No title

Nieuwsbrief nr.53 – juni 2014 www.westelfolk.be Adres folkcafé :De FolkSolder, Boerenkrijglaan 26, 2260 Westerlo Adres cursussen: Hoveniershuis, Hollandse Dreef 3, 2260 Westerlo http://www.facebook.com/#!/profile.php?id=100002989885238

Beste Westelfolkers, De cursussen 2013-2014 zijn voorbij … maar we zitten niet stil! Wat je zeker mag/moet doorvertellen is de opstart van onze Compagnie Van Gansen. Nu maandag, 16 juni, is er een infomoment voor alle geïnteresseerden die graag willen leren trommelen en fijfer spelen. We willen ons graag extra op de jeugd richten, zeker met het vooruitzicht op de nieuwe “spektakeldansgroep” die in september van start zal gaan. Via onze facebookpagina kun je het artikel lezen dat in de kranten is verschenen. Dit weekend zijn er verschillende activiteiten waar de muzikanten/cursisten van Westelfolk zijn uitgenodigd om een deuntje te komen spelen. Dit is niet echt bedoeld als “optreden”, maar eerder om een v(f)olkse gezellige sfeer te brengen tijdens deze activiteiten. Als je tijd en zin hebt, neem je instrument onder je arm en laat de mensen horen hoe leuk onze muziek kan zijn! We hebben ook goed nieuws in verband met ons lokaal. We zullen héél binnenkort kunnen starten met de verbouwings- en verfraaiingswerken van de stal en schuur om er een gezellige ontmoetingsruimte van te maken. En vooral, geniet van het weer, de zomer, je instrument, de muziek, de festivals die op komst zijn,… Tot in ons folkcafé, elke maandagavond vanaf 20 u. in het Hoveniershuis, Hollandsedreef 3 in Westerlo ! Erik

Westelfolknieuws Westelfolknieuws Zomers folkcafé in Hoveniershuis elke maandag van juni t.e.m. september, 20u00-24u00 Hoveniershuis, Hollandse Dreef 3, 2260 Westerlo Het Folkcafé deze zomer, van juni tot en met september, zal doorgaan in en aan het Hoveniershuis, in plaats van op de FolkSolder. Op maandag 2 juni was het al een gezellige muzikale bedoening op het terras onder de pruimenbomen. Muzikanten en luisteraars, leden en sympathisanten, iedereen is hartelijk welkom voor de gezelligste maandagen van Westerlo! Nog enkele nieuwtjes in verband met onze nieuwe stek: - Het EHBO-kastje is tijdens het werkweekend netjes aangevuld. Al wie zich de blaren op de vingers speelt of zich anderszins moest verwonden, vindt soelaas op de eerste verdieping in het kastje aan de muur van het keukentje.

-

Het lijkt misschien surrealistisch in dit zomerseizoen, maar om het in de winter even gezellig te hebben, zijn we op zoek naar een haatstoof (ca. 40x60cm) om in de voorste kamer te zetten. Heb je toevallig nog een exemplaar staan dat je kan missen? Laat iets weten via [email protected].

-

Verloren voorwerpen hebben nu een vast plekje op de schoorsteenmantel in de voorste kamer. Daar ligt onder andere een map met partituren die we bij het opruimen vonden. Ga zeker eens kijken of het de jouwe niet is.

Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] Ondernemingsnr: 0811.728.563 bankrekeningnr. 001-5839104-71

