No title

maandblad 2015 - jaargang 33

Afgiftekantoor Gent X // Erkenningsnummer: P508750 //

bpost

PB- PP B- 12633 BELGIE(N) - BELGIQUE

TROONSTRAAT 125 1050 BRUSSEL

n e d n a a m 2

dagboek 2de maand

Sien, Ik lach, jij lacht, wij lachen!

Dagboek Sien2

ontwikkeling Mijn tweede maand 3 Fitness voor baby’s4

ouderschap Het wenen voorbij: een huilbaby6 Kindje met een handicap12 Ferre13

gezonde voeding Borstvoeding? Blijven gaan! Een flesje drinken

8 9

gezondheid Een eerste prik

10

eigen kweek Babyfoto’s14

verzorging De babyrelax

15

Je bent een klein persoontje aan het worden. Je bent nu echt aanwezig binnen ons gezin en je verovert de harten van ons allemaal. Je bent een zonnetje in huis. Als ik naar je lach, lach je terug. Je herkent duidelijk mijn gezicht en reageert op mijn stem. Ik smelt keer op keer. Ik smelt niet alleen, want ook je papa, zus, (over)grootouders, nonkels en tantes bezwijken voor je stralende lach. Je lacht met je hele gezicht en ik kan me niet van de indruk ontdoen dat je een vrolijke meid bent en zal zijn! Als ik tegen je vertel, kraai je er op los en stamp je met je voetjes om je kraaien wat kracht bij te zetten. Met je grote, blinkende oogjes kijk je me vol verwachting aan, hopend op nog meer vertelsels. Ik doe m’n best om het wat interessant te houden. Hoewel de gekende babytaal ook successen garandeert! Als je naar Flo kraait, zeg ze steevast een rijmpje voor je op. Je kent haar overduidelijk. Ze kan je troosten als de beste. Ze heeft hiervoor een eigen succesformule uitgedacht: bij een kik van jou rent ze naar de box en grabbelt ze jouw tut, ze sust je even met de woorden: “Maar, maar Sientje toch” en tegelijk stopt ze jouw tut voorzichtig, maar met harde hand, in je mond. Op een of andere manier werkt het, toch als je niet van honger huilt. Je bent ook een nieuwsgierige meid. Alles wil je gezien hebben! De mobile boven je park is dan ook een groot succes. Dat ene paarse diertje - het nijlpaard - vind je wel erg speciaal! Je wil het de hele route volgen. Het is grappig om te zien. Het zweeft recht boven je hoofd en je fixeert je blik. Het draait iets verder en je volgt het nog steeds totdat het opeens te ver weg draait. Radeloos kijk je in het rond. Totdat je het weer ziet verschijnen in je andere ooghoek. Meteen trekt dat kleine nijlpaard terug je aandacht en volg je het opnieuw. Je krijgt er niet genoeg van. Als de mobile stopt, lijk je te protesteren. Je knort eens, stampt met je voeten en je bent klaar voor een nieuwe ronde. Maar genoeg is genoeg, want slapen blijft je grootste hobby! Slapen lukt aardig. De nachten beginnen aangenamer te worden. Met één voeding in het midden van de nacht, slaap je verder tot de ochtend. Als je bijna acht weken bent, slaap je zelfs al eens een nachtje door. Dat was de eerste keer wel even schrikken voor ons! We werden spontaan wakker om zeven uur en beseften beiden onmiddellijk dat jij ‘s nachts niet van de partij was geweest voor je fles! Ik sprong uit bed, om te kijken of alles oké was.

2

Gelukkig, je lag nog rustig te slapen. Een nachtje doorslapen is alleszins heerlijk en we kunnen het goed gebruiken! Het geeft me dadelijk wat extra energie om in het huishouden een tandje bij te steken, de rush naar de schoolpoort te trotseren, ... Maar toch zet ik er bewust de rem op en probeer ik ten volle van je te genieten. Het gaat immers zo snel! Ik wieg je na een fles vaak in slaap en laat je een poosje slapen in mijn armen. Ik geniet er zo van om jou onbezorgd in mijn armen te zien slapen. Heerlijk! Je blijft toch een wonder! Maar als er één ding tegensteekt, zijn het je boertjes. Ik wist niet dat ik me zo kon focussen op een boertje! Maar kijk, het houdt zowel jou als mij letterlijk wakker. Je draait je in bochten om ervan verlost te zijn, je wordt vuurrood en stampt met je voeten van ongemak, ... We zoeken een goede techniek om jou snel van die vervelende lucht te verlossen. De ene keer helpt het als we een tijdje met je rondwandelen, de andere keer lukt het als we je even rechtop zetten, nog een andere keer leggen we op je buik en wachten tot je zelf je hoofdje optilt met vaak een boertje als gevolg. Het is zoeken, maar we vinden er gelukkig iets op. Net zoals we een techniek vinden om je nageltjes te knippen. Want hoe petieterig klein kunnen nageltjes zijn? De gevonden techniek is eenvoudig: jij slaapt en ik knip je nageltjes. Alleen als je slaapt, hou je je handjes stil en lukt het me om - met engelengeduld - je tien vingertjes te trotseren. Als je acht weken oud bent, mogen we terug naar het consultatiebureau van Kind & Gezin voor de gebruikelijke controles en je eerste prikje. Het is altijd een hele klus om beiden aangekleed en gegeten ergens te geraken. Maar het lukt ons en we zijn zelfs op tijd - hoera! Dat je groeit als kool moet niemand me nog vertellen. Je kleertjes zijn al snel te klein en je groeit zienderogen. En ja, mijn vermoeden wordt bevestigd. Je vormt een mooie uitdaging voor de ‘gemiddelde’ curves en creëert zelf een prachtexemplaar. “Ze gaat mooi de hoogte in, zowel qua grootte als gewicht. Ze zit nu voor beide in de hoogste rangen, waar ze vorige keer gemiddeld was.” Hoewel de verpleegkundige eens fronst, glunder ik. Op hetzelfde, weliswaar hoge, percentiel voor zowel grootte als lengte. Schitterend! Ons meisje doet het goed! Maar word toch maar niet te snel groot, mijn meisje. Je bent klein ook zo fijn!

Wendy

ontwikkeling

Mijn 2de maand Motorische ontwik­keling >> Als ik op mijn buik lig, kan ik mijn hoofd­je minstens tien seconden omhoog hou­den. >> Het lukt me al om vijf seconden te zitten. Mijn hoofdje schommelt wel nog heen en weer. >> Mijn aange­boren reflexen beginnen te verdwijnen. De stapreflex is al helemaal weg. >> Mijn handjes zijn al (een beetje) geopend.

