en klaar voor gebruik. Bel uw Boels vestiging op 070 23 23 24 of bezoek één van de 25 vestigingen van Boels in België.
2 • ANTWERPEN (2x) • BRUGGE • DENDERMONDE • ERPS-KWERPS • GEEL • GENK • GENT • GENTBRUGGE • HASSELT • KORTRIJK (2x) • LOMMEL • LUIK • MAASMECHELEN • MELSBROEK • MONS-CUESMES • NINOVE • OUDENAARDE (LEUPEGEM) • OVERIJSE • TIENEN • VILVOORDE
BOELS VERHUUR VINDT U IN: AARSCHOT IEPER
6301 565_Adv Boels Bouwbedrijf_2.indd 1
2-12-09 10:05
HASSELT OORDE
-09 10:05
I.
Wie zijn uw bouwpartners? 1 Uw notaris
V. Nodige bouwattesten en certificaten
2 Uw architect
1 Keuring elektrische installatie
3 Uw aannemer
2 Keuring stookolietank
II. Hoe een aannemer zoeken? 1 Geregistreerd aannemer 2 Erkenning 3 Vestigingswet 4 Kwaliteitslabels 5 Wet Breyne
III. Wat moet u als (ver)bouwer doen? 1 Een veiligheidscoördinator aanstellen 2 Registratierechten betalen 3 U verzekeren 4 De EPB-normen naleven 5 Vermijd zwartwerk
3 Bodemattest 4 Energieprestatiecertificaat
VI. Extra tips en advies 1 Verbouwen vraagt goede voorbereiding 2 Uitvoeringstermijn en oplevering 3 10-jarige aansprakelijkheid 4 Hoe geschillen oplossen?
VII. Nuttige adressen en links 1 www.ikzoekeenvakman.be 2 www.confederatiebouw.be 3 Andere links 4 Nuttige adressen
IV. Laat de vele voordelen niet liggen 1 Btw 2 Belastingvoordelen 3 Belastingvermindering bij brand- en inbraakbeveiliging 4 Premies
©2010-Confederatie Bouw V.U. Véronique Vanderbruggen, Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Niets uit deze uitgave mag, geheel of gedeeltelijk, worden overgenomen en/of vermenigvuldigd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De gids ‘Ik zoek een vakman’ bevat informatie die met de meeste zorgvuldigheid is samengesteld. Aan de inhoud van de artikelen kunnen even wel geen rechten worden ontleend. De redactie, uitgever en medewerkers kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de mogelijke gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie.
Met dank aan de adverteerders Aardgas, Federale Verzekeringen, Boels, Claerhout Aluminium, Deceuninck, Group Biesmans, ING, Interbeton, Monier, Recticel, Renson, T.Palm en Verzoeningscommissie Bouw. De redactie, uitgever en medewerkers hebben met de meeste zorgvuldigheid de gids samengesteld, maar kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de mogelijke gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze Gids opgenomen informatie.
4
BOUWEN EN VERBOUWEN, JUIST NU! Eigen haard, goud waard. Eigen huis, een thuis. Het houdt iedereen bezig: de huurder en toekomstige eigenaar die droomt van een eigen woning, de eigenaar die denkt aan verbouwen of verhuizen,… Maar bouwen en verbouwen verandert. Alles wordt groener en duurzamer. Alles wordt veel technischer en complexer: nieuwe producten, nieuwe technieken en nieuwe inzichten maken keuzes steeds moeilijker. Bovendien veranderen de wetten, normen, rechten en verplichtingen. Bouwen en verbouwen betekent dus ook op de hoogte blijven en voortdurend goed advies inwinnen. Daarom de website en deze (ver)bouwgids “ik zoek een vakman!” De Confederatie Bouw wil hiermee de veelgestelde vragen beantwoorden en vooral nuttige bouw- en verbouwtips geven. Hoe bijvoorbeeld een vakkundige aannemer zoeken? Wie kan in 2010 genieten van de verlaagde 6 procent btw? Wat zijn de gevaren van werken in het “zwart”? Wat houdt de woningbouwwet in? Waar kan ik bijkomende informatie vinden over EPC en premies? De website en deze gids zijn dan ook een wegwijzer in de complexe wereld van (ver)bouwen. De Confederatie Bouw reikt u zo gratis deskundig advies aan. Omdat vakmanschap en vakkundig bouwen en verbouwen nu eenmaal belangrijk zijn! Robert de Mûelenaere Gedelegeerd bestuurder Confederatie Bouw
5
1
Wie zijn uw bouwpartners?
1. Uw notaris
elk hun eigen notaris kiezen. In dat geval delen de notarissen het ereloon. Dit brengt dus geen meerkosten mee voor de koper. www.notaris.be
Uw notaris doet meer dan het opstellen van een notariële akte. Hij is uw raadsman en geeft u objectieve en deskundige raad. Hij doet heel wat opzoekwerk over de af te sluiten (ver)koop. Zo staat uw notaris in voor de controle van de ‘herkomst van eigendom’. Daarmee wordt er vermeden dat na het ondertekenen van de akte plots nog een andere eigenaar opduikt. Uw notaris gaat ook na of iedereen bekwaam is om de akte te tekenen en zorgt indien nodig voor de nodige machtigingen. Verder gaat hij via het dertigjarig onderzoek na of er nog een hypotheek of erfdienstbaarheid rust op het onroerend goed, en via het fi scale onderzoek weet hij dat de huidige eigenaar schuldenvrij is. Zijn taak is ook om het verplicht bodemattest op te vragen bij OVAM. In Brussel zal uw notaris dit verplichte bodemattest bij Leefmilieu Brussel aanvragen. Hij zorgt ook voor technische attesten (energieprestatiecertifi caat, elektrische installaties…) en gaat na of alles op stedenbouwkundig vlak in orde is. En verder zorgt hij ervoor dat de registratierechten aan de fi scus worden doorgestort.
2. Uw architect Uw architect zal volgens uw bouwbudget, uw dromen, woonverwachtingen en –wensen vertalen in een plan, een ontwerp. Essentieel is dat u een architect vindt die op uw golfl engte zit en dat u elkaar aanvoelt. De taak van uw architect gaat ver. Hij moet alle gegevens inzamelen die nodig zijn voor het project (onderzoek van de plaats, grondonderzoek, bouwverordeningen, stedenbouwkundige voorschriften) en een programma van eisen opstellen, is vaak uw contactpersoon met de andere bouwpartners: aannemers, veiligheidscoördinator, EPB-verslaggever, ingenieurs, en houdt overzicht over alles wat op de werf gebeurt. Dan volgt het voorlopige ontwerp. Dit bevat het schetsplan en een kostenraming die moet passen in uw vooraf aangegeven fi nanciële mogelijkheden. Uw architect adviseert u ook over materialen en installaties. Nadien moet uw architect het administratief dossier, het aanbestedingsdossier (plannen en bestekken) en het uitvoeringsdossier uitwerken. Uw architect moet u bijstaan bij het opmaken van documenten: bij de bouwvergunningaanvraag, bij het sluiten van een bouwcontract (aanneming, materiaalbestellingen… ). Hij moet ook het bestek of lastenboek maken. Dit zijn de voorwaarden waaronder gewerkt wordt, de beschrijving van de werken, de materialen
Na deze onderzoeken kan de authentieke akte worden verleden. Dit is maximaal vier maanden na het ondertekenen van het compromis. Het ereloon van uw notaris is voor een deel afhankelijk van de aankoopprijs. De andere kosten die aan uw notaris betaald moeten worden, zijn bijkomende aktekosten zoals registratiekosten. Koper en verkoper hoeven niet noodzakelijk dezelfde notaris te kiezen, maar ze kunnen ook 6
die moeten gebruikt worden, raming van de prijzen en kosten en de technische voorschriften. Met dat bestek kan uw architect de werken aanbesteden. Uw architect moet ook toezicht houden op de correcte uitvoering door de aannemer(s), de rekeningen onderzoeken en u bijstaan bij de defi nitieve oplevering van de werken. Uw architect moet u dus informeren en adviseren op technisch vlak maar ook inzake EPB-eisen of de EnergiePrestatie en Binnenklimaateisen. Uw architect moet u ook verplicht informeren, o.a. bij budgetoverschrijding. Het takenpakket van uw architect is uiteraard afhankelijk van welk contract u met hem aangaat. Sommige bouwers/verbouwers kiezen voor een volledige opdracht, anderen willen zelf offertes aanvragen en vergelijken en kiezen dus voor een gedeeltelijke opdracht. Hoe dan ook moet de bouwer/verbouwer een beroep doen op een architect voor het opmaken van de plannen en de controle op de uitvoering van de werken waarvoor een architect verplicht is. Voor elke opdracht die de bouwer/ verbouwer aan de architect wil geven, kunnen er afzonderlijke afspraken gemaakt worden.
Erelonen Het ereloon van uw architect is afhankelijk van de uitgevoerde taken, de bouwsom en de aard van de werkzaamheden. Meestal is dit ereloon een percentage van de (totale) aannemingssom. Soms is het ereloon een forfaitair bedrag. In uitzonderlijke gevallen werkt een architect ook tegen een bepaald uurloon. Het ereloon wordt betaald in schijven. Een eerste voorschot na de voorstudies, het tweede na het ontwerpdossier en de rest naarmate de bouwwerken vorderen. Bij de oplevering wordt het resterende saldo vereffend. www.ordevanarchitecten.be – www.a-b.be
Tip
Als bouwer/verbouwer kunt u uw architect een volledige of gedeelde opdracht toewijzen. Een standaardcontract omvat een duidelijke omschrijving van deze opdracht, het honorarium en de betalingsmodaliteiten, het beschikbare bouwbudget, de wijze van uitvoering van de werken, de clausules van ontbinding van het contract, ... Aan te raden is ook afspraken en duidelijke informatie op te nemen over controle op de uitvoering van de werken en de termijnen!
7
EPB 2010 … wij zijn er klaar voor
Elke woning van T.Palm is een unieke synthese van de keuzes van de klant, de ideeën van de architect en de kenmerken van het terrein. Als specialist in energiezuinigheid bouwt T.Palm volwaardige lage-energiewoningen, die beantwoorden aan erg strikte normen. Voor alle bouwfases hebben wij onze eigen gespecialiseerde vaklui in dienst. Ze zijn opgeleid om uiterst zorgvuldig werk te leveren. Zo en niet anders maak je de hoogste kwaliteit.
www.tpalm.be
053.882 56 00
- werken aan buitenvlakken van een gebouw (o.a. aanbrengen, wijzigen, dichtmaken van raam- en deuropeningen, aanbrengen van gevelsteen, enz.); - Kleine bijgebouwtjes met een maximumoppervlakte (bv. dierenhok, tuinhuisje, bergplaats, garage, carport, serre, veranda, overdekt terras). www.ruimtelijkeordening.be en www.bouwenwonen.be. In geval van twijfel contacteer vooraf altijd (gratis) uw gemeentelijke dienst ruimtelijke ordening! • Brussels Gewest Voor sommige zaken is ook hier geen architect nodig. Dit is o.a. het geval voor: - verbouwingen voor zover ze geen stabiliteitsproblemen meebrengen en geen wijziging in het bouwvolume of de architectonische vorm meebrengen; - wijzigingen van gebruik of bestemming als daarvoor geen werkzaamheden vereist zijn, of als de verbouwingen geen stabiliteitsprobleem meebrengen; - afbraak van bijgebouwen; - plaatsen van afscheidingen of scheidingsmuur; - plaatsen van antennes of zonnecollectoren; - …
Bouwen en verbouwen met of zonder architect? In principe is een architect verplicht tussen te komen bij elk bouwwerk waarvoor een bouwvergunning vereist is. Voor sommige bouwwerken is wel een bouwvergunning nodig maar het is niet vereist een architect in te schakelen. Deze regels zijn verschillend in de 3 gewesten. Ook de uitzonderingen schetsen wij kort, maar wij verwijzen u ook voor gedetailleerde informatie naar relevante websites.
http://www.bruxelles.irisnet.be/nl/ citoyens/home/urbanisme/ avant_le_projet/un_architecte.shtml.