1

Zomerinitiaties fijfer en trom Volgend cursusjaar start Westelfolk met een nieuw project: een trommel-, fijfer- en dansgroep genaamd Compagnie Van Gansen. Tijdens de zomer al beginnen we met initiaties trom en fijfer. De ideale manier om te weten te komen of het instrument je ligt! Alles over de initiaties verneem je op de kennismakingsavond nu maandag in het Hoveniershuis. In oktober schakelen we dan over op echte cursussen voor beide instrumenten, met externe lesgevers. Kennismakingsavond fijfer en trom maandag 16 mei, 20u30 Hoveniershuis, Hollandse Dreef 3, 2260 Westerlo We beginnen met een powerpoint-presentatie over fijfer en trom door Wim Bosmans. Die zal ongeveer een half uur duren. Daarna is er gelegenheid tot kennismaken met de lesgevers van de initiaties en de andere cursisten. Je krijgt uitleg over het verloop en de manier van lesgeven etcetera. De trommels zijn geleverd en kunnen al eens getest worden. De fijfers zijn besteld, maar nog niet af. Daarom heeft Willy Vermaelen enkele fijfers in PVC gemaakt, zodat er al eens geprobeerd kan worden of er klank uit komt. Dezelfde avond zullen de cursisten instrumentenbouw hun werkstukken van dit jaar, de strijkpsalters, presenteren aan het publiek. Van Gansen trommelinitiatie Inhoud: oefeningen in groep op basisritmes. Opbouwen van een beperkt repertoire samen met fijfer, doedelzak en draailier, ter voorbereiding van de Katuit. Lesgever: Willem Van Dyck Wanneer: zes maandagen van 20u00 tot 21u30: 23/6, 30/6, 28/7, 4/8, 18/8, 25/8. Deelname aan de Katuit (optocht) op do 28/8. Waar: Hoveniershuis schuur Lesgeld: gratis Instrumenten: worden tijdens de oefeningen ter beschikking gesteld. Thuis oefen je met je eigen stokken op een voorwerp naar keuze (pannen, stoelen, …) Beschikbare plaatsen: er zijn 11 à 16 trommels beschikbaar. Vanaf absolute beginners. Van Gansen fijferinitiatie Inhoud: oefeningen in groep op leren blazen en vingerzettingen. Cursisten die starten met voorkennis bouwen een beperkt repertoire op samen met trom, doedelzak en draailier ter voorbereiding van de Katuit. Lesgever: Griet Wouters (vanaf oktober: cursus met Wim Bosmans) Wanneer: vijf donderdagen van 20u30 tot 21u30: 3/7, 10/7, 31/7, 7/8, 14/8. Deelname aan de Katuit (optocht) op do 28/8. Waar: Hoveniershuis Lesgeld: gratis Instrumenten: er zijn tien houten fijfers te huur. Je kan ook alvast leren spelen op een PVC fijfer. Beschikbare plaatsen: afhankelijk van het aantal beschikbare instrumenten. Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] Ondernemingsnr: 0811.728.563 bankrekeningnr. 001-5839104-71

2

Compagnie Van Gansen Het nieuwe project van Westelfolk heet dus “Compagnie Van Gansen”. Maar wie was die Van Gansen ook alweer? En wat heeft hij met fijfer, trom, stokken- en zwaarddans te maken? Een stukje geschiedenis. Fijfer en trom in onze contreien Fijfer en trom raakten hier ingeburgerd op het einde van de vijftiende eeuw, dankzij de Zwitserse huurlingen die toen bij ons slag kwamen leveren. Zij hadden een nieuwe gevechtswijze ontwikkeld waarbij de troepen netjes in de pas liepen. Daarbij paste een geheel nieuwe vorm van militaire muziek: het samenspel van dwarsfluit en roertrom. Dat is een tweevellige trom die met twee stokken wordt bespeeld. Het bleek een bijzonder efficiënte combinatie, met de heldere en doordringende melodie van de fluit bovenop het luide en donkere ritme van de trommel. De vreemde vechtjassen kwamen en gingen, maar hun fluit en trom bleven. Eerst werden ze overgenomen door de inheemse infanterie, maar algauw schoten ze ook wortel in het volksleven, en de nieuwigheid groeide uit tot een bloeiende traditie. Eeuwenlang zou het samenspel van fluit en trom zonder meer de belangrijkste ensemblevorm blijven voor volksfeesten in de open lucht, en voor optochten in het bijzonder. Het is opmerkelijk dat fijfer en trom vóór circa 1800 grotendeels geattesteerd zijn in hetzelfde gebied als de reizwaarddans en de ommegangsreuzen. Niet toevallig was dit toen ook al het meest verstedelijkte deel van Vlaanderen, waar de openbare feestcultuur het best ontwikkeld was. Dat betekent niet noodzakelijk dat de fijfer elders onbekend was. Op verschillende plaatsen in de Antwerpse Kempen tekende Theofiel Peeters in de periode 1904-1910 zestien dansmelodieën op die volgens zijn informanten vroeger op fluit en trom werden gespeeld. Zeker op het platteland waren fijfer en trom de uitverkoren instrumenten voor optochten. De muzikanten werden ingehuurd door de vereniging die ze vergezelden en hadden een emblematische functie: vaak mochten ze de hele stoet lang alleen het kenwijsje van de vereniging spelen. In de ommegangen liepen ze dikwijls vóór de reuzen. Ze waren ook van de partij op de teerfeesten en de koningsschietingen van de schuttersgilden, in processies en zelfs tijdens de offergang in de gildenmis. Fijfer en trom begeleidden eveneens bepaalde ceremoniële dansen die verbonden waren met het gildenleven, zoals de dans rond de nieuwe koning, of met de jaarkring, zoals de dans rond de meiboom of de laatste graanschoof. Maar echte balinstrumenten waren het niet. Zo zijn er verschillende voorbeelden bekend van gilden die overdag rondtrokken met fijfer en trom, en ’s avonds dansten op de klank van andere instrumenten. Fijfer en trom bleven alomtegenwoordig tot het midden van de negentiende eeuw. Maar dan kregen ze meer en meer af te rekenen met de concurrentie van de harmonies en fanfares met hun veel grotere muzikale mogelijkheden. Op de meeste plaatsen was de traditie rond 1900 volledig uitgestorven. Ze wordt tegenwoordig enkel nog in ere gehouden in Ronse (zie foto, 1949) en Mater. Van Gansen Geboren Westelaren kennen Emmanuel Jozef Van Ganzen van op de banken van de lagere school. In 1766 werd hij geboren als zoon van een Westelse landbouwer, die ook actief was als brouwer en winkelier. In 1789 brak de Brabantse Omwenteling uit. Dat was een opstand van de Zuidelijke Nederlanden tegen het Oostenrijkse gezag. Van Gansen meldde zich bij het patriottenleger en werd bevorderd tot Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] Ondernemingsnr: 0811.728.563 bankrekeningnr. 001-5839104-71