Zintuiglijke ontwik­kelin­g >> Bij het geluid van een bel schrik ik niet meer, maar ik kijk rond. Ik leer dus luisteren. Zoals al eerder gesteld: de gemiddelde baby bestaat niet. Hij lijkt alleen maar op jouw kind dat nu ook twee maanden wordt. Geen reden tot paniek dus als hij sommige dingen nog niet doet of kan.

>> Ik zie alles scherp wat tus­sen 15 en 30 cm van me verwij­derd is. >> Ik herken kleuren. Rood, blauw, geel en groen zie ik het liefst, in die volgorde.

Sociale ontwikkeling >> Ik slaap al wat minder overdag, maar ’s nachts word ik meestal nog wakker. >> Als ik wak­ker ben, maak ik tevreden geluidjes: eh, aha, e-che... >> Ik kijk naar gezichten en volg die met mijn ogen. >> Mijn eerste lachjes duiken op! Vorige maand waren dat nog instinctieve reacties, nu reageer ik echt op het zien van een gezicht of het her­kennen van een stem.

Gewicht Jongen: 4.250-6.500 g Meisje: 4.000-6.000 g

3

Lengte Jongen: 54-62 cm Meisje: 53-60,5 cm

ontwikkeling

Fitness voor baby’s Elke baby ontwikkelt in z’n eigen tempo. Maar hoe wordt dat tempo bepaald? Veel hangt af van de natuurlijke aanleg van je kind, maar dat is zeker niet alles. Ook de kansen en de aanmoedigingen die je kindje krijgt, spelen een belangrijke rol.

kleintje daarom zo dat hij zijn hoofd ook eens de andere kant opdraait. Enkele tips: > Bij borstkindjes wisselt mama automatisch van kant als ze voeding geeft. Ook bij flesvoeding kan je afwisselen. >> Zet leuke, aantrekkelijke dingen aan de ‘niet-voorkeurskant’ van zijn bedje: een lichtje, fel gekleurd speelgoed, een mobile, een foto van een babygezichtje, dingen die bewegen of muziek maken... >> Ga misschien eens aan de andere kant van het verzorgingskussen staan. >> Ook jij hebt een voorkeursarm om je kindje te dragen. Probeer toch af te wisselen.

Zin om z’n ontwikkeling te stimuleren? Dan is ‘afwisseling’ het sleutelwoord. Baby’s slapen op hun rug, dat is nu eenmaal de veiligste houding om wiegendood te voorkomen. Als je kleintje wakker wordt, kan hij wel wat afwisseling gebruiken.

Naar de arts? Powertraining Baby’s zijn erg nieuwsgierig. Als je hem dus even op z’n buikje legt, probeert hij zijn hoofdje op te tillen zodat hij kan rondkijken. Vooral als jij voor hem op de grond gaat liggen! In het begin houdt hij dat maar enkele tellen vol. Toch is het een uitstekende oefening om zijn nek-, schouder- en armspieren te versterken. Ligt je baby te weinig op zijn buikje, dan blijven die spiergroepen langer ongebruikt en verloopt zijn fysieke ontwikkeling wat trager. Natuurlijk moet je hierin niet overdrijven. In het begin is enkele minuten oefenen ruim voldoende. Wees gerust, je kindje geeft zelf wel aan wanneer hij er genoeg van heeft.

Plat hoofdje De meeste baby’s draaien hun hoofdje steeds weer naar dezelfde kant als ze op hun rug liggen. Klinkt logisch, maar zo’n voorkeurshouding kan nadelig zijn voor z’n ontwikkeling en het veroorzaakt soms (tijdelijk) een scheef hoofdje. Stimuleer je

Soms is er meer aan de hand. Je kindje kan bijvoorbeeld aan één kant een verkorte nekspier hebben. Dan is stimuleren alleen niet meer voldoende en heb je gespecialiseerde hulp nodig. Maak je je zorgen? Neem dan contact op met de (kinder)arts of met de verpleegkundige van Kind en Gezin.

Jongleren In Afrika gaan we anders met baby’s om dan in Europa. Ik heb in mijn jeugd vaak voor kleine kindjes gezorgd en ik heb die gewoontes hier verdergezet. Zo vind ik het heel normaal om een baby na zijn badje wat te laten bewegen. Het lijkt een beetje op turnen: de armpjes en beentjes buigen en strekken, naar achter, voor, boven en onder, en de gewrichtjes zacht masseren. In Afrika denken we dat een kindje dat nodig heeft, het ligt daar anders maar een hele dag te liggen, toch? Toen mijn schoonmoeder mij de eerste keer bezig zag, was ze echt onder de indruk. Ze dacht dat ik aan het jongleren was met mijn zoontje, zúlke ogen trok ze! (lacht) Er zijn trouwens nog meer verschillen. Wij hebben een aanpak die ervoor zorgt dat baby’tjes minder angstig worden. Als hier ergens een deur dichtslaat of een glas breekt, zie je baby’s ontzéttend hard schrikken, met hun armpjes in de lucht. Maar bij ons... wij nemen kindjes soms uit bed door ze aan één voetje vast te grijpen en hen ondersteboven te laten bengelen. De eerste keren reageren ze verschrikt, ze denken dat ze gaan vallen. Maar na een keer of tien zijn die dat gewoon, ze hebben een angst overwonnen en gaan in het vervolg niet meer zo hard schrikken van onverwachte dingen!

Hortense

4

A

R

VOLEN D BE OO N A

Lactobacillus reuteri Protectis

a member of the Stada Group

m

D3 ine

• Geschikt om vanaf de geboorte te gebruiken uiken • 1x 5 druppels/ dag • Goed schudden voor gebruik

V.U. Eurogenerics, divisie NeoCare, Heizel Esplanade 22b, 1020 Brussel

Enkel nog maar huilen van geluk!

+ Vi ta

Echte liefde begint bij een goed buikgevoel

Ouderschap

Het wenen voorbij: een huilbaby Het zal je kind maar wezen... zo’n baby die vaak en lang huilt, of liever: niet huilt maar tiert, krijst... en op geen enkele manier te troosten is. Hij is wellicht al onderzocht door één of meerdere dokters, maar die vonden geen medische oorzaak. Niks aan de hand, dus? Natuurlijk wel! Een huilbaby betekent namelijk een zware beproeving voor zijn huisgenoten.

Alarmsignaal Eigenlijk is zo’n mensenbaby maar een hulpeloos wezentje: in z’n eentje kan hij onmogelijk overleven. Gelukkig laat Moeder Natuur hem niet aan zijn lot over.

Hij kreeg van haar een erg doeltreffende alarminstallatie mee. Zodra hij die inschakelt, voelt zijn omgeving een bijna onweerstaanbare drang om de oorzaak van dat huilen te achterhalen en te verhelpen. Bij een huilbaby is er voor dat wenen echter geen echte oorzaak te vinden, dus kan je zijn alarm niet uitschakelen. Gevolg: dat signaal blijft op je systeem werken, als een haast lichamelijke kwelling. Stapelgek word je ervan. Elk ‘huiluurtje’ duurt 3600 verschrikkelijke seconden: pure stress voor wie in de buurt is!

