Uli
I
II
II
ll
LEHRBUCHER
QASPEY-OTTO-SAÜEil,
METHODE
•*
-*-r
I"".'."'
«j**^
?llltIMIMWJ.Wtl'— W
ip ! KLEINE
NIEDERLÄNDISCHE
SPRACHLEHRE.
JULIUS
QROOS
HEjDELßERe,
PARIS,LONDON,ROM,ST.PETERSBURQ. .)
m
4
3lDu-^CW
2Jlc(^0bf^ospfD-Ö^tfo-iiouer.
.ftleine
3IiföerlttnMfd)e %ra(i)le jür ben
iinb ©ebrauct)in Sizilien
311111©etbftunterrid^t
bort
3;. (^. (S),'Mktk, 2tt)xn
am
•Willem ®l)iitiiaiium
II f.» in Satalna
(DlteberlRo(oiiicen).
lOrittei"uid)9Cfcljcnc Auflage,
i
SE /
^
u
(iu §
@
r 0 0 ö
1907.
3) ,
e V
f a q.
ift
®auer
©o8|ie^sOtto
VJlet^obe
©ie
nigeS
eigentum.
attci«
evworbeiieö
fegunRSrec^t,
gcjc^ltd^
gertc^tticf)
»erben
unb
öerboteu
fmb
Slat^«
unb
aiac^a^muuaeu
borbe^alten.
Über»
uub
Söearbeitungsrccftt
baä
immentlid^
©Dramen alle
für
fiiib
icerben
Sef)rbücf)cr
ficavlieitetcn
3Cflctf)obe
Metöte,
JXIlc
öerbeffert.
unabläfflg
brud
Sauf
burc^
mein
=
bicfct
naii
Sic
cntlprcd^cnbc
^üx
Derfolgt.
bin ic^
SRittciluiiflen
i
§ c
I
b e
baufbnr.
i
^Ua
b c
r
g,
o ,
u
St.
'Ji
b
y
ö
t
o
o
n ,
*ii
t e
ni
ä c
r
b u
v
g.
,
SuIiuS
"Tooi.
Portuort ߧ
ift eine
ein
immer
fi^
rege
erfreuliche%ai\Q6)(:,baß
fteigenbe§^ntereffe an maä)i.
5]ßrof.Dr.
^luper
ben
ben
crfc^ienenin
ben
i^rer Oualität;
äu
^erbor, bau
legten Sauren
im
einigen ge[)t nur
rid)ligen2Ser= ju beutlid)
bie
(ebenbe, gefpro^ene ©^jrac^e i[t i^m
befannt.
®enüge
W\i
^errn
in bie 5öü4er)prarf)e ^in= \\d) tiirfjtig
^Bearbeiter
^^^
eingearbeitetl^at, oflcin nirfjtjur
au§
be§
für bcu{fd)e Stnbierenbe.
bie ^Inja^I biefer2e^rbüd)er ni(^t fielet
pltni§
legten ^o^ren
5(rbeiten miffenfc^aftlidien
(Sonn)
^s. i^xand
in
niebertünbifc^en 6pra(!^e
ber
nicberlönbiidie ©rammatifen
mehrere Selber
crftcn S^uflarjc,
|ur
id; be?fialb ben Eintrag an, ein neue§ nnb jmar junäc^fteine fleine nieberlänbiicf)e§ Sel"rbuc^,^u nerfaffen, (Sprad)(eörefür 2;eutjdje,meldie fid)mit ben 5lnfang§grünben ber nieberlänbifdjen ©pradje üertraut 5gefonber§ber machen luollen. S^reube na^m
Kaufmann,
bem
Sprad^e
ben
nic^t um
ein
einge()enbe§©tubium
ift,fonberu ber biefer Sprüd)(c^re
tun
ju
Derfolgt,mirb 9}?ateria(
e§
in
ber
frem=
lebiglic^praftifd^c3mede ein
für
ifjn f)inrei(tenbe§
finben.')
SDie an
bie
größten ^ei( Dorüegenbe ©pradjle^re fd)Iicfet fic^ jum bi§(}erin gleidjem l"er[ag er|d)ienenenSe^rbüc^er neuerer
©prad;cn
an.
cine»tei(» meil
^sd)^ieltjebod)eine geringe5{bmeid)ung für geboten, 'B6)\ii= biefeS 33iid)mol)( meniger beim gelnö^nlidjen
unterridjtgebrauci^tmerben anbern beftimmt ift,jum Sernenben
fofortin
bie
mirb, affo mef)r für ta^
aud), \vn{
i(ö
e§
©elbftftubium
ben für nötig tjielt,
Sprad^e einsufüfjren. Setjnicberlänbifdje
f;ateinen boppelten 33orteil : e§ ^roingtben Stubierenben, fofort in bie frembe Sprache ()inein3ubentenunb fic^bei ben tere§
morten
ber
ma^en;
unb
jebm ju
Scfeftüdfolgenben ?vragen
^/ü bringt e» g(eid)cr
') 5iiv weiteve ®vainmatit
büc^ct
bcv
fid) ^i(nt=
mit
itjri-iertraut ju if)nunmittelbar ^ur Sinfic^t,
58cbüvjniiiewirb bcinnäc^ft eine nbl. ßonöeiiationS' ?lnfd^hi| nn bie läiigft{lewäfirlen gvöRcren 'iiifxffia5pei) Ctlo DJlet^obe in gTcirf}cm3"erlQg. ©auei'j^cii eric^eincn, im =
=
IV
©pradje bei ber grofien Hbereinflimnuirg ha^ bic nicber(änbiirf)c in Untetfd)iebe, mit ber beutjcf)en anä) jebem©a^e boc^ münc^mol eben bietet unb für einen begtoegenfrf)ir)ietiger [eine, [ogorjel)r ober frnnäö[ii'c|e i[t al§ etira bie en9lifd)e 5)eutf(i)en ©pradje. 2öort mit bem [tubiert, fotlbe5()alb jebeS tüd)tig :3ebcySejeftüd ber 8ubi'lan= merben, mobei ba§ ©efditedjt ^eutfdiennerglid^en e§ oom 2)eut[d)en abtüeici^t, nid)tau^er ad)tbleiben tiDe,infofern bie grammatifdien 9?ege(n barf. 2)Qnn etftlerne man augmenbig, 2)ie babei bie ^eifpiele. Stufgabenbienen fotuie angegebenen bie Übungen lüäfirenb biefer Siegeln, augfdjliefjlidj jur äiepetition Kenntnis ber nieber(ünbi|d)en hm praftifc^en 3n)ed berfolgen: ftetä 3Börter unb beren ©ebrauc^ in ber Umgangc^fprac^e. ^n biefer auä) ben älteren ©tubierenben ange= ak^ foIdieS ne^mer nnb rafd)erjum ^Itk fü()ren, bisherin ben ©ramnuititen gefdia^. meiften nieberlönbifd)en 2öeifeluirb
W\t
has, ©tubium
ber biefer.*püffnung; übergebeid)biefe©pradjlelire
Öffentlidjfeit. (Souba.
%, J^akiU.
lionuort
m
nmUn
Jlnflaoc.
binnen 2ef)rbüd)cr trotjber Dielen nieberlänbifc^cn eine jmeite nötigmirb, fo iftbieä mof)! 3«t)i^f" '!Muf(agc uienigen ber ®a»pei)=Ottü= ein erneuter ^omei» für bie .3^öcrfmäf5igteit 5J?et()übe. ©Quer'fd)en unterfd)eibet .^tueite fi(^bon ber erften, abgc= 5(uf(age 3)iefc unb 93erbefferungen, fe()enbon einigenMeinen ißeränberungen burd) Min^ufügung eineö beutfd)nieberianbif(^en t)aupt!äd)lid) in^ ÜJieberlänbifdje i^otabularg. 53ei ben Übcrfe^ungen bebarf ber ©c^üterfomit tein Si^örterbudj me^r, fallyliort}ergef;cnb 2ßörter feinem®fbäd)tniffe entfaflen feinfoütui.
Söenn
=
in ibrer neuen !DJögebiefe ©prad)Iet)re alten greunben biete neue erluerben. 5Ü a t a
5(uf(age fid)ju
l)i a.
%. ^aktU.
ben
iloritiort
^luflage
2)ie|e üd)
boburd;,
mit
©tubierenbe
5trbeit
tiefer Unterjei(^nete
%.
^errn lüorbeii; er
aud)
leii^ter
)5^üneti[d)en
9)Jii^e
angegeben eine
ganj
finbet, Ieiblirf)e
^ronäfription
^^^^^
3^^^«"» fann
\\Ö)
jeber
5(u§fprac^e
beS
aneignen.
§oIIänbi|(|en
2)ie
23urfje
p^onetifc^e
eine
^auptjärf)=
boiigen
ber
Don
etnfad)en
bcr
im
Dorn
man
MM^t.
[ic^
Sefeftücfen
beii
^JiitteliS
i[t.
Sautiüert
untevfc^eibet
bo^
beigecjeben
Mtkn
?ur
Ijat
5Iuf(age in
5ßalette aber bie
überfaffen.
5tmfterbam.
Sßeranlaffung
be§
JßerlegerS
ber
unterzogen.
gerne britte
auf
\\ä)
tt)egen
23eforgung
i[t
S3atat)ia,
feiner
mieberum
tt)eiten ber
bem
üon
33etfa[fer
forgföüig
Entfernung
^orrefturen
bom
bem
be§
S3ucf)e^,
bur(|gefe^en 2)ru(fort
Unteräeic^neten
^at
3ttl)alt0=Per{etd)m0»
Einleitung. §
1.
93u(^ftQbcn
§
2.
ißolale
§
3.
©ip^t^onge
§
4.
Unbetonte
§
5.
fionjonanten
§
6.
S8on
bem
§
7.
SSon
ben
jur
SluSjptad^e
Übungen ^ic 1.
seiu
1
Saute
unb
2
• .
.
4
SJoIale
5 5 7
^ilfjcnt
S
6d^ti|tjei(^en
9
9flebctci(e. Seftiott.
§
8.
5Bom
Slrtifel
13
§
9.
^röpofitionen
14 14
herbergier
slimme
De
2.
12
ouderdom
Hooge
„
ßinleitung
§10.
krekel
De
8.
de
en
ber
3"twi5ttev. 6d^ttadöe ßoniug.
16 17
mier
„
§
11.
gierigaard
De
4.
(gc^ma(^e Konjugation
19
(Sortierung)
.
.
20
(vrek)
„
§
12.
gd^toad^e Konjugation
....
22
aanbod
Vriendelijk
5.
21
(«äd^lufe)
„
2)ie
§ 6.
23
^ilfSjeitföörfer
13.
Zijn
ober
wezen
Onverschilligheid
van
23 een'
geleerde
26 ...
„
§
14.
Gestrafte
7.
Hebben,
t)aben
•
27 29
gulzigheid
„
§
15.
Zulleu,
§
16.
Worden,
De
8.
bedrogen
loerben,
30
Rollen
31
toerbcn
33
bedrieger
„
ij 17.
Über
bie
fonu
negatiöe
unb
tnterrogatiöc SBerbal« 34
VIII
©eite
medicijnkist verdronken ber jd^mac^eniJonjugation 93eifpiele
9. fieftiotl. In
10.
een
37
....
38
....
41
Tantalus „
42
Subj'tantiö
11.
§ 18.
S)eIltnation iinb
§19.
ber 2)arfteDun8
De
SJJefjrja^lbilbung .
©eflination ber
.
SubftanttOa
44
46
twist
„
bie
§
20.
aSefonbere SRegcInfür
§
21.
S)cfHnation ber Eigennamen iinb gremb»
5}tef)r5a^Ib Übung
12.
De
bediende
en
„
51
zija nieester
52
2(bieflib § 22. »
§ 28. 14.
Sie
Lodewijk De
Selltnalton
be§
de Veertiende
en
S)ie
©teigerungber
maanden
twaalf
van
„
§ 24. 15.
De
leden
§ 25.
§ 16.
De
26.
?tbieftit§
52 ...
55
Puget mjeftiöe
....
57
....
het
jaar
59
....
62
Scitwörter Unperjönltd^e
„
48
49
Wörter
13.
42
het
van
mensclielijklichaam
.
.
65
^ojftü§
67
^Repegiöe Zeitwörter
69
«Übung
be§
72
eik
„
§ 27. 17.
S)Q§
ber ©ubftantibe ©ejc^Ied^t
...
73
Geneve
78
S)a§
80
„
18. „
3at)In)ort § 28. ©runbjat^ten
80
§ 29.
Crbnungeja^len
81
§ 30.
S)oppeIung§3Q^len
82
§ 81.
®attung§" ober ?rrtja{)Ien
82
§ 32.
aBieber^oIung§3af)Ien
82
§
33.
XeilungS»ober 5Bru(^3al)Ien
82
§
34.
Unbeftimmte^Q^Imörter
82
....
Gestrafte Sßon bem
§
35.
§ 36. § 87. Proza
19. „
§
38,
onbeschaamdheid
84
glirworte
85
2)a§
gilrmort perjönlid^e
®a§
gürtoort befitjanjeigenbe
85 ....
89
gragcnbe Sürtoörtcr of poezie
90 92
Slirluörter §intt)ei|cnbe
§ 39.
S)q8
§ 40.
2)te
S 41.
(Viivtüörtcr lliibcftimmte
bcftimmenbeSUrttJort Sürroörter bejie^enben
87
93 ....
94 ....
95
IX
@ctte
•JO.
«eftiott.
bri-f
Een
§
42.
§
43.
97
unregelmäßigen
Die
Seittoörler
99 ...
U6cr
"ihxauä)
ben
§itf§jeit"üörlci
ber
103 .
Trek
21.
zelfverloocbening
van
106
„
l^c
22.
ftarfcn 3ctt»örtcr
®ie
44.
§
Iceuw
de
ou
107
niuis
111
„
2)ic
45.
§
113
('3d()(ufej ...
b'abririus
23.
jiarfcn 3f''"oörtcr Pjnhus
en
116
„
46.
§
Xrcnnbarfcit
Untvcnnbaricit
unb
bcr
S^^^' 11«
Wörter
7llpf)o6eH|dK§
58cr,^eii-^ni§bei
123
[larfen i'erlm .
Fabricius
24.
l'yrrhus
en
((50vtiet5ung)
.
128 ....
„
47.
§
Fabricius
25.
Slböerb
Sa§
129
((Jortfeljung)
Pyrrhus
cn
133 ....
„
48.
§
^Pröpotitionen
Fabricius
26.
135
l'yrrhus
en
139
(öd^luß)
„
49.
§
50.
58inbert)örtcr
140
Snterieftion
143
% 1. II.
ßletne
%t
i)
a
n
0«
2öörtcrfammlung
©ejprä^e,
146
©prtd^ttiörter, «jtr
160
Iir.
«riefe
170
IV.
2efc[tüclc
175
V.
SÖörterbud^
©addregifter
S)a§ ju
nbl. ben
®elb
179
beutj(i^»niebcr(ünbiid^en ?lufgaben
180 ....
186
X
(ftkIKnntgitt |nd)rit iittb Jlbhiirjuiign
*
(bor einem
Scüiüort)
(!) (bor einem
3f'l^o'^0
A. 1).
/? G. m.
m. n.
N.
S.
©. 2ß.
—
flntl.
unregelmäßig.
^Mu[Qtil\ 4. ^oü.
=
--
=
^atii\
Sali.
-3.
iJcmininum (3BcibIi(j^).
©enitiü, 2. gafl.
=
CHiännliti^).
==
53iQ§!uIiniun
-=
5«ännlid).
=
^^ccidrum
=
9iominntiD, 1. ^all. ober
nbl. P.
^-
=
=
=-
=
(©ödjlid)).
nicberl
=
niebcdänbifdj.
(ÜlJcf)rjar)l). ^^(iira(i§ ©ingulQii» (Sinjal)!).
eäd;lid).
Sföcibiid).
XI
ber |)l)ottrtifd)fit Icidjnt. ^autttiftt
^
23oter. Ktti,%q\, fpiodj,
a
mortcn. oll,bo§, SBoffer,
b
hn, Blau, 'HüBc,(?66c.
d
bu, niüb.\iTinbbc.
c
JHcbc,§erb,iöcct.
t
bc§, trenn, Sctt.
j
(^ahe. iiiebc, l^örc,
f
für,5lffe, ?mif.
H
?Iuäjpra(i)c). (9lDrbbeutfd;e Sage, 53D9cn, cRiiflcl
h
.|^Q)e, bo^cim,©rob^cit.
i
53ruf,39^1-^icr.
7
ctioa
bitter, Sdjiff, ji^cn').
Ic
mcnig Otctbung). ja,S^tob (ba»i mit fel)r lonimen {Wi f i[tniemals afpiricrt.
l
long,malen, üici.
j
mir, Simer, 'Hamm,
m
n
tcnnen. nein, finbcn,
p
lang,fingen.
0
»rot, Soot. Dtofe,
j
^opf, Oc^ö, ©chatte.
bü§ e 2LU'un man ') ®ic|cr2nut fommt im Xculfd^cnnid)!üov. in 9Wcct je^rfur^ Jpri^t,\o f)üivl bcn Klanfl bcä man jicmlirf) genau iiautcS. bm«!^ / bcjfi(^nelcn
XII
V
diüo
V
laulct
^:)??utler').
uiib, Joic
lüirb
mit
obci
./,
(jenmbetcii
l'i^ipen
cjcfpvorfjen.
ipa^
r
ninb,
fiif)rcn, [oucr.
,s
SHoiic,
f(^öii, tüiifi^en, 3;ifi^.
t
Jnfel, 9?uber,
r
©iolivic.
gut,
(önö
t
ijt
nioiiuib
njpiiicit).
©cbutt.
(mit
Cucöc
2Bi(()dm,
X
lai^en, 33ui^, *JIi^=l'aut.
y
.t)Mtc, .t)üttc.
^'
(See,
9J?örber.
^c()örbc.
[d)iin, fc^nöbc, ®te
3iegcl
\d)x. [i{jiiuicf)cr Sicidiiiii]).
gfel, ^ünjet.
Sölfe,
iogciionnlcn
nicftt
mel^r
qI§
laugen
li^ofaic
^olfelniig.
33on
a,
i,
e,
bcn
o,
u.
//,
^ip^ttjüngcn
0
finb lüirb
ätücite 58eftanbteil flüditig ou§gcfprDd)cii.
') Tiefer if)n
ajpiiicit).
ü
NB.
bcr
raten
u
0
bcr
iiicirü(§
fefl, tüffcii.
/
CK
in
(btia |i i[t
^cin,
p
bfJonber§
i*aut üov
m
^ält
blc
unb
lt.
W\ik
iiüijdjcn
fuvjcm
ü
unb
u
;
inan
T)bit
2
-HotaU.
bcn
2) 3n 2)rucf ber
1.
'JiiebcrlQnbenbebient
latciniidjen33uc^ftnben.
ßiiuhrsj. § 2. aSofoIc. Klinkers ®ie nieberlänbif(^e ©prac^e 6at [leben33ofale:
aa, e ober ee, i ober ie, o ober oo, u fönnen ^ürje ober S)ie fünf erftcn ober ober
in Scl)rift imb fiel)
man
eu bnrftellen; 2)e()nung) 2)e^nung).
5)a
?lnmcrfung.
unb
oe
in ber nbl.
ober uii, eu
a
ober
uub
oe.
Sänge (b.[}.Malblün^e nur Sänge (.'halblange
©prac()ebic langen 55DtaIe
bem «erben "finb, biefelbcn
öetloren gegangen in „ooQfommcne" unb
Saute nai^
eingeteilt
„unDoIIfornmcne5^ofaIe". Sc^tere ftimmen ber 3eitbauermit ben beutfrf)cn in betreff furjen ^Bofaten iiber= a ber bei Saute bcnen ber '3Item üiel fürjer bar, fteHen ein; erftere loerben foÜ al§ bei bcn beutfc^enlangen Sßofalcn. anget)altcn ®ie§
iftfogarber gatl bei Sauten
Saut immer «~gdrcktd"
norf)etwaS
einem r, lüo ber DoQgcbc^nte iflal§ ein beutjc^er fiirjcr langer oor
[unvdliom.m] klinkers» tüerben unb foinmen blo^in gefc^loffenen bargeftellt 3eic!)en
2. S)ie «onvolkomen nur
mit einem
«Silben bor. «volkomen
klinkers»
fommen
in
unb gefd^loifencn ©üben in offenen©üben bor. 3n gcfc^Ioffenen finbetftet§ bmmt (Silben ober ee^ e ftatt. ^n offenen Soppelfc^reibung ober uu (ausgenommen in ben ober oo bor, aber niemals aa 0 Siminutiben). 3. Sie
4. A
ben fursen Saut [teilt
bar
in
©üben: geic^Ioffenen
[vat],zak [sah], pak [pah]; ben ^alb ©üben: ja [ja], jagen [ja' gm], langen Saut in offenen bor ch, roo vareu [xa'r.m], drageu [drn'gon], auagenommon dat
e§
[dat], wat
SiemeiftenSim Seutfd^enfurjau§gefprod)en mirb
=
:
kachel
[kaxol].
aa a) |)alblönge: gaan 5)oppeIfd)reibung bejeic^net daad [dat], b) Se{)nung bor [gn'n],staau [stiin], daar [da:r],waar r: [va:r]\ [iefommt, mie [c^on einem in 33ertleinerung§n}örter oben bemerlt, in offenen©Üben nur Oor, ögl.:papa [papa], papaatje[papa:fjj]. ©üben (etmaSmeör 5. E [teüt.^ürje bar in gefc^Ioffenen als Wi beutfdje tiirse f): niet [met],wet [vd], gefprod)en offen [gcx.m], pet lp(i[ ,"palblängein offenen©üben: geven fonimt weten mede ee [meddf, [vdanj. Sie Soppelfdjrcibung Silben bor unb bescic^nct nls in gefdjioffenen fomoljlin offenen
S)ie
3
3"otole.
deelen [(Ic-hnJ,deel /dalj, ftetahalblangeober 3^01)1111119: leer j lc:rj fle:rjn/,
leeren
.
ß. I fomnit
leitenin offenenSilben üou,
ii
lautet bann
/ivo.rj.Cm^ 9t'!d)loffenen e» Silben iftbaii nbl. i Don beni beiit|d)cn Derfdjieben, tlingt i in gefcfiloffenen Silben,5. 33. ihis: dit [ditj. loie \)üt"en9lifd)e Silben ge^te§ in ein e über : ik [ihj,kin f/ijnj ; in offenen smeden [smcd.mj leden flcdm], smid /smitj lid flitj roie ein
ie tuiv^eS
:
t\te\ /tit.d/, woov
—
—
.
: vier / vi.rj, gebe^ntaui^gefiiroc^en wie ein beutfc^e» 1): [dirj, mier [mirrj; fonftturj (faft fdrij,wie /cij,bieden [hidonj.
IE
dier drie
lüirbnur
7. 0
Dor
einem
r
Silben Äür3e in gefdjloffenen bejeit^nct
unb
jiüar :
kop [hp], drop [dnp], bol [hol] u. f.ID., tt)0 bac" ä-2aut nähert;b) in vol [\ul],oni ö fic^einigerniaßen bem [vm], dof [difl u. f.xo., tt)o baa ö fidjetroaö meljrbem in SBörtern mie bochel, rochelen u. f.m. n-?aut näöert. '^(ud) bie Silbe nl» eine ge)d)lo)iene betraditet roerben,meil ch mun a)
in
nid)tberboppeltloirb.
^\n offenenSilben
bar: o ftet»^^alblänge ftellt
over
[oYdr],open [opjnj,loven [lovjnj. ^ie ©oppe(fd)reibung in offenenober gefd)loffenen ftel)t Silben für ben o-^aut
groot, boot, troost, zoo. 8. U ftellt niemals ben beutfc^enu--?aut bar, fonbern: tuie Saut (ungefähr Silben einen ö=ä^nlic^en a) in gefd)Ioffenen im engl, üßort hid): put [pyfj,but [hrtj,mud [mitj; b) in :
ü 2aut: ben Dor ic offenenSilben unb in gefdiloffenen duren [dyr.m], uren lyn], [yr.mj, muren [myrdti],nw ruw [ryu]. ü=2aut: duur. %\t ^oppelfdjreibung ftellt fürben gebe^nten =
vuur,
uur,
9. EU
muur,
guur.
bebeutet ben
Ö=2aut beutfc^en gebef)nten
:
deur
beul [hall, veulen [volrnj. 1(}0U']\ 10. OE u=2aut bar (alfoniemal» ben ben beutfc^cn ftellt ö=2aut, mie 5. 33. in Cel ftattCl), ber üor bem r gebe^nt doe roirb: boer [buirj,voer [vicrj, koe [IciiJ, gefprodjen
[d0:r],geur
moe fdii'J,
[mu'J.
im oortomnit,ftellt Y, meldie»nur in grembluiirtern bar: lyrisch 3tuölaut ben i (= ie)=2aut Cyrus [si.-rYsJ, /Ii:nsJ, l-2aut: Egypte [e'yjpbj,symcypres [si-'prfsj ; fonftben bool fsimhol/,syntaxis/sintalsi'^/. 11.
1*
4
2:;tp()tt)0H9c.
§ 3.
^i^^t^ongc. Tweeklanken
[tveldayhdn] .
ji^tp^t^onge f)Qtbaa ^lieberlönbifdje: a) bie au* ei, ij (i+ i), 33ofaI;,eid)eii : au, be[tel}cnbcn ü^erbinbungen 5n.ici bvci isofaljeidjen unb ou ui; b) bie au§ 35er= befte^cnbcn : aai, eeu, ieu, ooi unb oei. Setitereroerben oud) binbuiigen itto()I nur JrUiIjt^onge genannt, [inb aber in äBirnid){cit b. l). einfadje S)ip^t^onge, lange 5"Dfale mit folgenbcmj ober w, mirb. ii gefd}rieben roofüri bc.^iü. 2. Aü bie 3"erbinbung eine§ turnena mit einem be^eiilnet dauw ü-2aut: gauw nid)t gebel)nten [ßoiij, [ihn], kauwen [huvrmj, klauteren / Jdout,)ronJ. 3. OU eines furzeno mit einem nid^t i[tbie 3,k'rbinbung ü-2nut: vrouw gcbeljnten [vrjuj, mouw [mjiij,zou /iiouj. 1. ^i\i
unb beibe
^proDinjeumerbcn nu ^nmerfuiig. 3u ben IjoHänbijd^en in berfelben unb ou ronw 2Beiieaulgcfproc^cn, 3. S. rauw rou.
=
4. EI
eincö turjene mit einem turnen iftbie 5Berbinbung i ([ielje § 2 5tr. 6) ; e§ fiatalfo einen I}enerenSaut 0(0 bae unb tlingt beut((^eci, melc{)e§t"^n ai-2aut barftellt, ungefärjr
[reinj,klein [Idmi], ei [ti],Mei [tneij.ijm heden ei in e über: Suffii" heid ge^t iii bec ÜJietjrja^l [hedon]. 5. IJ (eine bes i; ftattbex^ jmeiteni mirb ü^erboppelung ei: mijn, ein j gefd)riebcn) loutct mie ^ai focben be^prodiene i[t alfo tein Unteridjieb ijzer,drijven; in ber Stuäfprac^e unb leiden (leiten, führen), lijden([eiben) ^vij(mir)unb än)i[(^en wei (äöcibe, ÜJfoIfcn), mij (mir,midj) unb Mei (93Jai). 6. UI 2aut, l)atim ^cutidjenfeinen genau ent)'prcd)cnbcn ber cus ober öus^aut ali: )Dld;cr obgleich t)üufig angegebenmirb: mic
äi
reiu
:
—
—
erfte(Clement biefe^2autc§ [timmt überein mit bem erften ßlement in ben fr-|. äöörtern oeml, deuil, ta^ ^meite(Slcment
'üa^
[lay], liuis [hccys],muis /nuri/s/. 7. AAI einen gebcl)nten a-2aut mit Kl)r turpem i[teilt Öaut bar: fraai ffnii/,kraai /kruij, taai [tai/. 8. EEU lautet mie e mit nac^llingenbem meid)gefprod)enem in leeuw (= m w : /mcuj, Zeeuw [le'uj,meeiiw (Sd)me[ter) IzeuJ. 1». IEU lautet mie v mit naditlingcnbcm av (mie bei eeu, nid)tetuia man öj unb fpredjel)iermiltcl= ober jübbeutidje':-' norbbeutfd)ei:" [hi'uj, kieuwen ti): nieuw /ni'uj, kiemv ü: iftein fur.^eS
lui
Sofalc.
Unbetonle
10, 001 bar:
11, ()Er mit
ö-öaut i]cbc()nten
tteüt ben
/doi/,
ilooi
Äonfonanten.
/mo'ij.tboi
inooi
mit
5
turpem i-2aut
[fo'i/.
bic i^er6inbu^g ü-Saute^ bcä nic^tcicbeijnten i|'t
fur5emi-2aut
§ -t. Unktontc
:
bloei
[blu'ij, groeifgru'ij,moei fmuij.
fSofaU. Onduidelijke fundceychhl-aj kliukers.
unbetonte 33otQ(e: ^3iiebcrlQnbii*cf)c [)atfolgcube be unb ba§ e, meldje«nortomnit : a) in ben S^orfilben
5)ay 1.
ge,
b)
unb ^^eriona^
in ben
^2(b(eitung§filben, c) in ben $e=
ftimmiüörtern de, der, die; alfo: bewaren
[ge\onJ,liefde
[bovarmj, geven
flivcloj;
i üor
k, g, ng
einem
5lDci=über uic^rnlbigen SQßörtern:\"QV'/Ak [jnrzjJc ] \evend\g [levjndjx / koning[konopj; 3. baä ij in ben nid)tbetonten Pronomen : mißt, zljnunb in bem Suffij; lijk:leeW^'k [lehlc],koT\m\i\v]k flwnnjlddk]^ [änfjjl^lis], jaarlijks [ja:rhks]. dagelijks 2. bo^
in
,
,
—
bem beutid)eu un= ^Inmerfung. ®a§ unbetonte e cntjpric^t unb betonten e, ber 2üut bc§ unbetonten i unb ijjdjrcanft i u, jiDij^en
§ 5. 1. B
Äonfoimnten. Medekliiikers ftimmt mit bcm
[medMnß^rs].
B überein,au^r^Ioutenbe»b beutfc^en i[tnud) im llibt,()Qrt([timmloy p) : heb [hipj, web [vep], 2. C tommt in ^^rembmörtern tautet oor e, bor unb nur 'htw t^onionanten, unb i, y loie ein jc^arfe» s, üor a, o, u im 5(u§Iaute roic k : Ceres [sertsj,eider [sidur],cijfer fotüic cultüar caricatüur [harika'ti/rj, [stif'^r]^ coUega [ko'lega,], crime [krimj, October [oktohorj, octaaf [ok'taf], [kiß'tyr], actief [aktif ]. 3. eil i[t[tet§ bem e§ entfprid^t I}art([timmIo§), beuti'd^en 5?b(. njirb aber im am ^ (ac^=2üut) nac^ a, o, u, üoüftänbig acht s iecht lichaam [axt], f)intergaumen gebilbet: [slextj, echo k nchen [lixamj, [ki-xm]. [exoj,pochen [prxotij, ch für hm sj-l^iut, ^n f^^remblDörtern [tef)t meil"ten§ welcher ch mirb mie im frj.üöorte charmante gefprodien [farmant], chocolade chef fßfj, Champagne [fam pajiD]. [Joko'lad,^/, mel^ebiefenSaut ^aben, ttjerben f^i^embmörter, Eingebürgerte mit sj geid)riebcn : sjaal (= engl,shawl) [Jal], sjees(= franj. chaise)[fesj. ch fürk: Christas ßristrsj, 3n einigen grembmörternftet)t Chronologie[lüronolo qi] Über SCH iie^eunten "üh'.11. =
.
ßonioimnten.
0
D
im 3tn= (loie ent[prid)t B) beui beutjd}enb jotüol)! qI§ im 5lii»(aut: doen /dimj, door /dorj, drie /dri/, päd /jpo"7, glad IfßatJ. mit bem beutjc^en 9Zr. 14) : 5. F tommt f überein (ügl. fluit [ßwyi], foppen /fopjn],blaffen [hJaf'm] fraai [frai], bem eä entipridjt 6. 0 i[t[tet§meid)([timml)nft); g-Saut, mit i n äöörtern inUnitenbcm melc^ermei[tenö ben beutfdjcn g tt)irb (qI)ünic^t bem : beutidjen ge!^ört g im ^ilnlaut) geven fgeyjnj,gaan [(jnn],dagen /(IngM/,leggen [Uß^n], 5)a§ G in ng- bilbct einen Dlafallant (= ng in lange):koning [konnjj, penuing [pinnjj, oorsprong [orsprnj]: biefeS«/ ge^t in ben k-2aut über üor bcr ^iminutiöenbnng je unb oorüor bem ©nffir koninkje,koninklijk, spieriukje, lijl:: 4.
.
—
—
spronkelijk. ben beutjdjen Aonionnnten\ entiprec^eu j unb f: hooren [Jior^nl,hebben /hfh.mj.ja [ja/,juist komen [LmmnJ, Karel / knrd]. [joiyst], H fommt im 9?bl. niemals al§ 2)e{)nung5^eid)en üor. 8. L i[tim allgemeinen ( gleich; bem menn nur beutfi^en 1 unmittelbar ein anberer ßonfonant folgt,I)ört binter bem man angebeutetesbuIbftummcS c binter fa[timmer ein flüd)tig volk [xork]. 1: elk [ePh], liielp '[liü'pjr bem 9. M, N, P, (J,R linbben beutfdjen «u^ftaben m, n, p, raaan fnmj, nood [man], man /man], neen q, r gleid): [not], paar [pur], prooi [proij, raad [rat], daar /dar]. Über PH [iebe9h-. 3. Qu mirb mie kw gefprodjen ; in ben grembmörtern, mel(i)t man baben, fc^reibt fogarJur, ügl.kwartier fid)eingebürgert [ qnantum [kvartir/,kwartaal [hvartal],quartet [kvar'tit [kvantvm], quitantie[kvi'tansi/. 9?bl. Ui)x jd)arf,ungefäbr luie ein 10. S lautet im beut[d)eö §: soort [sort],soldaat [s.üdiit]sabel /sabol], suiker [sojyk.n'J. b. I). 11. SCH mirb im ?(n(aut getrennt s-f cb, gelprod^cn, f(^, mef(^e§bem fran^.cli (3.33. alfonid)tmie ba§ beutf($e üchool [sxol] schoon [sxon/, schrijven in chose) ent|prid)t: [sxreivjnj.
7.
H,
J
unb
K
.
,
Seh
mirb
im
^n=
unb
5(u»(aut
mie
einfad)eys
au§=
menschen [ninis^mj,mensch /nniis], eischen ge|prod)cn: flesch f/ltsj, dagelyksch[daßdloks]. [fis.tnj, Über S.j fiebeoben ^r.3.
Konionanti'u. ^-öon öciti ?if^ent.
ST
SP.
12.
II.
7
f)abenftetöbcn reinen s-2aiit,fo tt)erbcn: ft ini ^(nlaut auögei'puodjen
').to.
fp n""^ |)aiiiit)üer spreken /sprchn/, staaii [stnnj, slapeu[slup.ml,smook fsmok/, snoek fsnuJc/.
Tüic in
T
Vy
feine '^Ifpiration {)a{im '3iieberl. muf) unvfbetonteni
übrigen[tinimte§ mit brm beutjdjent iiberein; tot tuit [toßijtj. toeu [tun], tobben /i^."(/, [tohhon]^ nnb »oirb ungcföfjr 14. Y i[tim 9?b(. meirf)(flimmtjoft) ober onlaut, nie= mie norbbcutiite^lo im ^n= |o c;e)pro(^en, vuil /vaiflj, maU mic f ober n» (in Sdiwefter): vromv [vrruj, ^tn= ober ;C'inIaiit vader [wicbrj,vele [\eU]. ^m [te^tnte= im ^hiylant tommt mala V flattf (mie im ®eut)d^en), nur duif [doyf]. f t»or: over [oyjr],duiven [doiyyM] S^ofal,im
—
15. W
unb mittelbeutf^en bem j'iib^ xa in tra§, ent)prid)t woest fonjiebeutf(^emm in bcr 33erbinbung j^m (Sdjme^ter): alfo was [vasj. Tlan unter jd)eibe fvustj,wuiveu [vaii/rmj, «;oort fvortjunb tt)ol)l:
«•aard unb
ivoord
[vortj,i-aart frartj
/'aren [vurtj,
fvnronj unb /r^aren [v.m], «;oelen [ruhn] unb
i(;ouw
16. X
unb
/^ra?f7 [var9nj^vouw itoelen [vuhnj.
in ^^eutfc^en, al|o mie U geiproc^en; ()Qben,ii^reibt einigen^rembmörtern mcicbe iid}eingebürgert man jd)on ks, Dg(.fiks [fiksj.fixeeren [flh'serjn]. loirb mie im ,
17. Z
zaal
bem norböeutidien meid)en( in fo,2Beife : entfpric^t [zal],zeveu [zewm]^ zuster [svstdr],ziften [sifUn].
^erabe
mie
v
fommt
z
niemat»
im
^lu§(aut
bor
:
rauizen
[mceyzju],mnis [mccysj. §
6.
JBon bem
$lfjent.Klemtooii
[khmtonj.
mie im "^^cutidjen bei ben nidjt5ufammen= %\\\52b(. liegt : gelegtenSBörteru ber 2on auf ber SBurselfilbe vergoeden 1.
ontberen [y.tr'fjudjnj, 5ton
[ nit'beronj. 2. 3tn ,5uiammenge!ct;ten 2öörtern fönnen jmci"B\lhen bcn betonte bat ben |)anptton,bie ^ahen; bie am [tärfften
ünbere
beu
5?ebenton: Nederland
['nedorlanfj.
3. ^sm
2)eutid)en meiften-j bcnfelben tjabenbie 51bleitnngen Son, ben Xna^ c^auptiuort ber t)at;im ^M. bagegen tierlegt fid) ^on f)äuTig nad) ber 9Jiitte ober gor nad) bem (i^nbe bc5 üb= 'iBorte?. geleiteten
^fjent au]
bem
©o
Ijabena((e
Sutfir: boerin
äBörter
auf
-in
hm
[bn'rmj, godiii[go'dwj, Tlaw [mint.ires]. fiinrat/mj aanvankelijk
meesteres onderwijzeres/ vnd^trvtiz.n'ris],
ferner: aanvangen Oergleidje
-es.
—
35ori ben
8
Sc^rittjeidjen.
verantwoordeiljk aandopnlijk [an/ an dun] / vor'belddzj, dunhkj, voorbeeld [vorhelfj voorbeeldig uitdrukken j ceytoproerig[vp'rurax], oproer ['uprur] iialaten /'nal'fonj [wiif'drYlxMc], iiitdrukkelijk drrhnj nalatig[na'hiUx].
[anlvort]
antwoord
[an vaykdohj ,
—
'
aaiidoen [xsranivorddldk],
—
—
—
—
—
§ 7.
"^^m
ben
St^riftjei^cit.
©prndje linfc 5I1§ hctonbcrc oi^rift^cicljen i)ci- ?licijcrlänbifdicu 5U
eriDöf^nen: '^^VAÜk("), [deltd-jnj: älüoi ha\i biefer über einen 3"o!al gefegt werben, um anjuäeigen, zeeen [zeon]. : gei'nd[ffs'mtj, folgenben©Übe geijört 1. 2)Q§ Trema
bie jur
«
deeMeekeu»
nie berbiinben öürfonnnen Sei 23ü!alen, lüeldje
unterbleibt ^a^ ,
töeil a + : geadelt[goadM], Israelict j Israelit], 3eid)en fönnen. e-f-a nie ju einer ©übe gcl)ören
e,
[sam.m«samentrekkingsteeken» ZirJcuniflex : {'),Welcherauf hen jmeitenSofal gefegtn^irb, treJcnjsteldn] 8ilb?n ,^u einer Der= menn fonftfeitensufanimcngegogene ^^roci einigtmerbcn : daän [dan] (= daden), ieen [lenj(= ledeu), lien [lin] (== lieden),gooD [c/on](= goden), verneereu 3iO"(i"'"i(^n= [vornerm] (= vernederei)).3n gen3D{}nIidjcn : ^eer bie§ 3"^icf}f" [vcrj tommt ^i''^)^ 5"^"'^(nmenbung 5ief)ungen leer [JerJ (= neder),Neerlaud [nerlant](= Nederland), [ver] (= weder). (^= leder),weer 2. %tx
: {'),() 3. ^cr J-ZüW/^«klemtoonteeken» [Jdemfontehn] ein SSort be)imber§ tjeröor^ubebcn ober ("),ml6)exbicnt,um 33eim einem ober Oon gleic^Iautenben 5u unterf (Reiben.
©precfienmirb hah 2Öort mit bem ?ltut mciften§ftar!betont. '-'^^^ ^"fl^een gülden [en grldon] (een S^i^Iwo^t' 3"ergl. unb een engl,a florin), gülden[,mgvldm] (een 5h"titel, fiorin) unb .l*)nufe), vöor rnijnhuis [vor mein Imys] (t)ormeinem däär (im ©egenfni^ ^u l)ier), voor inijn hüls (fürmein ,'pau§), aly). en (jomüi}l en .
.
.
.
.
5( um
(')tüirb im
^IurQl= unb
er
.
.
.
fangen.
....
(het afkappingsteeken) 1) S)er 'Olpoftropb
9üeberi. liictmcl)rgcbroudjtnly im 'Dcutid)en : Dgl.bic bureau's [hi/[kana'pcs], (•luiapö's ©enitiöbilbungcu
[Menn^], papa's [pn'pa^].Mina'.s collega's 'rosj,sofa's [sofas], bcr äBörter nortonniiciibcn^iscrfiirsungcn [minasj,fernerbie niclfod) 't buis /fjireifsj {=he\ huis), /lef fh.'f], /e/h/, iJ: fil] \\.\.\0.:
Übungenjur ^u§jprad)e.
10
ooit, gooien,nooit, strooieii,dooier, mooi, hooi, rooien, kooi, vloeien, bemoeien, boei, broeien, groei,stoeien. Bewaken, besproeien,geraken, gelieven,lioogte, diepte, de man, woning, koiiing,haring, botterik, gewoonlijk, wekelijks,dragelijk,niijuboek, ziju geld,passie,gratie, akademie, Sophie,Marie, mythologie, myriade, philosophie, Brazilie, mjsterie,Belgie, geemancipeerd,geeerd,weerzien, Neerland, neervallen,daäu, leen, goon, t' huis, 's avonds, 't hnis, 'k had. —
[nju, pju,
hanjui, dou, n^nvaUks, pjul, rou, hont, vjut, zotit, zoudan, Tcout,out, trou, rouvdn, rou, miit, rikh, eirar, zein, riizoii, reizon,biital, hhi, eik, ii)uU, vrtidax, fraijknik,gii, hiül», "frei2)»n, Juidalberx, vei, doeijt, Icroeijpdn, flveijt, doeyf, dfjeyvsn,icei/r^n. f/ceyt, (ßtceygd^ ayt, hoeyf,J(jeyst, hu'i/s, hoeyzsn,hveyton,doeyd,)Ic)]:, moeyz^n, spteyt, snceytjr, drai, vjrfraidii^niaisn, zaiaii,hai, raian, Qeuvon, kriurdhu, oit, fjobn, sneu, leu,eit, »ich, kiu, niit, varniuvati, sxreuvon, dobr, koi, moi, HOit, stroiäii, hoi, roün, vlnün, bamtiiju,hui. bruuH. stuioH. bDvakin, bdspriiidn,iprakott,cpliv^n, hoxfd, dipto. (jnit, da moH. drayohk. vo)ijy), koniy, liany, brtjrik, (pvonlslc, vekahkf^, mein u kademi, buk, zcin f/eit, (jrasi, sofi, mitologi, filozofi, imsi, man', miriadd, misteri, bdgia, brazilia,goemansipeyt. ßoerf. rcrzin, nerlant, iierrahn, dan, Jen, ßon, foeys,saruiits, tJueys,khat.] —
Ceder, cataloog,circulatie,cijfer,ceinture, charade, chef, China, chicane, ik dacht, wachten, recht,vechten, stiebten,wij kochten, gisten,gruis,leggen,zeggen. steeg, weg, zegen, woning, haring,ring,kring,jaar,juist, Januari, Jan. welk, melk, wölk, fiacre,fiat,fidibus,felici3.
figuur,phantasie,philoloog,philosoof,photograaf, phrase, physica,physiek,physioloog,physionomie,kwartaal, kwartier, kwijt,kwikzilver,quadraat,qualiteit, qnantiteit,quarto, soldij, Sara, soppen, los, lossen,vos, mos, wenschen, inlasschen, school, schade, grootsch, kindsch schrijven,stoven, Spiegel,slaan, sluiten,smaak, smoren, snijden,sneeuwen, spuit,vaart, vast. vijf,vuist, leven, waarde. zeven, geweest, wijf, wijven, Avuiven, weven, tatie.
,
Alexander, Xanthippe,fixeeren, examen,
synoniem, syllabe,systeem, reizen,zaag,
zeven,
Cycloop,cynisch,
zoet, dwazen,
razen,
zink.
nirkylaai Sfifar, siintyr, J'aradj,fif, fina. [sedar, katalox Jikana,ig-daxt, vaxtaii, rixt, vixtan, stixtan, rii koxtan,gistan,grwys, Jar, joeysf, krii), licpn, zfßan, stex, vex zegan, voniy, hariy, ny, figyr. janyari, jan, velk, milk, volk, fi'akar, finf,fidihTs,fclisifasi, ,
,
,
fiziolox, fiziononii. filozofi, fotograf,fmza, fizika,fizik, fanfazi,filolox, kradrat. kcalitdt, kratititrif, kvarto, kvartal, kvartir, kvdt, kriksilrar, s.yfdii, sara, f"opan, hs, l.)scii, ros, nio^, ""xol, ??^xad). grotx, knii.t,rin-
Übungen
«3«,
inh(!"3n,
sneid^u.
vdf,
{ßcest,
cksanwti,
rfiz9n,
raz9ii.
auksanthr.
cwi/ran,
siliihd,
siiionim,
lerdti,
vwi/st,
.stnor9n,
zey»n,
veven,
fikser^n.
ksaidipd,
sisfon.
(Ivnzsn,
zut,
zev,"H,
ziyk.J
zax,
§
(oll
^-
reir^n, sinis,
siklop,
""la-ijt,))i, smak,
shii,
viif,
rast,
njiOC'lft, Viirt,
atieui^dn,
vardd,
npifpf,
sfovaii,
??i.rvnvBH.
11
'Husjprac^e.
juv
aanhoudend,
A;inhouden
0.)
afhangen,
,
innemend,
men,
voorbeeld,
ändig,
maken,
overzetten, dienarcs,
zangeres,
Tcs,
individ»,
'zixt9x,
martelares,
översturen, leera-
leeuwm,
hurgemeeskr,
eUende,
a?taar,
avontuur,
in'neiu^nt,
vnmuhldk,
'nadel, 'reiant,
(tyt'stekant.
un'Uayk-
dorzixt,
in'sxikaJdk,
insxik^n,
'(jeytstekdn,
oeißnirntant
'daykbnr,
afhaykdlak,
un'cetdnf,
uygj'horzam,
'itutem9)i,
'(eiftmYnt"iii,
voogdes,
'afliaydn,
anhouchnt,
xm'bneykhar,
hertogi«.
over-
Trabant.
Wicshaden,
[' anh.nuldn,
keizen»,
vij-
toeval,
overlaten,
overspringen,
tcelkom^
^veWiiidcnd^
grootmoedifj,
nadeelig,
toekömstig,
overgeveu,
överslaan,
overnemen,
overzendeu,
bar,
overbrengen,
nalaten,
toevällig,
toekomst,
voorbeeldig,
inne-
vijand,
uitstekend,
üitsteken,
uitmüutend,
nädeel,
inschikkelijk,
fnschikken,
üitmunten,
doorzichtig,
doorzicht,
onmid(lelli)k,
onwetend,
zaam,
ongehoor-
onbruikbaar,
ondankbaar,
dankbaar.
afhiinkelijk,
dor-
na'dehx, rci'anddx,
,
'rorbelt,
'ovjrbr^yjti, 'oYjrspriyjH, leur'iii,
'
ov9r(}cv9n,
'ov^rsti/rjn,
lera'rss,
f/rot'mudjx, 'visbadaji,
'tukmnst,
vor'bcUhx,
zayd'ris,
ve'loeydant, brahant.]
tu'kuntstax,
'orarlat^n,
'
'velkmn,
tn'vahx,
'
vog'des, e'lendd,
keizdr
martala'res, avun'tyr,
'nalat»n, 'ovdrslan,
ovdrnem9n,
'or^rzitsn,
'ovjrzeruhn, dinares,
'tural,
ovdrmakjn,
in,
hfrtoff'ni,
hrrg^'mest»r,
'altar,
indiri'dy,
12
W\t l^tMdlt.
€rftc£cktton. Hooge Eeu die
vrouw
van
ou
jaar iiegentig
oud vijfennegentig
wakker
haar
an vas:
munt
rrou
„dd
van
dot
zeide tot heeft
dood
Fontenelle,
legde, .,meu
moet
Fouteuelle, ons
zeker
terwijlhij ziju slapende geen
raaken".
hoßj out
,,De
was:
vergeten", „Stil!"antwoordde vinger op haar rnoud honden
dorn.
der
oudarävm.
iiefpntsxJnr zEidj
heft
uns
har „Stil!" aatvorda mid-xen lefjdd, „men
zekar
tot
funfanel, "li reir^nitef/jiUax
rjrgefon".
funtansl, slapandd
tirveil hundan
hei
riyor uji har tnakt»}".
zcin
rakor
fngte, jagen,ik zeg id)fage,ik zegde ober zeide irf) gezegd gefogt. ik ben^ ik (hij, het, men) was, ik ben geweest. (!)zijnfein, zij, hebben (!) f^ahtn,ik heb, ik had, ik heb gehad. * ik vergeet, ik vergat,ik heb (benj vertreten. vergeten Dergeffen, zeggen
S3om «rtifel.
16
anttüortcn, ik antwoord, ik antwoordde, ik heb
antwoorden
geantwoord. leggen legen,ik leg, ik legde,ik heb gelegd. (!) moeten mü[)en,ik (hij,zij.het, raen) moet, ik moest, ik heb
(ge)moeten.
machen,ik maak,
maken
ik maakte,
ik
hei)
gemaakt.
[luhmj f^abcn* cänbikotio Pritrcns.
Hebben
S.
\d)\)abt hij heeft er l}at zij heeft fief)Qt het heeft e§ ^t
S. Ik heb
heeft
men
P.
mau
wij? f)abenmir? gij? t)abtil)r? hebben zij? l^abenfie?
hebt
_
(heeft)Sie fiaben.
^Inmerfung.
S)ie 2.
i^S. '^om ^tti^et. Van
f)atman'?
men?
P. hebben
lüir Ijabcn wij hebben gijhebt il)rf}aU zij hebben ^iel^aben.
hebt
ik?
heeft
()Qt
.Beleefde "^öfft(6fteiföform
U
ijaheic^? heeft hij? ^at er? heeft zij? Ijatfie? heeft het? \)ate§? Heb
ihälerib r."rmj.
vonii^
Hebt
(heeft)U?
^aben
Sie?
^erfon 6. fe^Itim 91bl. 8. § 10,
het lidwoord
7.
[van Iwt lidvort].
einen e§ im 'liieberUinbiii^en ^eutl'djen tjibt beftimmten ,,bepalend" [bapahnt]unb einen unbeftimmten ^rtifcl „niet-bepalendlidwoord" [nit-ljdpdont lidvort]. 2. 2)er beftimmte ^^Irtifel ^at für ba§ m(innlid)e „uiannelijk"[manohh] unb für^a?! roeiblic^e „vrouwelijk" im Singular bie ^orm de, für )3a^ [rr,mvDbJcJ(55efd)Ied)t iäd)lic^e [unsddax] het. .,onzijdig" ^Xer '-ßlurnlfür fnmtlid)e ©cfd;!echterlautet de. 3. 2;er unbeftimmte ^Irtifel lautet für bü$ männ lic^eunb für ^la?, fäd^Iid)c ^efdjlcdjteen, für 'ha» meib lic^ceene. 1.
2öie im
=
=
-l. Dellination [timmtcu 51rtitel§: ^Enkelvoud" ^illja^l
de
(t. des
D.
den
.4..den.
be
=
^Mcervoud" [mervout] [eDkalv.mtJ. URcl^rjal^I
9Jl.
N.
be§ „Verbuiging" [v^rhoeyc^iij]
2B.
S.
m.. gB. ©.
de
het, 't
de
der
des
der
der, de
(den) het, 't
den
de.
het, 't.
de.
Seftion 2.
U
^^(rtifela:
unbeftimmtcn
5. Sseflinationbca
"m.
s.
SB.
feblt.
iV.
een
eene
een
(t.
eens
eener
eens
D.
eenen,
een
eener,
A.
eenen.
een.
eene.
eenen,
eene
een
een.
'^t"pofiiionen.Voorzetsels
4^ 9.
[wrsetsals].
öen '?^^rQpofitionen regierenim -Rieberlanbiidjen het jaar, tot den dood, op hären mond, : van ^{fufatiö met (mit)zijnenvinger.
?tlle
53eijpiel:Hoe ?tntttiort: De Hoe
oud
oud vrouw
vrouw?
negentigjaar oud.
was
Fontenelle?
was
Wat
(2Bq5)zeide
de
Wat
antwoordde
Fontenelle?
Wat
deed
Welke
de
(2Biealt)was
tot
vrouw
Fontenelle?
(tat)Fontenelle, toen
honden (iBeld)e)
moet
men
Jlufgate
(al§)hij antwoordde? niet wakker
niaken?
I.
ber ©e^e folgenbe2Börter in ben ©atiD nnb ^Iffufatiü : (bQ§ ©ubftontiöbleibt unöerönbert) (Sinjal)! het jaar, een de vrouw, een jaar, de dood, vrouw, mond, de een dood, de vinger,een vinger,de mond, een
hond,
een
hond.
5it)citc £cktion. De
slimme
George II, koning Nederland en
wenschte
van
herbergier.
Engeland
Hannover, vernachtte
naar eene
enkel
ei
trok
eens
door
,
voor
in
een
dorpsherberg
zijnontbijtte gebruikeu.
het ei en zette een herbergier bezorgde hem guinjeop de rekening. De koning zeide glimlachendtot hem: „Het schijntwel, dat de eieren zeldzaam zijnin uw de herbergier; land". „Dat niet, Sire", antwoordde ,de eieren zijn zoo schaarsch niet, wel de koniiigen''. De
—
15
Zijn fein. rfa sliniB
eyjlant,truk ens (fjrpshcrherxen vensta
rfor neddrlant
''«^ ft'Cff'^koiiiy van
rS-^'d
huiiorar,
herbefffir.
v^rnaxta
,m
in
an
eykjl
ei
vor
nar
ztin
untbeit ti" fjabrcei/kan.
hirbcrf/ir bozorgdahem ziid,} f/lnnlaxanttot koniy (h
(Ij
zeltsam
zein
„dcfibrjn
hot si
zcta du ginjd up d,) rckaniy. oi „hat sxeint vel, dat dj daran „dat nit,sira",antvordj dj herberfßir;
hcni:
ij(n)lant". sxiirs nit, rfl d," konryon".
in
—
ziin
zo
slim
herbergier ber SBirt de koning bcr ^önig ^ie t"?öiüge de koningen ©nglanb Engeland De
^) eene dorps herberg
bie
rekening
2)Drfid^enfe
mol^I bo^, ba§
dat
5Rc(f)nung
bein
land
Sire de
feiten
ZOO fo feini^rülöftürf niet nid^t eine ©uinee hemCD.unbyl.) il^m,i'^n
guinje
uw
rar,
einmal einft,
eens
ein (Ji
zijnontbijt de
schaarsoh
bie (Jier
eieren
eene
läc^clnb feiten
wel
ei
een
de
eine
findig
glimlacbend zeldzaam
bie 'Jiieberlanbe
Nederland
fc^Iou
enkel
Tweede
(euer)Sonb
door
burc^
voor
für
OJtajeftät
te
ber
naar
3tDeite
:iu
nad^. (ben) getrokken.
heb
ik trek, ik trok, ik jiel)en; vernachten übcrnod^ten ; ik vernacht,
trekken
ik
vernachtte,ik heb
vernacht.
inünft^en;ik wensch,
wenschen
ik
wenschte, ik heb
ge-
wenscbt.
genießen;ik gebruik, ik gebruikte, gebruiken gebrauchen, ik heb gebruikt. ik bezorg, ik bezorgde. ik Oerfd^affen; bezorgen beforgen, bezorgd.
heb
fe^en;ik zet, ik
zetten
het schijnenfd^etnen; antwoorden heb
zette. ik heb
antiDorten;ik
ben
') Het ©tu (Jen.
is
ik
ic^ bin
^räftns. S. Ben
man
bin
id^?
is
is het?
ift
Koninkrijk der
ik?
hij? ifter? is zij? iftfie?
hij is er ift zij is ficift het is es ift men
gesehenen,
andwoordde,
[.mii] feilt.
Snbikotiü Ik
antwoord,
ik
geantwoord.
Zijn
.
gezet.
het scheen, het heeft sohijnt,
is men? Nederlanden
ifte§? iftman?
l^eißteö
in aßen
offiziellen
16
Seltioii 2.