3

infanterieluitenant. De opstand leidde tot het kortstondige bestaan van een republiek, de Verenigde Nederlandse Staten. In 1790 werd het Oostenrijkse gezag hersteld. Van Gansen keerde terug naar zijn geboortedorp. Van eind november 1792 tot maart 1793 trad Van Gansen in als novice bij de paters kapucijnen in Leuven. In 1795 annexeerde Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden. Van Gansen had inmiddels het klooster verlaten, maar had toch kritiek op de anti-religieuze politiek van de nieuwe machthebbers. Hij verzamelde via een petitie handtekeningen om te protesteren tegen de verdrijving van kloosterlingen en te verhinderen dat de kerkelijke goederen werden verkocht. Nadat in 1798 algemene dienstplicht (tot dan toe onbekend!) werd afgekondigd werd Van Gansen leider van de brigands (Fr. “struikrover”), zoals de Fransen de opstandelingen in de Kempen noemden. Zo werd hij één van de aanvoerders van de Boerenkrijg. De abdij van Tongerlo was zijn uitvalsbasis. Tijdens het beleg van Diest liep hij een ernstige verwonding op aan zijn kin en onderlip. Tijdens de ontruiming van de stad moest hij hierdoor achterblijven. Hij besloot hierbij zijn eigen begrafenis in scène te zetten, zodat de Fransen zouden denken dat hij gesneuveld was. Zijn manschappen vulden een kist met stenen en lieten die op het kerkhof begraven. Toen Van Gansen voldoende hersteld was werd hij in een grote ton per kar Diest uitgesmokkeld. Hij dook onder in Testelt en leefde nog tot 1842. Eind 1798, na amper twee maanden, werd de opstand de kop in gedrukt. Toch werd de Boerenkrijg later geromantiseerd door Vlaamse en Belgische nationalisten als een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van hun ontvoogdingsstrijd. Dat zie je bijvoorbeeld aan het monument dat precies honderd jaar later in Westerlo geplaatst werd. Het staat momenteel op het kruispunt van twee straten met toepasselijke namen: de Boerenkrijglaan en de E.J.Van Gansenstraat. Compagnie Van Gansen Fijfer en trom hebben voor een groot stuk het klankdecor gevormd van de Brabantse omwenteling. In Brussel werd een vrijwilligerskorps opgericht, waarvan elke compagnie werd begeleid door twee fijfelaars en twee trommelaars. Waarschijnlijk heeft Van Gansen, onze Bekende historische Westelaar, deze muziek dan ook goed gekend. Westelfolk wil deze muzikale traditie opnieuw leven inblazen. Uiteraard zullen we zeker niet de pik of zeis optillen, maar wel zullen we met onze ‘Compagnie Van Gansen’ steeds klaar staan om onze tradities en vooral ons muzikaal erfgoed te bewaken en verder te laten voortleven. Saskia Bronnen: Wim Bosmans, Traditionele muziek uit Vlaanderen, Leuven, 2002; Wikipedia, lemmata “Brabantse Omwenteling”, “Boerenkrijg”, “Brigand” en “Emmanuel Jozef Van Gansen”.