Eindeloze cirkel Een doorsnee-ouder heeft gelukkig wat weerstand tegen dat soort spanning. Iedereen moet wel eens door zo’n huiluurtje. Maar een huilbaby houdt het niet bij ‘eens een weenuurtje’. Het worden er (heel) veel. De stress stapelt zich op en er lijkt maar geen einde aan te komen. Aan de weerstand van de getergde ouders komt wel een einde: ze raken meer en

meer overbelast en dus ten einde raad. Nu wil het wrede lot dat Moeder Natuur de kleine mensenbaby ook uitgerust heeft met een heel gevoelige antenne voor stress in zijn omgeving: zijn de mensen die hem moeten verzorgen te gespannen, dan gaat zijn alarm weer af. Na een tijdje zitten de ouders dus gevangen in een uitputtende cirkel...

Help! Loopt de stress te hoog op in je gezin? Heb je het gevoel dat heel je leven door dat babygehuil beheerst wordt? Ben je ten einde raad en wordt het je allemaal te veel? Dan kun je best actie ondernemen. Maak een afspraak met de dokter of de verpleegkundige van Kind & Gezin. In afwachting van dat contact kan je best het gedrag van je kindje goed observeren. Je noteert dan elke dag wanneer hij eet, slaapt, speelt en huilt. Dat ‘huildagboek’ kan een duidelijker beeld geven van het probleem.

Nooit doen!! Een baby die maar blijft huilen en niet te troosten is, geeft zijn ouders een gevoel van machteloosheid. Het kan zo ver gaan dat je kwaad wordt op je kind. Dat is heel normaal, je hoeft je daarom geen ‘slechte ouder’ te voelen. Let wel op dat je die machteloosheid nooit omzet in agressie. Je baby is een heel teer wezentje. Zelfs hem ‘alleen maar’ flink door elkaar schudden kan een hersenbloeding veroorzaken met blijvende schade als gevolg. Als je de woede voelt opkomen, leg je baby dan veilig in zijn bedje en verlaat de kamer. Kom eerst tot rust voor je opnieuw naar hem toe gaat.

6

Ouderschap

Vertrouwenspersoon

Batterijen opladen

De arts zal je baby eerst onderzoeken. Huilen zonder enig ander symptoom vormt maar zelden een teken van lichamelijke ziekte. Bij de meerderheid van de huilbaby’s wordt er gewoon géén organische oorzaak gevonden.

Dat het wenen mindert met het opgroeien, is op dit moment maar een magere troost. Want nu moet jij je kindje bemoederen zonder dat je zelf ten onder gaat aan die voortdurende druk. Het huilen zelf kan misschien niet verholpen worden, maar jij kunt gelukkig wel iets doen aan al die spanningen door jezelf te verzorgen. De batterijtjes van dat kleine stresskonijn lijken wel onuitputtelijk in vergelijking met de jouwe. Plan dus regelmatig een ‘oplaadmoment’ voor jezelf. Het is echt geen overbodige luxe om een paar keer per week (en liefst nog vaker) enkele uren af te kicken. Alleen zo kan je die stresserende tijd ‘overleven’. Zoek een goede babysit en probeer er (samen met je partner) een momentje tussenuit te knijpen.

Maar... de deskundigheid van een bezorgde arts gaat verder dan dat. Vergeet niet dat je dokter ook een vertrouwenspersoon is waaraan je je zorgen kwijt kunt. Vertel hem dat je stapelgek wordt van die schreeuwlelijk, dat je niet weet hoe lang je die beproeving nog aankan, dat er spanningen zijn in jullie gezin,... Een betrokken arts maakt tijd om naar jou te luisteren. Omgekeerd kan jij hem ook vertrouwen wanneer hij zegt dat alles in orde is met je kindje, dat er geen medische oorzaak is voor zijn geween én dat het huilen mindert met het opgroeien.

Praten Het is belangrijk dat je niet geïsoleerd raakt in je ellende. Zo’n huilbaby is niet



het schattige kind dat jij je gedroomd had, dus praten over je problemen en je gevoelens is een must. Als je voelt dat je er stilaan onderdoor gaat, ga dan op zoek naar een vertrouwenspersoon om die negatieve gevoelens en de boosheid samen aan te pakken. Dat kan iemand uit je omgeving zijn, je partner, je beste vriendin of je moeder, maar je kan ook terecht bij je arts of bij de verpleegkundige van Kind en Gezin.

Volhouden Net zoals bij een ‘gewone’ baby moet je ook bij een huilbaby niet te snel van aanpak veranderen. Probeer de gekozen tactiek dus even vol te houden. Je huilbaby moet de tijd kr­ij­gen om tot rust te komen. Dat kan wel even duren. Als je intussen zelf kalm blijft, draag je die rust over. Is hij getroost, leg hem dan niet meteen terug in zijn bed­je. Dan begint hij bij de eerste nasnik opnieuw te huilen.

De Babysitdienst van de Bond

In méér dan 800 plaatselijke afdelingen beschikt de Gezinsbond over een kinderop­pas­dienst. De ta­rieven worden zo laag mogelijk gehouden (€ 4 per uur). Bovendien zijn je kind én de babysit verzekerd tegen risi­co’s als lichamelijke ongevallen, onge­vallen onderweg naar en van de presta­tie, burgerlijke aanspra­kelijkheid voor ongevallen én stoffelijke schade. Deze verze­kering kost € 7,5 voor 5 prestaties. Wil je weten wie de plaatselijke verant­woordelijke is in jouw buurt, neem dan contact op met de Centrale Kinderoppasdienst, T. 02 507 89 66 - www.gezinsbond.be

Meer weten? Op www.kindengezin.be vind je de brochure ‘Als troosten niet helpt...’ Daarin lees je alles over huilen en huilbaby’s.

Meer lezen? SOLTER, Aletha, J., De taal van huilen, De Toorts, 2000, 175 p., € 16, ISBN 9789060207864.

Hartelijk dank voor de 3 ‘Brieven aan Jonge Ouders’ die ik al heb mogen ontvangen (1, 2 en 3 maanden). Er stond een artikel in over huilbaby’s. Gelukkig is onze dochter een vrolijke meid die niet vaak weent. Volgens mij heeft dit veel te maken met het feit dat zowel mijn man als ik op een positieve manier met haar omgaan, ook als ze huilt. Het boek ‘De taal van huilen’ van Aletha J. Solter vind ik een echte aanrader. Het is geschreven door een ontwikkelingspsychologe. Ik wou het graag even melden, want het lijkt me wel interessant om dit eventueel te melden in één van de toekomstige ‘Brieven aan Jonge Ouders’. Het is niet evident om als ouder te weten wat ‘de juiste manier’ is om met baby’s en kinderen om te gaan en dit boek is naar mijn mening een echte aanrader die bepaalde vaardigheden beschrijft en dit duidt met voorbeelden.