P.
wij zijiixoxx fin^ gij zijti^r feib zij zijnfiejinb.
F.
'^on öem Zeitwort.Van § 10. 1.
het
zijnwijv jinb mir? zijtgij? jeibif)r? zijn zijV fiubfte?
werkwoord/'raw hotverkvortj.
©intcihmg ber ^^^wörter. ©^toat^c Äonjugation. Tiüd) ber ^^onjucjation
lüerben bie
niebcrlänb'.id)cn
in fdjiuadje (zwakke [svako]werkwoorden) eingeteilt 3dtiD(Jrteu unb
werkwoorden). [tarte(sterke[sttrkd] 2. %\t
jugütionben ti^ipmittels 3. ®ie
jugationben 4.
ort ev jc^toac^en3cittt3 (Stamnrootal n i djt unb
d
oeränbern Silben
in ber ßou=
iljr^lueiics ^ar=
ober t.
ftQ
r
{e
n
3
(Stannuüofal
^
i t 'o ö unb
r
te
r
enben
Derönbern im
meldje bon 'J)iejenigeu S^i^^^örter,
ber [tartenunb .Konjugation
2.
km\=
in bei
^artijipauf
en.
\)Z\\ Siegelnfür bie
fdimadjen 3^itwörterabmeieren,
woorden). |inb unregelmäßige (onregelmatige [ vnrecplmaidp]werk-
Snfinitiö 3eittDÖrter ^räjen» aßcr regelmäßigen '^zw enbet auf en; mirb biefeö en abgenjorfen, fo erfiältman etamm beö 3fit'üorte§. 6. @nbet ber Stamm auf einen berboppelteu Äonfonanten, bann in ben .Qon= menn nur fü bleibt bie ^jcrbopplung [te()en, ein e folgt: wij, zijleggen,wij,zijzetten; jugationyformen wjj,zijtrekken. : ik leg, Sn allen anbern formen ftef)t bloßein 5^onfonaut zet; gij,hij legt. 7. ^m Snbüatiö ^räfenS iftbie erftc ^"erfon Sing, bem Stamm %k : ik leg, zet. ^erfon ©ing. fe^lt, sroeitc g(eid) V.e wirb erfetjt ^erfon^^l.gij,burd) "nai: awi burd;bie älueite biefem 3Bort entftanbene je ober (mciftcuy) burc^ bie ge, jij, S. betommt ber 2)ie britte '^erfon t, menn ,s*")5flid)feit§form. Stamm nic^tfc^onauf t enbet; liijlegt,hij zet; ik trek, hij trekt. ©ie erfleunb bie britte ^-l^erfon ^^1.ift bem ^nfinitiu : wij, zij leggen; wij, zij zetten; wij, zij trekken. gleich S)ie (^meite ^erfon '^M.enbet mic bie britteS. auf t: gij l"?gt, gij/^et, gij trekt. 5.
©er
8.
Über bie etlünige bcv '4."otaIC' f. § ÜH'rboppeluug
2,
ficltion3.
18
wendde
en
eteu
te
zieh tot
de
mier,
gedaan?" ,Zoo, ZOO, hebt
„Wat
zeide:
de mier
mer
krekal
da
den
hat
fpvardan vas,
Ji9t vintar har
hem
vat
da mir
mar en
dax
(jut,dans
dan
hebt
„Nacht en dag ge gezongen? Heel
—
da Tcrekäl
.,naxt
haar
hem
wat
te geven.
Maar
rarzaxt
verzocht
en
(phehn krex
ta elan
zeida:
heb-iJc
ch
in
gij den
heb
ik
geheeleu zo-
gezongeu."
goed, dans
dan
—
nu,"
mir.
dorgahraxt
zomar
lui huipr
vmda
en
mit
zix
tot
ziijen. tun da mir, en
ta (jcvan.
„vat hept-xii den gahehn
f/azuipn.''
„zo,
—
zo,
gaäan?^ hept-xa ipzvyan? hei zomar
—
ni/."
(m.) bie ©rille bie ^^(mcife
De
krekel
de
mier
de
zomer
ber ©ommer
de
winter
ber Söinter
de
hoDger
ber
junger
de
dag
ber
Sag
de
nacht
(m.) bie 5iarf}t tartje
dans
nu
het
je^t,nun.
geworden
was
wendde
gelrorben lüanbte yiä)an. (fie)
e§ wax
zieh tot
er hij ik (!)(Zoorbrengenüerbringen; breng door,
doorgebracht. zingen fingen;ik zing, ik
ik
bracht
door,
ik
heb
*
*
zong,
ik
heb
gezongen.
ik (hij)kreeg, ik befommen, erholten; krijgen fricgen,
gekregen. bitten;ik verzoek, (!)verzoeken erfud)en,
ik
heb
verzocht, ik heb
verzocht.
(!)eten *
geven (!)doen
ik eet, ik at, ik heb gegeten. effen; geben;ik geef, ik gaf, ik heb gegoven. tun; ik doe, ik deed, ik heb gedaan.
Hebbeii
[heh.m] i^ahcti*
Sinpcrfclitbcs 5. Ik had
id)l)atte er l)atte
hij had zij (het men) had jie (e§, man) l^otte tutr l^nttcn P. wij hadden gij hadt il^rl^ottct ficl^attcn. zij hadden
SnbihattUB. S.
Ijatte id)? er? hij? l^atte had zij (het,men)? ^atte fie ad
ik?
had
(e§ man)? P. hadden wi]? Rattentpir? hadt gij? batteti^r? hadden zij? Ijattenfie?
Scf^wac^cfionjußaiioii.
'^on
19
^eifiaorf.
bem
©t^itjo^c ^onjugotion. (?)^oit[c^un(^.)
§ 11.
be» Sn= fjabenim cTsnipcrfct jdjuuuijcn S^^it^^^öilcr "1. Siefe» (1 mirb jeborf) bifatiliy de; im 2. ^Virti^ip ju t, ber ©tamm auf f,k, p, t, s ober seh ciibct. Ik zegde, tuenn legde,ik vernachtte,wenschte; ge/egd,gelegd,gewenscbt. Snbet ber ©tniitm fd)oii auf t, fo tritt beim 2, ^artijipfein
1. Sic
t l^inju: vernacht. gtoeiteC' ober z 2. (Sinfac^eö v ober
s
nm
6nbe
be§ ©tamme§
in f
mirb
ucrtüiinbelt :
1)
ober d:
de
üor
ik leefde, ik lieb ge(leben), ik verhuisde,ik ben (nu§,^iel[)cn),
leven
leefd; verhuizen verbuisd.
2)
in ntlen anbern
luenn ^onjugotionsformen,
ik
fein
e
un=
leef, gij leeft; ver-
leven, nadjfolgt: buizen, gij verbuist; aber: wij leven, zijleven : wij verbuizen, zijverbuizen. i[t bererften©. 3) ^k britte^erjon©. bey v^mperfett» C[k\d). mittelbar
ik verbuis,
unb bic britte '^erfon er[tc ^. ijahm den ober teii: wij legden,zijlegden; wij wensebten, zijwenscbteu. bie SBurjelauf dd ober tt, fo wirb meiftenSed ßnbet jebod) mit bem ^räfen§ ,^u bermeiben : 5l^ermec|§[ungen um eingelegt, reddeden. wij (zij) wij (zij)zetteden; redden (retten),
®ie
—
]3eifptclf: Reddeu.
Leggen. S. Ik
S. Ik
legde ic^ legte
redde
hij redde
hij legde er legte P. wij legden loir legten gij legdet i^r legtet zij legden fielegten.
P.
ic^rettete er
rettete
wij reddeden roir retteten gij reddet \i}Xrettetet zijreddeden ]ieretteten.
Zetten.
S. Ik
zette
hij zette
Hoe
had
Wanueer Tot
wie
ic^je^te er
de
P.
fe^te.
krekel
den
wij
zetteden
gebeelen
zomer
bij zieh?
Wat
verzocbt
Wat
zeide de mier
hijhaar? toen
fclUcn
gij zettet i^r fegtet zijzetteden fiefesten.
(Siknn)kreeg bij bonger? wendde
mir
(alabann)?
doorgebracbt?
20
Ücftton 4.
Wat
liad de krekel
\Velken
raad
nacht
(5Hat)gaf
dag gedaanV
en
zij haarV
2lufcjal"cn. 5. ^iBie tautet 'i)a?" Zsmpcx\dtfolgenber : 3eitlöörter
antwoorden, leggen,maken, vernachten, weuschen, gebruikeu,bezorgen, zetten, dansen, leveu,verhuizeggeu,
redden.
zen,
Überfeine : ©er
6.
äöirt
I)ateinen f)unb. .f)nttebie i^xau gier? öatte ©eorflII. ein 2anb? Jßir ()atten eine ^,Red)nung. ©uince"? eine 'Sie ©riüc fiattegefungen. .*patte .^ntteti()r bie ©riUe |)ungci-? Sie g^rau ijatgetanktunb gelungen. .?"Qt er etmo» (iets)getan?
üicrtc £eIvtion. De
—
gierigaard (vrek). buurmau. ,,Ikongelukkige!" klaagde een vrek tot zijii .,Men lieeft mij den scliat gestolen,dien ik in mijn tuin steen in de plaatsgelegd." begraven had en een eilendigen De buurman antwoordde: schat toch „Gij zoudt uwen Geloof
niet hebben.
gij zijtniets
en
niet
Ik
armer",
dan
armer
zeide de
woedend
zou
dat
daarom, vrek,
de
te voran." ,,zoo is
een
steen
uw
schat
is
,,Ben ik ook ander veel rijker. —
worden!"
kunneu
dj (jirjgnrt [mk/.
„ik vncplrhxjd!"Idiußd dan
mii
ihndafpn zjut IS
in
ziida
rrilc ttt
—
yv'jn sxat
tox
yii
Zfit nits
da
vrik,
vardan!"
on
mdn rpstohn, din ilc m ijjhxt." dd phits sten in
sxat
„so
is
dj
bj/rman
lieft
„min
antvordi:
in
»n
„ijii
fplof durum, dat d." sten i/fu)sxat dan tj vorjn." „bin il: ok nit armjr" andor rrikjr. vel ik-sju vudant krnan —
,m
bijrman.
tanjn hMfnn-jti hat
nit Jirhan. armjv
znn
21
B^toaä)eKonjugation.
ik steel, ik stal, ik lieb gestolen. flc^lcn; ik begraaf,ik begroef,ik heb begraven. begraven begraben; gelooven glauben;ik geloof,ik geloofde,ik heb geloofd. fönnen; ik kan, ik kon, ik lieb fgekund). (!) kunnen * ik word, ik werd, ik ben geworden. worden Uierben; *
Stelen
*
Zi.jiifein* Smpcrffhtbc0 SnliikatiüG. S. Tk
id^ mar
was
S. Was
er War hij was zij (het, men) was man) mar. mir maren P. wij waren gij waart t()rmart jietooren. /ij waren
§
12.
was
wij?
waren
e.
—
j'ie
mir?
mnrcn
gij? mart i^r? zij?maren fie?
waren waren
^ott bcm ^eltwoxt. ) ©^ttjo^cÄonjugotion.(Srf}(iiB
in bcc ^n-äjen§i)at .^bniiinftlD ^ic brei ^Ncrionen '-t". finbbcnen
6. 5)3erion ^subifntins g(eirf).
1. unb 3.
1. ^er
ein
mar
e§)?
(man, P.
ic^?
mar
hij? loar er? zij (het,men)?
was
fic (e§
ikV
bc§
Ueifpielc: Zetteii.
Leggeii. Ik
legge iä)lege hij legge er lege wij leggen mir legen gij legt if)rleget zij leggen jielegen.
Ik
zette
Leven
\d) jelje
er fe§e hij zetten mir fe^en wij gij zettet ii)xfeilet zij zetten jieje^en.
zette
Ik
leve
/lev^nj. xd) lebe
hij leve
lebe
er
wij leven
mir (eben
gij leeft ibr lebet zij leven jieleben.
ber jcfjlüad^en oiinperfeft .Qonj. ijtmit 3cittuörter ik legde,u. f.lu. [iel)e bem ^^nbüatiugleid): § 11, n"* 3. 3. ®er Sniperatit» 8im]u(ari[tber reine «Stamm, im ^^lucal roirb t angcjel^t, ber Stamm mcnn auf t cnbet,5. 33. nidjt ']d)on leg,legt;zet {S. unb P.);antwoordeu, antwoord, antwoordt. 4. SDaa 1. '^arti^ip inbem de (5|3. ^räjen§)mirb gebilbet, 2. 2;er
tritt,5. 5Ö. leggende, ^^nfinitio zetteude,levende. antwoordende, geloovende. Über bie (inbimg be§ 2. 5|3artiäip§ ber jdjtüa= {% ^^erjefti) an
ben
d)tn 3fitmörter, § 10, 2. S3eiipiele: [ielje gelegd, gezet,
geantwoord, geloofd. geleefd, 'Bie im
l)atba§ ^eiitjd)en
2.
^artijipge,
mcnii
niitt
ba i[t:geklaagd,gestolen; iä)oneine anbere betonte 33orjiIbe begraven, vernacht. 5. 2)ie ^nfammengefelüen Seitenmerben roic im T;eutj($eu mitteljt gebilbet. ^lilj^^eitmörter
Ücftion 5.
22
ixbung. Wat
zeide de
vrek
schat
liad
Welken Wat
liad
klagend
tot
hera
men
ziin biiuniiaiiV
gestolenV
de
in
plaats gelegdV Wat antwoürdde de bnurman op het klagen van Wat de vrek maar moest geloovenV Waarom de vrek woedend kunneu zou (äi3e§l}alb) men
den vrek? worden?
Jlufgal'cn. 7. 53i(bc nitiu ven,
i^onj.^räfeiiöunb
iinb bcn Sinpf= CMiipevfeft Doli: antwoorden, wenschen, klagen, zeggen, begraverbuizen, weven (roeben).
2)er ß'önigmar iiberfe^e:
o.
2Bir iinglücflic^? 2Baren
in
löoren
iDütcnb ?
©ic
"Bä)a^.'5)er Bä)a^
Öanbe.
im
3öar
bcr Iföirt
2Bart if)rin Gnglanb? .sj^amuuu'r.
"^-mu alt ? (5r I)attceinen im Öiartcn. -^cr 9hirf)bau i[trcid^er.
ÜIhu- bic
war
Söarcn bie (Sier feiten? ^er
f)unb mar
alt.
5iinftcCcfvttoii. Y
1*
ie
(1e 1 i j k
11
a a ii
b
o
d
.
in den schuinvburg twist burgerman kreeg eens trotsch edelmau. Deze met bedreigde een jong en zeer draebt hem bedienden dat een heni, gelastenzou bij zijn ,,Mijnheer", zeide de eerste, stokslagen toe te dienen. als u even met bedienden heb ik niet, maar mij naar zelve te geven." buiten wilt gaan, zal ik de eer bebben ze u
Een
,,
vrindahk dn
hrr(pr)n(tn kre.c
ens
in
anbot,
djn axnibrrx
Dezj h.Hlnh/dj hnn, dat tr.fls ecUlman. hnn dra.rt stjksbupn tu t," dhun. zm an
„bjdind.m zal
Het een
ik do
hrb-rh er
nit, inur
lnhäu
iianbod
burgerman
als i/
hd
tvist mit ziin
ji-ytn
znd.) ,.M3n(h)er'',
»i.'t m;i
ersn
jn
b,"dind3n
nur
zcr
iplast^n dd erst.»,
baußon vilt-xnn,
// z;h-o td tjerju."
»j
'i"Q%^Inerbicten ] Mijnheer ein ^.i3ürgcr'j= I
manu
de
(15.)
eer
toedieiK'u
!£l)Cütcv
i^crr,Jpcrr 33.
nicm
bic
6I)rc
bcbicnen, bür=
deschouwburg (m.)
tiü^
de
bcr 3iöi[t, Streit
geben rcid^cu, bcbrol^cn
eine
bcfeljlcu,iier=
ceiu'
twist dracht
1 bedreigen ^Irad^t j gelasten
orbncn
0-l"rÜ9cI) stükslageu
(Stocfid^läflc I
de
bedi(?nden
bic 5?cbientcn
!jic .^ilfsjettwörter: zijn o^cr
freunblic^ jung [tol5
vriendelijk jong trotsch de
23
wezen.
crfteier irf)felbft(iel=
eerste
ik zelve
5er) deze (m. unb /".)bicicr, biefc ik ga, ik ging, ik ben gegaan. (!)gaan gelten; (!)willen moHeil;ik (hij)wil, gij wilt; ik wilde (wou), ik heb gewild. ik zoude (zou) C!) zullen werben, foHen;ik zal ic^ luerbc,foll; ic^ tüürbe,füllte.
Ühnng. Met
wien
Waar
kreeg de bnrgermau kreeg hij twist?
Waarmede Wien Wat
(Söomit)bedreigdeliem
de
edelman
hij gelastende stokslagentoe
zou
antwoordde
Welke
twist?
de
wilde
eer
?
te dienen?
burgerman?
hij liebben?
De Hulpwerkwoorden. |"teilnl'föjcitwörter.
§
13.
I.
Zijn
ober
wezen
[vezdii].
^nfinittü. ,,Onbepaalde wijs" [iiib^palchveisj. ^röfcuS. ^Tegenwoordigetijd"
[te(pnvord9(}3 ieitj. jein. Zijn,wezen,
^etfcft.,Yerleden tijd*"
[Tdrled9nteil]. jein. Geweest, zijn,geioejen
Ifartijip.Deelwoord" %xm\^
^crfeft(2 ^.).
(1 ^;s.).
Zijnde,wezende, jeienb. Subilmiiu.
[clclvorfj.
Geweest, geirejen.
,,Aantoonendewijs" [antondudo rtisj.
^^iiräfcnS. ,Tegenwoordige tijd.'' id)bin hij is er i[t F. wij zijn loir finb gij zijti^r jcib zijzijn fiejinb. S. Ik
ben
^\mpcrfftt.,Betrekkelijk [botnkshh] tegenwoordigetijd." 5. Ik
was
hij was
ic^ mar er
luor
24
ßeflton 5.
P.
mir
wij waren gij waart
ilirloürt
zijwaren
)ielüoren.
mann
i|"crfeft. ,Verleden tijd." geweest id)bin
S. Ik ben
hij is geweest P.
er
i „ / ^
i[t
,'
^
wij zijn geweest lüir finb I geioefen. gij zijtgeweest i()rfeib ) zijzijn geweest fiefinb
^lttöquoin|icrfe!t. ,Betrekkelijkverleden S. Ik
geweest i^ geweest er
was
hij was P.
wij
waren
gij waart zij waren
mx
i
irar
/
Qg„ptg„ ' °
geweest irir inaren geweest i!^rroart geweest fieroaren
i]futuntm. „Toekomende
tijd.**
| Qctuefen.
,
)
[tukommdj] tijd/
5'. Ik zal zijn ic^»erbe fein
hij zal zijn er
S. Ik
P.
toekomende eyoftttm. ,Betrekkelijk
zal geweest
hij
fein
wij zullen zijn luir luerbcn fein gij zult zijn i()rwerbet jetn zijzullen zijn fieiDcrben fein.
P.
gutimtm
lüirb
zal
geweest
ziin icb lüerbe \
tijd."
-
^
er
zyn
iDirb
^
/
'
wij zullen geweest zijntt)irwerben gij zult geweest zijn \\)xwerbet zij zullen geweest zijn fiewerben
'
j ,
gewefcnfcii;.
j
Boubitionnlie.,,Voorwaardelijke [ \orvarchhJi9j wijs.' ^räfcuä. ,Tegenwoordige tijd." S. Ik zou zijn\ä) würbe fein hij zou zijn er Würbe fein wij zouden zijn Wir würben fein gij zoudt zijn i^r würbet fein zij zouden zijn fiewürben fein.
P.
Verleden *4Jerfeft. .,
5. Ik
zou
geweest ziin idb würbe
hij zou P.
tijd."
geweest zijn er
wij zouden
gif zoudt zijzouden
\ lüürbe )
^
,
J
geweest zijn Wir Würben
geweest zijn \i)vWürbet geweest zijn fiewürben
.-
i
i
1 ,
J
gewefcnfein.
Seition 6.
26
Scd]ftc£ektion. Onverschilliglieidvan Een
geleerde.
een
zijn studeervertrek bezig met verschrikt een groot boek te schrijven.Een knecht kwam toe: mijnheer, er is ,,Mijnlieer, toeloopen en riep hem brand in buis!" Koeltjesantwoordde hierop de geleerde: waarscbuwen; gij weet wel, dat ik ,,Ga dan mijn vrouw bemoei". niijniet met bet huisbouden in
geleerdewas
—
vnrarsxihxlieit
fplerchvas
911
sxrHvdH.
dn is
er
mdner,
ztin
in
knrxt
kvam
brand-m
hezdx stydervdi-iril'
hoet/s!" —
mein vr:m varsxymn; baniui". hceyshjuddn
an
lum
1
waarschu-
tu:
lüarne,
unb gel^'
roorne
wen
bemoeien(zich) fic^ bemül^en,
[(f.) bie^auSl^Qltung
den
(/rot biil' t?
tidopon in rip „m^ner, kultjdsantvordd Tiirup dd gdlerda: f/rivet vel,dat ik mii nit met hdt
feit ligkeid een geleerde ein ®elc'f)rter eenen geleerde einen @clel)rten zijn studeer- fein "5tubier= vertrek jimmer ein ^ud) boek een de brand (m.) bie i^enerbrunfi boS §au§ het huis ga meine ©attin vrouw mijne huishou-
vut
bie ®leid)gü{ttg=
onverschil-
het
(ßlerdd.
9n
vdrsxril-t
yiQH dan
De
van
jid^ ttiifd^en
dehuishouding)
in.
ik schreef,ik heb geschreven. ik schrijf, schrijvenfdjreiben; ik fommen; ik kom, (hij)kwam, ik ben gekomen. (!) komen * ik loop toe, ik liep toe, ik ben toeloopen ]^er(an)beilan[en; toegeloopen. * toeroepen jurnfen;ik roep toe, ik riep toe, ik heb toe*
geroepen. ik
ik weet, Ujiffen;
(!) weten
wist,
ik
lieb
geweten.
itt"wng. Waarmede Waar
de
Avas
schreef
hij?
Wat
riep de
Wat
antwoordde
Waarmede Welke
geleerdebezig?
verschrikte de
knecht
hem
toe?
geleerdekoeltjes?
hij zieh niet? de geleerde? had dns (alfo) eigenschap(6i(]cnfc()nft) bemoeide
hebben. Sie §tli§jcilioörter:
27
28
Scftion G.
2)ie
29
hcbbeu. iQllfsjeitmövter:
i^ludquampcrfcft. tiätte irf)
hadde
S. Ik
hij hadde P. wij hadden
f)ätte
er
lüir
gij haddet
l^ättcn gelobt. i^r t)ättet
zij hadden
jici)ätten
gebad
:iuf3al)c 10. SSer (iicr ju (voor)feinem grüfjftücf. VölligI^atle 2Birt ^attceine 9ted;nunfi geljabt.2)ie ©riüe luirb ben gongen einen langen äi)inter l^aben. «Sonniier [ingen. ffl3ir werben S)n wirit ber im ©arten war. Ulan bat ben ®d)ai}ge[toI)(en, ben B(i)a^nii^tI)eben. S)er 33ürger§mannfagte:„58ebiente {)aben,S^nen (U) Sucher I)abei(^nic^t".^ö) werbe bie (ä{)re .'öQ"e©ebnlb! 23urf) geid)rieben. 5n geben. (Sr l^atein grofee» de ! (berD3hit ^J^hit het geduld). ."pabt (bie©ebulb I)aben.S)u f)aftget)abt. moed). Scf) Würbe ©ebulb get)abt ßr ^atgehabt.2ßir würben gehabt^aben. SBir Ratten geljabt. 2)er
=
=
Siebente £ektton. Gestrafte
hond, die
Een over
zAvom
stuk
hij het was
het
vleesch
zag,
Vol
te
in 't water
zien, die
Hij
los.
liet
en
een
wilde begeerlijkheid,
zijn stuk vleesch altijdkwijt,en hoe groot was
zijn verzonder zijn hij den anderen hond insgelijks bedroefd kijkendals hij. even
voor
bazing, toen
zijn bek hield,
in
hond
anderen had.
bek
afnemen
nu
vleesch
hij zijnbeeltenis
Toen
hij een den
in
hem
stuk
een
rivier.
een
bemerkte, meende ander
gulzigheid.
Qdstraftd(jrhaxJuit. 311
tun
t9 zvi,
di
hat hnn
kvrit,(n hiks
De een een
het
dn
hu
strlc vles
heltdnis
in
r/rotvas zfin
in
strk
andar
afnemen
zundar
lit
t vatar in zf
zfin
vles zax,
m
z^in
harnt
dm in strk
hik
beJc Mit, zvum lui rkta,mendd vul
hat.
rJes 1)^.
0V')r an
ririr.
hxnit
viJda bacf^rhkhHt,
hii
vas
hat ny
tun hri dan andaran varhnzit), eran
dti
andsran
badruft kiikant
vor
hrnt
hri
alUit insxa-
als hii.
I zijn beeltenis fein33ilb gulzigheid bie ©cfrä^igfeit ba§ SBaffer ein ^unb hond j het water bie 23egier(be) stuk ein ©tuet de begeerlijkvleesch
zijn bek eene
hunt, cli dn
hei Zfin
(m.)
rivier
baä
Sleifd) ]ein5Dkul ein fylufj
heid de
verbazing ba§ @r|"taunen (f.)
30
ßcttion 7.
bemerken
bemerfeu
groot
gro^
raeenen
meinen, ginuben
hedroefd
betrübt,traurig
gestraft
beftrafl
even
vol
öoU
ebenfo,gerabefo auSjeljenb
kwijt
quitt,Id§
kijkende | insgelijks j
gleichfalls
/.onder,fonbcr,ol^ne. ik houd, ik bield,ik heb gehouden. l^oltcn; ik zwem, ik zwom, ik heb gezwommen. zwemmen fd^lüimmcu; ik zie,ik zag. ik heb gezien. (!)zien jef^en; * afnemen af, ik nam abnel^men;ik neem af, ik heb afge-
(!)houden *
nomen. *
loslaten
ik luat los, ik loSlaffen;
liet los,ik heb
losgelaten.
Übung. Wat
hielt! de
houd
bek? zijii Waarover zwom (Sßotüber) hij? Waar bemerkte hij zijnebeeltenis? Wat meende hij daarin te zien? Waarmede meende hij den anderen hond te zien? Wat wilde hij vol begeerlijkheid doen? Wat met geschiedde(cjefc^Qf)) zijn stuk vleesch? Wanneer was zijneverbazing groot? (SÖJann) in
(Scf)(uß.) |)te"Ätl*fö5eitioörfer. § al§
15.
III.
Ziillen
[.n-hnj Wetzen,
foüett,
tDcMicÄ iomobl bem beutf^entu erben, Siefeä^ilföjeitiDort, bem follen entfprirfit, I)atnur folgenbe fünf formen: 1. 2.
Snjiinitii) prüfena:zullen. ^räfcns:zuUende. parti;sip 3.
8. Ik
Sut"ihotiü pinfcns. zal
hij zal F.
er
roirb, fott
wij zullen loir »uerben, fotten gij zult if)rwerbet,fottet zij zouden fie»Derben,füUcn. 4.
S. Ik
SnbiltaHo Smpcrfcht. zou,
hij zou, P.
iä) luerbe,fott
züude zoüde
iä)mürbe, fottte er lüürbe, fottte
wij zouden lüir njürben, fottten gij zoudt i()r»DÜrbet,fotttct
zijzouden
fietoürbeu,fottten.
)te
5.
wordeu. öilfSjeilmörter:
Srnperfckt Jlonjimktiu
hau
=
§
16,
IV.
Worden
31
cJiibiliatiu Smpcrfcht.
[cjrchn] XüCX^Ctl*
Snfimtiu. iperfett.
*4"rä)enö. Worden
| Geworden
racrbcn.
zijn löorbeu fein.
yaitl^ip. ^crfeft.
ipräfcuä. Wordende
] Geworden
locrbcnb.
luorbcii.
3nbikntiu. jpräfcng. S. Ik
Word
hij wordt P.
ic^iDerbc er
rairb
wij worden löir icerben gij wordt iör loerbet ficUierbcu. zjj worden
S.
morben.
S. lüorbcii.
S. roerbeu.
32
Ceftion 7.
futurum
c^attum.
S. Ik zal
hij zal P.
tuirb
er
wij zullen gij zullt
tüir rocrben
geworden zijn
.
,
irorben fein.
i()riDcrbet
zii zullen
fie lüerben
Bonbitionnlis. ipräfcn§. S. Ik
id) tüürbe
zou
hij zou P. wi']zouden gij zoudt zij zouden
lüiirbe
er
worden
lüir iDÜrben
lüerben.
il)rlüiirbet
fietüürbcu *^5erfctt.
S. Ik P.
zou
hij zou wij zouden
id) unirbc
\ I /
geworden zijn
tt)orbenfein.
würben
mx
gij zoudt zij zouden
iDÜrbe
er
\t)Xlüürbet '
fielüürben
Smpcrntiü. lüerbe!
S. Word!
P.
I
Wordt!
werbet!
I^onjunktiu. HJräfcnS. S. Ik tt)orde
hij werde
ic^Werbe er
wij worden
P.
Werbe
wir
werben
gij wordet
il^rlüerbet
zij worden
fiewerben.
Sm^icrfcft. S. Ik
werde
hij werde
iä)Würbe er
P.
wij
Würbe
werden
gij werdet zij werden
Wir Würben
xijxWürbet
fieWürben.
^^icrfcft. id^fei er fei wir
geworden
feien it)rfeiet fiefeien
werben.
^4"ln3quaiitpcrfcft. geworden
id)wäre er
wäre
Würben
Scttion 8.
34
1
hii vez^n vnr (ztin)munt, stapt"/lui hosijsunyjkoiitan, zsida don /cutsir: t)t ni f/iitjn lysifirtja rijjilantj „ves-so
or
oei/tdd
Jid
ij (/evjii, ik
hih-jH
suvirdn
hxt
da kutsir
daddhk dan
um
huk
hitan vahiV'. r,'ita'i/x
m
t
dd
zcej)
ov,»-
t
part
.-n
v»rdvnnt
tildra
da slrnt.
van
weldra, balb. au§. [ieigt (jinein; hij stapte uit er [tieg führen,fahren, hij laat zieh brengen er lä^t\\ä)(bringen), ik heb geld laten vallen \d} t)abe(Selb fallen laffcn. h et het stortregende, stortregent, stortregenen plQ^regnen; het heeft gestortregend. muffen; ik moet, ik (hij)moest, hij heeft (ge)(!)moeten
hij stapt er
in
er
moeten. *
ik verdwijn, ik verdween, verdwijnen nerfd)ir)inben;
ik ben
verdwenen.
Ut)uttg. de rijkekoopman ? (Söo^er)kwam Wat bemerkte hij? hebben ? Omdat wilde hijeene Waarom (9Beil .) vigilante liet hij zieh brengen V Waarheen de koopman onderweg? Wat bemerkte Wanneer stapte hij tot den koestier? Wat zeide hij tot den koestier? Van
waar
.
Wat Wie
§
17. 1.
deed was
de
.
koestier?
bedrogen?
Ü6er bie negatttie unb intcrrogatioe ^erbalform. ^ie negatioe (öerneineiibc) g^orm tuirb im 9?ieber=
ba§ luie baä ^Ibberb „iiiet"(nirfjt) mii^gcbrücft, länbiidjen biirc^ Stelle Ijat. bem iHn-biim feine 1)emna(^ im n a rf; 1)eutfd;eu —
über lautet bie
bic
ncsatiucunb
iiitenoiiatioc 58cit)Qlform.
negntilioJyoiin(de ontkcnnende
vorm)
uoii
:i5
zi.jii
hebben:
unb
3^nftnltio. *|"rnfcn8. Niet
zijn (wezen) nicf)t fein.
Niet
hebben
nid)tt)n6en.
5|*eifett. Niet
geweest zijn nic^tgetuejen
Niet
jeln.
gehad
hebben
nic^t gehabt
I}Qben.
*4"rn|cuö. Niet
Niet (wezende)mrf)tictenb. zijnde
Niet
geweest nic^tgelüefeii.
hebbende
Niet
nic^tl^abeub.
gebad nid)tgehabt.
.^nbikatiu. Ik ben
Ik
was
ic^bin nic^t, ujf.
niet
niet
tc^Wüx
Tk
heb
^m^jerffft. mcf)t,ujf. Ik had '
niet
ic^^obc nid^t, u)].
niet
ujf. ic^t)Qttc nid^t,
gJcrfcft. Ik
ben
niet
geweest ic^ bin
Ik
n\ä)\gelüejen, ujf.
heb
niet
gehad id^t^dbt
o,t'f)aU, ntci^t uff.
^(u§nuanUietfeft. Ik was niet geweest iä) nat Ik'had niet gehad id^ ^otte nic^tgeiDcfcn, uff. nid^tgel^obt, uff. futurum. Ik
zijnid)merbe nic^t
zal niet
fein,uff.
Ik zal niet
hebben
id; töerbe
nid^t^nben,uff.
,
ffttturumepctunt. Ik
zal
geweest zijn id) Ik zal niet gehad hebben
niet
luerbe nid)tgcmefenfein, uff.
toerbe
id^ nid^tgel^obt l^obcn, uff.
I"onbitionalia. ^räfenS. Ik
zou
niet
zijn id^lüürbe nid^ti Ik '
fein,uff. Ik
zou
niet
geweest
zijn id) !
toiirbcnid)tgeroefen fein,uff.
zou
niet hebben
id^ iDÜrbe
ntd^t^oben, uff. Ik
zou
mürbe
niet
Lfehad hebben
ic^ nid)tgel^abt f)Qben, uff. 3*
üeftion S.
oG
niet! Sei
S. Wees
niet! Seib
P. Weest
S. Heb
nid)t!
nic^tl
iü(()t! ,S)a6c niet! ipabetnic^t!
niet!
P. Hebt
]^on|unktiu. ^räfenö. l\i
Ik hebbe
zij niet id^feinid)t,uff.
niet
ic^i)abi uff. n\ä)t,
niet
id^^ätlentc^t, uff.
:äm^)erfeft. Ik
'
ic^tonre mtf)t,uff.
niet
wäre
Ik hadde
^erfelt. zij niet geweest \d)feiuid^t
Ik
getoefen, uff. Ik
hebbe
niet
gehud
ic^ t)abt
nid^tgelobt,uff.
niet
geweest id)irärc uid^tgeioefen, uff. wäre
Ik
gehad id) ()ätte nid^tgef)Qtit, uff.
Ik hadde
niet
interrogntiüc ober frag^"^^ ^oriii(de vragende tüirb wie im 5}eut)d)en : baö vorm) gebilbct ^ronom ober ©ub= irtie id^onaua bcii Seifpie= ftmitiü tritt I)inter Das 58erbuni, len in ber crflenunb Seftioiierfidjtlirf; ift. ^n berfel= ^roeiten beu 2Beife merben ade übrigeninterrogatiöen ^^ormen gebitbet. ik? had ikV ben ik geweest? heb ik gehad? ^dfo: was ik geweest? had ik gehad? ik zijn? zou was zou ik hebben? uff. 3. S)ie negatioe ^ rage form (devragend ontkenuende mie im S)eutfd)cu inbem ba» vorm) tüirb gleid^fofly gcbilbet, bog 93erbum uitb niet unmittelbar f)inter ba§ ©ubjeft Ijinter 2. S)ic
—
—
—
—
©ubjcft gefegtlüirb,5. 53. Ben Was ik
ik uiet?
gehad?
niet
gehad?
had
—
ik niet? Was
—
—
ik
ik niet? Ben niet
heb
ik uiet?
—
ik niet
geweest? heb geweest? had ik niet
uff.
4. 53ei allen
übrigen^^erben finbetbic iÖilbungber
formen befprod^enen
genau
in
oben
berfelbcn SSeife[tatt.
2liif3al"c12. ^er
%oh
Wan I)at bie alte grau nidjtnergeffen.
Munbe nic^tfc^lafenbe nid)t beforgen.fe mar
mcden.
^er
ilBirt luirb ibm
foU
bie ("^ier
nod) (nog) nid)t iBinter gemorben. Ter 5iad)barmürbe nidjtumjlüdlidj gemefcnfein, ^u mürbeft bcinen Sdjatj boc^ nidjt (jaben. ^in id) nidjtärmer al^ äunor'? SBürbc er nidjtmütenb mcrben fönnen'? s^ai er nid)t iöebicnte gcijabt?Sei nidjt[1015!2Bir mürben nid^tgefd)iic=
37
bcr jc^liiQ(f)cn Konjugation. SBeijpicIc
äl}ac \\d)nic^tmit bem -V^auA^alt. tjaimi. @r 6eicf)oftii]t ^er .V)unb (jatte nid)t ein Qnbere*j nicf)t fein ^rftiiuneii ftrof^? 2öar er nic^tfrcunb= ©eib i^r nid)ti^dtcflirf)? ©türf ?yleifd). lid)? Serbet nic^t[tol,^.äöürben luir nic^tbie Öf)re (ie()abt ? 2)er 0)c(e{)rte mofite nirf)t eifi^roffen fjaben? äBav bcu 5?'nedjt nid)tnnttüorten. 2.üürbe ber .Qönig nidit in ber ^Drp'd)ente ^aben übernaditenmoüen? bell
nciuitc Cchtion. lu De
dokter
van
gesteldhedenzout Zekeren
ven.
verdronkeii. inedicijiikist een Engelscb schipplacht bij alle on-
eeii
water
zijupatientenvoor
aan
avond, bij gelegenheid
van
boord
viel
Den
verdrook.
en hij over die de kapitein, vraagde
niets
van
het
zeilpartij, volgenden dag een
ongeval wist,
,,Weet gij ook, waar Jack, ,,bijis gisterennacht ,,Ja wel,' antwoordde de
van
de
matrozen:
schrij-
te
dokter in
een
is?"
zijn
eigen medicijnkistvedronkeu/* im
m
da doktnztin
van
,m
medisi iniist
vjrdrupJcDn. ah uncpstdihedMi zout zelf^rdn avunf, hei cplecpn-
cijjIs sxip pla.vfbd sxrfiv,m.
pasümt,m vil lui ovar hört in vjrdruyl'. d^m v.ilßsndjn zcilpartii, dt di nits van hat unc^aval vist, en dax van vragda da l^aintein, is?" antvorda da d-Mar matroz"/)i: „vet-xei ök, var vd," zjal', ,Ja vardrvyhm.'' „hd IS ßistaran naxt in zfin ricpn medisdnkist vatäi' heit
De
an
van
vor
tj
an
dokter^)
=
ber ^oftor, ber
de matroos
(P. ber 5Katroje
nut ber TJr. med. 5ibl. nur iinib im ') 3n ber UnigangSjprarfjc angerebet. mit ^Ibjeftiua -) 3[m 5JbI. werben alle üon Gigennamen abgeleiteten großem 2lnfangö6uc^ftabcn gefd^rielieu: kaas Fransnli Itoek, eon Ihiitsch pcliip, Edanimer ßiijcX een
Dokter
ßcftioii '.'.
38
* *
jein;ik pleeg, ik (hij)placht. geiDoIiut plegen pflegen, ik verdrink, ik (hij)verdronk, ververdrinken ertrinfen; dronken.
fragen;ik vraagde (obervroeg),hij heeft gevraagd.
vragen
Wat
plachtde hedeu
Aan
wie
Ül»ung. Engeische geneesheerbij de
voor
alle
schrijven?
schreef hij dat
voor?
bijwelke gelegenheidviel hij over verdronk hijV VVaarvan Avist de kapiteinniets? de matrozenV Wat een van vraagde hij aan Wanneer
Wat
ongesteld-
en
boord
en
Jack?
antwoordde
'^on
bem
Zeitwort.
(8ic^c S 10—12.) i^onjugation. Sn|"icte ber ic^inac^en
Snftniliü. ipröfeng. Antwoorden
; Wenschen
nutirorten.
iDÜnicfien.
^Jcrfeft. Geantwoord
hebben
l^aben.
' Gewenscht geantlüortet ijobm.
hebben
gcmünfd)t
Partizip. *45rö|ettö. Antwoorden
de
iüün|d)e'.ib.
! Wenschende
antirürteub.
i^crfcft. Geantwoord
1 Gewenscht
geanttüortet.
geiüünjc^t.
^nbikatto. jptöieni*. Ik antwoord
anttDorte irf)
hij antwoordt wij antwoorden gij antwoordt zij antwoorden. Ik
iintwoordde
! Ik
wensch
icf) löüufd^c
hij wenscht wij wenschen
gij wenscht zij wenschen. id)outiüortete
Ik
wenschte
hij untwoordde wij antwoordden gij antwoorddet
hij wenschte wij wenschteu
zii antwoordden.
zij wenschten.
Sfiiwenschtet
id) iüiinid)te
bcv irf)"i)ac{)cn Äonjugatton. 39eifptelc
39
^erfctt.
Bonliitionnlis. \^ iDÜrbe lüünfd^en
^Urfcft. Ik
zou(de) hij zou(de) wij zouden
ic^iDÜrbc gcQnt= tüortct l)Qbcn
Ik
i(^ löiirbe ge= baben lüünfd^t
zou(dej
hij zou(de) wij zouden " ^
gij zoudt
gij zoudt
zij zouden
zij zouden
I
1
% «.
40
^eftion 9.
P.
Antwoord.
j S.
Wensch.
Antwoordt.
1
Wenscht.
IK
%onjuniitiu. $räfen§. Ik
antwoorde
Ik
ic^ontttJOitc
hij wij antwoorden gij antwoordet zij antwoorden.
wij wenschen gij wenschet
(antwoordt)
id^ontlüortcte
'
hij wij antwoorden antwoordde
]^' irf)^nbe gcoiit^ mottet || "_^ ^
i
zij hebben
| 6ß
Ik
j-6
hij hadde wij hadden gij haddet zij hadden
Ik
wenschte
ic^münjc^te
hij wij wenschten gij wenschtet zij wenschten,
gij hebbet
hadde
(wenscht)
wenschte
gij antwoorddet zijantwoordden.
hij hebbe wij hebben
id^iDÜujc^c
zijwenschen.
[k antwoordde
Ik hebbe
wensche
hij wensche
antwoorde
Ik
hebbe
hij hebbe
zij hebben
xd)£)nttegeQnt= ; iDortet
I
"^
\i) l^abegc= rrüntd)t
wij hebben
gij hebbet
c3
o
Ik
hadde
hij hadde wij hadden
es
gij haddet
bß
zij liadden
! ^ fcc
\") t)ättegetDÜnfd^t
im qüc i'djlDarfjeu tueröeu Sfi^'^^örtei9?a(^biefen5Dhi[tern babei bie ürtfiograpfiijrfj man bcod^te fonjugiert; '^?iebevlQnbiirf)cn 12). (§ 10 Ütegeln(§ 2 imb 5) imb bie ßonjugntion§regclu
Jlwfgalbcn. 13.
Sic
lauten
bie
cinfadjeuSeiten Don:
zeggen,
leggeii,
iiiaken ? 14.
äißie bie
'^iWm äufammengejctjten
uon:
veruachten, ge-
bruikeii,bezorgen? 15. 2ßie 1"». 17.
bie
Q^ormen intcrrogotinen
Uon:
zetten, dansei],
klagen ? Sic bie negatiDen^-ormeu Don: bedreigen,gelasten? meenen? Sic bie negntibe ^nigeform üon: bemerken,
Ceftion 10.
42
gefegttuerbcn
gezet worden er hingen dorst lijden *
*
^ot;laten
c§
(ha) l)ingen
jutrauen
mcdedeelen
mitteilen
^urft leiben, booren a/plukken bürften
ik julaffen;
laat
gelaten. ne'^men;ik nemen
neem, ik ga raeggetien;
(!) /reggaan
toevertrouwen
toe, ik liet toe, ik
ik heb
nam,
ik
weg,
Ipren
obpflücfen. ik
heb
(ben)
genomen. ik ben
ging weg,
toe-
weg-
gegaan. * *
ik hang, ik hing, ik heb gehangen. hangen I)angen; ik drijfweg, ik dreef weg, ik heb toegtreiben; ?(;e"7drijven (ben) weggedreven.
iXbnng. Wie
was
Tantalus?
hij bij de godeu bemind? toe? de goden hem vertrouwden Wat mede? de stervelingen Wat deelde Tantalus aan Hoe werd hij gestraft? Kon er)in de onderwereld zijuendorst lesschen hij (.Q'onnte want (löidjcn)?Neen (5?ein), Waarom kon hijde appelsboven zijnhoofd niet afplukkeu? Wat moet er volgensanderen boven zijnhoofd gehangen (2öie)was
Hoezeer
hebben? Wat
voortdurend
Tantalus (fürcf)tete)
vreesde
Zelfstandig ^ttßftattity.
naaniwoord
? (forttüäf)renb)
f^dfstaml^x
nnmrorfj. §
18.
^ctlinotion unb
aJlc^rjn^lbilbmig.
1. S)a§ nieberlänbif(f)e ©ubftontiöfann
tüie ba§
beiit)d)e
borfoinmcn; ea fann im ^JZefjv^nl)! 2. (©euitib), 3. (®atiü) ober 4. (5mu)Qtili) 1. (9^ominatili), e§ gcl)5rt männlidjcn,mciblidieu gafi (naamval) [tel)en; ^um 'Die 2)cf(inatiou bcä oiibl'tantiüa ober jädj(id)en ,^cigt (S)efd)(cd)t. aQen wia in im 2. unb 3. f^aü ber (5inäa()I bie 5"eränberungcn ^•öden (naamvallen)ber 5)?ef)r,^a()I. 2. 5Bie im 'Deutfdjen gibte^3 eine [tarfcunb eine [d^mac^e Seflinntion ; bie [tarfen l}abenim ©enitiö ©ing. s, ©nb|'tantibc bie fd)mad)en(e)ii. :'".Über bie (Sinsa^l i[tfolgenbeö ^u bcmorfcn: in ber
ober ßin^al^t
1)
2)ie
in bor
Sßörter lüciblidjen
genommen
bie
bleiben l'tet':: uniicriinbert;aui=
unb ^-amilicn^
meld)c im (5-igennnmen,
43
©ubftüntiö.
bieieer= lun- cincnt tinberen Subflaiitit» (Sienitiu i'teljen; ba§ ©eburt'öKft verjaardair tantes meiner 93iiittci"; hondje ber fleiiteV)unb mei= lioed 9}?ariena |)ut. Stef)tbei iier Sittnte;Maries ^lusbrürfen nod) ein ^]^ronoin ober ^ilbjeftiu, io letiteren bieie^immer im 'i)?ominatiii: ders mijn (mein)moeiid)t oude tantes hondje. mv verjaardag',
l)altens, \. iß. moeders
betommen im nur jädjlid^en (^enitineine ,*aaiu§cnbung : bie [tarfen s, bie frfjiüac^en nur: (e)ii. ©c^mad) [inb im 92ieber(änbi)"cf)en a) bie 'i^erfonennamcn auf e, de bode ber 33Dte,de getui^e ber S^n(\^ufm., unb b) bie Söörter beer .s^err de huisbeer : (auagenommen in oiM^irtmenfe^ungen des buisbeers; de gastbeer ber ®aft= ,S^au»l)err, de graaf ber ®raf, geber),de bertog ber .^erjog, de prins ber ^rinj, de vorst ber t^ürft,de profeet ber ^rop^et, de paus ber ^apft, de menscb ber ^Dienfd); Sfßort bart S^cx^,@. c) ba§ fäc^Iirfie
2) Xie männlii^enunb
bie
des barten.
3) ^er ©enitiö luirb im
in 'Dlieberlänbifc^en, beionberS ber Umgangsiprac^e unb im gemöfinlid^en Stil feiten nmn gebrnudjt, umfc^reibtbenfelbenburc^ bie ^rä= van: pofition
den
den
menscb,
"^iefe Umfdjreibungift unbebingterforberlidj: a) für bie seh ober st enben; b) fürbie iöörter,lüeldieauf s, liet buis (C)öu»), van auf e. 33eifpie(e: iärf)üi^en van bet
moeras
van
paus,
van Cillioor),
van geborgte (©ebirge),
van
den
loods
bet
einde
van (Sotfe), ((^nbe).
bet
afler nieberlünbifd^^n unb 4) 5)er 5(ttuiatiö (Subftantine meiftenäauä) ber Statin iftbcm 9lominatiü glcid). 4.
gür bie ÜJkfjrjaf)! geltenfolgenbe ^Jkgeln:
unb fäc^Iic^en Hßörter ^aben toeiblidien 1) ®ie männ(i(^en, in aflen g^öflen eii ober s [ein paar fadjlic^e Ijaben bie frühernor nod) er eingefc^oben, ^Jfefjr^atjlenbung unten f. 4) unb 5)J. ü]2itte(Ä bilbcn i^rc D)?cf)r5al)( s 2) : a) alle Timinutiua (verkleinwoorden); b) faftalle Sörtcr auf el, em, unb age; eil, aar, ier, aard, erd bei letiterenift bie llfe^rjat}! meiften§aud) bie (^nbungeii ^uläffig, mittelö eil mirb bann in geljobenem nur ®ti(, Die mitte(§ s im geiüöfjnlidjcn eti( unD in ber Umgangs^
44
2eflion
10.
het huisje(^äusc^en), de iöeiipiele: i\)X([ö)e c^cbraurfjt. de boüuiphuisjes;het boompje (bn§ 53äunid)en), de lepels;de be/.ein (iÖefcn), jes; de lepel(Söffet), de bezems; de keten (bieSeite),de ketens, de ober 5ReaUef)ier), ketenen; de leeraar ((Sji)nmn[ia[= de leeraars, de leeraren; de bankier (53aiitiei), de de luiaards; de bankiers; de luiaard (g^aulenjer),
lieverd
de lieverds;het bosschage (bO'S (Siebling), de bosschages. SBälbdjeu),
3) gaft ade über
3ub[tnntitie ^aben
anberen
aiit4aiitcnbe§ f
pennen
de
;
hoed
(bieSaube), de ven
; het
de
muizen.
iinb
(tc^l. § '",17
z): de pen
(bcrfont),de
duiven
eii
de (^ebev),
lioeden
;
de
dnif
(Der2orf),de turde muis (bie 9!}iaii-:'),
; de turf
huis, de huizen
;
meiftenS 5inmer!ung. 3n 2Börtern frembenUrfprung§ [te!^t einem beutfcl)en de struisen 33. s z fiott ({)öufig entfpred^enb), : j 3. bie ^er5cn,de bie (Sträuße,de kruiseu bie ,*ifreuje, de kaarsen bie bie l^ränje, kransen bie d e dansen d e kei-sen Äirfd^en, S^änje, bie ©d^ranjen,de prin"ienbie de lansen bie Sanjen,de schransen de Ijoomschorsen bie 53aum= bie ©cf)iüämme, ^rinjen,de sponsen riuben,de bie
pausen
bie
de ^^^äpfte,
bie (Samen,
sausen
de
kousen
©trumpfe. het ei, de eieren: het eren: fäd)Iict)en 4) (5inic]e Ijabeii goed (bieSöare),de goederen; het kalf {ha^ Rcilb), de kalveren (oberkalven); het lani (Samin), de het lied,de Hederen; het rad, de rälammeren; deren het de Volkeren de raden); (aiid) volk, (aiirf) de gemoederen. de volken); het gemoed (©emiit), het a(§ ers: eren 5) 6in paar fäd)Ud)ei^ahcnfott)of)[ de bladeren, de bladers; het hoen blad (531ntt), (Mii^n),do hoenderen, de hoeuders ; het kind. de kinderen, de kinders; het rund deren, (9tinb),de runde
§
19.
runders.
bcr ^nrftcllutig A.
2"cHinatton bcr
Subftonttdn.
©tarfe ^eüinntion. ^JJünnlicf).
N.
De
N.
De
den
ir. des
leeraars
J). den
leeraar
leeraars, leerarei« G. der leeraars, Iceraren J). den leeraars, leeraren
-1. den
leeraar.
A.
leeraar
leeraars. leeraren.
45
X'Ctlinatioi! bcr (i.iib[tautiün.
N.
Een
6r.
eens
D.
eeuen
A.
eenen
moiid
N.
Menden
mondx
G.
mondcii
Jj. monden
(een) mond (een) mond.
A.
mondou.
Üßcibltcf). N.
i)e
JK
der
A.
de
N.
Eene
(t.
eener
D.
A''.De
vrouw
ir. der
vrouw
der
(de) vrouw
D.
den
A.
de
band
N.
Händen
band
G.
banden
(eene) band
I). banden
vrouw.
eener
vrouwen
G.
band.
A.
eene
N.
Het
veld
"T. des D. den
velds
A.
het
veld.
N.
Een
(gdb)
velde
( bet
veldj
boekje G. eens boekjes D. een(en) boekje A. een boekje.
vrouwen vrouwen.
A.
banden.
N.
De
velden
(t. der
velden
D.
den
velden
A.
de
N. D.
Boekjes boekjes boekjes
A.
boekjes.
G,
B.
vrouwen
velden.
'3}ef(inotlon. ©c^tüttdje Wi
6inäQt)l.
c
boden
N.
De
bode
N.
De
G.
des
boden
G.
der
boden
D.
den
bode
D.
den
boden
A.
den
bode.
^.
de
N.
Een
graaf
N.
Graven
G.
eens
graven
G.
graven
D.
eenen
(een) graaf
D.
graven
A.
eenen
ffraaf.
A.
graven.
N.
Het
N.
De
harten
G.
der
harten
D.
den
(een) bart G. des (eens) barteu D. den, bet (eenen,een)hart(e) A. bet feen) bart.
A.
de
(]V 5 a ()I,
boden.
harten
harten.
18. ^I)etliniere 2Börter: folgenbe de
vorst,
raoeder,bet
een
getuige, de lepel,een
het boompje. dorp (S)orf),
boompje. de
pen,
eene
4C
2düon
11.
19. 53ilbct)ie5}ie[)r3a()I w.örter: folgeiiber de
avond, hei boek, de bek, de bezem, de lieeltenis, de beurs, het boord, de bankier, de dorpsherbeig,de dokter, de
dronk, het goed, de guinje, de gierigaard, de geneesheer, de hoiid,de herhergier,het huis, de hoek, het hoofd, het jaar, de krekel, de koning, de knecht, de koetsier, het lucifertje, de de mond, de matroos, medicijnkist,de misdaad, de maaltijd, de nacht, de heer, de gastheer, de hertog,de prins,de keten, de duif, het lam, het rund, het gemoed, het lied, de luiaard, het huisje, de loods, het einde, het huis, het gebergte, de klinker,de medeklinker, de muis, het ongeval, de profeet,de plaats,het paard, de paus, de patient,het plan, de reiziger, de rekening, de rivier,het rijtuig, de rots, de schat,de steen, de schouwburg, de stokslag,het studeervertrek, het stuk, de straat, de sterveling,de tuin, de turf, de twist, de tak, de de vorst, het volk, de vinger, de vrek, de vader, de vrouw, winter, de zomer, de zweep, de zeilpartij.
€Ifte£ektioiL twist.
De Twee
kleine daarover
raakten
hadden
jongens
hevig
noot
een
t twisten.
aan
gevonden ,,Zijis
—
en
voor
mij", zeide een hunner; ,,want ik heb haar het eerst gezien." ,,Neen,zij behoort mij", sprak de andere; ,,ik heb haar het eerst opgeraapt." Zij werden haudgemeen, derde jongen, die getuige was den twist, toen van een —
—
hen
tot
,,Kom, ik zal
zeide:
Hij plaatstezieh noot
beide
jongens, kraakte
—
de
„Een der doppen behoort hem, die de hem, die ze gezienheeft, de andere is voor de pit aangaat, die houd opgeraapt. Wat
zeide:
en
het eerst
noot
de
tusschen
besiechten".
twist
uwen
't eerst
heeft
ik
't vellen
voor
het
van
niet
vonnis."
—
De
beide
kleine
hnnne
had
verbazing bekomen, de rechter, in zijn hooge wijsheid,de noot reeds niets wint opgegeten. Zij begrepen nu, dat men
niet
twisten.
jongens toen
tve
waren
khinj
nog
hadan ji'}j""ns
hev.i.f iint tvistan.
hip har „ik lup
hd hur
van
erst
hot
—
„zei
is
(pzin.''
tvist.
an
not
vor
i'pxunipt." —
d/rdj
vas jinjjn, di (j,4(i;i/(;/ sal i/i\m tvjst haslf.rtju" —
.
(javvndjn
ni
(jarnktandnrorar
mei", Ziidj cn hrnar ; ,,vant ik zd hdhort nui'', sprak d," andir.i;
„nen,
—
erst
dj
zd
rird.ni
handßjwen,
d."n tvrst, t"t hm ran /;.'(plntstozix trs.m
ziidj:
tun
„kvm.
d.) beidj
.m
ik-
jitjanSy
3ubi'tantiUii.