Optreden op de koningsschieting van de SintSint-Sebastiaansgilde zaterdag 21 juni, vanaf 13u00 stoet door Westerlo-centrum; schieting op het Riet Het koningsschieten bestaat al eeuwenlang. In Westerlo houdt de Sint-Sebastiaansgilde deze driejaarlijkse traditie springlevend! Op 21 juni is het weer zo ver. Dan wordt de “breuk” van de oude koning afgenomen en aan de Zilverman overgedragen. De beëdigde leden van de gilde gaan dan schieten naar de hoofdvogel op de staande wip. Wie de hoofdvogel afschiet is koning voor de volgende drie jaar. Op de foto op de volgende pagina zie je Marc Van den Bruel, de huidige koning, met de breuk in zijn hand. Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] 4 Ondernemingsnr: 0811.728.563

bankrekeningnr. 001-5839104-71

Aan dit plechtige gebeuren nemen verschillende verenigingen deel, waaronder ook Westelfolk. Verloop van de namiddag: • 13u00: de stoet vertrekt aan Suskewiet (StLambertusstraat 27, Westerlo). Onderweg sluit Fanfare Hoop en Vlijt aan, om 13u30 aan café ’t Centrum (Boerenkrijglaan 24) sluit Westelfolk aan en tenslotte ook de koning en de schutters. • 14u00: aankomst op de Grote Markt. De breuk wordt plechtig overhandigd aan de Zilverman en elke deelnemende groep brengt één nummer. • 14u45: stoet naar het Riet. Daar vindt de schieting plaats. Westelfolk en de andere verenigingen zorgen voor randanimatie: muziek, dans en vendelen. De schieting eindigt als er een nieuwe koning is. Het is de bedoeling dat we met zo veel mogelijk leden komen en onze “feestkledij” aantrekken. We hebben geen uniform, maar draag zeker je Westelfolk-pin! https://www.facebook.com/events/311479572342565/?context=create&source=49

Optreden op Midzomerfestival Ter Speelbergen zondag 22 juni, vanaf 14u30 domein Ter Speelbergen, Peredreef 5, 2580 Beerzel-Putte Al jaren spelen we op dit festival met volksmuziek van binnen- en buitenland, en goede tradities moeten we in ere houden! De gemoedelijke sfeer is ideaal om je eerste stappen op een podium te zetten. We zijn dan ook blij dat heel wat “nieuwe” cursisten de repetities bijwoonden en die dag zullen meespelen. De toegang is gratis. (De repetitie van 16/6 is afgelast omwille van de kennismakingsavond trommel en fijfer.) http://www.ter-speelbergen.be

Roefeldag zaterdag 28 juni Westerlo Alle kinderen kennen de jaarlijkse Roefeldag, georganiseerd door de gemeente. Dan mogen ze allerlei activiteiten uitproberen die anders niet voor hen zijn weggelegd, gaande van helpen in een supermarkt, over een judo-initiatie tot een bezoek aan de brandweer. Na de positive reacties van vorig jaar neemt ook Westelfolk weer een workshop voor zijn rekening. Onder leiding van Annita, Bram, Leona en Hugo kan het jonge geweld kennis maken met trekzak, hommel, hakkebord, draailier, doedelzak, strijkpsalter, koekendoosbanjo, … (foto: Roefeldag 2013, Benny) Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] Ondernemingsnr: 0811.728.563 bankrekeningnr. 001-5839104-71

5

Aankondigingen van vrienden Boerenmarkt Van Johan, Joachim en Chris, steevast aanwezig op het maandagavond samenspel, kregen we deze uitnodiging:

Beste vrienden van Westelfolk, Nu zondag 15 juni is het boerenmarkt op het werk van Joachim “Boerderij de Brabander” in het Hageland. Iedereen die zin heeft is heel erg welkom om te komen spelen. We spelen om 15u00 een half uurtje en daarna waarschijnlijk nog een half uurtje. We kunnen het als een samenspelsessie beschouwen en de playlist van in Voortkapel spelen. Het is een eindje rijden voor jullie Kempenmensen. Het adres is Leedse Vroente 6, 3472 Kersbeek-Miskom, deelgemeente van Kortenaken. Als je vervoersproblemen hebt of je weet niet waar het is, bel ons dan op. Wij hebben er veel zin in! Groetjes van de drie van Diest: Johan, Joachim en Chris tel 013/32 89 67 of 0494/05 41 82 Opendeurdag natuurboerderij het Bolhuis En het wordt druk die dag! Berne, cursist doedelzak en muzikant bij ’t Joenkfolk, nodigt ons uit op de boerderij van zijn ouders. Muzikanten die met hun instrument sfeer willen brengen, zullen in de watten gelegd worden. Zin om mee te spelen? Laat iets weten via [email protected]