An

7

gezonde Voeding

Borstvoeding? Blijven gaan! Vaak stoppen moeders na zes tot acht weken met borstvoeding, ook al is hun melkproductie flink op gang gekomen en gebleven. De ‘hongerdagen’ waarover we het in Brief 1 al hadden, spelen daarin ongetwijfeld een rol: gedurende een paar dagen moet je je baby veel vaker aanleggen en dat kan best vermoeiend zijn. Zie je ook het einde van je bevallingsverlof snel naderbij komen, dan lijkt het verstandig om de borstvoeding maar meteen af te bouwen. Niet doen. Blijf ervoor gaan.

Tot je kindje zeven maanden is, mag je op je werk borstvoedingspauzes nemen om je baby te voeden of om melk af te kolven. Breng je werkgever twee maanden vooraf op de hoogte met een aangetekend schrijven of attest. Als je na je bevallingsverlof weer aan ’t werk gaat, kan je ’s morgens en ’s avonds zelf voeden en kan de opvang je baby een flesje afgekolfde melk (van de vorige dag) geven. Als je kinderopvang dicht bij je werk hebt, ben je minder lang gescheiden van je baby en misschien kan je tijdens je middagpauze zelfs even naar hem toe voor een voeding.

Tip Ben je van plan afgekolfde melk te geven als je terug aan het werk gaat? Begin dan ongeveer twee weken voor je je job weer opneemt, te oefenen.

Routine... Borstvoeding blijft (nog altijd) de optimale voeding voor je baby. Bovendien word je nu geroutineerd en ondervind je er de praktische voordelen van. Het zou dus erg jammer zijn om er al mee te stoppen. Die fameuze hongerdagen kom je wel door met extra rust en wat hulp van partner, familie of vrienden. Gelukkig duurt zo’n groeispurt maar even: een dag of twee, drie. Daarna is je melkproductie weer aangepast aan baby’s behoefte en verloopt de borstvoeding opnieuw vlot en makkelijk.

Borstvoeding en seks Laat je niet wijsmaken dat vrouwen, zolang ze borstvoeding geven, geen zin hebben in seks. De (tegen)zin om te vrijen wordt bepaald door andere factoren. Borstvoeding heeft ook een sensueel aspect, waardoor borstvoedende vrouwen soms meer zin krijgen in seks. Tijdens de borstvoeding komt immers het hormoon oxytocine in de bloedbaan dat ook bij het vrijen een niet onbelangrijke rol speelt. Wel zit een vrouw soms verveeld met die lekkende borsten en vindt ze het niet leuk dat ze aangeraakt worden.

Borstvoeding en werken Overloop rustig de mogelijkheden om borstvoeding straks te combineren met je werk. In veel gevallen lukt dat. Informeer je over de mogelijkheden van borstvoedings- of ouderschapsverlof. Wordt dat toegestaan, dan kan de combinatie ‘werk en borstvoeding’ nog wat uitgesteld worden.

Papa, onderschat je rol niet! Een mama die zelf voedt, moet op haar omgeving kunnen steunen! Daarin is jouw bijdrage als partner heel waardevol. Door een deel van de huishoudelijke taken over te nemen schep je voor moeder en kind de ruimte om in alle rust door te gaan met borstvoeding. Stimuleer mama om tijdig te rusten, moedig haar aan als ze het even niet meer ziet zitten. Misschien zaaien opmerkingen van derden twijfel en onrust: laat dan duidelijk merken dat jullie samen voor borstvoeding gekozen hebben. Zo krijgen negatieve invloeden van buitenaf geen kans. Zelfs al kan je als vader je kind niet zelf voeden, toch kunnen jullie een hechte band opbouwen. Er zijn immers nog zo veel andere dingen die je als papa kan doen: je baby knuffelen, hem na een voeding overnemen, een badje geven en hem nadien verwennen met een heerlijke massage, wiegen, zingen, hem in een draagdoek dragen, wandelen... En mama vindt het vast heerlijk dat zij even kan relaxen.

8

gezonde Voeding

Tips tegen krampjes Welk type voeding ze ook krijgen, de meeste baby’s hebben de eerste maanden wel eens last van krampjes. Hoe kan je hen daarbij helpen? > Lichamelijk contact kan verlichting en troost bieden. Zo vinden de meeste baby’s het fijn om in een draagdoek (buik tegen buik) rondgedragen te worden. > Een badje geven. > Hem met zijn buikje op je schoot leggen en zachtjes zijn rug masseren.

> Je baby in een licht dekentje wikkelen. > De voeding even onderbreken voor een extra boertje. > Over wat een vrouw die borstvoeding geeft mag eten, doen veel fabeltjes de ronde. Mama mag alles eten en drinken. Het komt niet zo vaak voor dat krampjes veroorzaakt worden door wat mama eet. Allergie aan een of ander voedingsmiddel kan de oorzaak zijn. Meest voorkomend is allergie aan koemelkeiwitten. Als moeder een dieet volgt zonder melkproducten, verdwijnen de klachten. Ook andere voedingsstoffen (ei, vis, noten,..) kunnen verantwoordelijk zijn, maar dat komt minder vaak voor.

Enkel melk is nog voldoende Voor een baby is moedermelk de meest volledige en best verteerbare voeding. Tot zes maanden kan je zonder problemen uitsluitend borstvoeding geven. Enkel vitamine D en vitamine K moeten vanaf de geboorte bijgegeven worden (zie Brief 1). Ook kunstvoeding is de laatste jaren zo geëvolueerd dat ze alle voedingsstoffen bevat die een baby de eerste maanden nodig heeft. Fruit- en/of groentepap heeft hij nu nog niet nodig.

Een flesje drinken Een flesje drinken duurt - naarge­lang hon­ger en temperament van je baby - tien tot twintig mi­ nuutjes. Heeft hij daarvoor meer of minder tijd nodig, dan kan dat aan het speen­tje liggen.

se­conde moet er een drup­peltje uitval­len. Dan kan je baby rustig drin­ken, zonder zich te ver­slikken of hevig te moeten zuigen. Laat je bij de keuze van een flesje en een speentje adviseren door de apotheker. Er bestaan ook flesjes die krampjes helpen voorkomen.