2:cflination bcr
kralil,) dj erst
dj
jri/jns
rixtfr,
*
*
ziin
in
nt/, dat
*
zfiih:
iu
varon
ffhn
t
ror
nit
n./.v
mit
mit
di
htm,
vor
is
Ijjhort
dip.m
hrnj
van
ho(jj Viishrit,d,) not niis
mm
dir
„eil
(psin lieft,dj andjrj pit anißd, di hmd-ik
kliiiij
*
not
rcts
zj
t erst
van
Jut
47
d," not
lut
he/'t upxjnipt.
vat
hmi, wnis."
di
d.i biid,}
—
f/y varhaziy bjkomdn^ tun zii had-rpx'f/et.ni. bjt/repan
ivrst.m.
finben;ik vind, ik vond, ik heb gevonden. gespi'oken. spreken fpred)en ; ik spreek, ik sprak, ik heb i k ik ik heb begrepen. begrijpen begreifen; begrijp, begreep, ik ik ik heb winnen win, gewinnen; won, gewonnen. vinden
Übung. Wat
deden
de
jongens, nadat haddeii ? Zij .
Waaroni Wat
wilde
meende
de de
erste
eindigde de
Wat
zeide de derde
Wat Wat
Hoe
vonden ge-
.
zieh
voor
houden?
twist?
jongen, die getuige was
van
den
twist?
zieh?
plaatstedeze
hij, toeu hij de noot kraakte? het vellen van het vonnis? hield hij voor spoedig (2öiebalb) hae de rechter de noot opgegeten? beDor Nog voordat (5?orf) .) begrepen zij nuV zeide
.
Wat
.
noot
uoot
andere?
Hoe
Waar
de
(nac^bem) zij eene
.
.
.
.
-18
Scttion 11.
"2"om
JöcfoubcrcOlcgchifür bic SUJc^rja^lbilbung.
20.
§
^ußftttnftu.(»"^ortfe^ung.)
bei lier]cf)iebeiier 93011 bell (Subfiniitiucn, 53Jef)r= tt)eld)e
1.
eine Devi'rfjicbeiie inerte man ^af)(^eiibuiig ()abcii, 53ebeutiing bei'onbeuvi : folgenbe broeders
Vorüber
broederen
dochters
Xörf)ter
dochteren
StSf^incv
heidenen
beidens
33eltf)iminel
hemels
931itmenid)en lüeibUt^e Siacfjfoimncn
Reiben i^irmament
hemelen
^ned)le
knecbts
fid)
l'anbe^ knechten, fig.(St(aüeii,
fued^tc
23ud)ftaben
letters
letteren
tafeis
2;iid)c
vaders
Später
vaderen
waters
t^lüffe
wateren
worteis
1'^
2" Siteratui 53ricf,
tafelen (der weti
SBurjeln(in allen S8e=
wortelen
©efe^tafeln
SSorfa^ren fluten ob. SOßofferorten Karotten Wöi)xä}tn,
beutungen) (zonenj "B'öt)nt 2^ ^nod^en 1" 53eine, beenen bladen SBIätter(in allen ^ebeu= tungen) zoons
2;e|)|)id)e
kleeden
zonen
9kd)fonimen iiulnnlid^e
beenderen bladeren
©rbcin 93lätterbcr 33äume bog
kleederen, kleeren
Kleiber.
bc= (mittelft je,pje obei*tje gebilbet) het huisje,de huisjes;het im ^l^liiral: s tommen meiften^^ de boompjes; het diertje(Slierdien), boorapje(23äiimd)en), de diertjes. in ber ^^Jefjr^afjl nod) er Dor ßinige l)nbeii het eitje, het de eitjes ober eiertjes; bcr ©imimitiöeiibung: het hoeutje, de blaadjesober bladertjes; blaadje (ißlättc^cn), de het lammetje (Söninn^en), de hoentjes ober hoendertjes; lammet jes ober lammertjes; het radje,de raadjes,de radertjes. Kindje ()atnur kindertjesin ber Wd)r^a^{. 2^gl. fteine 5J:eppid)e ober 9tödd)en, unb kleertjes kleedjes f(cinc ,^(eibung'3[türfe. 2. 5)ie ^iininutiün
—
=
=
5t nm
er
fang.
®ic
niel niel^r al§ im gebraudjt
3.
^tminuttttn roerbeu im
9?ieberlänbifd)en
©euti'djen,
unb Wef)rjaf)I bei einigen Wörtern berfdjieben : [iiib Gin,5af}(
1)
lid (.Üörperglicb, ledeii;gelid($Keil)c, (^)iieb), llJitglieb),
oogleden; schip(©d)iff), ; ooglid gelederen (^tugenlib), smeden ; stad (©tabt), steden schepen; smid (Sdjinieb), koeien : kleinnod viooien; koe (,^lul)), 2) vloo (^(ol)), kleinoodiöu (,QIeiiiob), (aiid) kleinooden),sieraad sieradien {a\iä) sieradeu). (oicvat),
.
ßettion 11.
OK)
@en. ©ing. s: Willems vader, Karolirjes boek» Nederlands dichters (Siebter), werken Bilderdijks im
in (2Beufe); tdö
van
vader
van
dichters
aüen
mit^ r^alkn,luo eine Umicf)rcibung lüiub,bleiben [ieinuieranbett: de nngetrcinbt Willem, het boek van Karoline, de
van
Nederland,de
Werken
Bilderdijk.
van
2) 2;iejenigen, meiereQuf s obeu x enöen, befommen in obigemgall nur einen ^2Ipü[trot"() (fiebe § 7, ^.'Inm.1); Fioris' zoon, Beatrix' iütüie bei benen auf st
gebraucht;de
bung
roirb meiftenä bie
zoon
Beatrix, de broeder
van
3)
moeder; boc^ aucf)bei biejen
2)ic
van van
Fioris, de
Umjc^rei^ moeder
Joost.
ber (Sigennamenlüirb gebilbet mittele 93iel)r3a^I
bei benen, meiereauf s, seh obeu st de Willems, de Maartens, enben;biefebebmmen (e)ii:
s, auögenommen de
De
Witts, de Cornelissen,de De
4) ^n Eigennamen
Vriezen.
meldie auf einen ?^rembn)örtern, betonten 23otüI auslauten,fe^tman hüi Ijinjuge' Dor einen 5tpo[trop^ fnqte s ber Sin= ober 5J?e^r,5ii^I : Maria's boek, Garibaldi's heldeudaden (|)elben= Cicero's de v^erken, taten), collega's (bießoüegen), de sofa's,de canape's,de motto's, de bureau's. Sluägenommenl'inbbie auf ie: Maries, bougies,tralies; unb bie mit unbetontem e: Adelines,Lines, unb
horloges(U^ren),diligences (Omnibuffe). iöörter auf ins unb ium öerüeren 5) 2)ie lateinifdjcn de genius,. üor ber (änbung eu: meiften»us ober um de genien; het gymnasium, de gymnasieu. Jlufgabc. 20.
2öie lauten bie
einfachen Seiten Hon:
raken, twisten, behooren Unb opi'apen
21. de
mie bie
?
üon S^i^tMi äujammengefe^ten
:
(trennbar), besiechten,plaatsen,kraken?
2öie lautet bie
äBörter: 53}e^r5ai)l folgenber
twist, de jongen, de noot, de dop, de pit.het voiinis, de rechter,het lid,het gelid,het eitje,het blaadje,het ooglid,het schip,het hoentje,het lammetje, de smid, het diertje, de stad, de vloo, het sieraad, de koe, de wijsheid,de goedde laiidman,de gelegenheid,de staatsmau, heid,de timmerman, de koopmun, de heldendaad, de coUega, de bougie, de genius,
Sdlinatiou
canape, het gymnasium, het de tralie, het werk, de dichter?
het
bureau, de sof;v
horloge,de
Diieberl. bie (Sin= unb
22. @ib im
^llJefjrjcif)! folgenber ßüngc be§ i^ofal» an:
ber .Qiirje ober 23ejcidjmuuj
2öörter mit
U\
bcv Ccit^eiinaiiicn unb ori'f'i'^i'-'C'itev.
ba§ ^a(^, bas %a^, ba§ 58ab, bQ§ ^ßlott,bcr öetel)!, bn§ 2od), ha^ Voa, ber @Ia§, bcr ©Ott, ber ©öl^c, bie §öl)le, ba§
ba§ üiob, ^^Jfab,
ber
ber Sog, ba§ ©piel, bos (5(|lo|, ©rfjlag,
ha§i %aV.
23. ©ib
im
bie 53ebeutung 2öör= 5)eiitl'd()cii uac^i'tetjenber
ter on:
broederen, beenderen, bladeren,dochteren, heidenen. hetafelen,vaderen, wateren, melen, kleederen,knechten, letteren, broeders, beenen, bladen. dochters, wortelen, zonen, kleertjes, ters, heidens, hemels, kleeden, knechts, letters, tafeis,vaders, waworteis, zoons, kleedjes!
CcktioiL 5iPC)Iftc De Eeu
bedieude
rijkEngelschman
op strengen toon: malen beknord, omdat
zit
tafel.
aau
Hij
neemt
het
gebrachtheeft,en zegt toen «Thompson, ik heb u verscheidene
op, dat de kuecht
brood
zijiimeester.
eii
hein
gij mij
middageten gebrachthebt. oudbakken weer brengt?»
Hoe
brood
oudbakken
het, dat
komt
bijmijn ge mij nu
toon: Thompson antwoordt op deftigenen eerbiedigen '"Waarlijk, mijnheer,ik weet niet meer, hoe ik 't aanleg-
gen
Het
moet.
oudbakken
worden, wel?» worpen «Zeker niet, maar wel
konden
«Wij woordde
me
kan
dunkt, dat
toch
niet wegge-
bedienden
dat
in de keuken"^
ant-
de
eten.» eten
alleen versch
brood
Thompson. d"" hddinda
an
brood
rfik
iyjlsman zit
an
en
zrin mesUr.
tafjl. hri
netnt
h,)t
brod-ip.dat
dj
Zixt tun in lieft, ..tnnpaan,ik up striyen ton: mii judhakjn brot bii hfby vjrsxndjnj maljn hoknort, rmdat-xfi nidmein midaxet^n (jibraxtJupt. hu krmt hjt, dat-xo mei ny ver
knext
bak^n
Jum
(jjhraxt
brnß'f^' A*
Seftion 12.
52
antvort
t/nipsm nit mcr,
ik vct
rp
ton: erhi(l,"tpn
difUft^nin
ik ,4 nnlapn
hu
,.rHrhk,m,mer, brot kan
hit mdbak.m
mut.
nit
tox
vexav.)rp'"n vordon, vil?"^
„zekdr nit,
mnr
m)
dat
drykt,
da bjdind""n
dat
vil krndm
eUn." alen
„v.'ictm
brot
ms
d.i
m
de
hü^i 33rDt
brood toon
geroi^
zeker
fjerr Zijn meester fein^Ihifter, ein (Snglän= een Engelschman het
antvord.j timpsjn. k0k.m''',
bann
toen
[ber
(strengen toon) in
op
omdat
ber 2on
.
.
.
rocil
keer (m.) bQ§ 3D^aI bij bei, ju (f.), lüieber, Oon neuem weer het middageten ba§ ^^^ittogeffen hoe xoxt bie ^üd^e de keuken wel? n^o^l?(meinen ©ie nid^t verscheidene mehrere aber maar [auc^)? \tm\\6) deftig ftottlic^, alleen nur, blo^ eerbiedig el^rerbietig de raaal
aanleggen anfangen,mad^en raij(me) dunkt mic^ bünft.
frifc^ mirflid^ waarlijk mal^riiaft, versch
* *
fi^en;ik zit, ik zat, ik heb (ben) gezeten. ik neem in bie §anb nel^men,aufl^eben; fy^nemen
zitten
*
i^'e^-werpen
heb
ik inegmerfen;
ik
ik
wierp
weg,
ik heb
gegeten.
tafel?
zit
Wat
zegt de
Wat
wil
aan
meester
Hoe
hij weten? antwoordt
wat
strengen toon
op
Wat Wat
antwoordde
kan
de
het
tot
zijn knecht?
komt, dat
Thompson?
niet weggeworpen meende de meester van
Wat
weg,
werp
weggeworpen. ik eet, ik at, ik heb effen;
en
op,
opgenomen.
eten
Wie
Hoe
ik
op,
nam *
tabeln
beknorren
altborfen
oudbakken
laatste
worden?
Thompson?
(le^terer)?
luianiwoord. (Inivußohl:] liijvoegelijk ^bjefitttJ.
§
22.
2)ic 2)cfHnttttonbc8
5(bjefHbg.
im ^iebcrlönbifd^cn fann ba« ^Ibjottiii ©eutid}cn fubftantitiifd)gebraud)ttncrbcn,b. (}.e§ !ann bie Stelle bann ber ^yaH, eine» ©ubftantiöaeinnc{)mcn. Xicfe§ift nur ©ah iior()er= ba§ IbjeÜinfid)nid}touf ein in bemfelbcn hjenn allew arme??-, genannte^ 8ubftantiD bevel)t, j. 33. Kijkew en moeten sterven unb 5Irme, alle muffen fterbcn.3" 9ieid)c 1. 2Bie im
53
Seflinolion bc§ ?lbieftiti§.
luie ein im 9iieberlQnbiicf)en bie^'in^aÜ roirb bn3 5Ibjeftili ein ^eciünen= b. I).im männlichen, me befliniert, Subftanlit)
anf e, im meiblic^ennnb
name
8ub[tantiöauf
roie jebes ©efc^ledjt fädjlic^en
e.
»ciflJiel. ^Jlannlic^.
©injaf)!. N.
N.
(de,een) blinde
G.
(des,eens) blinden D. (den, een) blinde A. (den, een) blinde. 6r.
N.
(der,eener) JJ. (de,eene) A. (de,eene)
(der)
(den,de)»
! A.
(de)
Tvr
/-j
^
J5gj.^^^
»
j D.
[^j^^^g"
(de,eene)blinde
G.
(de) blinden
^^.^^53ji^^g^
»
IT
G.
(bieSIinben,
j
(der) I J). (den,de)» i A. (de)
»
»
»
»
Särf)lidj. iV. Het
goede (fel)lt) D. het goede A. het goede. G.
Se^lt.
ober (5)ebrauc^
^er
o(]o im 9^ieberlänb. bei
den, meiblid)roirb meiften», beiden de van blinde, van umfc^rieben:
immer fädjlic^ het
übt be§ 58e[timmit)orte§ 2öegla[fung feinen ("influB au». biefen 5lbje!tit)en
männüd)
2;er Wenitiü
blinde, van
bie
unb
goede.
^abcnfolni^t fubftantiöifc^ gebrau(^ten 5lbjeftiDe
2. ^ie
genbe ^etlination: (jinja^I.
G. I). A.
goede, goed goeden goeden goeden, goed.
3.
i)tnod)
Über ju
1) van
den
kind, van
van
eenen
goede
goede goeden goeden goede, goed.
» »
?»
©ebrauc^
ben
93?. m.
2ßeiMic^.
ÜJlätinlie^. N.
9Jie()r3a^I.
ber
6.
goede goede goeden goede.
3)eflinatii)n»enbungen
benicrtcn:
Ter ©enitiD mirb
grooten
man,
goede grooten
van
mei[ten§umfdirieben ; man de
mannen, man,
goede vrouw, vrouwen,
van
eene
van
kinderen
goede
vrouw,
fagtaljo: het ;
kleine
gtcicf)folI van
een
54
Seflton 12.
klein
kiud.
^ic
trirb iogarerforbert, Umidjteibung tneim
\id)i: van 3Ibj. goede eieren,van ol)ne33c[tinniHt)ort
ha^::
oud brood.
fein ^ei'timnmort ober
2) Söenn
and) ber unbe[tim= ^offeffiöprononi f)Qt'bai ^b= noranget}!, D. A. feine 3^ef(ination'5cnbung: unb jcniüm N., fad)!, goed brood, een goed boek, mijn oud huis,aber het goede brood, nicnbe 'Jlrtifel ober ein
het
goedcboek, het
oudc
huis.
5iur bie
ijcibmin biefeni Crbuung!35a()Ien r^aü ein ons
kleinste
huis, dit tweede
Superlativeunb bie hun
e:
hoofdstuk
beste brood,
(Kapitel).
bie 9?ominatiö=, "3)atili=unb 0) Sin 5}?ännlic^en fef)It hü§ ^Ibjeftiö, mit bein 5irtiteleen menn ?tftufatilienbung, ge= braudjt,eine ßigenjdjaft anbeutet,iüeld)e i'ic^ nid^tauf bie ^er= fon jelbft, fonbernme^r auf iim 33erufober bie Cualitat bejie^t. 5[lian unteridieibet een unb een man )(f)(anf) groote (grofj, man goede (gut, gutljerjig) ; een groot (berüf)mt) koning unb siechte jager (fi^Ied^t een een goed koning (gutal§ S^önig); siecht jager (fc^Ied)t al§ llJcni'd)) alf^ Säger, ein unb een fd;Ied)ter Sc^ütje.) s be» 9?eutrums jeigt 4) ^ie alte (Senitioenbung )\ä)nur mit unbeftimmten nod) im ^itilungSgenitiü (deelingsgenitief) etiüay ©d)öneä, ^ronomen ober 3^^^iüörtern, 5. 23. iets moois
niets slechts
wat nid)tö©d)Ied)tcia,
gcnef)me§, weinig
nieuws
4. Unücrünbert
bleiben im
5ln=
Diieberlänbifc^en;
: het 5Ibjeftiöe 1) S)iepräbifatiü gebraud)ten
oud
ctma»
aangenaams 5?eue§. roenig
huis is groot,
hoog. 2)
2;ie öon
mittel» eu abgeleiteten namen «Stoff ^Ibjeftioc; de ijzereu vork bie het gouden horloge,de zilveren lepel, "aM. eiferne het Haar;5)5)ie Don Crtänamen mittels er abgeleiteten: Hout (^olä, lemmer 2BaIb),een Deventer koek (c^ui^en).
4)
'i)iebciben SSorter rechter
of linker
zijde,bie rcd)teober ein
menn biefeÜ»3örter, uwe
linkerhand
geeftbie
linfe
moet
unb linker:
linte Seite.
mcrben ^11iand;mal bicfemöerbunben:
mit Subftantiufolgt, niet
weten,
wat
de rechter
rechterhand
uwe
^anb foH nidjtmiffcn,iüa§
bie
redete(gibt)
tut; de linkerarm ber linfe 5(rm; het linkerbeen ha^ linfe ber bie linfe Seite; de linkermouw 23ein; de linkerkant de linkeroever linfe '"yUrncI; baC' linfe ^luge;het
linkeroor
ba» ba»
linfe Ufer; het linfe Ol;r;de
linkeroog linkervleu-
2)eflinattonbe§ ^töjcftibä.
de linkervoet bet gel ber Iin!ct^Iügel; zijde bie lin!e (Seite; de rechterarm,
55
(infe ^uß; de
linker-
het
rechterbeen, de rechterkant,de rechtermouw, de rechteroever,het rechterde rechtervoet,de oog, het rechteroor, de rechtervleugel,
rechterzijde. bie 5iDei= unb mef|i= 5) ^D^eiClcnäaiid)tDO^Uaut^l^Qlber .^om« auf eii unb bie bvei= unb niefirfilbitjen filbigen ^tbjeftiöe woorden, woorden, verhevener ^aratiue:verheven (erl)alien) ?^
dapperdermannen. 2lwfgal"e
24.
Slob ber alten x^xau. Äeine be§ fcfifauen JOirte». (Sin IRedjnuut] Xer
f(f)(afenben ^unbe. '2)ie einsigeSSi. Sn einer
^ie (Sier [inb rar. ^m ganzen ©ommer. Torfi'djente. 2Bäf)renb (gednrende)beg ganjen 3:ageö unb tnä^renb ber
groHen
6in ©ei,3^alie§. unglücflid)en großen Bd)a^ nid)t ^aben. ^ie 53ebienten eine§ jungen unb ie{)r
ganjen 9?a4lt.'^tx ©cf)a^be§ elenber Stein. 3^r würbet euren
©eij^alamar arm. 5tner= ©ie üirac^enüber tia^ freunblii^e Gbelnmnnes. ftol3en bieten. 2)a§ '•Hrbeit^^immer ^er ©ele[)rtefct)rieb eine» ®e(el)rten. ^er
große
5Büd)er. ^er
Siöie groß
mar
öiettel. SDer
über
.s^unb fi^mamm
ben
großen ^luß.
®tabt= fein(Srftaunen!9?a(^einem entfernten ^tr^teineä engüfc^en «S^iffea. ©rtrunfen in ber
@r teilteeö ben 8terblid)enmit. ®r (ebte eignen^^ebijinüfte. in ber eroigmät)renben 3ene 5utrf)t.Sener 5?nabe mar ^'^nc^e. ,^naben maren bie S^^Ö^^ ^^^ S^^'f^"^^®^ ft^f^te [ic^jmiji^en bie Streitenben. S)ie oeiben fteinen c^naben. Sn feiner t)ol)en Sa§ a(tbadene SSrot. @ine aufgehobene 2öeiö[)eit. ^iuß. ^a? 5(n ber rect)ten (Seite. ?l?it ber linteu ,i'"anb. f^Ieifcf). gefto()Iene 2öenig^l?eue§. 5Biel @ute§. 5Im linten Ufer. W\t bem" red)= len 5luge.
£cktion, Drcijcfjntc Lodewijk De
bij den
den
de
Puget beklaagde zieh
beeldhouwer
beroemde markies
de
Louvois,
dat
prijs,dien
de
koning
hem
betaald De
eirPuget.
Teertieiide
hii niet tevreden voor
was
eens
met
zijn standbeeiden
had. minister
de Veertiende
sprak
antwoordde
er
met
den
koning
den minister:
over;
Lodewijk
«Pustet moest
zieh
Scftion 13.
56
verklaren duidelijker
ook
hebben den
hem
Louvois
moet».
«Maar
de
zijnerlegers",hernam koning
wel
kan
echter
weet
zoo
andwoordde
wezen»,
veel
onder
kan
tal
rn
van
ministjr:
dsn
njukßrdx houvdr
ir
d^n
nut
must
er
zijn in
hei d,m markis preis, din da konii)
„pys^ lui hfbm
dd vertind^
dceydddkjr rarklardn luvwa dritj hei dan
ok
zix
tnui".
vat upxevan, dan joeyst^npreis up hem anzinl"ka svm. an zer pygr rrux .,mar dd konirj hafalt 7nt vier
ens
ov,)r; loddveik
koniy
en
helt-
ta gevan.
an,
an
do
gemrals
legars",
zeinar
da ministar.
hernam
zer
.,dat kan vel gut, dat hei zer
tal
van
zein
maar
pyge.
belthouvor py§i hjkUcjd^ zix d," bsrumdj ddn mct da lurwa, dat lui nit tjvredm vas b.)talthat. zein standheldsn hem vo}'
dj minist,"r sprak
gemakkelijk nitmuntende
Pugets."
loäaveik d.) vertindi
antvordj
generaals
Puget, «de
goed, dat hij zeer
zeer
officieren,die hij bij zijn troepen heeft;
Frankrijkniet
de
minister,
oreneraals vinden
bekwame
aan,
te geven.
zeer aanzienlijkesom. vroeg een de koning betaalt niet meer aan
Puget
hij
wat
beeldhouwer
bij den
drong
juistenprijsop
«Dat
nauwkeurig opgeven,
en
vezan",antvorda pyse, „da konnj vet gamakoUk b""kvamd gcnarals vindati kan
(Eytmmtmd,) ofmrdn,
frapkreiknit vel
in
extar
zo
di
hei
hei
zein
undar
trupdn heft; mar
er
py^is."
2ub= nauwkeurig genau Lodewijk de Veertiende ber juistgenau, präjiS SSierjelinte mig de beeldhouwer ber 33ilb!^aueraanzienlijkbcbeutenb ber 9J?arqui§ de markies gemakkelijk leicht bekwaam ber de prijs tüd^tig fäf)ig, ^rei§ uitmuntend ba§ ©tanbbilb, hat standbeeld au§gejeid)nct veel öiel
bie ©tatue de het
bie ©umme leger ba§ ^eer,bie ^trmee
som
Frankrijk i^ranfreid) berühmt
beroemd
jufrieben duidelijkbeutlic^ tevreden
*
opgeven
onder
tal
van
unter einer ?ln=
jol^I mit met fc{)r; betalen be^ablen .
.
.
zeer
fid^ äußern,jic^auSfpred^en.
verklaren
aufgeben, angeben; ik geef
op,
zieh crflären;
ik
gaf
op,
—
ik
heb
opgegeven. *
ik dring arty/dringen(ün)bringen; heb
aangedrongen.
aan,
ik
drong
aan,
ik
58
Sehion
13.
bovenst (boven).oberft;benedenst (buiten), äufeerft; onderst (onder), (beneden), unterft; unterft. tenst
6. Tic brei SBörter
goed, veel,weinig bilben i^re©rabe
niiitelgaböerbialer f^ormen:
goed,
beter,
best.
veel,
meer,
meest; meerder
weinig, minder,
bebeutenber, größer.
=
minst.
®Qs
kwaad in ber 53ebeiitung ^Ibjeftiö Oon ft^timm hat erg); in ber 53ebeutung Don erger, ergst (Dom ^itbjeftit) bü^i, kwaader, kwaadst. ^Ngl. übel, jornig regelmäfeig: ]c?^Iimmtr, fd^Iimmft. 7.
Einigeobfoluten''itbicftibe f)abenbiSraeilen in uneigent» einen ©uperlatiD: de volmaaktste lieber 53ebeutung rust, bie atu^e; het volste glas,ba§ üoflfle tiöüigfte ®Ia». S)ie
fönnen nur bann gefteigert ^^artiäipien toenn toerben, fie ju mirüic^en 91bjeftiöcn gemorben [inb (ficI}abenben 3:on de welauf bem 3fitn3orte): een welsprekender(berebt) man, sprekend!=te fo aud) uitstekend,innemend man, (einne^mcnb), mend, ingenömen (eingenommen).Tie ^Partizipien uitstekend,innei)aben feine ©teigerungSgrabe. welsprekend,ingenomen 8. Ser 5ur
mirb 5?om|.iaratiö
im
2)eutfd)en (unb 6ngli[d)en)
Don -imei ^erfoncn unb ©egenftänben SSergIei(f)ung gebraud)t,
im ^Wieberlünbifdjen ben ©uperlatiö gebraueben roä^renbman baä jüngereber beiben Äinber, het jongste der beide muß: de eerste; leUterer, de laatste. kinderen; erfterer,
33i§meilen brüdt ber .^omparatiDnur het
einen
au?: ©egenfat;
en liooger
unb ber lageronderwijs,ber I)ij()erc Unterrid)t het hooger en 6Iementarunterrid)t; lager huis, bie j^mei^^tb= be§ 5Ibgeorbnetenbaufe§; teilungen Dgl.the house of Commons
Tweede (Lagerhuis,
Kamer)
the
(Hoogerhuis,Eerste
house
of Peers
and
the
house
of
Lords
ober
Kamer).
9. '^wx
be§ ©uperlatiD^^ mirb bäufigaUer 3?er[tär!ung lief (bübic^, gebraudjt: aardig(nieblid)), alleraardigst; aardigst, allertreuliefst, allerliefst; artig), treurig(traurig), treurigst, rigst;belangrijk (bebeutenb), belangrijkst, allerbelangrijkst.
10.
33ei ben
ber letzteSteil bie
befommt .^ufammengefefttcn 5(bjeftiDen : .QomparatiDenbungcn
weldadig (mobltätig), weldadiger, weldadii:fst; vnjmoedig (freimütig), vrijraoediger, vrijmoedigst; bouwvallig (baufällig), l"ouwvalliger, houwvalligst.
nur
9'tebengoedkooper, goedkoopstbon fonnnt
59
ber Slbjeftiüe. ©teiiiening
S)ie
goedkoop (tüo^Ifeil),
aiic!^ hestkoo-p beterkoo-p, öor; le^tereformen
follten
al» 5lbbcrbteu gebraucht tüerben. nur eigentlicf) 11. '^aä)einem itoniparatiö barf im 5^ieberlänbii(|en nur daii tjebraurf)! merben: grooter dan liij gröper a(ä er; beter al» biefe». dan dit beffer
2lufdai"e 25. Sßie lautet ber
2Börter: unb Superlatiö c^omparatiu folgenbcr
aanzienlijk,bedroefd, begeerlijk,bemind, beroemd. bekwaam, deftig,duidelijk,ellendig, goed, geleerd,gemakkenauwkeurig, oud, lijk,hoog, hevig,jong,juist,koel,klein,lief, schaarsch,trotsch,tevreden, uitmuntend, ongelukkig,ongesteld, verschrikt,wakker, woedend, zeker, blijde,bloode, vriendelijk, zuiver,zwaar, wijs,frisch,veel,weinig,welsprekend,innemend, arm,
belangrijk, weldadig,vrijmoedig, bouwvallig, ingenomen,traurig, ? goedkoop Jlufgabc
26.
Ttann. fctjöner 2en mar fein fc^Iec^ter ©c^ü^e. S)er .Qönigi[tein guter5ßater. SBorte. ^ier \\iber Öaarlemer Söalb. "^k^ [iub frf)abenere §Jeingeliebtefter eine met)riiib^ greunb mar bei mir. 53efuc^e SDer (Sbelmauu
märt§
Seil unterfte
be§
Snt 2i3nlbe
ein
Dtufie.^er üöüigfte ^er oberfte unb ber Steil beö ,Sj)aui"e». Wintere 2^q§ jüngereber beiben ßinber ^atte Saume».
©tabt. liegenbc
borbere ober ber
unb fi^Ianfer
ein
mar
mar
bie
boüfte(B(a§. "Sie grau mar älter alä als [einSebienter. (Seij^ala i[tunglücfüc^er
'aa^
ber
Sßirt.
^er
Cektion, Pierjefjnte De In Men In
Ter
men
twaalf
luaanden
Januari
is het
stockt
dan
Fehruari deeff ook
.jaar.
koud;
braaf
sneenwt en
het
^) van
turf
wat
het
hout.
vaak,
vriest het
1) 5)te geimanii(i)en (faftganj für bie 5Konate iinb:
en
van
raak.
aufecr®cbxauäi getatenm)!)la=
lomvmaand lentemaaud (Jänner),sprokkelmaand (i'pornung), (ßenjmonat),grasmaaud (QiraSmonat),bloeimaand (SBonnemonot), zomermaand (Sommermonat), hooimaand (.Ocumonat),oogstmaaud (Stntemonat), berfstmaand wijnmaand (iBcinmonat), (.pcrbflinonat), slachtruaand ^vintermaand ober SBintermonatj. (Sd^fac^tmonnt), ((^t)rift=
60
Seftion 14.
3.
In
Maart
Maar 4.
waait
In
Mti^
In
eens
lieve,zoete
ieder is
Juli wordt
In
oud
vaak
heet,
zoo
ontzettend
zweet.
arbeid
maaiers is de
graan aan.
appeltijd,
al 't kindervolk
maakt
verblijd.
Octoher ook
is nog niet arm; 't is dan toch al ver van
Novemher Kort
12.
alles lacht.
het
brengt den September^ dat
Maar 11.
pracht,
een
waar,
jong
en
hoed.
ei.
doet rijpen't Augustus-m2t.2inA
En 10.
gedacht.
soms
Mei,
vogeltjeeen
En
9.
lucht,
witten
een
't,zoo dan kostelijk
Dat
8.
de
Juni
Hoe 7.
wel
nog
Legt 6.
het
stormt
en
al de
ÄprUlctje^dat maandjen zoet, Geeft
5.
zachter
wordt
is de
wordt
tijdder slacht;
de
dag, lang is besluit de
Decemher-maand En
dan
1.
ok
mart
in
5.
Im in
dat
idfT
rnlc.
van
al do
hout.
Irxt,
lud snns-xadrxt.
yof/dtjjan
jyni ist, zo
var,
k.)st,"hk dan
.)id
jvij
in
ei. ,"n
praxt,
aljs laxt.
hob rak
j;/U vort
hriyt don
zo
het, zvet.
unts;t.mt
maijrs
siptimhor,dat in
10.
trrf in väk,
otipmtrs-mant dut riipon in
.9.
jnr.
mii, d." livj,zuti) mei,
in
(}. in
8.
zaxt,"r stormt
in
blij.
ons
aprihtjj,dat manfjjn zut, t/eftnjx vü ens .m vit,m hut. hxt
7.
rij,
vat
Jut vrist hat
in
vort
vait
mar
4.
hraf
fehri/arisneut
in
t,)r dex 3.
Jut
van
nacht.
lut hmt;
is
stolit dan
mcn
2.
tvalfmandjn
janyari
in
de
Sint Nikiaas
maakt
dj
Avarm.
makt
oktobar mar
t
d
apMiit,
al t kmdjrrolk ok
js
is
is
dan
n:u-
txran
arhiid-an.
v."rhliit.
nit arm;
t":r al
nr
van
varm.
61
©tcigerungbcr ^iDjettioc. 11.
novimhor
is
12.
desemhfr-mant ni
dan
da teil ehr
d,y dax,
kort vort
miikt
maand
het
jaar ba§
sint
^al)X
ber
IRärj
ber
Juni
3^uni
Juli ber 3uli Augustus ber ber
September
ber Dioöember
November
ber
December de het de
?luguft "Se|)tem6er
ber Oftober
October
turf ber
©ejember
%ox'\
hout
bQ§
lucht
bie
graan
brat),tüchtig
braaf
wat
zacht
fanft,gelinbc
van
rcd)tOiel
deeg
tüchtig, rec^tfel^r
raak
(raken
=
i^ier treffen),
bofee§ frad^t
=
maandje(n)35iminutiü b, maand hoed ein ^ut een het
falt
braaf
ter
^olj 2uft
ba^
blii.
uns
geducht tü(i)tig zoet, lief fü^,lieb wit weife l^errlid^ kostelijkföj'tlid^, heet ()ei^ ontzettend fürc^ter= entfe^Uc^, lic^ kort fürs;al fd^on vaak, dikwijlsoft,l^äufig
31pril
ber SJZai
Mei
nikhis
koud
ber Januar ber Qf^bruar Februari
April ber
d» naxt.
SintNiklaas^)Sanft 9iifolQU§
Januari Maart
is
dd rii, hjslcr.yt
(f.)ber D3ionat
De
lay
slaxt;
jeber, jebeS waar njal^rlid^
ieder ZOO
©etreibe
stooken
öerbrennen l^eijen,
de
9J2nf)er, ©d^niitcr zweeten jc^tt)i|en arbeid (m.) bie 5(rbeit reifraerben rijpen reifen, ber %p^d blij,verblijdfro^,erfreut appel maken bie 3"t erfreuen blij,(verblijd) tijd (m.) het sneeuwt e§ fd^neit slacht (het slachten) boS
de
rij bie
de de de de
maaier
bcr
den
IReil^e
staart
roeren
ben
©terj
fc^ütteln
(*) lachen, ik lach, ik lachte, ik heb gelachen (gelad^t). ik breng aan, ik bracht aan, (!) aanbrengen ücrfd^affen; heb
ik
aangebracht.
ik besloot,ik heb besloten. ik liesluit, befd^liefeen; ^Inmerfungen. 1) ?lu§ Obigem ge^t Don felbftl^erbor, bie 9^amen ber OJionate ol^ne^Jrtifel im 5tiebcrlänbifd^en bofeman im Wax}^,in April im ^!lpril. in Maart gebrandet: stierf in 1832, 2) In [tet)t QU^ üor 3Q!)re§,^a^len: Bilderdijk S3ilberbiif ftorb(im So^rc) 1832. *
besluiten
') Ter lanben 58aum
St. 5itfo(au§atenb
(am
5.
Sejcmber)
Jüirb in ben
9iieber=
in Seutfd^Ianb.2)er mic ber SQ3et(mQ"^t§abenb ungcfälir)o gefeiert fommt bie uom guten alten natürli^ bobei,utib felilt 58e)d)crung
^tfd^ofSanft
!RtTo(au§ (bcr im
3.
3af;r^-in Cebion gelebt^abenjoÜ).
Ücftion 1!.
62
Übung. Hoe
heet
Wat
stookt
Wat
doet
Hoe
de
dan
men
het
heet
maand
eerste
de
het
van
nog? maand
in de tweede
nog derde wel
deze
zeort
Wat Wat
geeft April nog wel eens? doet ieder vogeltjein Mei?
Hoe
heet heet
Hoe In
wel
maand?
Waarom?
Waarom?
meer?
wij den längsten dag? maand?
zevende
brengt de Augustus-maand? welke maand is de appeltijd?
Welke In
de
van
eens
nog
hebben
Wanneer Wat
Juni
?
maand?
Wat
men
jaar?
is de
maand
welke
Welke
maand
is de
Wanneer
'^on
het
wordt
laatste
is het
wijnmaand? maand
meest van
(am mciflen) geslacht? het jaar?
Sint-Nicolaassfeest?
hetn
^eitwoxt
(3;ortfe|ung.)
werkwoorden. ^eüttJÖrtcr. Onpersoonlijke § 24. ttn^erfönHt^e einen S^organg, unpersönlichen ^tit'üörter begeic^nen het sneeuwt, ©ubjcftju bcjietien: o^ne ifinauf ein be[tinimte§ 1. ®ie
het
SBenn
vriest.
het ein
bcm n)eld)e§ ©ubjettDertritt, Ijinter
ober aud)einen 8ub)eftiofa|, fo iftba§ 23erbum folgt, 3eitn)orte het verhlijcU ein uneigentlid) unperiönlid^eS: mij, dat te hooren e§ freutmic^,foldje» ju üerncbinen. fommcn nur 2. ®ie unperfönlidjen 3citn3örter (fubjeftvlojen) in ber gorm ber 3. ^^erfon nor: [iefönnen nii^tin tta^ ^af= fiöum gefctUmerben. 3.
Unpcrfönlirf) [inb:
1) aüe 23erba,bic tüie: 5ei(?^ncn, bliksemen broeien
bilden brüten
in ber
einen 23or gang het er
broeit
een
dondert
tauen
het
dooit
haf^elenbngchi ijzelenglattcifcu
het
hagelt
duoien
lichten
bonnern
iDCttcrleud^tcn
bc=
bliksemt
het
donderen
Statur
het
ijzelt
het
licht
onwer,
c§
tftein
im ^liijug [®ett)itter
Unvcrjönlic^e 3":«t"»üitei-. misten
\
1
het
.
nebeln
mist
,
,
,
,.
nevelen
)
het
nevelt
regenen
regneu
het
regent
rijpen reifen bämmem
schemeren
fdjneien
sneeuwen
vriezen waaien
frieren ine^en
weerlichten
2)
lichten
=
bie
6S
bet
rijpt
het
schemert
het
sneeuwt
het
vriest
het
waait
het
weerlicht.
Umfdjreibungobiger23erben
bie
unb
2öitterung»=
angaben: het
is
het
is
windig e§ i[ttt)inbig nevelig,mistig e§ i[tnebelig
zacht eä iftfolt, loarm, gelinbe koud, warm, drukkend het e§ iftfc^roül, brürfenb loarm zwoel, zoel, het is gloeiend heet e§ iftglübenbI)eife het is buiig, ongestadig,onstuimig e§ iftregnerifd^eS, un= beftänbigeä, (rau^e§)iffletter. ftürmtfc^eä het
is
is
3) einige33erbcn,bie augbrücten voelsandoeniug) het
bedroeft
het
berouwt
het
doet
het
mij spijtmij
mij mij
eö
einen
inneren
iuugang
(ge-
:
betrübt
mic^
mid)
e§ reut
leed e§ tut id^ bebaure
leib
nur
het
verbeugt mij c§ freutmic^ mij dorst nüc^ bürftet mij hongert mic^ t)ungert uff. roie: 4) oügemeine^luöbrücfe, het
e§ ereignet gebeurt e§ begibtfid^, fid^ het geschiedt e§ gefd)ie]^t
het
unb
bie het
past, voegt, betaamt
e§
u. pa^t,fd)icft, jiemtfic^,
mit het jaljlreid^en 3i'H^"ii"pnKlunigen
D. a.
is:
is
billijk, rechtvaardig e§ iftbiÜig,gerecht het is duidelijk ^ ,
het
is helder, klaar
het
is
het
is
4. Er cg
natuurlijk e§ zeker
waar,
/
^
j.,
.
,
'
iftnatürlid^ u. iftraa^r,fidler,
e§
ü.
bem beutfc^en (daar)is, er (daar)zijnentfpredjen
gibt: Wat
zijn
er
toch
aBa§ gibt e§
siechte menseben!
bod) für fc^lcc^te 5Jienjd^en! @§ gibteinen ®ütt! Er (daar) zijn er weinig. die dat weten, (5s gibtnur bie bcis unffen. racnige, Er
is
a.
een
God!
64
Üeftion 14.
5. ^ic
bev unperfönlic^en Konjugation 3eittüörter i[tregel tüie mäfeig folgt:
=
3nfinitio.
^crffft. Sneeuwm
fc^neien.
SneeuwentZ
fc^neienb.
I Gesneeuwd
hebben
I Gesneeuwf/
gefc^neit.
Subikatio. Het
Het
Het
sneeuw^
e§
sneeuw(?e
heeft
floujunktio.
ftä^neit.
I Het
es
sneeuwe
dm)ietfett. jd^neite. I Het sneeuwrfe
e§
gejd^neit ^.
gesneeuwd
e§
l^otj Het
|
gejd^ncit.
hebbe
es
jd^neie. fd^neite.
gesneenwd
£§
^abe
e§
l^ätte
gejc^neit.
*"pltt8quoinVctfcft. Het
had
gesneenwd gefd)neit.
hadde
l^Qtte Het
e§
gesneeuwd
gejd^neit. gutitnitn
Het
zal
lüirb
c§
sneeuwew
mit
f(^neien. t^futuntmc^actum Het
zal
gesneenwd hebben
e»
'
ge^It.
|
roirb gefd^neit l^aben.
I^ontiitionnl. Werfen. Het
e§
sneeuwew
zou
tüürbe
Het
fd)neien. 6. aSon bcn gang
in
ber
zou
tüürbe
gesneenw'd hebben
e§
l^aben. gcjd^neit
einen 9Sor iinperfönüc^en föeld^c 3eittüörtern, 5iatur bejeic^nen (f.3. 1), mirb nur [tarf
vriezen: fonjugiert
=
het
het vroor, i^i fror; vriest,e§ friert; het heeft gevroren ober gevrozen, e§ I)atgefroren. 7, 5^ieaSerba,roeldjc einen inneren Üuugang ausbrürfen »uie im i)eutfd^en im 2)atiü (f.3. 3), {)aht\\ [tet§\ia?"'•^^rononlen ober
bei [idj, ^(ttufatiii j.
53.:
^^rä)en§. Het verbeugt mij e§ freutmid^. het verbeugt hcm il^n. „
„
66
i!cftion 15.
doeu.
De
—
Voeten
anderen
al de
dragen
voeten, als gijgaan zouden
om
verveelt Mond de
al
ous
Maag
willen
wel
moest
Händen
alleen
wij
wat
gek Laat
zou.
arbeiden?
rust
Dat
nenien.»
als ik
wezen,
voor
«Waar-
zenden:
al die anderen
voor
kauwen
zoo
De
—
laug; \ve
«Ik
zei:
zouden
voortsleepen? Zorgt zelf
an
wilt.»
alleen
wjj
«Waaroui
zeidea:
De
—
altijdvoor
die zelve zieh
mond
een
De Oogen eten heeft.» aanschatfen,als zij trek naar vonden het ook heel wonderlijk, dat zijalleen altijd voor —
geheele liehaam
het
Ea
moesten.
het
en
Daar
dienst op. niet
ledematen
de
ze
de Voeten
nu
körte
na
zeiden
dagen
begonnen
tot
dwaasheid in zij hunne wederzijdsehedienstbaarheid
was
het
kon
niet
voor
hunne
het
laat:
te weer
do leddtnatdn dinan, en vddan
zoudan
alen
vei
den
na
van
ander
den
meer
kwam
zoo
het
gansche
groot verval, dat al de en
te sukkelen.
en
wilden
zieh
Nu
eerst nieuw
op
eehter
veel verzwakt
te
was
worden.
Zoo
werden
en
allen
dus
onverdraagzaamheidgestraft. da ledan
t9
overige leden
Toen verplichten.
liehaam
hersteld
uitkijken
en
den gaan, de Hänniet meer kauwen, de
zoo
zagen tot
een
niet
kwijnen
te
staan
al de
arbeiden, de Mond zien wilden, meer
meer
()ogen niet liehaam
dus
wacht ook
spraken
zoo
liehaam,
de
op
lut tmnsjhlc
van
dat al
mensDh)k
hdt
van
da
nit
latpr
ander vdt.^'
verdau
lixum
dun.
da
—
dragau
an
lixam. ens
vutan
dkandar
mii,
ziidjn:
,.varum
vortslepan?zarxt
en
zelf
z.7i(d9n zeidan: „varcm hand,m arbeidan? andaran al di dat varvelt uns al lay; v» vei alen vor vei gek vezan, als da munt zei: „tk must vilan vat rrst neman." mvndik alteit vor da ma.c kouvan lat di zelva zix zo zou. an vundan hat ok da ogan etau heft." ans.rafan,als zei trek nar
vutan, als gei
vor
(jan
da
—
—
—
hei vundarlak, dat
zei alen
alteit
hat
vor
lixam f/aliela
rp
da
va.i't
stan en oeytkeikanrnustan. en zo sprakan ok al da ovaraga ledan dan andar dan dinst ip. drs zeidan za da en na hat li.mm, in luf
da
nit
mer
li.cam
na
ta
gunan viUan in extar
nit
mer
kanvan,
da
vutan
vas
karta
dagan
kveinan zix
hat
herstelt vardan.
gan, ogan
en
tat
da nit zo
nit
handan
grot
ta srkalan.
vddan,
vi
rdan drs alan
vor
de
ledematen
de
voet
bcr
de
rust
liehaam
f^ufj bie ^)iut)c
dar
munt
koam
tun varpli.rtan. in
hrtia unvardraxsamhi
de maag bcr Äförpcr bie ©licbmajjcn j het eten
Het
zo
ny niii tat vcdarzeitsa dinstbar-hi it up ta vcl varzrakt ia lat: hat lixam vas zo
da
hat gansa varval, dat al da ledamatan hazii hrna dvashi id-in er.st zagan
zin
mer
arbeidan,
mer
van
I het
oog
km
nit
ver
it (j"straft.
(f.) bei ^Jkgeu bic bnS (Jlicii ^Juiliniiifl hü^::'Jlugc
67
bc§ ^ajÜDS. ©ilbUtlfl
deonverdraagzaamheid
mübe
moede
luoe,
l'elber, jelbft
bie 5tOiÖeit zelf,zelve(n) bic Unbulbfam^ : wat feit de een de na
dwaasbeid
de
wonderlijk
einer (ein§) nod^
[ ander j lang, langer
t'öxid)t fon= iDunberlid),
gek
IüqS, etlüaS
berbar
geheel,gansch goiij
lange,länger
altijd
immer
niet
nid^tmieber fortfd^Ieppen etma§,eintt)enig
weer
voortsleepen
overig
übrig
kort
furj,menig
rust
wat
ne-
au§rut)en
men
wederzijdsch gegenfeitig
anbern
bem
trek
hebben de
gelüftcn
laat
l"ät
verzwakken
jd^inäd^en
sukkelen
fränfcin
hersteld
iuieberf)erge[tent opzeggen gejd^lt)ä(i)t inzien cinonber,fid^
fünbigen zien, einfel^en (j.
lüir QÜein
ba^infiec^en
verzwakt elkander
wij *
alleen
op
wacht
Söac^eftef)en
staan
den
?
dienst
Seftion 7)
Kwijnen
.
dragen tragen;ik draag, ik droeg, ik heb gedragen. i«^kijkenauSgucfen;ik kijk uit, ik keek uit, ik heb uitgekeken. beginnen beginnen;ik begin. ik begon, ik heb begonnen.
*
*
Ühung. Welke Wat
ziju de voornaamste lijklichaam? de
waren
ledematen
ledematen
en
moe,
het
van
wat
wilden
mensche-
zij niet
lauger doen? Wat
zeiden
de
Wat
zei de
Mond?
Wat
vonden
Wat
deden
Waardoor
de de
zagen nieuw
Was
het
Waarvoor
25.
zog
een
begonnen
al
de
de Händen?
wonderlijk? na
den
ander?
ledematen
te
zij weldra
in,
en
waartoe
wilden
verplichten? toen nog tijd? Neen, het was werden dus allen gestraft?
bcm
en
te
bcB
zijzieh
op
....
Zeitwort, (gortfe^ung.)
ipoffiög. Lijdendevorm
3ii^^i'öung ber paff i Den
9tieberl.ba§
kwijnen
V
©Übung 1.
Oogen de
^on §
eu
leden
sukkelen
Wat
Voeten
[kiddmh \jrm].
im man ^orm gebraucht toir ,v)ilta5eitraort „worden", bei'fen .Konjugation
fieftion 15.
68
f)a6en. 'Sie pnn'iücgorm fd^on(§. 1*))feniien gelernt
lautet
: folgenbermcife
^nfmitiü. i|"crfett.
üPröfcnS. Bemind
werben. geliebt
worden
Bemind
r/cworden zijn geliebt lüorben
fein.
Portijip. ^crfett.
^röfcttS. Bemind
wer» geliebt
werdend
Bemind
r/eworden geliebt toor»
benb.
bcn.
Snbikottü.
Sm^Jcrfeft.
^^räfeng.
id^werbe geliebt.Ik
id^würbe geliebt.
werd
hij werd wij werden
]|
gij werdt zij werden
^erfcft. Ik
ben
bemind
hij is bemind wij zijn bemind^§ gij zijtbemind zij zijn bemind
$(u3quam;icr[cft
id^ bin geliebt Würben.
Ik
bemind
hij was wij
bemind
waren
gij waart
bemind
zij waren
bemind
futurum Ik
bemind
was
Sntunim
id^würbe
zal bemind
geliebt
hij zal bemind wij zullen bemind gij zult bemind zij zullen bemind
werben.
Ik
iä)war "^ geliebt % werben.
cjnctuin.
zal bemind
•? id^werbe
geliebt
hij zal bemind wij zullen bemind
gij zult
Würben lern.
bemind
zij zullen bemind)-^ I^onbttional.
':)"räfen§. Ik
zou
ic^
bemind
hij zou bemind wij zouden bemind gij zoudt bemind zij zouden bemind
*^frffrt.
^
würbe
Ik
zou
bemind bemind
B. geliebt hij zou wij zouden ^ werben.
gij zoudt zijzouden
bemind
'4 id^würbe
I
geliebt
S. Würben ein.
bemind bemind
S'nipfrnti«. S. Word
bemind
werbe
I A geliebt!
Wordt
bemind
Werbet
geliebt!
Silbung
be§
?ßajfio§.
69
junktiu. ^m^ierfeft. Ik
bemind
worde
werde
i(^«erbe gc= [liebt, hij werde Ik
hij worde bemind wij worden gij wordet zij worden ^erfcft.
bemind bemind
wij werden
,
gij werdet
„
zij werden
„
lüiitbege^ icf) [liebt,
!^Itt8quom^erfcft. id)wäxt bemind geliebt 2 bemind
feigel. Ik wäre icf) »? zij bemind iDorben. := hij zij bemind hij wäre 2 bemind. zijn wij wij waren gij zijtbemind gij wäret g bemind ) zij zijn zij waren Ik
bemind
o
tnorbeu.
bemind
bemind
2Seifeloerben aiiä)einigeuitperfönli(|e Sn berfelben koud, het (f.§ 24) fonjugiert, 3eitH)örter j. 58. het wordt koud geworwerd koud, het is koud geworden, het was den, het zal koud worden, het zal koud geworden zijn, koud koud het zou worden, het zou geworden zijn,hat worde koud, het werde koud, het zijkoud geworden, het 2.
koud
wäre
§
geworden.
l^'^^iöJÖrtcr. Wederkeerige werkwoorden iRcfIcjiöc
26.
verkvorchnj [vechr'kerogo .
üer6un= Pronomen refleriöum iten finb, nennt man reflerioe 3^it^oörter. ßigentlid) bei benen bo» ^pronomen inier[inb folc^e, reflerine S^itmörter fid) fid)jd)Qmen;zieh beroemeu läBÜc^i[t:zieh schämen Sie ontfermen uiro. zieh un= [ic^ erbarmen, rühmen; r oerben: fönnen auc^ o[)nebiefe» ^ronomen gebraucht eigentlichen de kinderen zieh fie tt)a)'ct)en 'iiä); zijwasschen zijwasschen bie ^inber. l'ielüafdjen 2. 2/ie cQonjugation ber refleriben 3^i^*üörter i[troie bie aller übrigen33erba,abgc]et)en natürlid)Dom ^ron. refler. ("ine pafi'iüe nid)t ^aben. t^orm fönnen biefe3^it'"^örter 1.
bie mit 3fittDörter,
einem
—
Snfimtio. ^räfend. Zieh
verbeugen fi^ freuen.
Zieh
^crfeft. verheugd bebben ficf) ge= freutf)aben.
IJnrlijip. *4Jräfea8. Zieh
verbeugend ]ic^frcuenb.
Zieh
^crfeft. verheugd hebbend
fic^ gefreut ^abcnb.
70
Seftion lö.
Unbikatiu. ^räfcnS.
verbeug tnij id)freuemid^ e§, mnn) freutfid^ hij Tzij,het, men) verbeugt zieh er (fic, wij verbeugen ons tüir freuenun§ gij verbeugt u \^x freuteud^ zij verbeugen zieh fiefreuenfi(f). 3m|)crfeft. Ik verbeugde "w?y td^freute mid^ er freute fid) hij verbeugde sich Jrir un§ freuten wij verbeugden ofis ii)tfreutet eud^ gij verheugdet ti fid). fiefreuten zijverbeugden zieh 5Perfe!t. Ik beb niij verbeugd id^'ijaht gefreut iiürf) er Ijat\\ä) bij beeft zieh verbeugd Ik
„
wij bebben
trir f)nbenun§
ons
gij bebt n zijbebben
,,
liixIfobteud) fieIjabtnfid)
„
zieh „
„
.
„
^lugqnam^erfeft. m\ä) gefreut id)I)Qtte mij verbeugd bad er zieh l^atte f id) hij verbeugd tt)irl^otten unä ons wij badden verbeugd i1)vIjattct cnä) gij badt u badden sich !^Qtten f id) fie zij Ik
bad
„
„
„
.
„
„
t^tttnrutit. Ik
zal
hij zal
id^icerbe niicöfreuen er tnirb fid^
mij verbeugen zieh
wij zullen
„
ons
gij zult u zijzullen zieh
mir
»Derben un§
„
„
il)riDerbet cud^
„
fietoerben
„
^
fid)
.
„
futurum cjnctum. ^oben id) werbe mid^ gefreut verbeugd bebben
Ik zal wy hij zal zieh
er
zullen
ons wij zult H gij zij zullen zieh
inirb
„
„
fid)
„
„
„
„
„
„
„
„
„
loir roerbeii un§
il)rlücrbet cud^
ficluerbcn fid)
„
„
]^onbitionnl. Ik
zou
mij verbeugen
bij zou zieh wij zouden
gij zoudt zij zouden
•ipröfcnö. id^ iDÜrbe mid) freuen er
mürbe
„
ons
M
un^
„
„
zieh
fid)
iwir unirbcu
„
il)rlüüibct eud)
ficmürben
fid)
„
„
„
„
.
.
5)leflei;i0e SeitiDÖrtev.
71
^erfeft. Ik
mij verheugd hebben
zou
hij zou zieh wij zouden ons
gijzoudt
S.
er „
„
un§ „
i^r
„
iDÜrbct
fiemürben
,,
„
u
ixd)
„
„
zieh
Verbeug
iDÜrbe
,,
lüir iDÜrben
M
zij zouden
\d) trürbc mid^ gefreut l^aben
freuebid^!
P.
md)
fid^
Verbeugt
„
„
„
„
.
freuteuc^
u
l^onjunktiu. ^räjeng. Ik
verbeuge mij
\6)freuemid^ freuefid^
bij verbeuge zieh wij verbeugen ons gij verbeugt u zijverbeugen zieh
freuen un§ \\\ifreueteud^
Ik
\ijfreutemid^
verbeugde mij
hij verbeugde
zieh
wijverheugdenows gij verbeugdet u zijverbeugden ^icÄ
er
mir
fiefreuenfid^.
freuteftd) TOir freutenun§ \^x freuteteud^ fiefreutenfid^. er
«Perfcft. Ik
hebbe
\6)öobe mtc^ er l^obefid^
mij
bij bebbe zieh wij bebben onsi
gij bebt
verbeugd
roir tiafcen un§
\\)xl^abeteuc^ fielt)Qben fid^
u
zij bebben
} gefreut.
zieh
^Ingquampcrfrft. Ik
badde
wij gij baddet zij badden
neinenbc
j
zieh
u
^ätte fic^ Rattenun§/ gefreut. x^x l)Qttet eud^
zieh
fieptten fid^
badden
3.
'\i) ^ättemic^
mij
bij badde
ons,
^ie
er
verbeugd
frogenbe,
gorm
mirb
loir
uerncinenbc
genau
unb
frageub
=
oer
=
fo lüie im ^eutfdjengebilbet.
Jlufgal"c.
.konjugiere: 1) gestraftworden, gezien worden,
dreigdworden, 2)
zieh
licht worden
(unpcrf.);
schämen, zieh verwonderen,
zieh wassehen.
be-
Ccktion, 5cd]3cfjnte De Van de
alle boomen
van
eik. vaderland
ons
oudersclieitltzieh
eik door
zijn stevig,hard hout, zijn breeden kruin en Sedert overouden zijn knoestigen stam. tijd is Inj het zinnebeeld van mannelijke kracht,verheven rust en koninkschenkt krans lijke waardigheid. Nog thans men een uit frisch
eikenloof
den
aan
die
man,
door
burgerdengd
uitbhnkt. Van en
men
Na
zijn hout gebruikt het
honderd
sterk
en
als nieuw.
schoone
tot
haive de
meer
de
stoelen, De
bouw
meubelmaker
tafeis, kästen is
er
het
en
daarom
Beschrijftafels. boom zoo nuttig als
en
geen
geringerewaarde
vast
zoo
nog verwerkt
den, de linde, benevens
olm, hebben eik
vaak
is het
jaren
De
nuttige gereedschappen, van schepen en huizen.
men
den
tot
vruchtboomen
eik.
