No title

Utrecht verhaalt:

verborgen trappen onzichtbaar personeel

bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Doornbur gh/ Stenen huis (architectuur)/

Doornbur gh/ Stenen huis (architectuur)/

Doornburgh/ Onzic htbaar (personeel) versie 18 j an 2016/ 1


verborgen trappen onzichtbaar personeel

Albert Retel © 2016 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik van de inhoud van dit document de bron vermelden. Meer informatie : utrechtverhaalt.nl of ar-gitect.nl Doornbur gh/ Stenen huis (architectuur)/

Doornburgh/ Stenen huis (architectuur)/



Van landgoederen en buitenplaatsen aan de Vecht is bekend w elke families ze bouw den en/of bewoonden. Over het personeel is veel minder bekend. Wel is overgeleverd hoe dat personeel leefde in de grote huizen. Personeel w as nodig en belangrijk, maar diende zich onzichtbaar door het huis te verplaatsen. In Doornburgh is dankzij de bew aarde authentieke gebouwstructuur nog altijd te zien hoe dit mogelijk w as. Door de combinatie van de diensttrappen, de lage personeelslaapkamers en de w erkruimten net onder de ‘zolder’-verdieping laat het huis zien hoe de verhoudingen tussen klassen in de maatschappij w aren.

ter inleiding Het document dat voor u ligt is geen boek, het zijn slechts bladzijden uit een boek. Bladzijden over hoe het Huis zodanig is ontworpen dat het persooneel onzichtbaar zijn werk kan doen.

Deze bladzijden zijn onderdeel van het hoofdstuk ‘Stenen huis (architectuur)’. Dat hoofdstuk komt uit het boek 'Doornburgh verhaalt'. Dit boek kent vele verhalen en vele lagen, van en over Doornburgh zelf, maar ook van en over andere bijzondere plekken in Utrecht. In de virtuele boekenkast 'Utrecht verhaalt' komen de lagen en verhalen bij elkaar. In elk boek uit deze kast kun je in real time en real life ontdekken dat de Provincie een groot, levend en bruisend ontdekkingsmuseum is. Bruis en surf mee en kom op onver wachte lagen en plaatsen!





hal

begane grond

overloop

1e verdieping

geheime trappen Een rijke trap leidt van de hal naar de eerste verdieping. Zo bereikten de welgestelde familie de privévertrekken in stijl. Via de dienststrappen kon het personeel onzichtbaar zijn taken uitvoeren.

begane grond. De trap leidt naar het bordes

1e verdieping Zicht vanaf het bordes naar de toegang tot de huiskamer

De hoofdtrap in Doornburgh ligt meteen naast de hal. Een centrale positie in de hal w as niet nodig, omdat de belangr ijkste ruimten op de begane grond liggen. De bordestrap bood de familie een elegante route naar de privé (en dagelijkse) vertrekken op de 1e verdiepingen. Personeel maakte geen gebruik van deze trap.





keuken

hal

begane grond

De representatieve Witte Kamer en Groene Kamer liggen ongeveer 1 meter boven het maaiveld in verband met het zicht over de tuin. Om functionele redenen ligt de keuken op maaiveld niveau. Een mar meren trap verbindt de tw ee lagen.





hal

begane grond

links achter in de kamer het doorgeefluik met er naast de dienstdeur

Debew onersengasten bereiktende GroeneKam ervanuitdehal. Voorhetpersoneelw as dedeurachterinde linkerhoekbedoeld.A lle deurenin de ruim ten zijn sym m etrisch ten opzichtevanelkaargeplaatstenzelijkenhetzelfde.W anneerje beterkijkt,blijkende tw ee dienstdeureneenveelgeringerehoogte tehebbendan de‘belangrijke’deuren. Eendienstrapje zorgtvooroverbruggingvan‘hetkeuken— enachterhal-niveau’m etdat van deGroeneKam erende restvanhetvoorhuis. Doornbur gh/ Stenen huis (architectuur)/




hal

begane grond

Een diensttrap direct naast de keuken leidt naar de tussenverdieping w aar drie personeelslsspkamers liggen. Deze slaapkamers w orden anno 2015 nog steeds gebruikt, nu door gasten.





keuken

hal

begane grond

overloop

1e verdieping

Een tw eede dienstrap aan de andere kant van de gang zorgde ervoor dat personeel ongezien bij linnen- en servieskamer op een tussenverdieping en op de 1e verdieping kan komen.





overloop

overloop

1e verdieping

2e verdieping

Een derde diensttrap, tussen de 1e en de 2de verdieping leidt naar werkvertekken als strijkkamer, mangelkamer et cetera. De trap is voor een diensttrap nogal breed. Dat w as geen overbodige luxe w ant er moesten nogal w at goederen en veel personen van de 1e naar de 2e verdiepingen en vv. Nog dagelijks w ordt de trap gebruikt. Nu door gasten van Doornburgh.





overloop

2e verdieping

(berg)zolder

Van de 2de verdieping leidt een diensttrap naar zolder.





keuken Groene kamer

hal

Witte kamer

begane grond

doorgeefluiken Doorgeefluiken maakten ook deel uit van het onzichtbare transportcircuit. Gasten worden nog steeds van een hapje en een drankje voorzien via deze luiken.

In Doornburgh zijn er nog tw ee aanw ezig: één die de keuken met de centrale hal verbindt en daar mee de keuken met de Witte Kamer verbindt en één die ervoor zorgt dat gerechten onzichtbaar van de keuken naar de Groene Kamer, gebracht kunnen w orden.





tussenverdieping

slapen

op het

werk

Personeel sliep in Doornburgh niet op zolder, maar op een tussenverdieping tussen het niveau met representatieve vertrekken en het niveau met de privékamers.

De personeelslaapkamers op de tussenverdieping zijn nog steeds aanw ezig en w orden door gasten gebruikt. De aanw ezigheid van deze slaapkamers verklaren de extra rij gevelvensters in de linkerzijgevel.





2e verdieping

structuur

voor werk

De werkruimten op de 2de verdieping hebben gelukkig ook de eeuwen overleefd. Gasten kunnen zich hier voorstellen wat een bedrijvigheid het hier was toen de was alle trappen op werd gedragen en onder andere van de mangel- naar de strijkkamer werd gebracht.

De tien kamers zijn alle verschillend van grootte en vor m, maar ze hebben allemaal dezelfde gebogen dakkapellen en lichtgroene betimmeringen. Door de dakkapel van de midden in de voorgevel gelegen kamer loopt een metalen kabel. Door deze kabel is de klok in de gevel verbonden met het mechaniek op de zolder.





kom dat zien!

Maarssen Priorij Emmaus, Landgoed Doornburgh, Diependaalsedijk 17





Foto’s: Albert Retel

uit de

Tekeningen: ar-gitect

boeken doen

Vormgeving en redactie: Albert Retel





No title

Recommend Documents