Veranderen van voeding? Soorten speentjes Er zijn verschillende soorten speen­tjes op de markt: kleinere ‘voor de eerste leeftijd’, tot vier maanden, en grotere ‘voor de tweede leef­tijd’, vanaf vier maanden. De melkstroom varieert naargelang het vastschroeven van de speen. Op de grotere staan meest­al cijfers of streepjes van 1 tot 3. Door de fles schuin onder­steboven te houden kan je contro­ leren of de melk niet te snel of te traag komt. Ongeveer om de

Een mondje melk teruggeven na de voeding, veranderingen in de stoelgang (wat vaster of wat platter), krampjes, huilen, windjes en boeren zijn heel normale verschijnselen bij baby’s. Vaak wordt de voeding (ten onrechte) als oorzaak aangewezen. Veranderen van voeding lost deze probleempjes niet altijd op. Integendeel zelfs: dan moet het spijsverteringsstelsel van je baby zich telkens opnieuw aanpassen, wat het ongemak nog kan verhogen. Verander dus enkel van voeding op advies van je arts of regioverpleegkundige.

9

Gezondheid

Een eerste prik Waarom vaccineren? Vaccinatie is een belangrijk middel in de strijd van de mens tegen infectieziekten. Er bestaan vaccinaties tegen een heleboel levensbedreigende infectieziekten, veroorzaakt door virussen of bac­teriën: kinderverlamming (poliomyelitis), echte kroep (difterie), wond­klem (tetanus), kinkhoest (pertussis), geelzucht (hepatitis B), mazelen, bof, rubella (rodehond), en hersenvliesontsteking (meningitis) door haemophilus influenzae type B, meningokokken en pneumokokken, gastro-enteritis door het rotavirus. Veel van die ziekten komen bij ons bijna niet meer voor omdat hier goed gevaccineerd wordt. Na vaccinatie maakt het lichaam antistoffen aan tegen deze ziekteverwekkers. Deze anti­stoffen blijven na volledige vaccina­ tie­(met herhalingsinentingen!) meest­al le­venslang in het bloed en stijgen na contact met de ziektekiem zeer snel terug tot beschermende hoeveelheden. Je kind kan de ziekte dan niet meer of slechts in lichte mate krijgen.

Besmetting met het rotavirus komt vooral voor bij kindjes tussen 6 en 24 maanden, maar kan ook bij jongere zuigelingen optreden. De ziekte komt het vaakst voor van december tot april. Er bestaan verschillende types van het rotavirus. Een eerste contact gaat vaak gepaard met een ernstige infectie. Daaropvolgende contacten (al dan niet met andere types van het rotavirus) verlopen meestal veel milder. De vaccinatie bestaat uit twee of drie dosissen (afhankelijk van het merk), via de mond (vaccinatie zonder prik!) en kan gegeven worden vanaf 8 weken (op 8, 12 en 16 weken). Het vaccin moet toegediend worden vóór de leeftijd van 6 maanden.

Mazelen Mazelen is geen onschuldige kinderziekte! Vaccinatie tegen mazelen-bof-rubella gebeurt via één prik op 12 maanden (met een herhaling rond 10 jaar). En dan is er nog het vaccin tegen meningokokken C op 15 maanden.

Wat en wanneer? In België is enkel de vac­cinatie tegen polio verplicht. Het poliovaccin wordt meestal toegediend in combinatie met vijf andere vaccins : difte­rie, tetanus en pertussis, haemophilus influenzae B en hepatitis B (zie vaccinatie­schema). Dit vaccinatieschema wordt door experten regelmatig aangepast i.f.v. nieuwe ontwikkelingen en inzichten. De inentingen worden gestart op de leeftijd van acht weken om de baby’s zo vroeg mogelijk te beschermen. Er zijn weinig contra-indicaties voor vaccinatie. Een gewone verkoudheid, diarree, allergie of inname van antibiotica zijn geen reden tot uit­stel. Uitzonderlijk kan de arts besluiten om de vaccinatie wat uit te stellen, bv. bij een acute ziekte met koorts. Onoordeelkundig uitstellen van vaccinatie houdt in dat je kind niet (tijdig) beschermd is.

AANBEVOLEN VACCINATIESCHEMA 8 wkn. 12 wkn. 16 wkn. 12 m. Difterie (kroep)

X

X

X

X

Tetanus (klem)

X

X

X

X

Pertussis (kinkhoest)

X

X

X

X

Polio

X

X

X

X

Haemophilus Influenzae B

X

X

X

X

Hepatitis B

X

X

X

X

Pneumokokken 13-serotypes

X

Rotavirus

X

Vaccin tegen pneumokokken

Mazelen, Bof & Rodehond

De pneumokok is een bacterie die hersenvliesontsteking, longontsteking, middenoorontsteking en bloedvergiftiging kan veroorzaken. Kinderen onder de 2 jaar lopen het meeste gevaar omdat hun afweersysteem nog onvoldoende ontwikkeld is. Hoe meer contacten je kind heeft met anderen, des te groter het risico om besmet te raken. Overdracht van de bacterie is dus niet altijd te vermijden. Vaccinatie wordt aanbevolen voor alle kleintjes tot 2 jaar. Ze bestaat uit drie dosissen en wordt best toegediend op 8 en 16 weken en op 12 maanden.

Meningokokken C

Vaccin tegen rotavirus Een rotavirusinfectie is de meest voorkomende oorzaak van maag-darminfecties (gastro-enteritis) bij baby’s en peuters. Het virus veroorzaakt ernstige diarree, braken en koorts met een grote kans op uitdroging, wat vaak zelfs een ziekenhuisopname vereist.

10

15 m.

X X

X

X* X X

* twee of drie dosissen afhankelijk van het merk. Dus best wel veel prikjes, veel vaccinaties, tegen veel verschillende ziekten! Wees gerust, al die vaccinaties en combinaties werden goed bestudeerd en zijn veilig bevonden. Alle vaccins van het basisschema worden gratis verstrekt en worden op de raadpleging van Kind en Gezin of door de (kinder) arts gegeven. Enkel het vaccin tegen rotavirus is niet gratis (11,80 euro remgeld per vaccin). Meestal wordt vaccinatie goed verdragen door de kinderen. Er kunnen wat algemene (koortsig en lastig zijn) en lokale (roodheid en zwelling ter hoogte van de vaccinatieplaats) klachten zijn maar ernstige neveneffecten komen uiterst zeldzaam voor. Meer info over vaccinaties vind je op www.kindengezin.be of in het ‘ABC van baby tot kleuter’.