De
maakt
dan
den
beuk
den
en
hij.
evenv^el
groeit slechts langzaam. Terwijl de populierbinnen weinige jaren zeer hoog wordt, heeft hij eerst na bereikt. zeer langen tijd zijn vollen wasdom eile.
d9 dld bomdn
van
zein
stevax, hart
sedart hev^n
van
hout, zein
ovdrouddn
fnt
is
fnkonnjkhka fris eikanlof an ddn (Byt ri'st
Ziin
van
hat tot dan IS
hat
vak
hat darnn da
nox
tot
da
dan
.)r en
zer
ziin
ni
tans
s.cfnkt
als
dor
kraxt, nun
vdr-
krans
sn
brr";9rd0xt (eytblnjkt.
hieyzan.
stirk
fik
knustagan stam.
van
nvtdfp fprctsxapdn,
nun
in
njx
in
d9
zix
manahka
niu.
da in
in
vier
varvirkt
s.iriiftafds. b.'haha d," Imd,), da dm,
iirvril ztr
ißbraykt jaran
imn
vi0balmakar
als da lik. nrtjx zo f/en bom d.m .)lm,hiban iiarrtpr.) varda
(p'uitsli.tts layzniii. hox v"rt, heft hei erst na
in
Jtrndart
un
lik jvanvel
viinarp jaran vasdcm
is
kro;yn
zmabelt di dor
man,
cmhrsxJirit
stulan, tafals, kastan
sxona
bok
hdt
varddxhiit.
sxepan vast
zo
bredan
lui
makt
van
vrrxtboman
banevans
het
hout
bou
vadadant
uns
dan
da
hojan
hii.
popylir
bman
tiit zcin
wlm
bariikt.
eikenloof
baS
Sid^ciilaub
de
käst
ber
Sd^rauf
74
l'cttion l(^
2.
«maiinelijk»[mandhk] [inb: DJiännIi(i^ A.
9?Q(^ber 58cbeutiing:
1)
bie 9lnmen
2)
bie
DiQmcn
männli(i)er ^perfüiienunb
3:iere; liude
$Bäume, ausgenommen
ber
unb
tamarinde, meldjemeiblid^ [inb;
3)
bie ^omen
«Steine:
ber
de
agaat
^Igat,de
ber
robijn ber 9tubin; de gülden,de rijksdaalder 4) bie 9iamen ber 9)iün(^en: (ber5Reici)§tQler2^2 ©ulben),de cent ber Gent; =
5)
bie 5^Qmen ber
Serge:
de
Etna, de Hekla,
de Mont
Blanc ;
6)
a) ber Slage: Zondag ©onntag, MaanWoensdag ^^itt= Dinsdag 2!ien§tag, dag 5)^ontag, Vrijdag ^i^eitag, tt)0(f), Donderdag 2)onnerötng, Zaterdag (Somattig;b) ber ^Jionate: ([.5. 53), de unb c) ber Sa^i^eöäeitfn-de lente,de zomer, bie 9?amen
herfst,de winter. B.
7)
bie
9?a(f)ber gorm:
23erbal[tämme,
menn
5Bebeutung [ie Qb[tra!te ber ©riff,ober:
t)aben: de val ber ^afl, de greep de val (f.)bie ^^^afle;
[ar], aard [ari], erd ©ubftantiöe auf aar de luiaard ber de leiigenaar ber $]ügner, : [drt] de mosterd ber ©cnf; g^auten^er,
8)
bie
9)
auf el [dl],em [.»m],sein [sam].Im, er [or] unb bie meiftcnauf eii [.m]:de beitel rm, ber 5)uni't, de wasem ber ^ieif^el, de adem ber Ottern, de heim ber öelm, de storm ber Sturm, de looper ber Säufer,de gieterbie ©icfjanne,de regen ber bie Jßörter
biegen;
10)
Subftantineauf: öon 3fitiuörtern nic()t abgeleiteten ini? [nj], lin;? [Iw]',ik [ih]: de koning ber bie
de Äönig, de jongelingber ^süngling, ®d;niierfinf;
vuilik ber
auf doni [dum], menn fic einen 11) bie ©ubftantiiie de wasber 9?eid)tum, ^uftanb anbcutcn : de rijkdoni doni ^ai äBad)C-tum,de eigendom ba"o (;^igcntumÄ=
redjt.
2)a§
ber ©ubftanttbe. ©ejc^Ied^t
75
^vronvfeWjk»[vroiwohk]finb: 3Bei6li(^ ber ^ebeutung: A. 5?Q(f) tüciblic^er 1) bic ^^raiiennamen utib bie 9kmeu
3,
2)
[tnb: de [ie nicf)t fäc^Iic^ ©toffnamen, |oferii de zijde bie bie 2So((e, kant bie Spiljen,de wol
bie
©eibe;
3)
bie Dfiamen ber
iölumen,
ber
i^üh^ unb
@artcn=
fruchteunb ber au»länbi[djen ^probufte:de roos bie 9to[e,de lelie bie Silie,de bes bie ^Beere,de ber Dtoggen,de tarwe bie 53irne,de rogge peer de spinazieber Spinat, de koffie ber ber Söeijen, de siroopber Sirup, de zwavel ber "Sd)n)e[eI; ^üffee, bie (Sigennamen) ber Schiffe: de 4) bic DZanien (aucf) bie 53Qrfe, de
bark
aak
ber
ißrigg. ^luSgenommcn ftnb
de brik 5lac^en, bie
auf
schoener ber ©d)oner, de driemaster
er
ber
bie
[grj: de S)reima[ter,
roeldiemännlich finb;
ö)
bie 9^amen
ber
53uc^ftabenunb 3iff^*^":^ene
a,
b, 6, 7;
(3)bie fremben9iamen bie
ber
SJiui'iünflrumente : de trompet
trompete, de gitaar bie ©itarre.
B.
dtad)ber gorm: 7) bie meiftenSubftnntiöe auf de [daj unb te [t9j: de koude bie Äälte,de eilende baa @lenb, de hoogte bie (Sammel= bie ^ö()e.^tuägenommen [inb uatürlid)
auf te: het gebergte geboomte ba§ ®ef)ö(,3; mörter
8)
bie
auf heid 'SubftantiDe
nis
[ms]:
de
baä
©ebirge,het
[heitj,teit [üitj unb
goedheidbie ®üte, de majesteitbie
de beeltenis ^ia?)33i(bnia; 5}?ajc|'tät, iiig [nj] ober st bon einem 33erbum (xh= 9) bie niittelft de SBörtcu: de belooning bie Se(o()nung, geleiteten gunst bie ©unft; ^ f^^]^ 10) bie SubftantiDeauf iek [ih],age /^aj"?7, ber uw [y(v)J:de fabriek bie gabrit,de slijtage de schaduw de bedelarijbie ^Bettelei, ^lein^anbel, ber
11)
bic
Sd)aiten; SubftantiDeauf schap [sxap],meiereeine SBer»
anbeutcn : de burgerschap einigungober einen 3i'[*önb bie ^ürgcrfrf)aft, de vriendschapbic grcuubfc^aft.
Seition IG.
76
t.
Särf)lid) finb: A.
r\aä)ber Sebeutung ba ber Siere, »Dcldje 1) bie 5kmcn : het paard Dq§ cjebeii ^Knb, het zwijn ha^ Sc^lücin, fernerbie 5iamen ber innerenSierc het veulen bQ§ pacn, het kalf baö Äalb; (f.©. 67) : het StDif=unb ©ammeliminen 2) bie inei[ten het goud brood ta^ 53rot,het vleesch ba§ ^leifd), het woud bos ©olb, het Volk boS Ssolf, ber 2Balb, het gehucht ber 2öci(er, het gebeente ba§ ©ebein; bie uneigentüdjeu unb 3) bie fubfiantiöierten ^ufinitiöe het loopen boS ®e^en ober ütennen, ©ubftantiDe: het speien ba§ ©pielen,het ja bos 3a, het waarom
jöaruin;
ba§
4)
Süubernanien: het schoone's-Graven-
bie C)rt§= unb
hage (den Haag), het groote Duitsehland. B.
9Zac^ber gorm: het mannetje, het wijfje, 5) aüe Sßerf(einerung§tuörter: het kindje; 6) bie Sßörter auf dorn, luenn fieeine fonfrete 23ebcutung {)abcn: het vorstendoni
gürftentum,het bisdoni
(ögl.2. 11);
^as, SiStum
7)
ha^
bie Sßörtcr
auf schap,
ein ©cbiet
anbeutcn:
inenn
het
fie eine ^^ürbe
bie ^riefter= priesterschap
bie (Siraffc^aft (üg(.o. luürbe,het graafschap
8) bie 2öörter auf sei : het
0)
het het
het het het
raadsel
ba» het overblijfsel
11);
Überbleibiel,
'i"ü?"Ütätfel;
be [k»J, ge mit ben 33orfi{ben Sßerbalftantmc mciften» [fpj, ver [y.ir];loeilbicfe im 'it'eutfcben befonber» folgenbe: männlirf)finb,merfe man bie
bedrag bedrog begin begrip besluit
ber ber ber ber ber
het
gebruik
ber
33ctrug ^Beginn ^-Begriff 53eid)lufi, ®ntid)hifj '-öefel)l
het
geuot
ber
het
gewin
ber ©ciüinn
het
ber
het
geziing verband
het
verdrag
ber
het
verdriet
ber ^^crbrn6
bevel
ber
het
bewijs
ber 33ciDel§
liet bezit
verraad
liet verstand
ber
©ebraud^ ©euufe
Setrog
het
het
ober
!©cjilj
liet verkeer het
ber S3crrat
het
ber
liet
33erflanb het
ver/,oek bie
verlies
©cfang
ber 33erbanb
58crtrng
ber 'ivcrfcbr ber ber
U^crlufi
!iscrglci(^ vergelijk ber ^Berroeiö verwijt
33itlf."
S)Q§
©ubftantiDe ^aben 3"iöin»nen9efe^te
5.
Öriinblüorte» deel
:
hoef
erfdeel
ber
(f.) ber
maand
antwoord
het
woovcl,
het
Steil,het
ba§
de '-ßorteil; de
©ubftantiüe.
®e]ä)kä)t ber
^uf,
ba§ de
9]?onat, de
ben
1.
unb
folgenbe äBörter 4. ^a\i:
mit
bas bie
(Srbteil,het
paardenhoef zomermaand
Uufgahc ©ehe
77
i^reö ©efdilec^t 5(ntroort; het voordeel ber
ber
5pferbe{)uf;
(f.).
29.
bem
imbeftimmenben
5Irtifel in
afgod, appel, avond, antwoord, April, arbeid, aak, boek, brand, bek, beeltenis, begeerlijkheid,beurs, adem, beuk, bankier, blad, bad, bevel, brood, boom, bouw, bezem, beitel, bark, belooning, bedelarij, bisdom, bedrag, bedrog, bezit, A.
aanbod,
besluit, brik, begrip, begin, cent, herberg, dracht, dorst, duif, December,
bes,
canape,
dag, dood, dorps-
dienst, dwaasheid,
den,
Dinsdag, dienstbaarheid, driemaster, eten, ei,einde, eik, eikengoed, gelegenheid, gebergte, loof, eilende, fabriek, Februari,
gülden, gewin, goud, gat, goedheid, gezang, graan, graafschap, genot, gebruik, geboorte, gebeente. honger,
B.
bond,
huis,
hoofd,
bemel,
gebucht,
horloge, heim,
jaar, krekel, kalf, kind, kleed, kleinood, kruin, kracht, koffie, koude, lucifertje,lepel, lam, lied, lid, lucht, lei,lelie,linde, lichaam, leger,maaltijd,misdaad, mosterd, Maandag, majesteit, nacht, maand, Maart, mond, maag, band,
hoogte,
invloed,
Juni,
ontbijt,ongesteldheid, ongeval,onderwereld, October, olm, overblijfsel, onderscheid, plaats, plan, pen, pracht, oog, populier, peer, paard, prijs, rekening, rivier, rijtuig,rots, rad, raadsel, rogge, rund, rij,robijn, rijksdaalder,regen, rijkdom. November,
stokslag, stuk, straat, stad, schouwburg, schip, sieraad, spei, slot, sofa, standbeeld, som, September, stam, schoener, storm, siroop, schaduw, slijtage,tuin, twist, tak, tafel, uurwerk, tralie, turf, tijd, trompet, tarwe, vinger, vleesch, vigilante,vrees, verjaardag, vloo, vat,vonnis,verbazing, vogeltje, verdriet, verdrag, verval, verband, vaderland, verzoek, verwijt, vruchtboom, vergelijk, val, vriendschap, verstand, verraad. veulen, verlies, verkeer, volk, vorstendom, winter, water, weg, wind, wortel, wasdom, waard, wacht, Woensdag, wol, wasem, zinnebeeld, zwavel, zwijm, zomer, zout, zeilpartij. zweep, C.
schat, steen,
—
78
£ektion. Sicb3cl?nte Gen^ve. Geneve aantal
Je
was
wier
mannen,
oefende
geboorte-
een woouplaats van algemeen bekend zijn. Hier
namen
Calvijnin zijntijdeen
woonden
werkten,
en
maar
om
of
grooten invloed
uit: hier
eenigen te
Beza. de Stäel.
noemen,
Candolie, mevrouw Bijna geen straat, die niet een huis bevat, welks bewouer Rousseau, de Saussure, de de
in
uaam
is de
stad
houdt
wereld liet
op
dan
meer
gemaakt
gebiedder
vier
worden
er
en
het buitenland
naar
te Geneve
is het
duizend
Een
der
Rousseau, dat
van
vermaard
en
bezig. porsonen duizend uurwerken
verzonden,
eiland
Nog tegenwoordig
fijneindustrie
lionderd
minstens
lieeft.
Jaarlijks gemaakt fraaiste plekjes zen met zijnbron-
standbeeld
vierde de prijkt. Den 28°° Juni 1836 stad, die hem eenmaal uitgeworpen had, met veel plechtigheidhet eeuwfeest der geboorte van den wijsgeer.Ook Voltaire bewoonde langen tijdde buitenplaatsles Dclices in de nabijheidvan door de Geneve, doch Averd evenzeer onverdraagzaamheidvandaar verjaagden begaf zieh naar Lausanne, totdat hij eindelijkhet arrazalige Ferney met in de nabijzijn acht hutten met rieten daken, wederom heid
Geneve, kocht.
van
vas
pnevd
algamen
namon
do
(pbortj-of vonplats
baksnt
zcin.
hir
ran
an
ufanda kalrrin
antul m
manan,
zHn
mar grotaii imitid- myt; hir rond.m { ii vrrkLm, um enjr/jn da stal. bfina ßen beza, ruso, do sosyr, dj karidol,inarrou
nit
irit to
vir jn
num"m,
strat,dt
da veralt ßatnaktlieft,nax m hd'ys bavat, vdks hn-onar nam da varmart hat dar stat up en teganvordax is fcuia mdrstri gabit haut mer dan bezax. jarlaks vardan ar minvirdayzant pn-sonan st.ms hundard-doryzantyrvcrkan gamakt in nar hat bceyianlantrardai zvndan. dar fraistaphkjas ta pmva hat lilant van en is ruso, zein brunzan met standbelt prcikt. dan aa-tentvintaastan jyni aatinhrndartsesendertax virda da stat, di hnn ennial ayt-xavarpanhat, vel pUxtaxluit hat cufest der gaborta ran ok ralmit da)i riizger bavotida nabeihnt teit da tera ran layan bccytanplatsle delis m da jn
gancra, en
dax
bagaf
zfin
aat
ganera,
vert
zix
nar
hvtan
dor da unrardi'aa'i"am]h'it randar rarjaxt lozan, tatdat hei rindalak hat armzalaga ferne met ritan met, ran da nabeihiit dakan, vedarrm in
eranzer
ko.rt.
Genöve
®cnf
de
ber ©eburtsort
geboorteplaats (f.)
de
en
woouplaats ber 3Bol^nort (f.) aantal (n.) eine Vliijol)!
2;o§
grau
de S.
iiievrouw
bie 2BeIt
wereld
de
Juweliers- bic ^uinclicr^
het
werk
arbeit
plekje plechtig-
dak
jet;t, gcgcu^ iDÖrtig iä^rlid) jaarlijks('J.rft;.) (Adj.) de
wijsgeer
ber
de
buiten-
bQ§
^l^ilojopl; Sanbgut
plaats
de
nabijheid eiland
bic
Diä^c
bie
Siifel §ütte
bic
hut
bcrcn
(namen)
wier
nennen
bevatten
enthalten
bijna eenmaal
fa[t tDenigftenS einft
eenmaal
einmal
veel
Diel
doch
aber,
Waaraan
er
herinnert
welk
gebied
Waarmede
houdt
Op
Hoeveel
is de
worden
Noem
der
Wat Waar
een
vierde woonde
Waarheen Hoe
de
lang
stad
worden deze
fraaiste stad
gezonden.
plekjesvan
den
Voltaire
er
28'"
personeu
Juni
Geneve? 1836?
laugen tijdV
hij daar?
vermaard?
bezig? jaarlijksgemaakt? 4000
verzouden?
begaf hij zieh? bleef
heb
tegenwoordig nog dan
zij meer
Waarheen
gfönjcn
bekend? geschiedenis(®eld)id;te) gewoond en gewerkt? bijna elke straat?
ons
uurwerken
bejd^ältigen
in de al
zoo
maken
bezig prijken jeiern.
jenben;ik zend, ik zond, ik (*)verjagen niegiagen;pari, verjaagd.
hebben
iebod^ (ilei(f)faü§ \\d)berühmt
houden
zenden
Wie
neuem
mod)en
(^kmen)
is Geueve
loieber,öon
noemen
naam
vieren
Waardoor
cnblic^
evenzeer
befannt
bekend
*
bi§
minstens
tä^rltd^
jaarlijksch
het
tiotl bort
t)unbertiQ^=eindelijk rige^ui^iläum wederom ein i)iDt)rbac^
tegenwoordig
de
9io^r
bog
eeuwfeest
rieten
een
ärniUd^,elenb
totdat
heid het
el)ern
armzalig boS ^4-^Iäl"d)curiet vandaar bie ^^cicriic^fcit
het buitenland het
bronzen
bie U()r ba§ ^luSlanb
uurwerk
het
de
(hewoner) beffen(53eiü.) fein fijn vermaard beriit)mt fd/ön,lieblid^ fraai, schoon
welks
S.
0.
79
3Q{)Itoorl.
80
Seftion 1'
|)tt5^a^twort. §
28.
Het
telwoord
[h^t idrortj.
©runbio^ten.Hoofdgetallen.
58emer!ungen. ^^» /cw7 f)'-it biefdbe^dlination mic 3ö^)^''^'-^^"t 5(rti!eleen ber iinbeftinimte [ou] (j.S. 11), \m\z audj bie ba§ be!Iitiier= Negationgeen [Qen]. 9Zeben twee [tve] [tel)t ^Hrtifelbct(i= bore beide [hädd], meld^eStuie ber beftinunte 1.
^Q§
niert tüirb: N.
beide, G. beider, 1). beiden, A.
beide,
fubftantilnfd)gcbraudjti[t,in mel= nnb beide c^em gaö man im N. unb Ä. beiden für '^"erfoncn ^Idc übrigen(sh-uubjaljlen finb uniier= für '3ad)en ge6roud)t. auygenommen,
ttjenn
c§
Seilion 17.
82
mittels gebilbet jQJ^len unb
de
dertiende). 93on 20
dricde unb rf/'ietiende [te^t dcrde (ftatt bie ©runbjal^len an luirb ste l^inter gefügt.
Verdubbelgetallen §30. 2)0|i|JcIun98jo^lcn. [xdrdYhelgdtalni]. lüeuben mittels be§ ©uffire^roud SoppeluiujyjQfjIcu eenvoud enkelbcn (S3runb5a{)Ien Don gebilbct: (gc6räud)(ic^er drievoud brcifad), tweevoud honderdjtncifad), voud) cinfad), voud tjunbertfad) iricr= (nuriub[tQiitil3i)d) gebrauchten) ; bon biefeii mittols ig: eenunb ^IbDerbien gebilbct ben tüicber ^Ibjettiöe 2)io
enkelvoudig), tweevoudig ober dabbel, drievoudig (gebr. voiidig,honderdvoudig. §
ober 5trtjo^Icn. [sortgdtahn] Soortgetallen ©ottuiigSs
31.
.
S)ie|clüerbcn niittel»-hande
mit (5iu= (= soort)gebilbet
fügung eineö er bei een, twee, drie,acht, houderd, duizend tweeerhande beti 3^f)necn unb einerlei, ,^meierlei, : eenerhande drieerhande
achterhaude breierlei,
lionderderhande üd)terlei,
duizeuderhande taufcnberlei, twiutigerhande l^unberterlei, allen übrigen 33ei fünfjigerlei. vijftigerhande ämanäigerlei, vierderhande micb noc^ ein d eingefdjoben: üiererlei, vijfderzesderhande hande ufro. fünferlei, fedjferlei mit bie glcidjbcbcutenben 3u!ammen)ct;ungen ftel)en uflü. dertigerlei, eenerlei, tweeerlei,drieerlci, vijfderlei,
2)aneben lei
:
[hir'halnjs-]. Herhalingsgetalleu § 32. SBicbcr^olungSjo^Icn. lueldjemittel^ finb ^Ibnerbien, 2BieberI)olung§jaI)lcn merben: maal, keer ober iverfüon ben ©runbäal^len gebilbet eenmal (obereens) einmal; tweemaal, tweekeer, tweewerf driemaal, driekeer, driewerf breimal uftü. 'Saö jttieimal; ab= mirb auc^ mit reis 5u)ammengefe|t : eenreis, een 3a!^ln)ort gefürjt ju ereis einmal. %\t
ober ©rut^ja'^tcn. [brpl-J. Breukgetallen 2ci(unfl8: bie Sruc^,5al)len ben Orbnungt^jaljlen /iaZ/'[inb glcid^: 5tu[3er vierde ober een een derde, ^ji een half, ^/a 1/2 een 0,1 een tiende,0,01 een honkvvart, ^/r, een vijfde,
§
33.
=
=
=
=
derdste, 0,001
§
84.
een
duizendste, 0,000001
een
millioeuste.
^a^lniörter. Onbepaalde[vnbapiM.^] llnbcftimmte telwoorden.
1.
%k
finb: weinige luenigc, unbestimmten3'^^l'uörter
enkele, ettelijkeeinzelne, eenige einige,sommige verscheidene mcbrcrc. irelc^e,
etlid^e^
2)aä
2.
Vele
imr
Ecnig Menig
meeste
bic
gcvingfte.
fonimt aiut im Sfeutruni
iinb jiuar mit 4.
iiiancf), (de)
üicle,alle, menig
meiftcn,(de) minste 3.
83
So^lraorL
(Saminclmöiteni:
fomuit
nur
in bcr
Singiiladyabjeftidifd^ eenig geld, eenig volk, bor: menig man, (5in5a]öl
unb Dor männ= menige vrouw, menig kiud ; bcr ©enitiD fe^It, Dcriicrt cS überf}Qupt licfien jebe@nbung, alfo: 'iperionennoinen
N., D., A. menig general (©enerol.)
Sommige, verscheidene,alle muffen, vele weinige, %üitd merben, fic enkele, eenige,beide tonnen Lil)ne gebraucht 2:etiination bcr Stbjettiöe, 3. 33. : ^oben bann bic gemöfmlidjc 5.
N.
sommige, alle,vele, eenige u|tD. (menschen).
G.
Umjd^reibung : van
D.
sommigen, allen,velen, eenigen (menschen).
sommige ufro.
..4.sommige, alle,vele, eenige (menschen).
G. ^ic Wörter
tonnen
unbeftimmten^a^U ?}^et)r5a]^( gebraudjten gebraucht merben, aber nur öon fubftantiöifcf)
in ber
^erfonen;[ielücrben (f.§ 18): N.
bann
befliniertmie bie
sommigen, G. sommiger, D. Tlufgabc
auf ©ubftantitie
t
sommigen, A. sommigen.
50.
DieteSürgerö= ')ipfe(, Überfe^e: (Sinunbbrei^ig ©öt^en, einige aÜe iölätter, 33rote,bie erftcn t)unbert 33üd)er, leute,breiunbfünfjig Siauben,bcn Säume, bie jefinte Srigg,niand)c§53istum,ctlidie bie meifienßidjen, mandjer ^ejember,breiS^reimafter, ac^t3et)ntcn
©eneral, smeicriei Srompetcn, allerlei ©efönge, Diele 5?öpfe, .soäufer, Ijalbfieben,ben 20. ^uni, breimal gefd)rieben, roenige e» e§, tcine Könige, iftein 2"iertelauf smei Ubr, beibe fairen öielerlei oiererleiSilien, bcr ad)tc5?anfmann, e» ift naä) brci l\t)x, bie crflc ®clb, ben Seute,ber neunte i^ionat, 93kil)(äeit, einiget ^unbert= !3uni ad)t,5cf)nI}unbeitfed)":unbbreiBig, einunbjmanjigftcn ein taufenb lUjren,uierl)unbert 'l^erfonen, etrapcn, niertaufenb ein äel)ntel, brei Dieunen, üier ^Ic^tcn, ()alb, jc^n ll^illionftel, bie beiben SBelten, ein breifad^eä UngUid, llJinifter, meljrere ©t. 5^itoIau§ iftam ein jmeifad)eä Ütätfel, neunjig^^^atienten, ^^e^ember,fein@eburt§feft iftam fünfzehnten (op den) fcd)ften bic elfte e-j ift fc^onnai^ smölflU)r, ein 9tcd)nung, "Muguft, (im ^fiebert.of;net), anbermal,^lueiunb ein t)olb,anbcrtt)alb mal 5U (bij)mir, Dicr 33ü^erf 53äunie,tomm fed;ferlei ad^tjig
84
Öeftion 1^.
I^unbcrt[tdben )e(i)[tcn ^uguft acf)t,5e()nl}unbertQc^tunb niele ^n{= ^Inber, einige 3(if|li^örteu, fünfjigerlci U^ren, etliche trörter,bcr fjunbertfte 5)Jann,ber lüiebicite(mieoiel hoeveel) Q.i iftber brittc,beu erfte,ber ac^te. S3riefiftboe? ,
=
£cktion. 2tcf]t5cfjntc Gestrafte
onbescbaamdlieid.
hoveling,die Beaumarchais,
Een
Figaro'sHuwelijk, met
een
den
rok
mooien
zeer
vau sclirijver
in de
aan,
Versailles zag wandelen, meende den geestigen een tooneeldichter, die de zoon van horlogemaker,was, van galerij
gevoeligeles Hij ging naar
een
te kunnen
hem
Beaumarchais, ik ben is
geven. zeide: en
toe
dat blij,
geheelvan streek; wees zoo «Volgaarne,mijnheer, maar
—
dat
ik
u
goed
«Zoo, mijnheer de ontmoet; mijn horioge er
even
ik moet
naar
te zien».
vooruit zeggen,
u
onhandig ben.» Toen de hoveling echter blijft aanhouden, neemt horioge,en laat het vallen. «0! mijnheer,neem mij niet kwalijk. Ik had u gewaarschuwd,gij wildet echter niet anders.^' En Beaumarchais verwijderdezieh,den man, die willen vernederen, zeer verlegen latende staan. ik
het
had
zeer
hij mers im-
hem
vnbjsxamthiit. fj-"straft")
hordjj),dt bomarß,
,m
moim
zer
an
)\)k an,
(fest,)(pntoneld ixt./r, di Us tj krnjn (jerjn. g,)ruh""p
d,"
hii gnj nar him blii,dat de y untmut; trj zin". ir er.m nar
ziid,): „zo,
d,m
-st
gm,
mit figaroali)iv,ih"k,
sxnivjr ran d," (jaUni rjrsai ran
in
chn
tu
in
zon
ran
vas, lurlos,"mul,)r
,»i
de
imner
horlop is gMel „ridgarn,),m.mer,
miin —
ran
Itii h.d
nit Icvalde. de had y gel vdd.it ixt.n- nit and,"rs." di hnn in bomarfi r,"rriid,"rd."zix, d.m man, lat.md.» sian. zer ned.jr^m, r,"rleg."n m.Dier,
onbeschaamdheid
een
y
-m
de bin
gut rorwyf zo
m he"rlog,",
rahm.
„o!
De
bomarfi, strek; ves de mut
mar
unliand."x bin.'' dat de zer d" hor./liy tun ixt,"r bliift anh,)ud,ni,ncmt
lat lut
vandA.m, inend')
zax
hoveling
mii
nem
-
bie Uuöcr^
jd^ämtljcit S^bjling
ein
.
imjrs
hat
g.narsxyvt, rd.m
r.iv
volgaarne
fcl^r gerne
vooruit
im
onhandig
ungefd^idft
DorQU§
i'oii bcm
de
sehrijver
85
Jürnjorte.
immers ber©cf)ri|t[teÜ£v,
ja
tpüjieren
(aiic^ wandelen ontmoeten ©djreiber, ^Jlutor
begegnen erniebrigcn streek zijn,iftuniro^I
vernederen
^ontorij't) het
huwelijk
bic
een
rok
ein 9iocf, i^rarf ber
tooneel-
de
i^odjjcit
van
@d^QUÜneI=
bic^tcr
dichter
deze van
is
horlo.?ema ein Uf)rmnd)cr
een
geheel
van
i[tQU^erfic^
streek
horloge is bie Ut)rgef)t streek nic^tme^r van übelne()inen kwalijk nemen (beutenj.
[ker eine i'eftion
les
eene
is
man
streek
het
geestig gevoelig
geii'töoU
echter
aber, jcbod)
ik bleef, ik ben gebleven. blijvenbleiben: ik blijf, * ik heb aanhouden ik houd ik hield aan, anl^ollen; aan, aangehouden. mit ben eine§ 3eitn)orte§ ^Jinmertung. 2Benn ber ^nfinitiü ui'ro. hebben, zijn, worden, kunnen, mögen ^i(f§jeittt)örtern: ober anü) mit zien, hooren, helpen, maken, leeren berbunben i[t. in htn im 5Jieberl. ba§ öaupt5eitn)ort fo i"tet)t faflimmer sulct^t S^Hm unb in ben obbiingigen (Sä|en:Een hojulommengefebten de hoveling toen l'nb); veling,die B. zag tvandelen (jpa^ieren echter blijftaanhouden (nic^tQu|f)örenroollte); Ocrgl.ik heb *
pen ic^t)ahtifjnfennen lernen, ik heb hem helzoeken id)l^obe i()njudjenl)elfen, hijheeft mij laten komen had geroepen er f)Qtmid^ fommen hij wist, dat ik hem (offen, ilm (ober geroepen had) er mu^te,ba^ ic^ gerufen!^atte, kennen
leeren
hem
Übitng. Hoe
en
Van
wien
Wie Wat
zag hem meende
Wat
zeide
Wat
meende
Wat
deed
wandelde
waar was
Beaumarchais?
eens
Beaumarchais daar deze
een
zoon?
wandelen? den
hij daarom
tooneeldichter
te
moeten
zeggen?
Hoe
B., toen de hovelingbleef aanhouden? zieh B.? verontschaldig;de
Wat
deed
B.
"2?on bcm
§
3ö.
:^o8
geven?
hem?
tot
B. vooruit
te kunnen
daarna?
^üxwoxte.
Tau
het
Toorii.iannvoord.
Het ^jcrfönlij^c ^Ifürroort.
persoonlijkevoor[hJ jxrsonhlo vornnmvort]. 1. 'Jie perjönlic^en ^fürioörterbeuten eine ^^erfonober einen ®cgenftanban unb üicftinunen bnbei,ob e? bie )precf)enbe naamwoord
86
Ccftion IS.
bie Qiigerebete (1.V"i^i.), (2.^evfJ ober feine öon deiben (3.X^ex\.) ^atipejicüe ift. 5iur bie britte^^erioti g?ormciifür ha^ 53iänn= unb ©äc^Iid^e.i)ie 2)eflinatiDn ift,lüie folgt lidie, SBeiblic^c : 1.
^erjon.
6 i n 3 Q t) I.
N.
Ik
iä)
G.
iV.
wij mir G. ons unfcr
D.
D.
ons
un§
.4.
ons
un§.
mijns, mijner meiner mij mir A. mij mid^. 2.
N.
?Perfon.
Gij (ge),jij(je)bu
G.
uws,
D.
u,
A.
u,
i^r
—
beiner
uwer
bir
jou (je) jou (je) 3.
euer
—
euc^
—
bicf)
eud).
^erfon.
Stnjat)!. SJJännlid^. i\r. Hij G.
zijns,zijner feiner
D. hem Ä.
iY. het
er
hem
G.
(em, 'm) f^m (em, 'm) it)n.
—
\ B.
het
i ^.
het
et) e§ —
et) iöm et) eä
2ßei6Ud;.
Zij (ze) fie G. haars, harer i^rer D. haar (er)il^r A. haar (er, ze) fie. iV;
Dlönnli^
unb
N.
Zij (ze)fie
G.
huns, hunner
Snc^licf).
2Beibli(^.
(ze) fie haar, harer (er) il^rer J). haar (er)il^ncn A. haar (er,ze) fie. i\^. Zij
il}rer
G.
hun
i!^nen -4. hen (zej fie. U.
2.
^a§
alte
du
üerlorcn gegangen iftgänälid) P. unb in ber Uni= unb erfetjt bie 2. 5)3erfon loorben bitrcf) bnrc^jij,jou unb je, tüeld^c gangäfprarfje faftnur in ber (5in= mirb bann gijlieden, nliedeu, ja^Iöortonnuen,für bie 5[Rc[}r,^af)l jelieden(ucrfür^t gc(naudjt. ju jeluiunb jullie) %.ii 3. (iijtüuinit faftnur in ber Sdjriftfpradjo uor. Edelheid. Uwe unrb U, eine ^lu'rtür.^ung Hon ^öfIid;tcitÄform heeft (3. 'i^erfon). u angetuanbt,baber neben u hebt auci 4. ^er Oknitil) mijns, ons, uws, zijns, huns. haays fommt nur in ber 33erbinbung mit sclfsunb (idijhe lun",3. 3?.
^ronom
53on bem
ober gelijkebeine^gteic^en
uws mijns gelijkemeine§glei^en,
haars om euveStjIeici^en,
mijner, onzcr,
uivcr
87
gUriüoit.
zelfs wil
um
'J)er©enitiö ifjretmillen.
zijner,hunntr
too er burd^ ein Sßerbum gebraucht, lüirb,j. 53. gedenk mijner,hij is uwer
«Stil
lüitb ober
niet
in
i)ö^ereni ^IbjcftiD er^eifd^t nur
waardig.
^öHcn tuirb ber ©enitiü unifdjviebcn (mit= tel» van) ober burc^ ein be[i^an,5eigenbe3 gürtrorterfe^t, j. 33. de kinderen vader. van uw mijn vriend, de huizen van ^n aüm
anberen
5. 'SaS perfönliii)e gürlüort,tüM)(§"i'iö) auf ba§ Sij6jeft Pronomen nennt man reßexivum. be§fel6enSa^e§ bpjiefit,
^^er|onf}ateine eigenegorni, nämlid) zieh, meiere al» für ben ^(ffufatib, fomof)!für ^z\\ '3)atit), Singularunb unb für bie brei ®efd)(ed^ter r^ilt '^{\m\[ (ügl.§ 26). britte
%\t
Ticfco .ücli iftftrcngrefleriD.2öo bog ben Sinn
öon
einanber
^ronom ftet^clliander \id,m, 3. 33.
^ot,mu^
zij
ontmoetten
im
9tef(epö= beutfc^e 5tieber(önbifc§en einander
wij zullen eJJiander schrijvenmir gegnetenficf}, hebt ic^reiben,
gij elliander Öiinb geörücft?
eud) bic 6.
de
hand
fiebe=
toerben un5
gegeven? I}abti'^r
mirb ba§ perfönli(!)e 3in 5Zicber(änbii'il)en gürmort bäufig
ftattbe§ beterminatißen (bcftimmenben) gebraucht (f.§ 39). 7. oin
beutet ba§ '^^rl•)nDm immer ba§ 9?atur* 5?iebei(änbi|'d)en im ^eutfc^en ba§ ^pronomenmeiften» [ic^ gcfc^Ierfjt an, iüä()renb nüd) bem grammatifcfien ©efdifedjt richtet, bgl.het meisje deed, Tvat zij wilde ba§ 91?äb(^en tat,mag eö moKte.
§
36.
ZaQ
Het bezittelijk ^yiiröjort. Befi^anjeiflcnbc voornaamwoord. [hdzitalak]
1. '3)iebefit^anjeigenben ^^ürmörter[inb:für bie 1.
S. mijn mein, P.
^Perfon
unfer; für bie 2. ^erfon S. unb P. uio bein, euer; für bie 3. 5|3erlon S. zijn mänriid) unb iäd;(ic^ fein,P. Imn ibv; für bie 3. 5ßtr)cn meiblid)S. unb P. haar Uw S^r. \{)X\ für bie -S^öfli^feitsform ons
2. '3^tefc?vürraörtermerben
nicrt,au^er
[unsj] N.
ons
lautet.
aüe in
berfetben Söeifebefli=
onze [ins], melc^eSim N. S. mönnlic^ 5)ie ^eflinotion iftfolgenbe:
mijn (mein) G. mijns D. mijneu ^4. mijnen.
mijne mijner mijne(r) mijne.
mijn mijns mijnon mijn.
mijne mijner mijnen mijne.
Sfflton 18.
88
^rtitcl öoran, io luevbcn bie be= @c(}t bcr beftinuiitc
3.
'^Ibjettioe (f.§ 22) ö^ürmörtertoie bie gemötjnlidjeu fitjan^eigenben eub= tücnn auf ein Dorf^ergeljenbe» beflinicrt, fie i'id) näinlid) [tantinbejieficn, 5. 53.: N.
Mija vader iftf)m. huis
G. Het ne§
is
uice
hier,mein 53ater ober bcv bcinc
mijns vaders of dat des
^au§
mei^
5ßater§ ober be§ beinen.
gehoorzaam raijnen vader en borc^emeinem 33Qter unb bu bem
Ik bemin
mijnen vader
SSater unö
nen
ba§
mven,
gij f?ew
Ik
D.
A.
of de
bu
N. mijne Wit^Xl(x\)\:
en
id)Qe=
nicen,
beinen.
gij den
id) liebe nici=
mven,
ben beinen.
broeders
G.
de
en
mijner broeders en mijnen broeders en A. mijne broeders en D.
uwe.
der
uwe.
den de
titcen.
uive.
©ubftantiübc= iiorfjerge^cnbeS auf finb, !önuen fienur alj'ofubftantiDifdj gebraud)t siefjcn, mannt. u nh betliniertmie merben binmeifeu, '^^erionen= '^krfonen auf e (f.§ 18),5. 53.: namen äßenti fiefid)nid;tauf ein
S.
N.
blijfik geheel de ber 3f)re.
Hoogachtend, bleibe id) ganj
A.
nenne
P.
uiij den ic^mid) ben 3^ren.
Hoogachtend
ik
noem
mve
l^od^ad;tung§öott
uwe
!^oc^ac^tung»Ooll
zijn hem dierbaarder dan de mijnen feine 3)?enf(^en finbiF)m teurer al§ bie ©einen.
J\^.Geene
menschen
zieh de liefde der zijnen G. Hij verwerft bie Siebe ber Seinen.
er
IJ.
Hij geeft den zijnen een goed voorseeld Seinen mit gutem S8eif^iel öoran.
A.
Hi) zorgt goed
voor
de
zijnen
er
errcirbt
fic^
gebtben
er
forgtgut für bie
©einen. 4. Scitbcm
'i"ai urfprünglidje güvinortfür bie 2.
']3erfon
Dcrloren gegangen ift, mirb in ber Umgangsfprac^ennb im Stil hai betlinierbareJomv unb fogarha^ unöcr= geroöbnlidjen
8.
^yünnort riiiberlic^e Je, ]\ jeluiober julliealS befiluinjieigcnbc-j ber 2. ^^crfon gebraudjt. richtet '-t^offoffiDprononien fid)im 'i)iieberlänbi= 7), ^ 53.: 9iaturgefd)lcd)t (Ugl.§ ;".'),
'). ^Äud)tuvj
fd)ennad) Het
bem
meisje heeft
haar
^at feinen 53ater ücrlorcn.
(Iiaren)vader
verloren
bü§
ÜJ^äbc^cn
90
iL'cftion19.
beinigen.^3(n tvai ben![tbn? '? @r benft immeu curf)fjefeficn
33on iüa§
ilmä)ier?
bie «Seinen,
an
-t"Q6t iör
^oa
33nc^mei= lieben if)nfef)r.
53ruber§ ober bn§ bc§ beinen. Sic ©einen ^J^oa .^inb !^atfein®e(b tierforen, ift traurig.|)QbenSie e»
nea
? (Sr finbet 3i^r.soauy noc^? 3BeItte§.s^'^anl nirf)t. feincSgleicfien 2ötr finb 3f)i^fttüegen (er heen Ijingereift
ibr gereisd).^?jattct
Sa§ arme ^iibcfjen cnc^ ge)cöricben? i)aiieine5[i?utteröerloren, e§ iftnnglüdtnc^. 2öa§ für Offijiere finbbaö? ^sd^wein nicfit,
meierebu meinft.
Ccfüion. Keun^efjnte of poezie.
Prozji De
beer Jourclain wil
verzoekt
zijn
vraagt hem:
Wilt
en
De
heer
M.
Dus
J.
Neen.
briefjeschrijven helpen. Deze schrijven?poezie? een
daaraan
verzen
neen,
te
verzen.
geen
proza?
Het
proza, noch toch een van
moet
poezie. beide zijn.
J.
Waarom
M.
Wel, mijnheer J.,oradat wij slechts
Er
J. M.
AI
is dus wat
poezieis, heet J.
dat?
gedachten knnnen
Avijzenonze in poezie.
dat
gij haar
Neen, noch
M.
hem
meester
J.
dame
eeu
En
uitdrukken,
niets anders
geen
dan
is, is
proza
op in
proza
of
tweeerlei
poezie? al wat
poezie;en
of
proza
geen
proza.
wat
men
zoo
nu
gewoonlijkspreekt,wat
is
dan?
Wel, dat is proza.
M. J.
Wat!
als ik
bijvoorbeeld zeg: Jan, breng me geef mij mijn slaapmnts,is diit dan
en mijn pantoffels proza?
Zeker
M. J. proza zeer
Mijn
mijnheer J.
hemel
! dan
gesproken,zonder dat verplicht,
u
mij
heb
d.) her tuest jr s.'crnr.m
1um f"
zelf te
het dat
proza
ik al
nieer
weten,
veertigjaren en
ik
ben
geleerdhebt.
."fpoezi
ijuräivil jn (lnm," ,m biifjj s.rrnr.m hnn: t,) hdji,"n. dez.^ n-axt poezi':' daran
dan
rn
riU-xfi
v.n'zuk-t
hur
zun
rrrz.m
u
53on bem
d,? her J. nen, Jien, rjen drs proza? m.
j. j.
njx
proza,
n.)x
poezi.
t.xv en
ran
hridri
vel,
j.
vei slrxts rp tve^rUi j., umdnt ."f in poezi. in (jey(t)drrki)n, prozn
er
al vat
m.
dan
di'S nits anddrs
IS
i-dz^m
maner
krnan
(pdaxtdn
znn.
dat?
varum
m.
vfrzan.
hat mut
nen,
m.
91
iyüviuorti?.
gen
is,
proza
is
vnz»
of poezi?
proza
poezi,
en
al
vat
gen
poezi
is,
het proza.
j.
men
vel, dat
m.
j.
is
rat gevonUk spreJct,
zo
ny
zekar, maner
m.
dan
bet de
dames) een
ein fettet, 53rieften
ein
briefje
dan
mer
ik
hm
bic
wijze
gedach-
onze
teCn)
junt 33eiipiel
leeren
bQnfe(n) Seilpiel
bQ§
gctüö^iilid^
l^'-
[tubieren
Sodann
gerechter
2ö-
§immcl!
onderwij-
zen,
baran, babci
daaraan
%x\. SBeii'e, ®e= unfer(e)
me!^ral§ (benn) lernen,
dan
meer
dat vsrplixt,
zer
her 55er§
vers
(üiieifter), het zijnmeester') l'ein Se'^rer gewoonlijk (b.V.) Jan-) mijii herael !
pantufals
fertJX jarjn proza y
voorbeeld
bij voorbeeld
mein
j.
hemd!
(P. eine SDame
dame
Eene
dan?
dat
jan, hrei) ma proza?
zex:
heb- ik al dan j. gosprok^i,zvnddr hat zelf t» vetitn,en y nui dat gdlerthept. mein
is
proza.
als ik bei vorhelt mein slapmrts, is dat
vat!
gef mei
en
vat
en
Ie()ren.
onder-
richten
Übxmg. Wat
wil de
Jourdain
beer
doen,
en
wat
verzoekt
hij ziju
meester? Wat
vraagt deze liem?
Wat
wilde
Waarom Is
de
beer
moest
het
niets anders
er
') 3m
Jonrdain proza
dan
Sheberl. wirb
of
proza
iiiber
schrijven? poeziezijn? of poezie y
Umqang5)pva(|e^äuftgmeester
(school-
rueester) gebrauchtftattonderwijzer, Glcmentavktirer;ber SieoIIe^^rer leerar (aau de Hoogere Burgerschool). bev ©tjmnaiiaUe^rer fictfet leeraar
^rofcifovhoogleeraar (in ber in ber Umgnngäfprad^e ober professor (jpv.professer). Sd^riftiprac^c) ; bie Unioetiität Universiteit ober Hoogeschool. {icißt -) Jan mar im 'i)Ueber(.ber allgemeine*)iamc für ^cbiente latb ßeß= fo: Jan, (geef) een Jan, (geef vlammetje (ein 2tiei(f)t}öl,^cf)fn), ner, Jan! Kellner ftalt mij) een glas bier. ^eut.^utoge fagt man uicnir,iten§ (aan
het
Gymnasium),
bet
92
Jicftion 19.
Wat Wat
is dat, wat noemde de
Wat
had
men
beer
de
zoo
beer J,
gewoonlijk spreekt?
Jourdain
als voorbeeld
dan
meer
veertigjaren gedaan?
Paö Fürwort, §
08,
V
(gorliel^^ung.)
^inttjctfcnbc ^^"^^örtcr.Aauwijzende [anveuDnd^J voornaamwoorden .
1.
(jeljöcen: i^icräu 1)
[dez9] biefer,die [di]
%x\^M
ber
ober
gene
de
[ä,i],2)
deze
[gcn^] jene,dezelfde
meli^e [di'zdvdo]berfelbe, fub!'tan= unb merben tiDifc^ objeftiDifd) fönnen, 3) degene gebvaucf)t [djQem] (diegene) bericnige, nnö melc^eamir |iib[tanliüifcf), üorfonunt. nur 4) zelve,meli^eS abjcftiötid) [dyzdvdoj, diezelfde
2. De
2)efünntion tüie qIö ^Irtifel. t)atbiefclbe
3. Beze
unb
die
^^eüinotion: f)abenfolgcnbc
einsät)!. 5K5nnUc^. N.
ÜJicf)r3a{)I.
SöeibHc^.
Sädjüct).
deze
dit bieie§ biefer deze biefe dezer biefe§ biefer (dezes)biefe§ dezeii bicfcm deze(r) biefer (dezen) biefem dezen biefen. deze biefc. dit btefe§.
9K., OB. deze
©.
u.
(t. dezes
dezer
biefe biefer
D.
dezen
biefen
A.
%n
©enitib be§
deze
biefe
dc::e tnirb immer fubftnntiuifdj gebrauchten
umschrieben. die
|ener G. dieiis jenes T). dien jenem Ä. dien jenen. N.
4.
Gene
die
jene dier jener die(r)jener die jene.
mirb
dat
jene§ (dieus)jenes (dien)jenem dat jcnc§.
die
jene jener dien jenen die jene. dier
betliniertmie
deze, ^at aber feine Ginjal)! 9?eutr., man gebraudjtbann 'ha^^5IbjettiD gindsch bortig.%\\ä:) mirb ber 2)atit) umfc()rieben ber ©enitio mittele mittels aan, mit dit unb dat [tattfinbet. oudj gcmöf^nlirf) meirfjeö van, 5. Statt
bcj;
dit ober fubftantiuifdjen
poiition gebrandet man
(+
ein
alfo ?tböerb),
dat mit einer
bie ^^ronominalabuerbien hierdoor
^xä=
hier, daar
(ftattdoor dit).daarin voor dat),biervoor (ftatt
in dat),daarmede raet (ftatt (ftatt dit)ufm. "!. Dezelfde,hctzelfde, diezelfde, daizrlfde,abjeftinifri) 5IrtifcIDorangegan= f)abcnbie Teflinotion eines bom gebraudjt, (f.^ 22, n"- 2). ©ubftantibifrij mcrbeii genen ^^IbjettiDö gcbraudit,
5^05
93
ganoort.
ein lubi'taiitibii'it 5tbjeftii) ().§ 22, fie befliuieit\m gebraudjtcö : n"- 1), alj'o folgenbertueife ÜJi.6. iv^.dezelfde,(r. deszelfden,I). unb A. denzelfde. SB. e. i\^ dezelfde,G. derzelfde,JJ. unb A. dezelfde. @. e. lY. hetzelfde, D. unb ^. hetzelfde. A. dezelfden. dezelfden,G. derzelfden,1). de(n)zelfdeD,
N.
lüevben Ijeut^utage clieselfde lt)enic3 c3ebraiicf)t 7. De(/ene ()atfeine ©cnitiüform.^ür 'i)a^@äd)Iid)e (nur toirb e» befliniert roirb datgenc gebraucijt. 3m übrigen (^in^al)!) toie ein iubftantiöifd) 5tbjcftiö: gebraud)te3
Biegene unö
9Ji.@. iV. (legene,i". unb A. dengene. Sffi. @. i*/^.. L. unb J.. degene. ©. S. datgene. i\r. i". üHe^rja^l: degenen, de(n)genen,A. degeneii. „
„
„
,,
Zelve lüirb jur [lärfcren 33etonunghinterSubfinntiöe gütiuörtergefetU. (5ö bleibt entmeber immer perfön(id)e 8.
unö
imuerbogen, j. iß. ik zelf,wij zelf,bem ober e^: Ijat ui'tt)., g^ormen: folgenbe
zelf,den
man
zelf
m. ®. N. zelve,G. (zelfs), J". unb A. zelven. 2B. e. 3n allen {yätten zelve. "S. @. N. zelve,G^. (zelfs), D. unb A. zelve. iV. zelve,G. zelve, D. zelve(n),A. zelve. 5[IZef)r3ü!^i: nie öor; 2!cr ®enitiü 5)i unb "B. fommt l^inter Subftantiöen über bie 5Berbinbung mit einem per^önl. t^ürmort]. § 35, n°- 4.
9.
fommt !5m 9?iebcrlänbifc^en
bi§lneilen ein
persönliche?
niet wel
andere,
aÜ f)iumeifenbe§ : fjürroort Dor, ögl. Kent
gij die7i officier? Neen hetn 9iein,ben ^ennft bu jenen Offisier?
§
39.
2)a§
den
nid^t, ido^Iben
fiefümmcnbc^ürmort. Het
onbern.
bepalingaankondi-
voornaamwoord. gende [hjpaliyanhvnddgmd,)] SÖenn
tiufeine ^erfon ober ^iJ^'^ort Ijinmcifenbe auf einen ©egcn[tanbbeutet unb bnbei eine nähere^eftimmung in ber gorm eine» 9te(atiü)n^c§ folgenläßt,fo ^abcn mir ein 1.
ha^
beflimmenbe-^ gürmort. 2.
3t(a
gürmörtcr werben gebraucht: beflimmcnbe a) die, diegene (f.oben), b) wie, c) bie perfönlici^en bij,zij. Seifpiele: lyürmörter Die
is te
beklagen,die geen vriend heeft. ber feinen g^reunb\)ai. ift5U bctlogcn, ©erienige
94
Scftion 19
Diegene is
voorts (unb )D lüeitcrj. en zoo beklageu, euz. Wien geen vrieud beeft,is te beklagen. 2Ber feinen Q^reunb^at,ufu). die geen vriend beeft, enz. Hij (zij), Wee bem, wiens leven onnuttig besteed is ! bem (bcmjenigen), Seben unnü^ uermenbet tt)orbcn ijtl Sßcl^e beffen
§
te
=
De SDic fiejicl^cnbcn IJürroiirtcr.
40.
betrekkelijke
voornaamwoorden. [hetrelidldkd] föerben gebraudjt : a) einige ^ürtt)5rtcr bejicrienbe die unb be? fragcnbcntvie, b) ba" ß'QJuöbe§ Ijinraeiienbeii g^orm 7 ivdl- ober frogenbct^ürwortivelhe mit einer fädjüd^cn
1.
51I§
lietwelk.
2)Q§
2.
die, ivie bejiefienbe t^ürroort
loitb
folgenbcrföeifc
bcüiniert:
5JlännIic^. N.
die ber
G.
Wiens
D.
Wien
Ä.
dien,wien
einja^l. SBeiblid^. die bic
beffen bem
wier
5)le^rgal)l. Büä)l\ä).
dat, wat
beren
—
wie(r) ber ben. die, wie
ha^
—
bie
ba§.
dat, wat
m., m
u.
S.
die bie wier
bcrcn
wien
benen bic.
die,wie
tvien mirb nur narf)einer ^prüpofitiou 5lffufatit) De koning, fonftmufe man immer dien gebraud^en: gebraud)!, ber t^önig,bon bem lüien ik gelezen heb Vau id) gelefen ik heb de dien ben ber iTönig, l^obe; koning, gezien \ä)ge= fe^entjQhi. 4. S)er 91. unb 5t. tvat fommt nur mit in $i5crbinbungen het, alles,dat unb datgene üor, j. 33. alles,wat wij gekocht ^oben,mar billig. hebben, was goedkoop QÜeä,mnS mir gc!auft 5. ®ie ©enitiüe wiens unb icier ((S.unb 5JJ.)merben öon nur aud) gebraud)!.t^ür ®acf)en unb I)äiirig ^perfonen bebient bc§ ^^ronominalflbiierb man \\ä) für 5ßerfönen 3.
waarvan.
S)er
f^^ürben
©enititi unb
S)atiii be§ ^Jeatrum»
tann
anmenben, unb ftattbe^ mit einer '^U'äpo^ wa" miif; man fition ^-Pronominalabüerbien gebrauchen: gebrauchten waaruit, ivaarin,waardoor ufm. man
nur
6.
waarvan
1)ie S)e!linationbe§
tvelke besie^enbcn
eiiijal)!. ^JJännlid). N.
welke
G.
welks
D. A.
aöeiblid).
iDCIcfjcr welke
weldöe
lautet:
^JJlc^rja^l. eiWid).
'))l,m.
n)cld)e§welke
hehvelk
lüdd^er welks tt)cldjc§ welker tticIdjcS welken welken tDcldöem welke(r) »ücldjcr welke welke welken ineld^cn. lucld^c. betwelk iueld)c8. welker
—
u.
£.
xodi)C
ireldöfi' »üeld^cn iucld)c.
S)a§ gürroort.
95
männliche©. ivelks loiib mii' feitenfür '-Perfoiien ^t. itnb 'ii. lautet ivelh,tuenn öqö gebraudjt.S)er fadjlirfie ift. i]cbraud)t gürtuüvtabjeftiuifd; 7.
§
41.
^er
^ürtoörtcr.Onbepaalde [unbdpaldd] llnbcftimmtc voornaamwoorden.
1. öor:
men
fommen ßinigcunbefiimmtegüritjörter iemand
man,
\emant),niemand
fub[tüntiDifd|
nur
nkmanii, iets dtvaä,
ieder ein jeber, een nic|t§,een iegeJijkein jefllid)er, elkeen jeber, iedereen jeberniQnn, elkander, malkander (fic^) über ieder, elk; einonber; anbcre fubftantiöifd) abjeftibifd): .feker : geiuiffcr. enblid)nur abjettiüifd) niets
Men, iets unb niets [timnicnin allem überein mit gürroörterntnon, cttooS unb nichts. beutf(^cn 2.
ben
3.
Jemand
niemand
unb
fönnen
(eins) annel)mcn 5?Qfu§enbung bem
Dor
unb
jmar,
im
nur
menn
©enitiö eine
fieunmittelbar
beftimmcnben ©ubftantiuftel;en. Iedereen
ftctSunöerbogen:een ieder unb bie fubftantiüifc^ ieder unb een iegelijk, gebraudjten elk t)üben feine 5)ieI)räa[]I unb [timmen im ©enitio mit iemand 4.
niemand
unb
elkeen
unb
bleiben
überein.
5. Ieder unb
feine 53hf)r= elk, abjeÜiüifc^ gebraucht, Ijaben
äQ^I.©ie lauten im 5i. unb 5(. mciblid)iedere,elke, im 9i, unb ^. fäc^(id) ieder,elk; im 2:. unb 31. männlii^iederen, elken, unb im 9{. männlid) für ^ er fönen ieder, elk, fonft immer iedere,elke (ieder,elk man, aber iedere,elke hond). merben S)ie anberen trolle umfdjrieben. 6.