• Vlaams Gewest Als er wel een bouwvergunning nodig is, maar geen verplichting om een architect in te schakelen, dan moet voor deze werken het lijvige aanvraagdossier niet worden ingediend. Hiervoor volstaat het dat uzelf een eenvoudig dossier samenstelt. Dit is zo bij: - verbouwingen binnen een gebouw (indien geen wijziging van gebruik, geen wijziging van het aantal woongelegenheden en geen wijziging van architectonisch karakter);
Tip
• Waals Gewest Ook in het Waals Gewest moet u als bouwer/ verbouwer voor bepaalde bouwwerken geen architect inschakelen voor o.a.: - de oprichting van een nieuwe woning in een gebouw zonder de draagstructuren van het gebouw te veranderen en zonder het volume of het architectonische uitzicht te wijzigen; - de bouw van broeikassen en veranda’s die gelijkvloers aangelegd worden en waarvan de diepte niet meer dan 3,50 m bedraagt; - het optrekken van scheidingsmuren en steunmuren;
Vastgelegde of verplichte tarieven voor erelonen zijn niet toegestaan voor vrije beroepen. Onderhandelen dus! 9
- het plaatsen van vaste of verplaatsbare installaties; - de instandhoudings- en onderhoudswerken die het architectonische uitzicht van het gebouw niet wijzigen. Sinds kort is de lijst met handelingen en werken waarvoor de medewerking van een architect niet vereist is, uitgebreid: goed controleren in de CWATUPE is echt wel noodzakelijk. http://mrw.wallonie.be/DGATL
Bouwen of verbouwen zonder stedenbouwkundige vergunning? • Vlaams Gewest Bouwen of verbouwen zonder een bouwvergunning of correcter uitgedrukt een stedenbouwkundige vergunning is onwettelijk en dus strafbaar! Of het nu gaat om plaatsen van een vaste inrichting, herbouwen of verbouwen, afbraakwerken, ontbossen, vellen van hoogstammige bomen, wijzigen van de bestemming van de grond,... Toch zijn er op dit basisprincipe uitzonderingen. Er is geen stedenbouwkundige vergunning vereist bij bijvoorbeeld sanitaire, elektrische, verwarmings- en isolatiewerken, dakvlakvensters of fotovoltaïsche zonnepanelen, verhardingen, tuinpaden, ondergrondse constructies zoals regenwaterput of septische put, houten tuinhuisjes, siervijvers, instandhouding- en onderhoudswerken zoals het vervangen van ramen, pleisteren van gevels, enzovoort. www.ruimtelijkeordening.be en www.bouwenwonen.be of via de gemeentelijke diensten voor stedenbouwkunde.
moeten worden uitgevoerd die te maken hebben met de structuur van het gebouw, met het volume of met het architectonische aanzicht. Ook is een bouwvergunning nodig bij een verandering van bestemming, zoals van kantoren naar woongebouw. Geen vergunning is vereist voor plaatsing van sanitaire, elektrische, verwarmings-, verluchtings- en isoleringsinstallaties, enzovoort. Een aantal bouwwerkzaamheden aan de buitenkant van een woning kunnen ook zonder vergunning: aanleg van terrassen, omheiningen, lichtkoepels, garagepoorten voor zover de oorspronkelijke vormen behouden blijven… http://www.bruxelles.irisnet.be/nl/citoyens/home/urbanisme/avant_le_projet/ un_permis_oui_ou_non.shtml of bij de stedenbouwkundige dienst van de gemeente. • Waals Gewest Het Waals Gewest vereist geen stedenbouwkundige bouwvergunning voor een aantal handelingen en werken waarvan de volledige en exacte lijst opgenomen is bij artikel 262 van het CWATUPE, met name de werken die bestaan in de plaatsing van thermische of fotovoltaïsche zonnecollectoren of antennes, het uitvoeren van binnenhuis- of buitenhuisinrichtingen, onderhouds- en instandhoudingswerken die het architectonische uitzicht van het goed niet wijzigen, het aanleggen van voor- en achtertuinen, enzovoort. Opgelet: het is niet omdat er geen stedenbouwkundige vergunning vereist is, dat er geen voorafgaande stedenbouwkundige verklaring moet worden gedaan! http://mrw.wallonie.be/DGATLP of via de gemeentelijke diensten voor stedenbouwkunde.
• Brussels Gewest In het Brussels Gewest is een bouwvergunning verplicht voor iedere constructie, afbraak, renovatie en verbouwing waarvoor werkzaamheden
10
3. Uw aannemer Bouwen of verbouwen kan op verschillende manieren. U moet zelf kiezen voor de bouw”formule”die het meest past bij uw bouwkennis en bij de tijd die u zelf aan het project wilt besteden. Zo kunt u voor uw bouw/verbouwing kiezen om te werken met een algemene aannemer, met afzonderlijke aannemers of met de coördinatieformule. Wat zijn nu de verschillen tussen deze bouwformules?
De algemene aanneming Kiest u voor een algemene aannemer dan heeft u slechts één medecontractant en één aanspreekpunt die instaat voor de volledige realisatie van uw bouwproject. De algemene aannemer (ver)bouwt uw volledig bouwproject, voor de in het contract vastgestelde prijs en binnen de overeengekomen termijn. Wanneer het de bouw van een individuele woning betreft is het contract dat u met uw aannemer afsluit, onderworpen aan de woningbouwwet, beter bekend als de Wet Breyne (hierover vindt u meer info op p. 16). Uw algemene aannemer biedt u als (ver) bouwer met deze bouwformule het voordeel dat u slechts één aanspreekpersoon hebt en dat u niet zelf moet instaan voor het beheer en de coördinatie van de bouwwerken. Het contract is dan ook geschikt voor bouwers of verbouwers die zelf niet veel tijd kunnen of willen besteden aan de opvolging van hun bouwproject.
telkens apart afspreken en regelen. Dit houdt wel in dat u of uw architect zelf zult moeten instaan voor de coördinatie van de werken en de coördinatie tussen de verschillende aannemers. Ook moet u of uw architect zelf de offertes vergelijken, de facturatie opvolgen en de werken controleren. De Wet Breyne of woningbouwwet is hier niet van toepassing.
Coördinatieovereenkomst Bij een coördinatieovereenkomst worden het beheer en de coördinatie van de werken overgelaten aan een derde. Opgepast: in tegenstelling tot de algemene aannemer neemt de coördinator echter zelf géén verantwoordelijkheid op voor de uitvoering van de werken. In principe is ook hier de Wet Breyne of woningbouwwet niet van toepassing omdat dit vereist dat de tussenpersoon, als organisator en raadgever, de feitelijke leiding heeft over het project. De coördinatieovereenkomst wordt echter vaak gebruikt om de door de Wet Breyne geboden bescherming te omzeilen. www.ikzoekeenvakman.be en www.confederatiebouw.be
(Ver)bouwen met afzonderlijke aannemers U kunt kiezen om met de verschillende aannemers zelf afzonderlijke contracten af te sluiten voor de uitvoering van de verschillende bouwopdrachten. Zo kunt u de ruwbouw, dakwerken, verwarming, elektriciteit, schilderwerken…
11
2
Hoe een aannemer zoeken? Mensen kiezen hun aannemer via mond-tot-mondreclame en op basis van de ervaringen van kennissen, vrienden en familie. Soms stelt de architect ook aannemers voor die hij vakbekwaam vindt. Steeds vaker wordt ook online gezocht. Een vlotte manier om aannemers op te zoeken en te contacteren, is onze website www.ikzoekeenvakman.be. Op deze gratis te raadplegen website vindt u zowat 15.000 (geregistreerde) aannemers, allen leden van de Confederatie Bouw. U kunt er vakmensen selecteren op basis van sleutelwoorden, hun specialisatie, de provincie of de gemeente waar de uit te voeren werken zich bevinden. U kunt referenties vragen en prijsoffertes laten opmaken.
1. Is de aannemer geregistreerd? Een aannemer is niet verplicht een registratie aan te vragen, maar werken met een geregistreerd aannemer, geeft u wel de mogelijkheid om bouw- en renovatiepremies en fi scale voordelen te krijgen. De wetgeving voor premies, btw-verlaging… vereist immers dat facturen moeten opgemaakt zijn door een geregistreerd aannemer. Ook voor de toepassing van het verlaagd btw-tarief voor renovatiewerken aan woningen ouder dan 5 jaar of voor het bekomen van het fi scaal voordeel bij energiebesparende investeringen, is het nodig dat u als bouwheer met geregistreerde aannemers werkt. Opgelet: werken zonder geregistreerd aannemer betekent dus géén premies, géén verlaagd btw-tarief en géén belastingvoordelen!
12
U kunt zelf nagaan of een aannemer geregistreerd is en voor welke werkzaamheden een aannemer geregistreerd is door te kijken naar het derde en vierde cijfer van zijn registratienummer. Dit nummer is vermeld op zijn website, offertes, briefwisseling… Dit nummer geeft de (belangrijkste) categorie van werken aan waarvoor de aannemer is geregistreerd.
Hoe kunt u de registratie controleren? Elke bouwer of verbouwer kan op www.confederatiebouw.be of via www.ikzoekeenvakman.be nagaan of een aannemer geregistreerd is. Ook via het contactnummer van de FOD Financiën (02 572 57 57 - elke werkdag van 8 tot 17 uur) kunt u dit nagaan.
2. Heeft de aannemer een erkenning? De erkenning van een aannemer houdt in dat de Erkenningscommissie zijn fi nanciële draagkracht en technische capaciteiten heeft onderzocht. De erkenning is vooral belangrijk bij overheidsopdrachten.
Tip
Werken met een geregistreerd aannemer is dus niet verplicht, maar als bouwheer heeft u er dus alle belang bij. Een geschrapte registratie is een ernstige aanwijzing dat de bouwonderneming in moeilijkheden zit.
Voor private opdrachten is de erkenning wel belangrijk in het kader van de woningbouwwet, de Wet Breyne, en dan meer bepaald in het kader van de waarborgregeling (meer informatie hierover vindt u op p. 18 in deze gids). Erkende aannemers kunt u vinden op http://mineco.fgov.be
13
Hoe kunnen we er voor zorgen dat uw verwarmingsketel meer aandacht krijgt? U kunt tot 40% besparen op uw energieverbruik.
Na 15 jaar of langer vervangt u beter uw verwarmingsketel. Controleer regelmatig de ouderdom van uw verwarmingsketel. Als uw ketel 15 jaar of ouder is, kunt u tot 40% besparen door hem te vervangen door een nieuwe ketel op aardgas. Wilt u weten wat uw exact voordeel is? Surf dan naar aardgas.be. U vindt er ook alle informatie om makkelijk over te stappen naar aardgas.
Natuurlijk schakelt u over op aardgas via www.aardgas.be 14
GASGEN12593_MAG_A/B_210x150_QFV 2
1/6/10 5:34:49 PM
el
gt el.
om uw u te tel uw aar lle te
:34:49 PM
3. Is de vestigingswet belangrijk? Om met de auto te rijden heeft u een rijbewijs nodig. Om te bouwen of verbouwen moet de aannemer vakkennis en vakmanschap hebben. Voor heel wat bouwactiviteiten moeten ook de nodige ondernemersvaardigheden worden aangetoond. Een aannemer moet over voldoende vakkennis bezitten om kwaliteit te kunnen afl everen. En dat is de essentie van de vestigingswet! De bouwactiviteiten waarvoor een aannemer dus de wettelijk verplichte vakkennis en ondernemingsvaardigheden moet bewijzen, zijn de: - ruwbouwactiviteiten (metsel-, beton- of sloopwerken); - stukadoor, cementeer- en dekvloeractiviteiten; - tegel, marmer- en natuursteenactiviteiten; - dakdekkers- en waterdichtingsactiviteiten; - schrijnwerkers- en glazenmakersactiviteiten; - eindafwerkingsactiviteiten (schilder- en behangwerken en het plaatsen van soepele vloerbekleding); - installatieactiviteiten voor centrale verwarming, klimaatregeling, gas en sanitair; - elektrotechnische activiteiten; - algemene aannemingsactiviteiten. Elke aannemer moet zich, met vermelding van de commerciële activiteiten, inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) via een ondernemingsloket als Formalis. Dit loket onderzoekt of de aannemer voldoet aan de vereiste ondernemersvaardigheden en aan de technische vakkennis als het om een gereglementeerd beroep gaat.
Tip
Controleer dus niet enkel of uw aannemer wel degelijk geregistreerd is, maar ook of hij over de vereiste technische vakkennis beschikt om de werken uit te voeren die u aan hem wilt toevertrouwen.
4. Kwaliteitslabels Lid Confederatie Bouw Leden-aannemers vermelden meestal op hun website of in hun briefwisseling dat ze lid zijn. Dit is duidelijk een meerwaarden voor uw aannemer. Deze krijgt immers als lid alle advies, zoals een standaardaannemingscontract en begeleiding die u geruststelt. Een aannemer die lid is van de Confederatie Bouw, wordt dus professioneel omringd en ondersteund. Hij krijgt altijd de nieuwste
informatie over de bouwsector en kan altijd de laatste trends in zijn vakgebied volgen. Via de website www.confederatiebouw.be krijgt hij alle attesten die nodig zijn voor dubbele beglazing, onderhoud van verwarmingsketels, het verlaagd btw-tarief... Een aannemer die lid is van de Confederatie Bouw is ook op de hoogte van alle ontwikkelingen op juridisch, sociaal, economisch en technisch vlak. Hij krijgt ook voortdurend (vak)opleidingen die zijn kennis actueel houden. Alle bedrijven die op www.ikzoekeenvakman.be staan, zijn leden van de Confederatie Bouw. U kunt ook terecht voor informatie over leden bij de lokale confederaties en/of de beroepsfederaties (voor nuttige contactgegevens, zie p. 55 of www.confederatiebouw.be).
www.economie.fgov.be
15
Charter van de Woningbouwers Het Charter van de Woningbouwers werd opgesteld door de Federatie van Algemene Bouwaannemers. Een algemeen aannemer kan dit charter pas ondertekenen als hij geregistreerd is en als hij erkend is in categorie D “algemene aanneming”. Hij moet ook een aantal andere verbintenissen op zich nemen als hij lid wordt van het Charter: zo moet hij de Wet Breyne naleven, net als de uitvoeringstermijn, de overeengekomen prijs, de voorschriften van oplevering en de solvabiliteitswaarborg. De algemene aannemer die het Charter ondertekent, aanvaardt dat de bouwer/verbouwer een klacht kan indienen bij de Toezichtscommissie. Deze commissie onderzoekt of een bouwbedrijf aan de toetredingsvoorwaarden voldoet. De Toezichtscommissie kan - als er een klacht binnengelopen is - het bouwbedrijf aanmanen tot bijsturing of schrappen uit het Charter. Ook zal deze Toezichtscommissie bij een geschil proberen de partijen met elkaar te verzoenen. Meer info over dit Charter te krijgen en de lijst van aannemers die dit Charter ondertekenden: www.faba.be
ConstructionQuality / Qualibouw / CoQual Construction Quality is een kwaliteitslabel voor de bouwsector. Het is een samenwerkingsverband tussen Qualibouw en CoQual. Het voordeel van de bouwondernemingen met dit label, is dat ze hun klanten garanties geven over de organisatie op kantoor, de organisatie op de werf en de technische uitvoering. Voor de bouwbedrijven met dit label staat klantentevredenheid centraal, want een tevreden klant is het succes van een onderneming. www.qualibouw.be en www.constructionquality.be
Het Parketlabel Parket is een mooie, warme en duurzame vloerbedekking maar moet wel vakkundig worden geplaatst! De vereniging Dé Parketplaatsers heeft hiervoor speciaal het parketlabel ontwikkeld. Parketplaatsers en -bedrijven die dit label dragen, hebben minstens 15 jaar ervaring in het professioneel plaatsen van parket en hebben een gedegen opleiding genoten.Zij bieden dus een garantie van vakmanschap en een uitvoering van de werken volgens de regels van de kunst en met respect van de geactualiseerde normen.