Verzorging

Vaccinatiegegevens nu toegankelijk Mensen zijn zich meer en meer bewust van het belang van inentingen. Maar vraag hen waartegen ze gevaccineerd zijn en ze moeten je het antwoord vaak schuldig blijven. Dat verandert vanaf nu dankzij de Patient HealthViewer. Met die computertoepassing kan je zelf nakijken welke inentingen je toegediend gekregen hebt, voor zover ze werden geregistreerd. Patient HealthViewer toont datum, vaccin en ziekte De Patient HealthViewer is gratis te downloaden op de website van elke mutualiteit. Je krijgt zo een overzicht van je vaccinaties en die van je kinderen. Je kan er de datum, naam en dosis van de vaccinatie nagaan. Je ziet daarbij ook tegen welke ziekte werd ingeënt, althans indien de vaccinatie door je arts werd geregistreerd in Vaccinnet, de Vlaamse vaccinatiedatabank. Zo’n 3 op de 4 huisartsen en kinderartsen gebruiken Vaccinnet al. Sinds 1 januari 2014 zijn vaccinatoren bovendien verplicht de inentingen waarvoor Zorg en Gezondheid het vaccin gratis ter beschikking stelt, te registreren in Vaccinnet. De gegevens van kinderen die nu geboren worden, zullen dus vollediger zijn. Het aantal gegevens zal in de toekomst alleen maar toenemen! Op dit moment worden meer dan 14 miljoen vaccinatiegegevens van zo’n 2 miljoen Vlamingen uit Vaccinnet ontsloten via Vitalink.

Het gaat over de vaccinatiegegevens > van Kind en Gezin toegediend aan kinderen sinds 1999 > van de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB’s) vanaf het schooljaar 2005-2006 > van huisartsen en pediaters vanaf 2006, als ze al gebruik maakten van Vaccinnet. Beschikbaar gemaakt door Vitalink De mutualiteiten ontwikkelden de Patient HealthViewer voor Vitalink, het digitale platform van de Vlaamse overheid voor het veilig delen van zorg- en welzijnsgegevens. Dankzij Vitalink kan iedere zorgverlener, van huisarts tot thuisverpleger, op een eenvoudige manier beschikken over correcte en volledige patiënteninformatie. Dat gebeurt steeds met het volste respect voor de privacy en onder erg strenge beveiliging. Zo werken zorgverleners beter samen en krijgen patiënten de best mogelijke zorg en begeleiding. Toestemming geven Om toegang te krijgen tot je gegevens op Vitalink met de Patient HealthViewer, moet je eerst je toestemming registreren. Zo geef je je akkoord voor het elektronisch delen van je gezondheidsgegevens via elektronische netwerken zoals Vitalink. Dat gebeurt met het grootste respect voor je privacy, en enkel met de zorgverleners waarmee je een zorgrelatie hebt. Zonder jouw toestemming kan niemand aan je gegevens, ook jijzelf niet, en krijg je dus ook niets te zien in de Patient HealthViewer.

11

Ouderschap

Kindje met een handicap Wanneer je hoort dat je kind een handicap heeft, staat je wereld even stil. Niet alleen moet je proberen die handicap een plaats te geven in je leven en je gezin. Je hebt je ook een weg te banen doorheen een doolhof van diagnosecentra, therapieën, begeleidingsdiensten, voorzieningen en administratie.

‘Gezin en Handicap’ krijgt heel wat vragen van jonge ouders. Ook wij klopten bij hen aan en werden vriendelijk te woord gestaan door Katleen Joos, An Sarens, Rosie Roothans en Lief Vanbael. Hoe is het om te horen dat je kindje een handicap heeft? Lief: De meeste ouders vertellen ons dat het aanvoelt als een bom die inslaat... Rosie: Elk individu gaat op een persoonlijke manier met die ‘bom’ om. Sommigen schieten na de eerste schok meteen uit de startblokken en gaan op zoek naar een kinesist. Voor anderen is dat de laatste van hun zorgen. De ene wil een tijdje alleen zijn, de andere belt meteen heel z’n familie en al zijn vrienden op. Lief: De reactie kan dus sterk verschillen, maar de klap is altijd immens. Je verwacht een gezond kindje dat heel gewoon en vlotjes ontwikkelt. Ontdekken dat het anders gaat lopen is altijd een zware dobber, voor iedere ouder. Je hele levenspad wordt ineens anders georiënteerd, wordt door elkaar geschud. Zo’n diagnose kan je dus beter met de nodige zorg brengen? Lief: Natuurlijk. En toch loopt dat eerste gesprek wel eens fout. Nogal wat specialisten brengen hun informatie te complex en te medisch voor de meeste ouders. Eigenlijk zou je zo’n dokter dan meteen moeten afremmen en om extra uitleg vragen. Maar welke ouder staat op dat moment zo stevig in z’n schoenen? Katleen: Ouders vertellen ons vaak dat de manier waarop de diagnose wordt gebracht en de informatie die ze meekrijgen, voor verbetering vatbaar is. Vergeet ook niet dat de meeste ouders zodanig in shock zijn dat het gesprek nauwelijks tot hen doordringt.

Lief: Weet je wat het voor ouders nog pijnlijker maakt? Een medische staf die na het moeilijke nieuws met een grote boog rond hun kamer loopt. Natuurlijk is het voor niemand makkelijk om geconfronteerd te worden met het verdriet van jonge ouders en natuurlijk kan je niet al hun vragen beantwoorden, maar daarom moet je hen toch niet mijden? Het is belangrijk dat ze hun vragen kwijt kunnen. Dat telt. Hoe de omgeving reageert mogen we niet onderschatten? Katleen: Ja, die eerste reacties blijven lang hangen... Lief: Het eerste telefoontje naar de familie kan bijvoorbeeld ontzettend doorslaggevend zijn. Als je eigen moeder of vader positief reageert, voel je je enorm gesterkt en gesteund. Als ze je vertellen dat ze er samen met jullie voor willen gaan, krijg je de kracht om ervoor te vechten en door te zetten. Maar stel je voor wat er gebeurt als je omgeving ontwijkend of afwijzend reageert... Want naast verdriet komen daarbij ook nog andere gevoelens kijken!? Lief: Vaak speelt ook een schuldgevoel mee. Toch valt het me op dat ouders zich daar relatief snel overheen zetten. Ze willen volop voor hun kind gaan en zich niet meer moe maken in beschuldigingen en verwijten. Katleen: Ouders zitten ook met heel wat onzekerheid, met veel vragen over de toekomst. Ze willen weten wat hun kindje later zal kunnen. Jammer genoeg bestaat daar geen antwoord op. Lief: Je merkt dat die ouders met een andere bril gaan kijken. Ze turen niet twintig jaar vooruit. Nee, ze focussen op hier en nu. Ze zijn gelukkig met elk stapje, hoe klein ook. Rosie: Wat niet wil zeggen dat ze nooit meer kwaad kunnen zijn. Niet op hun kindje, maar op die handicap. Maar dat zijn lastige gevoelens om over te praten... Waar kunnen ze die gevoelens kwijt? Lief: Ik ben nogal een voorstander van zelfhulpgroepen. Daar krijgen ouders niet enkel meer info, maar kunnen ze ook ervaringen delen. Katleen: Ja, ze kunnen er eindelijk eens babbelen met lotgenoten die begrijpen wat het is om een kind met een handicap te hebben. Dan kunnen ze hun verhaal kwijt en daardoor voelen ze zich minder alleen. Al die emoties lijken ons ook ongelooflijk belastend voor een relatie... Lief: Weet je wanneer het vooral lastig is? Als beide ouders op een verschillende manier met hun verdriet omgaan. Probeer elkaar dan zo veel mogelijk de ruimte te gunnen, maar let op dat je mekaar onderweg niet kwijtraakt, want ook dat kan gaan wegen. Katleen: Het verschilt enorm van koppel tot koppel. Sommigen proberen elkaar zo veel mogelijk te sparen en groeien daardoor langzaam uit elkaar. Anderen vertellen ons dat ze er net nog sterker, nog hechter zijn uitgekomen.