Zeker
mirb
befiiniertmie bie eben
ieder befprod)enen
^. zekere, elk, bat aber au^erbem eine 33?cf)räa^l : 9h unb %. zekereu. ©tef)tseker mit bem nid)t beftimmenbenSlrtitel unb
fo mirb
een, man
—
7. iemand len
net:
een
unb
8.
3"
a)
\ia^
zeker gemö^nlidje» 5(bicftiu befiiniert;
mie ein
zekere
Elkander
lüfetman
tüorteä
e»
man.
unb
niemand
malkander im
®.
s
unb
mekaar
fönnen
toic
befommen, in ben anbern f5öl=
fieunnerönbert. ben
gürmörtern unbeftimmten
perf.gürmort het
(f.§ 24), b)
nod)gered)= als Subjeft cineä unperf.3^'^=
\iCL^j'^aipvQxi een,
merben
menn
e§
ein
ge
=
c§ ^atbann im 9^. männlich bie gorm eene: loifferbebeutfct; eene mijnheer A. is hier ein (gemiffer) c) |)err31. iftf)ier,
Ceftton 19.
96
boy
wat, fragenbe-^üi-'iuort moois
bebeutet: wat
luenn
ein
ei- etmaä,
ettüQ» ©cf)öne§,wat
brood
Oinc^en bi^c^en
ein
53rot.
32.
D.""kn fagt. äöoüon ]"nc^[t bu? Überlebe:
benft er?
^eber
rociB e?.
Sin jeber[)ate^
bu bid)erbarmt? Sin geroiffer i)a\t ^err 53. bu unb mir, mit mem nmgel^ft (verkeert), bu bi[t. 2öer bas jagt,rooijj ee nirf)t."3ir
ii^oran
Seifen gciefjen. mar t)ier.(Sage irf)fagcbir, mer beflagenbenjeni=
gen, iDer feinen ^^reunb bat.
^seberme\\i etmaä baüoit. 9?ie= toiü ni(i)ta manb bicfe^gehört miffen. ,v"ier[inb jmei iöüt^er, iDa§ er fagt. bir,jene§gehört beinern 33ruber. ßr meijjnic()t, Gin bu bie ba? ^d) Ijabeben ba |djonöfterögefeben.i'icnnft molite ibn beiudjen, ^reunt) er lüeiB aber nicbtmoldjer. Sie finb fid)begegnet,"^n melc^er ©traf^e? 2!a§ roeijj ic^nic^t, Sinb bie S^rigen? 5iein,bicjef)ier.Sie bauten jene^'^aujer 23üd)ergefunben. [id;einanber. '^ä)i^ahtjemanbS (niemanba) bu c§ jemanb (nicmanb)gejagt? ^sa,jebem bcr bei mir ^a[t [tanb. ©ib mir ctmaij ö'^eijd)! S^ai er ctma§ ©ute^ getan? ©ies i[tafle», it)a§ id; öon {)ahi. iljmg"'(ejcn Tlu^gahen. 33.
Über je^e bie cingetfammerten äBörter:
(ibre)geuoegens'); (Ic^tcrcrj Hebt gij nog sigaren-? is hij? Ik Ja, ik heb (nod) ttjeld^c). (2!Bq§für ein) landsman heb een boom gezien. (2Ba§ für einen?) Ik weet niet,(luefjen) kind hij is. Zeg mij, (lücn)gij gezien en met (roem) gij geis wil die hebt. Het de mij gezondeu (beSienigeu), sproken De
lente
en
geeft vruchten,
de
herfst
hebben
bloemen. (erjtcrer)
die goed geleefdheeft, kan gerust^)ster(Serjenigc), die liegt"), ven*. duurt") niet lang. roem'')(bcSienigen), die terugkwamen"). Met VerteP) mij het lot (berienigcn), (nid)t§).Niet veel is toch (ctH)a§).(Glitte) (nid)t§) vangt men ander heeft eene /iekte^^).(33icle)zijn zijnziek^°)en (ieber) (tücnigc) zijn uitverkoren^^). Geef (jcbcm) geroepen^^),niaar de ontvangsteu^'') het zijne. Hij is arm, uitgaven^"*) (beffcn) de haar dood (lüeld^cr) overtreffen^'').Dat is de wees, zeide ouders ontrukt^') heeft. „(guten dag)", (lucldjen) Hij
heeft.
De
bie Srcubc. ^) de sigaar bie ^'liflnrre. ') Ilet genoegen •')ru^i^. *} fierbcn. *) ber 9tul)m. '^)liegen lüncn. •) (liivoiibancrn, wälivcn. "jverteilen crjäfjlen. '")fronf. ") ."iran!= tenigVcomen jurUcffoiiunen. '') de auöerforcn. ") rufen. '^) uitgave bie '?Jlust^abc. ^cit. 1-) roepeu ent» "^) de ontvangst bie Giimn^mc. '*) ükrfteiiien.''}outnikUen
2e!tton 20.
98
tweede
of derde
maa!
heenreizen, het blijft altijduieuw. ander dan zoo plan hebben, wees
een Gij soms goed het mij spoendig mede
Mocht
ik
hem
zou
Paul
vriend
onzen
wel
nog
ik mag ontmoeten, kent hij de schoouheden
hem
Vraag,
of
voor
ons
Zuid-Daitschland
lastigom Valien Gij, hoe lang van
niet
Weet
kan
en
te
zal hem
willen
eeus
lijden ; daarenboveii Heidelberg en omstreken.
er
niet, dan
verwittigen. Ik
korast
onze
van
"j;aarne
reisgidsvan
Zoo
te deelen.
van
R.
mijnheer
Ik
heeft!
een
darf
hier geen h^enen. de rondreismen
er
voren
bestellen ?
moet biljetteu
spoedig. Groeteud
Antwoord
Uw
vriend
N. brif.
,m
hörn, dsn vardo
N.
ji/)iiaxtinhuH(l)vd-axtnitaxt)x.
vrirchn vrint!
lieb,m, vjrt Jut tiit vnz^ reisplanjnnadjr t,/ bdsprekm. heptxci Ivst,dit jar mrt mH heiddlh^t is ik kan birx h,)t nfkardal t.) bjzuk^n? ij y,)rzek,)r,m, ens dt dar
vei
himm
zev.m
vek,)n vnkansi
al zer v.irmut fii men fphel dceijtsland; nit vulup (pniUn. r./rledon jar brn ik ,ndar rrnt-sihi, vil mm mal kan ."r (prrst Jti tvedj ?)(dcrdj ok fpvest, mar Jienreizjn, mm dan andar mixt-xci h,4 bhift altiit niu. res dn hibjn, plan sums ik vrint dan zal (juthjt mii spiuJjx med,? t,) dehn, nit, rnz9n zo zo vil ens vilon vntkumst vnz,) p.iul van vjrvitdyan. ik-SJii h.nn n"x hri sxonheddn daronbov^n kcnt dj ik lum max (jarnj liid.m; nuit.m, JuidAbirx umstrekon. r. an in reiäßits van ?"[ nuner van vrax, valm vor ms luft! ik dirf .»r Jw in nit lastsx rm zceyd-doei/tslant en
d^r
m
kan
moistj
-
(/en lenjn.
hir
dr
vet
plekjds van
xei, hu
lat) van
t"
orsn
d)
nun
ndr;i:bilj:t9n mut
n
b,"stil9n ? antvort
spudax. i/rutjnt i/CtiJrrint n.
SBoc^c
De
week
bie
de
vacjintie
(2B. @.j bic ^erteil
Üuitschland komst
onze
de
omstreken
©cutjc^laub
een
reisgids
ein
het
rondreis-
ba§
biljet daar
nader
näl)cr
volop
üollauf üufjcrbem
daarenboveii van
te
voren
\Hn fünft iinjerc bie
Umgegcnb f^ü^rcr
bii,mcil
im Dorl^cr,
Oin=
au§
het
wordt
tijd
verzekeren
9hinbrcijc= verwennen
bidctt
n.
(er)heenreizen ; mededeelen
3fit t)erfirf)cru cä mivb
i)crn)öl)ncK
I)iurci(cn niittcilcu
S)a§
99
Seitwort.
bcnad^ric^tigcnlastig er
verwittigen van
| groeten
leU)en
bamit
bcUiftigen
Valien
I
leenen
om
grüben.
ik bezoek, ik bezocht, ik heb bezocht. bei'udjen; ik geniet,ik genoot, ik heb genoten. genietengenicfjen; unten n"- 5. mögen, bürfcn,]'. (!)mögen ik dorst ober dufde, ik heb gedurfd. roogcn ; (!)durven biirfen, *
bezoeken
*
ÜI"xing. Ik
: Örgönje aan mijn vrieud, dat schrijf
planneu
nader
te
liet
tijdwordt
reis-
onze
bespreken,omdat
Ik vraag hem, of hij lust heeft Ik kan mijn vrieud verzekeren, dat Heidelberg Verleden men jaar ben ik er reeds geweest,maar ....
Ik verzoek Mocht Ik
ander
hij geen hem
nog daarenboven
zou
Ik verzoek
eens
willen
dan
ontmoeten,
mijnheer B.
want
te vragen,
of
hij
want ,
slotte en
wel
plan hebben,
mijn vriend, aan
soms
Ten
.
Indien mijn vriend, niijspoedigte schrijven,
(fdjliefllid)) vraag ik, of mijn vriend
verzoek
weet
.
.
hem, spoedig
pas ^eitwoxi. (?^ortfe|unö.) §
42.
2)ic unregelmäßigen :8citüJÜrtcr.
icefc^e!^nu l)abcn§ 10, n"- 4 id)on gelegen, Wörter unregelmäßig a) bie genannt merben. (S§ [inbfolgenbe: oben er 3fitform:kunneu mit 0er |d) fönnen,zul3eitlüörter weten moelen joüen,tcerben,mögen miffen, mögen, bürfeti, ten muffen;b) willen moüen ; c) zeggen fagen,leggen legen, werken bcnten, brengeu bringen,denken arbeiten,n^irfcn, dünken bunten, zoeken fudjen, koopen taufen,hebben ^aben; zien staan slaan id)Iagcn, fteljen, d) doen tun, gaan gelten, fe^cn,unb zijnfein. 2. mit üerfd)obener 2;ie Sfiltt'örtcr (o^f^i^'t S^'^^o^^^^ baben t)a^ alte S"ipe'l'eftum lierfd;obenem ^».mp^rfeft) jum ^rii^ 5)ian vtHipcrfett fenö gemadjtunb fobann ein neues gcbilbet. folgenbeHon ber gemöfjnlid^en bcadjteHon biefen3fittt3örtern ^-crmen: Konjugationabmeirf)enbe 1.
2öir
7*
100
Ccftion 20.
Kuiinen
3.
[J:yn:"n]. 2. ^Qrtljit) gekund.
Snbikatiö. ic^ tann
kan
Ik
l"onjuuktiD.
hij kan
Ik
tann
er
wij kunnen
fönnen
xo\i
fönne
ei
wir fönnen wij kunnen gij kunn(e)t i^r fönnet zij kunnen [iefönnen.
fiefönnen.
zij kunnen
irf)tonne
hij kunne
tf)rtonnt
gij kunt
kunne
vvm^crfett. Ik
kon(de) id^tonnte hij kon(de) er tonnte toir tonnten wij konden
kon(de) \6) tonnte hij kon(äe) er tonnte roir tonnten wij konden
gij kondt il^rtonntet zijkonden fietonnten.
gij kondet
il^rtonntet
zij konden
'\\ttonnten.
zuUen
4.
Ik
[zvlm]
(f.§ 15).
"präfen«.Qoniiinf=
^n«
tit)feölt. einem entiprid^t
Zullen
Trattel"at c§ tun; hij zäl 5.
ben
^onptton, öergl.hij doen
het
Mögen
tuerbfn iinb einem
er
jotte§
[mofpn].
2.
zal
foUen. 3m
het
doen
er
legieren tnirb e§
tun.
^"art.gemoogd gemoÄt.
Snbikatin.
BonjunktitJ. ^"räfenS.
Ik
id^ mag
hij wij
mag
er
mag mögen
mag mir
Ik
id) möge er möge mir mögen wij raoogen gij moogt i'örmöget zij mögen fiemögen. möge
hij möge
mögen
if)rmögt
gij moogt zij mögen fiemögen.
Oim^Jcrfctt. Ik
mocht
id) mochte
hij mocht
mochte mod)tcn gij mocht il^rmod)tct zij mochten fiemod^tcn.
Avijmochten
©a« mocht
er
mir
3cit^i5ort vermögen
id^ möchte hij mocht er möd^te mir möchten wij mochten gij mocht \\)rmöd^tet zij mochten fiemöd^tcn. Ik
moeht
öermögen I)ot al§
'^^artijiii
öcrmod^t.
gebrnud^tm) in ber 53cbeu' Mögen mirb im ^Jcieberlcinbifd^cn niet do doktev h»-eft uitgaan. want lung oon bürf en: hij mag het verboden benn bcr ?tr,Ul^at e? »erboten; er barf nid^tau§gel^en, b) für mögen, l^aben: ik mag mijn vriend P. gern bc§ niet id^ mag dat wol id^ mag meinen ^reunb ^iV; ik mag wocht 5?oniunftiDfür follen: c) al§ umid^ricbencr nic^t(effen);
Tüä
gij som
plan hebben,
ander
seen
oi;itwort.
enz.
101
olltcftbu
ctiDa
einen
^\ün ^oben, ufin.
onbern
Weteii
(5.
2.
[a/hnj.
'^aü. geweteu
geiDußt.
XiOniunktiü.
jnbiktttiu.
ü^räfenS. Ik
id) md%
weet
hij weet wij weten gij weet zij weten
er
Ik
rocijj mir
wete
hij wete Avijweten
lüiffen
i^rloi^t iDifien. i'ie
ic^ roifje er
raifie
gij wetet
lüiijen il)rJnifiet
zij weten
fieiDiffcn.
rair
^"iiHJcrfctt. Ik
raupten i^r tnu^tet gij zij wisten fiemußten. wij
wisten
mir
wist
Moeteii
iä)lüÜBte hij wist er tüü^te wij wisten mx n)ü|ten gij wist \[)xluüHtct zij wisten fiemüßten. Ik
iä)iDUßte hij wist er raupte wist
wist
[mut.ni] muffen,füllen.2. ^ipart. gemoeten.
l^cujunktiu.
Snliihatiu. i^räfeng. Ik
iä)muß
moet
ober
fott
hij moet er muß mir muffen wij moeten gij moet i1)xmü^t zij moeten fiemuffen.
Ik
moete
id) müffc
hij moet er muffe roir muffen wij moeten gij moet(et) i^r muffet fiemuffen. zij moeten
im|)erfett. Ik
ic^mufete er mu^te mir mußten il)rmußtet fiemußten.
moest
hij moest wij moesten
gij moest zij moesten
Ik
moest
hij moest wij moesten
gij moest zij moesten
id)müßte er mü^le mir
müßten
it)rmüßtet
fiemüßten.
vele entfprid)t a) bem bcutfc^eu muffen: hij moet brieven sohrijven,er mu^ üiele ^Briefefd)reibcn beutfd^en ; b) bem eis l*'eine§ eine bem füllen ^cotmenbigfeit, meldte uon 33efe^l onbern gij moet dat niet doen, vader duldt het niet abl^ängt: Moeten
tun, ber 33Qter bulbct e§ nid)t;2'"- ala 9iot= follft bQ§ nic^t cine§ onbern grünbet:de n)eld)c fic^auf bie 'ilulfage i^cnbigfeit, Yorst reeds lang ziek zijn ber tvürft moet fottfc^onlange franf (be= fcinjman fann feboc^auc^ fagen:men wil, zegt, beweert dat de vorst reeds lang ziek is. I)auptetJ, bu
8. 3.
%
"Willen
g. bc5
[oibn].
Cbgleid^biefe» S^i^^ort in ber ^räfenä.^nb.tein t ^ai, gehörte§ 'Qoä)md)i ju
102
"ieUwn
20.
fein ^röfena3nb., man gebiaud)t boriqen. (5§ ^at eigentlich bie .^onjimftiüform. 2. ^art. gewild geiroüt. flottbeffen
ben
PräffnsJJnbikatio unb l^onjunlitiu. Ik
wil
id^iDili, id)moUt
hij wil er lüttt,er lüolle wi.iwillen lüir moUeii, lüir iroEcn gij wilt i^r tDOÜt,it)rraoUet zijwillen fieiDolIen,fieiDOÜen. .3nb. unb Jionjunktiu. Snipcrfekt Ik
wilde, wou(de) id) iDoUte hij wilde, wou(de) er iDoUtc lüir lüotttcu wij wilden, wouden woudt i^r luolltet gi.iwildet, zij wilden, wouden \u luotttcn. 9. Sie
3fitiöörter legyen[leßan]unb seggen [zegan] ben regelmäßigen formen legde,zegde; gelegd,
^oben neben gezegd aud) leide,zeide; geleid, gezeid. 10.
Werken
[verhdn] l^atneben
regeim.werkte
bem
ein
öon Stnpcrfeftwroclit unb ein ^lart.gewroeht,menn ba§ 5?'un[l= 5irbeit bie 5]iVbe ift Üinyilecifi^er ; liet gewrocht toerf,Ä'unftgcbilbe. =
Breiigen [hnyon] denken [dnßjn], dmihcn 23oiaI,unb am einen anöeren [dryJcanJIjabm im Sn^pfJ-'f^ftum 11.
,
6nbe
fein
®a§
e.
fommt ^art.
2.
brengen, ik breng. ik bracht, denken, dünken,
mij
Zotken
bem
ik heb
^mp. übercin :
gebi-acht.
ik dacht, ik heb gedacht, dunkt, mij docht ober dacht.
ik denk,
12.
mit
ßiikanj
unb
biiö 93ofa(, Smperf. unb im 2. ^art. einen fiir,*icn be§ ;3»nperf. ^ier gleidjfaü^: fel^lt
zoeken, ik zoek,
koopen, 13.
ik
ik
koop,
Hebbeii
zocht, ik heb
ik kocht, ik heb
iic^e§
^aben im
kooi)en[kopMj e
am
(Snbe
gezecht.
gekocht.
14.
Doen
[dun], gaan [gnn], slann [sinn], siaan einfilbigcn [stan], sien [sin], djn [rein] finbbie einzigen 14.
3eittt)örter. a) doen,
ik
doe. Inj doet, wij doen, gij doet, zij doen.
ik
deed, hij deed, wij dedon, gij deedt. zij dedeii.
ik heb
gedaan, ujiü.
Xo§
3eitrooit.
103
hij gaat, wij gaan, gij gaat, zijgaan. ging, hijging, wij gingen,gijgingt,zijgingen. ik (heb) ben gegaan, ujiti. ik sla, hij slaat, wij slaan, gij slaat, zij slaan. cj slaan. ik sloeg,hijsloeg,wij sloegen,gijsloegt,zijsloegen. ik heb geslagen, uftD. d) staan, ik sta, hij Staat, wij staan, gij Staat, zijstaan. ik stond, hij stond, wij stonden, gij stondt, zij ik heb gestaan, uftt). [stonden. e) zien, ik zie. hij ziet. wij zien, gij ziet,zijzien. ik zag, hij zag, wij zagen, gij zaagt, zij zagen, ik heb ge/.ien, ujtt). f.) zijn, f. § 13. b) gaan,
ik ga,
ik
§
ÜUr
43.
bcn
©cbraui^ bcr •^ilfSjcitnjörter.
3cit= 1) bie tran[itiben fonjufliert: brief geschreven mörter: ik heb een ; nur vergetenliergtffcn bie bei fic^I)aoen, unb volgen folgentonnen oiu"^.r(y'w roenn 33ebeutuncinerönbert: ik lieh mijn boek vergeten \6)1:)a\ii ik ivas mein Suc^ üergcfjen; glad vergeten,wat ik zeggeii wikle ic^^atte rein Dergeffen, wa» ic^ fagenn3oIIte. Vergeten üjn fonimt nur üor in bcr 53ebeutung:ji(f)nidjt mel)T mit liehhen fonju= erinncr»;. VoUjen \o\x\)loic im 2)eutid)en mcnn e§ gef)ord)en, jid) tickten nac^ bebentet: wij giert, hehhen voorbeeld uw gevolgd mir l^ahm ^^rem Seifpiel e§ nachfolgen, l^intereinem gefolgt;mit fein, menn öer geltenbebeutft: de politieis den dief gevolgd,bie ^po« iftbem S)iebe gefolgt; li^i'i zieh geschaamd, 2) bie refteriben hij lieeft 3ßii^örter: gewasschen; het Äee/i5 3) bie unperiönlic^en 3fi**üörter: geregend, 1. Wü
liehhen tüerben
gehageld; 4)
bie
5)
bie
me(d)e eine Apanblung intranfitiben 3fiitt)örter, ober einen 3u[tflnbanbeulcn (ausgenommen::ijnunb hlijvcn ik heb geslapen id)\)aht ik heb gereisd bleiben); gcfc^tafen; !i*3cnn biefe3fit"^ötter bfs eine 3"eränberung ic^^abe gereift. 3uPanbe§ au§brüdcn, mirb zlju gebraudjt: ik ben gevallen ic^ bin gefaflcn;dat kind is gegroeid ba^- Ätnb iftgemadjjen;
intranfitiben 3fitiuörter, mefd}?eine 35emegungal?^ ik lieh gereisd;iftaber ber 3'oed anbeuten: €infad)e,^")nnb(ung bcr ,"öanblung, ba§ SBotier ober 2.13 of)in mit angegeben, fo [)abcnficfein:ik heu naar Berlijngereisd.ik hoi van
Heidelbergnaar
Schwetzingen gewandeld.
ficftion20.
Iu4
als iiittQn= roelc^e )oiüof)l tranfitiu 3fit'i'örter, liiniije mit hebben fiiiü[ein fönnen, lüerbeu je nad) ber 33ebeutinig de beeilende heeft rnijne bevelen ober mit .:/jii tonjucjiert: (befolgt) aii§gefüf}it: opgevülgdber Öebicntc hat meine 33efet)(e Frederik I is onmiddellijk aan zijnenvader als koning eii keizer opgevolgdgriebrid^ I. ii't unmittelbar feinem ißater olc Äönig unb ^aifer flffolgt;inj volbracht, hetgen hij begonnen reeds had er üollenbcte, ma§ er begonnent)atte; irus hij dit werk aan begonnen er ^attebiete 'Sirbeitfc^onanßefGn= is niets te beginnen mit foli^en zulke menschen gen; met Seuten iftni(!^t§ t)nt anzufangen;beginnen mit einem Snfinitio huizen de reeds de Soldaten ivaren immer zijn: begonnen brand bie ©olbaten Ijatten frf)on te steken in angefangen, bie |)Quferan,^ufteden. 3. '2)ie3fii^örter nullen, inoeten, mögen, L-imicillen, : fjabenben SnfinitiD ol)nete (jinterfii^ neii, durven, gaan hijwil, zal, moet, mag, wandelen, hij kan, dürft spreken, hij gaat den geneesheerhalen er t)oltben %xi\; aber hij waagt het niet, dit te zeggen (= hij dürft het niet zegbiefe»ju fagen. gen) er magt eä nic^t,
2.
Jlufgaben. 34.
(5r mu^, Überfe^e:
er (egte, motten,fiefagten, er foü, er roirb, er barf fpajieren, ic^bi'ad;te, i^rbürftfc^reiben, mir er backte,mid) biinft,fiemollte,i^r follet, fuc^ten,fic er I)atcy louften,id) {)ahigefudjtunb getauft, gebradjt,^ai cc
ei?
nic^t getan? er
mirb
mir
eö
noc^ tun,
mir
fijnnten unb
er fottte feinen er iftnad^ 53erlin gegangen, miffen, trüber fut^en, mürbe geregnet^aben, I)ateö im ^ejembcr es III.,Üönig ber 9?iebet(anbe, iftfeinem i^ater gefroren?2i3ilt)elm (in) 1849 gefolgt..V)at er langebageftanben?3i"ir mürben waii) 53afelgereift fein. 3.ßot)in ifter gegangen? @r mu^te mollte? maS er oergeffen, er ^\()nen nac^ %. ge()en.ij)at fd)reiben 2;ie 8d)üler '3}er©djülcr (leerling) {)aifeine^üd)er üergeffen. 5Irbeit angefangen.^IJit bem llJanne iftnic^ti^ Iiatten mit iljrer ftattfid) aiv^ufangen.6r f)atfid)bcffen(daarover)gefd)ämt, bcifen(daarop)ju rül)men. ^ie .\^inber\)a{)mfid)gemafd^en. bem Tie ^olijeimar 5)ie6c gefolgt.2)er ed)lilerbat bem biinft,mir ge^cnju fc^neü. l^el)rcr'5 iBeifpiel feine» gefolgt.^JJ?id;
müBten
e§
Sinb Sie fc^onin ohi= iftin feineminiterlanbe geblieben. licn (Italie) gemefen? Tac^ .Uinb iftauf ber 3tra[^egefallen. Tic'e iütiume finb ftartgemad)fen. %a .'t^önig l)atfd)onan-(?r
106
Trek
zellVerloocheuiiig:.
van
kapitein.werd tot opsluiOostenrijksch vestingSzegedinveroordeeld. De bediende vaii
Szekuli,een
ting dezen te
de
in
ongelukkige
wenden,
bein
om
mögen hem vroeg
als
de
«Wat
keizer
bij uw
weet
immers,
dienaar, «maar
is.»
«Ik weet
ik heb
heiu in
de
in
wilt ge
keizer, «ge
veroordeeld misdadiger
de trouwe
den
verzoeken, zijn meester
te
volgen.
vestingte doen?»
liet beslnit, zieh tot
naiu
meester
dat
hij
het», antwoordde
zijngeluk gediend, bied ik mij aan, hem ook in zijnongeluk te volgen. nu en Hij zal mijn diensteu op zijn ouden dag noodig hebben; ik niets anders doen kan, om eu wanneer zach zijn lot te verten, dan
zal ik hem
moedigen,om
zijnstraf
door
zulk
hem
zelfs
klein
troosten
meester
te
lan
osf,mniks ,m kapinin, virt vjrordelt. d,) bMindj dezjii van
dd
hon
luizor
tot d,m
vestiijt^ moQon d,) Tiiizdr,„cp
zal
mo'n
nits andors
vct
minsto
dinst")n dun
troston
drufpn."
do
inurs, dat hii als do trouvo dimir,
pinsiun
up im
hn)m
mii zo'n ziin
nn,
zein
to
ok
trek
ber
de
zelfver-
bic
loochening opsluiting de vesting do
dan
vorzaxt.m.
zcltsnm,) rorknoxthiit
nrcpzilon
m
in
zal
vanoi"
ik
hotn
straf (jodrldox
ziin
im
to
trou
01
strnthon
de verknocbtSug 5"iii9f^uiiS beid de
bie bie
©injpcrrung i^cftung
trou^\•
het
pensioen
ik tin vor-
(prurt.
zilfs .mkliin
bie 2:rcuc bie
^^-^enfioii
loenn,
bcr ^foi'er
wanueer
misdadiger
bcr
dan
de
dienaar
ber Wiener bQ§ ?oß, bQ§
Srtjiftiol
5(u]^ängUd)=
feit
treu
de
93?inclQtcr
bic
trouw
de keizer
lot
bjslaiiK
tu.
De
bot
hot
miz'dad.npr yjrofdeld-is." ik h:p h,)m in zihi ..nunziin rngolrk to volgjn. m
nod,"x hibjn;
dax
lot to
nnmudofton,
mcat.ir
hon
ondjn
kiiz^r, dor zrllc on
htm
vororlovdo
kan in
d.) iisfrif
in upsldi/tiij
tot
uuß,flyh)fp nam
hem t^ vdrzuh,m, zein mestjr in vendon, um voUpn. „vat vilt-xo hiiy(u) mest,»- dun?'' vrux
hi"t^\antiordo „ik iphk fpdinf, in ny bid-ik hii
geroerd. stond en vergezellen en
tj
vet
—
keizer,
trouw
z{l(f)i\jrlox,»iii/.
sAuli, zix
aan-
pensioen toe.
trfJi
scfßdm
hem
en
verdragen.»De
verknochtheid
hem, zijn
een
minste
geduldigte
zeldzame
een
veroorloofde
ten
ten
fall§
|o minsto
uienigftcuS
zelfs
fogar
veroordeelen
Lienivteilcu
begleiten. vergezellen ik sta toe, ik stond toe, gciuü^ren;
(!)toestaan gestaan.
ik heb
toe-
?(nmerfungen. l»- 3m Üiieberl.fe^ltbäufigber 3lrtifel, zelfverloochetrek van voo er im '2;eut)d^en unerlä^lid^ ift, 3.33.: ber teekenen berouw van Eingebung; 3ei^(:iiiier ning- 3ug ^cit^fnber 2rauer. rouw 9teue;teekenen van 2°- '^m Üiieberl. ftet)t häufigom (um), rao man e§ im 2)cut= Avater te halen f^en ni(^tgebroud}t.93ergl. zijging, om jie stond hem verwelkomen te bij ging,äÖaffer ju t)olen; op, om er ftanbauf, i^n ju beroiüfommen.
Übung. Waartoe Welk Wat
Szekuli veroordeeld?
werd besluit
oam
de
bediende
Hoe
de keizer? vroeg hem luidde het antwoord van
Wat
dacht
Waarom
Wat
de
oude
man
den
van
den
trouweu
de minste
nog
veroorloofde de keizer hem deed
de
kapiteiu? dienaar?
te kunnen
ziju meester
doen? te
gezellen? ver-
keizer daarenboven?
|)ttöBettiuotf. (gortfe^ung.) § 44.
De 2)ic (iarfcn^citroörter.
1. äöir Wörter
in ber
sterke
werkwoorden.
baben fc^onin § 10 gefeben, boß bie ftatfen ^i\i=
i^ren3tammöo!al .Konjugation
änbern, b. i).im
ober in beiben einen anbern 9?o= ober im 2. ^arti^ip vvmperieft fal anne()men aUj im Safinitib;in ben übrigenformen finb biete 3tiliöörter ben id)tt3nrfien g(cid), 3. 53.
^uliihatiu.
fionjunktiii. *^rä|cnö.
geef idt) gebe hij geefter gibt Ik
mir
geben wij geven gij geeftil^rgebt geben. zij geven i'ic
Ik
geve
i(^gebe
hij geve er gebe wij geven mir geben gij gevet il)rgebet fiegeben. zij geven
Seftton 21.
1'J8
gerieft. Ik heb
ijogevoii,
enz.
[)a6e icf;
Ik hebbe
ic^l)üht
enz. sjef^^eveii,
ufro. gegeben,
gegeben, ujtü.
^^»ludquamverfett. had
Ik
enz.
gegeveu,
id)tjotte
Ik hadde
(futurum. zal
geven,
ic^^ötte
ujiD. gegeben,
uiro gegeben, Ik
enz.
^egeveu,
trf)merbe
enz.
geben,ujio.
(futurum riactuui. Ik zal ^egeveii hebben, enz. ic^ njerbe gegebenIjaben, ufiD.
^onbitionnlis. iperfeft. Ik
zou
geven,
id) löürbe
enz
geben,uiiü.
Ik /ougegeven hebben, enz. id) mürbe gegebenl)nben,ufro.
Smperntiu. S. Geef
bem be§
unb
gib!
P. Geeft
gebet!
finb alfoauf;er [tarfen^eittuörtern brei formen 511 betrachten: 1) ber Singular ^Infinitii) 3mper[eft§ 3nb., 2) ber ^luraf beg 3mperfeft§ Cvnö. 3) ta^ 2. ^partijip. 2.
5ßei ben
ntebcri.
3.
23on ber
'^hiralform beä ^mperfeftS3nb. lüirb
Mi
ÄoniuuftiöS gebilbet, 3. S. geven, wij schreven, ik schreve. scbrijveii,
wij
Srnperfeffbe» gaven,
ik gave;
Imperfektbes Bonjimktiuo. id)befö()(e hij bevale er beföhle wij bevalen mir beföhlen Ik
bevale
gij bevaalt if)rbeföf)lct zijbevalen \\tbefi3f)(cn.
Ik
.schreve
ic^fdjricbe
fdjriebe id)ricben wij sehreeft i^r id)ricbct gij
hij schreve
schreven
zijschreven
er
loir
fiejc^rieben.
33ofttU nieberl. flatfe l)Qbenbiefelbe 3eittübrter (Sinige al§ bie überein[timiiienben 3fit»^örter. bciitfc^en tieränberung 2ßir geben bicfe ^nncidjft: 4.
®a§
3eitiüovt.
109
Tlu^gaben. 37.
2Bie tankt bie er[te^erfonS. bcö
^erfon S. unb bie crfte^erfon P. crftc^erion S. be§ Smp. ^onj. unb ? 3eittDöiter fte()enber
bie erfte ^^rQ[e^8, bie Snipcr[eft§ :,"^nb., nncf)= 5tt)eite '^ortijip
beö bo»
sten, bieden, bevelen, bedriegen,breken, buigen, blazen, berbraden, bidden, druipen, drageu, eten, gieten, geven, genieten, hangen, houwen, kiezen, kernen, graven, genezen, kruipen, loopen, laten. lezen, lachen, laden, liggen,malen, melken, meten, nemen, raden, roepen, rieken (ruiken),slapen, stooten, spreken, steken, schieten, stuiveu, spruiten,stelen, slulten,smelten, schuiven, snuiven, tijgen, treden, varen, vrievechten, vlieten,vallen, vlieden, verdrieten, vangen, zen, vlechten, vliegen, vreten, verliezen,wezen, zuipen, zwellen, zuigen,zien, zijn.
38.
in bie rid)tit3e orten .^snfinitin Seljebencint^cfldiinn g^ovm! De
In winter
een
avond
slininic
poedol.
herberg (zijn)vier honden. (worden),(komen) zij na
Zoodra elkander
het in den in de
gelng-
2)a§ SeitWüvt.
liond lic^gen. De eene later dan de echter, een poedel, (körnen) gewoonlijk wat beste overige. Dan (zijn)de plaatsen bij de kaehel reeds bezet af verder eu liggen. Op zekeren avond hij (moeten) gaan de kachel (zijn)het zecr koud, en zijn plaats,die zoo ver van volstrekt niet bevallen. Reeds had hij (zijn),(willen) hem heen of meei'malen betere plaats en weer er (kijken), geen hem Toen voor (zijn),raaar hij(vinden) er geen. (loopen)hij plotselinguit de gelagkamer en (beginnen) bij de huisdeur karaer
(gaanj
eii
de
om
gedacht te blaffen. buiten (loopen)naar de
echter
andere
kachel
111
Gezwind en
keffers
heen
de
sprengen
andere
honden
(blaffen)insgelijks.Toen zoo
op,
poedel
(lokken) had, (snel-
buiten
naar
de
de deur in, (zoeken) voor zieh de beste plaats len)hijstil weer bedaard blaffen, uit, (gaan) liggen en (laten) zijne kameraden als Zoo 't later vaker maar zij (willen). (leggen) hij zoolang de plaatsenom de kachel heen bezet (zijn), wanneer (ijftcrä) aan, in de gasten de kamer, die dat spoedig(merken), (hebben) en er
dan
telkens
vermaak
De Eens
lag
schaduw
koele
oocrieden
leeiiw
plataan;
een
van
gesloten.Daar
/ij stouter
en
dieren
om
stouter, en
klouterden
uitgelatenspei
de
eu
miiis.
leeuvv, vermoeid
speeldendriest
schijnen der
de
in.
ook
kwamen
jacht, in de diepe slaap had zijn
een
eenige
den leeuw zonder
zij
Daar
de
Schuw koning der dieren. alle zijden; maar talnide eene Bevend gevangen. innerde hem dat eraau, en
de
leeuw
wraak toonde
aanstonds Kort buit te
van
een
zicb
zoo
bad
zoo
zwak
edelmoedigen
beer
liet de
het
ling plotse-
muizen
werd
haar
machtiff
zett'den
de
zijom
zij een
koning
ontwaakte
en
voor-
werden
den
en
vloden wat
te
Weldra
heen.
zijn rüg
op
muizen
aehtingvoor
hier voort.
leeuw
de
van
naar
door
leven
en
her-
schepselwas
onwaardig. muis
den
De
loopen,die
ontvlucbtte.
daarop liepde
leeuw
door
een
duister
woud,
om
hij zieh in het net eens len, te brüljagers gevangen. Hij begon verschrikkelijk zoodat dier het waagde, zijn hol te verlaten. geen Daar kwam de rauis; zij knaagde de knoopen van het net door, en vroolijkging de leeuw verder door het woud. Hij had zijn leven aan zijn grootmoedigheidte danken. vangen
;
maar
op
eens
zag
112
ficftion 22.
lax
eiis
d,f leu, r.yrmuit
platHn; ,"» dipd slap
hat
d,i
ran
jaxt,
d.i kuh
in
sxadyu
ran
kntmm
Sfin o()led,m (pslot-iu.dar
ensrp nldrn t,? rorsxein verdmi lex hen. in speldm drist rm dm moiyzan Zti djut.ir zindjr dm in stout,)r,in konit) dir dir,in axtiy ror ,m
M.mt.irdjn
zii
dar
rntvaktj
nar
ah
zvak leu
-Sil
sxepsd tond,"
rvx
pl.Hsdiifdj
ziidjn;
ber;)nt hat
ziin
rp
mar
har in
eddimidjx
zix
kjrt darvp
talmd^
lerjn
dj
in
vral: in
dirin.
rat
in
hirinjrd^
ran
en
zo
sxyu vird-dor him
jn
liodo) dm iiran,
viaxtix
lit d"" moeys
lip d,) len dor
her
lopm, dn'ystarr.iuf,rm
up
rrohk
ens
zax
giij dj
leu
zix
rird,"r
in
dor
h,)t nit
di
d
hir
rort.
ma-yz^n leu fpray^t.
dat
"
zii
en
zo
d."
mvardix.
anstrnfs
hayt
vntflrxtri. f,y ratpn:
hii bagon jag^n's (yrayen. hat h/l rärsxrikddc dir ziin r^rlata». td hrrhrn, zodat tä ragd,i, gen dar Icvam dj mwys d.i hd zii dor, in nit ran knopm knagüj ; mar
hii
h.tt (jcytxdat.mspil ok
zit.ni
in
koniijdir
enj
um ras
-
ens
h,"t v.tnt.
hii
hat
ziin
ler.ni
;in
:iin
grotmudjxhf.ittj da})k,m.
Waar Welke
lag
de
dieren deden
vermoeide kwanv^n
zijV zij,toen
Wat
deden
Wat
gebenrde er,
leeuw? op
/ijal
toen
de
eens
te
vorschijn.en
stonter
en
stouter
werden
^vat
V
koning der dieren ontvvaakte?
Seftion 22.
114
Sniinitio.
2) ij
Smperfcft. e
2.
^ortijip-
(ee)
58ofjI 3) W\t Der[i^iebenem : ^mperfeftform
unb
mit '\ä)rDaä)at leilmdfe
I5a§
liaunen
oerbanncn
vbaude)
spannen
jpanncn falten
(spande) (vouwde)
(zoutte)
faljen
/outen
2.
3mperTeft.
Stifinitio.
vouwen
ll'"
Seitroolt.
HJartijiv.
(banden) (spanden)
gebannen
(vouwden) .zoutten)
gevouwen
gespannen
gezouten.
bie er)ie 2Bie lautet bie erftc ^erfonS. beä '^röien»,
39.
Sn^., bie ^perfonS. unb bie er[te^erfon P. be5 ^mperfeftg S. be§ Smpt"-1ctt§ Äonj. unb bn^ 1. ^arti^ipnarf)= '-Perjon er[te 3fitrt)öitcr? fte^enber wegen, blijven,bijten,bezwijken,bebergen, bederven, belijden,
binden, beginnen, blinken, drijven,drinken, lielgrijpen,heeten, liefi'en, dingen, dwingen, gelden,glijden, kijken, klinken, knijpen,lijden,lijken,mijden, nijgen, pen, bannen,
overlijden,prijzen,rijden,rijten,springen,schijnen,spinnen, scheiden, slijpen,schenken, smijten,sterven, snijschrijden, den, spannen, scheppen, strijken,scheiden, stijgen,strijden, tretfen,vinden, verdwijnen, verslinden, winden, winnen, werworden, wrijven, werpen, wijzen,waaien, wijken, weven, ven, zwijgen,zenden, zouwasschen, zwerven, zwemmen, wassen, ten,
zweren.
40.
in bie rid)tige 3^orm! Snfinitin ©e|e ben cingctlammeuten Uankbaarheid
Een
soldaat
ülifant,telkens
te
als
van
eeu
olifaut.
Pondichery (hebben) de gewoonte^),een zekere hij zijn soldij")(ontvangen), een
(zijn)deze soldaat dronken"*),en daar hij buitensporigheden")(begaan),(zetten)de In zijn onbezonnenwacht hem hem te arresteeren. om na, heid (nemen) hij zijntoevlucht tot den olifaut,(gaan) onder Lern liggen en te ver(slapen)in. De wacht (beproeven)'') de olifant te hem er (verdedigen) hem trekken; geeft, weg de soldaat des anderen ! Toen niet zijnslurf^) daags, na zijn rnes^)te hebben (uitslapen), (ontwaken) en (bemerken), dat onder het dier zware (schrikken)hijhevig. Maar hij (liggen), de olifant, die ongetwijfeld zijn schrik (bemerken), (benemen) hem met door hem ! zijn vrees zijn slurf te stx'eelen'-*) arak hoeveelheid'^)
te
geven.
41. De
(xedeukteekeuen.
^^)
van (zijn)in Frankrijkals secretaris^^) het III. Toen Willem hij paleis gezant van de en een was (zien) en (komen) bij twintig
dichter Prior
Bentiuck, te
Eens
den
Versailles
Cuantilät. ••) bc= bet Solb. ") Xiic (5eroo(}nt)eit. -; de soldij(fj, '"' «' öerjuc^en. lusi^roetfunflen. ') iHüfiel."* 5Rnufd^.^) ftrci= "
raujc^t.
(f)cln. '") Ssenfmöler.
";
Scfretär. 8*
116
fieflioii'2;i
Lebrun de heldendaden prachtige schilderijen^-), van waarop Lodewijk XIV. had (voorstellen), (blijven) hijdaarbijzoo koel'"*, de
den Franscbman^"^)die aandacht^"*)(trekken) van die Deze, (rondleiden)^''). zijn handelwijze aan afgunst (toeschriiven), (willen) hem dit doen gevoelen en (vragen),of het paleis^') (kunvan Kensington ook op zulke .schilderijen il;ithet
hem
„Neen
mijheer'',(antwoorden) Prior, „de gedie mijn meester (verrichten) groote daden te zien, maar niet in zijn heeft, zijnop^**jvele plaatsen^'') nen)
?
roeinen
der
denkteekenen
eigen huis." 1-) (Semälbe.
'=) Sranjoje, '0 füftl. ") bie "Hurnierfiamfeit. 5)}. leiden ber *4JaIa|'füf)ven\\tiäjtoaö).") 'ß) plaats (f.),ber Ort, ^iai].
de Franschen, im 5)ib(.
'9) de
18)an.
~
£ektion. Dreiunb^ipanjigfte Fabricius Omstreeks
hij
zee;
Chr.
v.
heette
Pyrrhus
Pyrrhiis.
ging
Noord-Griekenland,
schap van de
280
en
en
een
uit
land-
Epirus,een
machtig koniug
wilde
den
over
Romeinen
den
In den eersten oorlog aandoen. hij hoofdslag overwon zekere dieren, die de Romeine?! zakelijkmet behulp van de hoogste verbazing beschouwdeu; want met nog nooit hadden olif'auten. Ojj zijzulke dieren gezien. Het waren den
deze
van
rüg
monsterachtigedieren
torentjesbevestigd,waaruit schoten.
Ook
ongewone onbekenden
gezicht en den vijand,hadden
de
16
Soldaten
houteu
waren
lansen
en
pijlen
olifanten
zelven, voornamelijkwanneer zijeerst door wonden pakten met hun getergt waren, snuit vijandelijke Soldaten, wierpen ze op den grond en hunne met het ze verpletterden pooten. In weerwil van
heimelijkenschrik de Romeinen
perheidtegenstandgeboden,en dering
uit: «Met
kunnen
zulke
verovereu».
toch
vrede
Maar
de
te hebben
Romeinen,
Soldaten
Met
zulk
met
voor
groote dap-
Pyrrhus riepvol zou een
ik de
dezen
verwon-
geheelewereld
vijand verlangde hij
knoopte ouderhaudeliugenaan. ofschoon overwonneu, verlangdenvol en
hij Italic zou ontruimen, anders kon er van vrede sprake zijn. En toen Pyrrhus zijn gezant geen hoe deze: hij Rome gevonden had, antwoordde vroeg, kwam als een mij voor «Waarlijk,Rome groote tempel, de senaat als een en verzameling van goden!»
trots, dat
2)a§
Seithjovt.
fabrisiis
pirrs
ftort-xriknilatit,.m
van
r:ld,? din
in
pirvi'.
tveh(ud,"r(tjtf(xt"xlor
mistrel'x
lantsxap
in
romrinm
maxt.)x
krjsd.'i
giij
koniij oiJr
orl.).r nnduu.
dm
mit hoft'sitkd.'k
hii
117
in
osi/t epirrs,
on
d,) ze; hii hetv djn erst.m slax
zck,»-,) dir.m, di
di romiib."lnlp van noit hadni d.i hoxst,i v."rb;izii)h.isx.iud.»i; zii zrlkj vaid njx mit n.m dir.m dez," mrnstorvan oUfant.m. ip d.m rrx gjzin. h.U vur.m hoiitju tor.mtj.is b,"visf,"xt, vnrcEyt zistin sildatim u.rtjQj dir.m riir.m ok d," olifatit.m lans,m zdv.m, vornnm.)l,)k va'ner in }):ihm sxotjn. uijrvvn
zii
vrndjH
dor
erst
s.)lditt,m, virp.m 'vervil
z.i
pakt.m mit hm snoeyt zj mit grünt rn vjrplit,)rd,"n
(jetirxt vnr.m, d.m
ip
vii'and."Uk,j hvne
poton.
hjt
hcim3l,)kan s.rrik vor d,m rn(/.)'von.j fpzixt in rnbjki nd.m d." romiin,)n dvz.m mit viiant, had.m grot.^ dap.n-hsit vii in te(pnstantx.)hod.m, rip v."rvrndarrgceyt: ,.m:t zrlk.' pirvs v."rovjr,m'' mit zrlk jn viiant s.ildat.m z.nt ik d." g,)hel.) ver,)lt krnjn hii t.ix vred.) tf hib.m in r.irlntjdj mar knopt")und3rhand."li)pnan. 1)1
van
.
d.i
ro'miin.in, .ifsxonov.jrvunjn,
zju
vntragm.m,
kin
andors
i"r
hu
hii
kvam mii ..varhk,rom.) vor V irzamalri)van godjn!''
als
pirrs
ziin
er
g.ßzant
kan
het ') llei
geen
kernt nionster
vrti.r.
vjrlat/d^nvrl van rom.) .m
vredif gen gjvi ndm
tr.)ts,dat
sprakj
hii
ziin.
hat, antvord.i d," s.mut grot.) timp.jl,m
itali,» tun
in
deza: als
sprake zijn c§ fann nirfjtbie i)iebefein, e§ jdicint mir. mij voor bas
Unflebeucv.
^n
fieftion2:J.
118
Pttö ^diwoxt. §
^rcnnborfcit unb
46.
onscheidbaarheid
(©c^(up.)
Untrcnnbarteit.
Scheidbaarheid
en
ui [i"xtidbnrhnt aisxndharhtiti .
1. %\t bnr
äufammengefe^tcn 3eittDörter fönnen
ober (scheidbaar)
ftnb immer
untrennbar
untrennbar, aubere
trennbar ober untrennbar 2. Untrennbar
trenn=
fein. Einige (onscheidbaar) tonnen je nacf)ber 33ebeutung
fein.
bie cigcntlicben [inb im 9iiebertänbi)c^en
unb ^tbücrbien, 5lbjettit)cn 3ufammen[e^un9enmit "Sub[tantilien, [pal'jen, logenstraffen lügenftrafen, pluimj. 23.: geksclieren raaskallen raadplegen i}iatpflegen, strijkenfuc^gfi^lüän^^en, dwarsbootnen fafeln,dwarsdrijven miberftreiten, entgegen= beeldhouwen in Stein bauen, arbeiten,vrijwarengelüQf)r(ei[ten, liefkoozen waarschuwen (al§), bejeid)nen Ujarnen, doodverven mit vol \ voldoen unb oüe 3u[ammen[ctiungen befrie= liebfofen ücröollfommnen, ujir». 2)iejc3ci*tt5Örter bigen, voloiaken ba3 3^it^o^"t/ i^^^^i"ge= l'inb[tetyfd)ttia(^, auc^ bann, mcnn lüirb ge bor bie 3"= im 2. '^arti3ip braucht, [tat!feinfofltc; bei benen mit vol, alfo aufgenommen gefetzt, iammenfetjung e§ : gegekscheerd, gepluimstrijkt, gelogenstraft, I)eiBt gegedwarsdrijfd, gedwarsboomd, gegeraaskald, raadpleegd, vrijwaard, gebeeldhouwd.gewaarschuwd, gedoodverfd, ge-
iiefkoosd,aber voldaan, volmaakt, ufro. bie uneigent litten 3. jlrennbar [inbim 9^iebcrlänbii'(^en bei benen jeber2?e[lanbtei( ". tj.foldjc, für 3uiammen|el5ungen, in ber urfprünglidjen lief) 23ebeutunggebrauchtluerben fann. Doä bel)ältjeine uriprünglid^e ,^Tonjugation 3ßit'^D^"t irirö unmittelbar bor ba§ 'tia'i! ge beä 2, '^artijipS ik doe wel, ik deed iDort 9eiel3t, moI)Itun, j. ^. weldoen
unb
3^'it= wel,
ik spreek 9iecf)t 1pred)cn, welgedaan; reclitspreken recht, ik sprak reelit,ik heb rechtgesproken ; paardik heb ik reed ik paard, paardrijdeureiten, rijd paard,
ik heb
ik snijd stuk, ik sneed gereden; stuksuijden.^erfdjneiben, stuk,ik heb stukgesneden;goedendagzeggengrüben,schaatmnbnicbmen, aderlaufen,waarnemen senrijdenSrf)littfct)ul) laten ^^ur ^Iber laffcn, gadeslaan beobadjten,kwijtraken Io?:= merben ober bcrluftig hooggleid^ftt-ficn, gef)en, gelijkstellen achteu {)od)a(^ten, goedvindenbißigcn, goedkeurengutac^ten, prijsgeven brangcben, goedmaken iuieber gutmachen, ge-
doodslaan berljaften, töten, schoonschrijvon :c. (ftcnograp^icrcn) fd)ncll)(^rci6cn )d)önfc^reibcn, suelschrijveii
vangennemen
Xa§
^eittüort.
llV
l*^'snelschrijven,hardSchoonschrij\ren, hardzeilen id^neCl)egelu, irettloufen, rijdenirettrenncn,harddraven
^Inmerfuugen.
bcr 23Qud^= kroegloopen fnetpcn,buikspreken (de buikspreker bem iDcrbcn Seil im rebner) unb koordedansen (auf nur tonjen) eine anberc gebraud)t, für bic übrigengormen fuc^tman :3nfinitiD =
?lu§brucfyn:icife. 20- Wxt
ben
man öern)ed)§Ie 3uiQinmenfc^ungen
mit)i?tu§brüc!e unb acht slaan a"i)t roie acht geven geben, plaats grijpen ftQtt= finben,prijs stellen id^äljcn, hoog schatten ben Sßert i)od) )(f)ä^en, ^luöbrüde snel schrijven fdjncUid)reiben, finb u. f. m. ®ie)e JBorte ben einem Don fd^reibenben) (in leidet 3iMonimenie^ungen ju bn ein ober man unterid^eiben, ftet§ ^ilbicftiö 3Q^Iroortöor bog ju ober ^Ibüerb bie "Stetge= Subftontibfe^enfonn unb bQ§ ?lbieflib rung
.^ulä^t, 3. 93.:
acht
geen
geven
ober slaan,
hoogen prijs
stellen, hooger schatten, sneller schrijven; nid^taber: wel doen, beter keuren (in ber SSebeutung gutad^ten).
geen
finb einige ^artifeln äui'ommengefe^tfn ftet§untrennbar, onbere [tet§trennbar,mieber onbere je nad) trennbar ober untrennbar. ber 5Bebeutung 4. 53on ben
mit
5. 5)ie untrennbaren
3eitlüDrt
unb
befommen
6aben immer im
2.
hen
Sou
auf bem
^art. nie ge; f)ier5U gefrören
bie
mit : 3iM'onnnenfe^ungen
§ö
zieh gegebruiken gebrauchen, [go]: gevoelenfüfjlen, troosten
fid^gctröften, gelukken glüden,geraken
geraten; her [her]:herroepen miberrufen,herkrijgenmieberncljmen, herleven herzien ver
[vor]:
tnieber
aufy
neue
aufleben,hernieuwen burrf)fe^en;
erneuern,
öertreiben, verdrijven verjagenberjagen, verdragen
umbetten,verzetten lierfe|en, berttagen,verbedden verleenen verschenken teilen veröerlei^en, t)erfd)tMifen, verdwalen öer= Herirren,vergaau erjäljlen, be
er
ge^en; [hcy]: (urffr. bemeinen,behandelen bij, bei) beweenen bevriezeu erfrieren; beljanbeln, bespottenDerjpotien, [("•]: erlangen befommen, erkennen ervaren anertennen, erbarmen erfafjren, (:= outfermen) erbarmen;
ont jTrH^V" ontmoeten
begegnen, ontkomen
entfommen, ont-
ontleden ontknoopen entfniipfen, entgeljen, jergliebern, fic^ entspannen abfpanncn (zieh erholen).
gaan
—
«eftton 23.
120
l^nben ben 3:on auf ber ^^krtitel, tritt ge ,VDifcf)cn bic ^^attitcl nn'b hai ^iürnoxi. im 2. ^nrtijip "'it- ^^n .s^ierju gct)örenbie 3iil'i"'i"fiM'c^ii'i9fii ti'^ achter binter,af ah, bijbei,door buri^,heen ^in, in in, mede mit, onder unter, op auf, over über, samen om jufammen, um, terug jurüd,toe ju, uit au§, voor nor, tegen gegen (miber), weder ober weer lüieber, Seifpiole: meg, u. a. m. weg 6.
*
%k
trennbaren
aanspreken, anreben;ik sprak
aangesproken.
aan,
anfto^en;ik stiet aan, aangestooten. ik toonde aangetoünd. aantoonen, jcigen; aan, * bleef ik achter,achtergebleven. achterblijven,jurürfbleiben; * ik hield achter,achtergehouden. achterbouden, juriid^altcn; achter, achtergestaan. (!) achterstaan, jurüdfteljen ; ik stond *
aaiistooten,
(!) afdoen, abmalen;ik deed af, afgodaan. af, afgedankt. afdanken, abbanfen;ik dankte ik keerde afkeeren, abtt)enben; *
ik droeg bij,bijgedragen. beitragen; l)ijdragen,
bijmengen, beimengen; *
af, afgekeerd.
ik
mengde
ik sprong bijspringen,beifpringcn;
bij,bijgemengd. bij,bijgesprongen.
(!) doorbrengen, burd)bringen ; ik bracht doorscheuren, *
ik scheurde 5errci|en;
doorspringen,burd)|pringen ; ik sprong
door^ doorgebracht. door, doorge«cheurd. door, doorgcsprongen.
ik ging heen, heeng-egaan. (!)heeugaan, fortgeben; ik bond inbinden, einbinben; in, ingebonden. ik diende indienen, einreichen; in, ingediend. *
innemen,
cinnebmen ;
ik
nam
in, ingenomen.
*
medeloopen, mitlaufen;ik liep mede, medegeloopen. ik praatte mede, medegepraat. medepraten, mitfprccben; ik werkte mede, medegcwerkt. medewerken, mitarbeiten; (i)ombrengen, umbringen; ik bracht om, omgebraclit. * omgekomen. omkomen, umtommen; ik kwam om, * ik liepom, omgeloopen. oniloopen,umlaufen; * ik lag onder, ondergelegen, oiiderliggen, unterliegen; ik. merben; ondergeregend. überfd)n"emmt oiiderregenen,öom ondcrsneeuwen, einfd)tuncn; ondergosneeuwd. befd)neien, ik daagde op, opgedaagd. opdagen, beranrüdcn; ik eischte op. opgoeischt. opeischen, aufforbcrn; fammeln; ik gaarde op, opgegaard. opgaren, * übrig bleiben;ik bleef over, overgobleven. ovcriilijven, ovorlioeken, übertragen;ik boekte over, overgoboekt. overgeniaakt. ovcriiiaken. übcnnoc^cn; ik maakte over, (!) sanuMigaan, jufammcngcbcn;ging(en) samen. samengogaan. ik (!l tcgcngaan, lierbinbcrn ; ging legen, tegengogaan. * legeiihouden,jurüdbaltcu ; ik hield legen, tegengehouden. tcgeuwerken,
roiberftrcben ; ik
werkte
tegen, tegengewerkt.