U
De volledige lijst van parketplaatsers met het Parketlabel 2010 vindt u op www.deparketplaatsers.be
• Fo
• Fo
• Fo
16
zondag
30 mei
2010 www.openwervendag.be
U wil
starten of groei
en in de bouw? |www.formalis.be|
• Formalis, uw partner bij uitstek bij het afhandelen van uw administratieve formaliteiten • Formalis, uw toegangspoort tot de Kruispuntbank van Ondernemingen (het vroegere Handelsregister) • Formalis, het ondernemingsloket van de Confederatie Bouw is ook het uwe
5. De Wet Breyne beschermt (ver)bouwer
“te laten bouwen” of “te verschaffen”. Het gebouw moet bestemd zijn voor huisvesting of voor gemengd gebruik (beroepsdoeleinden en huisvesting). Opgelet: de Wet Breyne geldt niet wanneer de bouwwerken worden opgesplitst in afzonderlijke loten.
De kandidaat-bouwer of -koper van een te bouwen of in aanbouw zijnde eengezinswoning of appartement, wordt beschermd door de Woningbouwwet van 9 juli 1971, beter bekend als de “Wet Breyne”. Deze wet beschermt u als bouwer/koper tegen onrechtmatige bedingen in het contract en tegen het risico van insolvabiliteit van de medecontractant. Om deze bescherming te garanderen zijn de meeste bepalingen van de Wet Breyne van dwingend recht. Dit betekent dat er niet van kan worden afgeweken!
Welke garanties biedt de Wet Breyne? De Woningbouwwet of de Wet Breyne biedt duidelijkheid en de volledigheid van het contract. Zo garandeert zij de bouwer/koper onder meer: 1 Volledige en correcte informatie. Om de kandidaat-verwerver in staat te stellen met kennis van zaken verbintenissen aan te gaan, moeten een aantal verplichte bepalingen worden opgenomen.
De Wet Breyne is ook van toepassing op de overeenkomsten voor de verkoop van een bestaande eengezinswoning of appartement waarbij de verkoper zich ertoe verbindt grote verbouwings- of uitbreidingswerken uit te voeren. Hiertoe is wel vereist dat de totale prijs van deze werken meer dan 80% van de koopprijs van de woning uitmaakt en hoger is dan 18.600 €; én de koper verplicht is vóór de voltooiing van de werken één of meer stortingen te doen. Om de bescherming van de Wet Breyne te genieten, moet het gaan om een overeenkomst waarbij de aannemer, promotor of verkoper zich ertoe verbindt een gebouw “te bouwen”,
18
2 Een verplichte zekerheidsstelling of borgstelling door de bouwprofessioneel. Om zijn verplichtingen te waarborgen moet de aannemer, verkoper of promotor een zekerheid stellen. Deze waarborgregeling is verschillend naargelang het al dan niet een erkende aannemer betreft. De erkende aannemer met een erkenning uit de categorie D -Algemene aannemingen- en in de klasse die overeenstemt met de prijs van de werken die aan de aannemer worden toevertrouwd- is verplicht een borgtocht te stellen van 5% van de prijs van het gebouw. Onder “prijs van het gebouw” wordt verstaan: de totale prijs van het huis of het appartement, verminderd met de eventuele kostprijs van de bouwgrond, btw niet inbegrepen.
Belangrijk: de door de erkende aannemer gestelde borgtocht wordt bij helften vrijgemaakt: de eerste helft bij de voorlopige oplevering, het resterende deel bij de eindoplevering.
5 Transparante uitvoeringstermijnen. De overeenkomst moet de aanvangsdatum, de uitvoerings- of leveringstermijn en de schadevergoeding wegens vertraging vermelden.
De niet-erkende aannemer is verplicht een 100%-voltooiingswaarborg te stellen waarbij een financiële instelling zich er ten aanzien van de koper of opdrachtgever als hoofdelijke borg toe verbindt de nodige sommen te betalen voor de voltooiing van het huis of het gebouw waarvan het appartement deel uitmaakt. Bij verkoop van een bestaande woning gepaard met een aannemingsovereenkomst voor de uitvoering van verbouwings- of uitbreidingswerken dient de voltooiingswaarborg de nodige sommen voor de voltooiing van de voorziene werken te dekken.
6 Verplichte dubbele oplevering. De oplevering gebeurt in twee fasen, nl. de voorlopige en de eindoplevering (ook definitieve oplevering genoemd) met een tussentijd van minstens één jaar.
Belangrijk: wanneer een voltooiingswaarborg werd gesteld, eindigt de verbintenis van de borg bij de voorlopige oplevering. Bij verkoop moet de notaris de borgstellingsovereenkomst in de authentieke akte vermelden en een afschrift van deze overeenkomst bij de verkoopakte voegen. Bij een aannemingsovereenkomst moet de aannemer binnen dertig dagen na het ondertekenen van de aannemingsovereenkomst een bewijsschrift van de borg voorleggen. 3 Een vooraf vastgestelde totaalprijs. De overeenkomst moet de totale prijs van het huis of appartement vermelden. Deze prijs moet alle werken omvatten die nodig zijn voor een normale bewoonbaarheid.
7 Strenge aansprakelijkheidsregels. Volgens het Burgerlijk Wetboek zijn aannemer en architect nog tien jaar na de bouw van uw woning aansprakelijk voor ernstige gebreken van de grond en het gebouw. De tienjarige aansprakelijkheid voor aannemingsovereenkomsten is ook toepasselijk gemaakt op de promotor en de verkoper. Onder de tienjarige aansprakelijkheid vallen alle zichtbare of verborgen gebreken in de ruwbouw die de stabiliteit, de duurzaamheid, de veiligheid of de afdichting van de woning in het gedrang brengen (zie p. 50). 8 Een adequate sanctieregeling. De door de wet geboden bescherming is dwingend. Dus er kan niet van worden afgeweken. Indien toch wordt afgeweken, wordt dit, al naargelang het geval, gesanctioneerd met de nietigheid van de overeenkomst of van de afwijkende bepaling.
Tip
Bouwbedrijven die lid zijn van de Confederatie Bouw hebben een standaard aannemingscontract volgens de Wet Breyne. Vraag aan uw aannemer dit aannemingscontract van de Confederatie. De uitgebreide folder over de Wet Breyne kunt u downloaden op www.ikzoekeenvakman.be en www.confederatiebouw.be.
4 Strikte betalingsmodaliteiten en beperking van de voorschotten. De betalingsmodaliteiten zijn wettelijk vastgesteld. In de wet wordt bijvoorbeeld bepaald dat elke vorm van voorschotbetaling, ongeacht de wijze van betaling, vóór de ondertekening van de overeenkomst verboden is.
19
3
Wat moet u als (ver)bouwer altijd doen?
1. Een veiligheidscoördinator aanstellen Het is verplicht op elke (tijdelijke of mobiele) bouwplaats waar er minstens twee aannemers tegelijkertijd of achtereenvolgens werkzaamheden uitvoeren, de veiligheid te coördineren via een veiligheidscoördinator. Deze verplichting geldt dus altijd en is ook van toepassing bij o.a. het vernieuwen van uw keuken, verbouwen van uw badkamer... Er is een soepelere toepassing mogelijk voor kleinere bouwwerken. (dit is werken met een totale oppervlakte kleiner dan 500 m²). Voor verbouwingswerken wordt slechts rekening gehouden met de oppervlakte die verbouwd wordt. Onder welbepaalde voorwaarden kunnen ook de aannemers en architecten de veiligheidscoördinatie waarnemen op deze (kleinere) bouwplaatsen. Voldoet de architect of aannemer niet aan de versoepelde voorwaarden voor de kleinere werken, dan moet een erkende veiligheidscoördinator worden aangesteld. De veiligheidscoördinator moet vóór de start van de werken een gezondheids- en veiligheidsplan opstellen opdat de aannemers deze informatie kunnen verwerken in hun bestekken.
Tip
Op de websites www.vccs.be en www.bib-co.com vindt u een lijst van de erkende veiligheidscoördinatoren.
20
Tijdens de werken controleert de veiligheidscoördinator regelmatig de werken en houdt dit bij in een “coördinatiedagboek”. Een coördinatiedagboek is voor de kleinere werven niet meer verplicht en er is slechts een vereenvoudigd gezondheids- en veiligheidsplan en postinterventiedossier nodig. De veiligheidscoördinator-ontwerp en de veiligheidscoördinator-verwezenlijking moeten niet één en dezelfde persoon zijn. Na de werken bezorgt de veiligheidscoördinator-verwezenlijking u een “postinterventiedossier” met alle nuttige veiligheids- en voorzorgsmaatregelen die moeten genomen worden bij latere onderhouds- of verbouwingswerken.
Wie stelt de veiligheidscoördinator aan? Voor werken kleiner dan 500 m² is de architect, of bij gebrek de aannemer, verantwoordelijk om de veiligheidscoördinator aan te stellen. De architect blijft ook verantwoordelijk voor de organisatie van de veiligheidscoördinatie. Voor werken groter dan 500 m² stelt de bouwheer (de bouwer of verbouwer), ook wanneer hij een particulier is, de veiligheidscoördinator aan. Hij is als bouwheer verantwoordelijk voor de organisatie van de coördinatie van de veiligheid.
Wat kost een veiligheidscoördinator?
2. Registratierechten betalen Wie een bestaande woning koopt, betaalt registratierechten op de overeengekomen prijs. Voor de aankoop van een woning die in Vlaanderen gelegen is, bedragen de registratierechten 10%, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Wallonië 12,5%. Wie een “bescheiden” woning koopt met een kadastraal inkomen lager dan 745 € (te verhogen naargelang het aantal kinderen ten laste), geldt een verminderd registratierecht. De voorwaarden voor deze regeling verschillen in de 3 gewesten.
De bouwheer betaalt altijd de kosten van de veiligheidscoördinator. Er zijn geen gereglementeerde tarieven. Doorgaans wordt het tarief berekend op basis van de moeilijkheidsgraad en de duur van de werken.
Tip
Vraag prijzen en vergelijk
21
1 Wie in Vlaanderen een eerste woning koopt, heeft recht op een gedeeltelijke vrijstelling van registratierechten of op een abattement. Voor wie al eigenaar is, maar van woning wenst te veranderen, bestaat de regeling van de meeneembaarheid van de registratierechten. Deze twee verminderingen zijn echter niet cumuleerbaar en zijn verbonden aan bepaalde voorwaarden.
De meeneembaarheid komt erop neer dat de registratierechten die bij een eerdere aankoop betaald zijn, in mindering worden gebracht bij de aankoop van een woning of bouwgrond. Dit kan voor maximaal 15.000 €. Hiervoor gelden wel bepaalde voorwaarden: ook hier moet de nieuwe woning bestemd zijn tot hoofdverblijfplaats, en tussen de verkoop van de vorige woning en de aankoop van de nieuwe mogen er niet meer dan 2 jaar verstrijken.
Het abattement houdt in dat op de eerste schijf van 15.000 € geen registratierechten moeten worden betaald. De nieuwe woning moet bestemd zijn tot hoofdverblijfplaats, een woning moet binnen de 2 jaar na aankoop betrokken worden en op een bouwgrond moet binnen de vijf jaar na de aankoop een hoofdverblijfplaats gebouwd en betrokken zijn.
Op de verkoop van grond moesten tot nu toe altijd registratierechten betaald worden en nooit btw.
v h
Z
PDB_c
22
15.000
vaklui staan hier voor u klaar!
Zoekt u een vakman? Omdat vakmanschap belangrijk is !
PDB_carte_postale_V5.indd 3
Naar de toekomst toe (wellicht vanaf 1 januari 2011) zal er echter wel btw moeten betaald worden op bouwgrond, maar dit alleen als de verkoper de bouwgrond SAMEN met het gebouw verkoopt. Dus, als de bouwgrond afzonderlijk verkocht wordt of als de verkoper van de bouwgrond en van het gebouw niet dezelfde persoon zijn, dan moeten registratierechten worden betaald. Wie een eerste woning koopt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan in aanmerking komen voor een abattement van 60.000 € dat verhoogd wordt tot 75.000 € wanneer de
30/01/07 18:59:34
woning gelegen is in een ruimte voor versterkte ontwikkeling van de huisvesting en renovatie (RVOR). Eén van de voorwaarden hiervoor is dat men als koper zijn hoofdverblijfplaats er binnen de twee jaar vestigt. In Wallonië bestaat momenteel, behalve de vermindering van rechten voor een bescheiden woning, ook een vermindering van de registratierechten bij aankoop van een woning met hypothecaire lening aangegaan bij de Société wallonne du Crédit social of bij het Fonds du Logement des Familles nombreuses.