Meer weten? > ‘Gezin en Handicap’ wil een bondgenoot zijn voor ouders van een kind met een handicap. www.gezinenhandicap.be T. 03 216 29 90 - www.eerstemomenten.be > Bij ‘Trefpunt Zelfhulp’ kan je terecht om uit te vissen of er een zelfhulpgroep bestaat rond de specifieke handicap van je kind: www.zelfhulp.be of T. 016 23 65 07.

12

Ouderschap

Ferre, het allermooiste eindejaarsgeschenk Op het geboortekaartje van Ferre staat te lezen: ‘Je bent wie je bent. Je wordt wie je wordt.’ Ferre werd zes weken eerder geboren, maar mocht pas op 31 december naar huis: het allermooiste eindejaarsgeschenk voor zijn mama en papa.

“Eigenlijk wisten we pas drie dagen na zijn geboorte dat ons kersverse zoontje het syndroom van Down had. Hoewel ik al veertig was toen ik zwanger werd, lieten we bewust geen vruchtwaterpunctie doen. Ik vond niet alleen het risico op een miskraam te hoog, we wisten ook heel goed dat we ons kindje sowieso zouden houden.

Alleen op de kamer De zwangerschap verliep vlot, maar Ferre kwam uiteindelijk twee weken te vroeg op de wereld. Met een keizersnede. Hij woog ietsje meer dan twee kilo en moest meteen in de couveuse. Niet veel later kregen we te horen dat ons kindje een hartafwijking had: een klein gaatje tussen zijn twee hartkamers. Dat kwam wel vaker voor bij prematuurtjes en soms groeit zo’n opening vanzelf dicht. Afwachten was de boodschap. Toch was hij te klein en te fragiel om bij ons in het ziekenhuis te blijven. Daarom werd hij nog diezelfde dag overgebracht naar de High Intensive Care van een ander ziekenhuis. Wij konden voorlopig niet mee met Ferre. En daar lig je dan op je kamer… alleen. Door de muren heen hoor je de uitbundige telefoontjes en gesprekken van kersverse ouders. Je luistert keer op keer naar dezelfde vrolijke gesprekken terwijl jij op een kamer ligt zonder je kind. Na enkele moeilijke uurtjes konden we gelukkig allebei naar het andere ziekenhuis.

Ook de telefoontjes naar de familie vielen ons zwaar. Al bij de geboorte hadden we niet alleen goed nieuws: ‘Ferre is geboren, maar... er is iets met zijn hartje.’ Nu moesten we nog een keer ‘slecht nieuws’ melden. Gelukkig kregen we volop steun uit onze omgeving.

Sterke man Ferre is duidelijk een volhouder, een vechter vanaf dag één. Stapje voor stapje werd hij sterker. Op de vijfde dag mocht de zijkant van de couveuse één keer per dag open. Wat een onbeschrijflijk gevoel: eindelijk mocht ik hem knuffelen! Maar we hadden weinig privacy en moesten natuurlijk nog heel voorzichtig zijn. Drie weken later, op 31 december, was zijn gewicht op peil en mocht Ferre naar huis: ons allermooiste eindejaarsgeschenk!

Toekomst Het is moeilijk te voorspellen wat Ferre later allemaal zal kunnen en wat nooit zal lukken. Bij downkinderen zie je enorme verschillen: sommigen leren vlot lezen, anderen kunnen amper spreken. Sommigen lopen mee in het gewone onderwijs, anderen hebben bijzonder onderwijs nodig. Ferre’s evolutie is dus moeilijk in te schatten. Momenteel is onze jongen twee en half en kan hij net kruipen. Zijn ontwikkeling verloopt dus duidelijk een pak trager dan normaal. Ik merk dat mijn man en ik onze normen enorm verlegd hebben. De geboorte van Warre liep niet supervlot, maar ik vond het gewoon al fantastisch dat hij naast me op de kamer lag, dat ik hem kon vastpakken wanneer ik wou. We relativeren alles veel meer en dat lijkt me een gezonde levenshouding.”

Meer weten?

Klein mondje Pas op de derde dag kregen we te horen dat Ferre het syndroom van Down had (n.v.d.r. omdat Ferre een mozaïekvorm van het downsyndroom heeft, zijn de typische kenmerken wat minder uitgesproken). In het ziekenhuis hadden ze wel al opgemerkt dat hij opvallend kleine oortjes en een kleine mond had. Dat vonden we muggenziften: ‘Zo’n details! Een klein mondje kan toch ook mooi zijn?' Maar toen de kinderarts ons wou spreken over het bloedonderzoek van Ferre, wist mijn man meteen dat er slecht nieuws ging volgen. Het resultaat was voor ons beiden een zware klap.

‘Downsyndroom Vlaanderen’ bundelt en verspreidt niet alleen informatie, maar organiseert ook activiteiten zoals oudercontacten en informatieavonden. Meer info op www.downsyndroom.eu. Met algemene vragen over het downsyndroom kun je ook terecht op [email protected] of T 0474-321 321.

13

eigen kweek

Aarav

laure marit

catharina

luna

eva

isa joanna

emme

siebe

sem

Stuur zelf je leukste foto’s naar [email protected] of post ze op de Facebookpagina

valentine van Brieven aan Jonge Ouders.

Vermeld zeker ook je postadres en de naam en leeftijd (in maanden) van het kindje op de foto.

14

verzorging

De babyrelax Rond deze tijd krijgt je baby interesse in zijn omge­ving en begint hij rond te kij­ken. Dus vindt ie het fijn om af en toe een kwar­tiertje in z’n ­relax te liggen.

Liggen en zitten En dat mag best, als zijn zeteltje een ligstand heeft. Zolang de spieren van je baby te zwak zijn om zelf zijn rug te rechten, mag er niet te veel gewicht op zijn bekken rus­ten; dat is het geval bij een schuine en nog meer bij een rechte zit­stand. Na een tijdje kan je de rug van het stoel­tje geleide­lijk aan wat hoger plaatsen, op voor­waarde dat je baby mooi recht en ontspan­nen blijft liggen. Als je merkt dat hij in­een- of scheef­zakt, plaats je het stoeltje weer in ligstand, of je neemt hem er uit.