zondag 15 juni

Asdonkstraat 49, 3294 Diest

10u run for nature; 12u receptie en lunch; 14u tot 18u : opendeurdag Bolhuis met wandeling naar CSA bedrijf Groenkost, praatcafé, schapenscheren, ezelwandelingen, rondleiding op de boerderij tussen de runderen en schapen ... https://www.facebook.com/events/667479976667883/?notif_t=plan_user_invited

Terugblik Optreden doedelzakken Op 11 mei traden de doedelzakken van Westelfolk op op een middeleeuws evenement in het Elzenhof in Aarschot. Er was die dag vanalles te doen vanaf 10.00 tot laat in de namiddag. Eigenlijk was de kern een boekvoorstelling boekenverkoop signeersessie - academische zitting van de reeks over de Grijze Jager (Fantasy, middeleeuwse setting, trollen en draken enz...) De doedelzakken moesten mee zorgen voor de middeleeuwse sfeer voor de kindjes en tienertjes. Die hadden op voorhand moeten inschrijven om binnen te geraken. Er werd nogal wat activiteit voorzien voor hen: boogschieten, leder bewerken, Westelfolk VZW, Centrum voor Levende Folklore, secretariaat : Oosterwijk 26, 2260 Westerlo, [email protected] Ondernemingsnr: 0811.728.563 bankrekeningnr. 001-5839104-71

6

eten en drinken natuurlijk, signeersessie enz.Voor wie nog nooit zo'n middeleeuws evenement meegemaakt heeft: dat is de moeite om wat jonk volk mee te brengen. Je kijkt je ogen uit. Ze hebben in het park hier en daar opgetreden in klederdracht en foto’s laten maken. Saskia, met dank aan Jef

Meiboomplanting De meiboomplanting was ook dit jaar weer zonovergoten. Geniet nog even na bij deze sfeerbeelden …


7

Familieweekend

Van 1 tot 3 mei ging Westelfolk op familieweekend naar Maldegem. We hebben onze tijd goed besteed aan een mix van muziek, dans en gezellig samenzijn. Op de tweede dag bracht het Joenkfolk zijn repertoire in het stadspark, en het resultaat mocht er zijn! De volwassenen traden op in de jeugdherberg zelf. Het publiek bestond uit leden van de culturele verenigingen van Maldegem, die we op voorhand hadden aangeschreven. Ook stond er een toeristisch uitstapje naar het Stoomcentrum op het programma. Zo kon iedereen, muzikant en niet-muzikant, zich weer goed amuseren.


8

Data om te noteren ma 16/6 ma 16/6 vrij 20/6 za 21/6 zo 22/6 za 28/6

geen repetitie voor Ter Speelbergen kennismakingsavond fijfer en trom; demonstratie psalters geen bakdag optreden op koningsschieting Sint-Sebastiaansgilde Westerlo optreden Midzomerfestival Ter Speelbergen Roefeldag

Onze nieuwsbrief verschijnt maandelijks. Hoewel we ons best doen zo veel mogelijk activiteiten erin aan te kondigen, komt het toch voor dat we dingen niet tijdig kunnen publiceren. Voor last-minute activiteiten, lokaalwijzigingen van cursussen en dergelijke, kan je steeds terecht op onze website: www.westelfolk.be Foto’s en verslagjes van voorbije activiteiten, optredens, enzovoort van Westelfolk om de nieuwsbrief te stofferen zijn steeds heel welkom! Stuur je artikels naar [email protected] Alvast bedankt! Wil je de nieuwsbrieven van Westelfolk liever (ook) per ouderwetse, papieren post ontvangen? Laat iets weten aan Saskia: [email protected] . Bellen mag ook: 014/54 29 22. Je kan Westelfolk steunen door lid te worden. Dat kan al door vijf euro (of meer als je wilt) te storten op rekeningnummer 001-5839104-71 met vermelding van “lidgeld”. Mail ook even je naam, adres en telefoonnummer naar [email protected]. Wij danken je voor je interesse en steun!


9

No title

Recommend Documents