23
Uw woning is uw grootste schat.
Kies Federale Verzekering om uw woning te financieren en te beschermen. Kom met een gerust hart thuis. Wij bieden u een globale oplossing voor de financiering en bescherming van uw woning tegen zeer gunstige tarieven:
• • • • •
Hypothecair krediet Schuldsaldoverzekering Verzekering Alle Risico’s Bouwplaats Brandverzekering Multirisk Woning …
Bovendien delen wij onze winst met onze verzekerden!
Meer info: www.federale.be
Om de adviseur uit uw streek te ontmoeten:
24
logement 150 x 210 .indd 2
De verzekeraar die alles met u deelt, zelfs zijn winst 15/12/09 11:52
men.
ming
09 11:52
3. U verzekeren Inkomensverliesverzekering Verzekering gewaarborgd wonen (VGW) Als u een eigen woning koopt, bouwt of renoveert, kunt u bij een hypothecaire lening een GRATIS verzekering gewaarborgd wonen (VGW) afsluiten. Deze is wel gekoppeld aan het bereiken van energienormen voor de woning en van het inkomen. Deze verzekering gewaarborgd wonen stimuleert Vlamingen om in onzekere tijden woningen te blijven kopen of bouwen. Wie onvrijwillig zijn baan verliest of arbeidsongeschikt wordt, heeft 3 jaar recht op een tegemoetkoming van de verzekering (max. 500 €/ maand in het eerste jaar, 400 €/maand in het tweede en 300 €/maand tijdens het derde jaar. www.verzekeringgewaarborgdwonen.be In Brussel kan de eigenaar zoals in Vlaanderen ook bij het afsluiten van een hypothecaire lening voor koop, bouw, renovatie van een woning een gratis verzekering tegen inkomensverlies afsluiten. Ook in Brussel zijn er bepaalde voorwaarden zoals de maximale verkoopwaarde van de woning. Ook moet het om de enige woning gaan die de koper bewoont of gaat bewonen. Ook in Wallonië heeft de koper/(ver)bouwer die een hypothecaire lening aangaat recht op een GRATIS verzekering tegen inkomensverlies. De koper mag geen andere eigendom hebben en moet een stabiel inkomen aantonen. De Waalse verzekering verzekert bij inkomensverlies een tussenkomst gedurende maximaal 3 jaar en dit op voorwaarde dat dit inkomensverlies binnen de eerste 8 jaar van de lening plaatsvindt. Vergeet zeker deze verzekering niet te nemen!
Daarnaast zijn er nog de verplichte verzekeringen bij vastgoedbezit en andere nuttige maar niet verplichte verzekeringen. Schuldsaldoverzekering Het gaat om een overlijdensverzekering die wordt afgesloten op het moment dat een hypothecair krediet wordt aangegaan. De schuldsaldoverzekering garandeert de terugbetaling van het nog openstaande bedrag van uw lening, wanneer u overlijdt vóór de vervaldag van het contract. De schuld wordt volledig of – naargelang het verzekerde kapitaal – gedeeltelijk vereffend zodat uw erfgenamen de woning schuldenvrij verwerven. Deze dekking is onontbeerlijk als u uw naasten financieel wil beschermen. Wanneer u met twee een lening aangaat, zal de kredietverstrekker in principe eisen dat het volledige kapitaal wordt verzekerd. Aan u om het kapitaal te verdelen onder de twee partners, rekening houdend met het feit dat wanneer één van beiden overlijdt, de andere zijn deel van de lening verder zal moeten aflossen. Brandverzekering Multirisk Woning Een brandverzekering is doorgaans meer dan alleen een verzekering tegen brand. Er kan schade aan de woning en de inboedel ontstaan door brand, blikseminslag, elektriciteitsprobleem, natuurramp, storm, hagel, water, glasbreuk, inbraak, vandalisme, enzovoort. Opteer voor een verzekering die voorziet in billijke vergoedingen en gratis bijstand 24 u/24 bij een schadegeval. Denk ook aan de mogelijkheid om een waarborg diefstal en rechtsbijstand af te sluiten.
Contacteer uw verzekeraar of surf naar www.federale.be
25
VISUEEL COMFORT AKOESTISCH COMFORT THERMISCH COMFORT LUCHTCOMFORT
Invisivent ® VENTILATION
Fixscreen® SUNPROTECTION
Healthy Domestic Concept ® ➀ Continue & gecontroleerde basisventilatie conform EPB (Systeem C+ ®EVO: toevoer, doorvoer, afvoer) E-peil verlaging tot
15 punten conform EPB (* enkel in combinatie met RENSON® Invisivent®)
➁ Intensieve nachtventilatie, nightcooling ➂ Externe zonwering voor glasgevels: doekzonwering en/of aluminium structurele zonwering
E- p
eil v
erla
ging
5 pu to t 1
nte
n*
VENTILATION V
Wenst u meer informatie ? www.renson.eu 26
Bouwen en verbouwen_ndl 01_2010.indd 1
SUNPROTECTION S
19/01/10 16:19
n*
4. De EPB-normen naleven De EPB-regelgeving (Energieprestatie en Binnenklimaat) geldt voor elk nieuw gebouw, of elk bestaand gebouw dat wordt verbouwd of uitgebreid (met vereiste stedenbouwkundige vergunning), waarin wordt gewoond of gewerkt. Deze EPB-regelgeving stelt strenge normen inzake isolatie, energieprestatie (E-peil) en binnenklimaat- of ventilatie-eisen. Steeds meer worden premies of fi scale kortingen en aftrekmogelijkheden gekoppeld aan het bereiken van deze energieprestatienormen. Of er al dan niet voldaan wordt aan de energieprestatienormen, wordt opgenomen in het energieprestatiecertifi caat (voor meer info, zie p. 28) De EPB-regelgeving wordt in de 3 gewesten anders ingevuld.
Vlaams Gewest In Vlaanderen is de EPB-regelgeving al enkele jaren van kracht. Zij stelt strenge eisen op een aantal gebieden. Voor de thermische isolatie van een gebouw worden het K-peil en de U-waarde gebruikt. Een laag K-peil geeft aan dat er niet veel warmteverliezen zijn. De U-waarde heeft betrekking op bepaalde onderdelen van het gebouw (vloeren, wanden, enzovoort). Het totale energieverbruik van een gebouw wordt aangeduid met het E-peil. Bij de berekening van dit E-peil wordt rekening gehouden met alle aspecten die te maken hebben met energiebesparingen (isolatie, beglazing, ventilatie, zonnewinst, rendement van de verwarmingsinstallatie, warmwaterproductie, airconditioning, verlichting, enzovoort). Het is de EPB-verslaggever die het E-peil van een woning berekent, dit is vaak de architect. De eigenaars van wie de
TION
10 16:19
27
woning een laag genoeg E-peil haalt, worden beloond met een korting op hun jaarlijks te betalen onroerende voorheffi ng. Al deze waarden en het E-peil staan op het energieprestatiecertifi caat dat in Vlaanderen verplicht is sinds november 2008. Dit certifi caat is 10 jaar geldig en wordt uitgereikt door de EPB-verslaggever. Er bestaan verschillende versies van dit certifi caat: het EPC-bouw bij nieuwbouw en het EPC bij verkoop of verhuur van een woning. De bedoeling is dat de koper of de huurder kan worden ingelicht over de energetische kwaliteit van de woning. Zie ook attesten en certifi caten, p. 40. www.epb-verslaggever.be
28
Brussels Gewest In Brussel is de EPB-ordonnantie sinds 2 juli 2008 van toepassing. Zij legt regels op voor nieuwbouw en voor ingrijpende en eenvoudige renovaties. De bepalingen in de ordonnantie voor vastgoedtransacties (EPB-certifi caten) en verwarmingsinstallaties waren nog niet van kracht op het ogenblik van de redactie van deze gids maar u vindt meer info op de website www.ikzoekeenvakman.be. De enige eis die tot nu toe bestond voor nieuwe gebouwen en isolatierenovatie was K 55, het peil voor de thermische isolatie. De nieuwe ordonnantie gaat echter verder. K 40 is nu verplicht als peil voor de totale thermische isolatie.
Bovendien moeten nieuwe gebouwen tegen 2 juli 2011 het E-peil E-70 (dit is nu E-90) halen. De nieuwe ordonnantie houdt ook rekening met de kwaliteit van de ventilatie en de verwarmings- en koelinstallaties. Deze eisen zijn ook van toepassing bij renovaties maar met andere voorwaarden afhankelijk van de grootte ervan. Zo moeten, bij kleine renovaties met een stedenbouwkundige vergunning, bij het vervangen van ramen de nieuwe ramen een bepaalde eis inzake energieprestatie halen. www.curbain.be of www.ibgebim.be Waals Gewest Het Waalse decreet dat de Europese richtlijn betreffende de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen (EPB) omzet, geldt sinds 1 september 2008. Sindsdien moet de warmteisolatie van een gebouw K45 of beter halen, in plaats van K55 voorheen. Bovendien werd de verplichting om over een ventilatiesysteem te beschikken tot alle woongebouwen uitgebreid. Vanaf 1 mei 2010, wordt de K45-eis gekoppeld aan nieuwe eisen inzake energieverbruik. Het energieprestatiecertifi caat zal vanaf 1 juni 2010 geleidelijk worden ingevoerd. De nieuwe EPB-regelgeving geldt voor alle gebouwen (behalve voor de in het decreet expliciet beschreven uitzonderingen) en voor alle bouw- en verbouwwerken die een bouwvergunning vergen! http://energie.wallonie.be
5. Vermijd zwartwerk Werken in het “zwart” houdt enorme risico’s in en kan u als bouwer/verbouwer heel duur komen te staan. Als u werken laat uitvoeren door iemand en geen factuur vraagt, wordt hij beschouwd als zwartwerker. De wet verbiedt expliciet dat u als bouwheer gebruik maakt van diensten van iemand die in het zwart werkt. Bovendien wordt u als bouwheer beschouwd als ontduiker van belastingen, namelijk de btw. En, veel erger, u heeft geen enkel verhaal bij gebreken aan de gedane werken! Dus u heeft geen rechten bij bouwtechnische geschillen.
29
Dalende koopkracht? Bouw en renoveer energiezuinig.
SURF NAAR
0!* EN KRIJG TOT L 25 website * Voorwaarden zie
D Dalende koopkracht? Geen nood. Met zendow bouwt en renoveert u energiezuinig. zend dow ramen en deuren hebben immers uitsted kende isolerende eigenschappen en duurzame k kwaliteiten. Bovendien geniet u nu een extra voork deel: een korting van 250 euro of de RenoPred mie m van 100 euro!
Surf naar www.stopmetgelddoorhetraamtegooien.be
en download de zendow voordeelcheque t.w.v. e 250 (bij aankoop van min. 10 ramen in kleur, 30 nieuwbouw of renovatie) of de renovatiecheque t.w.v. e 100 (bij aankoop van min. 5 ramen in kleur).
DECEUNINCK ADV 150x210 NL.indd 1
12/01/10 16:35
.
!*
Wie mag (gratis) helpen bij uw bouwwerken? Soms wil een bouwheer zelf (een deel van) het bouwwerk verrichten en zich daarbij laten helpen door andere personen. Opgelet! Niet iedereen mag u een handje helpen. Enkel “bloed- en aanverwanten tot in de 2de graad” komen daarvoor in aanmerking volgens de wet. Dit zijn uw grootouders, ouders, broers, zussen, schoonbroers, schoonzussen, kinderen en kleinkinderen en hun partner. Opgelet: met hulp van verre familieleden of vrienden moet u dus bijzonder goed opletten, aangezien dit snel als zwartwerk wordt beschouwd. Een werkloos familielid moet die werken aanduiden op zijn controlekaart en heeft geen recht meer op werkloosheidsuitkeringen! Een familielid dat een uitkering van de mutualiteit geniet, zal eveneens zijn uitkering verliezen, tenzij hij uitdrukkelijk de toestemming heeft van de adviserend geneesheer van het ziekenfonds. Bouwt of verbouwt u met “hulp” en zijn uw helpers niet uw partner of bloed- en aanverwanten tot in de 2e graad, dan worden die helpers geacht voor u te werken. U bent dan als individuele bouwheer hun werkgever en u moet dan ook alle verplichtingen van een werkgever nakomen! Dit betekent inschrijving via het elektronisch systeem van onmiddellijke aangifte (Dimona), arbeidstijd, loon- en arbeidsvoorwaarden, fiscale verplichtingen, sociale documenten, aan RSZ te storten inhoudingen, enzovoort.
ebsite
e -
10 16:35
Tip
Om te vermijden dat u btw zou moeten betalen op het werk dat u zelf of door familieleden t.e.m. de 2e graad heeft uitgevoerd, vermeldt u in het vak IV van de aangifte die u van de btw-administratie ontvangt de gegevens van de personen die u geholpen hebben, welke werken zij uitgevoerd hebben en welke materialen zij hiervoor gebruikt hebben.