Een goede relax > Zo’n zuigeling moet met een rechte rug kunnen liggen of zitten. Het is dus belang­rijk dat de rug van het stoeltje stevig is en zo vlak moge­lijk om hem goed te ondersteu­nen. > In een te brede relax kan hij makkelijk scheef­zak­ken; een heel smal­le rugleuning laat geen plaats voor de armpjes.

De voetjes moeten ook steun vinden, zelfs als hij wat groter wordt. > De gordel zorgt ervoor dat hij niet weg­ zakt bij een wat rechte­re stand. Een te hoog inge­plan­te gordel kan in de huid snijden. Je kleintje ‘hangt’ dan in zijn stoel­tje, wat natuurlijk niet kan. > Een stevig onder­stel voor­ko­mt dat je baby in zijn en­thousias­me on­der of naast het stoel­tje te­rechtkomt. > Kies een relax met een makkelijk wasbare bekleding.

Geen hele dag in het autozitje De huidige autostoeltjes zijn zo handig dat sommige ouders in de verleiding komen om hen ook binnenshuis te gebruiken. Toch is zo’n auto­zit­je geen relax. Wanneer je baby daar een hele dag in zit, blijven zijn heupen altijd in de­zelfde stand. Dat is niet zo voor­de­lig voor zijn ontwikke­ling. Je legt je kleintje afwisselend in zijn relax, zijn box, zijn bedje... En je ge­bruikt het autozit­je waar­voor het bedoeld is, in de auto.

Colofon ABONNEMENTEN T 02-507 88 88 F 02-507 88 50 E [email protected] Indien je verhuist, geef dan zo snel mogelijk je adreswijziging door. REDACTIE EN BRIEFWISSELING Troonstraat 125 1050 Brussel T 02-507 89 50 E [email protected] DE REEKS BRIEVEN AAN JONGE OUDERS BESTAAT UIT Gratis verwachtingsnummer 12 nummers eerste levensjaar 6 nummers tweede levensjaar Kleuternummer Ouders met een pasgeboren of geadopteerd kind ontvangen alle Brieven gratis Andere geïnteresseerden krijgen de Brieven toegestuurd mits betaling Los nummer � 1 Eerste levensjaar (12 nummers) � 10 Tweede levensjaar (6 nummers) � 5 Op reknr. BE 77-4350-3052-2142 van Gezinsbond Brieven aan Jonge Ouders met vermelding van de reden van betaling. REDACTIECOMITE Christian Lagrange (voorzitter), Jef Bergmans, An Debyser, Martine Deheyder, Els Demol, Cathleen Gavel, Koen Lannau, Christian Lagrange, An Lebacq, Sarah Saelens, Mieke Schevelenbos, Greet Stevens, Christine Tierens, Sarah Van Gysegem, Nicolas Van Herck. MET MEDEWERKING VAN Kind en Gezin Wetenschappelijke vereniging van Vlaamse Huisartsen Vlaamse Vereniging voor Logopedisten Vlaamse Vereniging Kindergeneeskunde Vlaamse Werkgroep voor Gezonde Tanden Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen Federatie van Ambulante Revalidatiecentra REDACTIE Sarah Saelens Sarah Van Gysegem FOTOGRAFIE Joke Cattoor, Fons De Neve, Sarah Horemans, Wendy Schouteden, Shutterstock REDACTIESECRETARIAAT EN COORDINATIE Jef Bergmans ONTWERP Magelaan – Gent

Tips

LAY-OUT / DRUK Die Keure – Brugge

> Maak er nu al een goede

PUBLICITEIT Publicarto T 053 82 60 80

gewoonte van om je baby in zijn relax vast te riemen. Wacht daar niet mee tot hij er een keertje uitgetui­meld is! > Verplicht jezelf om hem in zijn relax op de grond te zet­ten van zodra je hem ook maar even uit het oog ver­liest. Daar zit hij im­ mers veilig.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Mieke Schevelenbos Troonstraat 125 1050 Brussel Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Je adresgegevens worden door de Gezinsbond vzw opgenomen in een bestand met het oog op het toesturen van de Brieven aan Jonge Ouders. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992 heb je recht op inzage en correctie van deze gegevens of kan je hen uit het bestand laten verwijderen. De getuigenissen in de reeks Brieven aan Jonge Ouders zijn persoonlijke ervaringen, die dus niet altijd en voor iedereen gelden. ISSN 1376-0416

Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. Deze uitgave is dan ook gedrukt op papier dat het FSC®-label draagt. Dat is het keurmerk van de Forest Stewardship Council.

15

GGGeejeefjeff ejewewewre eerere ldldld r r u u e e l l kkkleur

04_Gezinsbond_BriefJongeOuders_297x210_IC_01.indd d_BriefJongeOuders_297x210_IC_01.indd 1 1

met dme et de met de

1001 voordelen 1001 voordelen en 1001 en glimlachjes! 1001 1001glimlachjes! voordelen en 1001 glimlachjes!

Als lid kan Alsjelidkiezen kan jeuit kiezen 1001uit voordelen: 1001 voordelen: bij jou bij jou in de buurt in de vind buurt je kindvriendelijke vind je kindvriendelijke activiteiten, activiteiten, tweedehandsbeurzen, tweedehandsbeurzen, kinderoppas, kinderoppas, vormingen vormingen over over Als lid kan kiezen 1001 voordelen: opvoeden, opvoeden, kortingen kortingen injewinkels, in uit winkels, pretparken pretparken en bij bij enjou bij in de buurt vind je kindvriendelijke activiteiten, evenementen. evenementen. Bovendien Bovendien inspireert inspireert de Gezinsbond de Gezinsbond tweedehandsbeurzen, kinderoppas, over je met gratis je met magazines gratis magazines en kan jeeninfo kanen jeadvies info envormingen over advies over opvoeden, kortingen in winkels, pretparken en bij gezinszaken gezinszaken opvragen. opvragen. De Gezinsbond De Gezinsbond is er voor is alle er voor alle evenementen. Bovendien inspireert de Gezinsbond gezinnen, gezinnen, ook voorook jouw voor gezin. jouw gezin. je met gratis magazines en kan je info en advies over gezinszaken Word snel Word lid snel lid opvragen. De Gezinsbond is er voor alle gezinnen, ook voor jouw gezin. via www.gezinsbond.be via www.gezinsbond.be snel lid 88 88. of bel naar of bel 02Word naar 507 88 02 88. 507 via www.gezinsbond.be of bel naar 02 507 88 88.

4/09/14 13:034/09/14 13:03