122
ßtftion 23.
misgedajinunb misdaan
V
misdoen
misrekenen
hij heeft
mlsrc/ccnen:
3lnmerfung: ik
heeft die raaii wat \\ä)üerfci^ulben, heeft misgerekend unb mifercc^ticn, liij zieh misrekend.
AanZ"iden
im
iftnur
2.
trennbar: 5parttji|)
aanbid, ik aanbad, ik heb
aangcheden, ik zal aanbidden : achter/ialen etnl^olen, anfd^ouen, na6:)= achteri'o/gen
aansc//o("wen
untrennbar. |e|en,finbim Tiieberlänbiic^en
ituf3al"c
42.
5Bie lautet bie P.
P. be§ ^^räjenS, bie er[te cr[te^^erfon ^erf. ^mpcrfeftöunb bie erftc'^(x).P. beg ^erieftä 3nb.
beö
nacfci'teljenbec ^^i^^uörter? aanbidden, afkeeren,afdoen,afdanken, aanschouwen, achterstaan, achterhouden, achterhaleu, achterblijven,aantoonen, achtervolgen, aanstooten, aanspreken, aderJaten, beweenen,
bijmengen, beeldhouwen, bijspringen,behandelen, bijdragen, bevriezen, bespotten, doorbrengen, doodslaan, doorscbeuren, dwarsdrijven,doodverven, dwai-sboomen, dooi'reizen, erlangen, erbarmen, erkennen, ervaren, geraken, gekscheren, gelukken, gadeslaan, gebruiken, gelijkstellen, goedkeuren, gevoelen, gegoedmaken. goedvinden, goedendagzeggen. vangennemen, hernieuwen, hoogachten,herkrijgen,berherroepen, hei'zien, leven, inbinden, indienen, innemen, kwijtraken,logenstraffen, mede liefkoozen, werken, medeloopen, ontmoeten, overmaken, oiubrengen, omkomen, entkörnen, omloopen, overblijven, ontgaan, opeischen.zieh entspannen, oiiderliggen,ontleden,
prijsgeven, pluimstrijken, rechtspreken, paardrijden, raadplegen, raaskallen, samengaan, stuksnijden,schaatsenrijdeii, terugwijtoeloopen, tegengaan, terugeischen,tegenhouden, terugzen, toetreden, tegenwerken, toespreken,uitlachen, uitcijferen,
gaan,
uitdeelen, voorbidden, verdrijven, vrijwaren, verjagen, voorverdragen,voldoen, voorlezen, verzetten, verleenen, volgaan, wedervinden. maken, verdwalen, wederkomen, waarschuwen,
wegjagen, wederzien, waarnemen,
wegblijven. weldoen.
Gesprek.
^) al bepaald ? Ja, ik vertrek^) aanstaanden-) (t)crfiir^t a. s.) Maandag den trein^)van tien uur vijftig(niinuten). Is het een trein') of een sneltrein^? gewone Is
vertrek
uw
Gelukkig een kleine ''
,^U9.
sneltrein, ik houd halte
niet
de
treinen.
die
aan
elke
stilhouden.
®ic Sllivcife. ^) nädjft.?'' 3"Ö)
van
met
''
"le gewone
sneltrein,ber Sd^iicfljuij.
treiii. iicr 53umme('
^a§
Hoe
lang
doet
men
er
over
's morgens vertrekt, dan is men Amsterdam.
Wanneer
V2:)
3ettttott.
van om
men
Heidelberg tot 6
's avonds
uit
tien
uur
Amsterdam
Heidelberg
zeven
ongeveer
trein verwisselen ^)? gi.jdikwijlsvan de doorgaande rijtuigen Heiaas ja, nu ^) naar
V
reeds
te
Moet
geschaft,minstens aan
laten
het
drie
maal;
Keulen
daarenboven
grenskantoor**)uitstappen,
om
onze
zijnafmoeten wij bagage te
visiteeren.
te blijven? gij lang in Nederland Voorloopig is mijn verblijfof veertien dagen bepaald; te bezichtigenen wensch eerst Amsterdam mij dan
Denkt
ik in
der prettigste^)badplaatsen ^*')van Scbeveningen, een het overigevan den tijd Europa, naar mij gezegd is,voor te vestigen^^). Zoudt gij mij een dienst willen bewijzen^'"^?) Zeer Ga
gaarne, als ik daartoe dan te Amsterdam even
hem, dat ik hem
de
in staat
ben.
bij mijn vriend
volgende maand
Müller
zal kommen
en
zeg
obzoeken.
Is dat
heeft? dezelfde,die verleden jaar bij u gelogeerd^'"') 70. in de Kalverstraat n"* Ja, hij woont Ik zal aan uw verlangen voldoen**). VaarweP'^) dan, aangename reis; en kom mij onmiddellijk opzoeken, als gij weer terug zijt. Tot weerziens^^), twee weken ben ik weer over bij u. '')"Van trein verwisselen (aui)overstappen), ") SBoqen. umftetgen. ^) 3oQamt. ") ongene'^m.i")SBabeort. 'M zieh vestigenfic^nicberlaijcn. '^) einen 2)tenftletften. '") loßteren.'^) ctnetu in jetner33ttteiutllfa()ren.
'*)abieu. '8) auf 2Qßieber)e^en.
beutet an, bafj baä gan^c 3c''"5ort, ^) @in * t)interbem 3fnfinitio beut ober bem hinter Ssrnperjett 2.^., 't)a%bicjeSorni audf)jrtiraad^fnn» jugiertwirb. Sc^wadjc iJotmcn finb etngeflammert.
124
Snfinitiö. l"evelen befef)Ien
bewegen bciüegcn bezwijken erliegen bezwijmen* in C^n» niac^tfallen bidden bitten,beten l)ieden bieten
bijten beifeen binden
binden
blazen
blajcn blijkeu irf;eincn
blijvenbleiben blinken
blinfen
braden breken
braten
bvedt)en
l)rouwen
brauen
buigen biegen «lelven groben
dingen bingen doen
tun
dragen tragen drijven treiben dringen bringen drinken
trinten
driiipentriefen duiken
taucl)en
dwingon jtringcn efjeu
eten
f liiitcn flöten gaan
gcljen
gelden gelten (,ge)lijken gleid^en genezen
gcnefen
genieten genießen geben gietcn gießen gleiten gli.jden geven
glimmen glimmen graben grijnen* meinen graven
gri.jpongreifen
hangen t)angen beeten
I)eifeen
lieften I)eben
belpen l)elfen bijschen bific» bonden l^altcn bouwen
bauen
jagen* jagen kervcn
terben
12.=
Tnä
Snfinitio. verdrieten
Ocrbriei;en
3eitttoit.
S. ^nilJerf.
^mpcrf.
127
P.
2.
*43artijip.
verdroot
verdroten
verdioteu
verdweon verdwijnen iicrfdjluinticn
vcrdwenen
verdweneii
vergeten üercjcfjen verkiezen erwählen
vergat
vergaten
vergeien
verkoos
verkozen
verkozen
verliezeu
verloor
verloren verslonden
verloren
vond
vonden
vloclit
vlochten
vlood
vloden
uerliercn
verslinden vinden
tierj^lingcnvorslond
finbcn
vlecliten flcd)tcn vlieden flic{)en
vliegen fliec^en
flicken
vlieten
falten fraflc» freijen
vonwen
vrageu vrelen
vriczen
frieren
"ivaaien
we^cn wasscheu loajc^en wassen
wegen
wad^fen wägen
verslonden
vloog
vlogeu
vloot
vloteu
gevonden gevlochten gevloden gevlogeu gevloten
vouwde) vroeg*
(vouwden)
gevouwen
vroegen*
(gevraagd;
vrat
vraten
gevreten
vroor
—
gevroreu,
woei*
woeien*
wiesch*
wieschen*
wies
wiesen
gewassen
woog
wogen
gewogen geworpen
[zen gevro-
igewaaid) gewasschen
werpen
lücrfen
wierp
wierpen
werven
»erben
wierf
wierven
geworven
wisten
geweten
waren
(geweest) gewekon
wcten wezen
miffcn wist lucrgl. ziju)jein was
wijkeu uieid)eu
week
weken
wijien Dorinerfen wijzen trcijen
weet
Aveten
geweten
wees
wezen
gewezen
winden
lüinben
wond
wondeu
gewonden
winnen
(gejminnen
won
wonneu
gewonnen
worden
Werben
Averd
werden
wreken
rächen
(wreekte)
(wreekten)
geworden gewroken
wrijven reiben wringen ringen zenden Jenben
wreef
wreven
gewrewen
wrong
wrongen
gewrongeu
zond
zonden
zieden
zood
zoden
zien l'e^en
zag
zagen
gezondeu gezoden gezien
zijgen leiten zijn jein ziugen fingen
zeeg
zegen
gezegen
was
waren
geweest
zong
zinken
finten
zonk
zougeu zonken
Zinnen
finnen filjen
zitteu
ficben
JQljen zuigen fangen zuipen faufen zweigen ft^welgen zouten
zwellen zwemmon zweren zwereu
fdjroeflen jd)Wimmen fd)"ücrcn fc^roären
zon
gezonnen gezeteu
zat
zaten
izoutte)
^zoutten)
gezouten
zoog
zogen
gezogen
zoop
zopen
gezopen
zwolg
zwolgen
zwol
zwollen
gezwolgen gezwoUen
zwom
zwommeu
gezwommeu
zwoer
zwoeren
gezworen
zwoor
zworen
gezworen
zwierven
gezworven
zwegen
gezwegeu.
zwierl' uinljerjc^roeifcn zwijgenfdjweigen zweeg zwerven
zonnen
gezongen
gezonken
128
Cckttoii. Picrunb3n?aii3tcj[te Fabricius
Pyrrhus.
en
(gortfelung.)
ook een Romein als Bij de/e onderhandelingenkwam Fabricius, Pyrrhus, met name afgezantin het leger van de algemeene achting die zieh door zijn rechtschapenheid Daar de koning wist, welk had verworven. aanzien hij zocht hem Rome te door heni in winnen, om hij genoot, den verlangdenvrede te bewerken. Hij liet hem daarom alleen tot zieh komen en sprak tot hera: «Ik weet, waarde en Fabricius,dat gij een in den krijgervaren deugdzaam nochtans om arm en man zijt;dat spijtmij. Sta mij daartoe, dat ik u van mijn schatten zooveel geef,dat gij Want dat is het rijkerzijtdan de andere Senatoren.
gebruik,dat
beste
vorsten
raaken, dat zijgrooten Ik
verlangvan gij uw Volk
dat
den
tot
niets
vrede
vriend
rijkdommen
daarmee
mannen
daarvoor
u
hun
van
hulp
te
onteerends,
raadt.
kunnen komen.
alleen,
maar
Ik heb
deugd-
een
koning, die 11 door zijn mildheit in staat stelt, meer goeds dan tot Was dat niet keuriggezegd,en aantoe te stiebten.» nu En had de koning zijn doel, om te hooren? om genaam Fabricius om te koopen, niet goed verborgen? En wat «Ik dank u, waarde zei Fabricius daarop? Hij antwoordde: de goede meening, die gij van mij hebt, koning, voor ik behoudt. Neem daaroD] wensch dat maar ook, gij ze dat ik arm ben.» uw geldterug, Gij hebt volkomen gelijk,
zamen
trouwen
en
noodig, en
fahrisivs cn hii dez"" hat
vnd^rhandMifpn
anzin
hei
tot hem:
sprak en
€rvar,m
mei
darum
zeit
dan
doxtsam
man
tu, dat
ik y
t)
hrlp
vrint
stelt,mer en um
anipnam t.)
mein
ran
nod.ix,en
f/uts dan um
kop.m,
t,i
dj
alen
ik
"jei
t)t ny hor.m?
,m
tu en
vred.t rat.
koniij,di
dat
ik y
nit (/ut y.n-bjripn?
en
vat-sii
"jrot,)n
nits
unter.mts,
heb-,)n
dat
koniy zein
(pbroeyk,dat
-sei
dor zein
t," sfixl.m.'' ras
had-dJ
kreix
d^n
speit tnei. sta "fef,dat-xei reikar
darvor
y
m
d.ni
komjn
t.H zix
en
h."t best,»
/s
mahtn,
r^rlai/ ran
hem
zeit; dat zorel
dat
dor
vm
darum
sxatm
vant
af.vjzanf in
zein rext'sxap^nkontijvist, velk ""n
t.) vin.m,
arm
krn.m
y(u) v.dk t.)t dm
alen, dat-xei tr.)uv,"n
kom.m.
hem
lit hem
noxtans
en
reikdi'm.m
hm
van
dor
zix
als
vet, vard," fabrisirs,dat-xei
d." and,"r," !",mator,m.
r.)rstim
darme
„ik
romein
jn
dar
hei hei
vred") t,) b,)verk,m. vjrlai)d")n en
oh
kvam
vjrvjt-vjn.
rpnot, zjxt
rom,"
in
pirrs.
fäbrisirSydt
lefpr ran pirvs, met namj d," alcpmene axtvj) hat
heit
gij een
man.m
doxtsam.m milfheit
nit
tn
mar en
stat
korex-x,izcxt,
dul, um fahrisivs hei fabrisirs darup?
^eftion 24.
130
li 3)te ^büerbien, meiere bie reine govin 9lnmertungen. eine§ ^Kbjcftit)? merben SBeifegc[teigert f)aben,fönnen in berfelben bic wie f. § 23. ^tbjcttine,
unb loer33icleSßörter auf —l/jk finb rairflid^; 'Jlbjeftio^ in bcrfelben t^ortnq1§ '3lbüerbien gcbrQU(^t,j. 33. eerlijke^r=
2)
ben
goddelijk gött(i(^, heerlijk ijixxiid), lid^,gevaarlijk gefä^rlidf), lichamelijkförperli^, weekelijk iDeic^lic^, ziekelijkfriiatlic^. mit 3) ®ie ^Iboerbien auf —lijks finb nid^t311 ivriüed^feln maande^Ibjeftioen auf Ujksch: dagelijksch,jaarlijksch. aly ^Äbieftioe nur öor. liiksch.uftD.fommen ben
—
bie abüerbiatc
einc§ 2Borte§, 'ba^ jur 'Bei"tim= ß'raft bte eine§ 5lbj;eftit)§ bient,^erüortreten, man [tet§ \o gebrandet mung unb een Sßilbungauf lijk,nergt.hij spreekt waar waarlijk
4) ©oE
—
schoon
gezegde.
Jlufgabcn. 43.
SBirfomnien Überlebe:
morgen,
c^ommt bein SBriiber
feilte)d)on'?D?ein,er fonimt übermorgenmit bem S^i^ um be= brei. '^d)lüerbc fogleid) 5)ann unb tuann t)a[\) ausgefien. fud)ter mid^. 2Bir rao^uen unten, unfer Onfel moljntoben. ^Ib .V)o(eiofortben ^Irjt.'^^U'meSrfjiDefter fingtfortmäbrenb. unb ju ge^e irf) nad) DJinnnbeim. s^ahm ©ie je io etroa^ gc= 9*
Seftion 24.
132
fe^en! 2)raii^eni[tes nic^tangenehm, lüir loollen öierbleiben. man [elten, mQncf)inaI, biötoeilen, "Bo{ä)€ ^üdjcr [icfit gar nid^t, 2)iey in einer 53ibIiDt{)e!^). [ei beiläufig l^öc^ftenö bcmerft^). ^a§ ifttaum niöglid).Se langer,je fdjöner.©o etmag fann man nic^t fagen. t^Iugöfprangid)über ben ®ra= über(jaupt ben^), meitauS bie meiflen tonnten e§ ni(f)t, ^annft bu e" etma? "^n ©raben i[t\a S"^ I)abec§ bergeben?Derfudjt^). breit. SDurd^ausnid)t. 9?culic| (Sflen^) l)abe\ä) t)iDC^[tena ätt)ei in 6r ben unb i^m noc^ gefdjrieben. fielrüdlingS gluf^*^) märe eine faft ertrunten. SÖie lange I)aftbu fpasiert^)? ^'^ödjftenö 5H§ ©c^aufpieler*^) ijaibeStunbe. tjater einen guten Seimen, a(§ ®id)teiifter gar ni^t befannt. .*i?annft bu mir etwa einen ©nlöen
leif}en?
2Bie bie
5tr6eit, fo ber ßo^n^). 3ft niemanb
ju
^aufe?
toir un§ mieber? ©obalb ber Senj in^ Sanb jieljt. fel}en aber nod) lüel meniger S)iefeä©ebic^tift^mar fein Quarf^*'), ein tlaff{fd)e§^ öieüeidit ^)2Berf. Gtjemalämar aUeS öiel biüiger, bie alte 3^^^ "'?'"^ mieber. fommt mal ^iefe 8tatue^^)ift @r I)atfd)öngefungen.2)aö roun= ma§rf)aft f(^ön^u nennen. bert mid) nic^t, er übt taglid) jmei©tuuDen unb gel)t möc^ent^ öiermal SBieüiel im ha^ foftet lic^ allge= jur 5[Rufifftunbe^^). meinen? mirb S)o§ öffentlid; betanntgemai^t.^eute rot, tot. (Sigentlid) bötte id) ge^en foüen. Sie ©olbaten morgen ^aben tapfergetämpft. '^ä)baute ^^uen beften§. ®er 53ote ^atun§ bie 9kd)rid)t^*) id^ überbrad)t. münbliti^ f^aht .Uürjlic^ ^er ,^önig if)nnod) gefel)en, menn ic^mi(^ nid)tetma irre^^). ber 9iieberlanbe ge^tjä[}r(id) einmal waä) 5(mfterbam. 2)er tieine 5?nabe tjatbeffer al§ feingrof5er 33ruber. @r tjanbelt gefd^rieben immer 'i)a^ am ivciljxi (überfeine: e^rtid).(St)rUdb**^) Uingften längfte).2öer balb gibt,gibtboppelt^^). 3öann
0 Bibliotheek. -) bemetfen opmerken, bie SSemerfungde opmerking. *) gracht (f.),sloot (f.). •*)üerjudöenbeproeven. probeereu. waudelen. ^) bie ©He de el, P. de eilen. *) rivier (f.). "' jpajieren **) tonueelspeler. '?')ber unb ha^ 2o()n bet loon. '")ber Quarf het de klassiekou. '^)staiulbeeld ober prul. ") klassiek, bie Älaffiter '''^ beeld (n.J. '')muziekles. irren zicb vergissen. '^)tijding. fid^ '«)eerlijk. ") dubbel. Gesprek.
Endelijk zijn wij te Amsterdam Vindt u goed, dat wij samen
een
hotel
Zeker,
de
Straten
maar
u
met
opzoekenV en grachten')?
bie Strafje;9e{)tein ftonal mitten burri), jo fntttmar. 9Jtebcrlnnben nie straat, fonberngracht ;,üiiac^t).
') Do in ben
is
bekend
!
straat
Voldoende,
ouds bekende Hotel X te vinden ; v;iu iiiij den paardeiitram-') tot den Dam^), steken dezen zijiidan onmiddellijk in de Kalverstraat. bet
oin
wij nenieii over^) en Jan. wij wenschen
doet
Gaan
niet
er
beeren
de
Portier, breng Komt
bun
zuUen
in
acbt
aan
Gebruiken
Wij Zie De
de
zallen
u
nur,
eens
de
voorkant'')ot' nog kamers
wij
ecbt
tbee
zijn.
10.
en
d'böte? dat
op
zijn; wij
terug
nur
eten.
worden?
te
gewekt
minuut
geen
9
aan
al druk').
voor
n"-
op
table
dat
morgen
beeren
op
den
aan
weet, is bet
u
restauratie
een
laat wenscbt
Precies
kainers
bandkoffers
die
vijf uren
om
u
frisscbe kamers.
en
goede toe^),als bet niaar boven? onmiddellijknaar
Neen, bet is niet zeker, Hoe
Hinke
paar
acbterkant");zooals
den Dat
een
beeren
de
Weuschen
133
mtterb.
Sas
later.
of koffie
Hollandscbe
bij
ontbijt'')?
bun
manier
tbee
drinken.
bezorgd is, kunnen wij de stad bezicbtigen. Dam. bet plein^^*) dat wij zooeven gezien bebben, is bet verscbilbier gaan van Amsterdam, middelpunt'')van lende dwarsstraten^^) naar de drie bekende gracbten: de Heerengracht,de Keizersgracbten de Prinsengracbt,die de oude stad als in balve cirkels^^j omsluiten^*). ZOO,
dit
nu
-) ^fcrbeba^n. •')5)anim, ift^ier Gigcnname. ?*)oversteken ''ibie ailldjette. ') Icbfiaft. fic^über begeben. '")bie 3?oiberfeite. ''^gleid)fein. "^ grüdflücf. '" ber ^latj. "VberSKittelpunft.'-;Ouer= flrafeen.'^)de halve cirkel ber ^albäirfel.^^) umic^üc^en,ein|rf)Iiefecn .
.
.
Fabricins
'4^ van
"lk heb renten
want
een en
ik word
"le rijksten en
en
kleinen
Pyrrhus. akker
slaveuarbeid;
en
maar
(gortietiung.) eeu
toch
leef niet
huisjeen ik
ben
gelukkig,
door
mijn medeburgersgeacht en ga raet als mijns gelijkeuoru. aanzienlijksteu Mijn
iikker
geeftraijbet noodzakelijke.Jedere spijssmaakt raij, •omdat de honger haar gekrnid heeft; en den arbeid na beloont mij en kan ik geen geruste slaap. Wel i.s waar ik geef van het weinige,dat behoeftigenbijstaan ; maar ik heb,
gaarne
zooveel, als ik vermag.
gelegenheidgehad, zonder misdadig te
als
consul
handelen
:
Ik
rijkdommen maar
heb te
ik maakte
dikwijls
verzameln. liver
mijn
134
ßeflion 25.
Soldaten
omdat ik mij dati ge« rijk en bleef zelf arm, dus uw lukkig gevoelde. Behoud gekl, en ik wil mijn armoede behonden.» De en mijn goeden naam koning hoorde stille ergernis,raaar niet zonder toch ook niet zonder bewondering het manhaftigeen trotsche antwoord, even w einigmacht over Hij besloot te probeeren,of vrees dit Romeinsch karakter had als de prikkelvan het goud. Den volgendendag liet hij daarom zijn grootsten olifant achter een gordijnplaatsenen zorgde,dat Fabricius vlak daarvoor zijnplaats kreeg. Pyrrhns sprak luid en wrevelig;toen ging snel het gordijnop, en brüllend stak de olifant zijn verbazenden kop met de groote slurf over Fabricius ken
heen.
Maar
Fabricius
zag het dier van bedaard: «Evenzoo
boven
om,
toen
heeft
verleid, verschrikt
Miindu
h€h-""n
weinig mij heden
akc"r
zieh ouverschrok-
tot beneden
als
fabrisirs en
„ik
keerde
aan
en
mij gisteren
uw
olifant».
uw
pirrs.
renUn en hoeyfden lef nit ran ik vord-dor mein med»g?lrk^x,vant en
9n
brn ik slavanarheit ; mar tox dd reikstim zinlskstän met an en hrrgdrs (paxt en ga ?X3leikan um. mein ak,"r geftmei lidt nod'zakd^kc». idjr3 umdat
mei,
d.)
sprak geld
hurjer har g.ikrceytlieft;en
na
d^n
als
7neins
speis smakt
arbeit bdont
mei
Tcan ik-xen ik is var bc^huft^g^nbeistan; mar ik zovel, als ik r^rmox. veindga, dat ik hep, garnd kunsrl dikvdls als reikdum.m i? varzam^hn, gdliat, gdeg^nheit hep ik maktj lir,ir mein söldaten zunddr mizdaddx t^ mar hand^hn; ik mei reik en blef zelf arm, umdat dan g^lrkox garuld^. balunü bjhyuddn." mein drs y(u) gelt,en ik vil mein armud) en gud.m nam
garrstj slap. vel
3«
-xef
h^t
van
std^ ergc"rnis, mar konij)liord) nit zund^r vundi"ri)jliA man'haftdgj en trotsa antvort. dd
of
vres
prikdl
veinjx
evjn
hd-x.mt.
van
'olifantaxtjr hat da
plats gordein tp, grota shrf
sxrakan
um,
badart:
sxrikt
De
krex. en
ovar zax
dan
hedan
rente
hei
ok nit haslot
zundor t^
karakter
ba-
proherm,
hat
als
df
zein grotst.ni lit hei darum dat zorgdd, fabrisirsvlak dar-
volgjnd,m dax
sprak Iceyt en vrevd,)x; tun gr)j snel kap met olifantzein varbazandan kerda hen. mar zix unvarfabrisirs fabrisirs hat dir bovan tot banedan en an van sprak tun perrs
brrlant
„evanzoveinax mei
romeinsi»
dit
or,"y
gordein platsan en
,m
zein
vor
mavt
tjx
als
stak da
mei
gistaran y(u) gelt Heft yarleif,var-
y(u) olifant".
her 3hi§ deconsul(P.-s) bei ^'on)iil ! de armoede bie (5flQl)enQr= bie 'iJlrmut 6?it bie tyrud^t ! de vrees ,
de
slavenarbeid
de
medebur-
bie
ÜDiitbürgcr
het
gers de de
spijs slaap
de
bie ber
(Bpeife ©d^Uif
prikkel gordijn
bcr
(Stachel 3icij,
bie ©arbine, bor
'isorl^ong
j auuzienlijk
cuigcfel^eu
§
48.
^rö))ortttonen.Toorzetsels
[\orsdsdls].
1. SGßirI)Qbcn jcf)on§9
im bo^ oöe ^prQpofitionen geiet)en, ben 4. goü regieren, ?Iu^= ^n einigen [te^enben ?iieber(änbijc^cn btücten i'inb jebodjnccf)(Spuren eine§ nlten ®. unb 1). übrig= naderhand Qu^länbiid}, ipäter, geblieben, j. 5?. buitenslands ter
dood
jum
Sobe,
na
den
eten
uüd)
bem
Gfien,u.
2. 'T'iegebvändilid)[ten [inb: 5|3rQpD[itionen
ti. ni.
136
ßeftion 25.
Aaii
3. worben
roie fci^on bei bietit, [mi]^
be§ ^atibS \\\,jur Umfi^ceibuuii
ber
2)eflinatiüngejagt
bei ben perfönl. (lefteit
boek : geef dit (^üriüörtern) broeder. zeud het aan uweii dit aan aan uwe zuster, schrijft uwe onders, zeg het niet de kinderen; abeu: geef het mij, zend het hem, schrijft aau dit
ons,
zeg
het
haar
niet.
im DJieberlänbifc^en Bij [hd] \iä)i mit 3eittüör» [oraobl
4.
alä mit beneu, meld)eeine Ort5= tern,meiereein Octaüerbleiben, DeränberungauSbrücfen, bij zijn broeder, 3. 53. wij stonden vlak bij het huis; wij gingen bij hem, kom bij mij. Blüten
5.
ber beutt'c^eii [bmjtdn] entfpric^t '^cäpontioii außerhalb in: de kinderen speien buiten de stad; aufjer in: buiten het niemand meinem mijn vader weet auBeu
ißater tüei^feiner Door
6.
bein beuti'd)en [dor] entjpric^t foiDof|( burrf) in ^ä^en mie : deze brief is door Don mij gedoor Jan op de post gebracht bieferSiief i[t en nnb bur(^^o^onn anf bie '^oft gefc^rieben getragen
qIö bem schreven mir
öon
e§.
morben.
Jegens [jeßons]nnb tegen [tecjm]briicfen fümobi aU eine feinblid^e freunbfd)aftli(je au§: iöejief^ung (on)dankbaar jegens zijne onders zijn, zijn vriend was 7.
eine
Hef
tegen hem,
makers
Na
[na] bentet auf [na,r]auf ben Ort, auf
mij komt, de naar
eerste
het 9.
komt
10. öon:
schreven beurtenis
11.
laat; na
te
burger van dorp, naar Omstreeks
omstreeks (ungcfä()r):
ober
Soldaten
vochten
tegen de
oproer-
(Empörer).
8. naar
de
Omtreut
den onze
bie
3^'^ oi^er JÄei^enfoIge [)in, \iQ.^ ,/Ißobin'?", 5.33. wie na
den
koning, is
de
kroonprins
de stad, wij gaan naar school. vrienden, naar
staat;
bem beutfdjen [umstrehs] entfpridjt um Paschen ik h eb hem bezocht. (Oftern)
bie iöebcutung Don [um'tnnt] [)(i\.
über
den diefstal niets gehij heeft mij omtrent die geweet (überben SDiebfta^I), gij iets omtrent (öon jenem (5reigni§)? Van
[van] mirb, mie fd^onauö \im Det(ination»= bc§ ®enitiöö regelnb^i^öorgegangen i[t,bäufig,^nr Umfc^rcibung het huis van den gebraucht: burgemeester, het boek van dien leerling.5öerg(. door (n"- 6).
138
Seftion 25.
greunb. unter
Ofletn roirb
Um
er
2)qö Srot tüirb beiiic^en. ^ferb ge^t ben ^anol^^)cnt=
uns
»erteilt, '^a^
bie Trinen
Otegentommt ber Sonncnidjein. iJ)er©enf 53}it bie)'en Seuteit i[tnic^taanäufQii= tarn md) ber ^Dhiiil^eit. fürcE)tet fid)üor einer deinen Spinne^-), ©enbe ÜJJandjer gen. beinern 53ruber hüS) Derlangte®elb. ^üte bic^ öor ©d)nieid)= 33ün föem i[tber 2eitung»artifcl^*) inorbcn? lern^^). gejd)rieben bu? W\i mem liertet)r[t Zs^ I)abenidjtägegen itjn.2Ber ni(|t in 5(frifa tann für mic^ i[t,iftluiber mii^.Über bie (Srcigniffe ?in bu? bir mitteilen. men id) nid)t§ benift gür tuen get)[t über meine 5?rQfte. 2)ie (Slternfomt bu 5ur (Stobt? S)a§ getjt lang. DJad)
ben
btMn
^inbern ertronten. Um
einem
Söogcn fahren, ^^) het
kanaal.
W\t
mitb aüe§ grün, ^n 5|3|ing[ten^^) einem Dampfer ^^') fahren. ^^
'^) spin.
vleier.
'?'')het
hoofdartikel.
'^) stoomboot.
^^)Pinksteren.
Gesprek. Zuüen
wij
of wenscht te wandelen? u rijtuignemen, eerst per rijtuighet voornaamste Laat ons gedeelte der stad later kunnen dan wat wandelen. bezoeken, wij nog wat vraagt^) gij per uur? Koetsier, twee een Volgens tarief voor twintig'-). personen Goed! Breng ons eerst längs den zeekant^) en vervolgens midden
een
dor
de
stad.
het rijtuigte houden? u lang wenscht vöör Hoogstens tot vijf uur, ik zou gaarne terug zijn. Moet ik langzaam of snel rijden? Niet al te snel, wij hebben tijd genoeg. Hoe
het
middageten
schepen liggen daar ? Links u van een liggen beurtscbepen'*), beetjeverder op liggen kleine stoombooten daar ginds grcote zeeschepen*^). en Zouden wij een der groote booten mögen bezichtigen? Ik geloofhet wel, ik zal het eens hier kom mar even vragen; ligt klaar. längs, de loopplank'') Is er geen bij? gevaar Volstrekt niet, de boot ligtvast, en de plank is breed genoeg. Welke
Koetsier,breng ons nu het Rijksmuseum. Laat
ons
het
museum
naar
de
stad
liever morgen
terug
en
wel
eerst
naar
bezoeken.
e(ni twintig t'^n gülden en twintig centen, ^) i^orbern. '•') ^^ •*^fVrac^tfifitffc. ^) ©ce= 5 )larf. 5rieere§ieitc. ungefätivjföei ällaffcrieite, "j Saufplanfc. fc^ifje. =
139
'^räpofitionen. Zooais
Ja,
Dierentuin
den
iiaar
ben
prachtigeweer
dit
met
Is de Ik
gij verkiest, wilt gij dan
ik
Dierentuin
';V
liever buiteu.
groot?
geloof,dat liijtot
voornaamste^)
der
een
Europa
van
be-
hoort.
Koetsier, schen
deu
aan
Dierentuin
vijf uur
om
wachten
terng
tot
zijn op
te
half
den
vijf;wij
wen-
Dam.
(Sorten. "^)bebeuten^. ')Sooloflijd^cv
Fabricius Fabricius op zekeren deze waarin de Romein Fabricius
dag
zulk
een een
goede belooning wilde geven. schandelijke daad. Hij zond
voor
zulk
een
Wie
booswicht.
zieh in
deze
Pyrrhus zelven. opdat
aan
stellen
zou veiligheid
outving hij
brief, lijfarts van Pyrrhus een wanneer zijn beer te vergiftigeu,
daarvoor
brief
(!Sd)(u|V)
den
van
ijsdpvan
Pyrrhus.
teruggekeerd. Daar
weer
aaubood,
hem den
daarom
was
en
schildert
van Pyrrhus? Zulk een edelmoedigheid verbazingvan zal de zon een vijand? «Waarlijk!» riep hij uit, "eer haar baan, dan Fabricius van het päd der deugd wijvan de Den ken!" arts liet hij ter dood aan brengen ; maar Romeinen zond hij,om te bewijzen,de zijudankbaarheid zonder losgeld terug, en nogmaals deed hij gavaugeneu zeiden: «Wij laten ons vredesvoorslagen.De Romeinen de rechtvaardigheid, niet betalen voor die wij den vijand zooveel krijgsgevaugeverschuldigdzijn»,en zonden even werden nen terug; de vredesvoorslagen verworpen. In een tweeden Pyrrhus nogmaals door slagoverwon verloor zooveel Soldaten, dat hij uitzijn olifanten. maar riep: «Nog zulk een overwonning, en ik ben verloren!»
de
In
den
ontsteld
naar
meester
van
Hun
derden
slag werd
zijn land
terug.
hij geslagen De
Romeinen
en
vluchtte waren
uu
geheel Italie. schoonste
roem
was
echter
republikeinsche de deugd, liefde voor de
eenvoudigheid,de rechtschapenheid en waardoor juisthunne hoogste anibtenaren onderscheidden.
zicb het
meest
ßettion 26.
uo
fabrisirsrn t^rrxjkert.
fäbrisirs cas ver djn hifarts van
ran
värgiftjgjn,
dar
hrif,
jn pirrs d,j ro'mein
vaiier
pirrs.
Jum
dezj
vnrin
dan
fabrisirscizdj ran zrlk jn sxandddkj brif an pirrs zdv,»i, rpdat dezo zix
vor
zrlk
eddV mud")xh(
it
har
van
zun
van
zein
dat/kbarheittj
uns
nit bjtahn
slagan m
varlor
mar en
ik ben in
lant
an
49.
viihxheit
an
dj
päd-
dir
dpxt
romeindu
zunt
stelan
zou
zrlk
en
zal
d»
viikdn!"
hei, tarrx,
um en
„vei latan
di vei dan veiant vorsxrldixtrext'farddxhiit, zovel kreixsxavaijanantarrx; da vredasror-
ovarvvn
saldatan,dat
ro'meinan
sxonsia
zix
slax vert
der dan da
en rext'sxapanheit
amtanaran
hat
van
mar
ts
noxmals pirrs hei ceytrip: ..nox
dar
zein
zrlk
cn
olifantan, owrrvmiff,
varloran!''
dan
hm
evan
varvorpan. slax tvedan
tarrx.
§
da
vor
zovel
m
rarbazrijvan pirrs? „varhk!" rip hei (eyt, „er
zund^r hsxelt bjvtizon,d"" (pvayanan meinen zeidan: vredjsvorshupn. dj ro
zundan
verdan
breijjn ;
her
jn
d,*
fabrisirs
dot
Ur
hei
det
sein",en
dan
ban,
arts
lit hei
niant?
jh
djn
noxmals
vi sxüddrt
bozvixt.
cp-sek^n^i dax
anbot, zein
r/iidjholonii)vildj hei z nid- darum dat.
darvor
ffevjti.
en
hii
untfiy
hat
rum
cas
livda mest
hei
gaslagan en
vlrxta
untstdt
nar
zein
f/ahelitalia. ny da repyblikiinsaen' vaudaxheit, d» extar da doxt, lardor vor joei/sthrna hoxst^ mestar
varan
undarsxeidan
lan
.
Yoegwoordeii [nijcvonhnj. ^inbetttötter.
a) 6ei ,V)auptfIa|fen: jiuci orbnenbc (onder(nevenschikkende),b) nnterorbnenbe .schikkende).Srfterereiljenöauptfät;c aneinonbcr,leUtere 1. 2)ieSinbeiüörter jevfaüen in
üfrbinben .^TaiUitjätu^mit
\"(ebcnfä"3cn.
=
141
^int«en)örter.
•J.
|inb nerbinbcnb
Xic rein bcioiöncnben
ge9ctliet;e^^.^i' i^^'i
iiiib ent
iinb,ook
: en i]cl}ören
ucrbinbenben
=
aunerbeiii,zoowel aüä), buitendien, daarenboveu, bovendien als (ook) jcHüO^I niaar (ook) nic^t aU, niet alleen nur maar oDein (ook) nic^t lonberii aud^,niet slechts noch tüeber nod),eerst ionbern, noch no(^, noch mriter,daarop barauf,eindeer|t, dan bann, verder, voorts ten eerste erften^, ten lijk cnblid),ten slotte jd^Iiehlid;, deels teil? deels tweede tei(§,eensiiilD,, ^tocitetie —
—
—
-
—
—
—
—
—
—
deels
-
anderdeels
3"
anbernteile.
eincstcil'!' —
^f"
^"^^
im aber, aüein, integendeel gehören:maar daarentegen bagegen, doch, toch, evenwel, noch@cgentei(, destans boc^, nietterain. desniettemin jebocf), gIeirf)rt)obi, echter über, fonbern, onderbeöungeQd)tet, niettegenstaande
gegcncie
lebten
tnsschen
veeleer unterbei'fen,
tocbcc
ober,
—
3.
of ober, of uielniel^r,
hetzijentraeber
hetzij —
9?a(!^ibrer 58ebeutungmerben
of ent=
-
ober.
—
bie b eiorbnenben
toeitcr eingeteilt in :
1) begrünbcnbe: ja,toch boc^;
benn,
want
immers namelijk nänilid),
2) folgernbe: dus, alzoo aljo,derhalve, bijgevolgfolg= vandaar bo^er, daarom, hierom barum; lid^, 3) beQbiirf)tigenbe: daartoe, daarom
al roenn, wel wel ober (allein), maar —
4.
Xie
be§tt)egen,
be^bcilb;
4) einräumenbe: —
einde
dien
te
is
waar
maar
—
freiließ
aber
—
jiuor
(allein).
in:
unterorbnenben
1) be griinbenbe : omdat weil, daar ba, doordien, doordat, dewijl,wijl,vermits, aangezien,nii ha, ttjeil ; 2) folgernbe:
weshalve
[o baH, dat baf],waarom
4)
te
um
einde
baniit, dat boR,
obid^on,hoewel. alhoewel, lüieiüol)!, hetzij niettegenstaandecbglcid), —
5) bebingenbe: ober, mits ;
ten
ofschoon
hetzijfei e§
benn
dat
ju;
einräumenbe: hoezeer
zoo
loarum;
3) beabfid)tigenbc: opdat, om
dat,
vandaar lüCöl^alb,
—
feie^, als,
fall?,ten
in
weerwil
wanneer,
dat
indien,
zij el feibenn,
ten
troUbem; zoo wäre
menn,
of
e^ Wäre
fieftion 26.
142
als
6) jeitlit^e: toeu, totdat
wanneer
terwijl
toann,
beöor, voordat, alvorens bi^, sinds, sedert feitbem,nadat nad^bem;
eerdat,
raäljrenb,eer, tot,
a(», voor,
dan als toie, zooals aU, gleic^roie, 7) öergleic^enbe: hoe je als foroenig evenmin je,hoe als, hoe deste je beflo,gelijkals glet(^tüic,als of a(§ ob; —
—
—
—
8) einjcfiränfenbe: (voor) zoover dat
behalve
^m
5. bunben
nur
unb
van
um
au^er bap, zonder
als dat
iniofern, inforocit, o^ne baß.
fonn ber ^NnfinitiD mit ^u (te) Der= Sieutfdjen bie btei ^räljofitionen o§ne zonder, ^att in plaats öor om iiä)^aben, im 9lieberiänbiidjen auper
biegen brei noc^ alvorens, door, om ]. S. hij liep door, zonder
ten te
het
einde, met, zien; wij zelf
na
van,
zonden
het
brengen; een uit te zaaieii (fäen); zaaier ging uit, om roep mij. alvorens haudelen te te gaan (burd) (beöor bu au^ge^fl);door zoo kwam allen maakt zelf, boos; hij biefet*öcinblung?lDeife), gij de uitvoering zijner bevelen; einde zeker te zijn van ten dat hij het geld gestote ontkennen, de dief begon met afscheid te len hebben, vertrok hij; had; na genomen loochende alles te bekennen, wel verre hij (leugnete) van boek
de
per
post,
in
plaats van
te
hoofdzaken. 6. A.
DJian
doch
unterfc^eibe:
[doxj
unb
toch
[tjxj,doch
einen gegen= aber ober beutfd^en
^at
unb ©inn entfprid)tbem uberi'tellenben toch §at het niet: jebodj: hij zegt het wel, doch meent Don bennod): hij belooft hat vast, eu toch 1) ben Sinn zal hij het niet doen; ic, 2) ben eineö 3"^^^^"^» Sefel^Ie?, i mmer= toch toch kom fomme maar jpiele t)oä), speel j. S. f)in,nur.
i[t eine ^on= boeken, hij heeft kind junftion: ik heb noch geld, noch nod) ^egel; noch kraai (^tä^e) er f)Qt roeber ^inb nog Ik weet vader nog? lang blijftuw ifl ein 5(bPerb : hoe het nog finb noc^ meiereha; noge» niet; er zijn er nog maals noc| einmal, nog äl äiemlicji, nog nochmals, nog eens niet nod^ immer ni(|t. ?al (altijd) B.
noch
[luxj
unb
uog
[njxj,
noch
—
^nterjfhion.
143
3nterjcßtion. Tussehenwerpsel fiysjnvirpsdj.
v^ oO. ?^ie
tann CMiterjettionen
1) Sd)al
d)Qf)mu
Ina
m a.
p fi n b
3
ro
ö
r
te
be»
be§
heisa I hoezee! ai! ou! ba!
616' Stt'fUf'^ei! 33erlangens:
^i- hm!
holderdebolderl
hoera! helaas!
och!
0
God!
Grniiinterung§mörtcr: holla! pst! st! wie: God 'Jlusrufe hoor
marsch!
wegl
]u ben Snterieftionen ju ober auä) 8u6[tQntiDe im
o
wee!
hei!
hm!
eilieve!
8) ?IuÄruf= unb
SSemerfuug.
krek!
foei!
^Ibfd)eueÄ : aba!
heidaar!
kriki
t :
Sc^mcrjea:ach!
tl. be» e.
g
plomp!
bimbami
miaauw!
^r^ube: ha!
ber
b. be» c.
u n
boin!
ni]en:
piefl pafl poefl li)6
einteilen m:
man
eensl
rechnen,cs
he!
helpe mij! Goede hemel! zachtjes! ujro.finb nic^t
fmb mei[ten§Derfürjte ©ä^c
SSofotiD.
2liifgal"en. 47.
Üb
er
^d) gel)e nic^t QUs, i"c^e:
benn
e»
regnet. 2Öenn
fonime id) ^u bir. ^c^ ^obe bieiem ^}anm nic^t fc^neit, aber ic^fd)äine mic^ geholfen; beffennic^t, jroar rü^me ic^m'\(i) in bie S^üU beffenaud) nic^t. 2Benn bie 9?ot am größten^), iftroenig am ^i^eilic^ näc^ften.(Sr ift nic^tretc^,fonbernarm. roerben luir iinfer tun. me^r ju hoffen mögüc^ftes-) ; gloic^roobl ©roße ^unbe erregen 2d)reden, tt)enn fie aiic^nic^tgefä^rlic^ bir Derlangt,roirj't l'inb. '^a\[^ bu genau tuj't, Don man roaa 6r ift ber Vorüber meiner 2)?utter, bu gut belohnt roerben. es
alfo mein
Cbeim.
Ta
unsere t"i'funbenic^t gefommen l'inb,
[ic^ereignet ^aben. ^ä) irgenbetroae ^lufjerorbertlic^es") 'itbfc^ieb nef)men,roeil ber Urlaub^)^erum ift. 5IIs bie
muü nuir,
Äinber tai 3}ater fa^en,liefen Äaum fieil)mentgegen^). mir
jurüd,al»
e»
bonnern
ju
unb
ju
roaren
bli^enanfing. @^e ic^
mic^ beffenoerfab,fallen alle ®äfte ben Saal berlaffen,^c^ roeißnid^t,ob er hai Unplüd gefe^en^at. Schreibefür i^n, beDor
er
fommt, es fei benn, tiOT^bu e5 lieber roiüft.9?ur ]u, er roeiRja,hüiiroir überlaffen^)
in bie Stobt
beinern ©ruber
bamit bu e» roeiter .pat ber 33ater e» bir gefc^rieben, ^ä) roeiß nic^t,roes^alber ^eute übreift. .Qomme erjä^left? je ef)erje li'.-ber ju un?. tommen.
bQ§ !"ö(f)fle ') Übetf.: ift. '^)al het mogelijke. ';buiteugewoons. *
verlof.
'•"
om.
*
te
gemoet.
?; iets
overlateu
aau
iemaiid.
Öeftion 20.
144
beu ^anipf^), beflo größerber 2o^n. Statt in 3e fd)H)erev bic ©d^uie ofim ging er ipajieren.(Sx berjdiiüanb, ju getjen, bemertt f)atte.Qrf)lüerbe al(e§ beforgen, tn= ba^ man foIc^e§ mir 'üai möglid)i[t. @r ging immer meiter, o^ne um= foroeit bu bir felber. frf)abeft 2)ur(^ biefe,f)anbtung§tt)eife giifel^en. tiatte, ging er in ben ®ar= .) er alle gegrüfjt 9?a(i^bem (Na ten. üiel,bod) f)ältlüenig. (Slauben ©ie, 5J?anc^cr Derfpridjt .
.
lütvb?
Stro^ber großen 5£apfer= motbcn. feit finb bie geinbe boc^ gefdjlagen 5p[ui,irie f^leci^t tt)ir ()abenben falfd^en'') 58riefgefdjrieben! i[tbiefer 2Beg! §)alt, ^d), meld) ein Unglüd! 3c^ folgeeudj,bamit iljrnid)t faget, a(§ eud) eure geinbe bebrängten^^). Ijätte, baf3 id)eudjberlaffen ^a il}rmid) fragt,merbe id)euc^ antworten. (Si,glaubenSie foldje5-1iürd)en^^)! S^iha, ^'^eij'a, morgen ift'«^eiertag^^)! fa^re mid) I}inüber! 9?Dd) ifte§ !^ni,üV]o meiter! äßiebiel noc^ immer ni(^t, 33ü(^er |aben ©ie nod) gefunben*?S"^ »üeif, ob nod) meld;eba finb. ®af5 er feinenS'^^'^berfel^tt^^) l)at, teils teil^ ben ungünftigen an 3uftänben^*), an i^m felbft. liegt ©ein 53ruber foü ni(^tnur fommen, fonbernaud) mitfpiflen. bie Siegeln ber ©rammati!^^) '?Olan foH nic^tnur lernen, fon= unb ben "Sinn^^)ber Söörter. bern aud) ben ©ebrauc^^*^) bennod) ha^ ber .fiönig
tommen
'")in ^)ytrijd. ^)verkeerd. *^)rustdag. '^)zijn doel missen. ") het gebruik. '')zin, hcteekenis
't nauw
")
") sprookjes.
breugeu.
^"M taalkunde.
toestanden.
Gesprek. Laat
thans
ons
naar
Scheveningen
vertrekken.
biljettentweede klasse enkele reis nemen^)? ik moet Neen, ik zal liever voor mij een retourbi]jetnemen, Amsterdam in weer zijn. overmorgen het Hollandsche den LeiZuUen spoor^)over Haarlem en wij met Wilt
gij twee
of met
gaan
Zooais
het
gij verkiest*) de
beide
hebben lijnen")
over Staatsspoor-^)
prijzen maken een
Gouda?
verschil^)en
geen
stoomtram'),
die
onmiddel-
ons
Scheveningen brengt. Waar zullen wij onzen intrek^)nemen? daar een Mij dunkt in het Kurhaus; wij hebben prachtigzeelijk van
het
gezichten Zijt gij reeds Neen,
Station
kunnen
naar
er
te vroeger mijnheer, dit is de
elken
avond
het
bijwonen.
concert
Scheveningen geweest? eerste
maal, dat
ik de
zee
zie.
?*)tüüiijd^en. ^) ©tnatSbo^n. (fijcnt)üt)n. '^)(iDÖünbiidöe mit Strafecnbalöii') Untciid)ieb.'•)53a^iien.') Strannrat) S^otnpfbetricb,
') Söfen.
") Qixnm.
146
lttliau0. I. kleine
ffiöttertammluttg.
l) Aardrijkskundige Adriatische
iiamen.
Zee.
9Jameit. @eoflro^^ijt|c
Afrika, de Afrikaan.
9)?eer. 3Ibrtatifc^e§ ^frifa,ber 2lfrifaner.
Alexandrie.
^JUeyanbrien.
Arabie, de Arabier. Athene, Atbeenscb.
'Jkabien,ber ^Irabcr. ^Mtf)en, Qt^enil'c^.
Beieren, de Beier, Beiersch.
ber Sotjer,ba^rifd^. 33Qt)ern,
Belgie,de Belg, Belgisch. Berlijn,Berlijnsch.
ber Belgier, ^Belgien, belgifci^. 33erUn, berlinifd^. 53öl)men,ber 33b^me,bö^mijd^.
Bohemen,
de
Bo-
Bohemer,
heemsch.
33rQun|d)tt)eig. ®te 5JJeerengc galoiS. öon
Brunswijk. Calais, het
Nauw
van
—
^änemarf.
Dene marken. Duitschland
de ,
Duitscher,
ber ©eutid^e, beutfd^. ®eut|(^Ianb,
Duitsch.
ägt)pti)(^. 3lgt)pier, Egypte,Egyptenaar,Egyptisch. ^JtgQpten, bie @ng= Engeland, de Engelschman, ©ncUanb, ber gnglänber, liinber,englifd^. F. de Engeischen,Engelsch. ber ©iiropäer, ©uropa, europäijd^. Europa,Europeaan,Europeesch. Frankfort.
Frankrijk, de Franschman, P. de Franschen, Fransch. Friesland,de Fries, Friesch. Germanie, de Germaan, Ger-
fran^öfifc^. i^rnn^ofen, ber i^riefe, t^rie§Ianb, frieiil(^. ©ermanien, ber ©ermane, gcr=
niQuifd^.
maansch.
©roubünbcn.
Grauwbunderland.
's-Gravenhage,den
i^ranffurt. ber gran5ofe, bie (Vranfretd),
Haag.
^Qog.
Griekenland, Griek, Grieksch.
©rierf)cnlanb, ©ried)c,gried^ifd^.
Groot-Brittanje.
©ropritannieii.
Hannover, Hannoveraan. noveraansch.
Henegouwen.
Han-
Jpannoner, J'^onnoberoner, f)Qn=
nöneriid). ^ennegau.
.vlleineäBötterjümmlung.
""
Hertogenbosch.
147
Iperjogenbuicf).
Holland,Holländer,Hollandsch.
.f"olIall^, .'i^oUdnbcr, (jirUänöijd;.
Hongarije, Hon.ifaar,
Ungarn, Ungar, ungarifc^.
Hon-
gaarscli. Italie,Italiaan. Italiaansoh.
Italien,Sftaliener, italicnifd).
Japan, Japanees, Japansch. Java, Javaan, Javaansch.
^apan, ^apancic,japancfifd). 3at)a,^oDaner, iaDaiüjc^.
Kaap der Goede Hoop. Keulen, Keulenaar, Keulsch.
.^ap ber guten Hoffnung. mn. .Kölner,fölnif(^.
Leuven.
ööiren.
Luik.
Öüttid).
Middellandsche
mm. 5)iittcllanbiic^c§
Zee.
Milaan. Namen.
!DJailanb. 9iamur.
Napels, Napelsch. Nederland, Nederlander, Ne-
'Jiieberlanb '!)iic= (DieTtieberlanbe),
'Jicapel, neapDlitauiic^.
derlandsch.
berlänber,nieberlönbiic^.
Neurenberg.
9iürnberg. Dteufeelanb. de ber Ofterretc^er, Oostenrijk, Oostenrijker, Cl'tcrreic^, 5fter= Oostenrijksch. reic^ijd^. Oost-Indie, West-Inditj. Oftinbien, Sßeftinbien. Parijs.Parijzenaar, Parijsch. ^aria, ^^sarifer, parifif*. Nieuw-Zeeland.
Ponimern, de Pommeraan. Portugal, Portugees, Portugeesch.
^^ommern, ber ^ommer. Portugal, portugie= ^ortugieje,
Pruisen.
Rijnsch. Rijn,de Rijnprovincie,
?•^^reuBen, ^reu^e, prcuBii'c^. bie Oi^einproDin^ $K^ein, r^einijc^.
Rijssel.
l'iUe.
Rome,
iiirf).
Pruis, Pruisisch.
Romein, Romeinsch.
Rusland,
Rus,
3iom, ülömer, römtjd^.
Russisch.
Saksen, Saks, Saksisch. Schotland. Schot. Schotsch.
Spanje, Spanjaard,Spaansch. Stiermarksch.
Stiermarken,
'Kußlaub,0\ufie, ruifif^. Sac^jen,Sad^je,jäc^iüc^. ©rf)otte, Sc^ottlanb, jd^ottifc^. Spanien, »Spanier,jpaniic^. Steicrmarf,[teirifc^.
Straatsburg.
Strapurg.
Theems.
'li)em']t.
Tnrkije.Turk, Turksch.
®ie %üxki, Jürfe,
Vesuvius.
93eiut).
türfife^.
flämifc^. Vlaanderen,Vlaming,Vlaaraschj^Ianbern,Qf^anilänber, .
SlMcn.
Weenen. Westfalen .
Westtaal
.
West-
roeftfälijc^. 2öei'lfalen, Sßeftfale,
faalsch.
Zeeland'),
Zeeuw.
Zeeuwsch.
Seelanb, Seelänber,jeelänbijc^.
"4^:01)11^; 'j "JJiebcrlänbilt^" oql.good rond, goeilZeeuwsch, *Hebenöott, in brr bcn ift.
Die
äeelänbet öcr flutriditiglcit
tine
jpri(^n)5rtlid) gettor= 10*
148
^nl^ang. Zuiderzee.
Zuidzee.
—
Zwaab, Zwabisch. Zweed, Zweedsch.
Zwabeu, Zweden.
Zwitser,
Zwitserhmd,
Zwit-
sersch.
])e stad.
2) Eene De
apotheek. Bank.
Eene
brug, eene
Het De
De
—
Beurs.
ophaalbrug.
cafe, het koffiehuis.
kroeg, de herberg.
Een
hotel, logement.
Het
gasthuis.hospitaal.
Een
gedenkteeken,standbeeld.
De De
gevangenis, het tuchthuis. kerk, domkerk.
Het De De De
kerkbof.
parocbie. klok, torenklok. klok (luiden).
Het De
klokkenspel,carillon. markt
Het
(f.).
plein,het Oranjeplein.
De
post, het postkantoor.
De
brievenbus
De
(f.).
paleis,slot.
Het
schouwburg (m.).
Het
slachthuis.
Het
stadhuis.
De
straat.
De
steeg.
De
gracht.
De
sluis.
De
haven
De
aanlegplaats(f.). Steiger(m.).
De Het
(f.).
Station.
De
wijk (f.).
De
Winkel.
De
voorstad.
Eene De
hoofdstad. residentie.
Eene
koopstad.
Eene
zeestad.
@übfee (biej. ^utberj'ee (ber). Sd^rooben,©d^tuobe,fd^iüäbifd). Sd^roeben, jd^mebifd^. ©c^rocbe, S)ic (Sd^iueij, ©d^meijer, id^tt)e:= aerijd^. ^tc ©lobt.
Sine ?Ipoll)efe. ©te SBörfe. ®ie ^onf. @ine ^riidfe,eine liif5iel^brürfe. S)a§ (Saf^. ®ie SBirti'c^Qft, ©c^enfiöirtfd^afr ®in C"oteI, ©Qft^of. ^Q§ ^ranfenl^auS, ©pilol. ßin ©enfmal, eine Statue. ^a§ ©efängniS,3u^t^QU§. ber S)oni,ba§ 5)tün= ®ie ^ird)e, ©er ßir(|t)üf. [ftcr. %a% mrd^fptel. —
©ie U^r, 2;urmu^r. ©ie ©lüde (läuten). ®Q§ ©locfenfpiel. S)er 5mar!t. S)er ^(a|, ber Dranien^lü^. \ias,^oftamt. %\t ^o\i, S)er Sßrieffoften. ba§ 8(^Ioj}. ®er ^alaft, 3)a§ S;f)eater. SDq§ Sd^lad^tl^auS. S)a§ 9iQt^au§. S)ie ©tra^e. ®ie ©afje. ®er 5?anQl, bic ©rac^t (fiel^e @. 119, 1). 2)ie ©d^Ieufe. Ser §Q^en. S)er SonbungSpIo^. ®ie ScinbungSbrüdfc. ®cr 58a()nH5)q§ ©tabtüiertel. ©er Saben. ©ie 3SDr[tabt. (gine ^QUptftabt. ®ie 9tc[ibenj, ffiine^anbcISflobt. (Sine ©ceftobt.