Als uw helper-zwartwerker ook nog eens van een vervangende sociale uitkering zou genieten dan wordt u als bouwheer nog bestraft omdat u een werkloze, gepensioneerde, bruggepensioneerde, ziekte- of invaliditeitsuitkeringstrekker tewerkstelt. Als de helper-zwartwerker een buitenlandse arbeidskracht zou zijn die geen geldige arbeidskaart of verblijfsvergunning heeft, dan wordt u als zijn werkgever beschouwd. Dit betekent dat u moet opdraaien voor de kosten van de eventuele repatriëring van die illegaal tewerkgestelde buitenlandse arbeidskracht. Als er zwartwerkers betrapt worden op uw bouwplaats, dan wordt u beschouwd als werkgever die nagelaten heeft deze mensen in te schrijven als werknemer met alle sancties (boetes) die daarbij horen. Deze mensen zullen immers vaak onder uw instructies werken, waardoor de inspectie tot het bestaan van een arbeidsverhouding zal besluiten. Wanneer uw ‘helper’ toch op zelfstandige basis werkt en het werk een duidelijk beroepskarakter heeft, krijgt u een boete als gebruiker van een zelfstandige die niet de nodige formaliteiten naleeft (zoals aansluiting bij een sociale verzekeringskas, inschrijving KBO, enzovoort) en dus in het zwart werkt. Opgelet! Bovenop de financiële gevolgen die voortvloeien uit het inschakelen van zwartwerkers, kunnen er zich tijdens de werkzaamheden ongevallen voordoen met (min of meer ernstige) fysieke letsels tot gevolg. Er kan zelfs een dodelijk ongeval gebeuren. Wees dus voorzichtig, werk enkel met vakmensen en vermijd zwartwerk.
www.werk.belgie.be
31
4
Laat de vele voordelen niet liggen!
Op verzoek van de Confederatie Bouw heeft de Federale Regering een aantal belangrijke (groene) maatregelen genomen die voordelen geven aan de bouwer/ verbouwer. De belangrijkste zijn de verlenging van de 6% btw-verlaging op bouw en koop nieuwe woning (huis en appartement) beperkt tot 50.000 € en de 6% op slopen en heropbouw (zonder max. bedrag) en van belastingvoordelen voor energiebesparende bouwinvesteringen. Bovendien kennen de verschillende gewesten van het land ook premies voor bepaalde investeringen toe. Hierbij een overzicht.
1. Btw-verlaging
creet een voordeel van 7.500 € per woning. Hiervoor komt dus niet alleen de eerste schijf in aanmerking, maar om het even welke schijf. De nieuwe voorwaarde is echter dat de aanvraag voor stedenbouwkundige vergunning werd INGEDIEND ten laatste op 31 maart 2010. Alle bouwwerken die daaruit voortvloeien en gefactureerd worden door een geregistreerd aannemer vóór eind december 2010 mogen dus met 6% btw (in plaats van 21%) worden opgemaakt. Uiteraard enkel voor een schijf van bouwwerken van maximaal 50.000 €. Zodra de woning in gebruik genomen is, kan er niet meer met 6% gefactureerd worden.
Ook voor 2010 is er héél wat veranderd op btwgebied. Maar gelukkig in het voordeel van de bouwer en verbouwer.
Nieuwbouw Deze tijdelijke btw-verlaging die in 2009 werd genomen om de economie te ondersteunen, werd verlengd voor 2010. Dit betekent con-
Tip
Dankzij de vele premies en voordelen kan elke bouwer en verbouwer een groot deel van zijn investeringen terugverdienen. Het vraagt wat opzoekingswerk. Maar het loont de moeite. Deze ikzoekeenvakmangids en de www.ikzoekeenvakman.be-site proberen u alvast te helpen.
32
Deze maatregel geldt alleen voor gezinswoningen (huizen en appartementen). Het begrip woning wordt omschreven als de woning die door de eigenaar gedurende ten minste 5 jaar gebruikt wordt als vaste gezinswoning. Opnieuw is deze tijdelijke 6% btw-verlaging uitgesloten voor tweede verblijven en woningen om verhuurd te worden. De werken moeten ook door een geregistreerd aannemer worden uitgevoerd (zie hierover meer op p. 12, www.confederatiebouw.be en www.ikzoekeenvakman.be). De regering heeft ook voor 2010 de btw-verlaging van 6% verlengd bij verkoop van woningen op plan en van nieuwe (al gebouwde of nog te bouwen) appartementen. De administratieve procedures om de 6% btw te kunnen laten toepassen zijn voor 2010 ongewijzigd gebleven. De bouwer of verkoper moet eerst en vooral een verklaring afl eggen bij de btw-administratie (formulier 121) waarop vermeld staat dat het gebouw zal worden gebruikt als vaste privéwoning en waar de bouwer of de koper onmiddellijk zijn domicilie zal vestigen. Het btw-kantoor brengt een referentienummer aan op deze verklaring en stuurt het terug naar de bouwer of de verkoper. Een kopie van deze verklaring met referentienummer moet overhandigd worden aan de aannemer. Zo weet de aannemer dat er niet meer dan 50.000 € werd gefactureerd voor de woning en kan hij de verlaagde btw-facturatie uitvoeren. Dit betekent dus dat de aannemer of verkoper niet aansprakelijk zijn voor een verkeerde toepassing van de btw-verlaging.
Het formulier dat hiervoor moet ingevuld worden, werd opgesteld door de btw-administratie: formulier 121.1 bij de bouw van een woning of formulier 121.2 bij een aankoop. Een aannemer die lid is van de Confederatie Bouw kan het formulier 121 vinden in de bouwdatabank op www.confederatiebouw.be.
Slopen en heropbouw als woning Deze maatregel als verlaagde 6% btw op slopen en heropbouw als woning werd in 2007 ingevoerd om de leegstand in oude stadswijken te bestrijden en was oorspronkelijk enkel geldig voor 32 stedelijke gebieden. In 2009 en nu ook voor 2010 werd deze maatregel uitgebreid tot het hele Belgische grondgebied. Deze maatregel is een enorme stimulans, maar is nog te weinig bekend! Door de verlenging van de tijdelijke btw-verlaging kan een oude woning gesloopt worden en heropgebouwd worden tot
33
nieuwe woning tegen 6% btw, zonder maximaal facturatiebedrag. Ook hier geldt de vereiste dat de stedenbouwkundige vergunningen ingediend werden voor 31 maart 2010. Facturatie kan tot eind december 2010. Vanaf 2011 zal dit verlaagde btw-tarief voor slopen en heropbouw als woning opnieuw enkel van toepassing zijn in de 32 stedelijke gebieden.
Renovatie Als u een woning (eengezinswoning of appartement) laat renoveren, kunt u voor deze werken het verlaagde btw-tarief van 6% genieten in plaats van het normale tarief van 21%, mits bepaalde voorwaarden worden nageleefd. Het 6%-tarief voor renovatie is mogelijk: - voor woningen die sinds ten minste 5 jaar in gebruik genomen zijn; - het moet gaan om een private woning. Kantoorgebouwen en winkels komen niet in aanmerking; - de woning mag omgevormd, gerenoveerd, verbeterd, hersteld en onderhouden worden; - de werken moeten uitgevoerd worden door een geregistreerd aannemer (lees hierover meer op p. 12); - de verbouwer moet de aannemer een attest bezorgen waarin hij verklaart dat zijn woning ouder is dan 5 jaar en dat deze voor privédoeleinden wordt gebruikt. Goed om te weten: aannemers die aangesloten zijn bij de Confederatie Bouw kunnen een modelattest bezorgen.
6% ook voor bouwmaterialen: Het voordelige 6% btw-tarief geldt ook voor bouwmaterialen. Een geregistreerd aannemer mag 6% btw aanrekenen voor de materialen die hijzelf plaatst. Opgelet! Wie echter zelf de materialen aankoopt om ze zelf te plaatsen en dus geen beroep doet voor plaatsing op een geregistreerd aannemer zal dus hierop 21% btw moeten betalen. Totaal uitgesloten van 6% btw zijn: Een reiniging van een gebouw, werken die geen betrekking hebben op de eigenlijke woning, zoals tuinaanleg, het bouwen van een zwembad of het plaatsen van afsluitingen.
2. Belastingvoordelen voor energiebesparende investeringen Er bestaan héél wat belastingvoordelen die erop gericht zijn groene investeringen te bevorderen. Er zijn nu meer voordelen voor renovatiewerkzaamheden dan voor nieuwbouwwerken.
Renovatie
Komt ook in aanmerking voor 6% btw: Het plaatsen van alarmtoestellen tegen diefstal, gootstenen, wastafels, zuigkappen, de installatie van een centrale verwarming, de levering met plaatsing van luiken, rolluiken en rolgordijnen geplaatst aan de buitenzijde van het gebouw, de aanleg of bouw van opritten, garages, liften. Bepaalde uitbreidingen aan woningen kunnen ook aangelegd worden met toepassing van het verlaagde tarief van 6% btw op voorwaarde dat de oppervlakte van het oude gedeelte van uw woning na de werken groter blijft dan de helft van de totale oppervlakte van de woning. 34
U kunt een aanzienlijke belastingvermindering krijgen voor onder andere de vervanging en het onderhoud van ketels, de installatie van waterverwarming door middel van zonne-energie, de plaatsing van fotovoltaïsche zonnepanelen, de plaatsing van een warmteregeling van een installatie van centrale verwarming door middel van thermostatische kranen of door een kamerthermostaat met tijdsinschakeling, de plaatsing van hoogrendementsbeglazing en de isolatie van daken, muren, vloeren en gevels, het plaatsen van een geothermische warmtepomp.
De uitvoering van een energie-audit is ook fi scaal aftrekbaar (40% factuurbedrag) voor woningen die reeds méér dan 5 jaar in gebruik zijn mits ze worden uitgevoerd door een energiedeskundige erkend door de FOD Financiën.
Bovendien kan de belastingvermindering, bij renovatiewerkzaamheden, worden overgedragen naar een periode van drie jaar na het jaar waarin de werkzaamheden werden betaald.
Al deze energiebesparende maatregelen kunt u fi scaal verrekenen tot 40% van de factuur met een maximum van 2.770 €. Voor de plaatsing van zonnepanelen is dit 3.600 €. Let op! Dit laatstgenoemde bedrag wordt vanaf 2011 teruggebracht tot 2.770 € (geïndexeerd bedrag 2010). Zowel de eigenaar van een onroerend goed als de huurder kan deze fi scale voordelen genieten.
De meeste belastingvoordelen voor energiebesparende investeringen bij nieuwbouw zijn afgeschaft vanaf 2010. Alleen voor zonnepanelen, zonneboilers en warmtepompen blijven ze voor nieuwbouw gelden.
Op dit ogenblik en in elk geval tot in 2012, komt u ook als u geen belastingen betaalt in aanmerking voor een belastingkrediet als u energiebesparende werkzaamheden uitvoert.
Nieuwbouw
Maar naast het belastingvoordeel voor de bouw van een passiefhuis komen er twee nieuwe belastingvoordelen bij. Zij hebben betrekking op de bouw van een lage-energiewoning of van een nul-energiewoning. Deze belastingverminderingen bedragen per woning en per jaar 420 € voor een lage-energiewoning, 830 € voor een passiefhuis en 1.660 € voor een nul35
energiewoning (geïndexeerde bedragen geldig in 2010). De verminderingen worden toegekend voor een maximale periode van 10 jaar.
Groene lening -1,5% Als u energiezuinig bouwt/verbouwt en hiervoor een lening aangaat, dan neemt de overheid een intrestbonifi catie van 1,5% ten laste. Voor het overige te betalen deel van de intresten wordt ook een belastingvermindering van 40% toegekend.
3. Belastingvermindering inbraak- en brandbeveiliging Ook investeren in beveiliging tegen inbraak of brand voor uw woning kan u een belastingvermindering opleveren. Het gaat meer bepaald om de plaatsing van een water- of poederblusser, automatische blustoestellen voor verwarmingslokalen op stookolie, brandwerende deuren, alarm- en camerasystemen. Dit is ook zo voor de (abonnements)kosten voor aansluiting op een alarmcentrale.
Belastingskrediet Nieuw is ook de uitbreiding van de regeling waarbij het bedrag van de belastingvermindering bij renovatie effectief wordt terugbetaald aan personen die geen belastingen betalen. Op die manier kunnen bijvoorbeeld gepensioneerden en anderen met een bescheiden inkomen wat makkelijker energiebesparende werken bekostigen. Sinds 2010 geldt dit belastingskrediet voor bv. vervanging en onderhoud van een stookketel, plaatsing thermostatische kranen, dubbele beglazing, een energieaudit…
Deze vermindering voor huurder of eigenaar kan 50% van de uitgaven (met een maximum van 690 €) bedragen. http://minfi n.fgov.be of 02/572.57.57
36
4. Premies Naast de belastingvoordelen toegekend door de Federale Overheid worden er héél wat premies toegekend door het Vlaams, Brussels en Waalse Gewest. Bovenop deze premies kunt u ook nog premies ontvangen van uw gemeente, uw distributienetbeheerders voor gas en elektriciteit. Laat die premies niet liggen en informeer u maximaal.
Een overzicht van de belangrijkste premies: - nieuwbouw van passiefhuizen of lage-energierenovaties; - isolatie van nieuwe en bestaande woningen; - aankoop nieuwe of bestaande woning verkocht door openbare sector (enkel in Waals gewest); - energie-audits (bovenop belastingvoordeel zijn er premies in Brussel en Wallonië); - renovatie en verbeteringswerken aan bestaande woningen (Wallonië); - individuele zuiveringsinstallatie (Wallonië). Voor Vlaanderen gratis onderzoek voor de kwaliteit van putwater; - gevelverfraaiing (Brussels en Waals gewest); - fotovoltaïsche zonnepanelen (Vlaanderen, Brussel, Wallonië); - sloop en heropbouw niet-renoveerbare woning (Waals gewest); - thermografi sche audit (Waals gewest); - aanpassingswerken in functie van fysieke noden 65+ (Vlaams gewest); - renovatiepremie (Vlaams, Brussels en Waals gewest); - isolatie (dak en buitenmuren), muren, vloeren, geluid (Vlaanderen, Brussel, Wallonië); - buitenzonwering, groendaken (Brussel); - ventilatiesystemen met warmterecuperatie of plaatsing winddichte onderdaken (Brussel, Wallonië); - andere premies die te maken hebben met verwarming, afregeling, thermische zonnepanelen, enzovoort. De premiebedragen zijn soms zelfs verhoogd (in het bijzonder in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) voor het gebruik van natuurlijke materialen, bijvoorbeeld isolatiemateriaal op basis van cellulose (kringlooppapier) of houten ramen. Voor details over de bedragen en de voorwaarden verbonden aan de belastingvoordelen, belastingkrediet en de verschillende premies: Op federaal niveau: www.energie.mineco.fgov.be/energy_mineco_nl.htm Vlaanderen: subsidies.vitrine.com www.vreg.be www.ode.be www.premiezoeker.be www.energiesparen.be www.vlaanderen.be
Brussel: www.leefmilieubrussel.be http://www.renovatiepremies.be www.curbain.be www.brussel.iris.be
37
Wallonië: http://energie.wallonie.be/ www.wallonie.be www.frge.be http://formulaires.wallonie.be
Denk groen voor uw huis, oranje voor uw krediet.
Ontdek een groene oplossing met voordelige rentevoet in uw kantoor of op ing.be www.ing.be
Hypothecaire kredieten en leningen op afbetaling met niet-professionele doeleinden (onder voorbehoud van acceptatie van uw dossier door ING België en wederzijds akkoord), gedekt door de wet van het weer op gang brengen van de economie van 2 maart 2009. ING België nv – Bank/Kredietgever – Vennootschapszetel: Marnixlaan 24, B-1000 Brussel – Btw BE 0403 200 393 – RPM Brussel – Tel. + 32 2 547 21 11 – BIC (SWIFT): BBRUBEBB – www. ing.be – Rekening: 310-9156027-89 (IBAN: BE45 3109 1560 2789). Verantwortlicher Herausgeber: Philippe Wallez – Avenue Marnix 24, B-1000 Brüssel.
38
Vlaamse renovatiepremie De Vlaamse renovatiepremie heeft zoveel succes gehad dat het voorziene budget niet meer volstond. Daarom werden aanpassingen doorgevoerd die sinds eind 2009 van kracht zijn. Komen in aanmerking voor de berekening van de renovatiepremie met telkens een maximumbedrag voor de facturen: - funderingen en muren (max. 15.000 €) - draagvloeren (max. 15.000 €) - daken (max. 15.000 €) - buitenschrijnwerk (max. 15.000 €) - centrale verwarming (max. 7500 €) - elektriciteit (max. 3750 €) - sanitair (3750 €) - vervanging van de binnentrap (3750 €) De premie bedraagt 30% (max. 10.000 €) voor eigenaars die hun gerenoveerde woning zelf bewonen (gezamenlijk belastbaar inkomen max. 26.680 € + 1390 € per persoon ten laste). Voor eigenaars die meer verdienen (max. 53.350 €) is de premie 20%.
Belangrijke opmerking Indien u van de aanzienlijke belastingverminderingen en premies voor energiebesparende maatregelen wilt genieten, is het nodig dat de werken uitgevoerd werden door een geregistreerde aannemer. In het algemeen is daarvoor een factuur van hem nodig en een betalingsbewijs. Om aanspraak te kunnen maken op premies heeft u bovendien doorgaans een attest nodig dat bevestigt dat de werken uitgevoerd zijn volgens de voorgeschreven eisen en normen. Dit attest krijgt u van uw geregistreerde aannemer. Aannemers die lid zijn van de Confederatie Bouw geven u attesten die volledig beantwoorden aan de wettelijke verplichtingen. Zo garanderen zij u dat u voor premies en belastingvoordelen in aanmerking komt.
www.bouwenwonen.be
gang www.
39
5
Nodige bouwattesten en certificaten
De verkopers, bouwers of verbouwers van een woning moeten ook ervoor zorgen dat zij bepaalde verplichte attesten verkrijgen.
1. Keuring elektrische installatie Bij de verkoop van een eengezinswoning (huis of appartement) is de verkoper sinds 1 juli 2008 verplicht om een keuringsattest van de elektrische installatie voor te leggen. Zonder deze verplichte keuring kan de verkoop niet doorgaan. Het keuringsattest kan echter ook negatief zijn.
de installatie wel binnen de 18 maanden na het verlijden van de akte verplicht aangepast worden. Installaties waaraan de werken begonnen werden op 1 oktober 1981 of later, zouden al over zo’n attest moeten beschikken (na 25 jaar moeten deze installaties wel herkeurd worden). Wanneer tot nu toe enkel de uitbreiding of verzwaring van de elektrische installatie gekeurd werd, moet de verkoper nu ook voor het niet-
Opgelet! Ook bij een negatief keuringsattest kan de verkoop doorgaan. Maar in dat geval moet 40
gekeurde deel een attest kunnen voorleggen. De keuring moet gebeuren door een erkend controleorganisme. De partijen kunnen overeenkomen geen keuring te doen wanneer de wooneenheid afgebroken zal worden of de elektrische installatie volledig gerenoveerd wordt. De koper moet dit dan melden aan de FOD Economie, die het dossier zal opvolgen. Een lijst van de erkende controleorganismes is beschikbaar op http://www.mineco.fgov. be of via het gratis nummer 0800/12033.
2. Keuring stookolietank In Vlaanderen moet een stookolietank die geplaatst werd vóór 1 augustus 1995 om de drie jaar (ondergrondse tanks van metaal), vier jaar (ondergrondse tanks van kunststof) of vijf jaar (alle bovengrondse tanks) gecontroleerd worden. Ook voor oude tanks die niet meer gebruikt worden, moet er een attest zijn. Het is dus aangeraden om dergelijke oude, ongebruikte tanks onschadelijk te maken. Voor tanks van na deze datum volstaat een controle om de tien jaar. In Brussel bestaat er hierover nog geen regelgeving.
3. Bodemattest Sinds 1 oktober 1996 is de notaris van de verkoper verplicht in het Vlaams Gewest om bij de OVAM (de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij), een bodemattest aan te vragen en voor te leggen aan de koper vóór de overeenkomst van een verkoop van een terrein gesloten wordt. In de verkoopsovereenkomst zou de inhoud van het bodemattest al opgenomen moeten worden. Vervolgens moet de notaris in de akte vermelden dat de koper vóór het sluiten van de overeenkomst op de hoogte is gebracht van de inhoud van het bodemattest. Als aan deze voorwaarden niet voldaan wordt, kunnen zowel de koper als OVAM de nietigheid van de overdracht vorderen. Zo is de potentiële koper beschermd. Een bodemattest vermeldt alle gegevens die de OVAM over een terrein heeft. Opgelet! Een bodemattest is geen bodem- of grondonderzoek. Het bodemattest zegt dus niets over de draagkracht van uw grond. Een grondonderzoek door een gespecialiseerd bedrijf is daarom zeer interessant en u kunt het best al laten uitvoeren vooraleer u de bouwgrond aankoopt. Een bodemonderzoek is niet verplicht. Toch zijn er een paar goede redenen om een bodemonderzoek te laten uitvoeren:
In Wallonië moet een oudere, enkelwandige stookolietank om de tien jaar gecontroleerd worden (tanks van 10 tot 20 jaar oud). Controle om de vijf jaar is verplicht voor tanks van 21 tot 30 jaar oud en om de drie jaar voor oudere tanks of tanks waarvan de leeftijd onbekend is. Een nieuwere, dubbelwandige tank moet om de tien jaar gecontroleerd worden. Ook toestellen op vaste stof en gasstooktoestellen moeten gecontroleerd worden. De controle moet gebeuren door een erkend vakman. www.infomazout.be
41
UITVOERENDE BEDRIJVEN
VOOR AL UW DAKWERKEN
CONTACT
adv_groupbiesmans_bouwen&verbouw1 1
GROUP BIESMANS Vaartstraat 7 • 3600 Genk • T 089 62 95 60 • F 089 30 41 30
[email protected] • www.groupbiesmans.be 42
18/12/2009 11:33:34
- Als uw huis op termijn barsten vertoont en er wordt bewezen dat u eerder tegen het advies van de architect in weigerde om met een sondering de draagkracht van de grond te laten onderzoeken, dan is het mogelijk dat de rechtbank u aansprakelijk stelt voor de barsten. - Als een grondonderzoek positief uitdraait en de grond van uitstekende kwaliteit is, dan zal er bij de bouw wellicht minder beton en/of metaal nodig zijn dan voorzien. Op die manier kunt u dus meteen alle kosten van de sondering en de ingenieur terugwinnen.
N
In het Brussels gewest is een bodemattest verplicht. De verkoper van een terrein moet het altijd aanvragen bij Leefmilieu Brussel. Het is doorgaans de notaris die de procedure zal doorlopen. Het is ook verplicht (voor de verkoper) om een verkennend bodemonderzoek te laten uitvoeren als op het terrein dat verkocht wordt risicoactiviteiten plaatsvonden/vinden of als het vermeld staat in de inventaris van verontreinigde of mogelijk verontreinigde gronden. Een erkend deskundige in bodemverontreiniging moet dit bodemonderzoek uitvoeren.
Let op! In deze gevallen moet het verkennend bodemonderzoek worden uitgevoerd door een erkend deskundige en goedgekeurd door Leefmilieu Brussel vóór de verkoop plaatsvindt. Het Waalse bodemdecreet (decreet van 5 december 2008 betreffende het bodembeheer en gedeeltelijk in werking getreden op 18 mei 2009) zal nieuwe waarborgen bieden aan zowel natuurlijke personen (particulieren) als rechtspersonen (vennootschappen) die een terrein in het Waals gewest kopen. Bij de overdracht van die grond moeten studies, en zelfs een voorafgaande sanering worden uitgevoerd door de verkoper als op die grond een activiteit heeft plaatsgevonden die mogelijk vervuiling heeft veroorzaakt. De resultaten van de onderzoeken moeten worden vermeld in een attest. Het is echter nog ongeveer een jaar wachten vóór deze waarborg effectief in werking treedt. Intussen is het aangeraden om inlichtingen in winnen over het gebruik en de geschiedenis van de grond en een oriënterend onderzoek uit te voeren bij een vermoeden van vervuiling.
43
11:33:34
OVAM – 015/284284 –
[email protected] – www.ovam.be (Vlaanderen); BIM- Brussels Instituut voor Milieubeheer – www.ibgebim.be (Brussel); http://dps.environnement.wallonie.be (Wallonië).
Isolatie rondom, de ultieme bescherming.
Recticel Insulation, door de natuur geïnspireerd.
Uw woning, perfect geïsoleerd van onder tot boven.
Om duurzame isolatieproducten voor uw woning te ontwikkelen, bestudeerden de product innovators van Recticel Insulation de natuur. En haalden er de eigenschappen uit die ons gamma zo uniek en efficiënt maken. Zo lieten ze zich inspireren door het ingenieuze beschermingssysteem van het gordeldier. Die kan zich volledig afsluiten van de gevaren van buitenaf. Net zoals Recticel Insulation uw woning volledig afsluit van weer, wind... en hoge energiefacturen.
Inderdaad. We bieden u uiterst kostenbesparende, duurzame producten die uw hele woning - ook als het een passiefhuis betreft - optimaal isoleren. Neem nu Eurowall®: met deze smalste spouwisolatie op de markt bespaart u geld én ruimte. U kiest ook voor Powerroof®, onze revolutionaire dakisolatie, én Eurofloor®, de dunste vloerisolatie? Dan bent u bovendien zeker dat de isolatie in uw woning naadloos in elkaar overgaat. Dank u wel, Moeder Natuur.
Totale bescherming met 5 topproducten.
Powerroof®
Eurowall®
isolatie voor de smalste hellende daken spouwisolatie
Eurothane® G
Eurofloor®
Eurothane® Bi-3
de ideale binnenisolatie
de dunste vloerisolatie
isolatie voor platte daken
Recticel Insulation - Tel. +32(0)56 43 89 43
[email protected] - www.recticelinsulation.be
REC B&V2010 150x210 NL&FR.indd 1
44
17/12/09 14:39
09 14:39
4. Energieprestatiecertifi caat (EPC) Dit certifi caat is het document dat aangeeft welke energieprestatie een bestaand gebouw haalt. Het is maximaal 10 jaar geldig en moet overhandigd worden aan de potentiële koper of huurder. Of de resultaten goed of slecht zijn, dit certifi caat moet altijd aanwezig zijn. Als er verbeteringen op dit certifi caat worden aanbevolen, is het niet verplicht om ze uit te voeren vóór de verkoop of verhuur. Alle nieuwigheden vanaf 2010 vindt u op www.energiesparen.be/energieprestatieregelgeving. In Brussel zijn de energieprestatiecertifi caten nog niet van kracht. Om de vooruitgang in de reglementering te volgen, kan de site www.leefmilieubrussel.be worden geraadpleegd. In Wallonië is dit certifi caat nog niet van kracht bij het ter perse gaan. Het zal geleidelijk aan van kracht worden vanaf 1 juni 2010 voor alle nieuwe constructies (het wordt dan opgesteld door de administratie op grond van de EPBslotaangifte). Voor bestaande woongebouwen zullen de eerste certifi caten vanaf 1 juni 2010 verschijnen voor de eengezinswoningen en op 1 juni 2011 voor het verhuren en verkopen van bestaande appartementen en voor het verhuren van individuele woningen. Het certifi caat zal in die gevallen worden opgesteld door een erkende certifi ceerder die door de eigenaar wordt aangeduid.