Kleine
3)
De
149
iIBörterfammlung.
haiHlel.
Hei
accept. Accepieeren. De
balans.
annef)men. ^Jlf^eptieren, "Dk Milans.
De
bankier.
2"er !^anficr.
De
betaling.
Xic
Het
boekhiuuleu.
Hetenkelvgpwooujboekhouden. boekHet dubbel ( Italiaansch)
58cjal)limg. Die 53uci^füt)ruiig. Die cin|ad)e 58ud)|ü^rung. 2)ic boppelte33ud^fül)rung.
houden. bn§ ÜJ^emorial. Straji^e,
Het
kladboek, memoriaal.
®ic
Het
dagboek,journaal.
i)Q§
Sournal.
Het
grootboek. grootboek der
iDQ§
©toatSid^ulbenbud).
Het
nationale
schuld. Een De
commissionnair.
deelgenoot,compagnon.
Een
endossement. faktuur.
Eene De
bandel.
De
groothandel.
Een
grootbandelaar.
Een
kleinhandelaar.
De
handelsreiziger.
Een
kantoorklerk.
De
kas.
De
kassier.
Een
kantoor, bureau.
Een Een
koopman. kooper. verkooper.
Een
raakelaar.
Een
ontvangstbewijs.
Een
Eene
Sine
quitantie.
Het
protest.
De
remise.
De
schuldenaar.
De
schuldeischer.
Een
Schuldbrief. traite.
Eene T"e
vervaltijd.
De
wissel.
De
wisselagent.
De
wisselkoers.
Een Het Baar Klein
?eld.
Klinkende
^ommiijionär. ücil^abcr.
^iiboffamcnt. S^aftur. .V)atibcl. Der
©roß^anbel. ©roß^änbler. .^lcinl)änbler. ^anbelsreifenbe.
ifontorij't, Schreiber. i^affe.
^aijiercr. Kontor, 53üreau.
.Kaufmann.
lauter. 53er{äufer. g)ktler.
Smpfang§icf)ein. Quittung.
Der "^xokii. Die ;;}iimef|e. Der Sc^ulbner. Der ©laubiger. Sin Sd)ulbbriei. Sine Tratte. Die 5"erfaajeit. Der mäfitl Der 'iBed)ielagent. Der Sine ^^^oflünroeijung. Die DJiünje. Dq§ ®elb. '?BareSWeib, .^lingcnbe '!Dtün3e. .t?reine§föclb.
äßct^i'elfurs.
postwissel (ni.). De munt. geld. geld.
Sin Der Sin Sine Der Sin Sin Der Sin Die Der Sin Sin Sin Sin Sin Sin
—
raunt.
2tn{)ang.
150
Een
goudstuk. Goudgeld.
Een
'/ilverstuk.
Een
^) tienguldenstuk.
Een
lüjksdaalder.^)
Een
gülden.^)
Een
gülden.^) kwarjte (kwart gülden).^) dubbeltje.2) stuivertje.^) halve stuiver.^) cent.^) halve cent.^)
=
halve
Een Een Een Een
Een Een Een
muntbiljet,bankbiljet.
Een
biljetvan
100
4) Het De
deur.
De
bei.
De
gülden.
huis.
slot.
Het
sleutel.
Een
grendei.
De
gang.
De
trap.
De
kelder.
Eene
verdieping.
De
keuken.
De
schoorsteen.
Het Eene
venster.
ruit.
Een
vensterluik
Het
dak.
De Een
balk. muur.
Eene
plank.
De Een
(n.).
dakgoot.
Eene
@in ©olbftüct.©olbmünjen. Sine iSübermün^ie. (Jin 3f^n9ulbenftü(f. gilt 3{etd)§taler (=2\2®ulbenj. 100 6ent ein Bulben (= ^m. 1.70). ein balber ®ulben (= 50 gent). (Sin ütertel ©ulben (= 25 gent). ®in 3e^ncentftücE, jmei ©tüber. (Sin i^ünfcentflücf, 'Stübev. ein falber©tüber. ein eent. ein boJbergent. eine 33anfnote. ein §unbertgulbenfd^ein.
kalk. klinker.
plavius. Eene dakpan. Het lei,de lei.
Eene
De
schuur.
De
stal.
De
zolder.
De
kamer, het vertrek. *) ©olbmünje.
-j
2)a§
§au6.
Zun. %u ®ie ©d^elle. Dq§ 6rf)lDB. 'Ser ©c^lüffel. ein Diiegel. S)er ßorribor. S)ie %xtp\)e. S)er ^eüer. ein ©todtüerf. ®ie ^üä)i. S)er (Sd)ornftein. S)Q§ genftcr. eine t^enfterfd^eibe. ein Soben.
55ie ©tid^rinne. ein 23olfen. 2Banb. eine 9)?auer, ein 33rett. ^er ^Qlf. ein 3icgelftein. ein S^tQd. ein ®Q(^jiegcI. bie ©d^iefertafct. ©er ©d)icfer, ®ie Sd)eune. ©er ©tau. ^tx ^-öoben. ®Q§ Zimmer, ha§ ®cmaci^.
Silbevmünjcn. •')Sronacmünjcn.
kleine ai'örtcrianimlunfl.
De
zolderkauier.
De
woonkftiuer.
De
zaal.
De
eetzaal.
Het
plafond.
bebaiif^sel. tapijt. Een Spiegel. Een(e) schilderij. Het
Het
De
De
tafel (f.i. stoel.
De
leuningstoel.
De
käst
Eene
Eene De
(f.).
kachel. haard.
De
vuuitang.
De
schop.
De
pook.
Het
Speijei'aal. ^ccfe.
Tapete. xcppic^. "Spicfld. ©enuilbe.
bout.
De
turf.
De
kolen.
%tX
%QX\. %\t Äo^len.
slaapkamer. Hen
De
"Ser S)ic 1)tc 5)cr @in @in
(Jine {Vu^baut. (Sine l'anipe. (Jin Ofen. 2)er ^erb. ®ie geucr^ange. 2)ic ©d^aufel. '2)a§ ©c^üicijeii.
voetenbankje. lamp.
Eene
Xiac^i'tube. 2Bot)n^inimcr.
©er Stutil. 3Der i'el^nfeffel. 3)er ©darauf. 6in Sofa.
sofa.
Een
%\t ^ae
151
slaapver
2)Q§
Schlafzimmer.
trek. Het
ledikant.
Het
bed.
Een
peluw.
Een
küssen.
Het
hoofdkussen.
Eene
Een
veerenbed.
sprei.
De
deken.
De
beddelakens.
De
stroozak.
De
matras.
De
wieg.
De
waschtafel.
De
waschköm
Dp
zeep.
(/.,).
Een
handdoek.
Een
borstel (m.). blaker.
Een De
doniper (m.i.
De
lantaarn.
Een Eene
nachttafeltje. mat.
S)ie iöettfleUe. 2)a§ 33ett. giu geberbett. gin ^4"füfal. gin Äiffen. ©a§ ^opffiffen. @ine Obcrbedfe. 2)ie iBettbecte. 2)ie 33ctttüc^er. 5)er Slro^iacf. ®ie Ü)iQtrQUe. ®ie aBiege." 55er 2ßaf(^tii*. 5)a§ 2Bafd)be(fei;. ©ie Seife. gin ipanblud). O^ine '-bürftc. ©in 2eud)tci. 35q§ l'öjd)l)orn. '5)iei'aterne. (?in Tiod)ttiid). ©ine ^Jotte.
'JIntiana.
152
5) In de eetzaal. De
waard.
De
bediende. table d'höte. Het tafellaken. De
Der 2ßirt. 2)er .Kellner. ®ie äBirtätofel.
(Sine (SerDiettc. @tn ©eberf. Een couvert. Sin 2;etter. Een bord (n.). (Sine ©obel. Eene vork. (Sin Söffel. Een lepel. (Sin 5me[fer. Een mes. Sine Sd^üffel. Een schotel. @ine ©uppcnfc^üfiel. Eene terrine. @ine t^Iafd^e. Eene flesch. Sine Äaraffe. Eene kai-af (kraf). ©in ®l«ä. Een glas. (Sine %a\\i. Een kop. Cl= unb @)figge]leU. @in Een olie- en azijnstelletje. OL 2)a§ Ölflät'd^c^en. De olie (f.).Het oliefleschje.®a§ De azijn. Het azijnfleschje. %tx gfiig. ®a§ (St1igfiäfd" %(x§, ©alj. 2)q§ i^aljfa^. Het zoutvat. Het zout. De mosterdpot. %tt ©enf. Der ©enftopf. De mosterd. Der Pfeffer.Die ^^fefterbofe. De (f.). De peperbus.
Een
(n.).
servet
peper
{f.).De
De
suiker
De
honi(n)g.
Het
brood.
Het
vleesch.
vleesch. Gekookt vleesch. Gebraden Het
gehakt.
Rundfleesch. Eene
tong.
suikerpot. Der ^ucfer. Die 3urferbofe. Der Dq§ Dq§
f)Dnig. Orot.
f^Ieifd^. i^Ieifdö©efod^tca ®ebratene§ i^Ieifd^. ®e^Qcfte§ gieifc^. 9tinbfleiic^. (Sine 3un9£-
Kalfscoteletten.
ÄQl6§foteIett§.
Scbapevleesch. Eene schapebout.
^Qmmelflcifd^. (Sine §Qmmcl§teule.
Varkensvleesch.
©d)roeinefleifd^.
De Eene Het Een De Een
harn
(f.).
worst.
spek. pasteitje.
meelspijs. koek.
De
boter.
De
kaas
(f.).
Dranken. Het De
hier.
wijn.
Der Sd^infen. (Sine SBurft. Der "Spcdf. (Sine ^iaftcte. Die 3}ZeI)Ifpeiie. @in i?u(f)cn. Die 58utter. Der ^äfe. (Setronfe. Dq§ 5Bier. Der 233ein.
2Inl^ong.
154
Eene De
@in
overjas.
Het
vest.
(m.). (f.). mouw Het pand. De voering. De knoop. De
ttbergieftcr.
S)er DJiantel. ®ie Söefte.
mantel. zak
®er
De
Het
®Q§ gulter. 2)er i?nD))f. S)a§ ^nopflDc^. @in ©ttefel.
knoopsgat. laars.
Eene Een
(Sin
laarzenknecht.
De
schoen.
De
schoenboi'stel
Sllrmel.
©tiefelfnec^t.
Een
halsdoek.
Een
paar
Een
paar
^ie ©d^u^bürfte. 2)ie SBicIfe. ®ie Uberf(j^u^e. ®ie @ol)Ie. ®ie DDiü^e. @in fragen. ^aiBatte. @ine ^Qlöbinbe, (Sin !öal§tu(ö. @in i^QQt !D?anfci^etten. @iu ^aav S;)ant]ä)ul}i.
zakdoek.
®Iacet)anbfd)Ut)e. ®in Xaid^entuc^.
Het
fm.).
schoensmeer.
De
overschoenen.
De
zool.
De
pet. boordje
Een Eene
das,
Glace Een
cravate.
manchetten.
handschoenen. bandschcenen.
Eene
borstspeld. speld.
Eene
naald.
Eene
Dfjrringe. ®cr 9ting.
Oorringen. De
ring.
De
armband.
De
waaier.
De
sluier.
Het De Het De De Eene Eene Een Eene
bracelet.
lint. muts.
voorschoot.
(f.). pantoflfel kous (f.). mof.
sjaal. korset.
japon.
7) Ambten De
eii
beroepen.
advocaat.
De
apotheker.
De
architeci, bouwkundige.
Debakker.
(Sine 5}in-ftecfnflbel. (Sine ©tcdnobel. @inc Üiübel.
Debanketbakker.
®a§ ?irmbanb. 5)cr f^äc^er. ©er i^xi^leier. ^a§ 58anb. ®te ^aube. '3)ie©d^iirje. S)er ^Pantoffel. ®cr Strumpf. @in DJtutf(Sin ©d^al. (Sin ^Ddctt, 931ieber. (Sin meib. 9lmtcr unb
Oeiticriic.
^ei- ^ilbiiüfnt. ^er ^^Ipotbcfei. 5)er ^lrct)itett. ?5)0:^iider. S)cr ^onbitor.
ftleine ©örterfatnmiunfl.
De
barbier.
De
blikslao^er.
De
boekbinder.
De
boekdrukker.
De
boekhandelaar.
De
burgemeester.
De
conducteur.
De
dokter, creneeshei'.
De De
glazenmaker. goudsmid. herbergier.
De De
hoedenniaker.
De
profes";or. hoogleeraar,
De
huisschüder.
De
Juwelier.
De
kapper.
De
keiner.
De
kleermaker.
De
koetsier.
De
laarzenmaker.
De
landbouwer.
De
leeraar.
De
logementhouder.
De
metselar.
De
molenaar.
De
muzikant.
De
naaister.
De
officier.
De De
onderwijzer. pakjesdrager.
De
pastoor.
De De
predikant. domine. rabbijn.
De
Schilder, kunstschilder.
De De
sehrijver,auteur. sehrijver.klerk.
De
schoenmaker.
De
slager. tooneelspeler.
De
De
tooneelspeelstei-.
De
touwslager.
De
tuinier.
De
verver,
De
visscher.
De
vleeschhouwer.
Da
veerman.
De
voerman.
zijverver.
155
Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Die Der
Söorbicr.
Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Die Der Der Der Der
©lementorlebrer. 2ef)rer, (SJepärfträcier. ^^^.^farrcr. (fatboIiid)c) '^-Marrer. ('prDtc[tantiid)e)
Der Der Der
.(Klempner. 53udöbinbev. 53iid)bru(fer.
'^u(^[)Qnblev. Söiirgermciftev.
3d)Qffner. %xit. Q6um.
©olbfcfimieb. 2Birt.
^utmac^ev.
Cvrofe[)or. '^In[treicf)er. ^uroelier.
(Joiffeur. Neuner.
^leiberniad^er. .!E?utid^er.
3d)u^maci^er. 5Bauer. ober 9ieQÜe^rer. (Sii)mnQiial=
©oftiüirt. DJkurer. müüix.
mu\ikx.
Dlä^erin. Cffijiev.
üiobbiner. maln. "Jlutor. (Bc^riltfteller,
ifontorift. 'Schreiber,
Sc^ubniüc^cr. 'Sd)Iäci^ter.
Sd^auipieler. 3d^au)pielcrin. "5etler. (Siärtner.
f^ärber,Scbönfärbev.
T^ücbev. j^lciicl)cr. Säbrntaun. t^iibnnaiin.
156
"iinijan^.
De
witter.
De
zadelmaker.
De
zanger.
De
De
zangeres.
zeepzieder.
Der Der Der
%mä)tx.
Der
Seifenfieber.
©attler.
Sänger. Die Sängerin.
8) Zoogdiereii. De Een
beer.
De
berin.
ijsbeer.
De
bever.
De
bok. Het
De
geit.
De
das.
De
dromedaris.
De
eekhoren.
De
egel.
De
ezel.
De
gems. haas.
De
Het De
geitje.
hond.
ezelin.
De
binde.
De
teef.
hert.
Een
bulhond.
Een
hazewind.
Een
jacbtbond. patrijshond. speurbond. poedel.
Een Een Een De
byena.
De
kameel
De
kat.
De
koe.
De Het
OS.
(m.). kater.
De Het De
kalf.
stier.
konijn.
De
leeuw.
De
luipaard.
De
mol.
De
muis.
Het De Het
leeuwin.
nijlpaard. olifant.
paard. Het
De
hengst.
De
panter.
De
De
veulen. merrie.
De
rat.
Het
rendier.
Het
schaap. Het bamel.
De
De
tijger.
De
De
vleernauis.
De
Der 6in Der Der Die Der Dq§
eekhorentje. Da§
Het
De
Säugetiere.
lam.
ram.
tijgerin.
Der Der Die Der Der Der (£in 6in Sin @in (Sin @in Die Da§ Die Die Der Dq§ Der Der Der Die Dq§ Der Da§ Der Der Die Da§ Das Der Der Die
33är. Die 33ärin. (Si§bär. ^^iber.
33o(f,^iegenbocf. 3iege. Da§ 3icflein.
Da(^§. Dromebar.
6id^f;örnd^en. Sgel. efel. Die (Sjelin. ©emje. ^afe. ^n]d).Die ^inbm. §unb. Die ^iinbin. ^Bullenbeißer. SBinbfpiel. 3ogbf)unb. §ü^nerf)unb. Spürl^unb.
^ubel.
^»)äne. ^Qmel.
^a^e.
Der ^oter. Da§ ^alb. Der Stier.
Äu^. Oä)^. ßanind^en. Söroe.
Die i'üiiüin.
öeofarb. 9JiauIn.nirf. maü§.
\)tilpferb. (Jlefant.
^ferb. Dag ^engft. Die
füllen. »s^tute.
^antl^er. JRotte. Otenntier.
Sd^af. Da§ Somm. ^ommel. Der 2Bibber. 2;iger.Die Xigerin. t^Iebermau§.
157
Kleine 2öörterfanimluni^.
?©er Sfud^S. 1)115 5lBie)el. ^cr aBoIf. '5)teäBölfm.
De vos.
«/.).
De wezel
wolvin.
De
De wolf.
De zebra (m.). Het Het varken.
big (/".).
De
De zeug.
Een wild Een wild
1)05 Sc^rocin. Dü^ x^ixM. Die Bau. @tn SBilbfd^tDein.
zwijn.
zwijn.
C^in luilbe» %ux. 2;ier. (Jin 3nt)ine§
dier.
Een tarn dier. Een roofdier.
6tn Ütaubticr.
9) Vogels, visscheii, De arend. De daif. De
eend.
De
ekster.
De
fazant.
De
gans.
De
gier.
De
liaan.
woerd,
De
laen.
De
kuiken.
Het
hoen.
De
havik.
De
kalkoen.
De
kanarie.
De
kievit.
De
koekoek.
Ee
kraai.
De
kwartel
De
leeuwerik
De
raees.
De
inerel.
De
musch
De
nachtegaal (m.).
De
ooievaar.
De
papegaai. patrijsn».).
De
waard.
ganzerik.
De
(m.).
(rn.). De
lijster.
(f.).
pauw. raaf
De
valk.
De
vink.
De
winterkoninkje. zwaan.
Die elfter. Der Safan. Der ©änfcric^ Die ®an§. Der @eier. Der Spai)n.Die §enne. Dq§ |)u^n.Dq's ß'üd^lein. Der ^obic^t. Der %.xnti)ai)n.
Der ^ucfucf. Die ßräbe.
De
Het
Der ?ibler. Die 2;aube. Der 2;Quber. Die (Jnte. Der (Snteric^.
ßonaricnnogel. Der i^iebilj.
torteMuif. uil (Dl.).
De
^ift^eujni. ä3ögc(,
Der
(fj. Het roodborstje. De struisvogel.
De
.
euz.
doffer.
De
Het
De
:fiQU§tier
®in
Een huisdier.
aBac^tel. Die l'crc^e. Die
5)ieife. bie Droffei. 'iUmfel, (Sperling. Diadjtigall. Stord^. Der ^Hipngci
Die Die Der Die Der
Das Der Der
yiebljubn.
5ßfa». 9iabc.
Dq§ 'Ji'otte^K^en. Der Strauß. Die Turteltaube. Die gule. Der fyalfe. Der ^inf. Der 3üuufbmg. Der Sd"ipan.
158
?Jln^ong.
De
zwaluw.
De
roof'vogels.
De
trek
De
water
De
zangvogels.
De
aal, paling.
Vogels. vogels.
De
ansjovis.
De
baars.
De
bokking.
De
bot.
De
elfr.(m.).
De
forel.
De De
garnaal. goudvisch.
De
haai.
De De
haring. kabeljauw. karper.
De
krab.
De
^ie 2)ie 2)ie ®ie S)ie
De
kreeft.
De
zeekreeft.
De
lamprei.
De
makreel
De
mossel.
De
oester.
De
rog.
De
schelvisch.
De
schol.
De
snoek.
De
spiering.
De
steur.
Da «Qrid^. ^er 33ücf(ing. 2)ie 35uttc. S)ic Soreüe. S)ie ©ornecle. ©er (SJoIbfiid). 2)cr ^oi. 3)er gering. Der ^cibeliau. Der ßQr|)feii. Die ^robBe. Der .^reb§. Der §ummer.
(m.).
De
stokvisch.
De
tarbot.
De
tong.
De
voren
De
zalm.
(m.). Gerookte
De zeelt. Riviervisch.
©c^molbe. 9iQubt)öge{. ^ugöögd. 2Baf|eroögel. ©ingoögel.
zalm.
Die Somprete. Die malxtk. Die DJZufcf)eI. Die 5lu[ter. Der Dtodie. Der (Sd^ettfifd). Die ©c^oüe. Der ^ed^t. Der ©pierling. Der Stör. Der ©torffifd). Die (Steinbutte. Die 3unge. Die ^lö^e. Dq§ Ütotouge. Der (Solm. 2adß. Die (Sd^leie.
Seefifd^.
Zeevisch. De
haringvangst.
De
haringkaken.
De
kuit
De
bona.
(fj.
De
kieuwen.
De
vinnen.
De
schubben.
De
schelp.
Der ^eringSfang. ber geringe. Dq§ ^Iu§net)meu Der Saic^. Die miä). Die ,(?ieinen. Die ^Io[fen. Die Sd)i4ipen. Die ©c^ale,DJIufd^cl.
159
.""[leine ißörterjonnnluiin.
10)
Boomen
eii
iöäuiiicunb
bloeniPii.
^Blumen.
Der
^Jlprifoicuboum.
Der
?Olpfelbaum.
De
abrikozeboom.
De
aciioia (mj.
De
De
appelboom. berk (w.).
De
beuk
De
De
cipres(m.). den (m.). eik (m.).
Tic ,Si)prcifcDie iannc. Die 6icf)e.
De
eis (mJ.
Die
De
esch
De
kerseboom.
De
linde.
De
noteboom.
De
i)ie ^^irfc.
(m.).
(m.).
(m.).
(Srlc.
Die ©ici^c. Der ^iricf)baum. Die ^iubc. Der
'JJu^baum.
Die
Ulme.
De
olm
De
palmboom.
De
pereboom.
Die ^45alme. Der 53irubtiutu.
De
perzikboom. pijnboom.
Der Die Die
De
plataan (m.). populier(ni.K
De
pruimeboom.
De
vijgebüom. vlier (f.).
De De
De De
De De De
^4^iiriicf)baum.
^\d)\c. ^^iQtaue.
wijnstok. wijngaard.
Die 5^^appcl. Der Pflaumenbaum. Der gcifleiibaum. Der glifi"6r" Sbolunber. Der 2Beini"torf. Der 2öeingarteu, SBeinberg.
wilg (in ). treurwilg.
Die JBeibe. Die 2;rQUcriüeibe.
Een
boomgaard.
(iin
Een
vruchtboom.
Sin Die Die Die Die Die Da§ Die Die Die Die Die
De
anjelier.
De
aster.
De
camelia.
De
dalia.
De
hyacint.
De
kamperfoelie.
De
klaproos.
De
korenbJoem.
Het De
meibloempje. nagelbloem.
De
narcis.
De
papaver
De
reseda.
De
ridderspoor(f.).
(/.).
De
roos.
De
maandroos.
Obflgorten. Obi'tbüum. Dielfe.
%ikx. .Kamelie.
Daf)lia,©eorginc. S^Daüntbe.
iMcie-blatt.
i?lat»ri)rofc. Kornblume. Hiiiiblume.
l'cufoic. 'luirjiifc.
5J?obu. Die 'Kcjebo. Der JRittcrjporn. Der
Die dio]e. Die '!lltonat§roie.
^n^ang.
160
De
mosroos.
De
sering.
2)ie ^ie 3)ie 2)a§
De sleutelbloem. Het De
sneeuwklokje.
D^fooäroie. Springe,ber ^lieber.
8d^lü[)elblume.
S^neeglöcfd^en.
tulp.
Het
2)a§ 33crgi^meinnid^t. ®ic Ißiore. 2)a§ 93eit(^eu. Xie ©onnenblume. ^as Blumenbeet. ®ie 33lütejeit. 2)ie ^Blumenblätter. S)ie 33lumenfrone, ®er ^eld^. ®ie StQubfäben. ®er «Stempel. ®er 33lütenftQnb. Stiel, ^er (Stengel, 5)ie 2Burjel. '3)erStroufe.
vevgeetmijnietje. Het
De
viool.
De
zonnebloem.
Het
viooltje.
bloembed.
De
bloeitijd.
De
bloembladen.
De
bloemkroon.
De
kelk.
De
meeldraden.
De
stamper. stuifmeel.
Het De
Stengel.
De
wortel
De
ruiker.
(ni.).
II.
ufni. S^rit^toörter, ©ej^röcftc, 1.
klopt daai*?
Wie Een
oude
bekende.
He!
Paul
ben
2Ber flopft?herein. @in alter 33efannter.
Binnen.
§e! ^aul bi[tbu
jijhet?
es?
^rr^unb?
gaat het, waarde vriend? het ? üitstekend,en hoemaak jij Siecht,ik ben niet wel.
23ie
Zijtgij ziek? Hebt gij soms
58iltbu front? §Q[t bu ctiüQ g^ieber?
Hoe
Hoe
koorts?
de
Staat
Ik eet
het met
naar
uw
gewoonte
eetlust? zeer
goed.
geloof,gij zit te veel thuis.
Ik
Toeh
niet, ik
ga
elken
dag
wandelen.
gij u thans? Veel beter. dank je. Hebt gij een geneesheer
Hoe
bevindt
raadpleegd?
ge^t
e§btr? unb loiegel^t 5tu§gejeic^net, \ä)bin unpä^lid).
Sd)le(|t, bu Iiaft
gij goed geslapen?
Hebt
ge-
c§, roerter
gut gefd^lofen?
bcinen ^Appetit? um |"te^t'§ fel^r gut. 3d) effetöic gemöfjnlid^ '^ä)glaube,bu bleibft ju biel ^u ^aufe. ieben 3;ag id^ gel^e ®Dd^ nid^t, fpajicren. bu bid^ie^t? 2Bie befinbeft 5Bielbcffer, id^banfe bir. ^aft bu einen ?lrjtfonfultiert?
2ßie
162
Slnl^ang.
Welke
klas reist u?
reis
Ik Zal
ik
klas.
biljeteerste
een
©Ott
loket?
bagage bebt klein
u?
en koft'ertje
een
boedendoos. Die
kunt
u
^utfd^üd^tel. in den
mee
gon Wag-
S)ie fönnen
bank
@ie fönnen
kunt
@ie in ben
Sffiagen
mitnet)men.
nemen.
U
jmeiterklaffe.
ic^einen ^IqIjerfter klaffe
SiÖa§ foflet ein Dietourbittet? 2Bo iftber ©djalter? 2Bq§ für ©epäcfDoben ©ie? ©inen fleinen Koffer unb eine
? retourbiljet
een
is het
Welke
Een
klas
nel^men?
kost
Waar
©ie? meld)er Äloffereifen
3c^ rci[eimmer
?
nemen
Wat
Sn
altijdtweede
alles onder
de
atteS unter
ben
legen. ©te-
leggen. Alles is
klaar,er wordt geluid, Instappen, beeren ! Deze trein rijdtzeer langzaam. alle tusscbenStopt bij aan stations ? Hebt
bagage bij u? bet grenszijn wij aan u
Hier
uwe
5lüe§
läutet. man iftfertig, meine §erren! (Sinfteigen, tiefer3ug fä^rtfe^rlongfam. §ält er auf atten 3tDifd^en= ftotionen? ? ^oben ©te ^l^r©epöcfbei fid^ ^ierfinbmir an ber Sottreoifion.
kantoor. Ik
heb
niets
Welk
is dit?
Station
Hebt
? reisgids gerookt waggon
soms
u
een
in dezen
Mag
worden
Neen,
te geven.
aan
merben?
?
het
Sd) fiabenichts ©teuerpflid^tigeS. mmt «o^n^of iftbie§? ©ie etma einen i^al}r|3(an ? ^obeii S)arf in biefemSBagen geraud^t
is
coupö
een
niet-rookers.
Conducteur,ik
wil
Dtein,e§ iftein 2Bagenfür9üd^t=
voor
rauc^er. uitstappen. ©d)affner, id)toitt auSfteigen. 4,
Zijn
er
Hoe
laat
ook brieven komt
mij? volgende
voor
de
©inb 33riefe für mtd^ ha'^ 2Bte fpätfommt bie näd^fte ^oft?
post?
Schrijfmij Ik
moet
per nog
ommegaande. brieven
veel
schrijven. Hoe
laat
Duitscbland
naar
Is deze Hoe
brief
Ik
de
post
ob?
?
brief
93rief frantiert? 3ft biefer
gefrankeerd?
veel kost het frankeeren
Drukwerken Deze
vertrekt
kosten was
?
niet veel.
ontoereikend
gefrankeerd. heb vergeten hem
mir mitumgc!^enber^oft. ©d^reibe 3d^ l)ahtno^ üiele 23riefe ju fd^reiben. 2Bie fpätge^tbie 5):"oft nad^2).
te
keeren. fran-
^:i^orto? 5Drudfarf)en foften nid^tniel. SDiefer^ricfmar ungenügenb franfiert. i^n freiju '^äj ijabtDergeffen mad^en. ba§ äBteüielbeträgt
©ejpräd^e, ©pricfimörtcr. Welke
briel'kaarten wenscht
Hinnenlandsche
?
u
163
fürten 2i?elc^c ^^'o[l
loün jrf)eu Sie?
buiten-
en
landscbe. Hoeveel
wilt postzegels
beb-
u
2BieüielSreiniorfen iDÜnfd^enSie?
ben V brieven
Zijn er
restant
^Briefe l^ier für rnifi) poj't-
®ic§
kantoor. Ik
Sinb
logernb? unb 2:ele= iftbQ§ "^.sDi'tamt post- en telegraafgrap^euburcQu. een ^dj möchte «ine 5)epefc^e telegram te fd^icfeii.
?
is bet
Dit
mij post-
voor
wenscb zenden.
kan
Wanneer bebben Wat
SÖiinn foun
ik
elk woord
bet
2Bq§ foften^e^n Sffiorte? Unb lüieüieljebe§2Bort mel)r?
meer? in
telegram
't
NederUindscb Zooais
scbrijven? verkiest, mijnbeer.
u
kennen
Wij
Frausch
ook
Duitscb,
Engelscb. ZOO goed duidelijkte ! scbrijven en
Wees
Antwoord
Kunt
betaald.
u
Hoe
100
wisselen? is de
hoog u
papier of goud?
Wenscbt
u
soms
!ook
zou
willen Wilt
zilverV
kleingeld
wat
bebben.
mij
u
in
goud geven? Deze
wissel is op zicbt betaal-
baar. Tien
dagen
zicbt betaal-
na
mein ^err. iDÜnfc^en, ^ cutfd^, oucf) öerfte{)en ^xanunb (^nglijd). jöfifd) 23itte rcd^t beutlid^ ju fd^reibenl
2Bir
können
(Sie mir
einen J)unbert=
2Bie ikijtber Ätur§? SBünfc^en©ie Sonfnoten ©olb?
ober
Sie ctma Silbcrgelb? ?:i"ünf(^eu ^ä) möchteaud)ein racnigi?lein=
gelb I)nbcn. gedeelte
een
20ßic Sie
morffd^einracdjfeln? koersV
Wenscbt
Ik
^ü^ id) bie 2)epei(^e auf ^]Jbl. icf)rciben?
?lntft)ort be3Q^lt.
biljetvan
een
mark
ic^5(ntir)ortbefoin=
men? tien woordeu?
hoeveel
Moet
antwoord
V
kosten
En
ik
SBoUten Sic mir gefl. einen 3;cil in ®olb geben?
©iefer 2Bed)|eIift auf Sic^t jQ^lbar. 34" 2;Qgenac^ Sidjtjaljlbar.
baar. Wilt
dezen
u
teeren
zal
discon-
disconto bet
u
berekent
u?
bedrag dadelijk
uitbetalen. Wilt Ik
u
heb
zien,of het zoogoed is? het disconto
trokken.
Sßoüeu
Sie
bis^ bicfenäi^edjiel
foutieren?
V
Hoeveel Ik
wissel
er
af ge-
2BicDiel red)nenSie IDi^fonto?
Zd) Jüill3lincn bcn 33efriig fo= gleid^QU§5Qt)lcn. Sel)en Sie, ob c5 ridjtig ift. 3(^ iiaUbü^ S^i^fonto obgejogen.
164
Ik
^n^ong. den
kan
wissel
niet acoej*-
kassier
gaan. Zoudt u
een
om
uur
wissel
-
anftalten?
om
u
nic^t um ein U^r rotcber corf ragen? ®ibt e§ noc^ anbete 2Becöfel=
komen?
er
ik
gegangen. Könnten ©ie
eens
iiog
andere
nog ? kantoren
Mag
Unjer i^ajjierer iftgcrabc auä=
juist wegge-
is
terug willen
Zijn
nota
een
®ar? id)©ie
ver-
teekenen
zal
morgen
u
zal
Ik
morgen
bieje Cuittunguntcr=
betalen. het
3d) roerbe morgen
restant
bas
Übrige
ijülen.
halen.
komen
JRec^nung
aßieüiel befomme id^l^erauS? ©ie beja^^len ju öiel. Sdö werbe ©ie morgen bej^al^Ien
terug V
veel.
geeft te
Ik
eine
? fd)reiben
?
krijg ik
Hoeveel U
SBoUen ©ie
quitantieonder-
deze
u
um
bitten?
zoeken ? Wilt
2ßeci))el nidjtac=
ceptieren.
teeren.
Onze
beu
3ct) tann
6. is de kortste weg
Wat
A. V
naar
SBeldjeöift ber
SBeg fürjefte
nac^ 'l.'i Ts dit de ü
is op
U
is op den
In
welke
goeden
Moet
zult
ü
ik
altijdrechtuit.
den
ik
weg.
richting moet
niet missen.
weg
rechts
inslaan
V
linkerhand
uw
aan
brug zien.
een
is het
Hoe
ver
Het
is iets
meer
van
hier?
dan
half
een
uur.
Het
Kunt B.
is u
uur, nauwelijks een ook mij zeggen, waar
woont?
gaat deze
Waarheen
de
Regelrecht naar Deze steeg brengt
straat?
haven. u
op
de
Tilgthet Station ver van Ongeveer een kwartier. de
hier V
brug gaan. V mij vergezellen
Wij zullen u
ge^en? ®e^en©ic
immer
gerabeau^. e^^Ien. üerf 2Begnid^t 9)iu^id)rcd^taabbiegen? nur
©ie tonnen ben
©ie roerben Unter §anb eine ^Örücfe fe^^en. Sßie iDeit ifte§ öon l)ier? (S§ iftetioaS me^r al§ eine l^albe ©tunbe. (S§ iftfüum eine ©tunbe. i^önnen ©ie mir aud^fagen, loo 53. moljnt?
SBo^in fübrtbiefe©tra^e? ©d^nurgcrabenad^ bem ^ofen. ©ie auf SDiefeä©ä^d^en fül)rt ben maxti.
markt.
Wilt
Sft bie§ ber äÖeg nac^ §.? finbauf bem redetenSBcge. jinb ni^t auf bem rechten SBcge. 3n iDelrf)er 9iid)tungmu^ id) ©ie ©ie
weg.
verkeerden
gaan ? Gaat u maar TT kunt
H.?
naar
weg
den
over
Siegtber 53a^nbofmcit
oon
^ier?
Ungefähr eine 'i^iertclftunbe. SSir looUen über bie iörürfcgctien. SBoÜeu ©ie mid) begleiten?
©pri(f)ir"ftrlcv. Wcfpräc^f, Wilt
w.iiidelen
u
ol' rijden?
SBoöen
ur,
©ie ju i^ufege^cu ober
fa()ren'^
A\'iJ/.uUeii
tnim
]ier
11
tot
2ßir tDoUcn bi§ '^.
gaiui.
Is in
de/e
straat
halte?
een
mit
bcr
iJJferbebal"n
faljren.
3^[tin biejer^traf^eeine
s^alU^
[teUe? Neen,
wij
is hat
Wilt Niuir
een
nog
?kin,tt)irmülfeii nod^eine ©trafee
verder.
straat
In
moeten
tceiter.
welk
hotel
dit hotel is
2Be((^e§ i[tba§ befte f)oteI?
liotel?
beste
.t^uatu?
goede be-
een
.^otclge()cn"5ie'^ 3n rcelc^c§ 3n bici'em.^lotelitiirbman gut bebient.
dienint^. Hebt
kamers
vrij? Kunnen wij hier logeeren? Wij zijn met ons drieen. De/e kamer bevalt mij niet. Is er geen andere voor mij? u
is de
Waar
Bei
nog
maar
keiner?
eens
Welk
even.
heeft
nummer
kam
mijne
JÖaben ©ie noc^ 3immer frei? .können mir bifr logieren? 2Öir
mer?
is de
sleutel
van
mijne
iftber ©rf}lüfie( ,^u meinem 3immer.
V)ier
kamer. Hoe
laat is het
Hoe
veel kost
Is de
wijn
I'e soep
u
zoeken
het
tafel. bord
een
om
ver-
lüicDielU^r mirb
^u
^Jiittag
? gcgeffen bü§ .^ounert? foftet 3l'tber i*3ein mit eingeredinet? SBieoiel
?^ie ©uppe
ift fcf)onauf bem
©ie '2)ürfte icf}
um
einen leüer
bitten?
?
lireng mij u
brood
hier.
schoon
glas.
kurketrekker.
een
deze flesch
A\'enscht
couvert?
al op
Er is geen versch Keiner,ik heb geen Trek
Um
dine?
bij gerekend?
er
Staat
ik
ilag
brei.
mir nicbt. 5)ie)e§ 3itt""crgefällt .•ÖobcnSiefein anberes für micfe? 2Bo i[tbcr .q^cUner? ©ereilen©ie nur mal. "Jtummcr I)atmein 3im= 5lße(c^e
er?
Hier
\u\hJU
voor
rooden
mij open. wijn of
Rijnwijn? Hreng mij een tlesch gewonen wijn Genf mij de wijnkaart,.Fan.
S§
'i^rot bier. iftfein frifd)es fein reine» ®la§. ."r?e[lner, i^ bf'bc 5öringen©iemir einen .^iPorf^ieber Cffnen ©ie mir biefe (^lajcfte. !iBüni(^en©ie 'Hotmein ober
Sfbeinroein?
^Bringen ©ie mir eine i^lafd)e ^ifc^trein. i^eUner,geben©ie mir bie 5l^ein-farte.
Binnensmonds Groote
oogen
spreken. opzetten.
bcn ^übnen fpredben. 3tt)if(bcn
(^ro^c "ilugcnmachen.
3lnt)ang.
166
Met
banden
de
in
het
raoS Tcic^tinifien, ratIo§ fein,
haar
zitten, Een
wit
Aan
het de
Op
voetje hebben. rechte
baan
schuiven.
lange schip maken.
Schoon
brief
Een
zijn.
kantoor
gen. hem
de
naar
land
is geen
Met
©inen ©tcin im 93rettl^aben. SBor ber red)tcn©d^miebe fein. ?(uf bie lange ^ant fd)iebcn. Steine
post
mQd)en. SBirtfc^aft
(Sinen 53nefauf bie
bren-
te
anäufangeu,
^o[ttragen.
SlJtit i'^m iftfein ^iiSfommen.
be-
zeilen. in de
Zijn leven
©ein 2e6en in bie
waagschaal
stellen. Ik
weet
gen.
er
in de
boel
U
komt
lemand
houden.
gek
@ine @ad)e üerrairren. ©ie fommeu gerabered)t. Söa§ gejiemt fic^nic^t. Sinem iDteber auf bieSöur l^elfcn.
sturen.
war
juist van
komt
Dat
den
^ä) toei^m^i, mt ha ?lb!^ilfe ift. ju fci^atfen ©nen l^abcn. beften jiim
te
aan
mouw
geen
passen, lemand voor Den
©(ä^anje fc^la=
pas.
niet te pas. den rechten weer op
helpen. Het spoor bijsterworden. Alles voor goede munt weg
©i(jÖtierirren. 5IIIe§ für bare
op-
5Dtünjenehmen.
nemen.
Met
ondergaan. iemand in gesprek raken.
Dat
spreekt van
Het
ruime
Een
©träfeerkiben. mit einem anfnüpfcn. föin®eipräc^ ®a§ üerfte()t fic^. ©ee begeben. in bie öolle ©ic^ S)a§ ift augenfällig. fe^rauffallenb, S)a§ entfprid)t nid^tmeinen @r=
6ine
straf
zelf. kiezen.
sop
in
het oog. loopt zeer valt mij niet mee.
Dat Dat
roartungen. 9. In
lets
appel bijten.
zuren
een
appel en
een
voor
een
ei
koopen. 's keizers
Om
twisten.
baard
bergen beloven.
Gouden
hazenpad kiezen. Zijn biezen pakken.
Het
5Bart ftreiten. bea i?aifer-j (S)Dlbenc53crgctierfpred)en. 2)a§ Jöafcnpanicr ergreifen. 2)ie ^5^crfen laffen. fel)cn
Um
deugd
5luä ber 9tüt eine Slugenbmad^en.
te biecht gaan. zijn geld kiezen.
fommcn. ^-BcimTeufeljur 33eid)te ©aiten aufüet)en. (SJelinbere "}lu§ber ^anb in ben 9.1hinbleben. 2Barm nnb faltau§ einem 93htnbc
nood
den
Van
betreu. 3n einen fauren?lpfel einem 6ttt)a§fpottbillig, ©pDtt= ju taufen. preis
een
maken.
Bij
den
Eieren Van
Heet
duivel voor
de band en
in den tand leven.
koud
uit
een
mond
blafen.
blazen. Kasteelen
in de
lacht bouwen.
bauen. 2uftfd)l5ffer
©ejpräd^c,Sprid"wörtcv. De
kat
de
kaas
De
kat
de
bei aanbinden.
Twee
vliegenin
©er i?oUe ben ©pect befc[)Icn. bie ©c^cflcn 2)er Sia^i anhängen.
vertrouwen.
klap slaan.
äen
167
;Strei9'ifflc"""*
fi"«'^ .Uloppe
verkoopen. spijkerop den kop slaan. Het lootjeleggen.
l'c^Iagen. ^emonb ein X für ein U Dor= mod^en. ®en ^iagelauf ben ^opf treffen. jDie 3fd)f bc^ci^Ien muffen.
De
2)eu ülbnb
Jemand
knollen
citroenen
voor
Den
aanblaffen.
maan
Van
alle markten
Een
te huis
den
molen
op den
ezel
slag van
anbellen.
zijn. 3n allen Sätteln gcrcrf)t fein. Sinen uiel Ijaben. ©parren 5U weg
hebben. Van
den
os
gen. sprin-
33om
ins 2aufcnbfte )r)unbertften
fcmmcn. Het
paard achter den
S)ie
wagen
Cd}fen leintetben 2Bagen
fpannen.
spannen. Buiten den
waard
S)ie
rekenen.
^Ked^nungo^nc
ben
SBtrt
madjen. 10. De
aanhouder
Twaalf
wint.
ambacliten
dertien
15 Unglürf; 14 ^anbirerte, Unglücfe. 2;er Gipfelfälltntd)t roeit Potn
ongelukken. De
appel den
niet
van
ver
©tamm.
stam.
Armoede Alle
valt
ben (Stein. ©teter 3:ropfen l^öl^It 5Reuner(eiSpanbtüert, ad)t5e!^nerlei
is geen
schände.
^rmut
iftfeine ©ci^anbc. Piel. mad^t jule^t 2öenigju raenig,
beetjeshelpen.
Krakende
wielen
duren
't
3erfprungenelöpfe
baucrn
am
langst.
längften. al§ lln= bedrieger. Unrechtleiben iftbeffer red)ttun. ?lnfangcniftIeirf)t, be!^arren Beginnen en eindigenis twee. ift •Uunft. Alle begin is moeielijk. 1}(IIer"Einfang ift)ä)\vix. Belofte maakt schuld. mad)t Sd)ulb. 9?ert)ei6en Nieuwe bezems vegen schoon. 3liut ^cfen teuren gut. Bezit baart zorg. ®ut mad)t ©orgen. Borgen is niet kwijtschelden. l'angegeborgtiftnic^tgefd)enft. 't Ts alle dagen geen kermis. Seber Sag iftfein Qfeicrtag. Beter
bedrogenedan
Niemand
kan
beeren
twee
Diiemanb fann
bienen. jiDei-ficrrcn
dienen. Doe
wel
Oedane
en
zie niet
zaken
nemen
keer. Droomen Eendracht
%u
om.
geen
niemanb. rec^tunb fc^eue leiben feinen 5)inge ®efd^e!^ene
9?at.
zijn bedrog. maakt
macht.
finb ©d)äume. (Sinigfcit mac^t ftarf. träume
168
Untjanq. wien
Eere
6^re
toekomt.
eere
het
Eerlijkduurt
langst.
alles.
overwint
6^re gebüfirt.
längften.
^nbe gut, aUeä gut. ©ebonfen finbjollfrei. ©ebulb überminbet alle§.
goed, alles goed. Gedachten zijn tolvrij. Einde
Geduld
loem
S^rlid) raä^ttam
11. Geen
^ein ®elb, feine
Gissen
©elegenfieil mac^t S)iebe. unb menig SBoIle, 58iel ®efd[)rei ©rroten i]tnic^tloiffen. 5tIIäu gut i[tlüberlid), bie 5^eige. ®ie ©ottlofen friegen
geld,geen Zwitsers. maakt den dief. De gelegenheid Veel geschreeuw en weinigwol. AI
doet
missen.
gek. goed is buurmans de is voor godgrondsop
te
Het
Sc^roeijer.
deloozen. is
haard
Eigen
banden
Vele
goud waard. het werk
maken
©igncr§erb i[t®Dlbe§ lüert. 51rbeit. 33iel §änbe,Ieid)te
licht. Heden Zoo
rood, heer, zoo
dood.
morgen
knecht.
bijten niet. scheriDzwaard.
honden
Blaffende is
Honger
een
hoofden, veel zinnen.
Veel
komt
Hoogmoed
den val.
zijnkruis.
heeft
huis
Elk
vöör
^eute rot, morgen tot. SCßieber §err,fo ber ßned^t. SBeüenbe §unbe beidennic^t. ©d^toert. junger iftein fc^arfe§ Diel «Sinne. ©0 üiel ^'öp]£, fo bem fommt oor ^aü.. Öod^mut 6§ iftfein §äu§lein,e§ i)at fein
^reujlein. oud
Jong gewend,
laat het
De
kat
Er
is
De
kleeren koks
Veel Beter
in de
kabel.
den
maken
man.
de
bederven
laat dan
niet.
muizen
kink
eene
gedaan.
nooit.
blijf bij
Schoenmaker,
alt getan. 3ung geroo^nt, 2)ie i?a^e nic^t. lä^tha^ DJkufen S)a§ ®ing f)ateinen §afen. ß'Ieibermad^en Seute.
brij. S3iele^ö(jöeoerberben ben 33ret. \pätal§ gar nid^t. 33effer uwe
bleib bei beinernSeiften. (Srf)ufier
leest.
Oude
Leer
liefde roest om
?llte Siebe
nic^t. roftet 2ßurfttüiber äßurft.
niet.
leer. 12.
zijn marot. kappen. Gelijkemonniken, gelijke
Elke
De Nood
zot heeft
muren
breekt
Onbekend
ook
hebben
ooren.
onbemind.
oog,
uit het
Praatjesvullen
SBänbe
l^abenOfjren.
geen
Uubefaunt, unuerlangt.
ungetan. UngeiDöljnt, üu§ bem ©inn. ^3Iu§ ben ^^lugen, hart. SBorte beiuei}en. gaatjes. 5;aten,nic^t
Ongew^end,ongedaan. [Jit het
®ie
Üiot fennt fein ®cbot.
wet.
maakt
Sebem Diarren gefäUtfeine^a;)pe. i^appen. ©leidietrüber, gleid^e
170
»riefe.
m. 1.
ttfit). ^(^eine,^uiftttttgen^) p^ec^fetßnefc, 1) Wissel. 24
Amsterdam, Een
maand
Bartels de
som
Goed
1886.
gelieveUEd.
dato
na
f 981.
voor
betalen
te
50.
de Heeren
aan
of oi*der, Co. alliier,
"
Negenhonderd eön en rekening. Het zal UEd.
van
in
Waarde
Maart
tachtiggülden, 50 valideeren
met
cent.
of zonder
advies. Den
H.
Heer
Doornliof.
B.
Donkeesloot,
Groningen.
2) Eiulossementeu.
3) Assign.itie. 7
Rotterdam, DuiN zal
of
betalen
gelieve te
UEd.
op
voor
den
zieht, aan
f 560.
Heer
L.
—
van
Vijfhonderd zestiggülden; het stelt het op rekening en rekening valideei-en,
Order, de in
UEd.
Goed
Juli 1886.
som
van
volgens advies. Den
C.
Heer
Yreedenburg,
J.
Hoogenstein.
Rotterdam.
') N°'
1
—
7
au§:
A.
vau
delswetenschappen.Haarlem,
der F.
Stempel'sßepetitieboekder Bohn's
Erben.
Han-
171
5?ncfc.
Promesse.
4) Den
31"^" October
betalen
te
de
de
aan
e.
Goed
1886.
k.')
Zn.
k
1000.
f
voor
—
ondergeteekendeaan
de
neemt
Wijnhof
Heeren
of
alhier,
order,
Gulden.
Duizend
van
som
Augustus
5
Amsterdam,
1=--^^^^ ontvangen.
Waarde
If. IJniinsnia.
^) e. k.
näd)[t,bctoorftet)^!^.
eerstkomend
—
5) Kassiersbriefje. Ontvangen Zevenhonderd
van
de
van
Ontvang—
de
Betaalkas
en
rekening
in
haar
tachtiggülden,waarvoor
som
crediteer. 1886.
Mei
31
Amsterdam, Zegge f 780.
—
„^
j^
Brouiver.
6) Nota. 1 Juni
Amsterdam,
1886.
NOTA
Heer
den
voor
A,
Dikpenveen,
Voor
1886. Jan.
17
500
3
500
Maart Mei
18
UEd.
aan
Zn.
geleverd:
ä, contant
Sigaren «Cleopatra» «Habaneros»
f 30
f 15
60
30
40
80
.
.
«Pi'ince of Wales»
2000
k
Veenhof
van
f 125
7) Qiiitaiitie. A. Diei'ENVEEN den Heer alhier, de Ontvangen van Honderd van vijf en twintig gülden, ter voldoening van 1 Juni. leverde goederen,volgens nota van 30
Amsterdam,
-.
Zegge f 126.
ge-
1886.
-
Tecnhof
2.
1) De
Juni
som
Heeren
Zu.
\
^anbcl'oßnefc.
Willemsen
k
Co.
—
Amsterdam.
Rotterdam, 1 September 1888. Mijne Heeren! Uit ik
eene
gezien,dat
advertentie U
een
^
) in het Nieuws
boekhouder
op
üw
van
Dag -) beb noodig hebt.
den
kantoor
Slntiang.
172
vrijheidmij voor deze betrekking^) bijU aan Ik ben dertig jaren ond, ben vijf jaren bij eene te bieden. geweest en derhalve bekend groote firma alhier werkzaam Ik
in
Mij de
met
boekhouden.
Italiaanscb
het
met
de
neem
Uwe
boogachting,
meeste
dienaar, dienstwillige*)
Uw
Jansen.
A.
*) bienft»
1) 5lnnonce. •')ein ^IrnfterbomerTageblatt. ^) "Bküt. ergeben,meiften§abgefürjtsu: dienstw. ober dw. fertig,
2) Den
waar
A.
Jansen.
Rotterdam.
—
aanleidingvan mondeling onderhoud
een
tusschen
Heer
Amsterdam, 7 September 1888. 1 dezer, stellen Uw schrijvenvan
Naar
wij U
ik
gunst aanbevelend, teeken
welwillende
10
mijn
12 uur, de associe"), en
aan
^) voor kantoor
ons
beer
morgen
Prinsengrachtn" 500,
Boom, U
van
of overmorgen
Met
zal
ontvangen.
achting Uwe
dienaren, "
Willenisen
Co.
^) %nll)aUx. ^) münUxä)i SSeyprerfjung.
3) Den
Heer
A.
Jansen,
Rotterdam.
—
Amsterdam,
7
September 1888.
Mijnheer, Het
spijtons
U
de
Uw ontvangst van geengageerd hebben. Voor
den
voor mededeelen, dat wij even boekhouder 1 dezer, een schrijvenvan
te moeten
geregelden gang
in deze genoopt^') teekenen Wij
vacature met
met
van
den
zaken^) voelden raeesten
wij
ons
te voorzien. spoed'^)
achting, Uwe
dw.
Willemseu
dienaren, "
Co,
?-)ätoingen.^) 6ile. ^) ©efd^äfte.
4) De
Heeren
GuooT
"
Klein.
—
Amsterdam.
Berlijn,14 September 1888,
50 met
Mijne Heeren, Bijgaande^) heb ik de eer U een wissel groot J(. 610, te Utrecht, te doen " Pietersen toekomen, cj., op Jansen dit bedrag te willen crediteeren. verzoek mij voor Met alle achting ben ik Uw dw. dienaar, J.
')Snliegenb.
Stein.
«riefe.
J. Stein.
Heere
5) Den
173
Berlijn.
—
Amsterdam,
16
September
1888.
Mijnheer, antwoord
In dat 50
de
^,
daarin op
vonden
Jansen
gecerd schrijvenvan
dient,
dezer
14
^^. 610.
"
ingeslotenvermelde') wissel, groot niet Pietersen te Utrecht, door ons
haasten
Wij
is.
l-w
op als
U
hiervan
kennis
ge-
ons geven'"). schade ter van stappen^) noodige voorkoming opdat kunnen het geval*) hier niet enkel"^)een gedaan worden, voor yergissingheeft plaats gehad. Met wij, hoogachting teekenen
U
door
te
de
Uwe
dw.
Groot
dienaren, "
Klein.
^) ©d^ritt, *) faB§. ') 3ilä inliegenbangegeben. -) bcnac^rid^tigen,
*) bloi
6) Den
Heere
J. Stein.
Berlijn.
—
18
De
wissel
groot JC. 405.
—
Amsterdam, ,
P.
op
September
1888.
Schippers
alhier, ons dezei*,is heden
15 toegezonden met Uw geü'erdschrijven van vertoon^) betaald geworden, zoodat wij, ingevolge Uw op Uwe verlangen"), een gelijk bedrag hebben rekening voor gecrediteerd. Met alle achting,
Uwe
dw.
Groot
dienaren, Klein.
k
') SSotäeigung.-) Syrern 2Bunfd^eentjpred^enb.
7) Den
Heer
W.
Hamburger
te
Heidelberg. Arnhem,
Deze den een
Mei
1888.
Mijnheer, door onzen associe, overhandigd')worden Albertus die reis door Pijpeu, Baden, ü zijn op wenscht te brengen'). hij gedarende zijn verblijf te Heidelberg geld
brief zal U
Heer bezoek Mocht
noodig hebben^), zooveel Na
1
te
minzame
ning rekewij l', hem voor onze U zal vragen. hij groeten, verblijven wij, met achting,
dan
verzoeken
verschaft'en,als
Uwe
dw.
dienaren.
Pijper, Gooijer
"
') Überreichen. -) einen 39ejud^abftotten. ^) bebürfen.
Co.
?(4ang.
174
Z, Mayer
Heere
8) Den
te
Amsterdam. Maart
Heidelberg, 10
1887.
Mijnheer, Hierbij heb ik de eer U te verzoeken, mij zoo spoedig de Gids ^) te willen toezenvan mogelijk het laatste nummer Het den. bedrag zal U dadelijkna ontvangst per postwissel geworden. Met
achting,noem
ik
mij, dw.
üw.
dienaar,
Zeggers. wiffenfc^aftlic^e Seitft^iift^) «fSü^rer",eine nteberlänbifiiie
Westhoff
Heer
9) Den
Leipzig.
te
Gouda,
20
Augustus 1888.
Mijnheer, de Heer Willem Ansems, de eer had mijn reiziger, Uw IJ te bezoeken, hebt U hera, tot mijn groot genoegen, met voornemen^) te kennen mij in handelsbetrekgegeven, Toen
willen
kingen^)te
ben
Daarom
treden. ik
bij deze
courant^) mijner
verschillende
hoop, dat U
met
mij
Inmiddels
teeken
Uwe ik
vrij,U
zoo
artikelen
een
toe
orders*)zult de
met
uitvoerigeprijste
willen
zenden, in de vereeren,
hoogachting,
meeste
Uw
dw.
dienaar,
T. Jfelissen.
^) 5ßrei§a|te.?*)ggcfteüung. ') SBovtjnben. 2) §anbel§bejie{}un8en.
10) Den
Heeren
Stoop
"
Jorissen
Gouda,
te
Venlo.
24
Augustus
1888.
Mijne Heeren, Per
stoomboot
«Gouda», die wij de door U
ochtend
morgen
hier
van
ü vertrektO, aan nota"). afzenden, volgens inliggendegespeciticeerde dat U de zult tevreden met Wij hopen, qualiteit zijn,en Uwe Orders vereerd met zullen worden. wij nog dikwijls zullen
Na
minzame
bestelde
artikelen
aanbeveling,verblijvenwij hoogachtend, Uwe (i.