45
Meer informatie over energieprestatiecertifi caten vindt u op www.epb-verslaggever.be en www.energiesparen.be/Verkopen en verhuren/Energieprestatiecertifi caat bij verkoop en verhuur van woongebouwen. (Vlaanderen), www.curbain.be of www.ibgebim.be (Brussel) en energie.wallonie.be (Wallonië).
6
Extra tips en advies
1. (Ver)bouwen vraagt een goede voorbereiding
Om een goede offerte te kunnen opmaken, moet uw aannemer voldoende informatie krijgen met duidelijke en gedetailleerde plannen.
Omdat elk bouw- of verbouwplan anders is, bestaat er geen ‘standaard’-offerte. Een offerte aanvragen vraagt daarom duidelijkheid en de aannemer moet op ‘maat’ uw eisen en plannen inschatten. Meestal is een offerte gratis en houdt ze geen aankoopverplichting in. Soms is de offerte wel betalend als er een studie of vooronderzoek vereist is van de aannemer. Dit verplicht u uiteraard niet op deze offerte in te gaan, maar wel tot het betalen van de kosten van de offerte. Vraag zelf of via uw architect een duidelijke offerte met details over de werkuren, de gebruikte materialen, begindatum werken, oplevering, de hoeveelheden materiaal, de eenheidsprijzen, het vervoer van afval, enzovoort. Dit vergemakkelijkt de offertevergelijkingen. 46
Opgelet: let bij de vergelijking van de offertes op alles, en besef dat de goedkoopste offerte vaak niet de interessantste is!
2. Wat u moet weten over uitvoeringstermijn en oplevering In het aannemingscontract wordt een uitvoeringstermijn overeengekomen waarbinnen de werken moeten worden uitgevoerd. Deze uitvoeringstermijn kan in kalenderdagen of werkdagen worden uitgedrukt. Bij werkdagen is het de aannemer die moet bewijzen welke dagen niet als werkdagen kun-
nen worden beschouwd. Het vaststellen van die “weerverletdagen” varieert van bouwplaats tot bouwplaats, van activiteit tot activiteit en van regio tot regio. Het belangrijkste document hierbij is het dagboek van de werken, waarin de aannemer de omstandigheden noteert die de uitvoering van de werken hebben verstoord. Het is trouwens nuttig om de procedure die moet gevolgd worden bij het vaststellen van niet-werkbare dagen vast te leggen in het contract. Als de uitvoeringstermijn daarentegen in kalenderdagen is uitgedrukt, worden alle dagen die in deze termijn begrepen zijn zonder onderscheid in aanmerking genomen. Als er echter geen uitvoeringstermijn werd overeengekomen, dan moeten de werken nog altijd uitgevoerd worden binnen een ‘redelijke termijn’, rekening houdend met de aard en de omvang van het werk en de omstandigheden waarin dit moet worden uitgevoerd. Als bouwheer en opdrachtgever moet u, eventueel bijgestaan door uw architect, het bouwwerk “in ontvangst nemen en goedkeuren”. Door deze oplevering erkent u dat de werken uitgevoerd werden volgens de overeenkomst en volgens de regels van goed vakmanschap. De oplevering kan stilzwijgend of uitdrukkelijk zijn. Een stilzwijgende oplevering kan voortvloeien uit de volledige betaling van de prijs of uit het betrekken van het goed zonder voorbehoud of opmerking. Bij een uitdrukkelijke oplevering wordt een proces-verbaal (pv) opgemaakt en door elke partij ondertekend. Dit pv stelt vast dat de werken voltooid zijn en kan ook erkennen dat zij overeenstemmen met de plannen, bestekken, vergunningen en regels van goed vakmanschap, en vermeldt de eventuele gebreken die de aannemer moet corrigeren. Gaat het om kleinere onnauwkeurigheden, dan beletten zij ‘de oplevering’ niet; zijn de gebreken daarentegen
aanzienlijk, dan moet ‘de oplevering’ worden uitgesteld zolang zij niet zijn verholpen. Als er slechts één oplevering voorzien is, is dit de enige en defi nitieve oplevering. Maar de oplevering wordt vaak gesplitst in twee fasen: de voorlopige en de defi nitieve oplevering. De Wet Breyne of de Woningbouwwet (zie ook p. 16) voorziet in een verplichte oplevering in twee fasen, waartussen minstens een jaar moet liggen. Wettelijk kan de oplevering in principe slechts bewezen worden door een schriftelijke en op tegenspraak opgemaakte akte. De toekenning van de voorlopige oplevering impliceert in principe de eenvoudige erkenning dat de werken zijn beëindigd, wat de uitvoeringstermijn doet stoppen. Juridisch geldt de voorlopige oplevering dus niet automatisch als aanvaarding van het bouwwerk of van de werken tenzij de overeenkomst dit uitdrukkelijk vermeldt. Daarentegen maakt zij het saldo algemeen opeisbaar en draagt zij de risico’s (diefstal, beschadiging door brand of vandalisme…) over van de aannemer naar de bouwheer/opdrachtgever. De defi nitieve oplevering gebeurt na wat men een proeftijd noemt die, behalve voor werken die onder de Wet Breyne vallen, aan de vrije keuze van de partijen wordt overgelaten. Deze defi nitieve oplevering dekt de zichtbare gebreken die de stabiliteit van het bouwwerk niet 47
48
aantasten, en zet de tienjarige aansprakelijkheid in. Partijen kunnen evenwel overeenkomen dat deze een aanvang zal nemen vanaf de voorlopige oplevering.
3. Wat is de tienjarige aansprakelijkheid? Na de oplevering van de werken kunnen nog slechts twee soorten aansprakelijkheid worden ingeroepen: de tienjarige aansprakelijkheid en de aansprakelijkheid voor lichte verborgen gebreken. De tienjarige aansprakelijkheid veronderstelt een ernstig gebrek, dat de stevigheid van het gebouw of van een belangrijk deel van het gebouw in gevaar brengt of kan brengen, zonder dat dit gebrek noodzakelijkerwijze verborgen was tijdens de oplevering.
De architect en de aannemer kunnen op grond hiervan aansprakelijk worden gesteld voor hun aandeel in het bouwproject voor zover het gebrek waarop men zich beroept aan een fout in hun hoofde te wijten is. Het gebrek kan inderdaad bestaan in een slechte uitvoering van de werken door de aannemer. In dit geval kan de aannemer hiervoor verantwoordelijk gesteld worden. Als het een fout betreft die de architect had moeten vaststellen, kan hij mede verantwoordelijk gesteld worden. Bij een conceptiefout ligt de verantwoordelijkheid bij de architect. Als het een fout betreft die de aannemer als vakman had moeten zien, kan ook hij medeverantwoordelijk gesteld worden. De tienjarige aansprakelijkheid start bij de oplevering en is een dwingend recht. Het is dus ook niet nodig dat deze aansprakelijkheid opgenomen wordt in het contract. Er kan in het contract wel gespecifi ceerd worden dat de aansprakelijkheid begint te lopen vanaf de voorlopige oplevering. 49
Bouwen met een gerust hart De Verzoeningscommissie Bouw kan uw technische geschillen oplossen. In 2002, met de steun van de Federale Overheidsdienst Justitie, hebben de Confederatie Bouw, Bouwunie, Testaankoop en de Koninklijke Federatie der Architectenverenigingen van België de Verzoeningscommissie Bouw opgericht. Slechts een doel Technische bouwgeschillen snel, met minimale kosten en formaliteiten en buiten de rechtbanken om oplossen, naargelang het geval, tussen: de consument, de architect en of de aannemer(s) de consument - koper op plan en de promotor - verkoper op plan een sociale huisvestingsmaatschappijen en de architect en of de aannemer(s) of de bouwpromotor Een deskundige-verzoener deelt de partijen een minnelijk voorstel mee. Als het voorstel door de partijen wordt verworpen, stelt de deskundige een voor de partijen bindend technisch verslag op. Dit levert de partijen bij een eventuele latere gerechtelijke procedure een aanzienlijke tijdwinst op. Procedure Zodra het geschil bij de Commissie is ingediend en nagegaan werd of er tussen de partijen een akkoord over het bevoegdheidbeding aan de Verzoeningscommissie Bouw bestaat: organiseert de Commissie een inleidende zitting; stelt ze op basis van het dossier en de uiteenzetting van de partijen de deskundigebemiddelaar aan die het meest onderlegd is voor het voorgelegde technisch probleem; de deskundige houdt een plaatsbezoek en tracht de partijen bij dit eerste bezoek te verzoenen; slaagt hij daar niet in, dan stelt hij na eventueel bijkomende onderzoeksdaden een bindend technisch verslag op dat de partijen bindt in het kader van een eventuele latere gerechtelijke procedure. Het bevoegdheidsbeding zelf dat in de overeenkomst zowel met de architect als met de aannemer(s) wordt ingelast en aile verdere informatie kan worden bekomen op het secretariaat (02.504 97 86) of via de website www.bouwverzoening.be Voordelen voor elke partijen De oplossing die de Commissie waarborgt, is: Snel: de procedure duurt hoogstens 6 maanden. Objectief: in de Commissie zetelen een gelijk aantal vertegenwoordigers van de consumenten, architecten en aannemers. Doeltreffend: omdat een beroep gedaan wordt op deskundigen verzoeners met minstens 10 jaar ervaring. Verzoeningscommissie Bouw vzw Espace Jacqmotte Hoogstraat, 139 1000 Brussel Tel. 02/504.97.86 www.bouwverzoening.be
VERZOENINGS COMMISSIE BOUW
Partners:
4. Hoe geschillen oplossen? Lichte verborgen gebreken vallen ook onder de aansprakelijkheid van aannemer en architect. Dit zijn gebreken die niet konden worden ontdekt bij de oplevering en die niet de ernst van de verborgen gebreken vertonen die onder de tienjarige aansprakelijkheid vallen. Maar toch moeten zij voldoende ernstig zijn opdat zij, indien zij zichtbaar waren geweest, door de opdrachtgever niet zouden zijn aanvaard. Deze aansprakelijkheid kan wel contractueel beperkt worden en loopt dus niet noodzakelijk 10 jaar. De bouwheer moet de eventuele rechtsvordering in het kader van deze aansprakelijkheid wel binnen een redelijke termijn vanaf de ontdekking ervan indienen. Let op: werden de bouwwerken in het “zwart” uitgevoerd, heeft u als bouwheer geen enkel verhaal bij gebreken aan de gedane werken en heeft u bij bouwtechnische geschillen geen rechten.
Een bouwgeschil langs de gerechtelijke weg oplossen kan soms lang duren. Probeer daarom een dergelijk geschil te vermijden. Als er toch een technisch geschil ontstaat, bestaat er een andere oplossing: het inschakelen van de Verzoeningscommissie Bouw. Deze werd in 2001 door Test-Aankoop, de Confederatie Bouw en andere partners opgericht. De Verzoeningscommissie heeft de steun van het Ministerie van Justitie. Technische bouwgeschillen tussen consument, architect en/of aannemer kunnen zo worden opgelost, wat nodeloos lange rechtszaken vermijdt. Dit veronderstelt echter wel dat de bouwheer die zijn woning bouwt of renoveert en de architect en de aannemers die het werk uitvoerden, hierover voorafgaandelijk een schriftelijk akkoord bereikten. Zo’n akkoord kan worden gegeven - en dat is de beste weg - door het standaard bevoegdheidsbeding op te nemen in het contract met de architect en de aannemer. Het kan ook later ondertekend worden zelfs na het ontstaan van het geschil, maar dat ligt uiteraard moeilijker omdat de relatie tussen de partijen dan niet meer optimaal is. Naast het voordeel van een bescheiden basisprijs blijven de partijen meester over de kosten van eventuele bijkomende onderzoeksdaden: bovenop het vaste bedrag moet de deskundige voor eventuele bijkomende onderzoeksdaden eerst een bestek laten goedkeuren door de partij die de expertise heeft aangevraagd en die de kosten van voorschiet. De Verzoeningscommissie lost bouwgeschillen op in een maximale termijn van 6 maanden. En dat terwijl termijnen van 5 à 10 jaar voor een juridische procedure vaak voorkomen! Het standaard bevoegdheidsbeding en alle inlichtingen over de procedure en de kosten van de Verzoeningscommissie kunt u terugvinden op www.bouwverzoening.be. 51
7
Nuttige adressen en links
1. www.ikzoekeenvakman.be Op www.ikzoekeenvakman.be kiest u uit méér dan 15.000 vaklui in een muisklik! U vindt er geregistreerde aannemers en leden van de Confederatie Bouw. Enkel geregistreerde aannemers bieden garanties voor bijkomende premies, fi scale aftrek van verbouwingswerken, betoelaging… Aarzel dus niet en surf naar de gebruiksvriendelijke website. U vindt er: - verschillende criteria om dé geschikte vakman te vinden: specialisatie, ervaring, locatie - permanente updates en brandende actualiteit zoals btw-verlaging - gouden tips en deskundig advies Kiezen voor kwaliteit, is vertrouwen op www.ikzoekeenvakman.be. www.ikzoekeenvakman.be is een initiatief van de Confederatie Bouw ten dienste van vakmanschap en voor de slimme bouwer of verbouwer.
52
2. www.confederatiebouw.be
De website van de Confederatie Bouw is niet alleen gericht naar aannemers. Ook de consumenten vinden er informatie over bouwen/ verbouwen. U vindt er verschillende infodossiers over ondermeer: - btw in de bouw - aandachtspunten bij keuze van uw aannemer - tips om inbraak te voorkomen - bescherming van de bouwer en de koper: Wet Breyne - de gemene muur: bron van burenruzies? - energie besparen met fi scale voordelen - hypothecaire leningen
Tip
Vragen, vragen en nog eens vragen! Informeer u ten gronde. Vraag, zoek, lees, check en dubbelcheck. Hoe meer u weet, hoe meer u terugverdient en hoe mooier uw (ver)bouwproject zal zijn.
53
3. Andere nuttige websites: http://minfi n.fgov.be (fi nanciën) http://energie.mineco.fgov.be (energiewebsite) Vlaanderen www.vlaanderen.be www.energiesparen.be www.vreg.be http://rwo.vlaancheck.be www.premiezoeker.be http://www.energiesparen.be/2010/premies/nietbelastingbetaler2009 http://www.energiesparen.be/vlaamsedakisolatiepremie/groenestroomcertifi caten Brussel www.brussel.irisnet.be www.curbain.be www.leefmilieubrussel.be Wallonië www.wallonie.be www.cwape.be http://energie.wallonie.be http://formulaires.wallonie.be
54
4. Nuttige adressen
Confederatie Bouw Kempen Parklaan 44 2300 Turnhout T: 014/42.00.71 - F: 014/42.04.34
[email protected] www.confederatiebouw.be/kempen
Lijst lidorganisaties Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.56.00 - F: 02/545.59.00
[email protected] www.confederatiebouw.be
Confederatie Bouw Brussel Vlaams-Brabant Maatschappelijke zetel Lombardstraat 34-42 1000 Brussel
Gewestconfederaties
Exploitatiezetel Brussel Aarlenstraat 92 1040 Brussel T: 02/230.14.20 - F: 02/230.23.89
[email protected] www.confederatiebouw.be/brusselvlaamsbrabant
Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.49 - F: 02/545.59.07
[email protected] www.confederatiebouw.be/vlaanderen Confederatie Bouw Brussel - Hoofdstad (CBB-H) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.58.29 - F: 02/545.59.06
[email protected] www.confederatiebouw.be/brusselhoofdstad Confédération Construction Wallonne (CCW) Rue du Lombard 34-42 1000 Bruxelles T: 02/545.56.68 - F: 02/545.59.05
[email protected] www.confederationconstruction.be/wallonie
Exploitatiezetel Vlaams-Brabant Dreefstraat 8 3001 Heverlee T: 016/22.40.84 - F: 016/23.90.29
[email protected] www.confederatiebouw.be/brusselvlaamsbrabant Confederatie Bouw West-Vlaanderen Kantoor Kortrijk Kortrijksestraat 389 A 8500 Kortrijk T: 056/26.81.50 - F: 056/26.81.55
[email protected] www.confederatiebouw.be/westvlaanderen
Lokale Confederaties Bouw In Vlaanderen en Brussel
Kantoor Oostende Zandvoordeschorredijkstraat 289 8400 Oostende T: 059/51.65.90 - F: 059/80.69.72
[email protected] www.confederatiebouw.be/westvlaanderen
Confederatie Bouw Antwerpen T. Van Rijswijckplaats 7 bus 2 2000 Antwerpen T: 03/203.44.00 - F: 03/232.79.37
[email protected] www.confederatiebouw.be/antwerpen
Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen Kantoor Gent Tramstraat 59 9052 Zwijnaarde T: 09/244.45.00 - F: 09/244.45.10
[email protected] www.confederatiebouw.be/oost-vlaanderen 55
Crematorium Sint-Niklaas, Arch. Claus en Kaan
Zoveel meer dan beton! Ook in uw regio.
www.interbeton.be
56
Siège d’exploitation Vlaams-Brabant Dreefstraat 8 3001 Heverlee T: 016/22.40.84 - F: 016/23.90.29
[email protected] www.confederationconstruction.be/bruxellesvlaamsbrabant
Kantoor Aalst Kareelstraat 138/1 9300 Aalst T: 053/21.18.76 - F: 053/79.03.16
[email protected] www.confederatiebouw.be/oost-vlaanderen Kantoor Oudenaarde Markt 41 9700 Oudenaarde T: 055/31.34.64 - F: 055/31.09.16
[email protected] www.confederatiebouw.be/oost-vlaanderen
Chambre de la Construction de Liège Galerie de la Sauvenière 5 4000 Liège T: 04/232.42.70 - F: 04/222.39.54
[email protected] www.ccl.be
Confederatie Bouw Limburg Prins Bisschopssingel 34A 3500 Hasselt T: 011/30.10.30 - F: 011/22.29.38
[email protected] www.confederatiebouw.be/limburg
Confédération Construction Hainaut - Charleroi Boulevard Audent 25 6000 Charleroi T: 071/20.91.80 - F: 071/20.91.89
[email protected] www.confederationconstruction.be/charleroi
Confederatie Bouw Waasland Kleine Laan 29 9100 Sint-Niklaas T: 03/760.15.80 - F: 03/760.15.85
[email protected] www.confederatiebouw.be/waasland
Confédération Construction Namur Chaussée de Louvain 580 5020 Champion T: 081/20.68.30 - F: 081/20.68.32
[email protected] www.construction-namur.be
Confédérations Construction locales en Wallonie et à Bruxelles
Confédération Construction Chambre Patronale Province de Luxembourg Rue Fleurie 2 6800 Libramont-Chevigny T: 061/23.07.70 - F: 061/22.34.35
[email protected] www.confederationconstruction.be/luxembourg
Confédération Construction Bruxelles VlaamsBrabant Siège social Rue du Lombard 34-42 1000 Bruxelles Siège d’exploitation Bruxelles Rue d’Arlon 92 1040 Bruxelles T: 02/230.14.20 - F: 02/230.23.89
[email protected] www.confederationconstruction.be/bruxellesvlaamsbrabant
Confédération Construction en Hainaut - Mons Rue de la Réunion 2 7000 Mons T: 065/35.42.38 - F: 065/35.15.54
[email protected] www.confederationconstruction.be/mons
57
Een uniek showroomconcept voor de hele ruwbouw! Concept de showroom unique pour l’ensemble du gros oeuvre! Bezoek onze toonzalen te: Visitez nos showrooms à: • Kortrijk - 056 24 95 88. • Londerzeel - 052 31 10 10. • Wanlin - 082 66 55 00. www.terca.be www.koramic.com www.desimpel.be
58
50043-adv150x210.indd 1
10-02-2010 15:36:06
Confédération Construction Brabant Wallon Rue des Croix du Feu 5 1420 Braine-l’Alleud T: 02/384.35.52 - F: 02/384.81.28
[email protected] www.confederationconstruction.be/brabantwallon
Federatie der Baggerwerken Grootveldlaan 148 1150 Brussel T: 02/771.63.69 - F: 02/771.30.93
[email protected] www.confederatiebouw.be/baggerwerken
Confédération Construction Hainaut - Le Roeulx Faubourg de Binche 33 7070 Le Roeulx T: 064/33.69.08 - F: 064/33.88.45
[email protected] www.confederationconstruction.be/leroeulx
Aannemers van Grote Bouwwerken (V.B.A.) Grootveldlaan 148 1150 Brussel T: 02/771.00.44 - F: 02/771.30.93
[email protected] www.adeb-vba.be
Confédération Construction Hainaut - Occidental Espace Wallonie Picarde Rue du Follet 10/101 7540 Kain (Tournai) T: 069/68.77.10 - F: 069/68.77.11
[email protected] www.confederationconstruction.be/tournai
Fed. Wegenwerken (B.F.A.W.) Grootveldlaan 148 1150 Brussel T: 02/771.20.84 - F: 02/771.00.07
[email protected] www.confederatiebouw.be/bfaw Vlaamse Wegenbouwers (VlaWeBo) Grootveldlaan 148 1150 Brussel T: 02/771.20.84 - F: 02/771.00.07
[email protected] www.confederatiebouw.be/vlawebo
Confédération Construction Verviers Rue du Palais 25-27 4800 Verviers T: 087/29.10.60 - F: 087/29.10.66
[email protected] www.confederationconstruction.be/verviers
!
Brusselse Wegenbouwers (BFAW – Brussel) Grootveldlaan 148 1150 Brussel T: 02/771.20.84 - F: 02/771.00.07
[email protected] www.confederatiebouw.be/bfawbru
Beroepsfederaties Ruwbouw Fed. Algemene Aannemers (F.A.B.A.) Lombardstraat 42 1000 Brussel T: 02/511.65.95 - F: 02/514.18.75
[email protected] www.confederatiebouw.be/algemeneaannemers
F.W.E.V. Avenue Grandchamp 148 1150 Bruxelles T: 02/771.20.84 - F: 02/771.00.07
[email protected] www.confederationconstruction.be/fwev
FedBeton Vorstlaan 68 (1ste verdieping) 1170 Brussel T: 02/735.01.93 - F: 02/735.14.67
[email protected] www.fedbeton.be
Betonstaalverwerkende Bedrijven (COBESTA) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.56.54 - F: 02/545.59.07
[email protected]
59
15:36:06
Beroepsfederaties Voltooiing
Vlaamse Schrijnwerkers Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.05 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.confederatiebouw.be/ vlaamseschrijnwerkers
Cluster Afwerking Fed. Aannemers van Dichtingswerken (B.E.V.A.D.) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.10 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.confederatiebouw.be/bevad
Dé Parketplaatsers T: 02/545.57.05 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.deparketplaatsers.be
Fed. Aannemers Glaswerken Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.57 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.confederatiebouw.be/glaswerken
BEWAP – Afwerkingsbedrijven T: 02/545.57.05 - F: 02/545.58.59
[email protected] INTERIO – Interieurbedrijven T: 02/545.57.05 - F: 02/545.58.59
[email protected]
Belgische Schilders Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.57 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.confederatiebouw.be/fed.schilders
UPEK – Erkende Keukeninstallateurs T: 02/545.57.05 - F: 02/545.58.59
[email protected] Brusselse Schrijnwerkers Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.10 – F: 02/545.58.59
[email protected]
Vlaamse Schilders Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.57 - F: 02/545.58.59 Brusselse Schilders Aarlenstraat 92 1040 Brussel T: 02/230.14.20 - F: 02/230.23.89
Féd. Wallonne des Entr. Gén. Menuisiers Belges (F.W.M.B.) Chaussée de Louvain 580 5020 Champion T: 081/20.69.22 - F: 081/20.69.20
[email protected] www.menuisiers.com
Peintres Wallons Monsieur Edmond Parent Avenue Edmond Leburton 26 4300 Waremme T: 019/33.06.44 - F: 019/33.06.44
BEWAP – Entreprises de Parachèvement de Cloisons, faux Plafonds et Planchers surélevés T: 081/20.69.22 - F: 081/20.69.20
[email protected]
60
UPEC – Installateurs de Cuisines équipées T: 081/20.69.22 - F: 081/20.69.20
[email protected] Les parqueteurs T: 081/20.69.22 - F: 081/20.69.20
[email protected] www.lesparqueteurs.be Plafonneerders (NaVAP) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.10 - F: 02/545.58.59
[email protected] www.confederatiebouw.be/plafonneerders Fed. Dak Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.98 - F: 02/545.57.99
[email protected] www.cct-cbd.be Cluster Complementaire Voltooiing Fed. Complementaire Ondernemingen (FEDECOM) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.58 - F: 02/513.24.16
[email protected] www.confederatiebouw.be/fedecom Fed. Aannemers Tegel- en Mozaïekwerken (Fe.Ca.Mo) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.58 - F: 02/513.24.16
[email protected] www.confederatiebouw.be/fecamo
Fed. Aannemers Natuursteen Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.57.58 - F: 02/513.24.16
[email protected] www.confederatiebouw.be/natuursteen Cluster Speciale Technieken Installateurs Centrale Verwarming en Sanitair (ICS) Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/520.73.00 & 02/545.57.94 F: 02/520.97.49 & 02/545.57.96
[email protected] www.ubbu-ics.be Elektrotechnische Ondernemers (FEDELEC) J. Chantraineplantsoen 1 3070 Kortenberg T: 02/757.65.12 - F: 02/757.65.41
[email protected] www.fedelec.be
Fed. Rolluiken – Fabrikanten en Zonnewering Lombardstraat 34-42 1000 Brussel T: 02/545.56.00
61
Met dank aan de adverteerders Aardgas, Federale Verzekeringen, Boels, Claerhout Aluminium, Deceuninck, Group Biesmans, ING, Interbeton, Monier, Recticel, Renson, T.Palm en Verzoeningscommissie Bouw. De redactie, uitgever en medewerkers hebben met de meeste zorgvuldigheid de gids samengesteld, maar kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de mogelijke gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze Gids opgenomen informatie.
62
B2C Con
MONIER DAKPANNEN
DE KROON OP UW WONING
Zoveel smaken, evenveel daken.
30 G A R A N T I E PRODUCT
JAAR
15 G A R A N T I E SYSTEEM
JAAR
• 25 panmodellen: vlakke, gegolfde, tegel- en stormpannen • Rijk kleurenpalet: rood, rustiek, grafietgrijs, double black® • Diverse afwerkingen: natuur, engobe, (mat) verglaasd, verouderd, blauw gesmoord • Voor elke bouwstijl: tijdloos, modern, klassiek, cottage • Hellend dak en gevelbekleding • Nieuwbouw en renovatie NEN VLAKKE DAKPAN
STO RMP
ANN EN
GEGOLFDE DAKPANNEN
GROTE DAKPAN MODEL
LEN
Inspiratie en documentatie: T. 053 72 96 72
[email protected] www.monier.be
e
www.monier.b
www.monier.be
www.monier.be
63
B2C Conf bouw N.indd 1
www.monier.be
20/01/10 11:12
64