') 5Jb8c()en.-) genaues 58erjeidönt§.
van
dw.
dienaren,
Yssel
"
Zu.
175
Sefeprfe.
IV.
Er
was, van
Akademie
De
1.
verhiialt men, oudtijds*) te Ispahan geleerden,die zulk een afkeei") hadden
dat woordverspilling''),
nutte
teekens
zinnebeeiden
en
getal uit honderd «Zwijgers» bekomen.
afgestorvenlid,
en
dit had
als
als
zwijger
een
eene
daarom
keuze toen
deze
er
een
on-
door
instelling^), naam
in
van
plaats van
worden, gedaan een briefjein de ver-
woorden:
beleefdelijkaan
van
dan
den er
demie Aka-
eene
moest
«Doctor
de
Zeb
van
opengevallen^)
de
voor
') bij neerslachtigheid
Groote
bekend
stond
bijna
gebeiirdehet, dat nieuwe
gebracht met zieh
beveelt
plaats».
Nu
nimmer
De leden dier
bestond, hadden
juistplaats gehad,
gadering werd Titlis
zij zieh
^) uitdrukten.
wier
een
ZAvijjtjers.
der
leden.
Zeb
Dr.
bovendien man en hoogst verdienstelijk Dat ook niet aan men *'). dan iemand Aan hem, die raeer zetel ®) een
bij uitnemendheid
gedacht had! in hun Maar midden nu men en was waardig was. voltallig, het getal te overschrijden. het reglement verbood Intasschen, in die 't dit Dr. moest Zeb, aan men voorportaaP"^) op anthem
woord
wachtte,
kennen
te
zich*^)hiermede.
Hij
de Voorzitter belastte en geven, liet den sollicitant binnenkomen, en
voor, die beteekenen moest
boordevoP") geschonken was; als: «er kan niets meer bij». Doch Dr. Zeb van een bloemki-ans, begreep het zinnebeeld. die daar hing, een rozeblaadjeplnkkend, legde hij dat voorzichtigop het vocht^^), dat in den beker vervat^^) was
hield hem wat
een
zooveel
beker
—
daarmede
nemen.
te kennen
gevend, dat
zonder hinder^'')een nog De aanwezigen konden
handgeklap "^) den wenk vernuftige^^) wijze gegeven luid
reis^**) over hem
't reglement heen
toe
vergadering,schoon buitengewoon lid kon
tallig, vol-
de
zieh te
niet
juichen, die hun
werd.
Men
en
Zeb
nam
op-
weerhouden
stapte tot
lid
voor aan.
met op
zog
deze Toen
waarin voorlei^^), hij zijne gehoorzaamheid bevestide bepalingen"^) door zijne handteekening moest aan schreef 100 het achter het zijn naam hij getal eijfer gen, nul kente wat zijner collega's en plaatsteer eene voor, men
het
boek
—
—
') G^emoIS. -) ?lbjd^cu. ?^)SBortoerjc^menbung.*) Symbole. *) Sfnftitut.8) öofont irerbcn. ?) DUebcrfle)d)lagcn[)eit. *) im ^öd^ften (pircibc. ^) ©effel. '") jpQu§fiuv. u) auf jjd)nehmen. '-) bi§ jum Dianbc öoa. i^) giüjjigfcit.'^J entf)Qllcn. '''1«ebenfcn. '«) C"änl"e= flati(^cn. '")id)lQU. '*)mal. '«)voorlei voorlegde j.§ 42. 9. -") ^Bcftimmungen. —
176
Innung. «de toevoegingvan zal het mijn persoon geven, de Voorzitter haastte zieh laten, als 't is"\ Doch weg te schrappen en achter het cijfer100 te zetten,
moest
nen
cijferZOO die nul
aanduidende, dat de Akademie, door
daarmede
tienvoudigin waarde
Zeb,
van
gewonnen
J.
Franklin
had
een nog had zieh
geweest. over
gepast uithangbord
man
den en
hoedenmaker
een
in
hem
van
was
kop gepraktizeerd^) zijn hoedenopschriftvoor moede
winkel; 't zei nog al wat*), zoo iets ten toon door ieder zou gelezen en beoordeeld worden.
te
dat stellen^),
Eindelijkwas doch het klaar*^); besloot, voorzichtigheidshalve, het oordeel van zijn gepeins') eerst aan zijn Het luidde: onderwerpen.
hij er mee product van vrienden
Lennep.
VAN
schoolkameraad
De
toevoeging
Hoedenmaker.
van vertelling-)
een
die
Noord-Amerika, een
den
Uithangbord ^) van
Het
2.
de
hat.
te
John Thompson, Hoedenmaker, Maakt en Verl-ooptHoeden
daarboven
geteekend. De heel goed, maar bij hij kwam, Hoedenmaker is overtollig^)».
en
stond
geld.
contant
voor
Dunkt
Thompson. Zullen
Je
Thompson. En
vriend.
lioopthoeden
Deze Hoe
Thomson.
hoeden
las:
geld.
krediet
op
wilt geven,
naar
een
zouden dan Je
het
En, met
derden
hoeden», bij jou een maakt
hoed
hebt
vriend.
te
't
—
vooruit
koopt,
zal 't
verbeterd
^John denk wat
als
je
je de banden
gelijk:ik
«Maar
contant
ver-
geld». dat ^•''),
onderstellen En
nemen.
andermaal
las deze.
—
je schrijft:«Voor
waarom
Thompson.
zal
en Thompson, maakt «Ben je gek, kerel?»
John
affronteert^^) je klanten^*),door hoeden
komen
dat?
Omdat
Vriend.
maakt
bijeen apotheker? doorhalen^''). een ontwerp^^) kuiert^") hij naar
contant
voor
woord
zelf: Hoedenmaker
gelijk;ik
hebt
verbeterde
het
met
tweeden
vriend,
dat
je dat?
altemet^)om
ze
eerste
«'t Is
Waarachtig. Oordeel
Vriend. hoeden!
hoed
een
zei:
wien
eens
nu
Je
ze
je
krediet
te binden?
uitkrabben^'').
ontwerp
^
stapt ') hij en verkoopt
Thomx)son, maakt je dan, dat het iemand, die kan, wie hem geschelen^**)
heeft?»
?•) c§ 1) 3IusI)än0ef^ilb.2) grjäfjlung. ^) jinnen,ausbeuten. ntdötS ®erinrte§.^) jur ©d^au ftcÜen. ^) fertig.') ^Jad^finnen. war ") entwurf. etwa, öiellei^t. »") au§ttrei(i^en. 8) überflüljifl. '•') ßunben. ^^) üu§= ^'') t oorau§Je^en. beleibigen. '^) *'-) jpajieren. '^) schelen kan het hem niet eS ifti^m tratjen. '')jd^reiten, ge^cn. "*) baran e§ iftil)mnid;t?j gelegen. flleid^flültig,
^2(nfjan0.
178
't best
En
Met
is
dat
—
koelte
liet groene
rnst
en
woud, lavend^^),
u
vraagt of goud, AI slaapt gij tot den avend^^); 't Vraagt enkel: zijtgij mat of moe? Van
is slaapstee^^)
De En
Dan
zilver
geen
u
ze
.
.
allen,
voor
goed bevallen, krijgtgij 't avondgoud nog is
.
u
toe
^')! J. P. Heye.
2°)Saben. krijgen
-') avend
") ©c^tafftätte.^3) jets
avond.
=
4. Een
Gouddelvers^).
De
lag in stervensnood, sprak zijn kinders aan: allen toe! 'k wil voor mijn
landman En
«Hoort ü
0ns Dus
beste
ten
nog land
Een
('k
dood
raen"). niet
weet
hoek)^)
welken
aan
houdt.
schat
verborgen iiw vlijtslechts ijv'rigzoek', gij daar zeker goud.»
ZOO
Vindt
stierf;nu werd het land 's vaders Naar raad, met vlijt elken kant, Doorzocht, doorploegd aan Omdolven*) wijd en zijd. Maar toch men had, het bleek te klaar, Op ijd'lehoop gebouwd; Want de zaaitijddaar, ziet: reeds was landman
De
En
Maar, Men Toen
nog o!
de
toen
bracht
Toen De Wei'kt Zoo
werd
de
wel
graan doorwoelde
's vaders
van
zin
levert
leste
werkt
aard'
de
"): grond *) woord
haar
vlijtigvoort, goud. J.
VAN
Lennep.
raden. 6dte. *) 2. ^art. bon omdel'•') ') ©olbgräbcr. ^) raen umgraben. ^) !^i\tber @rnte. '^)(betreibe. ') Qinfcn. *) leste laatste. ©er (58gl.SBürgev: ©c^a^gräber.) =
=
vond
doorschouwd!
dag,
aan
toen
'')aan.
renten
rechte
dag
kwam, oogsttijd^) schooner
nergens
—
goud.
schijn van
geen
Tieudubbel
ven
toe-
eitt)a§äulriegett.
—
Oicib. 1)05 nicberlänbiit^e
e
^
179
O o
•
"8"
^ ^
.5
05 .
w
oll-
JO
.--
"e-
1=
^
^
"^
j
o O
5
'"'
Jfe s
J-. a"
^
s
C :S
'O
CO
yD
C^
-^
r^
CO
o
oo
»-0
lO i.O CQ
O
o
^
CO
"e
^"^
-^
"^-^
CO
O
CO
o
O '—
"
O O
(M
^
O
O
O O
o
o
o
o
CS
o
o
^
•—
^
ö CS
'6'
£
«ö
(1)II ^
(^
ÖS
t:
o
—I
?;
^^
Oft
bß c
®
^ o
"-•
_0
"fc"
^
's rt -^
(y:
.:"-
-
S jo #—
15 ?
^
?=;
=
-
'S
^ 'S ^
3-'
-t-s
1
-»J
q;
a"
-tJ
Ö
:3
6=) "
H
ÜC
®
(ö
® 12*
180
JDörtfilmd) p
ben
: meberlänbif(^en $(nfga6en. beutf(^
2(. ?lb unb
ju
nu
en
afscheid 5lbjd^teb
3Balb weldra, spoedig balb nu
dan
balb
(n.J
.
.
.
.
im aüöemeinen algemeen, allgemein, het algemeen over
bevel (nj 58efef)t ]. begeben z. begeven bei bij bcibe beide(n)
üljo dus, derhalve
beiläufig terloops
alt oud ttltboctenoudbakken, oud
voorbeeld SBeijpiel befannt
aan
aanbod, aanbieding
komen
opgemerkt 53evgberg SBcvltn Berlijn
antwoordeu
^Insug fein aantocbt,
beften§zeer,
opzetten, broeien
ten
33ettler bedelaar
(m.), werk
(n.)
SXrbeitSjimmerwerkkamer,
stu-
deervertrek
beüor voordat, alvorens bibliotheek Sibliot^et
billigbillijk,goedkoop bisdom
"Jlrjt arts, gcneesheer, dokter
58i5tum
?(uguytAugustus Vlu§gabe uitgave,druk
biSfteilen soms,
au§
zeerste
betrübt bedroefd
?Äpfelappel ^pril April 3lrbeit arbeid
bezig houden, bezig zijn (met) beiorgcnzorgen (voor)
). bej^äftigen z.
angenefjm aangenaam
?(näug, im
bekend
bemcrtl
anbeTt()aI6anderhalf
anllDorten
dan
boom ^Bebiente bediende
ad^täifljäf)riß tacbtigjarig
^Inerbieten
.
93aum
a(i)tacht aä)k (ber)achtste achttien Qd^t3cl)n
an
.
iiit
iMatt blad bliksemen blitjen
aufecrbiiiten, behalve
53otc bode
huiten aufeert)Qlb
93riggbrik
biiitengewoon. aufeerorbentlic^
58rot brood
somwijlen
181
Ä^örtcrbu^).
99u(^ boek i^ürgerSmonn hurgerman.
erregen
^.
ertrunfen vordrnnken
fei bcnn tenzij etma misscbien, wellicht,ongee§
^a daar, aangezien bumit opdat
veer
Tainpicv stoomboot batifcn bedanken, danken bann
unb
tuonn
opwekken
Grftaunen vcrbazing (f.J erftceerste
en
nu
ettt3a§ iets
eeuwigdurend. eniigtt)äf)rcnb
dan
bftifcn denken bcnn
^'
want
Toiiid^eute dorpsherberg
bet geval 3nU§ Toor fülfc^valscb, verkeerd faftbijna faul lui: verrot gebruar Februari rustdag (Feiertag ginger vinger
brausen buiten
vleescb (^teifdf)
brei drie
fluflgfliiks iJluB rivier
bennod^ toch. evenwel ^TcjenibcrDccember Ticb
dief
bonncrn
donderen
boppelt dubbel Torf dorp
S^reimaffer driemaster
iiidien
voortdurend forttüäl)renb
bveifetg dertig dertien brfi,^ebn britte derdo volstrekt niet, in burc^QU§ tiic^t
geheel
dat.
t
niet.
^levrouw grau vrouw, zeker weliswaar. freiließ f. freuenz. verbeugen frcunbUc^vriendeli.jk
frieren vriezen edelraan.
C^belmann cbe
eer,
adelli.jke
voordat
c(ieinal§vroeger,
eeriijds
G^re eer el)rlid^ eerli.jk (H ei
Gic^e eik
OnJ
5rü()ftücl ontbijt fünf vi.jf vijftien fünfjef)n
fünfjigvi.jftig vrees ()urd}t voor fürd^tenfür vreezen bang i^bevreesd) f. fUrd^ten üor zijn voor.
eigentlich eigenlijk (Sinna^mc ontvangst eins
Öianjgeheel,gansch
een
unb gor geheel en nit^tvolstrekt niet
cinjigeenig elcnb ellendig
gonj
elf elf
©arten
eUe
®aft gast
el
Gltern ouders
Gnglanb
Kngeland
cnplifc^Kngclscli entfernt verwijderd entgegen
te
gemoet
Grbbcbcn
aardbeving (f.) f. ereignengebeuren, plaats vindcn
Ereignis gebeiirtenis (J.) verheven er()afaen
gar
al
tuin
©cbraud) gebriiikoi) verjaar®eburt§fcft geboortefeest. dag ©cbulb geduld {"'?" cjefäbrlicib gevaarlijk
geijörcn behoureu,
toebehooren
®ei,5l)al5 gierigaard (55elbgeld gclel)rt geleerd liemind geliebt geliet'd.
182
SBöTterbud^.
jiiist, nauwkeurig (Seneraigeneraal ©ejang gezang geftetngisteren getnife gewis, zeker flcnau
®ett)itteronweer
ßolt koiid
ßompf strijd ^onal
kanaal
(n.)
Kaufmann koopman faum nauwelijks
evenwel gletd^iüol^I ©ötjcafgod
ßinb
©toben
flein klein ßnobe knaap
kind
klassiek flajjijd^
gracht (f.),sloot (f.)
^ramiUQttf grammatica ©rille krekel (m.)
grofegroot ©uinee guiiije. ©ulbcn gülden.
Sned^tknecht 5?önigkoning ^opf kop, hoofd !oftenkosten, proeveu
^roft kracht
^* Regeln hagelen
froftkrachtens
%a\\)half
ßrieg oorlog,krijg fürjlic^ onlangs.
§anblung§n:tctje handelwijze.
^annoterHannover bäufigdikwijls §QU§ huis |)ait§l)nlt huishouding §erbftlierfst tieutelieden
Hanb
land
l'anbbouSlandhuis, liuiten längften,am op zijn langst —
laut luidens
Seben, leben leven legen leggen Sel)veronderwijzer,leeraar
I)teThier
§itfehulp achter i)inter
l^inunter naar
leibenleenen Seitartifelhoofdartikel
beneden
i)o^ hoog
lente (f.) Ceute lieden
Senj
^öd^[ten§ ten hoogste ^ojfen hopen
lieben lief hebben,
()oien halen
beminnen
Silie lelie linf linker
hond •tiunb
(§ 22,4) 2oI)nloon (n.).
bunbert honderd
A^ungerhonger. m,
9)kd)tmacht 5[Räb(ben nieisje
Snnerljalbbinnen voor injotüeit ivgenbergens
irgenb etn)a§ iets '].irren
z.
^JJlogbmeid, dienstmeid
zoover
(wat ook)
^JJabljeit maaltijd,eten SJiärtbensprookje aJlai Mei
vergissen
Stauen Italie Sfäger.jager
mand^mal menig
niaal,
keer
jSbrlicö .jaarlijk8(ch)
9)innn
Januar Januari je ooit hoe je je(befto)
9)Jaiuijfri})t manuskript ]\Iaart Wäv3
...
.
.
.
hoe (des te)
5JJoucr
man
muur
(m)
je^tDU
^Dicbijinfifle medicijnkist
3uli Juli jung jong 3uni Juni.
mebrere vorscheidene meinen
meenen
inei[ten§ meest, meestal
nienige
183
aOBövlerbucf). inilb zaclit ^Jlillionrailliooii millioeuste 3)Jiflion[til
'^iatient i)aiient
lUHnipcrminister 9J?ij)ctQtcr misdadiger
^Jferb paard
^crfonporsoon Pinkstereu ^^fingften ^Jolijei politie.
mit met mitteilen meedeeleu
möfl(id)mogelijk 9]Jonat niaaod
Cuart
prul.prulwerk.
lliorflen, movflcn morgen miintilid) mondeling muziokles 9Jliififftiinbe
iH. Sior zc'ldzaam Dlätjelraadeel
9)?ut moed moeder. Wutter
9{Qubüogelroofvogel tecfjnenrekenen 1Ked)nunflrekening red)t rechter (§ 22,4) Dtegetregel Stegen regen
in.
'ilad)na, naar buurman 'juidjbar nac^bem nadat
?)Jad)ric^t tijding 5lQ(^tnacht ^ome
reif ri.jp
reifenrijpen, rijp worden
naam
reifen reizen
notürli^ natuurlijk nebeln
ÜJteifenbe reiziger rücfUngS ruggelings(ch)
mistig zijn
neb^t benevens nein
3lut)erust rul)igrüstig,Stil.
neen noemen
nennen
nieuw
neu
neuUd^ onlaugs neun
Baal
negentien neunjef)n neunjignegentig
f. fc^abenz. benadeelcn
j.fd^ämcnz. ©c^o^schat
nic^t niet
nid)t§uiets ^lieberlänber Nederlander nicmanb niemand "JHflQuS (Sanft; Nicolaas
(Sint
Sinterklaas
noot.
),
fc^önschoou,
©? ?Cben
—
f^lanf slank fc^lüuslim, sluw siecht fc^lcdjt vielen jc^meid^eln id^ncicn sneeuwen reeds fc^on
nog
9Jot nood
^ufe
schämen
tooneelspeler Sdjaufpieler Sd)iffschip
nie nooit
no4 noch,
zaal
t^f.) fagen zeggeu
negen
mooi
verschrikken frfjreden
boven
öffentlich openlijk,openbaar
Stbriflftcller schrijver ®d)üler scholier, leerliug
officier Cffijier öftersdikwijls
jc^roülzwoel, zoel
C^eim
ie(^§ zes
zuster ©djrtefter
oom
Cpfer oflfer
zestien fe(ftje^n fed^jig zestig
Ctifvn Paschen.
fef)rzepr
obnc bn" zonder
dat
184
aOßörterbuc^.
Seite zijde jeltenzelden
lt.
Üben oefeuen over't algemeeu überl^oupt
fcityomzonderling Senf niosterd
übermorgen overmorgen übernachtenovernachteu
©c))temberSeptember zeven fiebert
boven
te überfteigen
gaan,
over-
zev entig ficbjtg ©inn zin, gedachte
schrijden Ufer oever (m.)
fo ZOO jofortdadelijk
Ui)ruur;
fogleic^ dadelijk,onmiddellijk fold^zulk
verkeeren umge{)en omgaau, (met) unbeftänbigongestadig,onbesten-
Solbat
unfreunbli(^ onvriendelijk Unglüii ongeluk unglücflicb ongelukkig
um
soldaat
©ominer
zomer
zomermaand
Sommermonat
fonbern
maar
Stabt
verlof.
58erbre^enmisdaad SSerbrec^er misdadiger maken, samenstellen öerfaffcn »ergebenete vergeefs »erlangen verlangen
ftat!sterk; dik ftattfinben plaats hebben standbeeld
[dig
SBater vader 3}aterlanb vaderland
Stobtöiertel wijk (f.)
Statue
horloge
onder
beneden.
Urlaub
stad
Stein
om,
unten
Sonnenjc^einzonneschijn waudeleu fpa^ieren Spiel spei Spinne spin
uurwerk, omstreeks
beeld
steeii
Steiße plaats
verraden
Derraten
fteöenplaatsen
üerfet)en (f,einer Sad^e ) (op iets) voorbereid, verdacht zijn berfudöen beproeven, probeereu —
fterblict) sterfelijk trotscb ftolä Strafe straat
Derurteilen veroordeelen öiel veel
Strcitenbe twistende Stunbe
nur
wellicht. öieHeic^t
fübroävtSzuidwaarts.
5ßieitel kwartier
^og dag
tjierjig veertig t)oIlvol
t)i3tHg geheel
dauwen
öon
teils deels .
.
al
SB.
Steildeel teils
eu
van.
taufenbduizend %i\A)vijver .
wijk ;
veertien tjteräcbn
dauw
lauen
;
deel
(lagelijk8(ch) täglid) tapferdapper dapperheid S^apfertett Sau
raisschien
toter vier
.
.
deels .
ÜBagen wagen U)öl)renbgednrende
dochter S^od^ter
tt)al)rl^aft waarachtig
Xob
Sßalb
woud
hjarm
warm
dood
j£raufedriip traurigtreurig trotjtrots, in weerwil
3^ronipete trompet %\xi^dock, kleed.
toarten van
wachten
ineden wekken rocgen wegens
SPcinlefe wijnoogst
vierde
186
Snd|Vfgt|lev, Ute Seiten, (t)k 3«^Icn Bejeic^ncn 135,
Aan
A
9lnmerfang.)
—-
fenbe92, beftimmenbe93, be^ieiienbe 94, unbeftimmte95.
^fjent 7. 37 löieftioc(grofe gejd^vieben)
A.
müerbten
ber "ilrtunb 2Bei|e129, be§ 93bbu§ unb be§ ®rabe§ 131, be§ Drte§ 130, ber Seit 130.
3ltut 8.
102, 103.
Gaan
®attung§jQ^Ien82. 9Jamen 146. ©fograp^ifd^e ber ©ubft. 73. (Sejd^Ie^t ©runbja^Ien80.
59.
nl§, dan
Öanbel, ber
8. Slpoftvopt) ?trtitet 13, 61 82. 2Itt3Qt)(en
A,
107
^an^,ba§
A.
hebben
149.
—
,
150.
—
,
27, 103.
het
P.ij130. SSinbelüörter 140. 159.
Slunten,Olamen ber «äunie, "i\6)Uä)t 74, brengen 102.
—
,
159.
9kmen
13, 80. hij 86. honderd (inSufammfuf') ^1hoogleeraar 91 A. Ik
86.
82. SBruc^ja^len
in
61
1. 83u(^tiaben
17. Snbitntit) ^nfinitit) 17, 86 A,
136.
buiten
59.
Dan
^efünation
ber
©uift.42, 'm.
„
(lenken, danken
44.
52.
102.
4. 2)tp()tf)ongc doch
142. 102.
doen dokter door
37 136.
A.
durven Een
Jan
91
A.
je,jij,jou 86, jouw jegens 136. ^yjamen ber .Kleiber, 5. .^onionanten koopen 102. kunnen 100, 104. Saute unb leeraar 91
86. 81. (in 3ufatnnienj.)
duizend
mit ju 142.
-
143. 3nterie!tionen Söerbalform34. Snterrogntioe 88.
153.
-
82. SDoppelung§3af)Ien du
A.
104.
(ilrtifel) 13,
er
73
er
is, zijn 63.
A.
m]d)e,ÜJomcn
1. 93ud^ftobeii A.
102.
loggen linker
80. .'-ön(Sal"tti).)
54. (5Ibj.)
49. (We^r^Ql^lbilbung) ber Wel^rja^Ibilbung ©ubft.42, 48. Man
ber3)iminutit)c4S.
—
ber
157.
—
49. (Sigennainen ber5renibit)5rter49. ber
—
,
85, defi^onSürtüörter, per|onIi(^e ^9, (jimnci' 87, Ivagcnbe jclgenbe
,
—
niopten
99,
104.
187
Sod^regifler.
ber gjlonate, (Sejrfjle^t
Tiamon
—
3üf)liu5vter 82.
Uubeftimmle
104.
100,
mögen
Untrennbarleit
74.
—
^^^i 3eil"'""rl«'i'
bev
,
119.
59.
ber ,
Na
130.
^evbültovm ^iJeflaliüc St.
Wfolauv,
M.
61
-
—
A.
,
58oiale 2.
,
nog
142.
Oni
107
137.
Wat
80.
'M
omierwijzer
oJ.) 87. (perj. ff.)86, (Oefil-.anv
'^räpo)itionen 11, Ol
protessor
wij 130.
A.
(^Ibj.)54.
Rechter
Säugetiere,
Diomen
ber
l''")6.
—
,
Sd^rittjeic^en8. Speijejimmer, Spriddroürter ©tobt,
Sie
3tn
152.
Tegen
102.
Zeitwörter.
23, 27, .^ilfSseitroörter 60. Sc^ioac^e 5Reflerite
zeit, zelve
ber
Slbj. 57.
ber
Partizipien
zieh 58.
—
86,
82.
Sirfumftey zoeken
153.
ziiUen
«.
geitmörter
Utr
99. 92.
87.
zijn (SUrmort) 102, 163.
142.
f it ber
—
107.
zij 86.
136.
2:rennbarf
Zeggen
67.
regelmäßige 148.
Xoilettengegenftänbe Xrema
31,
—
leilungS^alilen toch
worden
—
,
—
104.
101,
Starfe16,19,21,38. 113. 62. Unper|önlid^e
-,
166.
—
Steigerung
86.
willen
30, 103.
103.
staan
2öieber^olung§jo^teu 82.
67.
i^jfioe iU'rbalform
94.
89,
wie
04.
23.
wpzen
A.
5.
101.
weten
136.
-
102.
werken
l.'^.ß.
nmtrent
UulKMoule
voor
A.
onistreeks
ons
vijltig (9lu§fprQc^e) 81. 5Öerbnlftätnniei"t\i)Udii) 74, 76. 157. 5i?ögel,OJnttuii ber
1-12.
noch
136.
50, 53,
veertig,
1"C.
naar
43.
Van
1 1 8, 1 20.
-"^®"g^-
87,
(3eiln»otl) 23,
8.
102.
30,
100,
104.
gujannnenge^etjte Subft.
77.
.r^=
6.
(5,
äBtnterf(j6e
=^^=
SBud^biucferei
in
S)arinftabt.
Cebrbucber
^^Ä
^tuhium
^M
C|St"iÄ^'
ber
^prarficn
neueren
Otto -Sauer (Saspcijnai^ Jb^r iHctij0j"e
auö
bem
SSetlageDen
.ÜJHl iebcr ncucricrntm
Julius
(Broo»
Spradjt a'toinnt man
in
eine
^eibclfaecg.
neue
Gtclc' Raxl
V.
beS 19. 3a^t^unbtrt8 flt^l untet bcm 3«i(5en beS €nbt .ffiieaODelt om Söcrlc^rS; er burcSbric^t bie 6(J)ranIen, tocHe bie ä)6Ifer trennen, unb Inü^jftitDitöjcuben Kationen neue Sejie^unaen on." äDit^elm n.
t^iion jcitben fauf;?ger So^^ren^at
SerlcgSbu^^cnblungton SuHuS (BrooS in §eibet6erg ber neujproc^li^jen Untcrridjl5e Sufmctffomfeit il^rcbcfcnbere Heineren llterotur jugewanbt unb in einer \e^xjtottlid^cn unb tRei^cDon grötictcn aOßerfsn eine Snja^l Don ffirbaS 6tubtuu; ber ßanßbarftcnneueren ^ülfSmttleln die fle Biß je$t »cs^I leio ootiettr itntii|er Ccrlttgouf 6^rodf)en bcröffentli^^t, unts Gß 200 Sänbe ©ebiete btefem Säabc^ca, fitiö U;rm5d^tc. aufsutocifen nol^cja bei bcnen ein cinjigcß tion i»ca SerfoffCtattttt ftfigf^oUeneß 5^rinji|j fafibur^ bte
(mir meinen ^au^jtioirfc bie ÖJrammatilen) ein fnlf^eS Ififet ericnnen; benn ftegleichen «njaeitel^oft ^jSrinjt^ cinanöer taie Srüber: r.cr bie eine !cnnt, ttirb ftd^un^d^werin allcrfürjcjler gri^ in ber ein ber onbcrn öom ottcö ^ibagogtjc^cnStanb^unft gurcc^tfinfcen,Ur.flanb, bie ßanje
Sammlung
Slid ^tfji.®k\"x)ber cr{ie
in bie
nur S'^U bie fid^meijtnid^tmit einer getoiß ju loben iji,ba unfercrar.jpntc^Stjoncn fretuben Qpxai)ttcgnügt,nidptSennünjd^tcr jeinlonn al§ ^araIleI:@rammQtifen. S)ie Se^rMd^erber 'JTitt^stlt ©cSpc^eDttO'Sooct ^aben fid^innerbaib ber eircn SBcltruf ertoorben, letjten ^a^irjcfinte je ir.cbr bie griemung ber neuen 2ebcn§ öurbc. Spradöen ein unoiweisborcä Grfortemis beS mobcmen 3^rc Sor»
bcpctiEn SBüd^erSBal^n gebvod^en, pe jid^bur(53:ouienbcfi^nlic^er n.'ben btOigera ur.b c,\iitx in ber glüÄlid^en !Öercinigung bon 'i^xi\\t ^uSjiQttun^ ?[ufbcu ber eigentUcben Sl^corie unb ^ProjiS, in beut flcren,hjiifenjd^üftUcljen öcrbunbcn mit ^srafttSd^en6}3red^übungen, in ber lonjcquenten ©rammatil, ben Sd^üler bie Surdifübrung ber bier jum eri^cnmcl ficr erf«BienSiufgabe: jüge,ücrmögc
frembe
Veren
Sproqe
tuirüid^ j})red^en unb
fd^reiben ju
lehren.
beS grommatiid^en 6loffe5 SBc'^anblung in jiuei angelet, ]o fmb bie ©rammatifcn ßurjc (mit ßeftionen)geteilt, burd^ge^enbS eine fijfiemati|diie bcnen i^. 3cber SJar^eßung ber ^uSjprac^e borouSgcjeticlt ber bie unb me^r bie ber er^e ,"^cur|u§ bcbanbdt Siebeteile, Sieibenaä) j»ar gibt in oHgemeinen Umriffen,öö^renb ber sacile ben crftenerweitert unb er« (Brunblage
Was
nun
junäd^ftbie ?[norbnung «nb
cngcttnnbtenSpjleme in bcm mcbr ouf bie tonjentrii^jcr Ivreije); erflenrichtetfii)bie yufmcr!jamfcil im 3»eitenmc^r ouf bie S^ntog, o^nc tcfejebodS» bicfebeibcn Singe, ijormenic'qrc, toie in ben lebiglid^ ©rammatifen, flrengouSeinanbcrgcboUcnfinb. f5ilematifd()cn ccSnjt(nadöbcm
mit ©lud aud^ auf onbcrco ©ebieten ticlfcd^
aiet^obe @a5pe5=(Dtto=Sauer, 8et ben ^Regelnip e§, tnle un§
unb fdfjemt, ouf möglid^ji borjugStoeiyc einfädle bon 2)er übungSfloff gcmeinöcrftfinblidde SJlitteilunfl Satfad^cn obgefel^en. iftje^r te^lid^. berbanfcn bie ®ü§l)e9«Dtto*©auerjd^en neuen SJietl^obe SDiefer Sel^rbüc^er il^ren ben meiften anbern ©rammatifen, bie enttoebermit bcr tl^eoretijd^e "^folggegenüber ©atlegung ber grammatifd^en dornten fid^begnügenunb ben ©dualermit einem ber nie Slöuft enttegenftcn, jur ^Intnenbung !ommenben Unregelmöfeig« leiten unb ^uSnal^men quSlen, ober ioeldfie, in bo5 anbcre @^em umfc^tagenb, i^n lebiglidöaum ^erfogen einigerUmgongS^ilÖrafen obrid^ten, ol^nei^n ben ©eijtber fremben©^rod^eerfafien ju lüjfen. Ser ©ddioer^junft ber 2Jiet]^obc in bem Streben, ben ßerncnben mBglid^fl liegt ba!b 3um SßerflönbniS aber ju bem münb* sujammen^ängenber Sefeftüdfe, bcjonberS ber fremben ©prad^eju befähigen, üä)in ©ebrauc^e ben ©iejerle^te$un!t jd^eint an Serfatfern i^rcn2e:^rbü«^ern um fo d^arafteriftijd^ bo§ fiebiefelben, fte ju fein, anbern ju untcrfd^eiben, öon nennen. ISoneeriation§»®rammaiifen ®ie er fte©rupfe umfaßtbie ße^rbüc^er für Seutfc^c mit 56 Sönben für 15 ©prod^en. über ben SReid^tumunb bie ßonfequenj blefcr Unfer ©tauncn ©ammlung, tote über bie f^rut^tbarfeit ein wenn u m eingelner S3cbeutenbe§, SSerfaffer er§5:^t fid^ »ir bie boppelt e anbete ©rappe,n ö m H (^ bie für S u 5 1 S n b e r fo ftarf betrad^ten. 2Bir mäffenben SSerfaffern bo§ SScrbienft baß fiebem* biefer 2e:^rbü(^er Icffen, Seile be§ ber cu3 praftifd^icn jenigen fprocOenlemenbcn 5J}ubUUum5, öorsugsmcife ©rünben ein frembeS 3b;om fi(^bis aur @pra(§*unb ©dareibicrtigfelt aneignen bar» unb leid^tfaBUdöer miß,ben grammatifd^en ©toffin fefjr uorm munbgered^ter toietoir aud^nit^t unb ber SSerlagS^anblung bieten, für bie elegante um'^infönnen, fd^öne ?lu§ftattung ift unjereöoßfte Umftflnben 2)iejen 5tnerlennung auSäufpred^cn. S eliebt* e§ JBo:^I einer fold^en bafeblefe fld^ gana befonberS ßel^rfcüd^er s« öerbanlen, unb mel^rere l^eit erfreuen ^aben. SBeg gemad()t berjelben il^ren ungetoB^nüd^ rofd^ ©0 toirb man *ie »n benn gern fon^atieren, ba§ bie ganae in Ibren^»«l*!« unb 5lrbeit§haft, i^rcn5D^ittelntoo^lcbgerunbcfe ©ammlung ein gutes©tüdt Qleife eine anerlennenStoerte unb ©ebicte reprfifentiert fottie Seijtung ouf bud^l^Anblerifdöem in biejer al§ einjig in i^rer%xi au beaeid^nen Seaie^ung ifx." tool^l ,
5ßoberborn.
.
(Suggnffan8 ttx
sine
.
.
.
t.
8Ittnbf$au.) Sitetorifil^ett
$Bä"^et fiutootbuMiiett.
In Tlatt unb JJJfennijj, (5preifc im MuStcnbe
ju ben öon
fccn borlißenffludb^anbtuuflen
SJireilenl) t'Paelcfettn
Julius
(J^voos
in
i;"i""-IIvivj.
fflet^obe(5a5pe^=®tto^§auer. SR.
Stlnnt {»cutfdhc©proc^lc^re für »Araber
I Vt"
^artmann
von
:Hnneni(d"eyinsqahe: RIcine
für cttgltf^cSprac^kt)re
ÄIctne
für Bulgaren bent]d}e Sprac^ui^re
iftrmenur
|3
(i"uUart
dou
|2
toan)rip§!5
con
i)eutfd"e %mQahm: Don 2IraI"ifc^c ^aröer ßonöerjattonS'tiTümmatit
|l 10
S4lüfjelboju
jl2
Don
Jt«it6«
6etbel bon d}inc\iid}cßonDcrJQtionS'QirQmmatif
18
e(^lU|'jel Daju Bon ©tibcl ßleine t^incfift^e ^ptaUfk^Xibon
|
©(tlajjtlbaju
1
©eibel
ll
6e;b;l
Don
2 —
2Bieb bon Z)änifd?cftonbcrjationä'ßraTnmattl
l|4
"d)lüfjclbaju
i{
Don
iäito
t^iiala «Sprachlehre wnb
SBörterbuc^6eibel
bon @a§pe^»3iunge,24. %u\{. (Englifc^eaouDer|at'.onS=@rammati! 4. lÄufl. Selbjtuntctridjti) b. 'saufl con ÄonoeriationS^Ücicbuc^ lingliic^cS föQäpe5=3{an0e.
edjlüfltl Dcju
Don
für )^c^zcx unb
yiuiujc. CHux
jum
.
.
3
.
.
1
.
3
i;
Ctto-lHunge.6. 'Äufl Utunflc.2. ^Äup 3. luff. 9}lateriaUcn jum Übcrjc^en bon tn§ (Sngüjc^e CitO'JRunge. bon Äilp^ciöriglt. 9. ^ufl englitc^e (J^reflomatöie unb bcutjctien ^biome b. Sänge ^anbbuc^ber englijdjcn Seibcl unb äüiörterbuct) bon firtJljc "5pradjlel)re bon Cl{o=3iunge.27. Slufl. ftonoerjationS^Oiirammatif ^'ran3Öftfd?c ftlcine engliidjc ton Sprad;Ie^re
1 1
i, '
bon Oicipröi^c (^nglijc^e
.
4. Siujl. unb |um ("clb|tunttrttH)t.) IHung«. C^lux für i;tljtEr H. 5. 5lufl. I. Ü. 5lufl., bon Ctto=Slunge. ä granj. Üonb.'iicjebuc»)
fe(^lü|lel baju
1
||2
bon
Don
.
ü
1 3
j
1
.\2 '
.
.
.
.
o
1
...
2
,1 '
1. 5. ?[ufl., II. 3. ?lup. k 2 bon Ctto=3{unge. gtanj.Jiono.'fitjcbuc^ f.a)iibcl)en|£ft. Ctto=5Kungc.8. ^up '|1
ftlcincticnsöji^c^e bon 8prac^lc^re SdjlUi'iel büju
i'uii
'
aiunflc
—
bon ©cjprac^c C{to=3tungc.8. ?lup granjö|:jct;e
l
£e)ebucbbon Süpfle. 11. ?iuP •tfranjfefiidjeS feeibel bon unb ai'örterbu(^ J^auffa Spradjle^re
3 1 '
aiui)
unttt
bcn
Xiieln
:
La
laugue
haonss».
—
The
Hansa
Don
;, 6
4}Iqu:
2
|
12. Vlufl unb 4. lUufl. fcdjluijti baju DOU (äottanco. {.'Huit»ltiit^rex jum 6tlbftunttrtt(^t.) Souer. 5. ^ufl bon StaUenijdjeS fionDerjationS-Siejebuc^
Sauer. bon ^talicnifc^cftDnoerjationS'ßrammatil
ßattaneo. 3laUcnijc^e bon ß^reftomat^ie 6auer. ftleineüüUeniidje bon Sprachlehre €d)tuiitlbüju
Don
3.
3 .
•
||1 !|3
^uf( 2luf[
(Jattanto
—
r
bon iTlarotfanifdic©pradjlc^re
,'1 üarbellt. 4. ?lup.
.
1 '.\ '
-ceibel
ilcxigricdjiidic bon ^pelrariS ftouDcrjalionS'förammatif ,
2.
*flufl.
SBalcttc.2. ?[ufl bon nuöerlilnbiidje £practilct)re i^fi6"lb"rj.
—
SO
4
...
SJoletie. 2. «ufl bon ftonoerfationS.ficjcbuc^ DhebcrlönbifcIjcS
tu
—
3 ' 1
"Broo5
~
2
!L"al:tte
3uUus
—
I
,
^etrari§ Ce^rbud) SJaletle. bon ^tc^crIän^i)ctJc ftonberjationS'öirammotif ßlcinc
3 *^
edjlüiitlbaju ou:i '^.'cttQtiö ber neugnccJjijc^en bon SBollsfpra^e Don
2 1
I
9.
Sauer'SJtottt. 5. Stuf! 3talicnii(^c bon (»iejpräc^e Übung"[tüdc b. ©eutjt^cnL 3tal.bon a. Übcrf. jum
edjiuiitlboju
—
!,
language.)
bon 5]ilaut ^apanifdjc ßonberjationS^Sramtnati!
feOjlufui baju
—
4
60
.
2[iH) '•
2
—
fflet^obe®a5pe^-(Dtto=§auer,
2. ?(up. uon Polnifc^cßontJeryationä^l^rommotit äülc^erftetoicj.
.
.
.
.
.
2. Kuft aEÖidjettitttIcä.
öon
6(I)lilficl buju
2. ?Iup. bon fvorbgtcn. i?onDerjation§'@tammati! portttcjicftfd^c ect)lüfltl i)a}u »Ott ftotbgUn.
2.
ÄuR
pottugiefifcöe Bpxad)U^Ttbon ßorbgten.8. ?luf( 4. ^lufi. bon gud)S'2öt)C3UnS!i. Hufflfd?« ftont)erfotton5=@rammati!
ßleine
.
öon
baju 6ci)Ulf|el
.
gu^S-äüqqliiiSti.4. »ufl
bon tRuifijd^esJ i?DnDcriction§=£ejcbu^ 2Bcr!^au|)t bon kleine ruifi1d)e Sprachlehre UJlotti. 2.
1)0}U Bon 6Ö)Iüffcl
5üiotti. 2.
?(ujl
älufl
bon SBalter Sdjweöif^e ßonberiation§»(Srantaxati?
e^lünel baju
SOaltn
Don
bon "ort öpraii^Ie'^re jit»ebijc^e 0. ^tufl. bon Saijer=9Juppcrt. Spanlfc^e ÄonberfottonSä^rammatt! 3. %ufl 6*U»i^el baju »ou Stu;'jiert. 2. ^ufl bon ßefebudi) ©auer»3iß'^ri(§. ©paniic^es G. :!lufl bon Sauer. ftictnejpanijc^e ©prad^Iel^re
ßleine
.
.
©djlüifclbasu
Siunge
üoit
Sauer.
3.
Slufi Sauer=5iorbgien Seibel bon 5ual}tlti?onocriotionl=®raturnot;f
©ejptac^eoon »Äpanifd^e
Spanifd^e
bon 3iertion§Ii.fte
©(^lüfifl baju
Quid
öon
Seibet bon Suo^iU"aBörterbu(iö bon Se^üljc^fa 2ütEifd?c ilonoeriatJonS»®raminattf
baju e^ltifiel
Äleine
Se^Utj^to
Bon
oon Siagg ungarifc^c Sprad^Ie^re
Elementary Modern I^Utcli Key
AxiMeuliasa
Conversation-Grammar .Dutch
to the
the
to
Freuch
Elementary
by by
Convers.-Öranuriar
Kreuch
Grammar
Gulian
13. Ed.
Otto-Onions. OJto-Oniona.
the
to
Conv.-örammar
German
by Wrighfc.
by Otto.
Germau
First
Key
to
the
Grammar
German
Book
Mater,
for
by
Itaiian Key
to
5. Ed.
20. Kd
Bngl. 1. Germ. I. by Otto. into Germ, by Otto. Part Otto. 5. Ed
tracBl.
.
.
Itaiian
Convers.-Grammar
Dialoguesby
by Sauer.
by
Motti.
8. Ed
II.
7. Ed
'S. Ed
Motti 3nltus Cvcoa
in
.
7. Ed,
I.
2. Ed.
.
,
,
.
Gratumar Elemeniary ilalian Itaiian Reader by Cattaneo Itaiian
k
language by Otto-Wright. 2. £d, Idioms of English and German by Lange with etc. by Tebbitt their verba prepositions appropriate 8. Ed Sauer. Conversation-Grammar by
the
,
Otto.
Materials Engl German Dialognesby Accidence of the German Handbook
.
by
for tr.
German
.
.
3. Ed
8. Ed Otto. 9, Ed Reader I. 8. Ed., II. 5. Ed., III. 2. Ed. by Otto, German Materials for tr. Engl, into Germ, by Otto-Wright. Part
Elementary
.
8. Ed
French Reader by Onions Materials i'or French prose compositiouby Otto-Onions. French Dialoguea by Otto-Corkran Conversation-Grammar €irer2Uan by Otto. 28. Sd Key
.
2. Ed
by Valetta
Oouvers.-Grammar
2. Ed Diitcli Reader by Valette. ConverBation-tirammar French
Key
by
ürriimxuar
by Valette.
£}cl^cI^crJ}.
.
,
Älehte bca.t^d}C ©t^roc^le^te für (Sriec^n
DialtoS
Don
für ©tted^ention ajialtos (Sejptac^e I)eutj(]^c
....
Kußgaben: 3taUenif(^e tedesca
Grammatica
trad.
.
.
.
.
Grammatica
trancese
d«lla
5. Ed.
di
della
di
3. Ed.
Motti
Pavia.
di
spagnaoia
Grammatica
........
Motti
russa
»pagnnola
Grammatica
.
Boucher
di
Grammaiioa
.
.
di Sauer-Motti.
trancese
Le
ru»sa
della
2. Ed.
2. Ed
Mottl
dl
(rancese
4. Ed,
2. Ed
PavIa.
Motti.
di
elementare
Grammatica
dl
Lardelli.
di
5. Ed
inglese di Pavia.
Graiumatica
trancesi
Pavia,
inglese
elementare
Grammatica
.
2. Ed
itaL
in
ted. di
injjlese Gramiuacica
della
Motti.
di dal
Grammatica
Chiave
.
5. Ed Otto. di Verdaro
tedesche al
Grammatica
Letture
Otto.
di
.
.
Kd.
di
tedesca
Conversazioni Avviamento
Chiave
3.
.
tedeeche
Letture
tedesca
elementare
Antologia
Ohlave
7. Ed.
Saner-Ferrarl.
dl
.
Grammatica
Ohlavo
Sauer-Ferrari.
di tedesca
Grammatica
della
Ohlave
dl
3. Ed 2. Ed
Pavia.
Grammatica
elementare
spagnuola
di
Grammatica
elementare
svedese
di Pereira
2. Ed.
Pavia.
.
.
.
.
.
.
Uiebcviänbifä^e %UBQahe: Kleine
Moogdiait.sciie
ürammatica
Sciivfippert. 2. Dr.
door
polutf4"e%x\BQahe: Kleine
fär bent^djc gjiradjle^re
5Jolen
ton
1;1 180
^aulu§
yin"Qahen: portiigieüf4)e alleniä
Grammatica Chave
da
Grammatica
francesa
Grammatica Chave
da
Livro
do
por
örammattca
leitura
Grammatica
por francesa
francesa
elementar
por
por
Tanty-VasconceUos. Le Boucher
Gramaticä
sermana
gramancii Elemente de
germane
gramaticä
Conversa^iuni germane Gramaticä
francesa
de do
de de
Leist ....
Leist.
.
.
2. Ed.
Leist.
2. Ed. .
.
.
Leist
ühe«H
francese de Leist gramatlcii Elemente de gramaticä francesS,
Conversa^iumfrancese
de
Leist.
3uUus
de
(ßroos
2. Ed.
Leist.
3. Ed.
In
4 1
2. Ed.
2 1
4
is 1 2
yjmQoben: de
.
.
Leist
germanS.
.
.
2. Ed.
Pereira
por
.
.
3. Ed.
Tanty-Vasconcellos.
sueca
.
2. Ed.
Prövöt-Pereira.
por
Hmnämf4"e Cheoa
3. Ed.
Otto-Pr6v6t.
allemä
elementar
Grammatica
Otto-Prevöt.
por aUemä.
.
.
.
^ctbcllJnrji.
fflet^oöe©aspei?^®tto=§auer. !'3
\üx JKujicnooii Jgouff 33cutfd"eRonücrfationö"t!"rumi:iQtil fecblUntlöflju
Hon
ftouff
bon jür JRufjcn €n3lifd?e Ront)crjation§'@rammatiI
64lilij(l t"a)u bon
H
Ca«Ü
^auit
tysk Spräklära at
Liten
60
2 ,
Walter
yimQahe: §erbifd)e ßletiicfransöfifc^C©ptadjU^re tür «erben
HJ2*toli.nt)c^
oon
.
yimqahen: Bpam{(t)e alemana
Gramätica Olave
do
elemental
Gramiitica Graniä,tica Oave
de
alemana
sncinta de
Gramä-tica
franccsa
Clave
de
la Gramatlca
Otto-Ruppert.
por
6. Ed.
Payia
por
In^lesa por
Gramätica
X. Kd
Bnppcrt.
por
alemana
lngle(»a
la Gramatlca
2. Ed
Euppert.
por
la Oramatlca
Pavia
4. Ed.
lengua inglesapor Pavia.
la
Tanty
por
frauccsa
por
Tautjr
Otto. 4. Ed. sucinta de la lenj^uairancesa Gramatica por Libro de lectura francesa por Le Boucher Pävia. sncinta de la leugua italiaua Gramatica por sucinta de la leu^ma rut^a d'Arcais Gramatica por ....
Ed.
.
Olave
de
sncinta
la Gramatica
por
ruüa
d'Arcals
^Hitögabe: (If4)ed)ifd)e d. ßlcine bcutiöbt€pxü(i)iii)xi liiiait^ntc \üt Sjajec^cn .
RUine
öcntfd^c Sprocljie^tc für
iüxten
d.
!a»etq
ron BourerfatiouöbüdJcr
.
.
*c^=58onanb
(Eonnor.
S)eutj(^'6n9lij(ö
enölij(^=3talienij(!"
2.— iSeutft^^Srttnjöfijc^
(Jn8li(c^=5Runifc^ Cfnnlijd)»oc!)tt)ebiic^
2 2 2
....
.
....
SDeutJdj'Stalienij*
2.—
.
.
.
.
.
.
2.— S;cutid)=^^ortu(5iejijc^ .
.
.
.
$cutjc^»3iumämicl)
2.—
8rQn5Önjc^»(Sngliic^
3^eut!(^=3iuffijd)
3.—
9tanjöii|dö»3laUcnii(52
S^eutjc^'Sc^tDebijd^
2.
S^eutit^'gpanijd)
2.—
Scutjc^'Jürfijd;
4.—
....
.
2
—
öronjöiiidj^^Kuiiijd^ .
.
3
2
3iprai^"ig: 13. Sufl gran35fij(!().Seuti($'GnflIifd6. 4fpra(t)ig: 8ranjö{ii(^.S^eutj(l^.6n8lif(5.3talicniidj
2 3
Scrnet ^nb erjt^icncn: ton Dr. G. ©ann^ciner. 6ro]d(). 50 UZuUcröentjc^cn 2. "•Hrenbl. ton (Znfllixt'C C?[u|I 'banv'ielsforrdponii'.'nj Dr. tt. £oiin^eiffer, bon ;Jranjiul|($e 6pra(t)kLrcfür l^an^cl5l(^nIc^
J5ie ri(t)tigc öco ^(usfpra^'e
2j —
Dr.
(ü.
unb ftürfncr
2
Dfitnr.UiÜct *-PfjJiiliu* "5t^"o«
in
JjtiJtlbtri;.
40
iKet^obe @a5pe5=®tto=Sauer, ©rcraractif bon 6. JRunge |1 Tkuv^efran3Öß^4"e x)on ti "Ranimärml^e Äorrc[pon6cn3'(5rcmraatit 2)ann'^ei}fer 3ialieniiäfe
60
11 4
80
unb itaücnifc^en ®e bevLt\fS"en, fran3ö)if(t)en, eit5Uj4"en unb CStnonb. ! bon btojdd Dberl"oläcr Idjjäftsbdcfen 6. SertabeSmib G. 1} Kleines ^anifc^eöCeiebndffür "feanöelsj^iuteti »on
80
unb
Sauer
2CnI«itung30
—
2
(5.gr. ßQUj"e^eIbl Oernian langua^e by Becker commercial iSpciiiisli
correspondenceby Arteaga
Langue allemaiide Lengua
alemana
par de
Becker
2 3 2
Becker
2
c5 no"§SKiffionötc Seßom^S SufunftSftaat nod^nic^tferlig iji, jolonge ^©olttttfle mit dabcmijdier jeber gibt,folange nii^t «Eojialbemofratcn ©d^ufterjunge 5iJilbung ©c^ritt auf ben ©c^aupla^ jciner SBirfjamfeit auSgerüitetben erjten tut,|olangeteirb ®a ben 5priöatle^rer feine »pÄtagogtJdjert man nötig-^oben. auä)no(^5j3ntoatunterric^t bte lönntc il)mniti^t ben!cn, 8li5dfi(^tm'' fefjeltt, toUteman SBal^leines Sel^rbudjeS unb mit 5Red^t, e§ bod^, ber l^eifet nur tiü^{cbe§SSuc^ gut fei,wenn feiten; fd^ffler bte Slber ©ramntatifen etwaS Dom gal^lberjenigen, lauge. meiere fc^reiben, ^e^rer um nic^tunter ben il^r ßtc^tlein W)n bt§ ju bcnen, bte nur jcöreiben, feligcn ben ©d^üler tftju gro§. ©er S'"^^i »fti"o^lebtglid^, ©c^effel balbmögtid^ft gu JicHen, b. ben entbe^rlid^ eigenen f^üßc ßc^rer auf feine 3U ftettcn,1^. ju mo^cn, gdt unb ®elb äU f^jorcn. Sja tjd^teS benn: „Hn ifiren unb grüc^tenfoHti^rfiecrlsnnen", bte ein SBJort »erben ber SüiJ^crncc^ gerebct für bea^albfoö l^ier SJlci^obe @aSpei)»Dtto»©auer,bie im Serlage bcr girma Suliu§ ©roo§ in ^wbclberg ober für ben biefeSJtit^er finb. ^u^ in B^uUn l^obenftd^ beicä^rt, erfc^icnen ®er gerabe bcrfell-en unentbe^tlid". Ütal^men 5|}nDatuntcvric§t fie enteilt ^nb nic^tju biet unb niddtju tociiig. ßeic^t genau bc§, njüS id?oben beanfpruc^te, fo eingeteilt, tafelte^ finb bic ivüi)itcl ba^ fiefid^bon einer ©tunbe ?,ttt cnbcren unb babel Jotrb bcr 6toff in einer Sßeifebearbeitet, baß ber ftcwdltigen laffen, olSbalb jum ©^rcd^en gelangt. Sßeld^einen ßrfolgbicfe 5Büc^sr beben, 6cl;üler bic immer toad^fenbe bc3 SerlagS,bcr in Vctf^iebencn bofttrfpric^t 9ieid^:^aÜtg!eit StoUcner unb ©genier nidit »cniger für S)cutfc()e, Sranjofen, (S-rujipcn (Snglänber, ntit bem beflcnörfolg ftl§ 64 ^axtpUunb 9lebenn)er!ccntbüU,bon benen i" felbft bie franjöfifd^c @rammatt! (24.^ufs unb benü^ejum Unterrid^t fürSeutfd("e: bcnüijtc bie f|)anifd()e, uttb rufftfClje; bie englifd^e italicnifjl"e, (21.?luflage), läge), ^^DSänbtfdjC bie beutfc^c unb i^ransofen für tenglänber ©rammotif, oi^ncbon ben ^iithin' uftsj.: mit biefer Slonatcn erjiclen innerhalb6—12 3]'lett)obe büd^crnju rebcn, 2öcS man einem foic^en ßurfu§ mufe bcr ©(^tilerbefäl^igl fann,tftganj erftaunli^i. ^Slaä) in bcr betrcffenben fi(^ §anbcl§fotrcfponbenj fortjubUbcn.' felbft fein, Gouriet*'* )}em aus ,9tö2i!ifi$ctt ^miüQ
unb
2)ie SSerlogSbucObanblung ip fortwöbrenb bemüht,ben ß^fluSt^rcrUntcrrid[jt§« SBexic nad^ otlen Siid^tungen eine Slnjal^I neuer Cc^rbüdöet l^ingu berboIl^Snbigcn; in ift 5Borbcreitung. unb auf ber (jC^ebcS £|3rod^' S)ie neuen Auflagen»ücrbcn unablfiffig berbcffcrt ftubiumSerhalten.
3ultu»
«grcos
in
t/tifttlberj.
of Toronto University
Library
o^ CD
•s
00
DO
NOT
to
REMOVE oj
cq
THE
?g CARD FROM C5 •
'S 'S
THIS
POCKET 4* (Di
r-l ("
":
uä
O
Acme LOWE-MARTIN
Library
Card CO.
Pocket Limited
?^
•'
T^
r
I
—
QO
T^5^ll^//"/w
Bozitlin^ou
JlUl/l
Hh
?"«» e» I"\iprt(iri"""
C
taJffftfgl
I
e
1
e
b
e
'^**W '^ ^SC ^
WEST-I
ZU (Au.d.4o..,.eH;^
j
:
W.L vOreenw
a
r
1
1)
Z
?
s
Soeloe-Zee
-
: s
e
h
c
'""r".r^^%
(^
NDIE
ID-AM
SchHiil
l
1
;
ERIKA
»
'JU/.ooooo
.«'//»,v^
e
"g«"ai,eir
i^' ^'^"' u
"'"flHKnniNiiO
^
ff 3^^
^
?IW
/Sfc. tt'
H
uijl;i oT
Klorcs-
Zc
o
;i II
-
i^ o
.T* z),»«/»^
Z^ee.
ii"i(l""ll"i"rp
(I a
("
oi
;
^iv tTr
EU.
